1. Ang katwiran katwiran ang sistema sistema ng pag-uunawa pag-uunawa at pagpapa pagpapahalag halaga a ng isang tao. Pa Para ra kay Kant, lahat ng nauunawaan ng tao ay ayon sa pagpoproseso ng kaniyang isip gamit ng mga kategoriya, at dagdag ni Rodriguez, gamit din ng metis. Para naman kay Scheler, ang halaga ng mga bagay ay nakikilala ng kalooban ayon sa ordo amoris. Ang katwiran ang balangkas ng unawa at pagpapahalaga ng tao. Laging may katwiran sa ginagawa natin, dahil hindi mo naman gagawin iyon kapag wala kang katwiran. Ang katwiran ay (composed of) ng pag-uunawa at pagpapahalaga. Ang pag-uunawa, ayon kay Kant, ay ang kung paano tayo umaalam and umuunawa sa isang ideya. Gumagamit ito at nagsisimula ito at sa pamamamagitan nito ang isip. (transition) akakakita tayo base sa mga stimuli. agpapakita ang puno sa mata, at pinoproseso ng isip. !indi tayo nakikita kung walang utak, ngunit lagi itong nakadepende sa kung paano tayo tumitingin sa isang bagay. bagay. "amakatuwid, lahat ng nauunawa natin ay may porma at paghuhubog. Lahat ng pinoproseso natin ay ayon sa space at time. (big bang) #umitingin tayo sa pamamagitan ng paglalagay ng mga konsepto sa mga kategorya, na kung saan dito dumadaan ang lahat ng hilaw na datos at umuunawa tayo base dito. (e$. %ay nakitang itim na pusa tapos nadapa, blame the cat). &ito rin pumapasok ang metis na sinasabi ni Kant. Ang metis na nabuo mula sa matagal na pasasalamuha ng katalagahan. (e$ sidewalk) 'to narin ang sentido komun. %akikita natin na ang pag-uunawa ay particular sa mga tao, dahil iba iba ang karanasan ng tao. "ubalit kahit magkaiba ang ating metis o ang sentido komun, pareho tayong umuunawa ng iisang katalagahan. (e$ elephant) "a kabilang dako, ang pagpapahalaga naman ayon kay "cheler, ang umaakit sa kalooban ng isang tao na magpasiya ukol sa isang bagay. 'to ang pumupukaw sa isang tao na kumilos. %agkaiba ito sa balangkas ng pag-unawa ni Kant, kung saan ang pagkilos ng tao ay nanggagaling sa kanyang kaisipan. %anapa, kung ang metis ang "istema ng pag-uunawa, ang ordo amoris naman ang "istema ng pagpapahalaga, at ito ang humuhubog sa atin sa kung paano tayo nagbibigay ng halaga sa isang bagay. "a pagpapahalaga, minsan ay itinutulak tayong kumilos na labas sa pagiging praktikal. praktikal. !indi nagiging rasyonal ang desisyon ng tao, ngunit kahit ganoon, tinatago o pinahahalagahan pa rin niya ang isang gamit, halimbawa, dahil mayroong emosyunal emosyunal na akap mula sa mga karanasan na nakatali sa gamit na iyon. 'sang halimbawa rito ay ang bolpen. %ay ibat ibang halaga ang bolpen sa bawat tao. Ang pangunahing silbi ng bolpen ay para magsulat. gunit para sa iba, itoy maaaring may pinansiyal na halaga, sentimental sentimental na halaga (maaaring mayroong nagbigay sa kanya) o iba pa. %aaaring ang bolpen na walang tinta at walang silbi, ay itatago pa rin dahil mahal niya ang nagbigay nito sa kanya. %aaaring maisip ng tao kung bakit pa nila itatago ang bolpen kahit na wala na siyang silbi. 'to ang dahilan kung bakit masasabing hindi palaging rasyonal ang pagpapasiya ng kapag galing sa kalooban, at, katulad ng pag-uunawa, hindi rin ito unibersal dahil dumedepende rin ito sa karanasan ng isang tao. "amakatuwid, "amakatuwid, kaya sinasabing ang katwiran ay bumubuo ng pag-uunawa at pagpapahalaga, dahil parehong kelangan ng isip at puso sa mga pinapasiya natin sa ating buhay. • •
•
•
%ahalaga ang katwiran dahil hindi ito mahihiwalay sa bawat isip at kilos natin bilang tao arating may katwiran ang ginagawa natin* parating may istruktura ang pag-iisip natin, kahit sabihin nating mali o hindi rasyonal ang mga ito At kapansin-pansin na magkakaiba ang katwiran ng bawat tao, sapagkat sa ibat ibang paraan natin nakikita, naiintindihan, at pinahahalagahan ang katalagahan base sa impormasyong impormasyong mayroon natin, sa ating mga karanasan at ating kapalaran "a gayon, masasabi nating ang katwiran ay binubuo ng dalawang bahagi+ ang pag-unawa at ang pagbibigay-halaga pagbibigay-halaga
