PEMBAHASAN SOAL - UJIAN ADVOKAT 2008 Djoko S Associates I!"a#a D#i $%"i%to&o' S(H( ###()eocities(co&*i+&%,%k%& I!"a#aD#i$%"i%to&o*o./"i) ,tDjokoSAssociates*i+&%,%k% &/a,oo(co& MATE1I UJIAN 3( Pe"a' 4%)si 5 Pe"ke&6a)a O")aisasi A!7okat 2( Ko!e Etik A!7okat 9( H%k%& Aca"a Pe"!ata :( H%k%& Aca"a Pi!aa ;( H%k%& Aca"a Pe"!ata A)a&a <( H%k%& Aca"a Pe"a!i+a Tata Usa,a Ne)a"a =( H%k%& Aca"a Pe"a!i+a H%6%)a I!%st"ia+ !a 8( Ujia Esai H%k%& Aca"a Pe"!ata ata% A+te"ati> Pe/e+esaia Se)keta ?.i+i, sa+a, sat%@( a"a &e+ak%ka T"/-o%t seca"a i!e.e!et 3( A&6i+ ke"tas koso) t%+iska o&o" 3 sa&.ai :0 2( Ja#a6 se+%"%, soa+ !a+a& #akt% 2(; ja& 9( Jika ket%j%, soa+ te+a, !i ke"jaka cocoka ja#a6a :( Jika a!a &e)e"jaka = :0
soa+ 280 soa+ te+a, a!a ke"jaka ;( Ba!i)ka ,asi+/a !e)a soa+ PKPA /a) ,a/a 320 soa+ <( Se+%"%, soa+ ta.a .e&6a,asa 6e"6et%k ."esetasi .o#e" .oit !a.at !i !o#+oa! !a"i MATE1I MATE1I UNDANCUN DANCUNDANC ADVOKAT NO SOAL PEMBAHASAN 3 Di!a+a& .asa+ 92 ?9@ !iat%" ."o>esi a!7okat /a) te",i&.% !a+a& Pe"a!i 6e"j%&+a, a( < o")aisasi a!7okat 6( = o")aisasi a!7okat c( 8 o")aisasi a!7okat !( o")aisasai a!7okat Ja#a6a Pasa+ 92 ?9@ Ut%k se&eta"a t%)as !a #e#ea) O")aisasi A!7okat se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& U!a)%!a) ii' !ija+aka 6e"sa&a o+e, Ikata A!7okat I!oesia ?IKADIN@' Asosiasi A!7okat I!oesia ?AAI@'
Ikata Peasi,at H%k%& I!oesia ?IPHI@' Hi&.%a A!7okat !a Pe)aca"a I!oesia ?HAPI@' Se"ikat Pe)aca"a I!oesia ?SPI@' Asosiasi Kos%+ta H%k%& I!oesia ?AKHI@' Hi&.%a Kos%+ta H%k%& Pasa" Mo!a+ ?HKHPM@ !a Asosiasi Pe)aca"a S/a"ia, I!oesia ?APSI@ 2 $a) ti!ak te",i&.% !a+a& o")aisasi a!7okat a( Asosiasi .e)aca"a s/a"ia, i!oesia 6( Se"ikat .e)aca"a i!oesia c( Hi&.%a a!7okat !a .e)aca"a i!oesia !( Pe"a!i Ja#a6a D Pasa+ 92 ?9@ Ut%k se&eta"a t%)as !a #e#ea) O")aisasi A!7okat se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& U!a)%!a) ii' !ija+aka 6e"sa&a o+e, Ikata A!7okat I!oesia ?IKADIN@' Asosiasi A!7okat I!oesia ?AAI@' Ikata Peasi,at H%k%& I!oesia ?IPHI@' Hi&.%a A!7okat !a
Pe)aca"a I!oesia ?HAPI@' Se"ikat Pe)aca"a I!oesia ?SPI@' Asosiasi Kos%+ta H%k%& I!oesia ?AKHI@' Hi&.%a Kos%+ta H%k%& Pasa" Mo!a+ ?HKHPM@ !a Asosiasi Pe)aca"a S/a"ia, I!oesia ?APSI@ 9( U!a) %!a) a!7okat 38 ta,% 2009 6e"+ak% ta))a+ a( ; a."i+ 2009 6( ; a."i+ 200: c( ; a."i+ 2003 !( ; a."i+ 2002 Ja#a6a A Pasa+ 9< U!a)-%!a) ii &%+ai 6e"+ak% .a!a ta))a+ !i%!a)ka ; A."i+ 2009 :( Me%"%t Pasa+ 39 o")aisasi a!7okat !i&ita %t%k &e&6et%k .e)a#asa 6e"%.a a( Le&6a)a Pe)a#as 6( Ko&isi .e)a#as c( De#a .e)a#as !( Ko&isi a!7okat Ja#a6a B Pasa+ 39 Pe+aksaaa Pe)a#asa se,a"i-,a"i !i+ak%ka o+e, Ko&isi Pe)a#as /a) !i6et%k o+e, O")aisasi A!7okat ;( Ke#aji6a &e&6e"ika 6at%a ,%k%& seca"a %&a-%&a !iat%" !a+a& a( Pasa+ 22 6( Pasa+ 29 c( Pasa+ 23 !( Pasa+ 2; Ja#a6a A
Pasa+ 22 A!7okat #aji6 &e&6e"ika 6at%a ,%k%& seca"a %&a%&a ke.a!a .eca"i kea!i+a /a) ti!ak &a&.% < A!7okat /a) &eja+aka t%)as !a+a& si!a) .e)a!i+a !a+a& &ea)ai .e"ka"a .i!aa #aji6 &e)eaka at"i6%t !iat%" !a+a& a( Pasa+ 22 6( Pasa+ 29 c( Pasa+ 23 !( Pasa+ 2; Ja#a6a D Pasa+ 2; A!7okat /a) &eja+aka t%)as !a+a& si!a) .e)a!i+a !a+a& &ea)ai .e"ka"a .i!aa #aji6 &e)eaka at"i6%t ses%ai !e)a .e"at%"a .e"%!a)%!a)a = A!7okat asi) !i+a"a) 6e"aca"a !isi!a) .e)a!i+a' 6e"."aktik !a*ata% &e&6%ka kato" jasa ,%k%& ata% .e"#aki+a/a !i I!oesia a( Pasa+ 22 6( Pasa+ 29 c( Pasa+ 23 !( Pasa+ 2; Ja#a6a B Pasa+ 29 A!7okat asi) !i+a"a) 6e"aca"a !isi!a) .e)a!i+a' 6e"."aktik
!a*ata% &e&6%ka kato" jasa ,ok%& ata% .e"#aki+a/a !i I!oesia 8 A!7okat 6e",ak &ee"i&a ,oo"a"i%& atas jasa ,%k%& /a) te+a, !i6e"ika ke.a!a k+ie/a a( Pasa+ 22 6( Pasa+ 29 c( Pasa+ 23 !( Pasa+ 2; Ja#a6a Pasa+ 23 A!7okat 6e",ak &ee"i&a ,oo"a"i%& atas jasa ,%k%& /a) te+a, !i6e"ika i+a/a, ke"ja a!7okat &e+i.%ti se+%"%, #i+a/a, e)a"a "e.%6+ic I!oesia a( Pasa+ ; 6( Pasa+ = c( Pasa+ 23 !( Pasa+ 2; Ja#a6a A Pasa+ ;?2@ i+a/a, i+a/a, ke"ja A!7okat &e+i.%ti se+%"%, #i+a/a, e)a"a 1e.%6+ik I!oesia 30 Se6e+%& &eja+aka ."o>esi/a a!7okat #aji6 6e"s%&.a, !i si!i) te"6%ka Pe)a!i+a Ti))i #i+a/a, !o&isi+i ,%k%&/a a( Pasa+ ; 6( Pasa+ <
c( Pasa+ = !( Pasa+ : Ja#a6a D Pasa+ : Se6e+%& &eja+aka ."o>esi/a' a!7okat #aji6 6e"s%&.a, &e%"%t a)a&a/a ata% 6e"jaji !e)a s%))%,-s%))%, !i si!a) te"6%ka Pe)a!i+a Ti))i !i #i+a/a, !o&isi+i ,%k%&/a 33 A!7okat /a) te+a, !ia)kat !a.at &e)k,%s%ska !i"i .a!a 6i!a) te"tet% !e)a .e"s/a"ata /a) !itet%ka a( Pasa+ ; 6( Pasa+ < c( Pasa+ 9 !( Pasa+ : Ja#a6a Pasa+ 9?2@ A!7okat /a) te+a, !ia)kat 6e"!asa"ka .e"s/a"ata se6a)ai&aa se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ !a.at &eja+aka ."aktik/a !e)a &e)k,%s%ska !i"i .a!a 6i!a) te"tet% ses%ai !e)a .e"s/a"ata /a) !itet%ka o+e, .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a( 32 $a) !a.at !ia)kat se6a)ai a!7okat a!a+a,
sa"jaa /a) 6e"+ata" 6e+aka) .e!i!ika ti))i ,%k%& !a sete+a, &e)ik%ti .e!i!ika k,%s%s ."o>esi a!7okat /a) !i+aksaaka o+e, o")aisasi a!7okat a( Pasa+ ; 6( Pasa+ 9 c( Pasa+ 2 !( Pasa+ : Ja#a6a Pasa+ 2 $a) $a) !a.at !ia)kat se6a)ai a!7okat a!a+a, sa"jaa /a) 6e"+ata" 6e+aka) .e!i!ika ti))i ,%k%& !a sete+a, &e)ik%ti .e!i!ika k,%s%s ."o>esi a!7okat /a) !i+aksaaka o+e, o")aisasi a!7okat 39 A!7okat a!a+a, o"a) /a) 6e"."o>esi &e&6e"i jasa ,%k%&' 6aik !i !a+a& &a%.% !i+%a" .e)a!i+a /a) &e&e%,i .e"s/a"ata 6e"!asa"ka 6e"!asa"ka ketet%a %!a) %!a) ii a( Pasa+ : 6( Pasa+ 2 c( Pasa+ 3 !( Pasa+ 9 Ja#a6a Pasa+ 3?3@ A!7okat a!a+a, o"a) /a) 6e"."o>esi &e&6e"i jasa ,%k%&' 6aik !i!a+a& &a%.% !i+%a" .e)a!i+a /a) &e&e%,i .e"s/a"ata 6e"!asa"ka 6e"!asa"ka ketet%a %!a)%!a) ii( 3: A!7okat 6e"stat%s se6a)ai .ee)ak ,%k%&' 6e6as !a &a!i"i /a) !ija&i o+e, ,%k%& !a .e"at%"a .e"%!a)%!a)a a( Pasa+ ; 6( Pasa+ <
c( Pasa+ = !( Pasa+ : Ja#a6a A Pasa+ ;?3@ A!7okat 6e"stat%s se6a)ai .ee)ak ,%k%&' 6e6as !a &a!i"i /a) !ija&i o+e, ,%k%& !a .e"at%"a .e"%!a)%!a)a( 3; Pasa+ 2 &e)at%" 6%k% !a>ta" a))ota /a) #aji6 !i+a.o"ka ke.a!a Ma,ka&a, A)%) !a &ete"i setia. a( Sat% ta,% 6( Pe"%6a,a c( Pe")atia .e)%"%s !( Sat% 6%+a Ja#a6a A Pasa+ 2?:@ Setia. 3?sat%@ O")aisasi A!7okat &e+a.o"ka .e"ta&6a,a !a ata% .e"%6a,a j%&+a, a))ota/a ke.a!a Ma,ka&a, A)%) !a Mete"i( 3< Ketet%a o")aisasi a!7okat !iat%" !a+a& a( Pasa+ 28 6( Pasa+ 2 c( Pasa+ 90 !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D BAB F O")aisasi A!7okat Pasa+ 28-90 3= Ketet%a .asa+ 29 ?:@ &e)eai .e"s/a"ata !a tata ca"a &e&.eke"jaka a!7okat asi) se"ta ke#aji6a
&e&6e"ika jasa ,ok%& seca"a %&a-%&a ke.a!a !%ia .e!i!ika !iat%" !a+a& a( Pe"at%"a Pe&e"ita, 6( U!a)-%!a) c( O")aisasi a!7okat !( Ke.%t%sa &ete"i Ja#a6a D Pasa+ 29?:@ Ketet%a &e)eai .e"s/a"ata !a tata ca"a ca"a &e&.eke"jaka a!7okat asi) se"ta ke#aji6a &e&6e"ika jasa ,%k%& seca"a %&a-%&a ke.a!a !%ia .e!i!ika !a .ee+itia ,ok%& !iat%" +e6i, +aj%t !e)a Ke.%t%sa Mete"i 38 Pasa+ 22 &e)at%" ketet%a 6at%a ,%k%& /a) !iat%" +e6i, +aj%t !a+a& a( Pe"at%"a Pe&e"ita, 6( U!a)-%!a) c( O")aisasi a!7okat !( Ke.%t%sa &ete"i Ja#a6a A Pasa+ 22?2@ Ketet%a &e)eai .e"s/a"ata !a tata ca"a ca"a .e&e6"ia 6at%a ,ok%& seca"a %&a-%&a se6a)ai&a !i&aks%! .a!a a/at 3 !iat%" +e6i, !e)a Pe"at%"a Pe&e"ita,
3 Pasa+ 23 &e)at%" 6esa"/a ,oo"a"i%& 6e"!asa"ka a( Pe"at%"a Pe&e"ita, 6( U!a)-%!a) c( O")aisasi a!7okat !( Pe"set%j%a ke!%a 6e+a, .i,ak Ja#a6a D Pasa+ 23?2@ Besa"/a ,oo"a"i%& atas Jasa ,ok%& se6a)ai&a !i&aks%! .a!a a/at?3@ !iteta.ka seca"a #aja" 6e"!asa"ka .e"set%j%a ke!%a 6e+a, .i,ak( 20 A!7okat 6e",eti ata% !a.at !i6e",etika !a"i ."o>esi/a seca"a teta. teta. ka"ea a+asa &e%"%t .asa+ 30 a( Pe"&o,oa se!i"i 6( Dijat%,i .i!aa /a) te+a, 6e"kek%ata ,%k%& teta.' ka"ea &e+ak%ka ti!ak .i!aa /a) !iaca& !e)a ,%k%&a : ta,% c( Be"!asa"ka ke.%t%sa o")aisasi a!7okat !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 30 A!7okat 6e",eti ata% !a.at !i6e",etika !a"i ."o>esi/a seca"a teta. teta. ka"ea a+asa a( .e"&o,oa se!i"i
6( !ijat%,i .i!aa /a) te+a, &e&.%/ai kek%ata ,ok%& teta.' ka"ea &e+ak%ka ti!ak .i!aa /a) !iaca& !e)a ,%k%&a : ?e&.at@ ta,% ata% 6e"+e6i, ata% c( 6e"!asa"ka ke.%t%sa o")aisasi a!7okat 23 Me%"%t .asa+ 32 .e)a#asa te",a!a. a!7okat !i+ak%ka o+e, a( O")aisasi a!7okat 6( Mete"i c( Ma,ka&a, a)%) !( Ko&isi .e)a#as Ja#a6a A Pasa+ 32 ?3@ Pe)a#asa te",a!a. a!7okat !i+ak%ka o+e, o")aisasi a!7okat 22 Pei!aka te",a!a. a!7okat !e)a jeis ti!aka !a+a& .asa+ = !i+ak%ka o+e, a( O")aisasi a!7okat 6( De#a ke,o"&ata c( Ma,ka&a, a)%) !( Ko&isi .e)a#as Ja#a6a B Pasa+ 32 ?2@ Ketet%a teta) jeis !a ti)kat .e"6%ata /a) !a.at !ikeaka ti!aka se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ !iat%" +e6i, +aj%t !e)a ke.%t%sa !e#a ke,o"&ata o")aisasi a!7okat 29 Jasa ,%k%& a!a+a, jasa ,%k%& /a) !i6e"ika a!7okat 6e"%.a &e&6e"ika kos%+tasi ,%k%&' 6at%a ,%k%&' &eja+aka k%asa' &e#aki+i' &e!a&.i)i' &e&6e+a' !a &e+ak%ka ti!aka ,%k%& +ai %t%k ke.eti)a ,%k%& k+ie !iat%" !a+a& a( Pasa+ 3 ?3@
6( Pasa+ 3 ?2@ c( Pasa+ 3 ?9@ !( Pasa+ 3 ?:@ Ja#a6a B Pasa+ 3?2@ Jasa ,%k%& a!a+a, jasa /a) !i6e"ika a!7okat 6e"%.a &e&6e"ika kos%+tasi ,%k%&' 6at%a ,%k%&' &eja+aka k%asa' &e#aki+i' &e!a&.i)i' &e&6e+a !a &e+ak%ka ti!aka ,%k%& +ai %t%k ke.eti)a ,ok%& k+ie( 2: K+ie a!a+a, o"a)' 6a!a ,ok%& ata% +e&6a)a +ai /a) &ee"i&a jasa ,%k%& !a"i a!7okat a( Pasa+ 3 ?3@ 6( Pasa+ 3 ?2@ c( Pasa+ 3 ?9@ !( Pasa+ 3 ?:@ Ja#a6a Pasa+ 3?9@ K+ie a!a+a, o"a)' 6a!a ,%k%&' ata% +e&6a)a +ai /a) &ee"i&a jasa ,%k%& !a"i a!7okat( 2; A!7okat asi) a!a+a, a!7okat 6e"ke#a")ae)a"aa 6e"ke#a")ae)a"aa asi) /a) &eja+aka ."o>esi/a !i#i+a/a, e)a"a "e.%6+ik I!oesia 6e"!asa"ka ketet%a .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a a( Pasa+ 3 ?;@ 6( Pasa+ 3 ?<@ c( Pasa+ 3 ?=@ !( Pasa+ 3 ?8@
Ja#a6a D Pasa+ 3?8@ A!7okat asi) a!a+a, a!7okat 6e"ke#a")aae)a"aa 6e"ke#a")aae)a"aa asi) /a) &eja+aka ."o>esi/a !i#i+a/a, e)a"a 1e.%6+ik I!oesia 6e"!asa"ka .e"s/a"ata .e"s/a"ata ketet%a .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a( 2< Kato" a!7okat !a.at &e&.eke"jaka a!7okat asi) se6a)ai ka"/a#a ata% tea)a a,+i !a+a& 6i!a) ,ok%& asi) atas iGi .e&e"ita, !e)a "eko&e!asi o")aisasi a!7okat a( Pasa+ 29 ?3@ 6( Pasa+ 29 ?2@ c( Pasa+ 29 ?9@ !( Pasa+ 29 ?:@ Ja#a6a B Pasa+ 29?2@ Kato" A!7okat !a.at &e&.eke"jaka a!7okat asi) se6a)ai ka"/a#a ata% tea)a a,+i !a+a& 6i!a) ,%k%& asi) atas iGi .e&e"ita, !e)a "eko&e!asi o")aisasi a!7okat( 2= A!7okat ti!ak !a.at !it%t%t 6aik seca"a .e"!ata &a%.% .i!aa !a+a& &eja+aka t%)as
."o>esi/a !e)a itika! 6aik %t%k ke.eti)a .e&6e+aa k+ie !a+a& si!a) .e)a!i+a a( Pasa+ 3< 6( Pasa+ 3; c( Pasa+ 38 !( Pasa+ 3 Ja#a6a A Pasa+ 3< A!7okat ti!ak !a.at !it%t%t 6aik seca"a .e"!ata &a%.% .i!aa !a+a& &eja+aka t%)as ."o>esi/a !e)a itika! 6aik %t%k ke.eti)a .e&6e+aa k+ie !a+a& si!i) .e)a!i+a( 28 A!7okat ti!ak !a.at !ii!etika !e)a k+ie/a !a+a& &e&6e+a .e"ka"a k+ie o+e, .i,ak /a) 6e"#ea) !a ata% &as/a"akat a( Pasa+ 3< 6( Pasa+ 3; c( Pasa+ 38 !( Pasa+ 3 Ja#a6a Pasa+ 38?2@ A!7okat ti!ak !a.at !ii!etika !e)a k+ie/a !a+a& &e&6e+a .e"ka"a k+ie o+e, .i,ak /a) 6e"#ea) !a*ata% &as/a"akat(
2 A!7okat 6e",ak atas ke"a,asia ,%6%)a !e)a k+ie' te"&as%k .e"+i!%)a atas 6e"kas !a !ok%&e/a te",a!a. .e/itaa ata% .e&e"iksaa !a .e"+i!%)a te",a!a. .e/a!a.a atas ko&%ikasi e+ekt"oik a( Pasa+ 3< 6( Pasa+ 3; c( Pasa+ 38 !( Pasa+ 3 Ja#a6a D Pasa+ 3?2@ A!7okat 6e",ak atas ke"a,asia ,%6%)a/a !e)a k+ie' te"&as%k .e"+i!%)a atas 6e"kas !a !ok%&e/a te",a!a. .e/itaa ata% .e&e"iksaa !a .e"+i!%)a te",a!a. .e/a!a.a atas ko&%ikasi e+ekt"oik a!7okat( 90 Pi&.ia o")aisasi a!7okat ti!ak !a.at !i"a)ka. !e)a .i&.ia .a"tai .o+itik a( Pasa+ 2< 6( Pasa+ 2; c( Pasa+ 28 !( Pasa+ 2 Ja#a6a Pasa+ 28?9@ Pi&.ia o")aisasi a!7okat ti!ak !a.at !i"a)ka. !e)a .i&.ia .a"tai .o+itik' 6aik !iti)kat .%sat &a%.% !iti)kat !ae"a,( 93 Da+a& &e)a!i+i !e#a ke,o"&ata &e&6et%k &aje+is /a) s%s%a/a te"!i"i atas %s%" !e#a ke,o"&ata' .aka" ata% a,+i !i 6i!a) ,%k%& !a toko, &as/a"akat a( Pasa+ 2< 6( Pasa+ 2= c( Pasa+ 28
!( Pasa+ 2 Ja#a6a B Pasa+ 2=?:@ Da+a& &e)a!i+i se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at?2@' De#a Ke,o"&ata &e&6et%k &aje+is /a) s%s%a/a te"!i"i atas %s%"e !e#a ke,o"&ata' .aka" ata% tea)a a,+i !i6i!a) ,%k%& !a toko, &as/a"akat( 92 A!7okat /a) &eja!i .eja6at Ne)a"a ti!ak &e+aksaaka t%)as ."o>esi a!7okat se+a&a &e&a)k% ja6ata a( Pasa+ 20 6( Pasa+ 23 c( Pasa+ 22 !( Pasa+ 29 Ja#a6a A Pasa+ 20?9@ A!7okat /a) &eja!i .eja6at e)a"a' ti!ak &e+aksaaka t%)as ."o>esi a!7okat se+a&a &e&a)k% ja6ata te"se6%t( 99 Kea))otaa ko&isi .e)a#as te"!i"i atas %s%" a!7okat seio"' .a"a a,+i !a &as/a"akat a( Pasa+ 33 6( Pasa+ 32 c( Pasa+ 39 !( Pasa+ 3: Ja#a6a Pasa+ 39?2@ Kea))otaa ko&isi .e)a#as se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ te"!i"i atas %s%"e a!7okat
seio"' .a"a a,+i*aka!e&isi' !a &as/a"akat 9: A!7okat !a.at 6e",eti ata% !i6e",etika !a"i ."o>esi/a o+e, o")aisasi a!7okat a( Pasa+ < 6( Pasa+ = c( Pasa+ 8 !( Pasa+ Ja#a6a D Pasa+ ?3@ A!7okat !a.at 6e",eti ata% !i6e",etika !a"i ."o>esi/a o+e, O")aisasi A!7okat 9; Pe&6e+aa !i"i a!7okat !a.at !ite&%i !a+a& a( Pasa+ 3 6( Pasa+ = c( Pasa+ 3= !( Pasa+ 3?<@ !a =?9@ Ja#a6a D Pasa+ 3?<@ Pe&6e+aa !i"i a!a+a, ,ak !a kese&.ata /a) !i6e"ika ke.a!a A!7okat %t%k &e)e&%kaka a+as a se"ta sa))a,a te",a!a. ,a+-,a+ /a) &e"%)ika !i"i/a !i !a+a& &eja+aka ."o>esi/a ata%.% kaita/a !e)a o")aisasi ."o>esi( Pasa+ =?9@ Se6e+%& a!7okat !ikeai ti!aka se6a)ai&aa
!i&aks%! .a!a a/at ?3@ ke.a!a /a) 6e"sa)k%ta !i6e"ika kese&.ata %t%k &e+ak%ka .e&6e+aa !i"i( 9< Ut%k !a.at !ia)kat &eja!i a!7okat ,a"%s &e&e%,i .e"s/a"ata' a( Pasa+ 2 6( Pasa+ 9 c( Pasa+ : !( Pasa+ ; Ja#a6a B Pasa+ 9 Ut%k !a.at !ia)kat &eja!i a!7okat ,a"%s &e&e%,i .e"s/a"ata se6a)ai 6e"ik%t a( #a")a e)a"a "e.%6+ic I!oesia 6( 6e"te&.at ti))a+ !i I!oesia c( ti!ak 6e"stat%s se6a)ai .e)a#ai e)e"i ata% .eja6at e)a"a !( 6e"%sia sek%"a)k%"a)/a 2; ta,% e( 6e"ijasa, sa"jaa /a) 6e"+ata" 6e+aka) .e!i!ika ti))i ,%k%& se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 2 a/at 3 >( +%+%s %jia /a) !ia!aka o+e, O")aisasi A!7okat )( &a)a) sek%"a)k%"a)/a 2 ta,% te"%s
&ee"e%s .a!a kato" a!7okat ,( ti!ak .e"a, !i.i!aa ka"ea &e+ak%ka ti!ak .i!aa keja,ata /a) !iaca& !e)a .i!aa .eja"a ;?+i&a@ ta,% ata% +e6i, i( 6e".e"i+ak% 6aik' j%j%"' 6e"ta))%) ja#a6' a!i+ !a &e&.%/ai ite)"itas /a) ti))i 9= Pe)a)kata a!7okat !a .e),etia ."o>esi !i+ak%ka o+e, o")aisasi a!7okat !iat%" !a+a& a( Pasa+ 2 6( Pasa+ c( Pasa+ : !( Pasa+ 2 ?2@ !a ?3@ Ja#a6a D Pasa+ 2?2@ Pe)a)kata a!7okat !i+ak%ka o+e, o")aisasi a!7okat Pasa+ ?3@ A!7okat !a.at 6e",eti ata% !i6e",etika !a"i ."o>esi/a o+e, o")aisasi a!7okat( U!a)-%!a) No( 38 ta,% 2009 te"!i"i !a"i a( 2< Pasa+ 6( 9; Pasa+ c( 9< Pasa+ !( 9 Pasa+ Ja#a6a 9< Pasa+ Ba6 FI Keet%a Pi!aa 9 Ketet%a .i!aa ti!ak &e&i+iki
kek%ata ,%k%& 6e"!asa"ka .%t%sa &a,ka&a, kostit%si a( Pasa+ 90 6( Pasa+ 93 c( Pasa+ 28 !( Pasa+ 2 Ja#a6a B Pasa+ 93 Setia. o"a) /a) !e)a se)aja &eja+aka .eke"jaa ."o>esi a!7okat !a 6e"ti!ak seo+a,-o+e,a se6a)ai a!7okat' teta.i 6%ka a!7okat se6a)ai&aa !iat%" !a+a& %!a)%!a) ii' !i.i!aa !e)a .i!aa .eja"a .a+i) +a&a ; ta,% !a !e!a .a+i) 6a/ak 1.( ;0(000(000 ?+i&a .%+%, j%ta@ "%.ia,( :0 A!7okat /a) !a.at &eja+aka .eke"jaa ."o>esi a!7okat a!a+a, /a) !ia)kat ses%ai !e)a ketet%a %!a)%!a) a( Pasa+ 2 6( Pasa+ 90 c( Pasa+ 28 !( Pasa+ 92 Ja#a6a B Pasa+ 90 A!7okat /a) !a.at &eja+aka .eke"jaa ."o>esi a!7okat a!a+a, /a) !ia)kat ses%ai !e)a ketet%a %!a)-%!a) ii( MATE1I KODE ETIK ADVOKAT
3 Me%"%t .asa+ 99 UU No(38 ta,% 2009 ko!e etik a!7okat !a ketet%a teta) De#a Ke,o"&ata ."o>esi &e&.%/ai kek%ata ,%k%& sejak a( 29 Mei 2002 6( 29 &ei 2009 c( ; a."i+ 2009 !( ; a."i+ 2002 Ja#a6a A Pasa+ 99 Ko!e etik !a ketet%a teta) De#a Ke,o"&ata P"o>esi A!7okat /a) te+a, !iteta.ka o+e, Ikata A!7okat I!oesia ?IKADIN@' Asosiasi A!7okat I!oesia ?AAI@' Ikata Peasi,at H%k%& I!oesia ?IPHI@' Hi&.%a A!7okat !a Pe)aca"a I!oesia ?HAPI@' Se"ikat Pe)aca"a I!oesia ?SPI@' Asosiasi Kos%+ta H%k%& I!oesia ?AKHI@' !a Hi&.%a Kos%+ta H%k%& Pasa" Mo!a+ ?HKHPM@' .a!a ta))a+ 29 Mei 2002 !i/ataka &e&.%/ai kek%ata ,%k%& seca"a &%tatis &%ta!is &e%"%t U!a)U!a) ii sa&.ai a!a ketet%a /a) 6a"% /a) !i6%at o+e, O")aisasi
A!7okat( 2 Me%"%t .asa+ 9 Ko!e etik a!7okat i!oesia' a!7okat !a.at &eo+ak %t%k &e&6e"i asi,at !a 6at%a ,%k%& ka"ea a( Be"teta)a !e)a ,ati %"ai/a 6( Ti!ak ses%ai !e)a kea,+ia/a c( Ti!ak a!a !asa" ,%k%&/a !( A !a B 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 9 a( A!7okat !a.at &eo+ak %t%k &e&6e"i asi,at !a 6at%a ,%k%& ke.a!a setia. o"a) /a) &e&e"+%ka jasa !a ata% 6at%a ,%k%& !e)a .e"ti&6a)a o+e, ka"ea ti!ak ses%ai !e)a kea,+ia/a !a 6e"teta)a !e)a ,ati %"ai/a' teta.i ti!ak !a.at &eo+ak !e)a a+asa ka"ea .e"6e!aa a)a&a' ke.e"ca/aa' s%k%' ket%"%a' jeis ke+a&i' ke/akia .o+itik !a ke!%!%ka sosia+/a( 9 Me%"%t .asa+ 2 Ke."i6a!ia a!7okat !a+a& &eja+aka t%)as/a &ej%j%) ti))i ,%k%& a( U!a)-%!a) !asa"
"e.%6+ic i!oesia 6( Ko!e etik a!7okat c( S%&.a, ja6ata/a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 2 A!7okat I!oesia a!a+a, #a")a e)a"a I!oesia /a) 6e"tak#a ke.a!a T%,a $a) Ma,a Esa' 6e"sika. sat"ia' j%j%" !a+a& &e&.e"ta,aka kea!i+a !a ke6ea"a !i+a!asi &o"a+ /a) ti))i' +%,%" !a &%+ia' !a /a) !a+a& &e+aksaaka t%)as/a &ej%j%) ti))i ,%k%&' U!a)-%!a) Dasa" 1e.%6+ik I!oesia' Ko!e Etik A!7okat se"ta s%&.a, ja6ata/a( : Me%"%t .asa+ : ,%6%)a !e)a k+ie' a!7okat ti!ak !i6ea"ka a( Meja&i ke.a!a k+ie/a 6a,#a .e"ka"a /a) !ita)ai/a aka &ea) 6( Me&6e6ai k+ie !e)a 6ia/a-6ia/a /a) ti!ak .e"+% c( Me+e.aska t%)as /a) !i6e6aka ke.a!a/a .a!a saat ti!ak &e)%t%)ka !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ : a( A!7okat !a+a& .e"ka"a-.e"ka"a .e"!ata ,a"%s &e)%ta&aka .e/e+esaia !e)a ja+a !a&ai( 6( A!7okat ti!ak !i6ea"ka &e&6e"ika kete"a)a /a) !a.at &e/esatka k+ie &e)eai .e"ka"a /a) se!a) !i%"%s/a( c( A!7okat ti!ak !i6ea"ka &eja&i ke.a!a k+ie/a 6a,#a .e"ka"a /a) !ita)ai/a aka &ea)( !( Da+a& &eet%ka 6esa"/a ,oo"a"i%&
