UNIVERZITET U TUZLI FARMACEUTSKI FAKULTET FAKULTET
SEMINARSKI RAD Tema: Tema: Pčelinji Pčelin ji otrov
T!la" #ni $%&'(
R)ina Mla*alilovi+
UNIVERZITET U TUZLI FARMACEUTSKI FAKULTET
SEMINARSKI RAD Tema: Pčelinji otrov
T!la" #ni $%&'(
R)ina Mla*alilovi+
Na!iv ,re-meta : .romatolo/ija Vo-itelj: Dr(S0( Mi-*at #a1i+ .roj 2trani0a: &$ .roj 2li3a: $ .roj ta)li0a: $ .roj literatrni* re4eren0i: 5
Sa6eta3: Pčelinji otrov je i!lčevina 6alčano/ 22tava ,čele" a o2novna m je ,riro-na namjena 1tititi ,čel i nje!in !aje-ni0 o- ne,rijatelja( To je /2ta te3+ina vrlo 3ara3teri2tično/ miri2a i /or3a2to/" 3i2el3a2to/ o32a( Svje6e i!lčeni ,čelinji otrov 6+3a2ta je o,ale20entna te3+ina 2lična 2ir,( 732 je /ora3" miri2 2ličan me-" a ,8 vrije-no2t 3i2ela 9i!me '"; i ;";<( Sa-r6aj vo-e ,čelinjem otrov varira i!me ;; i =% >( Pčelinji otrov 2a-r6i ?%@'; > 2*e materije" a ,ore- vo-e i2,arljivoj 4ra30iji -o3a!ani 2: n@ amilov" i!oamilov i etilov a0etat( 7n je inače 2mje1a vi1e 2a2toja3a neor/an23i* i or/an23i* materija( 7- elemenata i mi3roelemenata ovaj otrov 2a-r6i: /vo6e" jo-" 3alijm" 3al0ijm" ma/ne!ijm" man/an" )a3ar" 2m,or" 0in3" *lor i -r( .jelančevine i ,e,ti-i 2ačinjavaj o3o % > 2*e materije otrova i njima 2e nala!e naja3tivniji )io*emij23i i 4arma3olo13i 2a2toj0i( U 2avremenoj me-i0ini" a manjoj mjeri i naro-noj" ,čelinji otrov 2e 3ori2ti !a liječenje rematičara" ot3lanjanje )olova" 2ni6avanje 3rvno/ ,riti23a" 2ni6avanje 3oličine *ole2terola 3rvi" ,ovi1enje o,1te/ ton2a or/ani!ma i nje/ove ra-ne 2,o2o)no2ti" a veoma malim 3oličinama @ -o!ama i !a !a1tit or/ani!ma(
Sadržaj 1. UVOD((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((& 2. PČELINJI OTROV((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((($ $(&( Proi!vo-nja i 2a3,ljanje ,čelinje/ otrova(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((? $($( Sa2tav ,čelinje/ otrova(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((' $(?( Način -jelovanja ,čelinje/ otrova(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((; $('( U,otre)a i liječenje ,čelinjim otrovom((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((5 $(;( Liječenje ,čelinjim otrovom -revnoj i mo-ernoj me-i0ini(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((= $(5( Rea30ije na )o- ,čela(((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((