Pag-unawa Kategoriya Ayon kay Kant, ang pag-unawa natin ay nakapako sa mga tinatawag niyang kategoriya, mga kasangkapang bumubuo sa isang natatanging sistema ng pagtingin at pagdaranas sa mundo Ang balangkas na ito ay innate sa atin, at ito ang nagdidikta kung paano isinasaayos ng senses at utak natin ang raw data na nakakasalamuha natin •
•
o
•
e$. Kung nakakita tayo ng isang puno, ang mga kategoriya natin ang namamahala sa kung anu-anong parte ng katalagahan (noumena) nito ang makakalap natin at kung paano natin ipapagsama-sama ang mga fragments na ito upang mabuo ang ating pag-unawa rito (phainomena) &ahil isinilang tayo nang mayroon nang mga kategoriya, noon pa lamang ay may nakatalagang nakatalagang paraan na tayo ng pag-intindi sa mga bagay, at dito nanggagaling ang kahirapan nating lumihis mula sa sarili nating pananaw
Pag-unawa !etis Ang mga kategoriyang binabanggit ni Kant ay nakukuha natin sa mismong pagiging tao natin, ngunit mayroon din namang mga kategoriya ng ating balangkas na lampas sa necessity, na hindi kaagad na nakakabit sa atin bilang tao ngunit unti-unti rin nating nakasasanayan 'to ang tinatawag ni /odrigue0 na metis1mga kategoriyang natatatag habang tayoy tuluyang nakikipagsapalaran sa katalagahan katalagahan amamana natin ang mga ito mula sa kapaligiran natin, sa ating mga naging karanasan, at dahil iba iba tayong mga tao na may ibat ibang karanasan sa buhay, sumusunod sumusunod lang na iba iba rin ang ating metis "a paulit ulit nating pag-iisip at paggawa sa paraang kinalakihan at kinasanayan natin, e2entually ay nagiging sentido sentido komun na rin ito para sa atin, at sa gayon ay hindi na lamang ito nagsisilbing kaalaman kundi isa na ring balangkas ng ating pag-uunawa •
•
•
•
3Ang pag-unawa ay laging partikular ngunit hindi relatibo. Kahit ang bawat tao ay malayang dumaranas ng katalagahan katalagahan sa sarili niyang paraan, sa huli ay iisa pa rin ang katalagahang binabalikan ng mga balangkas na ito, may absolute truth pa rin na kahit papaanoy gumagabay din sa ating pag-uunawa.
Pagpapahalaga Kung ang unang bahagi ng katwiran ay nakatuon sa pag-iisip at pag-uunawa, ang ikalawang bahagi naman nito ay nakatuon sa kalooban Ang bahaging ito ay tumutukoy sa kung paano pinupukaw ng mga bagay ang ating loob, kung paano tayo inaakit ng mga ito na kumilos Ayon kay "cheler, ang rekognisyon natin ng halaga ay nakasalalay sa ating ordo amoris, na siyang balangkas ng ating kalooban (katapat ng kategoriya ni Kant para sa pag-uunawa) Ang ordo amoris natin ang humuhubog sa ating paraan ng pagpapahalaga* ito ang basehan ng ating likas na inklinasyon tungo sa partikular na antas ng halaga Lima ang antas ng halaga na ito+ o inakamababa ang pakinabang, o kung anong kabutihan ang madadala ng isang bagay sa atin o "unod ang sarap, na nakapokus sa pisikal na kalugurang nakakabit sa paggamit ng bagay angatlo angatlo ang buhay, o ang siglang naidaragdag nito sa pag-iral natin o o "unod ang diwa, o ang kabuluhang nahahanap sa loob ng mga bagay sa porma ng katotohanan, inspirasyon, katuparan, kasiyahan, o kayay sentimental na halaga o inakamataas inakamataas na antas ang banal, na tumutukoy sa pagiging isa ng sarili at ng bagay, nang hindi na nakapako sa isang (ang ano4) &epende sa ating ordo amoris at pati ang sitwasyon, isa sa mga antas na ito ang mas matutuunan natin ng pansin kaysa sa iba gunit hindi natin masasabing mas mabuti ang pagtuon sa isang partikular na antas kaysa sa iba, sapagkat kapag natutugunan natin ang mga bagay nang angkop sa ating ordo amoris ay natutupad natin ang tawag ng halagang pumupukaw agiging baluktot lamang ang ordo amoris ng tao kung lagi na niyang pinipili ang mas mababang halaga at ikinukulong ikinukulong niya ang sarili niya rito %ahalagang alalahanin na hindi limitado ang nakikita nating antas sa idinidikta ng ating ordo amoris* lagi tayong may potensyal na makita ang ibang mga antas kung gugustuhin lamang natin •
•
•
•
•
•
•
•
•
". Sapagkat umuunawa umuunawa at nagbibigay-halaga ang tao ayon sa kaniyang katwiran, parati siyang kumikilos nang ayon sa katwiran. #indi maiiwasan ng t$ong