A!7okat #aji6 &e&.e"ti&6a)ka ke&a&.%a k+ie( e( A!7okat ti!ak !i6ea"ka &e&6e6ai k+ie !e)a 6ia/a 6ia/a /a) ti!ak .e"+%( >( A!7okat !a+a& &e)%"%s .e"ka"a c%&a-c%&a ,a"%s &e&6e"ika .e",atia /a) sa&a se.e"ti te",a!a. .e"ka"a %t%k &aa ia &ee"i&a %a) jasa( )( A!7okat ,a"%s &eo+ak &e)%"%s .e"ka"a /a) &e%"%t ke/akia/a ti!ak a!a !asa" ,%k%&/a( ,( A!7okat #aji6 &e&e)a) "a,asia ja6ata teta) ,a+-,a+ /a) !i6e"ita,%ka o+e, k+ie seca"a ke.e"ca/aa !a #aji6 teta. &eja)a "a,asia it% sete+a, 6e"ak,i"/a ,%6%)a ata"a A!7okat !a k+ie it%( i( A!7okat ti!ak !i6ea"ka &e+e.aska t%)as /a) !i6e6aka ke.a!a/a .a!a saat /a) ti!ak &e)%t%)ka .osisi k+ie ata% .a!a saat t%)as it% aka !a.at &ei&6%+ka ke"%)ia /a) ti!ak !a.at !i.e"6aiki +a)i 6a)i k+ie /a) 6e"sa)k%ta' !e)a ti!ak &e)%"a)i ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 9 ,%"%> a( j( A!7okat /a) &e)%"%s ke.eti)a 6e"sa&a !a"i !%a .i,ak ata% +e6i, ,a"%s
&e)%!%"ka !i"i se.e%,/a !a"i .e)%"%sa ke.eti)ake.eti)a te"se6%t' a.a6i+a !ike&%!ia ,a"i ti&6%+ .e"teta)a ke.eti)a ata"a .i,ak-.i,ak /a) 6e"sa)k%ta( k( Hak "etesi A!7okat te",a!a. k+ie !iak%i se.aja) ti!ak aka &ei&6%+ka ke"%)ia ke.eti)a k+ie( ;( Me%"%t .asa+ ; ,%6%)a !e)a te&a seja#at a( Ke6e"ata te",a!a. ti!aka te&a seja#at /a) !ia))a. 6e"teta)a !e)a ko!e etik a!7okat ,a"%s !iaj%ka ke.a!a De#a Ke,o"&ata 6( H%6%)a ,a"%s !i+a!asi sika. sa+i) ,o"&at c( Ti!ak !i.ekeaka &e"e6%t k+ie !a"i "eka seja#at !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ ; a( H%6%)a ata"a te&a seja#at A!7okat ,a"%s !i+a!asi sika. sa+i) &e),o"&ati' sa+i) &e),a")ai !a sa+i)
&e&.e"ca/ai( 6( A!7okat jika &e&6ica"aka te&a seja#at ata% jika 6e",a!a.a sat% sa&a +ai !a+a& si!a) .e)a!i+a' ,e!ak/a ti!ak &e))%aka katakata /a) ti!ak so.a 6aik seca"a +isa &a%.% te"t%+is( c( Ke6e"ata-ke6e"ata te",a!a. ti!aka te&a seja#at /a) !ia))a. 6e"teta)a !e)a Ko!e Etik A!7okat ,a"%s !iaj%ka ke.a!a De#a Ke,o"&ata %t%k !i.e"iksa !a ti!ak !i6ea"ka %t%k !isia"ka &e+a+%i &e!ia &assa ata% ca"a +ai( !( A!7okat ti!ak !i.e"keaka &ea"ik ata% &e"e6%t seo"a) k+ie !a"i te&a seja#at( e( A.a6i+a k+ie ,e!ak &e))ati A!7okat' &aka A!7okat /a) 6a"% ,a/a !a.at &ee"i&a .e"ka"a it% sete+a, &ee"i&a 6%kti .eca6%ta .e&6e"ia k%asa ke.a!a A!7okat se&%+a !a 6e"ke#aji6a &e)i)atka k+ie %t%k &e&e%,i ke#aji6a/a
a.a6i+a &asi, a!a te",a!a. A!7okat se&%+a( >( A.a6i+a s%at% .e"ka"a ke&%!ia !ise"a,ka o+e, k+ie te",a!a. A!7okat /a) 6a"%' &aka A!7okat se&%+a #aji6 &e&6e"ika ke.a!a/a se&%a s%"at !a kete"a)a /a) .eti) %t%k &e)%"%s .e"ka"a it%' !e)a &e&.e",atika ,ak "etesi A!7okat te",a!a. k+ie te"se6%t( )( A!7okat !a.at &e)%!%"ka !i"i !a"i .e"ka"a /a) aka !a ata% !e)a k+ie/a < Da+a& teta) seja#at asi) 6a,#a a!7okat asi) /a) 6e"!asa"ka .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak% &eja+aka ."o>esi/a !i I!oesia t%!%k se"ta #aji6 &etaati ko!e etik ! iat%" !a+a& a( .asa+ < 6( Pasa+ = c( Pasa+ 8 !( Pasa+ Ja#a6a A Pasa+ < A!7okat asi) /a) 6e"!asa"ka .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak% &eja+aka ."o>esi/a !i I!oesia t%!%k ke.a!a se"ta #aji6 &etaati Ko!e Etik ii( = S%"at /a) !iki"i& o+e, a!7okat ke.a!a te&a seja#at/a !a+a& s%at% .e"ka"a !a.at !it%j%kka ke.a!a ,aki& a.a6i+a !ia))a. .e"+% kec%a+i s%"at-s%"at /a) 6e"sa)k%ta !i6%&6%,i catata sas ."ej%!ice !iat%" a( Pasa+ < 6( Pasa+ = c( Pasa+ 8 !( Pasa+ Ja#a6a B
Pasa+ = a( S%"at-s%"at /a) !iki"i& o+e, A!7okat ke.a!a te&a seja#at/a !a+a& s%at% .e"ka"a !a.at !it%j%kka ke.a!a ,aki& a.a6i+a !ia))a. .e"+% kec%a+i s%"at-s%"at /a) 6e"sa)k%ta !i6%at !e)a &e&6%6%,i catata Sas P"ej%!ice ( 8 Pe&asa)a ik+a se&ata-&ata %t%k &ea"ik .e",atia o"a) a!a+a, !i+a"a) te"&as%k .e&asa)a .a.a a&a !e)a %k%"a !a ata% 6et%k /a) 6e"+e6i,a !iat%" !a+a& a( Pasa+ < 6( Pasa+ = c( Pasa+ 8 !( Pasa+ Ja#a6a Pasa+ 8 6( Pe&asa)a ik+a se&ata&ata %t%k &ea"ik .e",atia o"a) a!a+a, !i+a"a) te"&as%k .e&asa)a .a.a a&a !e)a %k%"a !a ata% 6et%k /a) 6e"+e6i,-+e6i,a( A!7okat !a.at &e)%!%"ka !i"i !a"i .e"ka"a &e%"%t .asa+ 8 a.a6i+a a( Ti&6%+ .e"6e!aa !a ti!ak te"ca.ai kese.akata teta) ca"a .ea)aa .e"ka"a 6( Ka"ea ti!ak ses%ai !e)a kea,+ia/a c( Be"teta)a !e)a ,ati %"ai/a
!( Ja#a6a 6 !a c 6ea" Ja#a6a A Pasa+ 8 !i%"%s/a a.a6i+a ti&6%+ .e"6e!aa !a ti!ak !ica.ai kese.akata teta) ca"a .ea)aa .e"ka"a !e)a k+ie/a( 30 Pe)a!%a !isa&.aika seca"a te"t%+is ke.a!a !e#a ke,o"&ata !i&aa te"a!% &eja!i a))ota a( Pasa+ 30 6( Pasa+ 33 c( Pasa+ 32 !( Pasa+ 39 Ja#a6a Pasa+ 32 3( Pe)a!%a te",a!a. A!7okat se6a)ai te"a!% /a) !ia))a. &e+a))a" Ko!e Etik A!7okat ,a"%s !isa&.aika seca"a te"t%+is !ise"tai !e)a a+asaa+asa/a ke.a!a De#a Ke,o"&ata a6a)*Dae"a, ata% ke.a!a !e#a Pi&.ia a6a)*Dae"a, ata% De#a Pi&.ia P%sat !i&aa te"a!% &eja!i a))ota( 33 Se+a&6at/a !a+a& #akt% 6e"a.a ,a"i te"a!% ,a"%s &e&6e"ika ja#a6a/a seca"a te"t%+is ke.a!a De#a Ke,o"&ata a( 9 ,a"i
6( 3: ,a"i c( 23 ,a"i !( = ,a"i Ja#a6a Pasa+ 39 2( Se+a&6at-+a&6at/a !a+a& #akt% 23 ?!%a .%+%, sat%@ ,a"i .i,ak te"a!% ,a"%s &e&6e"ika ja#a6a/a seca"a te"t%+is ke.a!a De#a Ke,o"&ata a6a)*Dae"a, /a) 6e"sa)k%ta' !ise"tai s%"at-s%"at 6%kti /a) !ia))a. .e"+%( 32 Di!a+a& .asa+ 3: setia. !i+ak%ka .e"si!a)a &aje+is !e#a ke,o"&ata !i#aji6ka &e&6%at ata% &e/%"%, &e&6%at 6e"ita aca"a .e"si!a)a /a) !isa,ka !a !ita!ata)ai o+e, a( Paite"a 6( Ket%a Maje+is c( Maje+is !( Se&%a 6ea" Ja#a6a B Pasa+ 3: :( Setia. !i+ak%ka .e"si!a)a' Maje+is De#a Ke,o"&ata !i#aji6ka &e&6%at ata% &e/%"%, &e&6%at 6e"ita aca"a .e"si!a)a /a) !isa,ka !a !ita!ata)ai o+e, Ket%a
Maje+is /a) &e/i!a)ka .e"ka"a it%( 39 Si!a) !i+ak%ka seca"a te"t%t%. se!a)ka ke.%t%sa !i%ca.ka !a+a& si!a) te"6%ka a( Pasa+ 33 6( Pasa+ 32 c( Pasa+ 39 !( Pasa+ 3: Ja#a6a D Pasa+ 3: ;( Si!a)-si!a) !i+ak%ka seca"a te"t%t%.' se!a)ka ke.%t%sa !i%ca.ka !a+a& si!a) te"6%ka( 3: Ke.%t%sa !ita!ata)ai o+e, ket%a !a se&%a a))ota &aje+is !iat%" !a+a& a( Pasa+ 32 6( Pasa+ 39 c( Pasa+ 3: !( Pasa+ 3; Ja#a6a D Pasa+ 3; ?;@ Ke.%t%sa !ita!ata)ai o+e, Ket%a !a se&%a A))ota Maje+is' /a) a.a6i+a 6e",a+a)a %t%k &ea!ata)ai ke.%t%sa' ,a+ &aa !ise6%t !a+a& ke.%t%sa /a) 6e"sa)k%ta( 3; Pe&6e"ia saksi .e&6e",etia se&eta"a #akt% te"tet% ,a"%s !iik%ti +a"a)a %t%k &eja+aka ."o>esi a!7okat !i+%a" &a%.% !i&%ka .e)a!i+a !iat%" !a+a& a( Pasa+ 32 6( Pasa+ 39 c( Pasa+ 3; !( Pasa+ 3< Ja#a6a D Pasa+ 3<
9( Pe&6e"ia saksi .e&6e",etia se&eta"a %t%k #akt% te"tet% ,a"%s !iik%ti +a"a)a %t%k &eja+aka ."o>esi a!7okat !i+%a" &a%.% !i&%ka .e)a!i+a( 3< Me%"%t .asa+ 38 .e&e"iksaa ti)kat 6a!i)' .e)aj%a 6a!i) 6ese"ta &e&o"i 6a!i) a!a+a, #aji6 ,a"%s !isa&.aika !a+a& #akt% a( = ,a"i 6( 3: ,a"i c( 23 ,a"i !( Se&%a 6ea" Ja#a6a Pasa+ 38 2( Pe)aj%a .e"&o,oa 6a!) 6ese"ta Me&o"i Ba!i) /a) si>at/a #aji6' ,a"%s !isa&.aika &e+a+%i De#a Ke,o"&ata a6a)*Dae"a, !a+a& #akt% 23 ?!%a .%+%, sat%@ ,a"i sejak ta))a+ /a) 6e"sa)k%ta &ee"i&a sa+ia ke.%t%sa( 3= Pa!a ta))a+ 29 &ei 2002 ko!e etik 6e"+ak% sejak ta))a+ !iteta.ka !iat%" !a+a& a( Pasa+ 2: 6( Pasa+ 29 c( Pasa+ 22 !( Pasa+ 23 Ja#a6a A Pasa+ 2: Ko!e Etik A!7okat ii 6e"+ak% sejak ta))a+ 6e"+ak%/a
U!a)-%!a) teta) A!7okat 38 Ke.%t%sa De#a Ke,o"&ata P%sat &e&.%/ai kek%ata teta. sejak !i%ca.ka !a+a& si!a) te"6%ka !e)a ata% ta.a !i,a!i"i .a"a .i,ak a( Pasa+ 3 6( Pasa+ 20 c( Pasa+ 23 !( Pasa+ 22 Ja#a6a A Pasa+ 3 2( Ke.%t%sa De#a ke,o"&ata P%sat &e&.%/ai kek%ata teta. sejak !i%ca.ka !a+a& si!a) te"6%ka !e)a ata% ta.a !i,a!i"i .a"a .i,ak !i&aa ,a"i' ta))a+ !a #akt%/a te+a, !i6e"ita,%ka se6e+%&/a ke.a!a .i,ak-.i,ak /a) 6e"sa)k%ta( 3 De#a Ke,o"&ata P%sat seca"a ."o"o)asi !a.at &ee"i&a .e"&o,oa .e&e"iksaa +a)s%) !i+a&.i"i s%"at .e"set%j%a ke!%a 6e+a, .i,ak a( Pasa+ 38 6( Pasa+ 3 c( Pasa+ 20 !( Pasa+ 23 Ja#a6a A
Pasa+ 38 32( De#a Ke,o"&ata P%sat seca"a ."o"o)asi !a.at &ee"i&a .e"&o,oa .e&e"iksaa +a)s%) !a"i s%at% .e"ka"a /a) !ite"%ska o+e, De#a Ke,o"&ata a6a)*Dae"a, asa+ saja .e"&o,oa se.e"ti it% !i+a&.i"i s%"at .e"set%j%a !a"i ke!%a 6e+a, .i,ak a)a" .e"ka"a/a !i.e"iksa +a)s%) o+e, De#a Ke,o"&ata P%sat( 20 Me%"%t ke."i6a!ia a!7okat' Seo"a) a!7okat /a) ke&%!ia !ia)kat %t%k &e!%!%ki ja6ata e)a"a ti!ak !i6ea"ka %t%k 6e"."aktek !a ti!ak !i.e"keaka a&a/a !icat%&ka ata% !i.e")%aka o+e, sia.a.% a( Pasa+ 2 6( Pasa+ 9 c( Pasa+ : !( Pasa+ ; Ja#a6a B Pasa+ 9 i( Seo"a) A!7okat /a) ke&%!ia !ia)kat %t%k &e!%!%ki s%at% ja6ata Ne)a"a ?Eksek%ti>' Le)is+ati> !a j%!ikati>@ ti!ak !i6ea"ka %t%k 6e"."aktek se6a)ai A!7okat
!a ti!ak !i.e"keaka a&a/a !icat%&ka ata% !i.e")%aka o+e, sia.a.% ata% o+e, kato" &aa.% !a+a& s%at% .e"ka"a /a) se!a) !i."oses*6e"ja+a se+a&a ia &e!%!%ki ja6ata te"se6%t( 23 Da+a& ,%6%)a !e)a k+ie' Hak "etesi a!7okat te",a!a. k+ie !iak%i se.aja) ti!ak aka &ei&6%+ka ke"%)ia ke.eti)a k+ie a( Pasa+ 2 6( Pasa+ 9 c( Pasa+ : !( Pasa+ ; Ja#a6a Pasa+ : k( Hak "etesi A!7okat te",a!a. k+ie !iak%i se.aja) ti!ak aka &ei&6%+ka ke"%)ia ke.eti)a k+ie( 22 Da+a& ,%6%)a !e)a te&a seja#at ' !iat%" !a+a& a( Pasa+ : 6( Pasa+ ; c( Pasa+ < !( Pasa+ = Ja#a6a B Pasa+ ; a( H%6%)a ata"a te&a seja#at A!7okat ,a"%s !i+a!asi sika. sa+i) &e),o"&ati' sa+i) &e),a")ai !a sa+i) &e&.e"ca/ai( 6( A!7okat jika &e&6ica"aka te&a seja#at ata% jika 6e",a!a.a sat% sa&a +ai !a+a& si!a) .e)a!i+a' ,e!ak/a ti!ak &e))%aka katakata /a) ti!ak so.a 6aik seca"a +isa &a%.% te"t%+is( c( Ke6e"ata-ke6e"ata te",a!a.
ti!aka te&a seja#at /a) !ia))a. 6e"teta)a !e)a Ko!e Etik A!7okat ,a"%s !iaj%ka ke.a!a De#a Ke,o"&ata %t%k !i.e"iksa !a ti!ak !i6ea"ka %t%k !isia"ka &e+a+%i &e!ia &assa ata% ca"a +ai( !( A!7okat ti!ak !i.e"keaka &ea"ik ata% &e"e6%t seo"a) k+ie !a"i te&a seja#at( e( A.a6i+a k+ie ,e!ak &e))ati A!7okat' &aka A!7okat /a) 6a"% ,a/a !a.at &ee"i&a .e"ka"a it% sete+a, &ee"i&a 6%kti .eca6%ta .e&6e"ia k%asa ke.a!a A!7okat se&%+a !a 6e"ke#aji6a &e)i)atka k+ie %t%k &e&e%,i ke#aji6a/a a.a6i+a &asi, a!a te",a!a. A!7okat se&%+a( >( A.a6i+a s%at% .e"ka"a ke&%!ia !ise"a,ka o+e, k+ie te",a!a. A!7okat /a) 6a"%' &aka A!7okat se&%+a #aji6 &e&6e"ika ke.a!a/a se&%a s%"at !a kete"a)a /a) .eti)
%t%k &e)%"%s .e"ka"a it%' !e)a &e&.e",atika ,ak "etesi A!7okat te",a!a. k+ie te"se6%t( 29 Hak i&%itas seo"a) a!7okat !iat%" !a+a& a( Pasa+ < teta) seja#at asi) 6( Pasa+ = ca"a 6e"ti!ak &ea)ai .e"ka"a c( Pasa+ 8 ketet%a +ai teta) ko!e etik !( Pasa+ ; ,%6%)a !e)a te&a seja#at Ja#a6a B Pasa+ = )( A!7okat 6e6as &e)e+%a"ka .e"/ataa-.e"/ataa ata% .e!a.at /a) !ike&%kaka !a+a& si!a) .e)a!i+a !a+a& "a)ka .e&6e+aa !a+a& s%at% .e"ka"a /a) &eja!i ta))%) ja#a6/a 6aik !a+a& si!a) te"6%ka &a%.% !a+a& si!a) te"t%t%. /a) !ike&%kaka seca"a ."o.o"sioa+ !a ti!ak 6e"ke+e6i,a !a %t%k it%
&e&i+iki i&%itas ,%k%& 6aik .e"!ata &a%.% .i!aa( 2: Me%"%t .asa+ 8 a!7okat /a) se6e+%&/a .e"a, &eja6at se6a)ai ,aki& ata% .eite"a !a"i s%at% +e&6a)a .e"a!i+a ti!ak !i6ea"ka &ea)ai .e"ka"a /a) !i.e"iksa .e)a!i+a te&.at/a te"ak,i" 6eke"ja se+a&a a( ; ta,% 6( : ta,% c( 9 ta,% !( 2 ta,% Ja#a6a Pasa+ 8 ,( A!7okat /a) se6e+%&/a .e"a, &eja6at se6a)ai Haki& ata% Paite"a !a"i s%at% +e&6a)a .e"a!i+a' ti!ak !i6ea"ka %t%k &e&e)a) ata% &ea)ai .e"ka"a /a) !i.e"iksa .e)a!i+a te&.at/a te"ak,i" 6eke"ja se+a&a 9 ?ti)a@ ta,% se&ejak ia 6e",eti !a"i .e)a!i+a te"se6%t( 2; Me%"%t .asa+ 39 .e&e"iksaa ti)kat .e"ta&a o+e, !e#a ke,o"&ata ca6a)*!ae"a,' .e)a!% !a /a) te"a!% a( Ha"%s ,a!i" seca"a
."i6a!i 6( Ti!ak !a.at &e)%asaka ke.a!a o"a) +ai c( Jka !ike,e!aki !a.at !i!a&.i)i o+e, .ease,at !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 39 =( Pe)a!% !a /a) te"a!% a( Ha"%s ,a!i" seca"a ."i6a!i !a ti!ak !a.at &e)%asaka ke.a!a o"a) +ai' /a) jika !ike,e!aki &asi)-&asi) !a.at !i!a&.i)i o+e, .ease,at( 6( Be",ak %t%k &e)aj%ka saksisaksi !a 6%kti-6%kti( 2< Me%"%t .asa+ 39 jika !a+a& #akt% 23 ,a"i te"a!% ti!ak &e&6e"ika ja#a6a te"t%+is' !e#a ke,o"&ata &e/a&.aika .e&6e"ita,%a ke!%a !e)a .e"i)ata 6a,#a a.a6i+a !a+a& #akt%(( Maka ia !ia))a. te+a, &e+e.aska ,ak j a#a6/a a( 23 ,a"i 6( 3: ,a"i c( = ,a"i !( 9 ,a"i Ja#a6a B Pasa+ 39 9( Jika !a+a& #akt% 23 ?!%a .%+%, sat%@ ,a"i te"se6%t te"a!% ti!ak &e&6e"ika ja#a6a te"t%+is' De#a Ke,o"&ata a6a)*Dae"a, &e/a&.aika .e&6e"ita,%a ke!%a !e)a .e"i)ata 6a,#a a.a6i+a !a+a& #akt% 3: ?e&.at 6e+as@ ,a"i sejak ta))a+ s%"at .e"i)ata te"se6%t ia teta. ti!ak &e&6e"ika ja+a6a te"t%+is' &aka ia !ia))a. te+a, &e+e.aska ,ak ja#a6/a(
2= A.a6i+a te"a!% !a+a& .asa+ 39 te+a, !i.a))i+ sa&.ai((ti!ak !ata) ta.a a+asa /a) sa,' .e&e"iksaa !ite"%ska ta.a ,a!i"/a te"a!% a( 3 ka+i 6( 2 ka+i c( 9 ka+i !( Se&%a sa+a, Ja#a6a B Pasa+ 39 ka+i/a sa+a, sat% .i,ak ti!ak ,a!i" a( Si!a) !it%!a sa&.ai !e)a si!a) 6e"ik%t/a .a+i) +a&6at 3: ?e&.at 6e+as@ ,a"i !e)a &e&a))i+ .i,ak /a) ti!ak ,a!i" seca"a .at%t( 6( A.a6i+a .e)a!% /a) te+a, !i.a))i+ sa&.ai 2 ?!%a@ ka+i ti!ak ,a!i" ta.a a+asa /a) sa,' .e)a!%a !i/ataka )%)%" !a ia ti!ak !a.at &e)aj%ka .e)a!%a +a)i atas !asa" /a) sa&a kec%a+i De#a Ke,o"&ata a6a)*Dae"a, 6e".e!a.at 6a,#a &ate"i .e)a!%a 6e"kaita !e)a ke.eti)a %&%& ata% ke.eti)a o")aisasi( c( A.a6i+a te"a!% te+a, !i.a))i+
sa&.ai 2 ?!%a@ ka+i ti!ak !ata) ta.a a+asa /a) sa,' .e&e"iksaa !ite"%ska ta.a ,a!i"/a te"a!%( !( De#a 6e"#ea) %t%k &e&6e"ika ke.%t%sa !i +%a" ,a!i"/a /a) te"a!%' /a) &e&.%/ai kek%ata /a) sa&a se.e"ti ke.%t%sa 6iasa( 28 a"a .e)a&6i+a ke.%t%sa !iat%" !a+a& a( Pasa+ 3< 6( Pasa+ 3; c( Pasa+ 38 !( Pasa+ 3 Ja#a6a B Pasa+ 3; ?3@ Sete+a, &e&e"iksa !a &e&.e"ti&6a)ka .e)a!%a' .e&6e+aa' s%"at-s%"at 6%kti !a kete"a)a saksi-saksi &aka Maje+is De#a Ke,o"&ata &e)a&6i+ Ke.%t%sa /a) !a.at 6e"%.a a( Me/ataka .e)a!%a !a"i .e)a!% ti!ak !a.at !ite"i&a 6( Mee"i&a .e)a!%a !a"i .e)a!% !a &e)a!i+i se"ta &ejat%,ka saksisaksi ke.a!a te"a!%
c( Meo+ak .e)a!%a !a"i .e)a!%( ?2@ Ke.%t%sa ,a"%s &e&%at .e"ti&6a)a .e"ti&6a)a /a) &eja!i !asa"/a !a &e%j%k .a!a .asa+-.asa+ Ko!e Etik /a) !i+a))a"( ?9@ Maje+is De#a Ke,o"&ata &e)a&6i+ ke.%t%sa !e)a s%a"a te"6a/ak !a &e)%ca.ka/a !a+a& si!a) te"6%ka !e)a ata% ta.a !i,a!i"i o+e, .i,ak .i,ak /a) 6e"sa)k%ta' sete+a, se6e+%&/a &e&6e"ita,%ka ,a"i' ta))a+ !a #akt% .e"si!a)a te"se6%t ke.a!a .i,ak-.i,ak /a) 6e"sa)k%ta( ?:@ A))ota Maje+is /a) ka+a, !a+a& .e)a&6i+a s%a"a 6e",ak &e&6%at catata ke6e"ata /a) !i+a&.i"ka !i!a+a& 6e"kas .e"ka"a( ?;@ Ke.%t%sa !ita!ata)ai o+e, Ket%a !a se&%a A))ota Maje+is' /a) a.a6i+a 6e",a+a)a %t%k
&ea!ata)ai ke.%t%sa' ,a+ &aa !ise6%t !a+a& ke.%t%sa /a) 6e"sa)k%ta( 2 Me%"%t .asa+ 3< si>at .e+a))a"a 6e"at ti!ak &e)i!a,ka !a ti!ak &e),o"&ati ketet%a ko!e etikata% 6i+a&aa sete+a, &e!a.at saksi 6e"%.a .e"i)ata ke"as &asi, &e)%+a)i .e+a))a"a ko!e etik !ise6%t a( Pe&ecata 6( Pe&6e",etia se&eta"a c( Pe"i)ata ke"as !( Pe"i)ata 6iasa Ja#a6a B Pasa+ 3< c( Pe&6e",etia se&eta"a %t%k #akt% te"tet% 6i+a&aa si>at .e+a))a"a/a 6e"at' ti!ak &e)i!a,ka !a ti!ak &e),o"&ati ketet%a ko!e etik ata% 6i+a&aa sete+a, &e!a.at saksi 6e"%.a .e"i)ata ke"as &asi, &e)%+a)i &e+ak%ka .e+a))a"a ko!e etik( 90 Se6a)ai sat%-sat%/a #a!a, o")aisasi A!7okat 6e"!asa"ka UU A!7okat' eksistesi PE1ADI j%)a te+a, !ik%atka !e)a .%t%sa Ma,ka&a, Kostit%si No( 03:*PUUIV* 200< ta))a+ 90 No7e&6e" 200<( �� Bea" �� Sa+a, Ja#a6a A Bea" 93 A!7okat !a.at !i6e",etika o+e, o")aisasi A!7okat !iat%" !a+a& U!a)%!a) No( 38 ta,% 2009 a( Pasa+ =
6( Pasa+ c( Pasa+ 30 !( Pasa+ 33 Ja#a6a B Pasa+ = ?3@ Jeis ti!aka /a) !ikeaka te",a!a. A!7okat !a.at 6e"%.a a( te)%"a +isa 6( te)%"a te"t%+is c( .e&6e",etia se&eta"a !a"i ."o>esi/a se+a&a 9 ?ti)a@ sa&.ai 32 ?!%a 6e+as@ 6%+a !( .e&6e",etia teta. !a"i ."o>esi/a( ?2@ Ketet%a teta) jeis !a ti)kat .e"6%ata /a) !a.at !ikeaka ti!aka se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ !iat%" +e6i, +aj%t !e)a Ke.%t%sa De#a Ke,o"&ata O")aisasi A!7okat( ?9@ Se6e+%& A!7okat !ikeai ti!aka se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@' ke.a!a /a) 6e"sa)k%ta !i6e"ika kese&.ata %t%k &e+ak%ka .e&6e+aa !i"i( 92 A!7okat &e%"%t .asa+ 30 %% a!7okat 6e",eti ata% !a.at !i6e",etika !a"i ."o>esi/a seca"a teta. ka"ea a( Pe"&o,oa se!i"i 6( Dijat%,i .i!aa /a) &e&.%/ai kek%ata ,ok%& teta. ka"ea ti!ak .i!aa /a) !iaca& !e)a ,%k%&a :
ta,% ata% +e6i, c( Be"!asa"ka ke.%t%sa o")aisasi a!7okat !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 30 ?3@ A!7okat 6e",eti ata% !a.at !i6e",etika !a"i ."o>esi/a seca"a teta. ka"ea a+asa a( .e"&o,oa se!i"i 6( !ijat%,i .i!aa /a) te+a, &e&.%/ai kek%ata ,%k%& teta.' ka"ea &e+ak%ka ti!ak .i!aa /a) !iaca& !e)a ,%k%&a : ?e&.at@ ta,% ata% +e6i, ata% c( 6e"!asa"ka ke.%t%sa O")aisasi A!7okat( ?2@ A!7okat /a) !i6e",etika 6e"!asa"ka ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@' ti!ak 6e",ak &eja+aka ."o>esi A!7okat( 99 Ket%a %&%& o")aisasi .e"a!i a!a+a, otto ,asi6%a sia.aka, ket%a o")aisasi .e"a!i a( Ha"/ .oto 6( De/ kai+i&a) c( Leoa"! . si&o"a)ki" !( Se&%a sa+a, Ja#a6a B De/ kai+i&a) 9: Da+a& #akt% .a+i)
+a&a 2 ta,% sete+a, 6e"+ak%/a %!a)-%!a) ii o")aisasi a!7okat te+a, te"6et%k a( Pasa+ 92 6( Pasa+ 93 c( Pasa+ 28 !( Pasa+ 2 Ja#a6a A Pasa+ 92 ?3@ A!7okat' .easi,at ,%k%&' .e)aca"a ."aktik !a kos%+ta ,%k%& /a) te+a, !ia)kat .a!a saat U!a)-%!a) ii &%+ai 6e"+ak%' !i/ataka se6a)ai A!7okat se6a)ai&aa !iat%" !a+a& U!a)U!a) ii( ?2@ Pe)a)kata se6a)ai .e)aca"a ."aktik /a) .a!a saat U!a)U!a) ii &%+ai 6e"+ak% &asi, !a+a& ."oses .e/e+esaia' !i6e"+ak%ka ketet%a se6a)ai&aa !iat%" !a+a& U!a)-U!a) ii( ?9@ Ut%k se&eta"a t%)as !a #e#ea) O")aisasi A!7okat se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& U!a)%!a) ii'