3. ZAKLJUČAK ((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((&% Literatra((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((((&&
1. UVOD Naj!najčajniji ,čelinji ,roi!vo-i 2 me-" matična mliječ" ,ro,oli2 i ,olen( Sve ove namirni0e imaj vi2o3 2a-r6aj )iolo13i a3tivni* 3om,onenti 9#a1i+" $%&%<( Pčelinji otrov i!lčje ,čela i! 2vo/ 6alčano/ 2i2tema" a o2novna ,otre)a m je -a 1titi ,čel i nje!in !aje-ni0 o- ne,rijatelja( To je /2ta te3+ina vrlo 3ara3teri2tično/ miri2a i /or3a2to/" 3i2el3a2to/ o32a 9#a1i+" $%&%<( Pčela 2e 2ama )rani o- 2voji* ne,rijatelja: )o-e i* i )ri!/a otrov 92 je-nim )o-om )ri!/a 2e ot,rili3e %(& m/ ,čelinje/ otrova 9temeljeno na 2*oj tvari<( U3oli3o 2e ra-i o čovje3 ili 2i2av0" 6ala0 2 B)o-nim a,aratomB o2taje 3o6i( Sama ,čela mire na3on $@? -ana 9#a1i+" $%&%<( Pčelinji otrov ,očinj ,roi!vo-iti otrovne 6lije!-e tri -ana 2tari* ,čela" -o3 2e ma32imalna ,roi!vo-nja ,o2ti6e 3o- ,čela 2tari* $@? tje-na( Ko- 2tariji* je ,čela ,roi!vo-nja otrova manja 9Ra-o1evi+" $%&$<( Ureaj !a 2a3,ljanje ,čelinje/ otrova )a!iran je na o2nov o2o)ine ,čela -a i2,1taj otrov ,o2lije ra!-ra6ivanja o-/ovaraj+im ele3tričnim -arom( Pri tome one ne /)e 6ao3 i o2taj 6ive 9Umelji+"$%%<( Ureaj 2e 2a2toji o- i!vora ele3trične ener/ije" atomat23o/ ele3tro2timlatora" ele3troa,li3atora" 2a3,ljača ,čelinje/ otrova i ele3troin2tala0ije 9Umelji+"$%%<( Pčelinji otrov ima anti,alno" 4n/i0i-no" anti)a3terij23o" anti,iret23o -jelovanje i 2timli1e ven23 ,ro,2no2t 9#ri+" $%&%<( Ima vi1e me*ani!ama -jelovanja na or/ani!am" -ire3tno ,tem 3ar-iova23larno/ 2i2tema i in-ire3tno ,tem *ormon23o/ 2i2tema 9#ri+" $%&%<(
1
2. PČELINJI OTROV Pčelinji otrov ili a,ito32in je )e!)ojna /2ta tečno2t 3ara3teri2tično/ i!ra!ito ja3o/ miri2a" 2lično/ miri2 me-a i ljto@/or3o/ 32a 93ao ,a,ri3a<" 3i2ele rea30ije 9,8 ;";<" 2,e0i4ične te6ine &"&?&( Proi!vo-e /a ,čele ra-ili0e ,o2e)nim 6lije!-ama 3oje 2e nala!e 6aočnom a,arat( To je 2tvari 2e3ret 6aočno/ a,arata ,čele" 3oji joj 2l6i !a !a1tit o- ne,rijatelja" na,a-ača ili ne,o6eljni* /o2tij( Pčelinji otrov ne 2a-r6i mravlj 3i2elin" a /lavna otrovna tvar je melitin 9#ri+" $%&%<( A,ito32in je /or3a )e!)ojna te3+ina ,o 2a2tav 2lična !mij23om otrov( Ta 2e je-in2tvena tvar 2a2toji o- o3o & )iolo13i a3tivni* 2a2toja3a" o- 3oji* je ,oje-ine nemo/+e mjetno 2inteti!irati( 7vaj je otrov najčin3ovitiji 3a- 2e !ima o- 6ivi* ,čela i to ra!-o)lj o- 3a2no/ ,rolje+a -o rane je2eni" 3a-a imaj na ra2,ola/anj o)ilje ,el-a( U !imi im otrov nije toli3o mo+an 9#ri+" $%&%<(