magkaroon ng paunang-hatol sa kaniyang pakikisalamuha sa katalagahan, at maaaring makulong ang tao sa sariling katwiran na hahadlang sa kaniyang makil$lang bahagi siya ng multiberso ng katwiran. !indi unibersal ang katwiran dahil ang iba iba ang karanasan ng mga tao. alagi tayong kumikilos kumikilos ayon sa ating katwiran dahil tinutulak tayo ng sarili nating ordo amoris at metis na kumilos ng ganito. At dahil iba iba ang ating mga karanasan, hanggang ditto lamang natin nababase ang katwiran at aksyon natin. 'sang halimbawa, ayon sa teksto ang pananaw ng sekular 2s pananaw ng relihiyoso. ara sa relihiyoso, relihiyoso, may mga lugar na banal* may karapat-dapat na tahanan at hindi. Ang kilos niya ay kung saan ang banal. ara naman sa sekular, walang banal sa mundo. areho lamang ang lahat ng lupang nakikita nila. &ahil dito masasabi natin na palaging may paunang hatol ang tao sapagkat ebidensiya ebidensiya ito ng sariling katwiran. (in the same sense na) nakukulong ang isang tao sa sarili niyang katwiran. alagi tayong may pre5udice or 6rst impression tungkol sa isang bagay. Ang paunang hatol ang humuhubog sa ating katwiran, ngunit ito rin ang dahilan kung bakit hindi natin nakikita ang multiberso ng katwiran. %asyado tayo nakukulong dito at hindi natin nakikita ang katwiran ng ibang tao. e$.masydaong natuwa sa katwiran ng tao na gumamit ng likas na yaman ngunit di nakikita na may halaga ang mga ito. %insan, kelangan pang mawasak ang perception upang mamulat sa katalagahan. &oon mo lamang malalaman at mamumulat na may higit pa sa konsepto mo at mareali0e na hindi pala tama, o may iba pa sa pinaniniwalaan ko. Kung hindi natin ito winasak, wala tayong curiosity at pagkakataka. arang sad kasi may kelangan pang masaktan o mag-away upang mamulat. 7$. 8akit kelangan pa ng 977 upang makisalamuha sa kapwa4 Kaya mahalaga ang diyalogo, ang pakikisalamuha sa tao upang mamulat sa katwiran ng ibang tao. 7$. "a food o sa relihiyon. &ahil mayroon tayong multiberso ng katwiran, mayroong talagang hindi magkakasundo.
Katwiran at paunang-hatol •
•
•
•
•
%ahalaga ang katwiran dahil hindi ito mahihiwalay sa bawat isip at kilos natin bilang tao arating may katwiran ang ginagawa natin* parating may istruktura ang pag-iisip natin, kahit sabihin nating mali o hindi rasyonal ang mga ito Ang bisa ng katwiran bilang balangkas ay makikita natin sa pagkakaroon natin ng mga paunang-hatol, o mga impresyong mayroon na natin sa bagay bago pa man natin ito makasalamuha Ang paunang-hatol na ito ay kadalasay kadalasay nagmumula sa isa nating karanasan ng katalagahan, tulad ng kung paanong mas higit tayong naniniwala sa datos kapag mayroon itong siyentipiko o matematikal na pagpapatunay At nakakatakot ang mga paunang-hatol dahil hindi natin sila maiiwasan, at kung nagkamali tayo at nakulong sa ganoong maling hatol, magkakaroon ito ng negatibong epekto sa ating pagkilos at pagdedesisyon pagdedesisyon
Pagkakulong sa sariling katwiran gunit dahil isinilang tayo nang mayroon nang mga balangkas ng pag-uunawa at pagpapahalaga, noon pa lamang ay may nakatalagang paraan na tayo ng pag-intindi at pagpapaakit sa mga bagay, at dito nanggagaling ang kahirapan nating lumihis mula sa sarili nating pananaw "a gayon, madali para sa ating manatili na lamang sa perspektibang mayroon mayroon natin ngayon, sapagkat hindi naman natin napapansin na tayo ay mayroong balangkas na ganito •
•
•
•
(automatic na kasi ito), at hindi rin natin naiisip na iba mag-isip ang ibang tao dahil iba ang kanilang balangkas sa atin &ahil dito, para sa atin ay iisa lamang ang paraan ng pagtingin sa mga bagay, na kung anumang hatol natin ay iyon na ang tama, kung kayat hindi na natin hinahamon ito (o tinatangkang tinatangkang tumingin mula sa ibang perspektiba) perspektiba) at napipigilan tayong hamaking kilalanin ang talaga Ang nagpapalala pa rito ay na madalas, napapaloob tayo sa isang echo chamber sapagkat natural na pinapaligiran tayo ng mga taong mayroong halos parehas na katwiran sa atin