!ija+aka 6e"sa&a o+e, Ikata A!7okat I!oesia ?IKADIN@' Asosiasi A!7okat I!oesia ?AAI@' Ikata Peasi,at H%k%& I!oesia ?IPHI@' Hi&.%a A!7okat !a Pe)aca"a I!oesia ?HAPI@' Se"ikat Pe)aca"a I!oesia ?SPI@' Asosiasi Kos%+ta H%k%& I!oesia ?AKHI@' Hi&.%a Kos%+ta H%k%& Pasa" Mo!a+ ?HKHPM@ !a Asosiasi Pe)aca"a S/a"ia, I!oesia ?APSI@( ?:@ Da+a& #akt% .a+i) +a&6at 2 ?!%a@ ta,% sete+a, 6e"+ak%/a U!a)U!a) ii' O")aisasi A!7okat te+a, te"6et%k( 9; Setia. a!7okat #aji6 &eja!i a))ota o")aisasi a!7okat a( Pasa+ 92 6( Pasa+ 93 c( Pasa+ 90 !( Pasa+ 2 Ja#a6a Pasa+ 90 ?3@ A!7okat /a) !a.at &eja+aka .eke"jaa ."o>esi A!7okat a!a+a, /a) !ia)kat ses%ai !e)a ketet%a U!a)-U!a) ii( ?2@ Setia. A!7okat /a) !ia)kat 6e"!asa"ka U!a)-U!a) ii #aji6 &eja!i a))ota O")aisasi A!7okat( 9< Maks%! !a t%j%a o")aisasi a!7okat a!a+a, %t%k &ei)katka k%a+itas ."o>esi a!7okat' a( Pasa+ 92 6( Pasa+ 93 c( Pasa+ 28 !( Pasa+ 2
Ja#a6a Pasa+ 28 sat%-sat%/a #a!a, ."o>esi A!7okat /a) 6e6as !a &a!i"i /a) !i6et%k ses%ai !e)a ketet%a U!a)U!a) ii !e)a &aks%! !a t%j%a %t%k &ei)katka k%a+itas ."o>esi A!7okat( ?2@ Ketet%a &e)eai s%s%a O")aisasi A!7okat !iteta.ka o+e, .a"a A!7okat !a+a& A))a"a Dasa" !a A))a"a 1%&a, Ta))a( ?9@ Pi&.ia O")aisasi A!7okat ti!ak !a.at !i"a)ka. !e)a .i&.ia .a"tai .o+itik' 6aik !i ti)kat P%sat &a%.% !i ti)kat Dae"a,( 9= O")aisasi a!7okat 6e"#ea) &e)a!aka .e!i!ika k,%s%s ."o>esi a!7okat a( Pasa+ 92 6( Pasa+ 93 c( Pasa+ 28 !( Pasa+ 2 Ja#a6a D Pasa+ 2 ?3@ $a) !a.at !ia)kat se6a)ai A!7okat a!a+a, sa"jaa /a)
6e"+ata" 6e+aka) .e!i!ika ti))i ,%k%& !a sete+a, &e)ik%ti .e!i!ika k,%s%s ."o>esi A!7okat /a) !i+aksaaka o+e, O")aisasi A!7okat( ?2@ Pe)a)kata A!7okat !i+ak%ka o+e, O")aisasi A!7okat( ?9@ Sa+ia s%"at ke.%t%sa .e)a)kata A!7okat se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?2@ !isa&.aika ke.a!a Ma,ka&a, A)%) !a Mete"i(
98 Pe"a!i !i6et%k .a!a ta))a+ 23 !ese&6e" 200: a( Bea" 6( sa+a, Ja#a6a A Bea" 9 Ko!e etik a!7okat !isa,ka o+e, = o")aisasi .a!a ta))a+ 29 &ei 2009 a( Bea" 6( sa+a, Ja#a6a A Ko!e etik a!7okat !isa,ka o+e, = o")aisasi .a!a ta))a+ 29 &ei 2009 :0 Di,ote+ !aa so+o .a!a
ta))a+ 90 a)%st%s 3<: !i6et%k .e"sat%a a!7okat i!oesia a( Bea" 6( sa+a, Ja#a6a A Bea" MATE1I AA1A PE1DATA 3 S%at% .e"se+isi,a ti!ak te"&as%k ke#ea)a Pe)a!i+a Ne)e"i' .e"/ataa te"se6%t !iatas a( Pasa+ 39: HI1 &e)eai Ko&.etesi a6so+%t 6( Pasa+ 39: HI1 &e)eai Ko&.etesi "e+ati> c( Pasa+ 3:9 HI1 &e)eai Ko&.etesi a6so+%t !( Pasa+ 3:9 HI1 &e)eai Ko&.etesi "e+ati> Ja#a6a A Pasa+ 39: Jika .e"se+isi,a s%at% .e"ka"a /a) ti!ak te"&as%k kek%asaa .e)a!i+a e)e"i' &aka .a!a setia. #akt% !a+a& .e&e"iksaa .e"ka"a it% !a.at !i&itaka s%.a/a ,aki& &e/ataka !i"i/a ti!ak 6e"k%asa !a ,aki&.% #aji6 .%+a &e)ak%i/a ka"ea ja6ata/a( 2 Se6e+%& !i&%+ai !e)a
.e&6acaa s%"at )%)ata' &aka ,aki& a( Me)%sa,aka .e"!a&aia 390 HI1 6( Me&e"ita,ka .i,ak %t%k 6e"!a&ai c( Me&ita .e))%)at %t%k &e&6aca )%)ata !( Ti!ak #aji6 &e)%sa,aka .e"!a&aia Ja#a6a A Pasa+ 390?3@ jika .a!a ,a"i /a) !itet%ka it%' ke!%a 6e+a, .i,ak !ata) &aka .e)a!i+a e)e"i !e)a .e"to+o)a ket%a &eco6a aka &e&.e"!a&aika &e"eka( 9 P%t%sa Pe)a!i+a ta.a !i,a!i"i o+e, .i,ak Te")%)at &e%"%t .asa+ 32; HI1 !ise6%t a( P%t%sa Se+a 6( P%t%sa Ve"stek c( P%t%sa Kot"a!iktoi" !( P%t%sa Ve"Get Ja#a6a B Pasa+ 32; Jika te")%)at ti!ak !ata) .a!a ,a"i .e"ka"a it% aka !i.e"iksa' ata% ti!ak .%+a &e/%"%, o"a) +ai &e),a!a. &e#aki+i/a' &eski.% ia !i.a))i+ !e)a .at%t' &aka )%)ata it% !ite"i&a !e)a ti!ak ,a!i" ?7e"stek@ kec%a+i ka+a% /ata ke.a!a .e)a!i+a e)e"i' 6a,#a .e!ak#aa it% &e+a#a ,ak ata% ti!ak 6e"a+asa( : Me%"%t Pasa+ 32 HI1 te",a!a. .%t%sa ta.a ke,a!i"a' te")%)at !a.at &e)aj%ka a( Ve"stek 6( Ve"Get c( De"!e7e"set !( Ba!i)
Ja#a6a B Pasa+ 32 Te")%)at /a) !i,%k%& se!a) ia ti!ak ,a!i" ?7e"stek@ !a ti!ak &ee"i&a .%t%sa it% !a.at &e&aj%ka .e"+a#aa?7e"Get@ atas ke.%t%sa it%( ;( A+at 6%kti !a+a& ,%k%& aca"a .e"!ata !iat%" !a+a& Pasa+ 3<: HI1 te"!i"i atas a( S%"at 6( S%"at' saksi' .e"sa)kaa' .e)ak%a' s%&.a, c( S%"at' saksi' .e"sa)kaa'.e)ak%a !( S%"at' saksi' .e"sa)kaa' .e)ak%a' s%&.a,' .e&e"iksaa sete&.at' kete"a)a a,+i Ja#a6a B Pasa+ 3<: Maka /a) !ise6%t a+at-a+at 6%kti' /ait% B%kti !e)a s%"at B%kti !e)a saksi Pe"sa)kaa .e"sa)kaa Pe)ak%a S%&.a, < Pasa+ 6e"a.a !a+a& HI1 &e)at%" teta) )%)at 6a+ik a( Pasa+ 320 HI1 6( Pasa+ 392 HI1 c( Pasa+ 39< HI1 !( Pasa+ 390 HI1 Ja#a6a B Pasa+ 392 ?6@?3@ Te")%)at #aji6 &e&aj%ka )%)ata &e+a#a 6e"sa&a-sa&a !e)a ja#a6a/a 6aik !e)a s%"at &a%.% !e)a +isa = Pe&i+ik 6a"a) 6e")e"ak /a)
6a"a)/a a!a !ita)a o"a) +ai !a.at &e&ita .e/itaa a( Sita eksek%si 6( Sita cose"7atoi" c( Sita "e7i!icatoi" !( Sita &a"ita+ Ja#a6a Sita "e7i!icatoi" 8 Me%"%t Pasa+ 90 HI1 .a))i+a te")%)at jika ti!ak !ite&%ka' &aka s%"at .a))i+a !ise"a,ka ke.a!a a( a&at /a) 6e"sa)k%ta 6( Ke.a+a sekto" ke.o+isia /a) 6e"sa)k%ta c( B%.ati /a) 6e"sa)k%ta !( Ke.a+a !esa /a) 6e"sa)k%ta Ja#a6a D Pasa+ 90?3@ Tia.-tia. s%"at j%"%sita' kec%a+i /a) aka !ise6%t !i6a#a, ii' ,a"%s !isa&.aika .a!a o"a) /a) 6e"sa)k%ta se!i"i !ite&.at !ia&/a ata% te&.at ti))a+/a !a jika ti!ak !ij%&.ai !isit%' ke.a!a ke.a+a !esa/a ata% +%"a, 6a)sa tio),oa /a)
!i#aji6ka !e)a se)e"a &e&6e"ita,%ka s%"at j%"%sita it% .a!a o"a) it% se!i"i' !+a& ,a+ te"ak,i" ii ti!ak .e"+% .e"/ataa &e%"%t ,%k%&( Te",a!a. 6a"a) /a) te+a, !i+etakka sita Ja&ia a( Dititi.ka ke.a!a ke.a+a !esa 6( Dititi.ka !i .e)a!i+a c( Dise"a,ka ke.a!a .e))%)at !( Teta. !ik%asai Ja#a6a D Teta. !ik%asai 30 P%t%sa /a) !a.at &e)a6%+ka +e6i, !a"i .a!a /a) !it%t%t a( Ti!ak !a.at !i6ea"ka 6( Da.at !i6ea"ka asa+ !i!asa"ka .a!a s%at% s%"at 6%kti c( Da.at !i6ea"ka asa+ te")%)at &e)ak%i !a+i+ .e)%)at !( Da.at !i6ea"ka asa+ &asi, !a+a& .osita Ja#a6a A Ti!ak !a.at !i6ea"ka 33 Me%"%t 322 HI1 s%"at .a))i+a ,a"i si!a) ti!ak 6o+e, k%"a) !a"i a( 9 ,a"i 6( = ,a"i
c( 3: ,a"i !( 90 ,a"i Ja#a6a A Pasa+ 322 Ketika &eet%ka ,a"i .e"si!a)a' ket%a &ei&6a) ja"ak ata"a te&.at !ia& ata% te&.at ti))a+ ke!%a 6e+a, .i,ak !a"i te&.at .e)a!i+a e)e"i 6e"si!a) !a kec%a+i !a+a& ,a+ .e"+% 6ea" .e"ka"a it% !e)a se)e"a !i.e"iksa !a ,a+ ii !ise6%tka !a+a& s%"at .e"ita,' &aka te&.o ata"a ,a"i .e&a))i+a ke!%a 6e+a, .i,ak !a"i ,a"i .e"si!a)a ti!ak 6o+e, k%"a) !a"i ti)a ,a"i ke"ja( 32 Pe"set%j%a /a) !ica.ai 6a,#a &e"eka seca"a +a)s%) 6e".e"ka"a !i &%ka .e)a!i+a 6a!i) /a) 6e"+ak% se6a)ai ti)kat .e"ta&a &e%"%t :2: :2< 1V !ise6%t a( Ite"7etie 6( P"o"o)asi c( 1eko.esi !( )%)ata Ja#a6a B P"o"o)asi 39 S%"at C%)ata &e%"%t 338 ?3@ ,a"%s !iaj%ka !i!ae"a, te&.at a( Pe))%)at 6( Te")%)at c( Be!a !( .ea))%) Ja#a6a B Pasa+ 338?3@ C%)ata .e"!ata' /a) .a!a ti)kat .e"ta&a &as%k kek%asaa .e)a!i+a e)e"i' ,a"%s !i&as%kka !e)a s%"at
.e"&itaa /a) !ita!ata)ai o+e, .e))%)at ata% o+e, #aki+/a &e%"%t .asa+ 329 ke.a!a ket%a .e)a!i+a e)e"i !i!ae"a, ,%k%& sia.a te")%)at 6e"te&.at !ia& ata% jika ti!ak !iketa,%i te&.at !ia&/a te&.at ti))a+ se6et%+/a( 3: Me%"%t .asa+ 338 ?2@ .e))%)at 6o+e, &e&i+i, #i+a/a, ,%k%& te&.at sa+a, sat% te")%)at' a&% jika te"!a.at ,%6%)a !e6ito" %ta&a !a .ea))%) !i&aaka, )%)ata !iaj%ka a( Te")%)at 6( Pea))%) c( Pe))%)at !( !e6ito" Ja#a6a D Pasa+ 338?2@ Jika te")%)at +e6i, !a"i seo"a)' se!a) &e"eka ti!ak ti))a+ !i!a+a& it% !i&aj%ka ke.a!a ket%a .e)a!i+a e)e"i !ite&.at ti))a+ sa+a, seo"a) !a"i te")%)at it%' /a) !i.i+i, o+e, .e))%)at( Jika te")%)at te")%)at sat% sa&a +ai !a+a& .e",%6%)a se6a)ai
.e"%ta) %ta&a !a .ee))%)' &aka .e))%)ata it% !i&as%kka ke.a!a ket%a .e)a!i+a e)e"i !i te&.at o"a) /a) 6e",%ta) %ta&a !a"i sa+a, seo"a) !a"i .a!a o"a) 6e"%ta) %ta&a it%' kec%a+i !a+a& ,a+ /a) !itet%ka .a!a a/at 2 !a"i .asa+ < "e)+e&e teta) at%"a ,aki& !a &a,ka&a, se"ta ke6ijaka ke,aki&a?1(O@ 3; Jika te")%)at te&.at !ia&/a ti!ak !iketa,%i &e%"%t .asa+ 338 ?9@ !i&aaka, )%)ata !iaj%ka a( Pe))%)at 6( Te")%)at c( Pea))%) !( Sa+a, seo"a) te")%)at Ja#a6a A Pasa+ 338?9@ Bi+a&aa te&.at !ia& !a"i !a"i te")%)at ti!ak !ikea+' &aka s%"at )%)ata it% !i&as%kka ke.a!a ket%a .e)a!i+a e)e"i !ite&.at ti))a+ .e))%)at ata% sa+a,
seo"a) !a"i.a!a .e))%)at' ata% jika s%"at )%)at it% teta) 6a"a) teta.' &aka s%"at )%)at it% !i&as%kka ke.a!a ket%a .e)a!i+a e)e"i !i!ae"a, ,%k%& sia.a te"+etak 6a"a) it%( 3< Ba)ai&aaka, ketet%a )%)ata +isa !iat%" !a+a& HI1 a( 320 HI1 6( 338 HI1 c( 33 HI1 !( 329 HI1 Ja#a6a A Pasa+ 320 Bi+a&aa .e))%)at 6%ta ,%"%>' &aka s%"at )%)at/a /a) !a.at !i&as%kka/a !e)a +isa ke.a!a ket%a .e)a!i+a e)e"i' /a) &ecatat )%)at it% ata% &e/%"%, &ecatat/a( 3= Di&aaka, ."oses .ecatata )%)ata !iat%" !i!a+a& HI1 a( 338 HI1 6( 33 HI1 c( 320 HI1 !( 323 HI1
Ja#a6a D Pasa+ 323?3@ Ses%!a, s%"at )%)at /a) !i&as%kka it% ata% catata /a) !i.e"6%at it% !it%+iska o+e, .aite"a !a+a& !a>ta" /a) !ise!iaka %t%k it%' &aka ket%a &eet%ka ,a"i !a ja&/a .e"ka"a it% aka !i.e"iksa !i &%ka .e)a!i+a e)e"i' !a ia &e&e"ita,ka &e&a))i+ ke!%a 6e+a, .i,ak s%.a/a ,a!i" .a!a #akt% it%' !ise"tai o+e, saksi-saksi /a) !ike,e!aki/a %t%k !i.e"iksa' !a !e)a &e&6a#a se)a+a s%"at-s%"at kete"a)a /a) ,e!ak !i.e")%aka/a( 38 $a) &e)at%" ca"a 6e"aca"a seca"a ."o!eo a!a+a, a( 320 HI1 6( 323 HI1 c( 29= HI1 !( 90 HI1 Ja#a6a Pasa+ 29= O"a)-o"a) /a) !e&ikia /a) se6a)ai .e))%)at ata% se6a)ai te")%)at ,e!ak 6e".e"ka"a aka teta.i ti!ak &a&.% &e&6a/a" 6ia/a .e"ka"a !a.at !i6e"ika iGi %t%k 6e".e"ka"a !e)a tak 6e"6ia/a( 3 Te",a!a. .i,ak .i,ak /a) 6e".e"ka"a j%"% sita !i#aji6ka &e&a))i+/a !iat%" !a+a& a( 988 HI1 6( 29= HI1 c( 90 HI1 !( 320 HI1 Ja#a6a A
Pasa+ 988 Se&%a j%"%sita !a s%"%,a /a) !i.eke"jaka .a!a &aje+is .e)a!i+a !a .e)a#ai %&%& .e&e"ita, &e&.%/ai ,ak /a) sa&a !a !i#aji6ka %t%k &eja+aka .e))i+a' .e&6e"ita,%a !a se&%a s%"at j%"%sita /a) +ai' j%)a &eja+aka .e"ita, ,aki& !a ke.%t%sa-ke.%t%sa( 20 P%t%sa keti!ak,a!i"a 7e"stek !a.at !iaj%ka %.a/a .e"+a#aa 3: ,a"i sete+a, .e&6e"ita,%a !iat%" !a+a& a( 32: HI1 6( 32; HI1 c( 32< HI1 !( 32 HI1 Ja#a6a D Pasa+ 32?3@ Te")%)at /a) !i,%k%& se!a) ia ti!ak ,a!i" ?7e"stek@ !a ti!ak &ee"i&a .%t%sa it% !a.at &e&aj%ka .e"+a#aa atas ke.%t%sa it%( Pasa+ 32?2@ Jika .%t%sa it% !i6e"ita,%ka ke.a!a /a) !ika+a,ka it% se!i"i' &aka .e"+a#aa it% !a.at !ite"i&a !a+a& te&.o e&.at 6e+as ,a"i ses%!a, .e&6e"ita,%a it%( Jika .%t%sa
it% ti!ak !i6e"ita,%ka ke.a! /a) !ika+a,ka it% se!i"i &aka .e"+a#aa it% !a.at !ite"i&a sa&.ai ,a"i ke!e+a.a ses%!a, .e"i)ata /a) te"se6%t .a!a .asa+ 3< ata% !a+a& ,a+ ti!ak &e),a!a. ses%!a, !i.a))i+ !e)a .at%t' s&a.ai ,a"i ke!e+a.a ses%!a, !ija+aka ke.%t%sa s%"at .e"ita, ke!%a /a) te"se6%t .a!a .asa+ 3=( 23 Me%"%t .asa+ 22< HI1 .e"&itaa sita te",a!a. 6a"a) ti!ak teta. !a.at !i&itaka !ise6%t a( Sita ja&ia 6( Sita "e7i!icatoi" c( Sita cose"7atoi" !( Sita &a"ita+ Ja#a6a B Pasa+ 223@ O"a) /a) e&.%/a 6a"a) /a) ti!ak teta.' !a.at &e&ita !e)a s%"at ata% !e)a +isa ke.a!a ket%a .e)a!i+a e)e"i /a)
!i!ae"a, ,%k%&/a te&.at ti))a+ o"a) /a) &e&e)a) 6a"a) it% s%.a/a 6a"a) it% !isita 22 Ketet%a sita ja&ia !iat%" !a+a& a( 3= HI1 6( 22= HI1 c( 22< HI1 !( 390 HI1 Ja#a6a A Pasa+ 3=?3@ Jika s%!a, +e#at te&.o /a) !itet%ka it%' !a /a) !ika+a,ka 6e+%& j%)a &e&e%,i ke.%t%sa it%' ata% ia jika !i.a))i+ !e)a .at%t ti!ak !ata) &e),a!a.' &aka ket%a o+e, ka"ea ja6ata/a &e&6e"ika .e"ita, !e)a s%"at' s%.a/a !isita seka+ia 6a/ak 6a"a) 6a"a) /a) ti!ak teta. !a jika ti!ak a!a' ata% te"/ata ti!ak c%k%. sekia 6a/ak 6a"a) teta. ke.%/aa o"a) /a) !ika+a,ka it% sa&.ai
!i"asa c%k%. aka .e))ati j%&+a, %a) te"se6%t !i!a+a& ke.%t%sa it% !a !ita&6a, .%+a !e)a se&%a 6ia/a %t%k &eja+aka ke.%t%sa it%( 29 A.a6i+a .e))%)at ti!ak ,a!i" &eski.% !i.a))i+ seca"a .at%t &aka s%"at )%)ata !ia))a. )%)%" !iat%" !a+a& a( 32 HI1 6( 32< HI1 c( 32; HI1 !( 32: HI1 Ja#a6a D Pasa+ 32: Jika .e))%)at ti!ak !a.at &e),a!a. .e)a!i+a e)e"i .a!a ,a"i /a) !itet%ka it% &eski.% ia !i.a))i+ !e)a .at%t' ata% t!ak .%+a &e/%"%, o"a) +ai &e),a!a. &e#aki+i/a' &aka s%"at )%)at/a !ia))a. )%)%" !a .e))%)at !i,%k%& 6ia/a .e"ka"a' aka teta.i .e))%)at 6e",ak &e&as%ka )%)ata/a seka+i +a)i' ses%!a, &e&6a/a" +e6i, !a,%+% 6ia/a .e"ka"a /a) te"se6%t ta!i( 2: Pasa+ 32;?2@' 399 !a 39< HI1 &e)at%" teta) a( Ekse.si a6so+%t 6( C%)ata "eko.esi c( Ekse.si "e+ati> !( Ja#a6a a !a c Ja#a6a Pasa+ 32;?2@ Aka teta.i jika te")%)at !i!a+a& s%"at ja#a6a/a' !i!a+a& s%"at ja#a6a/a /a) te"se6%t .a!a .asa+ 323'
&e)e&%ka .e"+a#aa ?ekse.si@ 6a,#a .e)a!i+a e)e"i ti!ak 6e"k%asa &e&e"iksa .e"ka"a/a' &aka &eski.% ia se!i"i ata% #aki+/a ti!ak ,a!i"' ket%a .e)a!i+a e)e"i #aji6 &e&6e"i ke.%t%sa teta) .e"+a#aa it%' ses%!a, !i!e)a"/a .e))%)at !a ,a/a jika .e"+a#aa it% ti!ak !ite"i&a' &aka ket%a .e)a!i+a e)e"i &e&%t%ska teta) .e"ka"a it%( Pasa+ 399 Jika te")%)at !i.a))i+ &e),a!a. .e)a!i+a e)e"i se!a) ia &e%"%t at%"a .asa+ 338 ti!ak &e),a!a. ,aki& &aka ia !a.at &e&ita .a!a ,aki&' jika ,a+ it% !i&aj%ka se6e+%& si!a) .e"ta&a' s%.a/a ,aki& &e/ataka 6a,#a ia ti!ak 6e"k%asa' s%"at )%)at it% ti!ak aka !i.e",atika +a,i jika te")%)at te+a, &e+a,i"ka ses%at% .e"+a#aa +ai( Pasa+ 39<
Pe"+a#aa /a) ,e!ak !ike&%kaka o+e, te")%)at ?ece.tie@ kec%a+i teta) ,a+ ,aki& ti!ak 6e"k%asa ti!ak aka !ike&%kaka !a !iti&6a) &asi) &asi) teta.i ,a"%s !i6ica"aka !a !i.%t%ska 6e"sa&as&a !e)a .okok .e"ka"a( 2; Di!a+a& setia. .%t%sa !itet%ka ,%k%&a &e&6a/a" .e"ka"a !iat%" !a+a& a( 3<: HI1 6( 380 HI1 c( 382 HI1 !( 3< HI1 Ja#a6a Pasa+ 382 H%k%&a &e&6a/a" 6ia/a it% !a.at &e+i.%ti +e6i, !a"i Bia/a kato" .aite"a !a 6ia/a &ate"ai /a) .e"+% !i.akai !a+a& .e"ka"a Bia/a saksi' seo"a) a,+i Bia/a .e&e"iksaa sete&.at Caji .e)a#ai /a) !is%"%, &e+ak%ka .a))i+a 2< Me%"%t .asa+ 38: HI1
ke.%t%sa ,a"%s !ita!ata)ai o+e, a( Haki& 6( Pe)aca"a c( Paite"a !( Ket%a &aje+is !a .aite"a Ja#a6a D Pasa+ 38:?:@ Ke.%t%sa-ke.%t%sa it% !ita!ata)ai o+e, ket%a !a .aite"a 2= P%t%sa se+a ,a"%s !i%ca.ka se6a)ai&aa !e)a .%t%sa ak,i" !i &%ka si!a) a&% ti!ak !i6%at te"se!i"i teta.i !icatat !a+a& 6e"ita aca"a si!a) a( 38; HI1 6( 38: HI1 c( 38= HI1 !( 39< HI1 Ja#a6a A Pasa+ 38;?3@ Ke.%t%sa /a) 6%ka ke.%t%sa te"ak,i" s%))%,.% ,a"%s !i%ca.ka !i!a+a& .e"si!a)a j%)a' ti!ak !i.e"6%at &asi)-&asi) se!i"i' teta.i ,a/a !i+ak%ka !a+a& s%"at .e&6e"itaa .e"si!a)a( 28 Pe+aksaaa .%t%sa
+e6i, !a,%+% ata% %it7oe6a" 6ij 7oo""aa! !i/ataka !a+a& a( 383 HI1 6( 380 HI1 c( 38= HI1 !( 38; HI1 Ja#a6a B Pasa+ 380?3@ Ket%a .e)a!i+a e)e"i !a.at &e&e"ita,ka s%.a/a ke.%t%sa it% !ija+aka !a,%+% 6ia".% a!a .e"+a#aa ata% 6a!i)/a jika a!a s%"at /a) s/a,' s%at% s%"at t%+isa /a) &e%"%t at%"a /a) 6e"+ak% !a.at !ite"i&a se6a)ai 6%kti ata% jika a!a ,%k%&a +e6i, !a,%+% !e)a ke.%t%sa /a) s%!a, &e!a.at kek%asaa .asti !e&ikia j%)a jika !ika6%+ka t%t%ta !a,%+%' +a)i .%+a !i !a+a& .e"se+isi,a teta) ,ak ke.%/aa( 2 Sia.a /a) /a) &e&.%/ai ,ak !i#aji6ka &e&6%ktika ,ak te"se6%t &e"%.aka ."isi. .e&6%ktia !iat%" !a+a& a( 3<: HI1 6( 380 HI1 c( 3<9 HI1 !( 38; HI1 Ja#a6a Pasa+ 3<9 Ba"a) sia.a /a) &e)ataka ia &e&.%/ai ,ak' ata% ia &e/e6%tka s%at% .e"6%ata %t%k &e)%atka ,ak/a it%' ata% %t%k &e&6ata, ,ak o"a) +ai it% ,a"%s &e&6%ktika a!a/a ,ak it% ata% a!a/a keja!ia it%(
90 A+at 6%kti s%"at' saksi' .e"sa)kaa' .e)ak%a !a s%&.a, !iat%" !a+a& a( 3<: HI1 6( 380 HI1 c( 3<9 HI1 !( 38; HI1 Ja#a6a A Pasa+ 3<: Maka /a) !ise6%t a+at-a+at 6%kti' /ait% B%kti !e)a s%"at B%kti !e)a saksi Pe"sa)kaa-.e"sa)kaa Pe)ak%a s%&.a, 93 Di&aaka, .e)at%"a akta otetik a( 3<: HI1 6( 3<; HI1 c( 3<9 HI1 !( 38; HI1 Ja#a6a B Pasa+ 3<; S%"at?akte@ /a) sa,' ia+a, s%at% s%"at /a) !i.e"6%at !e&ikia o+e, ata% !i,a!a.a .e)a#ai %&%& /a) 6e"k%asa %t%k &e&6%at/a' &eja!i 6%kti /a) c%k%. 6a)i ke!%a 6e+a, >i,ak !a a,+i #a"is/a !a seka+ia o"a) /a) &e!a.at ,ak
!a"i.a!a/a' teta) se)a+a ,a+ /a) !ise6%t !i !a+a& s%"at it% !a j%)a teta) /a) a!a !a+a& s%"at it% se6a)ai oe&6e"ita,%a sa,aja' !a+a& ,a+ te"ak,i" ii ,a/a jika /a) !i6e"ita,%ka it% 6e",%6%)a +a)s%) !e)a .e"i,a+ .a!as%"at?akte@ ii( 92 U%s testis %++%s testis !iat%" !a+a& a( 3<: HI1 6( 380 HI1 c( 3<9 HI1 !( 3< HI1 Ja#a6a D Pasa+ 3< Kete"a)a seo"a) saksi saja' !e)a ti!ak a!a s%at% a+at 6%kti /a) +ai !i!a+a& ,%k%& ti!ak !a.at !i.e"ca/a( 99 Le&6a)a .aksa 6a!a !iat%" !a+a& a( PE1MA 3* 2000 6( PE1MA 3* 2003 c( PE1MA 3* 2002 !( PE1MA 2* 2009 Ja#a6a A PE1MA 3* 2000 9: +ass actio !iat%"
!a+a& a( PE1MA 3* 2000 6( PE1MA 3* 2003 c( PE1MA 3* 2002 !( PE1MA 2* 2009 Ja#a6a PE1MA 3* 2002 9; Me!iasi !iat%" !a+a& a( PE1MA 3* 2000 6( PE1MA 3* 2003 c( PE1MA 3* 2002 !( PE1MA 2* 2009 Ja#a6a D PE1MA 2* 2009 9< 1%a) +i)k%. kasasi !iat%" !a+a& .asa+ 90 UU No( ; ta,% 200: .e"%6a,a UU No( 3: ta,% 38; teta) Ma,ka&a, A)%) a( Ti!ak 6e"#ea) ata% &e+a&.a%i 6atas #e#ea) 6( Sa+a, &ee"a.ka ata% &e+))a" ,%k%& /a) 6e"+ak% c( La+ai &e&e%,i s/a"at /a) !i#aji6ka %!a)%!a) !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D .asa+ 90 UU No( ; ta,% 200: .e"%6a,a UU No( 3: ta,% 38; teta) Ma,ka&a, A)%) a( Ti!ak 6e"#ea) ata%
&e+a&.a%i 6atas #e#ea) 6( Sa+a, &ee"a.ka ata% &e+a))a" ,%k%& /a) 6e"+ak% c( La+ai &e&e%,i s/a"at /a) !i#aji6ka %!a)-%!a) 9= Pe&e"iksaa sete&.at !iat%" !a+a& a( 3<: HI1 6( 380 HI1 c( 3<9 HI1 !( 3;9 HI1 Ja#a6a D Pasa+ 3;9 98 Pe+aksaaa .%t%sa !iat%" !a+a& a( 3= HI1 ?&e&6a/a" sej%&+a, %a)@ 6( 22; HI1 ?&e+ak%ka s%at% .e"6%ata@ c( 3099 1V ?&e)oso)ka 6a"a) ti!ak 6e")e"ak@ !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D a( 3= HI1 ?&e&6a/a" sej%&+a, %a)@ 6( 22; HI1 ?&e+ak%ka s%at% .e"6%ata@ c( 3099 1V ?&e)oso)ka 6a"a) ti!ak 6e")e"ak@ 9 Sa,/a )%)ata .e"#aki+a ke+o&.ok se6a)ai&aa !it%a)ka !a+a& s%at% .eeta.a .e)a!i+a !iat%" !a+a& a( Pasa+ ; PE1MA 3* 2000 6( Pasa+ ; PE1MA 3* 2003 c( Pasa+ ; PE1MA 3* 2002 !( Pasa+ ; PE1MA 2* 2009 Ja#a6a D Pasa+ ; PE1MA 2* 2009 Sa,/a )%)ata .e"#aki+a ke+o&.ok se6a)ai&aa !it%a)ka !a+a& s%at% .eeta.a .e)a!i+a :0 Setia. o"a) 6e",ak &e&.e"o+e, 6at%a ,%k%& !iat%" !a+a& .asa+ 9=
a( UU No( : ta,% 200: teta) kek%asaa ke,aki&a 6( UU No( ; ta,% 200: .e"%6a,a No( 3: ta,% 38; teta) &a,ka&a, a)%) c( UU No( 8 ta,% 200: .e"%6a,a UU No( 2 ta,% 38< teta) .e"a!i+a %&%& !( UU No( 38 ta,% 2009 teta) a!7okat Ja#a6a A Pasa+ 9= UU No( : ta,% 200: teta) kek%asaa ke,aki&a Setia. o"a) /a) te"sa)k%t .e"ka"a 6e",ak &e&.e"o+e, 6at%a ,%k%&( MATE1I AA1A PIDANA 3 Me%"%t .asa+ 398 Pe%t%t %&%& sete+a, &ee"i&a ,asi+ .e/i!ika !a"i .e/i!ik se)e"a &e&.e+aja"i !a &ee+iti !a+a& #akt% a( 20 ,a"i 6( 3: ,a"i c( = ,a"i !( 9 ,a"i Ja#a6a Pasa+ 398?3@ Pe%t%t %&%& sete+a, &ee"i&a ,asi+ .e/i!ika !a"i .e/i!ik se)e"a &e&.e+aja"i !a &ee+iti/a !a !a+a& #akt% t%j%, ,a"i #aji6 &e&6e"it,a%ka ke.a!a