Sli3a )r( & @ alčani a,arat ,čele 9Don Fole" $%%?<
2
2.1. Proizvodja i !a"#$%jaj& $'&%ij&( o)rova Pčele ,roi!vo-e ,čelinji otrov otrovnim 6lije!-ama 2vo/a B)o-no/ a,arataB( Pčelinji otrov ,očinj ,roi!vo-iti otrovne 6lije!-e tri -ana 2tari* ,čela" -o3 2e ma32imalna ,roi!vo-nja ,o2ti6e 3o- ,čela 2tari* $@? tje-na( Ko- 2tariji* je ,čela ,roi!vo-nja otrova manja 9Dotima2" 8i-er<( Ma32imalna 3oličina ,čelinje/ otrova ,o2ti6e 2e ,rolje+e i ljeto" tj(tije3om 2e!one( #e-na ,čela ,ro2je3 ,roi!ve-e %"&; m/ otrova 9temeljeno na 2*oj tvari< 3oje/ -r6i ,ri,remno2ti !a ,otre)( 7- ,oje-inačni* je ,čela te13o -o)iti ,čeliniji otrov jer 2e mo6e 2tvoriti 2amo mala 3oličina otrova( Ve+e 3oličine otrova -o)ivaj 2e ,o2e)nom te*ni3om 23,ljanja( Pčelinji 2e otrov ,rven2tveno ,roi!vo-i I2točnoj Ero,i" Dale3om I2to3 te Sjevernoj i #6noj Ameri0i 9Ra-o1evi+"$%&$<( Nije ,o!nato 3oli3o 2e tačno ,čelinje/ otrova ,roi!ve-e 2vijet( Za ,otre) me-i0in23e i )iolo13e 2vr*e mo/ 2e 23,ljati ,oje-inačni a3tivni 2a2tavni -ijelovi ,čelinje/ otrova ,omo+ *romato/ra423e meto-e 2e,ara0ije ili ,omo+ mo-erni* mole3larno@/enetič3i* te*ni3a( Za & /ram ,čelinje/ otrova ,otre)no je &% %%% ,čela 9Ra-o1evi+" $%&$<( Uređaj za sakupljanje pčelinjeg otrova )a!iran je na o2nov o2o)ine ,čela -a i2,1taj otrov ,o2lije ra!-ra6ivanja o-/ovaraj+im ele3tričnim -arom( Pri tome one ne /)e 6ao3 i o2taj 6ive( 7v o2o)in ,čela je ,olovinom ,ro1lo/ vije3a ,rvi ot3rio" i in4orma0ij o ,ra3tičnom način 2a3,ljanja nji*ovo/ otrova o)javio" A( ( .enton" ,o 3ome 2e ova meto-a i na!iva( Ureaj 2e 2a2toji o- i!vora ele3trične ener/ije" atomat23o/ ele3tro2timlatora" ele3troa,li3atora" 2a3,ljača ,čelinje/ otrova i ele3troin2tala0ije 9Umelji+"$%%<(
I!vor ele3trične ener/ije tre)a -a ima na,on 5@&$ V( Najje-no2tavnije je -a 2e 3ori2te o-/ovaraj+e )aterije ili a3mlator atomo)ila( Sva3a3o -a mo6e -a 2e 3ori2ti i nai!mjenična 2trja na,ona $$% V ali i23ljčivo ,re3o o-/ovaraj+e/ i2,ravljača ele3trične ener/ije" 3oji re/li1e na,on i jačin 2trje na o-/ovaraj+i nivo 9Umelji+"$%%<( Atomat23i ele3tro2timlator je reaj 3oji re/li1e jačin 2trjno/ -ara na ,čele" 3oja i!no2i o- %"$$@%"$ A" i trajanje im,l2a o- %"&@&% 2e3n-i( Za 2a3,ljanje & /rama ,čelinje/ otrova" ,otre)no je i!vr1iti ele3tro2timla0ij ?