Paanong hindi makulong sa sariling katwiran Kailangan nating mayanig o mawasak ang mga konseptong nabuo na natin upang mamulat tayo sa ibang paraan ng pagtingin, sa ibang katwiran 'to ang magpapatanto sa atin na maaaring kulang o kayay hindi naman pala tama ang katwiran natin, na hindi ito ganoon katapat sa katalagahan "a ganitong paghahamon lamang maibabalik ang wonder o pagtataka natin At dahil nga ang katwiran ay partikular (at kahit maraming ibat ibang perspektiba ay iisa pa rin lamang ang katalagahan), ang pagkamulat sa multiberso ng katwiran ay nakapagbibigay nakapagbibigay puwang para sa diyalogo Ang diyalogong ito ang magiging pundasyon ng pagiging interdisciplinary interdisciplinary natin, ng ugnayan ng magkakaibang katwiran, kahit kailangan din nating tanggapin na hindi maiiwasan ang mga pagkakataong hindi natin mauunawaan ang katwiran ng iba at hindi nila mauunawaan ang atin •
•
• •
•
• •
ananaw ng sekular 2s. pananaw ng relihiyoso: they dont understand each other ;muunawa+ if you start seeing like that, that, di mo malalaman na may iba palang paraan upang makita ito. &umadaan sa kategoriya (metis)+ nabuo mula sa matagal na pakikisalamuha sa o katalagahan katalagahan kaya iba iba ang pagtingin o arang cartesian plane hainomena lamang at walang noumena o uno sa gubat o %ay nangyari < may nakauunawa = kaalaman agpapahalaga+ umukaw sa kalooban na kumilos o
•
aunang hatol+ laging may pre5udice sa bagay o 6rst impression dahil dito nakikita natin ang katwiran--> e2idence of katwiran o dahil iba iba ang katwiran, katwiran, iba iba narin ang paunang hatol o o at ito ang humuhubog sa ating katwiran ngunit nakukulong ang tao sa sariling katwiran na di nakikita ang multiburso ng ito. o (e$.masydaong natuwa sa katwiran ng tao na gumamit ng likas na yaman ngunit di nakikita na may halaga ang mga ito) minsang kelangang mawasak ang perception upang mamulat sa katalagahan o o masyadong nakukulong ang tao sa sarili niyang katwiran na di napapansin na ito lamang ang kanyang paunang hatol kaya ito ang dahilan kung bakit kelangan natin ito mawasak upang mamulat tayo #alk #alk about diyalogo diyalogo 7$. food+ many 2ersions, 977+ encountering people •
%. &agtatagpo &agtatagpo ang katwiran katwirang g lungsod at katwirang katwirang lalawigan lalawigan sa edukasyon. edukasyon. !ay !ay taglay na kabalintunaan ang edukasyon, mula pa noong panahon ng mga Kastila hanggang sa kasalukuyan. #indi pa ito mabis'ng tagpuan ng dalawang katwiran, kay( hindi pa masasabing makabayan ang kasalukuyang sistema natin ng edukasyon. Ayon sa teksto, 'sang halibawa ng pagtunggali ng katwiran ang lungsod at lalawigan. !igit na relihiyoso ang lalawigan at higit na intimate sila kumpara sa kultura ng lungsod, na kung saan higit silang materyalistiko.
agtatalaban ang dalawang katwirang ito sa edukasyon noong panahon ng pananakop ng Kastila at ng Amerikano. "a panahon ng Kastila, ipinagkait ng edukasyon upang maitaguyod ang kapangyarihan dahil alam ng Kastila na hindi mauunawaan ng mga ilipino ang katwirang Kastila sapagkat banyaga ito sa kanila dahil sa kamangmangan. &ahil dito, nagkaroon ng hati sa pananaw+ ang asimilisasyon ng lungsod, at ang kalayaan sa lalawigan. Ang asimilisasayon ang pag-accept lamang sa tinuro ng mga kastila, sa kabilang dako naman ang kalayaan ang pagiging rebolusyonaryo at ang malawakang pag re5ect ng mga tinuturo ng mga Kastila. &ahil dito, ang pagiging edukado kahit na lumalawak ang iyong kaalaman, ay inilalayo ka sa mga katutubo dahil hindi mo naman maaaring makontrol ang pag-unawa ng mga katutubo upang umayon ang kanilang katwiran sa katwirang dayuhan.
"a kabilang dako naman, ang pagdaloy ng mga Amerikano ang nagsimula ng edukasyon sa ilipinas. !inihikayat ang mga ilipino na mag-isip katulad ng mga Amerikano ngunit ginawa nila ito upang maging mabuting tagasunod sa kanila. roblemado roblemado rin dahil lalong lumawak ang agwat ng katutubo sa edukado dahil sa pagtataguyod ng mga pribadong paaralan. "o ang nangyari ay nagkaroon ng higit na malaking gap at ibang kalidad ng edukasyon sa pribado at pampublikong paaralan.