.e/i!ik a.aka, ,asi+ .e/i!ika it% s%!a, +e)ka. ata% 6e+%&( 2 Pe/i!ik ,a"%s s%!a, &e/a&.aika 6e"kas .e"ka"a /a) 6e+%& +e)ka. ke.a!a .e%t%t %&%& %t%k !i+e)ka.i !a+a& #akt% a( 3: ,a"i 6( = ,a"i c( 23 ,a"i !( 9 ,a"i Ja#a6a A Pasa+ 398?2@ Da+a& ,a+ ,asi+ .e/i!ika te"/ata 6e+%& +e)ka.' .e%t%t %&%& &e)e&6a+ika 6e"kas .e"ka"a ke.a!a .e/i!ik !ise"tai .et%j%k teta) ,a+ /a) ,a"%s !i+ak%ka %t%k !i+e)ka.i !a !a+a& #akt% e&.at 6e+as ,a"i sejak ta))a+ .ee"i&aa 6e"kas' .e/i!ik ,a"%s s%!a, &e/a&.aika ke&6a+i 6e"kas .e"ka"a it% ke.a!a .e%t%t %&%&( 9 $a) 6e"#ea) &e+ak%ka .e/itaa
se6a)ai&aa !a+a& .asa+ 98 KUHAP a!a+a, a( Pe/i!ik 6( Pe%t%t U&%& c( Pease,at H%k%& !( Ja#a6a a'6' !a c se&%a 6ea" Ja#a6a A Pasa+ 98 Pe/itaa ,a/a !a.at !i+ak%ka o+e, .e/i!ik !e)a s%"at iGi ket%a .e)a!i+a e)e"i sete&.at( : Me%"%t .asa+ 9; kec%a+i !a+a& ,a+,a+ te"ta)ka. ta)a .e/i!ik !i+a"a) &e&as%ki !a &e+ak%ka .e))e+e!a,a .a!a saatsaat a( 1%a) !i&aa se!a) 6e"+a)s%) si!a) MP1' DP1 ata% DP1D 6( Te&.at !i &aa se!a) 6e"+a)s%) %.aca"a kea)a&aa c( 1%a) !i&aa se!a) 6e"+a)s%) si!a) .e)a!i+a !( Ja#a6a a' 6 !a c se&%a Ja#a6a D Pasa+ 9; Kec%a+i !a+a& ,a+ te"ta)ka. ta)a' .e/i!ik ti!ak
!i.e"keaka &e&as%ki 1%a) !i&aa se!a) 6e"+a)s%) si!a) Maje+is Pe"&%s/a#a"ata 1ak/at'De#a Pe"#aki+a ata% De#a Pe"#aki+a 1ak/at Dae"a, Te&.at !i&aa se!a) 6e"+a)s%) i6a!a, !a ata% %.aca"a kea)a&aa 6ea" 1%a) !i&aa se!a) 6e"+a)s%) si!a) .e)a!i+a ;( Me%"%t .asa+ 8< a.a6i+a seseo"a) te+a, &e+ak%ka ti!ak .i!aa !i +%a" e)e"i !a !a.at !ia!i+i &e%"%t ,%k%& 1e.%6+ik I!oesia' &aka .e)a!i+a /a) 6e"#ea) &e)a!i+i a( Pe)a!i+a Ti))i DKI Jaka"ta 6( Pe)a!i+a Ne)e"i sete&.at te"sa)ka !i+a,i"ka c( Pe)a!i+a Ne)e"i Jaka"ta P%sat !( Pe)a!i+a Ne)e"i te&.at te"sa)ka 6e"!o&isi+i !i I!oesia Ja#a6a Pasa+ 8< A.a6i+a seo"a) &e+ak%ka ti!ak .i!aa !i +%a" e)e"i /a) !a.at !ia!i+i &e%"%t ,%k%& "e.%6+ik I!oesia &aka .e)a!i+a e)e"i Jaka"ta .%sat /a) 6e"#ea) &e)a!i+i( < Da+a& Pasa+ 22 ?3@ KUHAP jeis .ea,a /ait% a( Pea,aa 1%ta 6( Pea,aa "%&a, !a .ea,aa kota c( Pea,aa 6a!a !( Ja#a6a a' 6 6ea"
Ja#a6a D Pasa+ 22?3@ Jeis Pea,aa !a.at 6e"%.a Pea,aa "%&a, ta,aa e)a"a Pea,aa "%&a, Pea,aa kota = Se6a)ai&aa !a+a& .asa+ < KUHAP .ease,at ,%k%& 6e",ak &e),%6%)i te"sa)ka sejak a( Saat !ita)ka. ata% !ita,a .a!a se&%a ti)kat .e&e"iksaa 6( Sete+a, !ita,a o+e, Kejaksaa c( Sete+a, 6e"kas !i+i&.a,ka ke Pe)a!i+a e)e"i !( Saat te"sa)ka aka !isi!a)ka .e"ta&a ka+i Ja#a6a A Pasa+ < Peasi,at ,%k%& 6e",ak &e),%6%)i te"sa)ka sejak saat !ita)ka. ata% !ita,a .a!a se&%a ti)kat .e&e"iksaa &e%"%t tataca"a /a) !itet%ka %!a)-%!a) ii( 8 Ma,ka&a, A)%) 6e"#ea) &e+ak%ka .ea,a a( 330 ,a"i 6( 300 ,a"i c( 0 ,a"i !( <0 ,a"i Ja#a6a A Pasa+ 28 Sete+a, #akt% se"at%s se.%+%,
,a"i #a+a%.% .e"ka"a te"se6%t 6e+%& !i.%t%s' te"!ak#a ,a"%s s%!a, !ike+%a"ka !a"i ta,aa !e&i ,%k%&( Da+a& ,a+ !ak#aa k%"a) +e)ka.*se&.%"a( Pasa+ 3:: KUHAP &e&6e"i ke&%)kia ke.a!a .e%t%t %&%& %t%k &e+ak%ka .e"%6a,a s%"at !ak#aa( Be"a.a ka+i !a ka.a se+a&6at-+a&6at/a ,a"%s s%!a, !ise"a,ka ke&6a+i ke .e)a!i+a se6e+%& si!a) !i&%+ai a( Sat% ka+i !a se+a&6at+a&6at/a = ,a"i 6( D%a ka+i !a se+a&6at+a&6at/a 3: ,a"i c( Be"ka+i-ka+i !a se+a&6at+a&6at/a = ,a"i !( Ti)a ka+i !a se+a&6at+a&6at/a = ,a"i Ja#a6a A Pasa+ 3::?2@ Pe)%6a,a s%"at !ak#aa !a.at !i+ak%ka ,a/a sat% ka+i se+a&6at+a&6at/a t%j%, ,a"i se6e+%& si!a) !i&%+ai 30 Da+a& .asa+ 6e"a.a 6at%a ,ok%& te",a!a.
te"sa)ka*te"!ak#a !iat%" !a+a& KUHAP a( Pasa+ ;0 <8 KUHAP 6( Pasa+ < =: jo Pasa+ ;: KUHAP c( Pasa+ =; KUHAP !( Pasa+ =< KUHAP Ja#a6a B Pasa+ < =: jo Pasa+ ;: KUHAP 33 A+asa-a+asa %t%k kasasi &e%"%t 2;9 KUHAP !i6a#a, ii !i6ea"ka' kec%a+i a( Ti!ak !ite"a.ka/a s%at% .e"at%"a ,%k%& ata% !ite"a.ka ti!ak se6a)ai&aa &esti/a( 6( a"a &e)a!i+i /a) ti!ak !i+aksaaka &e%"%t ketet%a c( Pe)a!i+a &e+a&.a%i 6atas #e#ea)/a !( Be"at "i)a/a ,%k%&a ata% 6esa"keci+/a j%&+a, !e!a /a) !ijat%,ka Ja#a6a D 2;9 KUHAP a( Ti!ak !ite"a.ka/a s%at% .e"at%"a ,%k%& ata% !ite"a.ka ti!ak se6a)ai&aa &esti/a( 6( a"a &e)a!i+i /a) ti!ak
!i+aksaaka &e%"%t ketet%a c( Pe)a!i+a &e+a&.a%i 6atas #e#ea)/a 32 Me%"%t Pasa+ 2:; KUHAP 6e"a.a ja)ka #akt% %t%k &e)aj%ka .e"&o,oa kasasi ke.a!a .aite"a .e)a!i+a Ne)e"i /a) &e&%t%s .e"ka"a sete+a, .%t%sa te"se6%t !i6e"ita,%ka ke.a!a Te"!ak#a a( = Ha"i 6( 3: Ha"i c( Ti!ak a!a te))a) #akt% !( 90 ,a"i Ja#a6a B Pasa+ 2:; Pe"&o,oa kasasi !isa&.aika o+e, .e&o,o ke.a!a .aite"a .e)a!i+a /a) te+a, &e&%t%s .e"ka"a/a !a+a& ti)kat .e"ta&a' !a+a& #akt% e&.at 6e+as ,a"i sesi!a, .%t%sa .e)a!i+a /a) !i&itaka kasasi it% !i6e"ita,%ka ke.a!a te"!ak#a( 39 Me%"%t Pasa+ 290 KUHAP' !i&aaka, +etak Paite"a !a+a& tata ca"a !a tata te"ti6 .e"si!a)a a( Be+aka) sisi kaa !a"i te&.at ,aki& ket%a Maje+is si!a) 6( Sisi kaa !e.a !a"i te&.at Haki& Ket%a c( Sisi ki"i !e.a !a"i te&.at Haki& Ket%a !( Be"!a&.i)a 6e"sa&a Haki& Maje+is Si!a) Ja#a6a A Be+aka) sisi kaa !a"i te&.at ,aki& ket%a Maje+is si!i)
3: Me%"%t Pasa+ 2=0 KUHAP .e+aksaa .%t%sa .e)a!i+a /a) te+a, &e&.e"o+e, kek%ata ,%k%& teta. a!a+a, a( Eksek%to" .e)a!i+a 6( Peja6at /a) !it%j%k o+e, Ket%a Pe)a!i+a Ne)e"i c( Jaksa !( J%"% Sita Ja#a6a Pasa+ 2=0 Pe+aksaaa .%t%sa .e)a!i+a /a) te+a, &e&.e"o+a, kek%ata ,%k%& teta. !i+ak%ka o+e, Jaksa /a) %t%k it% .aite"a &e)i"i&ka sa+ia s%"at .%t%sa ke.a!a/a( 3; Paite"a Pe)a!i+a Ne)e"i &e)i"i&ka sa+ia .%t%sa Pe"ka"a /a) !i&itaka 6a!i) !a 6e"kas .e"ka"a se"ta s%"at 6%kti ke Pe)a!i+a Ti))i !a+a& ja)ka #akt% ?29< KUHAP@ a( = ,a"i sejak .e"&itaa 6a!i) !iaj%ka 6( 3: ,a"i sejak .e"&itaa 6a!i) !iaj%ka c( 90 ,a"i sejak .e"&itaa 6a!i) !iaj%ka !( A'6'c se&%a/a sa+a, Ja#a6a B Pasa+ 29< Se+a&6at-+a&6at/a !a+a& #akt% 3: ,a"i sejak .e"&itaa 6a!i)
!iaj%ka' .aite"a &e)i"i&ka sa+ia .%t%sa Pe"ka"a /a) !i&itaka 6a!i) !a 6e"kas .e"ka"a se"ta s%"at 6%kti ke Pe)a!i+a Ti))i 3< Pe"&o,oa kasasi !e&i ke.eti)a ,%k%& &e%"%t .asa+ 2; KUHAP !iaj%ka o+e, a( Jaksa Pe%t%t U&%& 6( Maje+is H%k%& c( Jaksa A)%) !( Te"!ak#a Ja#a6a Jaksa A)%) 3= Be"ik%t ii a!a+a, #e#ea) P"a.e"a!i+a kec%a+i a( Sa, ata% ti!ak/a s%at% .ea)ka.a !a ata% .ea,aa 6( Sa, ata% ti!ak/a .e),etia .e/i!ika ata% .e),etia .e%t%ta c( Pe"&itaa )ati ke"%)ia ata% "e,a6i+itasi !( Sa, ata% ti!ak/a s%at% .e))e+e!a,a Ja#a6a D a( Sa, ata% ti!ak/a s%at% .ea)ka.a !a ata% .ea,aa 6( Sa, ata% ti!ak/a .e),etia .e/i!ika
ata% .e),etia .e%t%ta c( Pe"&itaa )ati ke"%)ia ata% "e,a6i+itasi 38 Da+a& .asa+ 6e"a.a +e&6a)a ."a.e"a!i+a !iat%" !a+a& KUHAP a( Pasa+ 3 6%ti" 30 jo' .asa+ == 89 KUHAP 6( Pasa+ 3 6%ti" 32 jo' .asa+ 299 2< KUHAP c( Pasa+ 3 6%ti" jo' Pasa+ 302 39< KUHAP !( Pasa+ 3 6%ti" = jo' .asa+ 3:; 292 KUHAP Ja#a6a A Pasa+ 3 6%ti" 30 jo' .asa+ == 89 KUHAP 3 Pe)%"a)a &asa ta,aa te",a!a. ,%k%&a .i!aa /a) !ijat%,ka !a.at !i+ak%ka !e)a ca"a &e)%"a)ka jeis ta,aa it% se!i"i ?.asa+ 22 a/at ; KUHAP' !i&aa se&aki "i)a jeis ta,aa' se&aki keci+ j%&+a, .e)%"a)a/a( Ut%k ta,aa kota 6e"a.a j%&+a, .e)%"a)a &asa .ea,a/a a( Sa&a !e)a j%&+a, &asa ta,aa 6( Sete)a, !a"i &asa ta,aa
c( Se.e"ti)a !a"i &asa ta,aa !( Se.e"+i&a !a"i &asa ta,aa Ja#a6a D Se.e"+i&a !a"i &asa ta,aa 20 Seo"a) saksi #aji6 &e)%ca.ka s%&.a,*jaji se6e+%& &e&6e"ika kesaksia ?.asa+ 3<0 a/at 9 KUHAP@( A.a aki6at ,%k%&/a seo"a) saksi /a) &e&6e"ika kesaksia ta.a &e)%ca.ka s%&.a,*jaji a( Bata+ !e&i ,%k%& 6( C%)%" c( Ti!ak &e&.%/ai kek%ata se6a)ai a+at 6%kti /a) sa, !( Ha/a se6a)ai .et%j%k 6a)i ,aki& Ja#a6a D Ha/a se6a)ai .et%j%k 6a)i ,aki& 23 Da+a& &ejat%,ka .i!aa ke.a!a seo"a) te"sa)ka*te"!ak#a ,aki& ,a"%s &e&e%,i &ii&%& .e&6%ktia /a) !iat%" !a+a& .asa+ 389 KUHAP( P"isi. &ii&%& .e&6%ktia te"se6%t a!a+a, a( Ke/akia ,aki& 6( Ke/akia ,aki& !a sek%"a)k%"a)/a !%a a+at 6%kti /a) sa, c( Ke/akia ,aki& !a a+at 6%kti !( Ke/akia ,aki& !a .e)ak%a Ja#a6a B Pasa+ 389 Haki& ti!ak 6o+e, &ejat%,ka .i!aa ke.a!a seo"a) kec%a+i a.a6i+a !e)a sek%"a)22 Pasa+ 2=; KUHAP &e)at%" &asa+a, 6ia/a .e"ka"a !a )ati ke"%)ia( Da+a& ,a+ te".i!aa +e6i, !a,%+% sat% o"a) !a+a& s%at% ti!ak .i!aa' ke.a!a sia.a 6ia/a
.e"ka"a !a )ati ke"%)ia te"se6%t !i6e6aka a( Seca"a se!i"i-se!i"i 6( Di6e6aka seca"a 6e"i&6a) c( Di6e6aka ke.a!a e)a"a !( Te")at%) t%t%ta jaksa Ja#a6a Pasa+ 2=; A.a6i+a +e6i, !a"i sat% o"a) !i.i!aa !a+a& sat% .e"ka"a' &aka 6ia/a .e"ka"a !a ata% )ati ke"%)ia se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 2=: !i6e6aka ke.a!a &e"eka 6e"sa&a-sa&a seca"a 6e"i&6a)( 29 Pe))e+e!a,a &e%"%t .asa+ 99 KUHAP ,a"%s !e)a iGi a( Ket%a Pe)a!i+a 6( Kaja"i c( Ket%a Pe)a!i+a Ne)e"i !( Ma,ka&a, A)%) Ja#a6a Pasa+ 99 De)a s%"at iGi ket%a .e)a!i+a e)e"i sete&.at .e/i!ik !a+a& &e+ak%ka .e/i!ika !a.at &e)a!aka .e))e+e!a,a "%&a, /a) !i.e"+%ka( 2: Pe/itaa &e%"%t Pasa+ 98 KUHAP !i+ak%ka !e)a iGi a( Ka.o+"i 6( Ket%a Pe)a!i+a Ne)e"i c( Kejaksaa !( Ket%a Pe)a!i+a Ti))i
Ja#a6a B Pasa+ 98 Pe/itaa ,a/a !a.at !i+ak%ka +e, .e/i!ik !e)a s%"at iGi ket%a .e)a!i+a e)e"i sete&.at( 2; $a) &e)at%" &e)eai .ea,a o+e, .e/i!ik !i KUHAP' /ait% a( Pasa+ 22 6( Pasa+ 29 c( Pasa+ 2: !( Pasa+ 2; Ja#a6a Pasa+ 2: Pe"ita, .ea,aa /a) !i6e"ika +e, .e/i!ik se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 20' ,a/a 6e"+ak% .a+i) +a&a !%a .%+%, ,a"i( 2< Da+a& asas .e"a!i+a /a) ce.at' te.at' !a 6ia/a "i)a se6a)ai&aa ketet%a .asa+ <= KUHAP 6a,#a te"!ak#a ata% .e%t%t %&%& 6e",ak %t%k &ita 6a!i) te",a!a. .%t%sa .e)a!i+a ti)kat .e"ta&a' kec%a+i a( P%t%sa 6e6as 6( P%t%sa +e.as c( Ja#a6a a !a 6 se&%a
6ea" !( P%t%sa +e.as !a"i se)a+a t%t%ta ,%k%& Ja#a6a Pasa+ <= Te"!ak#a ata% .e%t%t %&%& 6e",ak %t%k &ita 6a!i) te",a!a. .%t%sa .e)a!i+a ti)kat .e"ta&a kec%a+i te",a!a. .%t%sa 6e6as' +e.as !a"i se)a+a t%t%ta ,%k%& /a) &e/a)k%t &asa+a, k%"a) te.at/a .ee"a.a ,%k%& !a .%t%sa .e)a!i+a !a+a& aca"a ce.at( 2= Be"!asa"ka ketet%a .asa+ 39; KUHAP .e/i!ik !a.at &e+ak%ka .e))a+ia &a/at( A!a.% /a) !i&aks%! !e)a .e))a+ia &a/at a!a+a, a( Pe)a&6i+a &a/at !a"i se&%a jeis te&.at !a ca"a .e)%6%"a/a 6( Pe))a+ia !a"i taa, ata% k%6%"a &aka& c( Pe)a&6i+a &a/at !a"i te&.at .e&6aka"a &a/at &a%.% )oa te&.at .e/i&.aa &a/at !( Ja#a6a a' 6 !a c se&%a
6ea" Ja#a6a A Peje+asa Pasa+ 39; $a) !i&aks%! !e)a .e))a+ia &a/at te"&as%k .e)a&6i+a&a/at !a"i se&%a jeis te&.at !a ca"a .e)%6%"a( 28 Te"sa)ka /a) ti!ak !a.at ,a!i" &e),a!a. .e/i!ik &e%"%t ketet%a .asa+ 339 !i+ak%ka !i te&.at ke!ia&a te"sa)ka a( Pe/i!ik se!i"i /a) !ata) 6( A.a6i+a te"sa)ka !e)a a+asa /a) .at%t !a #aja" /a) ti!ak !a.at !ata) c( Te"sa)ka 6e"te&.at ti))a+ ja%, !( Ja#a6a a !a 6 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 339 Jika seo"a) te"sa)ka ata% saksi /a) !i.a))i+ &e&6e"i a+asa /a) .at%t &e+ak%ka .e&e"iksaa ke te&.at ke!ia&a te"sa)ka !a #aja" 6a,#a ia ti!ak !a.at !ata) ke.a!a .e/i!ik /a) &e+ak%ka .e&e"iksaa' .e/i!ik it% !ata) ke te&.at ke!ia&a/a( 2 Me%"%t .asa+ 3 KUHAP te",a!a. seseo"a) /a) !i!%)a ke"as &e+ak%ka ti!ak .i!aa !e)a !asa" 6%kti .e"&%+aa /a) c%k%. !a.at !i+ak%ka .ea)ka.a %t%k .a+i) +a&a,a"i a( Sat% ,a"i 6( D%a .%+%, ,a"i c( E&.at .%+%, ,a"i !( Ea& .%+%, ,a"i
Ja#a6a A Pasa+ 3 Pea)ka.a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 3= !a.at !i+ak%ka %t%k .a+i) +a&a sat% ,a"i( 90 Me%"%t .asa+ 23 KUHAP !i6a#a, ii te"!a.at 6e6e"a.a a+as a !i+ak%ka/a .ea,aa te",a!a. te"sa)ka ata% te"!ak#a'kec%a+i a( Te"sa)ka ata% te"!ak#a !i!%)a aka &e+a"ika !i"i 6( Te"sa)ka ata% te"!ak#a !ik#ati"ka aka &e),i+a)ka 6a"a) 6%kti c( Te"sa)ka ata% te"!ak#a &e+ak%ka ti!ak .i!aa /a) !iaca& !e)a .i!aa .eja"a k%"a) !a"i +i&a ta,% !( Te"sa)ka ata% te"!ak#a !i!%)a aka &e)%+a)i ti!ak .i!aa Ja#a6a Pasa+ 23?3@ Pe"ita, .ea,aa ata% .ea,aa +aj%ta !i+ak%ka te",a!a. seo"a) te"sa)ka ata% te"!ak#a /a) !i!%)a ke"as &e+ak%ka ti!ak .i!aa 6e"!asa"ka 6%kti /a) c%k%.' !a+a& ,a+ a!a/a kea!aa /a) &ei&6%+ka
kek,a#ti"a 6a,#a te"sa)ka ata% te"!ak#a aka &e+a"ika !i"i' &e"%sak ata% &e),i+a)ka 6a"a) 6%kti !a ata% &e)%+a)i ti!ak .i!aa( 93 Be"ik%t !i 6a#a, ii a!a+a, jeis-jeis aca"a .e&e"iksaa si!a) .e)a!i+a !a+a& ,%k%& aca"a .i!aa' kec%a+i a( Aca"a .e&e"iksaa 6iasa ?3;2@ 6( Aca"a .e&e"iksaa ce.at ?20;@ c( Aca"a .e&e"iksaa +%a" 6iasa !( Aca"a .e&e"iksaa si)kat ?209@ Ja#a6a Aca"a .e&e"iksaa +%a" 6iasa 92 Me%"%t .asa+ 299 KUHAP .%t%sa .e"ka"a .i!aa .a!a .e)a!i+a ti)kat .e"ta&a !a.at !i&itaka 6a!i) o+e, a( Ha/a .e%t%t %&%& 6( Ha/a te"!ak#a c( Pe%t%t %&%& ata% te"!ak#a !( Pe%t%t %&%& 6e"sa&asa&a !e)a te"!ak#a Ja#a6a
Pasa+ 299?;@ Da+a& ,a+ .e)a!i+a e)e"i &ee"i&a .e"&itaa 6a!i)' 6aik /a) !iaj%ka o+e, .e%t%t %&%& ata% te"!ak#a &a%.% /a) !iaj%ka o+e, .e%t%t %&%& !a te"!ak#a seka+i)%s &aka .aite"a #aji6 &e&6e"ita,%ka .e"&itaa !a"i .i,ak /a) sat% ke.a!a .i,ak /a) +ai( 99 Be"!asa"ka .asa+ 8 KUHAP 6a!a .e"a!i+a /a) 6e"#ea) %t%k &e&e"iksa !a &e)a!i+i .e"ka"a koeksitas a!a+a, a( Pe"a!i+a Mi+ite" 6( Pe"a!i+a A)a&a c( Pe"a!i+a Tata Usa,a Ne)a"a !( Pe"a!i+a U&%& Ja#a6a D Pasa+ 8 Ti!ak .i!aa /a) !i+ak%ka 6e"sa&a-sa&a o+e, &e"eka /a) te"&as%k +i)k%)a .e"a!i+a %&%& !a +i)k%)a .e"a!i+a &i+ite"'
!i.e"iksa !a !ia!i+i o+e, .e)a!i+a !a+a& +i)k%)a .e"a!i+a %&%& kec%a+i jika &e%"%t ke.%t%sa &ete"i .e"ta,aa !a kea&aa !e)a .e"set%j%a &ete"i ke,aki&a .e"ka"a it% ,a"%s !i.e"iksa !a !ia!i+i o+e, .e)a!i+a !a+a& +i)k%)a .e"a!i+a &i+ite"( 9: Me%"%t .asa+ 93 ?3@ KUHAP .ea))%,a .ea,aa it% !a.at !i+ak%ka a( Ka"ea .e"&itaa te"sa)ka ata% te"!ak#a !a .e"&itaa it% !iset%j%i istasi &ea,a !e)a s/a"at-s/a"at !a ja&ia /a) !iteta.ka 6( A!a/a .e"set%j%a !a"i ta,aa %t%k &e&at%,i s/a"at /a) !iteta.ka se"ta &e&e%,i ja&ia /a) !itet%ka c( Ja#a6a a' 6 6ea" !( A!a/a ke/akia te"sa)ka ata% te"!ak#a &e+a"ika !i"i Ja#a6a A Pasa+ 93?3@ Atas .e"&itaa te"sa)ka ata% te"!ak#a' .e/i!ik ata% .e%t%t %&%& ata% ,aki&' ses%ai !e)a ke#ea)a &asi)-&asi)' !a.at &e)a!aka .ea))%,a .ea,aa !e)a !asa" ata% ta.a ja&ia %a) ata% ja&ia o"a) 6e"!asa"ka s/a"at /a) !itet%ka( 9; Me%"%t .asa+ 3 ?2@ !ikataka 6a,#a Ti!ak !i.e"6o+e,ka &e+ak%ka .ea)ka.a te",a!a. a( te"sa)ka /a) &e+ak%ka
ti!ak .i!aa .e+a))a"a 6( Te"sa)ka &e+ak%ka keja,ata "i)a c( Te"sa)ka &e+ak%ka .e+a))a"a se!a) !( Ja#a6a a' 6' !a c 6ea" Ja#a6a A Pasa+ 3?2@ Te",a!a. te"sa)ka .e+ak% .e+a))a"a ti!ak !ia!aka .ea)ka.a kec%a+i !a+a& ,a+ ia te+a, !i.a))i+ seca"a sa, !%a ka+i 6e"t%"%tt%"%t ti!ak &e&e%,i .a))i+a it% ta.a a+asa /a) sa,( 9< Be"a.a ka+i .e"&o,oa kasasi !a.at !i+ak%ka &e%"%t .asa+ 2:= ?:@ KUHAP a( Sat% ka+i 6( D%a ka+i c( Be"ka+i ka+i !( Ti!ak a!a 6atas Ja#a6a A Pasa+ 2:=?:@ Pe"&o,oa kasasi ,a/a !a.at !i+ak%ka sat% ka+i( 9= Me%"%t .asa+ 3 a/at 9 KUHAP Pe/i!ik a!a+a, .eja6at .o+isi Ne)a"a 1e.%6+ik I!oesia ata% .eja6at .e)a#ai e)e"i si.i+ te"tet% a( $a) !i6e"i #e#ea) %&%& o+e, U!a) U!a) No&o" 8 ta,% 383 %t%k &e+ak%ka .e/i!ika 6( $a) !i6e"i #e#ea) k,%s%s
o+e, .e"at%"a .e&e"ita, %t%k &e+ak%ka .e/i!ika c( $a) !i6e"i #e#ea) k,%s%s %&%& o+e, %!a)%!a) No&o" 8 ta,% 383 %t%k &e+ak%ka .e/i!ika !( $a) !i6e"i #e#ea) k,%s%s o+e, %!a)%!a) %t%k &e+ak%ka .e/i!ika Ja#a6a D Pasa+ 3 ?9@ Pe/i!ik .e&6at% a!a+a, .eja6at ke.o+isia e)a"a 1e.%6+ik I!oesia /a) ka"ea !i6e"i #e#ea) te"tet% !a.at &e+ak%ka t%)as .e/i!ika /a) !iat%" !a+a& %!a)%!a) ii( 98 Me%"%t Pasa+ 2<9 KUHAP /a) 6e",ak &e)aj%ka .e"&o,oa .eija%a ke&6a+i a( Ko"6a*Ke+%a")a Ko"6a 6( Te".i!aa*Pe)aca"a/a c( Te".i!aa*a,+i#a"is/a !( Te".i!aa*Jaksa Ja#a6a Pasa+ 2<9?3@ Te",a!a. .%t%sa .e)a!i+a /a) te+a, &e&.e"o+e, kek%ata
,%k%& teta.' kec%a+i .%t%sa 6e6as ata% +e.as !a"i se)a+a t%t%ta ,%k%&' te".i!aa ata% a,+i #a"is/a !a.at &e)aj%ka .e"&itaa .eija%a ke&6a+i ke.a!a Ma,ka&a, A)%)( 9 Ja)ka #akt% &asa .ea,aa /a) !i.e"6o+e,ka %!a)%!a) 6a)i istasi .e/i!ik &e%"%t .asa+ 2: KUHAP a( 20 :0 ,a"i 6( 90 <0 ,a"i c( 90 20 ,a"i !( 20 90 ,a"i Ja#a6a A Pasa+ 2:?3@ Pe"ita, .ea,aa /a) !i6e"ika o+e, .e/i!ik se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 20 ,a/a 6e"+ak% .a+i) +a&a !%a .%+%, ,a"i ?2@ Ja)ka #akt% se6a)ai&aa te"se6%t .a!a a/at?3@ a.a6i+a !i.e"+%ka )%a ke.eti)a .e&e"iksaa /a) 6e+%&
se+esai' !a.at !i.e".aja) o+e, .e%t%t %&%& /a) 6e"#ea) %t%k .a+i) +a&a e&.at .%+%, ,a"i( :0 Be"ik%t ii a!a+a, a+at 6%kti /a) !iat%" !a+a& Pasa+ 38: KUHAP' kec%a+i a( Kete"a)a Saksi' Kete"a)a a,+i' S%"at' .et%j%k !a kete"a)a te"!ak#a 6( Kete"a)a a,+i c( S%"at' .et%j%k !a kete"a)a te"!ak#a !( Se&%a sa+a, Ja#a6a A Pasa+ 38: ?3@ A+at 6%kti /a) sa, ia+a, Kete"a)a saksi Kete"a)a a,+i S%"at Pet%j%k Kete"a)a Te"!ak#a ?2@ Ha+ /a) seca"a %&%& s%!a, !iketa,%i ti!ak .e"+% !i6%ktika MATE1I UNDANC-UNDANC PE1ADILAN ACAMA 3 Me%"%t .asa+ ;: U!a) %!a) .e"a!i+a a)a&a 6e"+ak% ,%k%& aca"a .e"!ata !iat%" !a+a& %!a)-%!a) a( No( = ta,% 38 6( No( 9 ta,% 200< c( No( 3 ta,% 3=: !( A !a B 6ea" Ja#a6a D %!a)-%!a) o&o" 9 ta,% 200< teta) .e"%6a,a atas %!a)%!a) o&o" = ta,% 38 teta) .e"a!i+a a)a&a Pasa+
;: H%k%& Aca"a /a) 6e"+ak% .a!a Pe)a!i+a !a+a& +i)k%)a Pe"a!i+a A)a&a a!a+a, H%k%& Aca"a Pe"!ata /a) 6e"+ak% .a!a Pe)a!i+a !a+a& +i)k%)a Pe"a!i+a U&%&' kec%a+i /a) te+a, !iat%" seca"a k,%s%s !a+a& U!a)-%!a) ii( 2 Me%"%t .asa+ .asa+ : UU o( 9 ta,% 200< te"!a.at ta&6a,a 6a)i .e)a!i+a a)a&a 6e"#ea) &e&e"iksa a( Se&%a 6ea" 6( akat c( I>aQ !( Ekoo&i s/a"ia, Ja#a6a A Pasa+ : Pe)a!i+a a)a&a 6e"t%)as !a 6e"#ea) &e&e"iksa' &e&%t%s' !a &e/e+esaika .e"ka"a !i ti)kat .e"ta&a ata"a o"a)o"a) /a) 6e"a)a&a Is+a& !i 6i!a) a( .e"ka#ia 6( #a"is c( #asiat !( ,i6a, e( #aka> >( Gakat )( i>aQ ,( s,a!aQa, !a
i( ekoo&i s/a"iRa,( 9 Ke#ea)a ko&.etesi a6so+%te !iat%" !a+a& a( Pasa+ : 6( Pasa+ << c( Pasa+ =9 !( Ti!ak a!a /a) 6ea" Ja#a6a A Pasa+ : Pe)a!i+a a)a&a 6e"t%)as !a 6e"#ea) &e&e"iksa' &e&%t%s' !a &e/e+esaika .e"ka"a !i ti)kat .e"ta&a ata"a o"a)-o"a) /a) 6e"a)a&a Is+a& !i 6i!a) a( .e"ka#ia 6( #a"is c( #asiat !( ,i6a, e( #aka> >( Gakat )( i>aQ ,( s,a!aQa, !a i( ekoo&i s/a"iRa,( : Me%"%t .asa+ << ce"ai te+ak !iaj%ka .e&o,o ke.a!a a( Te&.at ke!ia&a te"&o,o 6( Jika te"&o,o 6e"!ia& !i+%a" e)e"i !iaj%ka kete&.at