%%%@&%%%% ,čela 9Umelji+" $%%<( Prvi način 2a3,ljanja ,čelinje/ otrova @ 7trov 2e 2a3,lja i!na- ili ,čelinjem /nije!- tro3ratnom ele3tro2timla0ijom -r1tva" vremen23im intervalima ,o &% -ana( Kao re!ltat" o- je-no/ -r1tva mo6e -a 2e -o)ije ,ro2je3 5%%@%% m/ ,čelinje/ otrova( De*i-rirani otrov 2a 2a3,ljača 2e 23i-a 6iletom i čva o-/ovaraj+im malim te/li0ama" -o)ro !atvorenim" tamnom i *la-nom ,ro2tor 9Umelji+"$%%<(
3
Dr/i način 2a3,ljanja ,čelinje/ otrova @ Sa3,ljač 2e ,o2tavi na ,oletalj3 ,čelinje/ -r1tva" /-je 2toji ;@&% minta ne3ljčen" -a 2e ,čele navi3n -a ,rela!e ,re3o nje/a( Zatim 2e 3ljči 2trja( Dr1tvo 2e tretira i!jtra" to3 '; minta" ,a 2e čini ,re3i- o- o3o & 2ata" a !atim 2e tretman ,onavlja i2tom trajanj( Sa3,ljanje ,čelinje/ otrova vrijeme /lavne ,a1e ne -jelje ne,ovoljno na )iolo13o 2tanje -r1tva 9Umelji+"$%%<( U vrijeme ,ri3,ljanja ,čelinje/ otrova ,čelar mora -a )-e -o)ro !a1ti+en" jer 2 ,čele veoma ra!-ra6ene i )e!o)!irno )a-aj 9Umelji+" $%%<(
Sli3a )r( $ @ Po2tavljanje verti3alno/ 2a3,ljača ,čelinje/ otrova 9Umelji+" $%%<
2.2. Sa!)av $'&%ij&( o)rova Svje6e i!lčeni ,čelinji otrov 6+3a2ta je o,ale20entna te3+ina 2lična 2ir,( Sa-r6aj vo-e ,čelinjem otrov varira i!me ;; i =% > 9Ra-o1evi+" $%&$<( Pčelinji otrov 2a-r6i ?%@'; > 2*e materije" a ,ore- vo-e i2,arljivoj 4ra30iji -o3a!ani 2: n@ amilov" i!oamilov i etilov a0etat( 7n je inače 2mje1a vi1e 2a2toja3a neor/an23i* i or/an23i* materija( 7- elemenata i mi3roelemenata ovaj otrov 2a-r6i: /vo6e" jo-" 3alijm" 3al0ijm" ma/ne!ijm" man/an" )a3ar" 2m,or" 0in3" *lor i -r( 9Ra-o1evi+"$%&$<( .jelančevine i ,e,ti-i 2ačinjavaj o3o % > 2*e materije otrova i njima 2e nala!e naja3tivniji )io*emij23i i 4arma3olo13i 2a2toj0i 9Ra-o1evi+"$%&$<(
4
Ta)li0a &( Sa-r6ajne tvari ,čelinje/ otrova 9Ra-o1evi+"$%&$< S,2tan0ija Proteini Fo24oli,a!a A 8ijalroni-a!a Fo24ata!a" Gl3o!i-a!a Pe,ti-i Melitin Se3a,in" MCD@,e,tiTertia,amin" A,amin" Pro3amin 72tali mali ,e,ti-e
Količin a> &%@&$ &@? &@$ ;%@;; &(;@' $@; &?@&;
S,2tan0ija
Količin a>
.io/eni amini 8i2tamin %(;@$ Do,amin %($@& Nora-renalin %(&@%(; He+er 9/l3o!a" 4r3to!a< $ Fo24oli,i-i ; Amino3i2eline 8la,ljive 2,2tan0ije '@ 94eromoni< Minerali ?@'