"a kasalukuyang panahon naman, nagkaroon ng pagtatalaban at kabalintunaan dahil magkakaiba magkakaiba ang sistemang umiiral sa loob sa paaralan kumpara sa labas ng paaralan, dahil kung sa paaralan gumagamit ka ng katwirang dayuhan, ngunit pag uwi mo naman sa bahay katwirang katutubo naman ang gamit mo upang umunawa ng iyon. %anapa na hindi mo rin magagamit ang natututunan mo sa paaralan. &ahil dito, masasabing ang pangangailangang kumilos sa ? magkaibang katwiran ay nagbubunga sa pagiging hindi produktibo sapagkat hindi mo naman tunay na naisasabuhay ang mga napag-aralang, sa tunay na nangyayari sa iyong buhay.
Kaya masasabing hindi makabayan ang edukasyon. edukasyon. !indi naman sinasabi na mali ito, ngunit ang nangyayari kasi ay ang edukasyon ang may kaakibat pang maglayo sa hindi edukado. !indi mabisang tagpuan ang dalawang uri gn edukasyon edukasyon dahil ito ay gumagalaw sa ? katwirang hindi magkasundo. gunit maaari pa tayong magkaroon ng makabayang edukasyon sa pamamagitan ng pag-aangkop, pagkakaroon ng kamalayang ilipino, pagsisiayos ng kaalaman, at paggamit ng wikang ilipino.
agsimula ang pagdaloy ng katwirang lungsod noong panahon pa lamang ng Kastila. !indi natin naintindihan ang katwiran nila dahil sa kamangmangan. Ang mga prayle ay nagtuturo upang takutin ang mga ilipino. Kumikilos ang mga Kastila ayon sa katwirang dayuhan, at dahil walang paraan ang mga ilipinong lumaban dahil sa kamangmanagan, inaaccept lamang nila ito at hindi na nila @uinestion ang katwirang katwirang ito. %anapa, dahil din na sa lungsod lamang nagin2ade ang Kastila, nagkaroon ng hati sa pananaw ng lungsod at lalawigan. oong panahon naman ng Amerikano, nagtayo sila ng pampublikong paaralan upang maging mabuting tagasunod sa kanila. s kastila na pre2ented education. gunit ang nangyayari ay nag-aral tayo upang maging mabuting tagasunod sa kanila. "o ang nangyayari ay nag-aaral lamang tayo upang matutunan ang katwiran ng iba. agkaroon agkaroon pa lalo ng tension noong nagtayo ng pribadong paaralan dahil nagkaroon nagkaroon ng hati sa unibersal at hindi unibersal. (transition) kung kaya masasabing katwirang lalawigan ay maihahalintulad sa katwirang katutubo, in the same sense na ang katwirang lungsod ay maiihalintulad sa katwirang
lalawigan. !igit na kolektibo at relihiyoso ang katwirang katutubo, sa kabilang dako, higit na materyalistiko ang katwirang lungsod.
•
•
•
!indi lang siyentipiko at matematika ang lehitimong katwiran. %ay naiaambag din ang praktikal na katwiran (hal. aniniwala sa superstition) ? katwiran o
Katwirang katutubo - kolektibo, relihiyoso
o
Katwirang lungsod - materyalistiko
agtatalaban ng ? katwiran sa edukasyon sa panahon ng Kastila o
'pinagkait ang edukasyon upang maitaguyod ang kapangyarihan dahil alam ng Kastila na hindi mauunawaan ng mga ilipino ang katwirang Kastila sapagkat banyaga ito sa kanila
o
•
Kayaan+ isinulong ng mga katutubo dahil matindi ang paniniwala nilang ang katwirang dayuhan dayuhan ay hindi dapat ipatupad sa ilipinas* ito ay dahil hindi sila sanay sa katwirang dayuhan
&ahil dito, ang pagiging edukado kahit na lumalawak ang iyong kaalaman, ay inilalayo ka sa mga katutubo dahil hindi mo naman maaaring makontrol ang pagunawa ng mga katutubo upang umayon ang kanilang katwiran sa katwirang dayuhan
agtatalaban sa edukasyon sa panahon ng Amerikano o
'sinulong ang edukasyon. roblemado rin ito dahil kung susuriin, hinihikayat ang mga ilipino na mag-isip katulad ng mga Amerikano at sa huli, magiging taga-sunod lang din sila
o
•
Asimilasyon+ isinulong ng mga natutuo at nakapag-aral dahil nauunawaan nila kung paano mag-isip ang ang Kastila* bihasa (e$pert) na sila sa katwirang dayuhan
roblemado rin dahil lalong lumawak ang agwat ng katutubo sa edukado dahil sa pagtataguyod ng mga pribadong paaralan !indi unibersal ang magandang kalidad ng edukasyon. !alimbawa, iilan lamang ang nakapag-aaral sa Ateneo, &L";, ;"#
&ahil dito, masasabing lumikha ng banyaga sa sariling bansa ang sistema ng edukasyon sa panahon ng Amerikano
agtataban sa kasalukuyan o
%agkaiba ang umiiral na sistema sa paaralan at sa labas ng paaralan
Katwirang dayuhan ang itnuturo sa paaralan kahit hindi naman ito ang nagaganap sa sa labas ng paaralan !al. hindi naman napag-uusapan ang mga teknikal na sub5ects (%ath) sa bahay
o
•
&ahil dito, masasabing ang pangangailangang kumilos sa ? magkaibang katwiran ay nagbubunga sa pagiging hindi produktibo sapagkat hindi mo naman tunay na naisasabuhay ang mga napag-aralang, sa tunay na nangyayari sa iyong buhay.