!ia& .e&o,o c( Da+a& ,a+ ke!%a/a !i+%a" e)e"i &aka !iaj%ka kete&.at &e"eka &e+a)s%)ka .e"ka#ia ata% jaka"ta .%sat !( Se&%a/a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ << ?3@ Seo"a) s%a&i /a) 6e"a)a&a Is+a& /a) aka &ece"aika ist"i/a &e)aj%ka .e"&o,oa ke.a!a Pe)a!i+a %t%k &e)a!aka si!a) )%a &e/aksika ik"a" ta+ak( ?2@ Pe"&o,oa se6a)ai&aa /a) !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at ke!ia&a te"&o,o' kec%a+i a.a6i+a te"&o,o !e)a se)aja &ei))a+ka te&.at ke!ia&a /a) !itet%ka 6e"sa&a ta.a iGi .e&o,o( ?9@ Da+a& ,a+ te"&o,o
6e"te&.at ke!ia&a !i +%a" e)e"i' .e"&o,oa !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at ke!ia&a .e&o,o( ?:@ Da+a& ,a+ .e&o,o !a te"&o,o 6e"te&.at ke!ia&a !i +%a" e)e"i' &aka .e"&o,oa !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at .e"ka#ia &e"eka !i+a)s%)ka ata% ke.a!a Pe)a!i+a A)a&a Jaka"ta P%sat( ?;@ Pe"&o,oa soa+ .e)%asaa aak' a>ka, aak' a>ka, ist"i' !a ,a"ta 6e"sa&a s%a&i ist"i !a.at !iaj%ka 6e"sa&a-sa&a !e)a .e"&o,oa ce"ai ta+ak ata%.% ses%!a, ik"a" ta+ak !i%ca.ka( ;( Me%"%t .asa+ =9 )%)ata .e"ce"aia !iaj%ka a( Te&.at ke!ia&a .e))%)at 6( Jika .e))%)at 6e"te&.at ti))a+ !i+%a" e)e"i' !iaj%ka ke!ae"a, ,%k%& te")%)at c( Jika ke!%a/a !i+%a" e)e"i !iaj%ka kete&.at .e"ka#ia !i+a)s%)ka ata% Jaka"ta P%sat !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ =9 ?3@ C%)ata .e"ce"aia !iaj%ka o+e, ist"i ata% k%asa/a ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at ke!ia&a .e))%)at' kec%a+i a.a6i+a .e))%)at !e)a se)aja &ei))a+ka te&.at ke!ia&a 6e"sa&a ta.a iGi te")%)at( ?2@ Da+a& ,a+ .e))%)at 6 e"te&.at
ke!ia&a !i +%a" e)e"i' )%)ata .e"ce"aia !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at ke!ia&a te")%)at( ?9@ Da+a& ,a+ .e))%)at !a te")%)at 6e"te&.at ke!ia&a !i +%a" e)e"i' &aka )%)ata !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at .e"ka#ia &e"eka !i+a)s%)ka ata% ke.a!a Pe)a!i+a A)a&a Jaka"ta P%sat( < Da+a& .e"%6a,a UU No( 9 ta,% 200<' a.a6i+a te"ja!i se)keta ,ak &i+ik /a) s%6/ek ,%k%&/a o"a)o"a) /a) 6e"a)a&a is+a&' o6/ek se)keta !i.%t%s 6e"sa&a-sa&a o+e, .e"a!i+a a)a&a !iat%" !a+a& a( .asa+ : 6( Pasa+ ;0 c( Pasa+ ;3 !( Pasa+ ;2 Ja#a6a B Pasa+ ;0 ?3@ Da+a& ,a+ te"ja!i se)keta ,ak &i+ik ata% se)keta +ai !a+a& .e"ka"a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ :' k,%s%s &e)eai o6jek se)keta te"se6%t ,a"%s !i.%t%s +e6i,
!a,%+% o+e, .e)a!i+a !a+a& +i)k%)a Pe"a!i+a U&%&( ?2@ A.a6i+a te"ja!i se)keta ,ak &i+ik se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ /a) s%6jek ,%k%&/a ata"a o"a)o"a) /a) 6e"a)a&a Is+a&' o6jek se)keta te"se6%t !i.%t%s o+e, .e)a!i+a a)a&a 6e"sa&asa&a .e"ka"a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ :( ?9@( Di ata"a Pasa+ ;2 !a Pasa+ ;9 !isisi.ka sat% .asa+ 6ait /aki Pasa+ ;2A' /a) 6e"6%/i se6a)ai 6e"ik%t = Me%"%t .asa+ ;= UU No( = ta,% 38 &e"%.aka kek,%s%sa .%t%sa ata% .eeta.a .e"a!i+a' /ait% te"!a.at a( De&i kea!i+a 6e"!asa"ka ket%,aa /a) &a,a esa 6( Bis&i++a,i""a,&ai""a,i& c( Ke!%a/a 6ea" !( Ke!%a/a sa+a,
Ja#a6a Pasa+ ;= ?3@ Pe"a!i+a !i+ak%ka DEMI KEADILAN BE1DASA1KAN KETUHANAN $ANC MAHA ESA( ?2@ Tia. .eeta.a !a .%t%sa !i&%+ai !e)a ka+i&at BISMILLAHI11AHMANI 11AHIM !iik%ti !e)a DEMI KEADILAN BE1DASA1KAN KETUHANAN $ANC MAHA ESA( ?9@ Pe"a!i+a !i+ak%ka !e)a se!e",aa' ce.at' !a 6ia/a "i)a( 8 Me%"%t .asa+ : UU( No 3 ta,% 3=: teta) .e"ka#ia .e)a!i+a ,a/a aka &e&6e"ika iGi ke.a!a s%a&i /a) aka 6e"ist"i +e6i, !a"i sat% jika a( Ist"i ti!ak !a.at &eja+aka ke#aji6a/a se6a)ai iste"i 6( Iste"i &e!a.at cacat 6a!a ata% .e/akit /a) ti!ak !a.at !ise&6%,ka c( Ist"i ti!ak !a.at &e+a,i"ka ket%"%a !( Se&%a 6ea"
Ja#a6a D a( Ist"i ti!ak !a.at &eja+aka ke#aji6a/a se6a)ai iste"i 6( Iste"i &e!a.at cacat 6a!a ata% .e/akit /a) ti!ak !a.at !ise&6%,ka c( Ist"i ti!ak !a.at &e+a,i"ka ket%"%a akt% t%))% 6a)i seo"a) ja!a &e%"%t Pasa+ 9 PP No( ta,% 3=; a!a+a, a( A.a6i+a .%t%s ka"ea ke&atia 390 ,a"i 6( P%t%s ka"ea .e"ce"aia 0 ,a"i c( Da+a& kea!aa ,a&i+ sa&.ai &e+a,i"ka !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D a( A.a6i+a .%t%s ka"ea ke&atia 390 ,a"i 6( P%t%s ka"ea .e"ce"aia 0 ,a"i c( Da+a& kea!aa ,a&i+ sa&.ai &e+a,i"ka 30 Me%"%t .asa+ 98 UU No 3 ta,% 3= : .%t%s/a .e"ka#ia !ise6a6ka a( Ke&atia 6( Pe"ce"aia c( Atas ke.%t%sa .e)a!i+a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D a( Ke&atia 6( Pe"ce"aia c( Atas ke.%t%sa .e)a!i+a 33 Me%"%t .asa+ ;; UU No 3 ta,% 3=:' asa+-%s%+ seo"a) aak ,a/a !a.at !i6%ktika !e)a akte ke+a,i"a /a) a%tetik a( Bea" 6( sa+a, Ja#a6a A Bea" 32 C%)ata .e"ce"aia !i/ataka )%)%" a.a6i+a s%a&i ata% isti &ei))a+ se6e+%&
a!a/a .%t%sa .e)a!i+a !iat%" !a+a& a( Pasa+ << 6( Pasa+ =9 c( Pasa+ = !( Pasa+ 80 Ja#a6a Pasa+ = C%)ata .e"ce"aia )%)%" a.a6i+a s%a&i ata% ist"i &ei))a+ se6e+%& a!a/a .%t%sa Pe)a!i+a( 39 A.a6i+a ke!%a 6e+a, .i,ak 6e"te&.at ti))a+ !i+%a" e)e"i &aka .e))%)at .a!a si!a) .e"!a&aia ,a"%s &e),a!a. seca"a ."i6a!i a( Pasa+ 82 6( Pasa+ 89 c( Pasa+ 8: !( Pasa+ 8; Ja#a6a A Pasa+ 82 ?3@ Pa!a si!a) .e"ta&a .e&e"iksaa )%)ata .e"ce"aia' Haki& 6e"%sa,a &e!a&aika ke!%a .i,ak( ?2@ Da+a& si!a) .e"!a&aia te"se6%t' s%a&i ist"i ,a"%s !ata) seca"a ."i6a!i' kec%a+i a.a6i+a sa+a, sat% .i,ak 6e"te&.at ke!ia&a !i +%a" e)e"i' !a ti!ak !a.at !ata) &e),a!a. seca"a ."i6a!i !a.at
!i#aki+i o+e, k%asa/a /a) seca"a k,%s%s !ik%asaka %t%k it%( ?9@ A.a6i+a ke!%a .i,ak 6e"te&.at ke!ia&a !i +%a" e)e"i' &aka .e))%)at .a!a si!a) .e"!a&aia te"se6%t ,a"%s &e),a!a. seca"a ."i6a!i( ?:@ Se+a&a .e"ka"a 6e+%& !i.%t%ska' %sa,a &e!a&aika !a.at !i+ak%ka .a!a setia. si!a) .e&e"iksaa( 3: Me%"%t .asa+ 8: UU .e"a!i+a a)a&a !a+a& 6e"a.a ,a"i akta ce"ai ,a"%s !i6e"ika a( 90 ,a"i 6( 3: ,a"i c( = ,a"i !( 9 ,a"i Ja#a6a Pasa+ 8: ?:@ Paite"a 6e"ke#aji6a &e&6e"ika akta ce"ai se6a)ai s%"at 6%kti ce"ai ke.a!a .a"a .i,ak se+a&6at-+a&6at/a = ?t%j%,@ ,a"i te",it%) sete+a, .%t%sa
/a) &e&.e"o+e, kek%ata ,%k%& teta. te"se6%t !i6e"ita,%ka ke.a!a .a"a .i,ak( 3; Pe"ce"aia !e)a a+asa Gia !iat%" !a+a& a( Pasa+ << 6( Pasa+ =9 c( Pasa+ = !( Pasa+ 8= Ja#a6a D Pasa+ 8= ?3@ A.a6i+a .e"&o,oa ata% )%)ata ce"ai !iaj%ka atas a+asa sa+a, sat% .i,ak &e+ak%ka Gia' se!a)ka .e&o,o ata% .e))%)at ti!ak !a.at &e+e)ka.i 6%kti-6%kti !a te"&o,o ata% te")%)at &e/a))a, a+asa te"se6%t' !a Haki& 6e".e!a.at 6a,#a .e"&o,oa ata% )%)ata it% 6%ka tia!a .e&6%ktia sa&a seka+i se"ta %.a/a .ee)%,a a+at 6%kti ti!ak &%)ki +a)i !i.e"o+e, 6aik !a"i .e&o,o ata% .e))%)at
&a%.% !a"i te"&o,o ata% te")%)at' &aka Haki& ka"ea ja6ata/a !a.at &e/%"%, .e&o,o ata% .e))%)at %t%k 6e"s%&.a,( ?2@ Pi,ak te"&o,o ata% te")%)at !i6e"i kese&.ata .%+a %t%k &ee)%,ka sa))a,a/a !e)a ca"a /a) sa&a( 3< Bia/a .e"ka"a &e%"%t .asa+ 8 !i6e6aka ke.a!a a( Te")%)at 6( Te"&o,o c( Pe))%)at !a .e&o,o !( A !a 6 6ea" Ja#a6a Pasa+ 8 ?3@ Bia/a .e"ka"a !a+a& 6i!a) .e"ka#ia !i6e6aka ke.a!a .e))%)at ata% .e&o,o( 3= Bia/a .e"ka"a /a) !iat%" !a+a& .asa+ 0 !i"ici %t%k a( Bia/a ke.aite"aa !a 6ia/a &ate"ai 6( Bia/a %t%k .a"a saksi c( Bia/a %t% . e&e"iksaa sete&.at !a .e&a))i+a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 0 ?3@ Bia/a .e"ka"a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ 8' &e+i.%ti a( 6ia/a ke.aite"aa !a 6ia/a &ete"ai /a) !i.e"+%ka %t%k .e"ka"a te"se6%t 6( 6ia/a %t%k .a"a saksi' saksi a,+i' .ee"je&a,' !a 6ia/a .e)a&6i+a s%&.a, /a) !i.e"+%ka
!a+a& .e"ka"a te"se6%t c( 6ia/a /a) !i.e"+%ka %t%k &e+ak%ka .e&e"iksaa sete&.at !a ti!aka-ti!aka +ai /a) !i.e"+%ka .e)a!i+a !a+a& .e"ka"a te"se6%t !a !( 6ia/a .e&a))i+a' .e&6e"ita,%a' !a +ai-+ai atas .e"ita, .e)a!i+a /a) 6e"keaa !e)a .e"ka"a te"se6%t( ?2@ Besa"/a 6ia/a .e"ka"a !iat%" o+e, Ma,ka&a, A)%)( 38 Pe)ec%a+ia .asa+ << ce"ai ta+ak .e"&o,oa !iaj%ka ke .a)a!i+a a)a&a !ite&.at ke!ia&a .e&o,o jika a( Ist"i !e)a se)aja &ei))a+ka te&.at ke!ia&a 6e"sa&a 6( Ke.e")ia/a ta.a .e"set%j%a !a iGi s%a&i ?te"&o,o@ c( Se&%a sa+a, !( Ja#a6a a !a 6 6ea" Ja#a6a D Pasa+ << ?3@ Seo"a) s%a&i /a) 6e"a)a&a Is+a& /a) aka &ece"aika ist"i/a &e)aj%ka .e"&o,oa ke.a!a Pe)a!i+a %t%k &e)a!aka
si!a) )%a &e/aksika ik"a" ta+ak( ?2@ Pe"&o,oa se6a)ai&aa /a) !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at ke!ia&a te"&o,o' kec%a+i a.a6i+a te"&o,o !e)a se)aja &ei))a+ka te&.at ke!ia&a /a) !itet%ka 6e"sa&a ta.a iGi .e&o,o( ?9@ Da+a& ,a+ te"&o,o 6e"te&.at ke!ia&a !i +%a" e)e"i' .e"&o,oa !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at ke!ia&a .e&o,o( ?:@ Da+a& ,a+ .e&o,o !a te"&o,o 6e"te&.at ke!ia&a !i +%a" e)e"i' &aka .e"&o,oa !iaj%ka ke.a!a Pe)a!i+a /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at .e"ka#ia &e"eka
!i+a)s%)ka ata% ke.a!a Pe)a!i+a A)a&a Jaka"ta P%sat( ?;@ Pe"&o,oa soa+ .e)%asaa aak' a>ka, aak' a>ka, ist"i' !a ,a"ta 6e"sa&a s%a&i ist"i !a.at !iaj%ka 6e"sa&a-sa&a !e)a .e"&o,oa ce"ai ta+ak ata%.% ses%!a, ik"a" ta+ak !i%ca.ka( 3 $a) &eja!i !asa" )%)ata ce"ai ta+ak &e%"%t .asa+ 3 PP *=; !a .asa+ 9 UU No3*=: a!a+a, a( Sa+a, sat% .i,ak Gia' .e&a6ok' &ei))a+ka se+a&a 2 ta,% 6( Me!a.at ,%k%&a ; ta,%' &e+ak%ka .e)ai/aa c( Sa+a, sat% .i,ak cacat 6a!a' te"ja!i .e"se+isi,a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D a( Sa+a, sat% .i,ak Gia' .e&a6ok' &ei))a+ka se+a&a 2 ta,% 6( Me!a.at ,%k%&a ; ta,%' &e+ak%ka .e)ai/aa c( Sa+a, sat% .i,ak cacat 6a!a'
te"ja!i .e"se+isi,a 20 Pe&e"iksaa .e"ka"a ce"ai !i+ak%ka te"t%t%. !iat%" !a+a& a( Pasa+ <8 %t%k ce"ai ta+ak 6( Pasa+ 80 %t%k ce"ai )%)at c( Pasa+ 8= !( Ja#a6a a !a 6 6ea" Ja#a6a D Pasa+ <8 ?3@ Pe&e"iksaa .e"&o,oa ce"ai ta+ak !i+ak%ka o+e, Maje+is Haki& se+a&6at-+a&6at/a 90 ?ti)a .%+%,@ ,a"i sete+a, 6e"kas ata% s%"at .e"&o,oa ce"ai ta+ak !i!a>ta"ka !i Ke.aite"aa( ?2@ Pe&e"iksaa .e"&o,oa ce"ai ta+ak !i+ak%ka !a+a& si!a) te"t%t%.( Pasa+ 80 ?3@ Pe&e"iksaa )%)ata .e"ce"aia !i+ak%ka o+e, Maje+is Haki& se+a&6at-+a&6at/a 90 ?ti)a .%+%,@ ,a"i sete+a, 6e"kas ata% s%"at )%)ata .e"ce"aia !i!a>ta"ka !i Ke.aite"aa( ?2@ Pe&e"iksaa )%)ata .e"ce"aia !i+ak%ka !a+a& si!a) te"t%t%.( 23 Me%"%t .asa+ =3 .eeta.a ik"a" ta+ak a( Da.at !i&itaka 6a!i) 6( Da.at !i&itaka kasasi c( Ti!ak !a.at !i&itaka 6a!i) !a kasasi !( Da.at !i&itaka 6a!i) !a kasasi Ja#a6a Pasa+ =3 ?3@ Paite"a &ecatat se)a+a ,a+ i,#a+ /a) te"ja!i !a+a& si!a) ik"a" ta+ak(
?2@ Haki& &e&6%at .eeta.a /a) isi/a &e/ataka 6a,#a .e"ka#ia .%t%s sejak ik"a" ta+ak !i%ca.ka !a .eeta.a te"se6%t ti!ak !a.at !i&itaka 6a!i) ata% kasasi( 22 Me%"%t .asa+ =0 te",a!a. .eeta.a c%k%. a+asa .e"ce"aia ist"i a( Da.at !i&itaka 6a!i) 6( Da.at !i&itaka kasasi c( Ti!ak !a.at !i&itaka 6a!i) !a kasasi !( Da.at !i&itaka 6a!i) !a kasasi Ja#a6a A Pasa+ =0 ?3@ Pe)a!i+a sete+a, 6e"kesi&.%+a 6a,#a ke!%a 6e+a, .i,ak ti!ak &%)ki +a)i !i!a&aika !a te+a, c%k%. a+asa .e"ce"aia' &aka Pe)a!i+a &eeta.ka 6a,#a .e"&o,oa te"se6%t !ika6%+ka( ?2@ Te",a!a. .eeta.a se6a)ai&aa /a) !i&aks%! !a+a& a/at ?3@' ist"i !a.at &e)aj%ka 6a!i)( ?9@ Sete+a, .eeta.a te"se6%t &e&.e"o+e, kek%ata ,%k%& teta.' Pe)a!i+a &eet%ka ,a"i si!a)
.e/aksia ik"a" ta+ak' !e)a &e&a))i+ s%a&i !a ist"i ata% #aki+/a %t%k &e),a!i"i si!a) te"se6%t( ?:@ Da+a& si!a) it% s%a&i ata% #aki+/a /a) !i6e"i k%asa k,%s%s !a+a& s%at% akta otetik %t%k &e)%ca.ka ik"a" ta+ak' &e)%ca.ka ik"a" ta+ak /a) !i,a!i"i o+e, ist"i ata% k%asa/a( ?;@ Jika ist"i te+a, &e!a.at .a))i+a seca"a sa, ata% .at%t' teta.i ti!ak !ata) &e),a!a. se!i"i ata% ti!ak &e)i"i& #aki+/a' &aka s%a&i ata% #aki+/a !a.at &e)%ca.ka ik"a" ta+ak ta.a ,a!i"/a ist"i ata% #aki+/a( ?<@ Jika s%a&i !a+a& te))a) #akt% < ?ea&@ 6%+a sejak !iteta.ka ,a"i si!a) .e/aksia ik"a" ta+ak' ti!ak !ata) &e),a!a. se!i"i
ata% ti!ak &e)i"i& #aki+/a &eski.% te+a, &e!a.at .a))i+a seca"a sa, ata% .at%t &aka )%)%"+a, kek%ata .eeta.a te"se6%t' !a .e"ce"aia ti!ak !a.at !iaj%ka +a)i 6e"!asa"ka a+asa /a) sa&a( 29 Jika s%a&i !a+a& te))a) #akt% < 6%+a sejak !iteta.ka ,a"i si!i) .e/aksia ik"a" ta+ak &aka )%)%" .eeta.a te"se6%t !a ti!ak !a.at !iaj%ka +a)i 6e"!asa"ka a+asa /a) sa&a !iat%" !a+a& a( Pasa+ <9 6( Pasa+ 8= c( Pasa+ =0 !( Pasa+ =9 Ja#a6a Pasa+ =0 ?3@ Pe)a!i+a sete+a, 6e"kesi&.%+a 6a,#a ke!%a 6e+a, .i,ak ti!ak &%)ki +a)i !i!a&aika !a te+a, c%k%. a+asa .e"ce"aia' &aka Pe)a!i+a &eeta.ka
6a,#a .e"&o,oa te"se6%t !ika6%+ka( ?2@ Te",a!a. .eeta.a se6a)ai&aa /a) !i&aks%! !a+a& a/at ?3@' ist"i !a.at &e)aj%ka 6a!i)( ?9@ Sete+a, .eeta.a te"se6%t &e&.e"o+e, kek%ata ,%k%& teta.' Pe)a!i+a &eet%ka ,a"i si!a) .e/aksia ik"a" ta+ak' !e)a &e&a))i+ s%a&i !a ist"i ata% #aki+/a %t%k &e),a!i"i si!a) te"se6%t( ?:@ Da+a& si!a) it% s%a&i ata% #aki+/a /a) !i6e"i k%asa k,%s%s !a+a& s%at% akta otetik %t%k &e)%ca.ka ik"a" ta+ak' &e)%ca.ka ik"a" ta+ak /a) !i,a!i"i o+e, ist"i ata% k%asa/a( ?;@ Jika ist"i te+a, &e!a.at .a))i+a seca"a sa, ata% .at%t' teta.i ti!ak !ata) &e),a!a. se!i"i ata% ti!ak &e)i"i& #aki+/a' &aka s%a&i ata% #aki+/a !a.at &e)%ca.ka ik"a" ta+ak ta.a ,a!i"/a ist"i ata% #aki+/a( ?<@ Jika s%a&i !a+a& te))a) #akt% < ?ea&@ 6%+a sejak !iteta.ka ,a"i si!a) .e/aksia ik"a" ta+ak' ti!ak !ata) &e),a!a. se!i"i ata% ti!ak &e)i"i& #aki+/a &eski.% te+a, &e!a.at .a))i+a seca"a sa, ata% .at%t &aka )%)%"+a, kek%ata .eeta.a te"se6%t' !a .e"ce"aia ti!ak !a.at !iaj%ka +a)i 6e"!asa"ka a+asa /a) sa&a( 2: Hak ist"i %t%k &e)aj%ka t%t%ta .e"ce"aia ke.a!a s%a&i !e)a ca"a s%a&i
6e"se!ia &ea+ak ist"i !e)a s%at% i&6a+a .e))ati !ise6%t a( K,%+%k 6( I#a!+ c( Ta+ak 6ai !( s/iQaQ Ja#a6a A K,%+%k 2; Me%"%t .asa+ =< .e"se+isi,a /a) taja& !a te"%s &ee"%s ata"a s%a&i ist"i !ise6%t a( s/iQaQ 6( K,%+%k c( I#a!+ !( Ta+ak 6ai Ja#a6a A Pasa+ =< ?3@ A.a6i+a )%)ata . e"ce"aia !i!asa"ka atas a+asa s/iQaQ' &aka %t%k &e!a.atka .%t%sa .e"ce"aia ,a"%s !i!e)a" kete"a)a saksi-saksi /a) 6e"asa+ !a"i ke+%a")a ata% o"a)-o"a) /a) !ekat !e)a s%a&i ist"i( ?2@ Pe)a!i+a sete+a, &e!e)a" kete"a)a saksi teta) si>at .e"se)ketaa ata"a s%a&i ist"i !a.at &e)a)kat seo"a) ata% +e6i, !a"i ke+%a")a &asi)-&asi) .i,ak ata%.% o"a) +ai %t%k &eja!i
,aka&( 2< O"a) /a) !iteta.ka .e)a!i+a !a"i .i,ak ke+%a")a s%a&i ata% .i,ak ke+%a"a ist"i %t%k &eca"i %.a/a .e/e+esaia .e"se+isi,a !ise6%t a( K,%+%k 6( Haka& c( Ta+ak 6ai !( s/iQaQ Ja#a6a B Haka& 2= IGi .isa, te&.at ti))a+ !iat%" !a+a& a( Pasa+ == 6( Pasa+ 8= c( Pasa+ =0 !( Pasa+ =9 Ja#a6a A Pasa+ == Se+a&a 6e"+a)s%)/a )%)ata .e"ce"aia' atas .e"&o,oa .e))%)at ata% te")%)at ata% 6e"!asa"ka .e"ti&6a)a 6a,a/a /a) &%)ki !iti&6%+ka' Pe)a!i+a !a.at &e)iGika s%a&i ist"i te"se6%t %t%k ti!ak ti))a+ !a+a& sat% "%&a,( 28 U.a/a ,%k%& 6a!i)
&e%"%t .asa+ = ?:@ UU o( 20 ta,% 3:= .e"&o,oa 6a!i) ti!ak !a.at !ite"i&a jika ti!ak !i6a"e)i !e)a .e&6a/a"a 6ia/a 6a!i) a( Bea" 6( Sa+a, Ja#a6a A Bea" 2 Te))a) #akt% 6a!i) a!a+a, 3: ,a"i a( Sejak .%t%sa !i%ca.ka a.a6i+a ,a!i" 6( Sejak !i6e"ita,%ka a.a6i+a .e&o,o 6a!i) ti!ak ,a!i" c( Ti!ak je+as !( Ja#a6a a !a 6 6ea" Ja#a6a D Sejak .%t%sa !i%ca.ka a.a6i+a ,a!i" Sejak !i6e"ita,%ka a.a6i+a .e&o,o 6a!i) ti!ak ,a!i" 90 Me%"%t .asa+ <2 Be"ita Aca"a .e&e"iksaa !ita!ata)ai o+e, a( Se+%"%, &aje+is ,aki& 6( Ket%a c( Ket%a !a .aite"a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a Pasa+ <2 ?3@ Se)a+a .eeta.a !a .%t%sa Pe)a!i+a' se+ai ,a"%s
&e&%at a+asa-a+asa !a !asa"-!asa"/a j%)a ,a"%s &e&%at .asa+-.asa+ te"tet% !a"i .e"at%"a-.e"at%"a /a) 6e"sa)k%ta ata% s%&6e" ,%k%& tak te"t%+is /a) !ija!ika !asa" %t%k &e)a!i+i( ?2@ Tia. .eeta.a !a .%t%sa Pe)a!i+a !ita!ata)ai o+e, Ket%a !a Haki&-,aki& /a) &e&%t%s se"ta Paite"a /a) ik%t 6e"si!a) .a!a #akt% .eeta.a !a .%t%sa it% !i%ca.ka( ?9@ Be"ita Aca"a teta) .e&e"iksaa !ita!ata)ai o+e, Ket%a !a Paite"a /a) 6e"si!a)( 93 Me%"%t .asa+ =8 se+a&a 6e"+a)s%)/a )%)ata .e"ce"aia atas .e"&o,oa .e))%)at .e)a!i+a !a.at a( Se&%a 6ea" 6( Meet%ka a>ka, /a) !ita))%) o+e, s%a&i c( Meet%ka ,a+-,a+ /a) .e"+% %t%k &eja&i .e&e+i,a"aa .e!i!ika aak !( Meet%ka ,a+ ,a+ /a) .e"+% %t%k ,a"ta Ja#a6a A Pasa+ =8 Se+a&a 6e"+a)s%)/a )%)ata .e"ce"aia' atas .e"&o,oa .e))%)at' Pe)a!i+a !a.at a( &eet%ka a>ka, /a) !ita))%) o+e, s%a&i 6( &eet%ka ,a+-,a+ /a) .e"+% %t%k &eja&i .e&e+i,a"aa !a .e!i!ika aak
c( &eet%ka ,a+-,a+ /a) .e"+% %t%k &eja&i te".e+i,a"a/a 6a"a)-6a"a) /a) &eja!i ,ak 6e"sa&a s%a&i ist"i ata% 6a"a)6a"a) /a) &eja!i ,ak s%a&i ata% 6a"a)-6a"a) /a) &eja!i ,ak ist"i( 92 Me%"%t .asa+ 80 !a .asa+ <8 .e&e"iksaa o+e, &aje+is !i+ak%ka se+a&6at/a a( = ,a"i 6( 3: ,a"i c( 90 ,a"i !( Se&%a 6ea" Ja#a6a Pasa+ <8 ?3@ Pe&e"iksaa .e"&o,oa ce"ai ta+ak !i+ak%ka o+e, Maje+is Haki& se+a&6at-+a&6at/a 90 ?ti)a .%+%,@ ,a"i sete+a, 6e"kas ata% s%"at .e"&o,oa ce"ai ta+ak !i!a>ta"ka !i Ke.aite"aa( ?2@ Pe&e"iksaa .e"&o,oa ce"ai ta+ak !i+ak%ka !a+a& si!a) te"t%t%.( Pasa+ 80 ?3@ Pe&e"iksaa )%)ata .e"ce"aia !i+ak%ka o+e, Maje+is Haki& se+a&6at-+a&6at/a 90 ?ti)a .%+%,@
,a"i sete+a, 6e"kas ata% s%"at )%)ata .e"ce"aia !i!a>ta"ka !i Ke.aite"aa( 99 Me%"%t .asa+ 88 a.a6i+a s%&.a, !i+ak%ka o+e, s%a&i &aka .e/e+esaia ce"ai !e)a a+asa Gia !i+aksaaka !e)a ca"a a( K,%+%k 6( +ia c( Ta+ak 6ai !( s/iQaQ Ja#a6a B Pasa+ 88 ?3@ A.a6i+a s%&.a, se6a)ai&aa /a) !i&aks%! !a+a& Pasa+ 8= a/at ?3@ !i+ak%ka o+e, s%a&i' &aka .e/e+esaia/a !a.at !i+aksaaka !e)a ca"a +iRa( ?2@ A.a6i+a s%&.a, se6a)ai&aa /a) !i&aks%! !a+a& Pasa+ 8= a/at ?3@ !i+ak%ka o+e, ist"i &aka .e/e+esaia/a !i+aksaaka !e)a ,%k%& aca"a /a) 6e"+ak%( 9: Me%"%t .asa+ 90 UU ; ta,% 200: ke#ea)a
kasasi te"6atas a( Ti!ak 6e"#ea) ata% &e+a&.a%i 6atas #e#ea) 6( Sa+a, &ee"a.ka ata% &e+a))a" ,%k%& /a) 6e"+ak% c( La+ai &e&e%,i s/a"at /a) !i#aji6ka .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D a( Ti!ak 6e"#ea) ata% &e+a&.a%i 6atas #e#ea) 6( Sa+a, &ee"a.ka ata% &e+a))a" ,%k%& /a) 6e"+ak% c( La+ai &e&e%,i s/a"at /a) !i#aji6ka .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a 9; Me%"%t .asa+ := UU 3: ta,% 38; se6a)ai&aa !i%6a, UU ; ta,% 200: a( Me&o"i kasasi #aji6 6( Me&o"i kasasi ti!ak #aji6 Ja#a6a A Me&o"i kasasi #aji6 9< Me%"%t .asa+ 98 %% .e"ka#ia %% 3 ta,% 3=: .e"ka#ia .%t%s ka"ea a( Ke&atia 6( Pe"ce"aia c( Ke.%t%sa .e)a!i+a !( Se&%a 6ea"