Ta)li0a $( Norma 3valitete !a ,čelinji otrov 9,rema S3en-erov i Ivanov 9&?(<" temeljno na 2*oj 2,2tan0iji 9Ra-o1evi+" $%&$< Kriteriji 3valitete or/anole,tič3a 2voj2tva $> ota,anja ,čelinje/ otrova
Za*tjev Ti,ična e32tin30ija 3o- '$% nm manja o- %(;; manji o- $> manje o- %"> manje o- 5";> 7-/ovaraj+e
Sa-r6aj vo-e U vo-i neto,ive 2,2tan0ije He+er )iolo13o -jelovanje *ijalroni-a!e" 4o24oli,a!e" melitina in*i)itora ,rotea!e ra-io@imnolo13i te2tovi 7-/ovaraj To32ično2t LD;%?"=%"5 m/J3/ @LD;% -o!a 3o- 3oje na3on intraveno!no/ )ri!/avanja ,re6ivi ;%> mi1eva(
2.3. Na'i dj&%ovaja $'&%ij&( o)rova Djelovanje en!ima ,čelinje/ otrova je ?% ,ta vi1e a3tivno o- !mij23o/ otrova( Ra!li3a je način -jelovanja( Pčelinji otrov 2timli1e 0entralni nervni 2i2tem" -o3 !mij23i )lo3ira raCNS@a(
5
Pčelinji otrov ima anti,alno" 4n/i0i-no" anti)a3terij23o" anti,iret23o -jelovanje i 2timli1e ven23 ,ro,2no2t 9#ri+"$%&%<( Ima vi1e me*ani!ama -jelovanja ,čelinje/ otrova na or/ani!am" -ire3tno ,tem 3ar-iova23larno/ 2i2tema i in-ire3tno ,tem *ormon23o/ 2i2tema 9#ri+" $%&%<( Djelovanje vi2o3i* -o!a ,čelinje/ otrova nije ,ot,no2ti i2tra6eno" ali 2e 2matra -a je o- ?%% @'%% )o-a !a ,ro2ječno/ čovje3a 2mrtono2na -o!a( Tre)a !eti o)!ir -a 2 to 2amo ,ret,o2tav3e i 2tvarna 2mrtono2na -o!a )o-a ovi2i o mno/o 4a3tora i rali3je 2e o- čovje3a -o čovje3a( Ko- lj-i 3oji 2 2va3o-nevnom 3onta3t 2a ,čelama @ ,čelarima" i2,itivanjem je -o3a!ano -a nema ,atolo13i* ,romjena or/ani!m na3on ni!a )o-a 9#a1i+" $%&%<(
2.*. U$o)r&+a i %ij&'&j& $'&%iji, o)rovo, BHto je ve+im -o!ama otrov" malima je lije3B( 7vaj 2e 2lo/an naj)olje mo6e ,rimijeniti na ,čelinji otrov( Za ra!li3 o- ,o!nati* ,čelinji* ,roi!vo-a ,o,t me-a" ,ro,oli2a i matične mliječi" ,čelinji otrov" natoč neo2,ornoj čin3ovito2ti" !natno 2e manje ra)i 0ilj liječenja 9oli+"$%&?<( I,a3" ,čelinji otrov a,ito32in @ mo+an je lije3 !a mno/e )ole2ti i ,ravil ne2,ore-ivo e4i3a2niji o- o)ičajeni* 2intet23i* lije3ova( Prema i2tra6ivanjima /le-ni* 2trčnja3a" o,a6eno je vi1e o- ?% ,o!itivni* čina3a a,ito32ina na lj-23i or/ani!am 9oli+"$%&?<( Liječenje ,čelinjim otrovom ,o!nato je i! -avnina( Prve !a,i2e o nje/ovoj ,rimjeni o2tavio je 8i,o3rat" metim" 2matra 2e -a 2 /a E/i,+ani tera,et23e 2vr*e 3ori2tili jo1 ,rije ;%%% /o-ina( U i2tra6ivanjima ,rove-enima 2vijet" o2o)ito R2iji" !animljivo o,a6eno je 3a3o 2 ,čelari o,+enito -o)ro/ !