Kaya masasabing hindi makabayan ang edukasyon edukasyon dahil sa mga talaban. o
;pang maging makabayan (makabayan=edukasyon para sa ilipino)
Kailangang iangkopBbagayan
Kamalayan sa kasaysayanBugali
Cika+ nagiging pagsasaulo dahil ingles ang tinuturo ngunit Dilipino ang ginagamit a labas ng paaralan* hal. %other tongue based education agsisiayos ng nilalaman+ ituro kung ano ang magagamit ng bata bilang trabaho
agsisiayos ng pamamaraan+ sapagkat nagpapahintulot ang grades ng kumpetisyon
). Sapagkat Sapagkat sumasakataw sumasakatawang-d ang-diwa iwa ang tao, likas likas na karapatan ang ang pagmamaypagmamay- ari. *umaganap ang pribadong pag-aari mula sa diwa ng indibidwalismo, na siya ring nagsilang sa kapitalismo. Sa tunggalian ng pagkakapantay-pantay pagkakapantay-pantay at pagiging patas, mainam na alalah$ning ang karapatan sa pag-aari ay hindi absoluto sapagkat ito+y mga ari-arian l$mang.
•
"umasakatawang diwa o
o
•
!indi maiuuwi ang tao sa kanyang diwa lamang dahil nararanasan niya ang mundo gamit ang kanyang katawan
&ahil tayo ay sumasakatawang diwa, nararanasan natin ang mundo gamit ang ating katawan at isang tulay ang mga ari-ariang ito upang maranasan ng ating katawan ang mundo o
•
!indi maiuuwi ang tao sa kanyang katawan sapagkat siya ay may diwa at sa pamamagitan ng kanyang diwa, malay siyang ginagamit niya ang kanyang katawan. !indi siya nabubuhay sa katawan lang. (not sure)
#herefore, #herefore, likas likas sa atin na kailanganin kailanganin ang pag-aari at magkaroon magkaroon ng karapatang karapatang magmay-ari
gunit problemado ang pagmamay-aari dahil+ o
Limitado ang mga pinagkukunang yaman=dahil dito nagkakaroon ng recompetition
o
Limitadong tao lamang ang maaaring magmay-ari=may e$clusi2ity e$clusi2ity ang pag-aari
•
Kaugnay ng pagiging eksklusibo ng pag-aari, sa pag-usbong ng indibidwalismo noong renaissance period, nagkaroon ng pribadong pag-aari. o
o
&ahil isinulong ang sekularisasyon sekularisasyon o pagtanggal sa relihiyosong elemento elemento sa mga paniniwala ng tao, nagkaroon ng ideya ang tao na kaya na niyang mag-isip para sa kanyang sarili. : pagiging indibidwalismo agbunga ang indibidwalismo sa kapitalismo dahil may pag-iisip na kaya na ng taong i-sustain hindi lang ang kanyang sarili kundi pati ang kanyang pamilya hindi lamang para sa araw na ito kundi pati sa hinaharap
•
!al. may speci6c na farmers lamang ang maaaring magmay-ari ng lupa
!indi na kailangang problemahin ang bawat araw dahil maaari nang kumita ng pera na tatagal sa hinaharap
&ahil nagkaroon na ng kapitalismo, nakatali na ang paggawa sa kita. gunit nagkakaroon ng tungalian sapagkat sa perspectiba ng kapitalismo, dapat patas ang pag-aari ng mapagkukunang mapagkukunang yaman samantalang para sa mga mahihirap, mas mainam ang pagkakapantay-pantay o
agiging patas - proportionate sa lawak ng pagiging produktibo ng trabaho ang makukuhang yaman
roblem
o
Kung sino ang may hawak ng kasangkapan ng produksyon, siya ang may hawak ng kapangyarihan : may kakayahan siyang baguhin ang katwiran ng iba
agkakapantay-pantay - magkakatulad na oportunidad sa pag-aari ng mapagkukunang-yaman. Kung pantay-pantay, hindi na ito patas dahil pareho lamang makukuha ng lahat roblem !indi naman pare-pareho ang kapital ng bawat tao. Kung pantaypantay ang ibibigay na yaman at magkakaiba naman ang kapital ng tao, magreresulta rin ito sa hindi pagkakapantay-pantay "a tunggalian ng pagiging patas at pagkakapantay-pantay, mainam alalahaning hindi absoluto ang pag-aari dahil ari-arian lamang ito Ari-arian = pansamantala
•
o
o
!indi absoluto dahil limitado ang karapatan karapatan sa pag-aari since hindi lang ikaw ang may karapatan magmay-ari. magmay-ari. %ay ibang tao rin na nangangailangan ng karapatan sa pag-aari at kung labis ang iyong ang iyong yaman, ninanakawan mo ng karapatang magmay-ari magmay-ari ang iba, at ito ang dahilan kung bakit nasasagabal sa pakikipagkapwa ang pagmamay-ari