Ja#a6a D a( Ke&atia 6( Pe"ce"aia c( Ke.%t%sa .e)a!i+a 9= Me%"%t .asa+ :0 PP ta,% 3=;' s%a&i /a) 6e"&aks%! %t%k 6e"ist"i +e6i, !a"i seo"a) #aji6 &e)aj%ka .e"&o,oa seca"a te"t%+is ke.a!a .e)a!i+a a( Bea" 6( sa+a, Ja#a6a A Bea" 98 A+at 6%kti /a) 6e"+ak% .a!a .e)a!i+a a)a&a ses%ai !e)a 3<: ,i" a( A+at 6%kti s%"at' kete"a)a saksi 6( Pe"sa)kaa ' .e)ak%a c( S%&.a, !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D a( A+at 6%kti s%"at' kete"a)a saksi 6( Pe"sa)kaa ' .e)ak%a c( S%&.a, 9 P%t%sa .e)a!i+a a)a&a !iat%" &e%"%t .asa+ a( Pasa+ <0 6( Pasa+ << c( Pasa+ =9 !( Pasa+ 8= Ja#a6a A Pasa+ <0 Peeta.a !a .%t%sa Pe)a!i+a ,a/a sa, !a &e&.%/ai kek%ata ,%k%& a.a6i+a !i%ca.ka !a+a& si!a) te"6%ka %t%k %&%&( :0 P%t%sa .e)a!i+a a)a&a ,a"%s 6e"!asa" a+asa /a) c%k%. !iat%" !a+a& a( Pasa+ <0
6( Pasa+ <2 c( Pasa+ =9 !( Pasa+ 8= Ja#a6a B Pasa+ <2 ?3@ Se)a+a .eeta.a !a .%t%sa Pe)a!i+a' se+ai ,a"%s &e&%at a+asa-a+asa !a !asa"-!asa"/a j%)a ,a"%s &e&%at .asa+-.asa+ te"tet% !a"i .e"at%"a-.e"at%"a /a) 6e"sa)k%ta ata% s%&6e" ,%k%& tak te"t%+is /a) !ija!ika !asa" %t%k &e)a!i+i( ?2@ Tia. .eeta.a !a .%t%sa Pe)a!i+a !ita!ata)ai o+e, Ket%a !a Haki&-,aki& /a) &e&%t%s se"ta Paite"a /a) ik%t 6e"si!a) .a!a #akt% .eeta.a !a .%t%sa it% !i%ca.ka( ?9@ Be"ita Aca"a teta) .e&e"iksaa !ita!ata)ai o+e, Ket%a !a Paite"a /a) 6e"si!a)( MATE1I UNDANC-UNDANC AA1A TATA USAHA NECA1A 3 Pe"a!i+a tata %sa,a e)a"a !iat%" !a+a& a( UU No( ta,% 200: 6( UU No( ; ta,% 38< c( UU No( : ta,% 200: !( Ja#a6a a !a 6 6ea" Ja#a6a D
U!a)-%!a) No&o" Ta,%200: teta) .e"%6a,a %!a)%!a) o&o" ; t,% 38< teta) .e"a!i+a tata %sa,a e)a"a 2 Me%"%t .asa+ 2 ti!ak te"&as%k .e)e"tia ke.%t%sa tata %sa,a e)a"a a!a+a, a( $a) &e"%.aka .e"6%ata ,%k%& .e"!ata 6( $a) &e"%.aka .e)at%"a /a) 6e"si>at %&%& c( $a) &asi, &e&e"+%ka .e"set%j%a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 2 Ti!ak te"&as%k !a+a& .e)e"tia Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a &e%"%t %!a)-%!a) ii Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) &e"%.aka .e"6%ata ,%k%& .e"!ata Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) &e"%.aka .e)at%"a /a) 6e"si>at %&%& Ke.%t%sa Tata Usa,a
Ne)a"a /a) &asi, &e&e"+%ka .e"set%j%a Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a" /a) !ike+%a"ka 6e"!asa"ka ketet%a Kita6 U!a)-%!a) H%k%& Pi!aa !a Kita6 U!a)-U!a) H%k%& Aca"a Pi!aa ata% .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a +ai /a) 6e"si>at ,ok%& .i!aa Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !ike+%a"ka atas !asa" ,asi+ .e&e"iksaa 6a!a .e"a!i+a 6e"!asa"ka ketet%a .e"%!a)%!a)a /a) 6e"+ak% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a &e)eai tata %sa,a Teta"a Nasioa+ I!oesia Ke.%t%sa Ko&isi Pe&i+i,a U&%& 6aik !i .%sat &a%.% !i!ae"a, &e)eai ,asi+ .e&i+i,a %&%&( 9 Me%"%t .asa+ 2 ti!ak
te"&as%k .e)e"tia ke.%t%sa tata %sa,a e)a"a a!a+a, a( $a) !ike+%a"ka 6e"!asa"ka ketet%a KUHP !a KUHAP /a) 6e"si>at ,%k%& .i!aa 6( $a) !ike+%a"ka atas !asa" c( Me)eai tata %sa,a teta"a asioa+ I!oesia !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 2 Ti!ak te"&as%k !a+a& .e)e"tia Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a &e%"%t %!a)-%!a) ii Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) ,asi+ .e&e"iksaa 6a!a .e"a!i+a 6e"!asa"ka ketet%a .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak% &e"%.aka .e"6%ata ,%k%& .e"!ata Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) &e"%.aka .e)at%"a /a) 6e"si>at %&%& Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) &asi, &e&e"+%ka .e"set%j%a Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a" /a) !ike+%a"ka 6e"!asa"ka ketet%a Kita6 U!a)-%!a) H%k%& Pi!aa !a Kita6 U!a)-U!a) H%k%& Aca"a Pi!aa ata% .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a +ai /a) 6e"si>at ,ok%& .i!aa Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !ike+%a"ka atas !asa" ,asi+ .e&e"iksaa 6a!a .e"a!i+a 6e"!asa"ka ketet%a .e"%!a)%!a)a
/a) 6e"+ak% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a &e)eai tata %sa,a Teta"a Nasioa+ I!oesia Ke.%t%sa Ko&isi Pe&i+i,a U&%& 6aik !i .%sat &a%.% !i!ae"a, &e)eai ,asi+ .e&i+i,a %&%&( : Me%"%t .asa+ 2 ti!ak te"&as%k .e)e"tia ke.%t%sa tata %sa,a e)a"a a!a+a, a( Ke.%t%sa ko&isi .e&i+i,a %&%& 6aik !i .%sat &a%.% !i!ae"a, &e)eai ,asi+ .e&i+i,a %&%& 6( $a) !ike+%a"ka atas !asa" ,asi+ .e&e"iksaa 6a!a .e"a!i+a 6e"!asa"ka ketet%a .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak% c( Me)eai tata %sa,a teta"a asioa+ I!oesia !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 2 Ti!ak te"&as%k !a+a& .e)e"tia Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a &e%"%t %!a)-%!a) ii Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) &e"%.aka .e"6%ata ,%k%& .e"!ata Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) &e"%.aka .e)at%"a /a)
6e"si>at %&%& Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) &asi, &e&e"+%ka .e"set%j%a Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a" /a) !ike+%a"ka 6e"!asa"ka ketet%a Kita6 U!a)-%!a) H%k%& Pi!aa !a Kita6 U!a)-U!a) H%k%& Aca"a Pi!aa ata% .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a +ai /a) 6e"si>at ,ok%& .i!aa Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !ike+%a"ka atas !asa" ,asi+ .e&e"iksaa 6a!a .e"a!i+a 6e"!asa"ka ketet%a .e"%!a)%!a)a /a) 6e"+ak% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a &e)eai tata %sa,a Teta"a Nasioa+ I!oesia Ke.%t%sa Ko&isi Pe&i+i,a U&%& 6aik !i .%sat &a%.% !i!ae"a, &e)eai ,asi+ .e&i+i,a
%&%&( ;( Me%"%t .asa+ ;9 a+asa /a) !a.at !i)%aka !a+a& )%)ata a( Ke.%t%sa tata %sa,a Ne)a"a /a) !i)%)at 6e"teta)a !e)a .e"at%"a .e"%!a)%!a)a /a) 6e"+ak% 6( Ke.%t%sa tata %sa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a asasasas %&%& .e&e"ita,a /a) 6aik c( Se&%a 6ea" !( Se&%a sa+a, Ja#a6a Pasa+ ;9?2@ A+asa-a+asa /a) !a.at !i)%aka !a+a& )%)ata se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ a!a+a, Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a .e"at%"a .e"%!a)%!a)a /a) 6e"+ak% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a asasasas %&%& .e&e"ita,a /a) 6aik(
< Me%"%t .asa+ 33< a( Da+a& ,a+ te")%)at !i#aji6ka &ee"6itka .%t%sa a&% se+a&a 9 6%+a ti!ak !i+aksaaka .e))%)at ,a"%s &e&aj%ka .e"&o,oa .e+aksaaa .%t%sa 6( Peja6at /a) 6e"sa)k%ta !ikeaka %.a/a .aksa 6e"%.a .e&6a/a"a sej%&+a, %a) .aksa !a saksi a!&iist"ati> c( Di%&%&ka !i&e!ia &assa cetak sejak ti!ak !i.e%,i/a ketet%a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 339@ Da+a& ,a+ te")%)at !iteta.ka ,a"%s &e+aksaaka ke#aji6a/a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ = a/at ?@ ,%"%> 6 !a ,%"%> c !a ke&%!ia sete+a, 9 ?ti)a@ 6%+a te"/ata ke#aji6a te"se6%t ti!ak !i+aksaaka/a' .e))%)at &e)aj%ka .e"&o,oa ke.a!a ket%a .e)a!i+a se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at 3 a)a" .e)a!i+a &e&e"ita,ka te")%)at &e+aksaaka .%t%sa .e)a!i+a te"se6%t( ?:@ Da+a& ,a+ te")%)at ti!ak 6e"se!ia &e+aksaaka .%t%sa .e)a!i+a /a) te+a, &e&.e"o+e, kek%ata ,%k%& teta.' te",a!a. .eja6at /a) 6e"sa)k%ta !ikeaka %.a/a .aksa 6e"%.a .e&6a/a"a sej%&+a, %a) .aksa !a ata% saksi a!&iit"ati>( ?;@ Peja6at /a) ti!ak &e+aksaaka .%t%sa .e)a!i+a se6a)ai&aa
!i&aks%! .a!a a/at : !i%&%&ka .a!a &e!ia &assa cetak sete&.at o+e, .aite"a sejak ti!ak te".e%,i/a ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at 9 = S%6/ek se)keta T% !iat%" !a+a& .asa+ a( Pasa+ ;: 6( Pasa+ ;9 c( Pasa+ ;; !( Pasa+ ;< Ja#a6a B Pasa+ ;9?3@ O"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata /a) &e"asa ke.eti)a/a !i"%)ika o+e, s%at% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a Da.at &e)aj%ka )%)ata te"t%+is ke.a!a .e)a!i+a /a) 6e"#ea) /a) 6e"isi t%t%ta a)a" Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !ise)ketaka it% !i/ataka 6ata+ ata% ti!ak sa, !e)a ata% ta.a !ise"tai t%t%ta )ati "%)i !a ata% !i "e,a6i+itasi( 8 $a) !i&aks%! o6/ek se)keta TUN .asa+ 3 ?9@ a( Peeta.a te"t%+is
6( Dike+%a"ka o+e, 6a!a ata% .eja6at tata %sa,a e)a"a c( Be"isi ti!aka ,%k%& tata %sa,a e)a"a 6e"!asa"ka .e"at%"a .e"%!a)%!a)a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 3?9@ Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a a!a+a, s%at% .eeta.a te"t%+is /a) !ike+%a"ka o+e, Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"isi ti!aka ,%k%& Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"!asa"ka .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak%' /a) 6e"si>at kok"et' i!i7i!%a+ !a >ia+ /a) &ei&6%+ka aki6at ,%k%& 6a)i seseo"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata( $a) !i&aks%! o6/ek se)keta TUN .asa+ 3 ?9@ a( Be"isi ti!aka ,%k%& tata %sa,a e)a"a 6e"!asa"ka .e"at%"a
.e"%!a)%!a)a 6( Be"si>at kok"it i!i7i!%a+ !a >ia+ c( Me)aki6atka aki6at ,ok%& 6a)i seseo"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 3?9@ Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a a!a+a, s%at% .eeta.a te"t%+is /a) !ike+%a"ka o+e, Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"isi ti!aka ,%k%& Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"!asa"ka .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak%' /a) 6e"si>at kok"et' i!i7i!%a+ !a >ia+ /a) &ei&6%+ka aki6at ,%k%& 6a)i seseo"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata( 30 A+at 6%kti &e%"%t .asa+ 300 a( S%"at ata% t%+isa 6( Kete"a)a a,+i !a saksi c( Pe)ak%a !a .e)eta,%a ,aki&
!( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 300 A+at B%kti ia+a, S%"at ata% t%+isa Kete"a)a a,+i Kete"a)a saksi Pe)ak%a .a"a .i,ak Pe)eta,%a ,aki&( 33 Acto" SeQ%%it%" 4o"%& "ei .a!a se)keta TUN !iat%" !i!a+a& .asa+ a( Pasa+ ;: 6( Pasa+ <8 c( Pasa+ 8 !( Pasa+ 308 Ja#a6a A Pasa+ ;: 32 U.a/a ti!ak +a)s%) .e/e+esaia se)keta TUN !iat%" ata% !ikea+ !e)a %.a/a a!&iist"ati> !iat%" !a+a& a( Pasa+ :8 6( Pasa+ <8 c( Pasa+ 8 !( Pasa+ ;3 Ja#a6a A Pasa+ :8 ?3@ Da+a& ,a+ s%at% Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a !i6e"i #e#ea) o+e, ata% 6e"!asa"ka .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a %t%k &e/e+esaika seca"a a!&iist"ati> se)keta Tata Usa,a Ne)a"a te"tet%' &aka 6ata+ ata% ti!ak sa,' !e)a ata% ta.a !ise"tai t%t%ta )ati "%)i !a*a!&iist"ati> /a) te"se!ia( ?2@ Pe)a!i+a 6a"% 6e"#ea) &e&e"iksa' &e&%t%s' !a
&e/e+esaika se)keta Tata Usa,a Ne)a"a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ jika se+%"%, %.a/a a!&iist"ati> /a) 6e"sa)k%ta te+a, !i)%aka 39 Sete+a, %.a/a a!&iist"asi !ite&.%, &aka !iaj%ka )%)ata ke.a!a .e)a!i+a ti))i tata %sa,a Ne)a"a !iat%" !a+a& a( Pasa+ :8 6( Pasa+ <8 c( Pasa+ 8 !( Pasa+ ;3 Ja#a6a D Pasa+ ;3 ?3@ Pe)a!i+a Ti))i Tata Usa,a Ne)a"a 6e"t%)as !a 6e"#ea) &e&e"iksa !a &e&%t%s se)keta Tata Usa,a Ne)a"a !i ti)kat 6a!i)( ?2@ Pe)a!i+a Ti))i Tata Usa,a Ne)a"a j%)a 6e"t%)as !a 6e"#ea) &e&e"iksa !a &e&%t%s !i ti)kat .e"ta&a !a te"ak,i" se)keta ke#ea)a &e)a!i+i ata"a Pe)a!i+a Tata Usa,a Ne)a"a !i !a+a& !ae"a, ,%k%&/a( ?9@ Pe)a!i+a Ti))i Tata Usa,a N)a"a 6e"t%)as !a 6e"#ea) &e&e"iksa' &e&%t%s' !a &e/e+esaika !i ti)kat .e"ta&a
se)keta Tata Usa,a Ne)a"a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ :8( ?:@ Te",a!a. .%t%sa Pe)a!i+a Ti))i Tata Usa,a Ne)a"a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?9@ !a.at !iaj%ka .e"&o,oa kasasi( 3: C%)ata +a)s%) jika ti!ak !iat%" &e)eai %.a/a a!&iist"asi !iat%" !a+a& a( Pasa+ :8 6( Pasa+ <8 c( Pasa+ ;9 !( Pasa+ ;3 Ja#a6a Pasa+ ;9 ?3@ O"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata /a) &e"asa ke.eti)a/a !i"%)ika o+e, s%at% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a !a.at &e)aj%ka )%)ata te"t%+is ke.a!a .e)a!i+a /a) 6e"#ea) /a) 6e"isi t%t%ta a)a" Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !ise)ketaka it%
!i/ataka 6ata+ ata% ti!ak sa,' !e)a ata% ta.a !ise"tai t%t%ta )ati "%)i !a*ata% !i"e,a6i+itasi( ?2@A+asa-a+asa /a) !a.at !i)%aka !a+a& )%)ata se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ a!a+a, a( Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a .e"at%"a .e"%!a)%!a)a /a) 6e"+ak% 6( Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a asasasas %&%& .e&e"ita,a /a) 6aik( 3; Me%"%t .asa+ ;; )%)ata !a.at !iaj%ka !a+a& #akt%te",it%) sejak saat !ite"i&a/a ata% !i%&%&ka ke.%t%sa 6a!a ata% .eja6at tata %sa,a e)a"a a( 90 ,a"i 6( 0 ,a"i c( :00 ,a"i !( 3: ,a"i Ja#a6a B Pasa+ ;;
C%)ata !a.at !iaj%ka ,a/a !a+a& te))a) #akt% se&6i+a .%+%, ,a"i te",it%) sejak saat !ite"i&a/a ata% !i%&%&ka/a Ke.%t%sa Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a( 3< S/a"at >o"&i+ )%)ata !iat%" !a+a& .asa+ ;< /ait% a( Na&a' ke#a")ae)a"aa' te&.at ti))a+' !a .eke"jaa .e))%)at 6( Na&a' ja6ata !a te&.at ke!%!%ka te")%)at c( Dasa" )%)ata ses%ai .asa+ ;9 !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ ;< ?3@ C%)ata ,a"%s &e&%at a( a&a' ke#a")ae)a"aa' te&.at ti))a+' !a .eke"jaa .e))%)at' ata% k%asa/a 6( a&a' ja6ata' !a te&.at ke!%!%ka te")%)at c( !asa" )%)ata !a ,a+ /a) !i&ita %t%k !i.%t%ska o+e, Pe)a!i+a( ?2@ A.a6i+a )%)ata !i6%at !a !ita!ata)ai o+e, seo"a) k%asa .e))%)at' &aka )%)ata ,a"%s !ise"tai s%"at k%asa /a) sa,( ?9@ C%)ata se!a.at &%)ki j%)a !ise"tai Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a( /a) !ise)ketaka o+e, .e))%)at( 3= A+asa &e)aj%ka )%)ata /a) !iat%" !a+a& .asa+ ;9 ia+a, Ke.%t%sa tata %sa,a e)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a a( !e)a .e"at%"a .e"%!a)- %!a)a /a) 6e"+ak% 6( De)a asas-asas .e&e"ita,a /a) 6aik
c( Ja#a6a a !a 6 !( Me+a&.a%i ke#ea)a/a Ja#a6a Pasa+ ;9 ?3@ O"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata /a) &e"asa ke.eti)a/a !i"%)ika o+e, s%at% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a !a.at &e)aj%ka )%)ata te"t%+is ke.a!a .e)a!i+a /a) 6e"#ea) /a) 6e"isi t%t%ta a)a" Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !ise)ketaka it% !i/ataka 6ata+ ata% ti!ak sa,' !e)a ata% ta.a !ise"tai t%t%ta )ati "%)i !a*ata% !i"e,a6i+itasi( ?2@A+asa-a+asa /a) !a.at !i)%aka !a+a& )%)ata se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ a!a+a, a( Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak% 6( Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a asasasas
%&%& .e&e"ita,a /a) 6aik( 38 Se+a&a 6e+%& !i.%t%s o+e, .e)a!i+a &aka ke.%t%sa tata %sa,a e)a"a it% ,a"%s !ia))a. &e%"%t ,%k%& !iat%" !a+a& a( Pasa+ <= 6( Pasa+ <8 c( Pasa+ 8 !( Pasa+ ;3 Ja#a6a A Pasa+ <= ?3@ C%)ata ti!ak &e%!a ata% &e),a+a)i !i+aksaaka/a Ke.%t%sa Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a se"ta ti!aka Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at( ?2@ Pe))%)at !a.at &e)aj%ka .e"&o,oa a)a" .e+aksaaa Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a it% !it%!a se+a&a .e&e"iksaa se)keta Tata Usa,a Ne)a"a se!a) 6e"ja+a' sa&.ai a!a .%t%sa Pe)a!i+a /a) &e&.e"o+e, kek%ata
,%k%& teta.( ?9@ Pe"&o,oa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?2@ !a.at !iaj%ka seka+i)%s !a+a& )%)ata !a !a.at !i.%t%s te"+e6i, !a,%+% !a"i .okok se)keta/a( ?:@ Pe"&o,oa .e%!aa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?2@ a( !a.at !ika6%+ka ,a/a a.a6i+a te"!a.at kea!aa /a) sa)at &e!esak /a) &e)aki6atka ke.eti)a .e))%)at sa)at !i"%)ika jika Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% teta. !i+aksaaka 6( ti!ak !a.at !ika6%+ka a.a6i+a ke.eti)a %&%& !a+a& "a)ka .e&6a)%a &e),a"%ska !i+aksaaka/a ke.%t%sa te"se6%t( 3 C%)ata PTUN te"!a.at ta,a. .e&e"iksaa .e!a,%+%a /ait%
a( Pe&e"iksaa se)i a!&iist"ati7e ?;9@ 6( 1a.at .e"&%s/a#a"ata ?<2@ c( Pe&e"iksaa Pe"sia.a ?<9@ !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ ;9 ?3@ O"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata /a) &e"asa ke.eti)a/a !i"%)ika o+e, s%at% Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a !a.at &e)aj%ka )%)ata te"t%+is ke.a!a .e)a!i+a /a) 6e"#ea) /a) 6e"isi t%t%ta a)a" Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !ise)ketaka it% !i/ataka 6ata+ ata% ti!ak sa,' !e)a ata% ta.a !ise"tai t%t%ta )ati "%)i !a*ata% !i"e,a6i+itasi( ?2@A+asa-a+asa /a) !a.at !i)%aka !a+a& )%)ata se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a a/at ?3@ a!a+a, a( Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak% 6( Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at it% 6e"teta)a !e)a asasasas %&%& .e&e"ita,a /a) 6aik( Pasa+ <2 ?3@ Da+a& "a.at . e"&%s/a#a"ata' Ket%a Pe)a!i+a 6e"#ea) &e&%t%ska !e)a s%at% .eeta.a /a) !i+e)ka.i !e)a .e"ti&6a)a .e"ti&6a)a 6a,#a )%)ata /a) !iaj%ka it% !i/ataka ti!ak !ite"i&a ata% ti!ak 6e"!asa"' !a+a& ,a+ a( .okok )%)ata te"se6%t /ata-/ata ti!ak te"&as%k !a+a& #e#ea)
Pe)a!i+a 6( s/a"at-s/a"at )%)ata se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ ;< ti!ak !i.e%,i o+e, .e))%)at seka+i.% ia te+a, !i6e"i ta,% !a !i.e""i)atka c( )%)ata te"se6%t ti!ak !i!asa"ka .a!a a+asa-a+asa /a) +a/ak !( a.a /a) !it%t%t !a+a& )%)ata se6ea"/a s%!a, te".e%,i o+e, Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at e( )%)ata !iaj%ka se6e+%& #akt%/a ata% te+a, +e#at #akt%/a( ?2@ a( Peeta.a se6a)i&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !i%ca.ka !a+a& "a.at .e"&%s/a#a"ata se6e+%& ,a"i .e"si!a)a !itet%ka !e)a &e&a))i+ ke!%a 6e+a, .i,ak %t%k &e!e)a"ka/a 6( Pe&a))i+a ke!%a 6e+a, .i,ak !i+ak%ka !e)a s%"at te"catat o+e, Paite"a Pe)a!i+a atas .e"ita, Ket%a Pe)a!i+a( ?9@ a( Te",a!a. .eeta.a