-ravlja i -/ovječniji o- o2tat3a ,o,la0ije( Ta3oer" o,a6eno je -a !natno rjee o)olijevaj o- tmora i -r/i* atoimni* )ole2ti( Ta činjeni0a ,onajvi1e 2e ,ri,i2je tje0aj ,čelinje/ otrova" )-+i -a tije3om ra-a 2 ,čelama ,ovremeno tr,e nji*ove )o-e 9oli+"$%&?<( Pčelinji otrov ima vi1e me*ani!ama -jelovanja na or/ani!am" -ire3tno ,tem 3ar-iova23larno/ 2i2tema i in-ire3tno ,tem *ormon23o/ 2i2tema 9#ri+" $%&%<( Indirektno djelovanje pčelinjeg otrova
Pčelinji otrov 2voje lje3ovito -ej2tvo vr1i ,tem 2timli2anja 4n30ije a-renalin23i* 6lije!-a 3oje in-ire3tno tiče na *i,o4i!( To3om 2timlativno/ ,ro0e2a a-renalni *ormoni 3ao 3orti!on i 6
*i-ro3orti!on ,rola!e 3rv( Ti *ormoni imaj lje3oviti e4e3at jačaj+i imnitet 3oji 2e )ori ,rotiv ne/ativni* vanj23i* ti0aja( Lje3ovito2t ,čelinje/ otrova nije ,ove!ana 2amo 2a 2timla0ijom a-renalin23i* 6lije!-a 9#ri+" $%&%<( Direktno djelovanje pčelinjeg otrova
Pčelinji otrov ,ro1irje 3rvne ,teve i 2ni6ava 3rvni ,riti2a3( 7-ličan je *i,erten!iv( Re-3je 3oa/la0ione 4a3tore 3rvi i ,ove+ava nivo *emo/lo)ina 3oji je najva6niji ,reno2ila0 3i2i3a 3rvi( R23i načni0i ot3rili 2 -a ,čelinji otrov 3a,ilarima i arteriolama ima 4n30ij -ilatatora tj( 1iri 3rvne 2-ove i time ,ojačava ,ro3rvljeno2t i meta)oli!am 9ra!mjen materija<( S o)!irom -a ,čelinji otrov ,ove+ava nivo *emo/lo)ina i le3o0ita 3rvi i 2manjje 4a3tore 3oa/la0ije veoma je lje3ovit !a lj-e 3oji imaj trom)o4le)iti2( Pčelinji otrov omo/+ava 2ni6avanje *ole2terola 3rvi" re/li1e ra- 2rčano/ mi1i+a i 2ni6ava 3rvni tla3( Do)re e4e3te ima i 3o ,ove+anja a,etita i ne2ani0e a ,ove+ava vitalno2t tijela( Veoma je -o)ar i ot3lanjanj )ola 9#ri+"$%&%<( Tera,ija ,čelinjim otrovom ne ,re,orčje 2e 3o-: @ tr-no+e" @ aler/ija na ,čelinji otrov" @ in4e3tivni* o)oljenja" @ t)er3lo!e" @ ,2i*ič3i* o)oljenja" @ )ole2ti jetre i ))re/a" @ 2e,2e i /nojavi* o)oljenja" @ -e3om,en!a0ije 2r0a i 3rvni* 2-ova" @ or/an23i* o)oljenja 0entralno/ nervno/ 2i2tema 9#ri+"$%&%<(
7
NAPOMENA U to3 liječenja ,čelinjim otrovom ne 2mije -a 2e ,ije al3o*ol" -a 2e ,1i" -a 2e 3ori2te ja3i !ačini" je- o)ilni o)ro0i" niti -a 2e -/o 1eta( Da )i 2e i!)je/le ne6eljene rea30ije" neo,*o-no je -a 2e ,ovremeno ra-e anali!a 3rvi i mo3ra+e" i 3ontroli1e ,riti2a3( U3oli3o 2e 3o- ,a0ijenta ,ojave ne6eljene rea30ije" liječenje )i tre)alo o-ma* -a 2e ,re3ine 9#ri+"$%&%<(
Po2lije ,rimjene ove tera,ije ,a0ijent 2e 2avjetje -a le6i ?%@ 5% minta( Pore- to/a ,re,orčje 2e mliječno )iljna -ijeta )o/ata vitaminima" mineralnim 2olima i mi3roelementima" a 2va3o-nevno )i ' tre)alo i -a 2e je-e ne3tarni ,čelinji me- 9&@$ / na & 3/ te6ine< 9#ri+"$%&%<(
2.-. Lij&'&j& $'&%iji, o)rovo, # dr&voj i ,od&roj ,&dii& Po!navatelji ,čela 3ori2te ov ,riro-n meto- !a liječenje ra!ni* )ole2ti @ je-no2tavno ,1taj -a i* ,čela )o-e na )ole1+ ,o/oenom ,o-rčj 9-a3a3o riječ je o malim -o!ama<( Mo-erna me-i0ina o- ,čelinje/ otrova ra-i lije3ove 98a)an"$%&?<( U inje30ijama 2e -aje o)oljelima o- rematoi-no/ artriti2a" neral/ije 9)ol !ro3ovana o1te+enjem 2ami* 6iva0a<" mlti,le 23lero!e" !a 2manjivanje rea30ije na )o- 3o- lj-i 3oji 2 aler/ični 9-e2en!ita0ija<" 2lčaj otečene tetive 9ten-oniti2 @ ,ala tetiva<" te 3o- mi1i+ni* ,oreme+aja 3ao 1to 2 4i)romio!iti2 i ente!iti2 98a)an"$%&?<( U!a2to,ne 3ontrolirane -o!e ,čelinje/ otrova )ri!/ane i2,o- 3o6e ,otič imnolo13i 22tav -a 2e navi3ne na otrov te ta3o" i!me o2talo/" ,oma6e 2manjiti aler/ij23 rea30ij na ,čelinji otrov 98a)an"$%&?<(
2./. R&a"ij& a #+od $'&%a Ubodi pčela kod normalni osoba
Naji!ra!itije )iolo13o -jelovanje ,čelinje/ otrova 3o- lj-i je )olna lo3alna ,ala" 3oja je ,ove!ana 2 )o-om ,čele 9Ra-o1evi+"$%&$<( !to učiniti nakon uboda pčele"
Uo)ičajeno na3on )o-a 2lije-e B2amoB ja3e ote3line na mje2t )o-a( 7ne 2e mo/ o-ma* tretirati o,+enitim mjerama( 7,a2no2t o- to32ič3e rea30ije na2taje o- ;% )o-a 3o- -je0e i o&%% -o ;%% )o-a 3o- o-ra2li*( U tom 2lčaj ,a0ijenti 2e moraj *o2,itali!irati 9Ra-o1evi+"$%&$<( Opasni ubodi u oko i usta
8
U)o-i )li!ini očij" 2lje,oočni0 ili o3o vije3 2 o,a2ni i i!i23j ,a ma3ar i !)o/ ja3i* )olova i ote3line trentn liječnič3 ,omo+( 73o je ,otre)no o-ma* nama3ati o)ičnom *la-nom vo-om" 2ve -o3 )ol ne ,o,2ti 9Ra-o1evi+"$%&$<( Posebno su opasni ubodi u jezik ili #drijelo
Z)o/ )r!o/ ote3n+a 2l!ni0e ,rijeti 2mrt o- /1enja( U tom 2lčaj mo6e ,omo+i 2amo *itna liječnič3a ,omo+( Do nje/ovo/ -ola23a moraj 2e li!ati 3/li0e le-a ili ,iti /tljaj ,o /tljaj le-eno *la-ni na,it0i" 3a3o 2e ote3lina ne )i ,re)r!o ra1irila 9Ra-o1evi+"$%&$<( Op$e reak%ije: Prvi 2im,tomi na2t,aj ne3oli3o minta na3on )o-a( Sim,tomi na 3o6i 2 0rvenilo i 2vr)e6( 7ni mo/ )iti ,o,ra+eni -r*tavi0om" ,ovra+anjem" 2metnjama -i2anj 3ao i ja3im ote3linama na li0( U naj/orem 2lčaj ,rijeti a3tni ,o 6ivot o,a2ni ,re3i- 3rvoto3a ana4ila3tič3i 1o3 9Ra-o1evi+"$%&$<(