. Parating Parating n$sa perspektiba perspektiba ng kapitalist kapitalista a ang ekonomika, ekonomika, kay( kay( hindi napupuna napupuna ang alyenadong paggawa/sa produkto, sa akto ng paggawa, sa pag-iral na pangsangkatauhan, at sa kapuwa tao/na nararanasan ng mga manggagawa. 0ahil mga tao rin mismo ang gumagawa nitong alyenasyon sadya man o hindi2, nasasakripisyo ang pagkatao alang-alang sa takbo ng merkado. m erkado. arating nasa perspektiba ng kapitalista kung kaya naaalyenado ang mga laborers dahil hindi tinitingnan ang ang mga laborers o o Eptimal point, breake2en point, shutdown point, etc %akikita ito sa F antas+ . rodukto !iwalay siya sa manggagawa. Lahat ay binibigay at binubuhos sa isang bagay ngunit hindi naman iyo yun Kung Kung ano man ang paggawa, nagiging iyon ang bagay Calang pagkakataong tawagin kanya ang bagay na iyon dahil alienated siya at tila nagiging alipin na siya ng mismong ginagawa niya dahil ito ang nagpapamanggagawa sa kanya 7$. Karpintero o %abilis palitan ang isang manggagawa ngunit hindi mabilis makalimutan ang manggagawa dahil ang 6nal product ang mahalaga ?. Akto Akto ng pagg paggaw awa a apipilitan ang isang tao dahil kelangan H. ag-ira ag-irall na pangsan pangsangk gkata atauha uhan n awawala ang distinction ng tao sa hayop dahil nagtatrabaho na lamang siya dahil kelangan niya iyon upang mabuhay awawala ang kamalayan F. Alyena Alyenasyo syon n sa sa kapw kapwa a tao tao dahil lahat ng tao ay ganun, hindi •
•
•
• •
•
•
•
•
•
"a tuwing tinutukoy natin ang political economy o ekonomika, hindi maiiwasan na itoy makita sa perspektiba ng kapitalismo, kung saan mayroong konsepto ng pribadong pag-aari at ang pokus ay laging nakatuon sa produkto imbis na sa manggagawa &ahil ganito ang mga implikasyon implikasyon ng kapitalismo, hindi ito mahihiwalay sa tinatawag ni %ar$ na alyenadong paggawa
ahahati ito sa apat na antas+ . An Ang g unan unang g anta antas s ay ang ang produkto mismo. "inasabing may alyenasyon dito sapagkat ang manggagawa ay walang kakayahang gawing pag-aari ang sarili niyang gawang produkto produkto angyayari ito dahil sa paggawa ng tao ay ibunubuhos niya ang lahat ng kalinangan o niya sa produkto, at sa gayon ay tila may nangyayaring transfer transfer ng kalinangan mula sa tao papunta sa produkto, nang sa huli ay nagiging pag-aari na ito ng produkto, at nagiging hiwalay na ang produkto sa manggagawa dahil tapos na ang proseso ng pagbibigay ng manggagawa !igit pa sa pagkabanyaga pagkabanyaga ng produkto ay nagiging alipin din nito ang manggagawa, o dahil ang produkto produkto ang mismong nagpapa-manggagawa nagpapa-manggagawa sa kanila "a gayon ay nauuna na ang pagiging manggagawa kaysa sa pagiging tao, sapagkat o may kapangyarihan ang produkto sa atin at idinidikta nito na ang produksyon ay mas mahalaga sa sarili1top priority ang produkto, produkto, dahil madali lang naman ipagpalit ang manggagawa ?. Ang ikala ikalawa wang ng anta antas s ay ang akto ng paggawa . Alyenado tayo rito sapagkat ang pagkilos natin ay hindi na masasabing atin* para na lamang ito sa produkto a. %asasabing ang ang akto ng paggawa paggawa ay siyang siyang proseso proseso ng ng alyenasyon, alyenasyon, at ang unang antas o produkto ay siyang pinal na pagpapahayag ng alyenasyong nagawa b. #ila nagiging nagiging makina na lamang tayo, tayo, kung kung saan kahit hindi hindi na tayo tayo natutuwa natutuwa sa trabaho natin ay gumagawa pa rin tayo dahil kailangan natin ito upang mabuhay c. 'to ang dahilan dahilan kung kung bakit bakit hindi maganda maganda ang ang pagtingin pagtingin natin natin sa ating mga trabah trabaho, o, dahil marami sa atin ay hindi naman gusto ang kanilang ginagawa, at sa gayon ay madali lang para sa kanilang ipagpaliban ito dahil hindi naman mahalaga sa kanila na unahin ito
H.