se6)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !a.at !iaj%ka .e"+a#aa ke.a!a Pe)a!i+a !a+a& te))a) #akt% e&.at 6e+as ,a"i sete+a, !i%ca.ka 6( Pe"+a#aa te"se6%t !iaj%ka ses%ai !e)a ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ ;<( ?:@ Pe"+a#aa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?9@ !i.e"iksa !a !i.%t%s o+e, Pe)a!i+a !e)a aca"a si)kat( ?;@ Da+a& ,a+ .e"+a#aa te"se6%t !i6ea"ka o+e, Pe)a!i+a' &aka .eeta.a se6)ai&aa !i&aks%! !a+& a/at ?3@ )%)%" !e&i ,%k%& !a .okok )%)ata aka !i.e"iksa' !i.%t%s !a !ise+esaika &e%"%t aca"a 6iasa( ?<@ Te",a!a. .%t%sa &e)eai .e"+a#aa it% ti!ak !a.at !i)%aka %.a/a ,%k%&( Pasa+ <9
?3@ Se6e+%& .e&e"iksaa .okok se)keta !i&%+ai' Haki& #aji6 &e)a!aka .e&e"iksaa .e"sia.a %t%k &e+e)ka.i )%)ata /a) k%"a) je+as( ?2@ Da+a& .e&e"iksaa .e"sia.a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ Haki& a( #aji6 &e&6e"i asi,a" ke.a!a .e))%)at %t%k &e&.e"6aiki )%)ata !a &e+e)ka.i/a !e)a !ata /a) !i.e"+%ka !a+a& ja)ka #akt% ti)a .%+%, ,a"i 6( !a.at &e&ita .eje+asa ke.a!a Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"sa)k%ta( ?9@ A.a6i+a !a+a& ja)ka #akt% se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?2@ ,%"%> a .e))%)at 6e+%& &e/e&.%"aka )%)ata' &aka Haki& &e/ataka !e)a .%t%sa
6a,#a )%)ata ti!ak !a.at !ite"i&a( ?:@( Te",a!a. .%t%sa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?9@ ti!ak !a.at !i)%aka %.a/a ,%k%&' teta.i !a.at !iaj%ka )%)ata 6a"%( 20 Me%"%t .asa+ <2 jika !i!a+a& "a.at .e"&%s/a#a"ata !i/ataka ti!ak te"&as%k se)keta t% &aka %.a/a ,%k%& a( Pe"+a#aa 6( Ba!i) c( Kasasi !( Peija%a ke&6a+i Ja#a6a A Pasa+ <2 ?3@ Da+a& "a.at . e"&%s/a#a"ata' Ket%a Pe)a!i+a 6e"#ea) &e&%t%ska !e)a s%at% .eeta.a /a) !i+e)ka.i !e)a .e"ti&6a)a.e"ti&6a)a 6a,#a )%)ata /a) !iaj%ka it% !i/ataka ti!ak !ite"i&a ata% ti!ak 6e"!asa"' !a+a& ,a+ a( .okok )%)ata te"se6%t /ata-/ata ti!ak te"&as%k !a+a& #e#ea) Pe)a!i+a 6( s/a"at-s/a"at )%)ata se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ ;< ti!ak !i.e%,i o+e, .e))%)at seka+i.% ia te+a, !i6e"i ta,% !a !i.e""i)atka c( )%)ata te"se6%t ti!ak !i!asa"ka .a!a a+asa-a+asa /a) +a/ak !( a.a /a) !it%t%t !a+a& )%)ata se6ea"/a s%!a, te".e%,i o+e, Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at e( )%)ata !iaj%ka se6e+%& #akt%/a
ata% te+a, +e#at #akt%/a( ?2@ a( Peeta.a se6a)i&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !i%ca.ka !a+a& "a.at .e"&%s/a#a"ata se6e+%& ,a"i .e"si!a)a !itet%ka !e)a &e&a))i+ ke!%a 6e+a, .i,ak %t%k &e!e)a"ka/a 6( Pe&a))i+a ke!%a 6e+a, .i,ak !i+ak%ka !e)a s%"at te"catat o+e, Paite"a Pe)a!i+a atas .e"ita, Ket%a Pe)a!i+a( ?9@ a( Te",a!a. .eeta.a se6)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !a.at !iaj%ka .e"+a#aa ke.a!a Pe)a!i+a !a+a& te))a) #akt% e&.at 6e+as ,a"i sete+a, !i%ca.ka 6( Pe"+a#aa te"se6%t !iaj%ka ses%ai !e)a ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ ;<( ?:@ Pe"+a#aa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?9@ !i.e"iksa !a !i.%t%s o+e, Pe)a!i+a !e)a aca"a si)kat( ?;@ Da+a& ,a+ .e"+a#aa
te"se6%t !i6ea"ka o+e, Pe)a!i+a' &aka .eeta.a se6)ai&aa !i&aks%! !a+& a/at ?3@ )%)%" !e&i ,%k%& !a .okok )%)ata aka !i.e"iksa' !i.%t%s !a !ise+esaika &e%"%t aca"a 6iasa( ?<@ Te",a!a. .%t%sa &e)eai .e"+a#aa it% ti!ak !a.at !i)%aka %.a/a ,%k%&( 23 Pe&e"iksaa aca"a ce.at !iat%" !a+a& a( Pasa+ <8 6( Pasa+ <2 c( Pasa+ 8 !( Pasa+ 308 Ja#a6a Pasa+ 8 ?3@ A.a6i+a te"!a.at ke.eti)a .e))%)at /a) c%k%. &e!esak /a) ,a"%s !a.at !isi&.%+ka !a"i a+asaa+asa .e"&o,oa/a' .e))%)at !a+a& )%)ata/a !a.at &e&o,o ke.a!a Pe)a!i+a s%.a/a .e&e"iksaa se)keta !i.e"ce.at( ?2@ Ket%a Pe)a!i+a !a+a&
ja)ka #akt% e&.at 6e+as ,a"i sete+a, !ite"i&a/a .e"&o,oa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ &e)e+%a"ka .eeta.a teta) !ika6%+ka ata% ti!ak !ika6%+ka/a .e"&o,oa te"se6%t( ?9@ Te",a!a. .eeta.a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?2@ ti!ak !a.at !i)%aka %.a/a ,%k%&( 22 Me%"%t .asa+ = a.a6i+a .%t%sa 6e"%.a .e)a6%+a )%)ata &aka ke#aji6a 6a!a ata% .eja6at tata %sa,a e)a"a a( Peca6%ta ke.%t%sa t% /a) 6e"sa)k%ta 6( Da &ee"6itka ke.%t%sa /a) 6a"% c( Me&6a/a" )ati "%)i !a "e,a6i+itasi !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ = ?3@ Da+a& ,a+ .e&e"iksaa se)keta s%!a, !ise+esaika' ke!%a 6e+a, .i,ak !i6e"i kese&.ata %t%k &e)e&%kaka .e!a.at
/a) te"ak,i" 6e"%.a kesi&.%+a &asi)&asi)( ?2@ Sete+a, ke!%a 6e+a, .i,ak &e)e&%kaka kesi&.%+a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@' &aka Haki& Ket%a Si!a) &e/ataka 6a,#a si!a) !it%!a %t%k &e&6e"ika kese&.ata ke.a!a Maje+is Haki& 6e"&%s/a#a"a, !a+a& "%a)a te"t%t%. %t%k &e&.e"ti&6a)ka se)a+a ses%at% )%a .%t%sa se)keta te"se6%t( ?9@ P%t%sa !a+a& &%s/a#a"a, &aje+is /a) !i.i&.i o+e, Haki& Ket%a Maje+is &e"%.aka ,asi+ .e"&%>akata 6%+at' kec%a+i jika sete+a, !i%sa,aka !e)a s%))%,-s%))%, ti!ak !a.at !ica.ai .e"&%>akata 6%+at' .%t%sa !ia&6i+ !e)a s%a"a te"6a/ak( ?:@ A.a6i+a &%s/a#a"a, &aje+is se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?9@ ti!ak !a.at &e),asi+ka .%t%sa' .e"&%s/a#a"ata !it%!a sa&.ai &%s/a#a"a, &aje+is 6e"ik%ta/a( ?;@ A.a6i+ !a+a& &%s/a#a"a, &aje+is 6e"ik%t/a ti!ak !a.at !ia&6i+ s%a"a te"6a/ak' &aka s%a"a te"ak,i" Haki& Ket%a Maje+is /a) &eet%ka( ?<@ P%t%sa Pe)a!i+a !a.at !ijat%,ka .a!a ,a"i it% j%)a !a+a& si!a) /a) te"6%ka %t%k %&%&' ata% !it%!a .a!a ,a"i +ai /a) ,a"%s !i6e"ita,%ka ke.a!a ke!%a 6e+a, .i,ak( ?=@ P%t%sa Pe)a!i+a !a.at 6e"%.a a( )%)ata !ito+ak 6( )%)ata !ika6%+ka
c( )%)ata ti!ak !ite"i&a !( )%)ata )%)%"( ?8@ Da+a& ,a+ )%)ata !ika6%+ka' &aka !a+a& .%t%sa Pe)a!i+a te"se6%t !a.at !iteta.ka ke#aji6a /a) ,a"%s !i+ak%ka o+e, Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a /a) &e)e+%a"ka Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a( ?@ Ke#aji6a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?8@ 6e"%.a a( .eca6%ta Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"sa)k%ta ata% 6( .eca6%ta Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"sa)k%ta !a &ee"6itka Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6a"% ata% c( .ee"6ita Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a !a+a& ,a+ )%)ata !i!asa"ka .a!a Pasa+ 9( ?30@ Ke#aji6a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?@ !a.at !ise"tai .e&6e6aa )ati "%)i( ?33@ Da+a& ,a+ .%t%sa Pe)a!i+a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a&
a/at ?8@ &e/a)k%t ke.e)a#aia' &aka !i sa&.i) ke#aji6a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?@ !a a/at ?30@' !a.at !ise"tai .e&6e"ia "e,a6i+itasi( 29 S%6/ek se)keta t% !iat%" !a+a& .asa+ 3 a)ka : /ait% a( O"a) 6( Ba!a ,%k%& ."i7at c( Ba!a ata% .eja6at t% !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 3 :( Se)keta Tata Usa,a Ne)a"a a!a+a, se)keta /a) ti&6%+ !a+a& 6i!a) Tata Usa,a Ne)a"a ata"a o"a) ata% 6a!a ,%k%& .e"!ata !e)a Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a' 6aik !i .%sat &a%.% !i !ae"a,' se6a)ai aki6at !ike+%a"ka/a Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a' te"&as%k se)keta ke.e)a#aia 6e"!asa"ka .e"at%"a
.e"%!a)-%!a)a /a) 6e"+ak% 2: O6/ek se)keta t% /a) !iat%" !a+a& .asa+ 9 %% ; ta,% 38< se6a)ai&aa !i%6a, %% ta,% 200: a( A.a6i+a 6a!a ata% .eja6at t% ti!ak &e)e+%a"ka ke.%t%sa /a) !i&o,o se!a)ka ,a+ it% &e"%.aka ke#aji6a/a 6( Ja)ka #akt% /a) !itet%ka te+a, +e#at c( Sete+a, +e#at ja)ka #akt% : 6%+a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 9 ?3@ A.a6i+a Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a ti!ak &e)e+%a"ka ke.%t%sa' se!a)ka ,a+ it% &eja!i ke#aji6a/a' &aka ,a+ te"se6%t !isa&aka !e)a Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a( ?2@ Jika s%at% Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a ti!ak &e)e+%a"ka ke.%t%sa /a) !i&o,o' se!a)ka
ja)ka #akt% se6a)ai&aa !itet%ka !ata .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a !i&aks%! te+a, +e#at' &aka Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a te"se6%t !ia))a. te+a, &eo+ak &e)e+%a"ka ke.%t%sa /a) !i&aks%!( ?9@ Da+a& ,a+ .e"at%"a .e"%!a)%!a)a /a) 6e"sa)k%ta ti!ak &eet%ka ja)ka #akt% se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?2@' &aka sete+a, +e#at ja)ka #akt% e&.at 6%+a sejak !ite"i&/a .e"&o,oa' Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"sa)k%ta !ia))a. te+a, &e)e+%a"ka ke.%t%sa .eo+aka( 2; Ba!i) a!&iist"ati> !iat%" !a+a& a( UU 20 ta,% 3:= 6( PP 90 ta,% 380 c( Pasa+ 322 !( Pasa+ :8 Ja#a6a B PP 90 ta,% 380 2< C%)ata se)keta t% !iat%" !a+a& a( Pasa+ ;< 6( Pasa+ 3 a)ka ; c( Pasa+ <2 !( Ja#a6a a !a 6 Ja#a6a D Pasa+ 3 ;( C%)ata a!a+a, .e"&o,oa /a) 6e"isi t%t%ta te",a!a. Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a !a !iaj%ka ke Pe)a!i+a %t%k &e!a.atka .%t%sa Pasa+ ;<
?3@ C%)ata ,a"%s &e&%at a( a&a' ke#a")ae)a"aa' te&.at ti))a+' !a .eke"jaa .e))%)at' ata% k%asa/a 6( a&a' ja6ata' !a te&.at ke!%!%ka te")%)at c( !asa" )%)ata !a ,a+ /a) !i&ita %t%k !i.%t%ska o+e, Pe)a!i+a( ?2@ A.a6i+a )%)ata !i6%at !a !ita!ata)ai o+e, seo"a) k%asa .e))%)at' &aka )%)ata ,a"%s !ise"tai s%"at k%asa /a) sa,( ?9@ C%)ata se!a.at &%)ki j%)a !ise"tai Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a( /a) !ise)ketaka o+e, .e))%)at( 2= Me%"%t %% ta,% 200: !asa" )%)ata !i .e"a!i+a tata %sa,a e)a"a !iat%" !a+a& .asa+;< a( Ke.%t%sa tata %sa,a Ne)a"a 6e"teta)a !e)a .e"at%"a .e"%!a)%!a)a /a) 6e"+ak% 6( Ke.%t%sa tata %sa,a Ne)a"a 6e"teta)a !e)a asas asas %&%& .e&e"ita,a /a) 6aik c( Se&%a 6ea" Ja#a6a Pasa+ ;<
?3@ C%)ata ,a"%s &e&%at a( a&a' ke#a")ae)a"aa' te&.at ti))a+' !a .eke"jaa .e))%)at' ata% k%asa/a 6( a&a' ja6ata' !a te&.at ke!%!%ka te")%)at c( !asa" )%)ata !a ,a+ /a) !i&ita %t%k !i.%t%ska o+e, Pe)a!i+a( ?2@ A.a6i+a )%)ata !i6%at !a !ita!ata)ai o+e, seo"a) k%asa .e))%)at' &aka )%)ata ,a"%s !ise"tai s%"at k%asa /a) sa,( ?9@ C%)ata se!a.at &%)ki j%)a !ise"tai Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a( /a) !ise)ketaka o+e, .e))%)at( 28 Be".e"ka"a seca"a c%&ac%&a !iat%" !a+a& .asa+ <0 !i.%t%ska &e+a+%i6et%k a( Peeta.a 6( Ke.%t%sa c( Pe"&o,oa !( )%)at Ja#a6a A Pasa+ <0 ?3@ Pe))%)at !a.at
&e)aj%ka .e"&o,oa ke.a!a Ket%a Pe)a!i+a %t%k 6e"se)eketa !e)a c%&ac%&a( ?2@ Pe"&o,oa !iaj%ka .a!a #akt% .e))%)at &e)aj%ka )%)ata/a !ise"tai !e)a s%"at kete"a)a ti!ak &a&.% !a"i ke.a+a !esa ata% +%"a, !i te&.at ke!ia&a .e&o,o( ?9@ Da+a& kete"a)a te"se6%t ,a"%s !i/atka 6a,#a .e&o,o it% 6et%+6et%+ ti!ak &a&.% &e&6a/a" 6ia/a .e"ka"a( 2 Di!a+a& "a.at .e"&%s/a#a"ata jika te"!a.at .eeta.a /a) 6e"isi .eo+aka &aka .e))%)at 6e",ak &e+ak%ka a( Me)aj%ka )%)ata 6a"% 6( Pe"+a#aa c( Ba!i) !( Kasasi Ja#a6a B Pe"+a#aa 90 A+at 6%kti /a) !i.e")%aka !a+a& .e&6%ktia .t%
a( S%"at 6( Kete"a)a a,+i c( Kete"a)a saksi !a Pe)ak%a !( Se&%a 6ea" jika !ita&6a, .e)eta,%a ,aki& Ja#a6a D a( S%"at 6( Kete"a)a a,+i c( Kete"a)a saksi !a Pe)ak%a !( Se&%a 6ea" jika !ita&6a, .e)eta,%a ,aki& 93 Pe&e"iksaa aca"a ce.at /a) !iat%" !a+a& .asa+ !i+ak%ka !e)a ,aki& a( Maje+is 6( t%))a+ Ja#a6a B Pasa+ ?3@ Pe&e"iksaa !e)a aca"a ce.at !i+ak%ka !e)a Haki& T%))a+( ?2@ Da+a& ,a+ .e"&o,oa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ 8 a/at ?3@ !ika6%+ka' Ket%a Pe)a!i+a !a+a& ja)ka #akt% t%j%, ,a"i sete+a, !ike+%a"ka/a .eeta.a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ 8 a/at ?2@&eet%ka ,a"i' te&.at' !a #akt% si!a) ta.a &e+a+%i ."ose!%" .e&e"iksaa .e"sia.a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ <9( ?9@ Te))a) #akt% %t%k ja#a6a !a .e&6%ktia 6a)i ke!%a 6e+a, .i,ak' &asi)-&asi) !itet%ka ti!ak &e+e6i,i e&.at 6e+as ,a"i( 92 Me%"%t .asa+ 39; ,aki& a!,oc !iat%" !e)a
a( U!a)-%!a) 6( Pe"at%"a .e&e"ita, c( Ke.%t%sa ."esi!e !( Ke.%t%sa &a,ka&a, a)%) Ja#a6a B Pasa+ 39; ?3@ Da+a& ,a+ Pe)a!i+a &e&e"iksa !a &e&%t%s . e"ka"a Tata Usa,a Ne)a"a te"tet% /a) &e&e"+%ka kea+!ia k,%s%s' &aka Ket%a Pe)a!i+a !a.at &e%j%k seo"a) Haki& A! Hoc se6a)ai A))ota Maje+is( ?2@ Ut%k !a.at !it%j%k se6a)ai Haki& A! Hoc seseo"a) ,a"%s &e&e%,i s/a"at-s/a"at se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ 3: a/at ?3@ kec%a+i ,%"%> e !a ,%"%> >( ?9@ La"a)a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ 38 a/at ?3@ ,%"%> c ti!ak 6e"+ak% 6a)i Haki& A! Hoc( ?:@ Tata ca"a .e%j%kka Haki& A! Hoc .a!a Pe)a!i+a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !iat%" !e)a .e"at%"a Pe&e"ita,( 99 De)a iGi ket%a .e)a!i+a' .e))%)at' te")%)at !a
.easi,at ,%k%& !a.at &e&.e+aja"i 6e"kas .e"ka"a !a s%"at-s%"at "es&i +ai/a /a) 6e"sa)k%ta !i ke.aite"aa !a &e&6%at k%ti.a se.e"+%/a a( Pasa+ 83 6( Pasa+ 9 c( Pasa+ 8 !( Pasa+ 308 Ja#a6a A Pasa+ 83 De)a iGi Ket%a Pe)a!i+a' .e))%)at' te")%)at' !a .easi,at ,%k%& !a.at &e&.e+aja"i 6e"kas .e"ka"a !a s%"at-s%"at "es&i +ai/a /a) 6e"sa)k%ta !i ke.aite"aa !a &e&6%at k%ti.a se.e"+%/a( 9: Peja6at /a) !i.a))i+ se6a)ai saksi #aji6 !ata) se!i"i !i .e"si!a)a a( Pasa+ 83 6( Pasa+ 9 c( Pasa+ 8 !( Pasa+ 308 Ja#a6a B Pasa+ 9 Peja6at /a) !i.a))i+ se6a)ai saksi #aji6 !ata) se!i"i !i
.e"si!a)a( 9; P%t%sa /a) ti!ak !i%ca.ka !a+a& si!a) te"6%ka %t%k %&%& a( P%t%sa ti!ak sa, 6( P%t%sa 6ata+ c( P%t%sa ti!ak sa, !a ti!ak &e&.%/ai kek%ata ,%k%& !( Se&%a 6ea" Ja#a6a P%t%sa ti!ak sa, !a ti!ak &e&.%/ai kek%ata ,%k%& 9< P%t%sa .e)a!i+a /a) ti!ak &e&%at ketet%a .asa+ 30 a( P%t%sa ti!ak sa, 6( P%t%sa 6ata+ c( P%t%sa ti!ak sa, !a ti!ak &e&.%/ai kek%ata ,%k%& !( Se&%a 6ea" Ja#a6a B Pasa+ 30 ?3@ P%t%sa Pe)a!i+a ,a"%s &e&%at a( Ke.a+a .%t%sa /a) 6e"6%/i DEMI KEADILAN BE1DASA1KAN KETUHANAN $ANC MAHA ESA 6( a&a' ja6ata' ke#a")ae)a"aa' te&.at ke!ia&a' ata%
te&.at ke!%!%ka .a"a .i,ak /a) 6e"se)keta c( "i)kasa )%)ata !a ja#a6a te")%)at /a) je+as !( .e"ti&6a)a !a .ei+aia setia. 6%kti /a) !iaj%ka !a ,a+ /a) te"ja!i !a+a& .e"si!a)a se+a&a se)keta it% !i.e"iksa e( a+asa ,%k%& /a) &eja!i !asa" .%t%sa >( a&a" .%t%sa teta) se)keta !a 6ia/a .e"ka"a )( ,a"i' ta))a+ .%t%sa' a&a Haki& /a) &e&%t%s' a&a Paite"a' se"ta kete"a)a teta) ,a!i" ata% ti!ak ,a!i"/a .a"a .i,ak( ?2@ Ti!ak !i.e%,i/a sa+a, sat% ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !a.at &e/e6a6ka 6ata+/a .%t%sa Pe)a!i+a( ?9@ Se+a&6at-+a&6at/a ti)a .%+%, ,a"i ses%!a, .%t%sa Pe)a!i+a !i%ca.ka' .%t%sa it% ,a"%s !ita!ata)ai o+e, Haki& /a) &e&%t%s !a Paite"a /a) t%"%t 6e"si!a)( ?:@ A.a6i+a Haki& Ket%a Maje+is ata% !a+a& ,a+ .e&e"iksaa !e)a aca"a ce.at Haki& Ket%a Si!a) 6e",a+a)a &ea!ata)ai' &aka .%t%sa Pe)a!i+a !ita!ata)ai o+e, Ket%a Pe)a!i+a !e)a &e/ataka 6e",a+a)a/a Haki& Ket%a Maje+is ata% Haki& Ket%a Si!a) te"se6%t( ?;@ A.a6i+a Haki& A))ota Maje+is 6e",a+a)a &ea!ata)ai' &aka
.%t%sa Pa)a!i+a !ita!ata)ai o+e, Haki& Ket%a Maje+is !e)a &e/ataka 6e",a+a)a/a Haki& A))ota Maje+is te"se6%t( 9= Me%"%t .asa+ <2' !a+a& "a.at .e"&%s/a#a"ata ket%a .e)a!i+a 6e"#ea) &e&%t%ska s%at% .eeta.a !a+a& ,a+ a( C%)ata ti!ak te"&as%k #e#ea) .e)a!i+a 6( S/a"at )%)ata /a) !i&aks%! !a+a& .asa+ ;< ti!ak !i.e%,i c( A.a /a) !it%t%t s%!a, te".e%,i o+e, ke.%t%sa tata %sa,a /a) !i)%)at !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ <2 ?3@ Da+a& "a.at .e"&%s/a#a"ata' Ket%a Pe)a!i+a 6e"#ea) &e&%t%ska !e)a s%at% .eeta.a /a) !i+e)ka.i !e)a .e"ti&6a)a.e"ti&6a)a 6a,#a )%)ata /a) !iaj%ka it% !i/ataka ti!ak !ite"i&a ata% ti!ak 6e"!asa"' !a+a& ,a+ a( .okok )%)ata te"se6%t /ata/ata ti!ak te"&as%k !a+a& #e#ea) Pe)a!i+a
6( s/a"at-s/a"at )%)ata se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ ;< ti!ak !i.e%,i o+e, .e))%)at seka+i.% ia te+a, !i6e"i ta,% !a !i.e""i)atka c( )%)ata te"se6%t ti!ak !i!asa"ka .a!a a+asa-a+asa /a) +a/ak !( a.a /a) !it%t%t !a+a& )%)ata se6ea"/a s%!a, te".e%,i o+e, Ke.%t%sa Tata Usa,a Ne)a"a /a) !i)%)at e( )%)ata !iaj%ka se6e+%& #akt%/a ata% te+a, +e#at #akt%/a( ?2@ a( Peeta.a se6a)i&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !i%ca.ka !a+a& "a.at .e"&%s/a#a"ata se6e+%& ,a"i .e"si!a)a !itet%ka !e)a &e&a))i+ ke!%a 6e+a, .i,ak %t%k &e!e)a"ka/a 6( Pe&a))i+a ke!%a 6e+a, .i,ak !i+ak%ka !e)a s%"at te"catat o+e,
Paite"a Pe)a!i+a atas .e"ita, Ket%a Pe)a!i+a( ?9@ a( Te",a!a. .eeta.a se6)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ !a.at !iaj%ka .e"+a#aa ke.a!a Pe)a!i+a !a+a& te))a) #akt% e&.at 6e+as ,a"i sete+a, !i%ca.ka 6( Pe"+a#aa te"se6%t !iaj%ka ses%ai !e)a ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& Pasa+ ;<( ?:@ Pe"+a#aa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?9@ !i.e"iksa !a !i.%t%s o+e, Pe)a!i+a !e)a aca"a si)kat( ?;@ Da+a& ,a+ .e"+a#aa te"se6%t !i6ea"ka o+e, Pe)a!i+a' &aka .eeta.a se6)ai&aa !i&aks%! !a+& a/at ?3@ )%)%" !e&i ,%k%& !a .okok )%)ata aka !i.e"iksa' !i.%t%s !a !ise+esaika &e%"%t aca"a 6iasa( ?<@ Te",a!a. .%t%sa &e)eai
.e"+a#aa it% ti!ak !a.at !i)%aka %.a/a ,%k%&( 98 Te",a!a. .eeta.a "a.at .e"&%s/a#a"ata !a.at !i+ak%ka %.a/a ,%k%& a( Ba!i) 6( Kasasi c( Pe"+a#aa !( Se&%a 6ea" Ja#a6a Pe"+a#aa 9 Te",a!a. .%t%sa .e&e"iksaa .e"sia.a &e%"%t .asa+ <9 !a.at !i+ak%ka %.a/a ,%k%& a( Ba!i) 6( Me)aj%ka )%)ata 6a"% c( Pe"+a#aa !( Se&%a 6ea" Ja#a6a B Pasa+ <9 ?3@ Se6e+%& .e&e"iksaa .okok se)keta !i&%+ai' Haki& #aji6 &e)a!aka .e&e"iksaa .e"sia.a %t%k &e+e)ka.i )%)ata /a) k%"a) je+as( ?2@ Da+a& .e&e"iksaa .e"sia.a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?3@ Haki& a( #aji6 &e&6e"i asi,a" ke.a!a .e))%)at %t%k &e&.e"6aiki )%)ata !a &e+e)ka.i/a !e)a !ata /a) !i.e"+%ka !a+a& ja)ka #akt% ti)a .%+%, ,a"i 6( !a.at &e&ita .eje+asa ke.a!a Ba!a ata% Peja6at Tata Usa,a Ne)a"a /a) 6e"sa)k%ta( ?9@ A.a6i+a !a+a& ja)ka #akt%
se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?2@ ,%"%> a .e))%)at 6e+%& &e/e&.%"aka )%)ata' &aka Haki& &e/ataka !e)a .%t%sa 6a,#a )%)ata ti!ak !a.at !ite"i&a( ?:@( Te",a!a. .%t%sa se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at ?9@ ti!ak !a.at !i)%aka %.a/a ,%k%&' teta.i !a.at !iaj%ka )%)ata 6a"% :0 Pa"a .i,ak /a) 6e"se)keta !a.at !i!a&.i)i ata% !i#aki+i o+e, seseo"a) ata% 6e6e"a.a k%asa a( Pasa+ 83 6( Pasa+ 9 c( Pasa+ ;= !( Pasa+ 308 Ja#a6a Pasa+ ;= ?3@ Pa"a .i,ak /a) 6e"se)keta &asi)-&asi) !a.at !i!a&.i)i ata% !i#aki+i o+e, seo"a) ata% 6e6e"a.a o"a) k%asa( ?2@ Pe&6e"ia k%asa !a.at !i+ak%ka !e)a s%"at k%asa k,%s%s ata% !a.at !i+ak%ka seca"a +isa !i .e"si!a)a(