Svi 3oji 2 aler/ični na )o-e ,čela moraj )iti o,remljeni 2 lije3ovima !a *itne 2lčajeve 3oje im ,ro,i1e liječni3( U3oli3o 2e rea30ija na )o- ,čele ne 1iri ta3o )r!o" ima -ovoljno vremena !a ,o2jet liječni3( .-+i -a 2im,tomi te13i* aler/ij23i* rea30ija na2t,aj ntar ne3oli3o minta" mora 2e ,otrije)iti lije3 2 )r!im -jelovanjem 9Ra-o1evi+" $%&$<(
9
3. ZAKLJUČAK Pčelinji otrov" o2im 1to 1titi ,čel i njen !aje-ni0 o- na,a-ača" ta3oer -aje veli3i -o,rino2 me-i0ini i liječenj ra!ni* ,atolo13i* 2tanja( Pre-no2t tre)a -ati ,čelinjem otrov" 3ao lije3" jer je to ,riro-na 2,2tan0a" ia3o je ,otre)no i &% %%% ,čela !a &/ otrova( Nje/ovo ,o!itivno -jelovanje lj-23om or/ani!m 2e )a!ira /lavnom na KV 2i2tem i -jelovanj ,tem *ormona( Pčelinji otrov 2timli1e 4n30ije a-renalin23i* 6lije!-a 3oje in-ire3tno tiče na *i,o4i!( To3om 2timlativno/ ,ro0e2a a-renalni *ormoni 3ao 3orti!on i *i-ro3orti!on ,rola!e 3rv( Ti *ormoni imaj lje3oviti e4e3at jačaj+i imnitet( Pro1irje 3rvne ,teve i 2ni6ava 3rvni ,riti2a3( Pčelinji otrov je o-ličan *i,erten!iv( Re-3je 3oa/la0ione 4a3tore 3rvi i ,ove+ava nivo *emo/lo)ina 3oji je najva6niji ,reno2ila0 3i2i3a 3rvi( Ta3oer" ,rili3om 3ori1tenja" ,otre)no je o)ratiti ,a6nj na ,o!orenja i ,ri-r6avati i* 2e" 3a3o ne )i -o1lo -o ne6eljeni* ,o2lje-i0a 9 n,r( ne 3ori2titi tera,ij 2a al3o*olom" to3om tr-no+e" aler/ija it-( <(
10
Li)&ra)#ra #a1i+ M( 9$%&%< Uvo- )iolo13i a3tivne 3om,onente *rane *tt,:JJOOO(*ranom-o!-ravlja(0omJ2lat3i2J4ile(,*,4ileQ.iolo >C;>A&3ia3tivne3om,onente*rane(-o0 ,re!eto #ni $%&' #ri+ M( 9$%&%< Pčelinji otrov@ lje3ovito2t *tt,:JJOOO(,@2amo)or@2vn(*rJ4orm@-r/eJ;@,elinji@,roi!vo-iJ$@,0elinji@otrov@lje3ovit @ ,re!eto #ni $%&' Ra-o1evi+ R( 9$%&$< Pčelinji ,roi!vo-i *tt,:JJOOO(,0elar2tvo@ra-o2evi0(*rJ,0elinji@,roi!vo-iJotrov @ ,re!eto #ni $%&' oli+ S( 9$%&?< Liječenje ,čelinjim otrovom *tt,:JJalternativa@!a@va2(0omJin-e(,*,J0lana3Jarti0leJa,ito32inotera,ija @ ,re!eto #ni $%&' iče3 8a)an D( 9$%&?< Pčelinji otrov *tt,:JJOOO(,0elari@,anonije(0omJin-e(,*,o,tionQ0oma/orata23Qto,i0i-Q&'= ,re!eto #ni $%&' Umelji+ V( 9$%%< Do)ijanje ,čelinji* ,roi!vo-a *tt,:JJOOO(melji0(0omJTet;(*tm @ ,re!eto #ni $%&'
11
12