Ang panga Ang pangatlo tlong ng ant antas as ay ay ang ang pag-iral na pang-sangkatauhan , kung saan nagiging alyenado tayo dahil sur2i2al na lamang ang nagiging motibasyon natin sa pagkilos a. 8ilang tao, naiiba tayo sa mga hayop, halaman, halaman, at iba pang bagay dahil dahil ang paraan paraan ng pag-iral natin ay characteri0ed characteri0ed by (nailalarawan ng4) conscious 2ital acti2ity, o ang pagkakaroon ng malay sa mga ginagawa natin b. &i tulad ng ibang buhay na bagay, kumikilos kumikilos tayo tayo hindi lamang lamang para sa pamumuhay pamumuhay o dahil sa ating sur2i2al instinct* malaya tayong nakapipili kung ano ang gusto nating gawin c. gunit gunit ngayon ngayon na naniniraha naninirahan n tayo sa isang kapit kapitalism alismong ong mundo, mundo, unti unti unting nawawala ang kalayaang ito dahil sa tuluyang pagbuhos natin ng sarili natin sa mga bagay d. Kung Kung titingnan titingnan natin natin ang trabaho, nagiging mas angkop angkop na ang salitang salitang hanapbuhay hanapbuhay para rito, sapagkat imbis na maging isang malikhaing ekspresyon ito ng sarili nating passion ay nagiging pangangailangan na lang ito e. "a pagbuhos pagbuhos natin natin ng ating sarili sarili sa hanapbuhay hanapbuhay,, nawawala nawawala ang nagpapat nagpapatangi angi sa atin mula sa ibang nilalang, dahil ang mga kilos natin ay hindi na nagpapahayag ng pagkatao, ng pagiging tao natin
F.
Ang huli Ang huling ng antas antas ay ang kapuwa-tao. 'pinapakita nito sa atin na dahil lagi tayong nakapako sa perspektiba ng kapitalismo, hindi na natin nakikita ang iba bilang tao, ngunit bilang kasangkapan kasangkapan na lang para sa sarili nating pakinabang a. agiging agiging normal normal na para para sa atin na pahala pahalagahan gahan ang ang iba bilang bilang sosyus, sosyus, o base sa papel nila sa lipunan, sa maitutulong nila sa ating mga pangangailangan at sa maiaambag nila sa sarili nating paghubog b. "a gayon ay nagiging banyaga sila bilang tao, dahil hindi na tayo nakikipag-ugnayan nakikipag-ugnayan bilang tao kundi bilang manggagawa, at lagi nalang itong nauuwi sa kalakalan c. 'niisip 'niisip nating nating walang walang mali sa ganitong ganitong paningin, paningin, basta bastatt may suweldo suweldo tayong tayong naibibigay sa iba para sa pagbuhos ng pagkatao nila, ngunit ang mismong pagkabit ng ganitong monetary na halaga sa tao ay tinatrato na natin sila bilang mga obheto •
•
•
•
•
"a huling punto (antas) na ito, naipapalabas na hindi lamang tayo ang biktima ng alyenasyon* tayo rin ang nagpapalaganap nito &ahil ang alyenasyon ay hindi boluntaryo, kung may nakakaranas ng alyenasyon ay ibig sabihing may gumagawa nitong alyenasyon, alamBsinasadya man nila o hindi gunit hindi rin natin masasabing kasalanan natin ito, sapagkat ang pagpayag natin sa alyenasyon ay kinakailangan upang makasabay at mabuhay tayo sa sistemang kina-iiralan natin At ito na nga ang mahirap sa integration ng kapitalismo sa sistema natin1hindi natin ito matatakasan kasi hindi man lang natin ito maiwasan 'to ang dahilan kung bakit wala talaga tayong mahahanap na trabahong malaya sa alyenasyon, sapagkat kahit papaano ay kailangang pumatok sa merkado ang produkto o serbisyo mo* kontrolado ka pa rin ng eksternal na puwersang pumipigil sayong gawin ang lahat ayon sa sarili mong nais, at sa gayon ay nasasakripisyo ang pagkatao mo