?9@ S%"at k%asa /a) !i6%at !i +%a" e)e"i 6et%k/a ,a"%s &e&e%,i .e"s/a"ata !i e)a"a /a) 6e"sa)k%ta !a !iketa,%i o+e, Pe"#aki+a 1e.%6+ik I!oesia !i e)a"a te"se6%t' se"ta ke&%!ia !ite"je&aa,ka ke !a+a& 6a,asa I!oesia o+e, .ee"je&a, "es&i( MATE1I HUKUM AA1A PE1BU1UHAN NO SOAL PEMBAHASAN 3 Pe"6e!aa .e!a.at /a) &e)aki6atka .e"teta)a ata"a .e)%sa,a ata% )a6%)a .e)%sa,a !e)a .eke"ja*6%"%, ata% se"ikat .eke"ja*6%"%, ka"ea a!a/a .e"se+isi,a ,ak' .e"se+isi,a ke.eti)a' .e"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja*se"ikat 6%"%, !a+a& s%at% .e"%sa,aa !ise6%t a( Pe"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+
6( Pe"se+isi,a ,ak c( Pe"se+isi,a ke.eti)a !( Pe"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja Ja#a6a A Pasa+ 3 ?3@ Pe"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ a!a+a, .e"6e!aa .e!a.at /a) &e)aki6atka .e"teta)a ata"a .e)%sa,a ata% )a6%)a .e)%sa,a !e)a .eke"ja*6%"%, ata% se"ikat .eke"ja*se"ikat 6%"%, ka"ea a!a/a .e"se+isi,a &e)eai ,ak' .e"se+isi,a ke.eti)a' .e"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja*se"ikat 6%"%, !a+a& sat% .e"%sa,aa( 2 U!a)-%!a) teta) .e/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ a( UU 2 ta,% 200: 6( UU 39 ta,% 2009 c( UU 23 ta,% 2000 !( UU 2: ta,% 2009 Ja#a6a A U!a)-U!a) No&o" 2 Ta,% 200: teta) Pe/e+esaia
Pe"se+isi,a H%6%)a I!%st"ia+ 9 Pe"se+isi,a /a) ti&6%+ ka"ea ti!ak a!a/a keses%aia .e!a.at &e)eai .e)ak,i"a ,%6%)a ke"ja /a) !i+ak%ka o+e, sa+a, sat% .i,ak a!a+a, a( Pe"se+isi,a ,ak 6( Pe"se+isi,a ke.eti)a c( Pe"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja !( Pe"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja Ja#a6a Pasa+ 3?:@ Pe"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja a!a+a, .e"se+isi,a /a) ti&6%+ ka"ea ti!ak a!a/a keses%aia .e!a.at &e)eai .e)ak,i"a ,%6%)a ke"ja /a) !i+ak%ka o+e, sa+a, sat% .i,ak( : Pe"se+isi,a /a) ti&6%+ !a+a& ,%6%)a ke"ja ka"ea ti!ak a!a/a keses%aia .e!a.at &e)eai .e&6%ata !a .e"%6a,a s/a"ats/a"at ke"ja /a) !ite"a.ka !a+a& .e"jajia ke"ja ata% .e"at%"a .e"%sa,aa ata% .e"jajia ke"ja 6e"sa&a a( Pe"se+isi,a ,ak 6( Pe"se+isi,a ke.eti)a c( Pe"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja !( Pe"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja Ja#a6a B Pasa+ 3?9@ Pe"se+isi,a ke.eti)a a!a+a, .e"se+isi,a /a) ti&6%+ !a+a& ,%6%)a ke"ja ka"ea ti!ak a!a/a keses%aia .e!a.at &e)eai .e&6%ata' !a ata% .e"%6a,a s/a"at-s/a"at ke"ja /a) !iteta.ka !a+a&
.e"jajia ke"ja ata% .e"at%"a .e"%sa,aa ata% .e"jajia ke"ja 6e"sa&a( ;( A.a /a) !i&aks%! !e)a Pe"%sa,aa a( Setia. 6et%k %sa,a 6e"6a!a ,%k%& ata% ti!ak' &i+ik o"a) .e"se"o"a)a' &i+ik .e"sek%t%a ata% &i+ik 6a!a ,%k%&' 6aik &i+ik s#asta &a%.% &i+ik e)a"a /a) &e&.eke"jaka .eke"ja !e)a &e&6a/a" %.a, ata% i&6a+a !a+a& 6et%k +ai 6( O"a) .e"seo"a)a'.e"sek%t%a ata% 6a!a ,%k%& /a) &eja+aka s%at% .e" sa,aa &i+ik se!i"i c( Sa&a !e)a 6 6%ka &i+ik/a !( Sa+a, se&%a Ja#a6a A Pasa+ 3?=@ a( Setia. 6et%k %sa,a /a) 6e"6a!a ,%k%& ata% ti!ak' &i+ik o"a) .e"seo"a)a' &i+ik .e"sek%t%a ata% &i+ik 6a!a ,%k%&' 6aik &i+ik s#asta &a%.% &i+ik e)a"a /a) &e&.eke"jaka .eke"ja*6%"%, !e)a &e&6a/a" %.a, ata% i&6a+a !a+a& 6et%k +ai( 6( Usa,a %sa,a socia+ !a %sa,a%sa,a
+ai /a) &e&.%/ai .e)%"%s !a &e&.eke"jaka o"a) +ai !e)a &e&6a/a" %.a, ata% i&6a+a !a+a& 6et%k +ai( < Pe/e+esaia .e"se+isi,a ,ak' .e"se+isi,a ke.eti)a' .e"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja ,a/a !a+a& sat% .e"%sa,aa &e+a+%i &%s/a#a"a, a( Me!iasi 6( Kosi+iasi c( A"6it"ase !( Pe"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ Ja#a6a A Pasa+ 3?33@ Me!iasi ,%6%)a i!%st"ia+ /a) se+aj%t/a !ise6%t &e!iasi a!a+a, .e/e+esaia .e"se+isi,a ,ak' .e"se+isi,a ke.e"ti)a' .e"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja*se"ikat 6%"%, ,a/a !a+a& sat% .e"%sa,aa &e+a+%i &%s/a#a"a,
/a) !ite)a,i o+e, seo"a) ata% +e6i, &e!iato" /a) et"a+( = Pe/e+esaia s%at% .e"se+isi,a ke.eti)a !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja ,a/a !a+a& s%at% .e"%sa,aa a( Me!iasi 6( Kosi+iasi c( A"6ita"ase !( Pe"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ Ja#a6a Pasa+ 3?3;@ A"6it"ase ,%6%)a i!%st"ia+ /a) se+aj%t/a !ise6%t a"6it"ase a!a+a, .e/e+esaia s%at% .e"se+isi,a ke.eti)a !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja*se"ikat 6%"%, ,a/a !a+a& sat% .e"%sa,aa' !i+%a" .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ &e+a+%i kese.akata te"t%+is !a"i .a"a .i,ak /a) 6e"se+isi, %t%k &e/e"a,ka .e/e+esaia .e"se+isi,a ke.a!a a"6ite" /a) .%t%sa/a &e)ikat .a"a
.i,ak !a 6e"si>at et"a+( 8 Pa"a .i,ak ,a"%s s%!a, &e&6e"ika ja#a6a seca"a te"t%+is ke.a!a &e!iato" /a) isi/a &e/et%j%i ata% &eo+ak aj%"a te"t%+is !a+a& #akt% se+a&6at +a&6at/a &e%"%t .asa+ 39 a( = ,a"i ke"ja 6( 3: ,a"i ke"ja c( 30 ,a"i ke"ja !( 90 ,a"i ke"ja Ja#a6a Pasa+ 39?2@?c@ Pa"a .i,ak ,a"%s s%!a, &e&6e"ika ja#a6a seca"a te"t%+is ke.a!a &e!iato" /a) isi/a &e/et%j%i ata% &eo+ak aj%"a te"t%+is !a+a& #akt% se+a&6at-+a&6at/a 30 ,a"i ke"ja sete+a, &ee"i&a aj%"a te"t%+is( Maje+is ,aki& &e%"%t .asa+ 309 UU 2 ta,% 200: #aji6 &e&6e"ika .%t%sa .e/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ !a+a& #akt% a( 90 ,a"i 6( <0 ,a"i c( ;0 ,a"i !( 0 ,a"i Ja#a6a Pasa+ 309 Maje+is ,aki& #aji6 &e&6e"ika .%t%sa .e/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ !a+a& #akt% se+a&6at-+a&6at/a ;0 ?+i&a .%+%,@ ,a"i ke"ja te",it%) sejak si!a) .e"ta&a( 30 Pe/e+esaia .e"se+isi,a ,ak ata% .e"se+isi,a ,%6%)a ke"ja .a!a Ma,ka&a, A)%) &e%"%t .asa+ 33;
se+a&6at-+a&6at/a a( 90 ,a"i 6( ;0 ,a"i c( <0 ,a"i !( 0 ,a"i Ja#a6a A Pe/e+esaia .e"se+isi,a ,ak ata% .e"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja .a!a Ma,ka&a, A)%) se+a&6at-+a&6at/a 90?ti)a .%+%,@ ,a"i ke"ja te",it%) sejak ta))a+ .ee"i&aa .e"&o,oa kasasi( 33 O")aisasi /a) !i6et%k !a"i o+e, !a %t%k .eke"ja !i !a+a& .e"%sa,aa &a%.% !i+%a" .e"%sa,aa' /a) 6e"si>at 6e6as' te"6%ka' &a!i"i' !e&ok"atis !a 6e"ta))%)ja#a6 )%a &e&.e"j%a)ka' &e&6e+a se"ta &e+i!%)i ,ak !a ke.eti)a .eke"ja se"ta &ei)katka keseja,te"aa .eke"ja !a ke+%a")a !iat%" !a+a& a( UU 39 ta,% 2009 6( UU 2 ta,% 200: c( UU 23 ta,% 2000 !( UU 2: ta,% 2009 Ja#a6a U!a)-%!a) No(23 ta,% 2000 teta) Se"ikat Peke"ja* Se"ikat B%"%, 32 Pe/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ &e+i.%ti
.e"se+isi,a ke.eti)a !a .e"se+isi,a ata"se"ikat .eke"ja !a+a& s%at% .e"%sa,aa !i!a+a& .asa+ 2 !ise6%t a( A"6it"ase 6( Kosi+iasi c( Me!iasi !( Se&%a 6ea" Ja#a6a A Pasa+ 2 Pe/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ &e+a+%i a"6it"ase &e+i.%ti .e"se+isi,a ke.eti)a !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja*se"ikat 6%"%, ,a/a !a+a& sat% .e"%sa,aa( 39 A"6ite" /a) 6e"#ea) &e/e+esaika .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ ,a"%s a"6ite" /a) a( Se&%a 6ea" 6( Be"a!a .a!a kato" istasi c( Te"!a>ta" .a!a kato" istasi !( Diteta.ka o+e, Mete"i Ja#a6a D Pasa+ 3?3<@ A"6ite" ,%6%)a i!%st"ia+ /a) se+aj%t/a !ise6%t a"6ite"
a!a+a, seo"a) ata% +e6i, /a) !i.i+i, o+e, .a"a .i,ak /a) 6e"se+isi, !a"i !a>ta" a"6ite" /a) !iteta.ka o+e, Mete"i %t%k &e&6e"ika .%t%sa &e)eai .e"se+isi,a ke.eti)a' !a .e"se+isi,a ata" se"ikat .eke"ja*se"ikat 6%"%, ,a/a !a+a& sat% .e"%sa,aa /a) !ise"a,ka .e/e+esaia/a &e+a+%i a"6it"ase /a) .%t%sa/a &e)ikat .a"a .i,ak !a 6e"si>at >ia+( 3: Pe/e+esaia .e"se+isi,a &e+a+%i &e!iasi !i+ak%ka o+e, &e!iato" /a) a( Se&%a 6ea" 6( Be"a!a .a!a kato" istasi c( Te"!a>ta" .a!a kato" istasi !( Diteta.ka o+e, Mete"i Ja#a6a B Pasa+ 8 Pe/e+esaia .e"se+isi,a &e+a+%i &e!iasi !i+ak%ka o+e, &e!iato" /a)
6e"a!a !i setia. kato" istasi /a) 6e"ta))%)ja#a6 !i6i!a) ketea)ake"jaa ka6%.ate*Kota( 3; Da+a& .asa+ 3; Me!iato" &e/e+esaika t%)as/a !a+a& #akt% se+a&6at-+a&6at/a !a+a& #akt% 90 ,a"i ke"ja te",it%) sejak a( Se&%a 6ea" 6( Mee"i&a .e+i&.a,a c( Mee"i&a .e"&itaa !( Pea!ata)a s%"at Ja#a6a B Pasa+ 3; Me!iato" &e/e+esaika t%)as/a !a+a& #akt% se+a&6at-+a&6at/a 90 ?ti)a .%+%,@ ,a"i ke"ja te",it%) sejak &ee"i&a .e+i&.a,a .e/e+esaia .e"se+isi,a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ : a/at ?:@ 3< Me%"%t .asa+ 2; Kosi+iato" &e/e+esaika t%)as/a !a+a& #akt% se+a&6at-+a&6at/a 90 ,a"i ke"ja sejak a( Se&%a 6ea" 6( Mee"i&a .e+i&.a,a c( Mee"i&a .e"&itaa !( Pea!ata)a s%"at Ja#a6a Pasa+ 2; Kosi+iato" &e/e+esaika t%)as/a !a+a& #akt% se+a&6at-+a&6at/a 90 ?ti)a .%+%,@ ,a"i ke"ja te",it%) sejak &ee"i&a .e"&itaa .e/e+esaia .e"se+isi,a( 3= Me%"%t .asa+ :0 atas kese.akata .a"a .i,ak' a"6ite" 6e"#ea) %t%k &e&.e".aja) ja)ka #akt% .e/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ se6a/ak a( 3 ka+i !a se+a&6at/a 90 ,a"i
6( 3 ka+i !a se+a&6at/a 3: ,a"i c( 2 ka+i !a se+a&6at/a 3: ,a"i !( Se&%a 6ea" Ja#a6a B Pasa+ :0 a/at ?9@ Atas kese.akata .a"a .i,ak' a"6ite" 6e"#ea) %t%k &e&.e".aja) ja)ka #akt% .e/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ 3 ?sat%@ ka+i .e".aja)a se+a&6at+a&6at/a 3: ?e&.at 6e+as@ ,a"i ke"ja( 38 H%k%& aca"a /a) 6e"+ak% .a!a .e)a!i+a H%6%)a I!%st"ia+ a!a+a, H%k%& Aca"a Pe"!ata !iat%" !a+a& a( Pasa+ ;< 6( Pasa+ ;= c( Pasa+ ;8 !( Pasa+ 83 Ja#a6a B Pasa+ ;= H%k%& aca"a /a) 6e"+ak% .a!a .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ a!a+a, ,%k%& aca"a .e"!ata /a) 6e"+ak% .a!a .e)a!i+a !a+a& +i)k%)a .e"a!i+a %&%&' kec%a+i /a) !iat%" seca"a k,%s%s !a+a& %!a)%!a) ii(
3 C%)ata .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ !iaj%ka ke.a!a .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ .a!a .e)a!i+a e)e"i /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at .eke"aja*6%"%, 6eke"ja !iat%" !a+a& a( Pasa+ ;< 6( Pasa+ ;= c( Pasa+ 82 !( Pasa+ 83 Ja#a6a D Pasa+ 83 C%)ata .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ !iaj%ka ke.a!a .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ .a!a .e)a!i+a e)e"i /a) !ae"a, ,%k%&/a &e+i.%ti te&.at .eke"aja*6%"%, 6eke"ja 20 C%)ata o+e, Peke"ja atas .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja !a.at !iaj%ka ,a/a !a+a& te))a) #akt% 3 ta,% sejak !ite"i&a/a ata% !i6e"ita,%ka/a ke.%t%sa !a"i .i,ak .e)%sa,a !iat%" !a+a& a( Pasa+ ;< 6( Pasa+ ;= c( Pasa+ 82 !( Pasa+ 83
Ja#a6a C%)ata o+e, Peke"ja atas .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a&a .asa+ 3; !a !a.at !iaj%ka ,a/a !a+a& te))a) #akt% 3 ta,% sejak !ite"i&a/a ata% !i6e"ita,%ka/a ke.%t%sa !a"i .i,ak .e)%sa,a 23 Me%"%t .asa+ 303 .%t%sa Meje+is ,aki& !i6acaka !a+a& si!a) te"6%ka %t%k %&%&' ti!ak !i.e%,i/a ketet%a te"se6%t 6e"aki6at a( Bata+/a .%t%sa 6( Dia))a. )%)%" c( Ti!ak sa, !a ti!ak &e&.%/ai kek%ata ,%k%& !( Se&%a 6ea" Ja#a6a Pasa+ 303 ?:@ Ti!ak !i.e%,i/a ketet%a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at 3 6e"aki6at .%t%sa .e)a!i+a ti!ak sa, !a ti!ak &e&.%/ai kek%ata ,%k%& 22 Maje+is ,aki& #aji6
&e&6e"ika .%t%sa .e/e+esaia ,%6%)a i!%st"ia+ !a+a& #akt% se+a&6at+a&6at/a(te",it%) sejak si!a) .e"ta&a a( 90 ,a"i ke"ja 6( ;0 ,a"i ke"ja c( Ti!ak a!a 6atas #akt% !( Se&%a sa+a, Ja#a6a B Pasa+ 302 Maje+is ,aki& #aji6 &e&6e"ika .%t%sa .e/e+esaia .e"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ se+a&6at+a&6at/a ;0 ,a"i ke"ja te",it%) sejak si!a) .e"ta&a( 29 Me%"%t .asa+ 33; .e/e+esaia .e"se+isi,a ,ak ata% .e"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja .a!a Ma,ka&a, A)%) se+a&6at+a&6at/a a( 90 ,a"i ke"ja 6( ;0 ,a"i ke"ja c( Ti!ak a!a 6atas #akt% !( Se&%a sa+a, Ja#a6a A Pasa+ 33; Pe/e+esaia .e"se+isi,a ,ak ata% .e"se+isi,a .e&%t%sa ,%6%)a ke"ja .a!a Ma,ka&a, A)%) se+a&6at-+a&6at/a 90 ,a"i ke"ja te",it%) sejak ta))a+ .ee"i&aa .e"&o,oa kasasi( 2: Pi,ak /a) ti!ak &e&6e"ika .e!a.at !ia))a. &eo+ak aj%"a te"t%+is !iat%" !a+a& a( Pasa+ 8 6( Pasa+ 39 c( Pasa+ 3= !( Pasa+ 2
Ja#a6a B Pasa+ 39 ?2@ ! Pi,ak /a) ti!ak &e&6e"ika .e!a.at/a se6a)ai&aa !i&aks%! .a!a ,%"%> c !ia))a. &eo+ak aj%"a te"t%+is 2; Me%"%t .asa+ 99 .a"a .i,ak /a) 6e"se+isi, !a.at &e%j%k a( A"6ite" t%))a+ 6( Se6a/ak-6a/ak/a 9 o"a) c( Se&%a 6ea" !( Se&%a sa+a, Ja#a6a Pasa+ 99 a/at 2 Pa"a .i,ak /a) 6e"se+isi, !a.at &e%j%k a"6ite" t%))a+ ata% 6e6e"a.a a"6ite" !a+a& j%&+a, )asa+ se6a/k-6a/k/a 9 o"a)( 2< Me%"%t .asa+ 92 Kese.akata .a"a .i,ak /a) 6e"se+isi, !i/ataka te"t%+is !a+a& a( Pe"jajia .e%j%kka 6( S%"at .e"jajia a"6it"ase c( P%t%sa a"6it"ase !( Se&%a 6ea" Ja#a6a B Pasa+ 92?2@ UU No(2 Ta,% 200: Kese.akata .a"a .i,ak /a) 6e"se+isi,se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at 3 !i/ataka seca"a te"t%+is !a+a& s%"at .e"jajia a"6it"ase' !i6%at "a)ka. 9 !a &asi)-&asi)
.i,ak &e!a.atka sat% /a) &e&.%/ai kek%ata ,%k%& /a) sa&a 2= Me%"%t .asa+ 98 t%t%ta i)ka" te",a!a. seo"a) a"6ite" ti!ak !a.at !iaj%ka .e"+a#aa a.a6i+a te"6%kti a( A!a/a ,%6%)a keke+%a")aa 6( A!a/a ,%6%)a ke"ja !e)a sa+a, sat% .i,ak c( A!a/a ,%6%)a ke"ja !e)a k%asa/a !( Se&%a 6ea" Ja#a6a D Pasa+ 98UU No(2 Ta,% 200: P%t%sa .e)a!i+a e)e"i &e)eai t%t%ta i)ka" ti!ak !a.at !iaj%ka .e"+a#aa 28 Me%"%t .asa+ ;2 te",a!a. .%t%sa a"6it"ase' sa+a, sat% .i,ak !a.at &e)aj%ka .e"&o,oa .e&6ata+a ke.a!a Ma,ka&a, A)%) !a+a& #akt% se+a&6at-+a&6at/a 90 ,a"i sejak !iteta.ka .%t%sa a"6ite"' a.a6i+a .%t%sa !i!%)a &e)a!%) %s%"-%s%" se6a)ai 6e"ik%t a( S%"at ata% !ok%&e /a)
!iaj%ka !a+a& .e&e"iksaa Ja#a6a D Pasa+ ;2 UU No(2 Ta,% 200: Te",a!a. .%t%sa a"6it"ase' sa+a, sat% .i,ak !a.at &e)aj%ka .e"&o,oa .e&6ata+a ke.a!a Ma,ka&a, A)%) !a+a& #akt% se+a&6at+a&6at/a 90 ,a"i sejak !iteta.ka .%t%sa a"6ite"' a.a6i+a .%t%sa !i!%)a &e)a!%) %s%"-%s%" se6a)ai 6e"ik%t a( S%"at ata% !ok%&e /a) !i/ataka .a+s% 6( Dise&6%/ika .i,ak +a#a c( Ti.% &%s+i,at !( Se&%a 6ea" !iaj%ka !a+a& .e&e"iksaa !i/ataka .a+s% 6( Sete+a, .%t%sa !ia&6i+ !ite&%ka !ok%&e /a) 6e"si>at &eet%ka /a) !ise&6%/ika .i,ak +a#a c( P%t%sa !ia&6i+ !a"i ti.% &%s+i,at /a) !i+ak%ka o+e, sa+a, sat% .i,ak !a+a& .e&e"iksaa .e"se+isi,a
!( P%t%sa &e+a&.a%i kek%asaa a"6ite" ,%6%)a i!%st"ia+ ata% e( P%t%sa 6e"teta)a !e)a .e"at%"a .e"%!a)-%!a)a 2 Pe"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ /a) se!a) ata% te+a, !ise+esaika &e+a+%i a"6it"ase ti!ak !a.at !iaj%ka ke .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+' !iat%" !a+a& a( Pasa+ ;9 6( Pasa+ ;; c( Pasa+ 83 !( Pasa+ 339 Ja#a6a A Pasa+ ;9 UU No(2 Ta,% 200: Pe"se+isi,a ,%6%)a i!%st"ia+ /a) se!a) ata% te+a, !ise+esaika &e+a+%i a"6it"ase ti!ak !a.at !iaj%ka ke .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ 90 Me%"%t .asa+ 8 .e&e"iksaa !e)a aca"a 6iasa !a+a& #akt% se+a&6at+a&6at/a((,a"i ke"ja sejak .eeta.a &aje+is ,aki& ,a"%s s%!a, &e+ak%ka si!a) .e"ta&a a( = ,a"i 6( 3: ,a"i c( 9 ,a"i !( 90 ,a"i Ja#a6a A Pasa+ 8 UU No(2 Ta,% 200: Da+a& ja)ka #akt% se+a&6at+a&6at/a = ?t%j%,@ ,a"i ke"ja sejak .eeta.a Maje+is Haki&' &aka ket%a Maje+is Haki& ,a"%s s%!a, &e+ak%ka si!a) .e"ta&a 93 Me%"%t .asa+ .e&e"iksaa !e)a aca"a ce.at te))a) #akt% %t%k ja#a6a !a .e&6%ktia ti!ak &e+e6i,i
a( = ,a"i 6( 3: ,a"i c( 9 ,a"i !( 90 ,a"i Ja#a6a B Pasa+ ?2@ UU No(2 Ta,% 200: Te))a) #akt% %t%k ja#a6a !a .e&6%ktia ke!%a 6e+a, .i,ak &asi)&asi) !itet%ka ti!ak &e+e6i,i 3:?e&.at 6e+as@ ,a"i ke"ja( 92 P%t%sa .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ !ita!ata)ai o+e, ,aki&',aki& a! ,oc !a .aite"a .e))ati !iat%" !a+a& a( Pasa+ 309 6( Pasa+ 30: c( Pasa+ 30< !( Pasa+ 30 Ja#a6a B Pasa+ 30: UU No(2 Ta,% 200: P%t%sa Pe)a!i+a H%6%)a I!%st"ia+ se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 309 !ita!ata)ai o+e, ,aki&' ,aki& a! ,oc !a .aite"a .e))ati 99 Si!a) sa, a.a6i+a !i+ak%ka o+e, Maje+is Haki& se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 88 a/at 3 !iat%" !a+a& a( Pasa+ 2 6( Pasa+ ; c( Pasa+ < !( Pasa+ 300
Ja#a6a A Pasa+ 2 UU No(2 Ta,% 200: Si!a) sa, a.a6i+a !i+ak%ka o+e, Maje+is Haki& se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ 88 a/at 3 9: Si!a) &aje+is ,aki& te"6%ka %t%k %&%&' kec%a+i Maje+is ,aki& &eeta.ka +ai !iat%" !a+a& a( Pasa+ 2 6( Pasa+ ; c( Pasa+ < !( Pasa+ 300 Ja#a6a B Pasa+ ; UU No(2 Ta,% 200: Si!a) Maje+is Haki& Te"6%ka %t%k %&%&' kec%a+i Maje+is Haki& &eeta.ka +ai 9; Da+a& ,a+ se+a&a .e&e"iksaa se)keta &asi, 6e"+a)s%) !a .%t%sa se+a ti!ak j%)a !i+aksaaka o+e, .e)%sa,a' ,aki& ket%a si!a) &e&e"ita,ka sita ja&ia !iat%" !a+a& a( Pasa+ 2 6( Pasa+ ; c( Pasa+ <
!( Pasa+ 300 Ja#a6a Pasa+ 9@ UU No(2 Ta,% 200: Da+a& ,a+ se+a&a .e&e"iksaa se)keta &asi, 6e"+a)s%) !a .%t%sa se+a se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& a/at 3 ti!ak j%)a !i+aksaaka o+e, .e)%sa,a' ,aki& ket%a si!a) &e&e"ita,ka sita ja&ia !a+a& se6%a, .eeta.a .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+( 9< Me%"%t .asa+ =2 Tata ca"a .e)a)kata' !a .e&6e",etia ,aki& a!,oc !iat%" !a+a& a( U!a)-%!a) 6( Pe"at%"a Pe&e"ita, c( Ke.%t%sa Mete"i !( Ke.%t%sa P"esi!e Ja#a6a B Pasa+ =2 UU No(2 Ta,% 200: Tata ca"a .e)a)kata' .e&6e",etia !e)a ,o"&at' .e&6e",etia !e)a ti!ak ,o"&at' !a .e&6e",etia se&eta"a Haki&
A! Hoc se6a)ai&aa !i&aks%! !a+a& .asa+ <=' .asa+ <8' !a .asa+ < !iat%" !e)a Pe"at%"a Pe&e"ita, 9= T%ja)a !a ,ak-,ak +ai/a 6a)i ,aki& a!,oc !iat%" !a+a& a( U!a)-%!a) 6( Pe"at%"a Pe&e"ita, c( Ke.%t%sa Mete"i !( Ke.%t%sa P"esi!e Ja#a6a D Pasa+ =9 UU No(2 Ta,% 200: T%ja)a !a ,ak-,ak +ai/a 6a)i Haki& A!!,oc Pe)a!i+a H%6%)a I!%st"ia+ !iat%" !e)a Ke.%t%sa P"esi!e 98 Me%"%t .asa+ <3 Haki& .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ .a!a .e)a!i+a e)e"i !ia)kat !a !i6e",etika 6e"!asa"ka a( U!a)-%!a) 6( Pe"at%"a Pe&e"ita, c( Ke.%t%sa Ma,ka&a, A)%) !( Ke.%t%sa P"esi!e Ja#a6a Pasa+ <3 UU No(2 Ta,% 200: Haki& Pe)a!i+a H%6%)a I!%st"ia+ .a!a Pe)a!i+a Ne)e"i !ia)kat !a !i6e",etika 6e"!asa"ka Ke.%t%sa Ket%a Ma,ka&a, A)%) 9 Me%"%t .asa+ <9 Haki& a!,oc .e)a!i+a ,%6%)a i!%st"ia+ !ia)kat !e)a a( U!a)-%!a) 6( Pe"at%"a Pe&e"ita, c( Ke.%t%sa Ma,ka&a, A)%) !( Ke.%t%sa P"esi!e Ja#a6a D Pasa+ <9?3@ UUNo(2 Ta,% 200: