notatek-pl-prawo-karne-skrypt.pdf

❶ pojęcie prawa karnego  –  co jest przestępstwem, co za nie grozi (kara, środki karne) oraz zasady odpowiedzialności karnej prawo karne (materialne)

prawo karne procesowe (proceduralne)

 – sposób postępowania organów państwowych w procesie karnym (ustalenie czy i przez kogo popełnione zostało przestępstwo i ewentualne osądzenie; także prawa i obowiązki osób w procesie) prawo karne wykonawcze  – sposób wykonywania kar orzeczonych za

przestępstwo;

prawa

skazanych;

jego

w

i

obowiązki

ramach

prawo

penitencjarne, czyli odnoszące się do wykonywania kary pozbawienia wolności KK KPK KKW mamy jeszcze prawo karne skarbowe i prawo karne wojskowe prawo postepowania z nieletnimi  – wobec nieletnich nie stosuje się kar, lecz środki wychowawcze i poprawcze [reguluje także procedurę i postępowanie wykonawcze]

od prawa karnego, należy odróżnić prawo o wykroczeniach (dwa różne poziomy społecznej szkodliwości) prawo karne międzynarodowe – wewnętrzne przepisy odnoszące się do przestępstw z elementem obcym

międzynarodowe prawo karne  – przepisy prawa międzynarodowego publicznego (zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości – ludzkości – prawo norymberskie)

❷ nauka prawa karnego i nauki pokrewne [kwk pp] nauka prawa karnego – wykładnia obowiązujących przepisów, tworzenie zbioru

pojęć, instytucji, zasad tego prawa, krytyczna ocena, propozycje zmian

(w każdym jest jak zwalczyć i zapobiegać):

kryminologia – nauka o przestępczości i przestępcy [rozmiar, dynamika, struktura, skutki społeczne, przyczyny oraz badania nad s prawcą, badanie środków i metod zwalczania i zapobiegania przestępczości i ich skuteczności ]

wiktymologia  – nauka o ofierze przestępcy [zjawisko pokrzywdzenia i osoba pokrzywdzona; metody zapobiegania ]

kryminalistyka – nauka o metodach i środkach wykrywania przestępstw, wykrywania i ścigania ich sprawców oraz uzyskiwania i utrwalania środków dowodowych dla celów procesu

wyróżniamy: taktykę kryminalistyczną (przesłuchania, pościgu) technikę kryminalistyczną (wykorzystanie dziedzin nauki do rekonstrukc ji zdarzenia i wykrycia sprawcy)

oraz jak zapobiegać i zwalczać 

nauka o polityce kryminalnej  – polityka ustawodawcza państwa, polityka ścigania przestępstw, polityka wpływania na stosowanie przez sądy kar za poszczególne przestępstwa (polityka karna) i politykę w zakresie wykonywania kar pozbawienia wolności (polityka penitencjarna) [+ zapobieganie ]

nauki penitencjarne  – różne aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności  (metody postępowania ze skazanymi w celu resocjalizacji lub w celu zapobieżenia degradacji społecznej)

❸ funkcje [sog] sprawiedliwościowa

ochronna

ochrona pewnych dóbr, których sprawiedliwości osoby istnienie i respektowanie składa pokrzywdzonej przestępstwem się na pewien porządek a także rodziny ofiary i jej grupy społeczny społecznej przez ukaranie społeczeństwa / obywatel –

wyraźne określenie co jest przestępstwem; gwarancja, że obywatel nie będzie pociągnięty do odpowiedzialności karnej za czyny których prawo za przestępstwa nie uważa

prokurator)

[nullum crimen sine lege]

zaspokajanie poczucia

sprawcy

gwarancyjna

(ochrona jednostki a ochrona

❹ zasady prawa karnego - nie można karać za poglądy, właściwości fizyczne lub psychiczne czy też stan

niebezpieczeństwa; niebezpieczeństwa; odpowiedzialność karna tylko za popełnienie czynu (działanie lub zaniechanie)

kryminologia – nauka o przestępczości i przestępcy [rozmiar, dynamika, struktura, skutki społeczne, przyczyny oraz badania nad s prawcą, badanie środków i metod zwalczania i zapobiegania przestępczości i ich skuteczności ]

wiktymologia  – nauka o ofierze przestępcy [zjawisko pokrzywdzenia i osoba pokrzywdzona; metody zapobiegania ]

kryminalistyka – nauka o metodach i środkach wykrywania przestępstw, wykrywania i ścigania ich sprawców oraz uzyskiwania i utrwalania środków dowodowych dla celów procesu

wyróżniamy: taktykę kryminalistyczną (przesłuchania, pościgu) technikę kryminalistyczną (wykorzystanie dziedzin nauki do rekonstrukc ji zdarzenia i wykrycia sprawcy)

oraz jak zapobiegać i zwalczać 

nauka o polityce kryminalnej  – polityka ustawodawcza państwa, polityka ścigania przestępstw, polityka wpływania na stosowanie przez sądy kar za poszczególne przestępstwa (polityka karna) i politykę w zakresie wykonywania kar pozbawienia wolności (polityka penitencjarna) [+ zapobieganie ]

nauki penitencjarne  – różne aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności  (metody postępowania ze skazanymi w celu resocjalizacji lub w celu zapobieżenia degradacji społecznej)

❸ funkcje [sog] sprawiedliwościowa

ochronna

ochrona pewnych dóbr, których sprawiedliwości osoby istnienie i respektowanie składa pokrzywdzonej przestępstwem się na pewien porządek a także rodziny ofiary i jej grupy społeczny społecznej przez ukaranie społeczeństwa / obywatel –

wyraźne określenie co jest przestępstwem; gwarancja, że obywatel nie będzie pociągnięty do odpowiedzialności karnej za czyny których prawo za przestępstwa nie uważa

prokurator)

[nullum crimen sine lege]

zaspokajanie poczucia

sprawcy

gwarancyjna

(ochrona jednostki a ochrona

❹ zasady prawa karnego - nie można karać za poglądy, właściwości fizyczne lub psychiczne czy też stan

niebezpieczeństwa; niebezpieczeństwa; odpowiedzialność karna tylko za popełnienie czynu (działanie lub zaniechanie)

- nie jest pociąganiem do

odpowiedzialności karnej umieszczenie niepoczytalnych sprawców w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym, ponieważ umieszczenie w tym zakładzie nie jest karą, lecz środkiem zabezpieczającym

1 ZASADA WINY / ZASADA SUBIEKTYWIZMU podstawowym warunkiem osobistej zarzucalności czynu (czyli winy) jest przede wszystkim

występowanie określonej więzi psychicznej między sprawcą a jego czynem; na przykład w odniesieniu do przestępstw umyślnych wieź ta polega na tym, że sprawca ma zamiar popełnienia czynu ten element psychiczny określany jest jako strona podmiotowa (strona subiektywna) nie można ponosić odpowiedzialności karnej za samo spowodowanie jakiegoś skutku (tzw. ( tzw. odpowiedzialność obiektywna)

2 ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI INDYWIDUALNEJ I OSOBISTEJ wyjątki: - odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary - prawo karne skarbowe zna także tzw odpowiedzialność o dpowiedzialność posiłkową (grzywną wymierzoną sprawcy można obciążyć osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowści prawnej, której sprawy prowadził sprawca przestępstwa skarbowego) - udział w bójce lub pobiciu - udział w zbiegowisku podczas którego następuje gwałtowny zamach na osobę lub mienie zasada: art. 21 i art. 55, przepisy definiujące przestępstwo, przepisy o współsprawstwie, podżeganiu i pomocnictwie

INDYWIDUALIZACJA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ Art. 21. § 1.

Okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną, uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą. § 2. Jeżeli okoliczność osobista dotycząca sprawcy, wpływająca chociażby tylko na wyższą karalność, stanowi znamię czynu zabronionego, współdziałający podlega odpowiedzialności o dpowiedzialności karnej przewidzianej za ten czyn zabroniony, gdy o tej okoliczności wiedział, chociażby go nie dotyczyła. § 3. Wobec współdziałającego, którego nie dotyczy okoliczność określona w § 2, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. ~

ZASADA INDYWIDUALIZACJI KARY Art. 55. Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, o soby, której dotyczą.

oprócz tego, że odpowiedzialność karna winna być nie tylko indywidualna, ale także osobista (np. poplecznictwo w sytuacji odbywania za skazanego kary)

3 ZASADA HUMANITARYZMU prawo nie może działać na zasadzie humanizmu mając na uwadze tylko interes jednostki; musi uwzględniać także interes społeczny; prawo musi uwzględniać prawa jednostki, chronić dobra  jednostkowe ale nie może dać im absolutnego priorytetu kosztem kosztem ochrony interesów ogólnospołecznych zasada humanitaryzmu polega na tym, żeby wymagania przezeń stawiane winny być na miarę

możliwości ludzi, a stosowanie kary i środki nie powinny być okrutne, nie powinny poniżać karanego ani wyrządzać mu zbędnych dolegliwości [źródło w okresie Oświecenia, dziś EKPCz, MPPOiP, Konstytucja]

4 NULLUM CRIMEN SINE LEGE [A. Feuerbach] adresatem nie jest tylko sędzia, ale także t akże ustawodawca (szczególnie w ad1 i ad2) 1) prawo karne musi być prawem pisanym i

zawartym w ustawie a nie opartym na prawie zwyczajowym [nullum crimen sine lege scripta] 2) przepisy karne muszą opisywać przestępstwo w sposób maksymalnie dokładny i zrozumiały

[nullum

crimen sine lege certa]

analogii na niekorzyść oskarżonego wyróżniamy analogię legis (określony przepis, ustawa), i analogię iuris i uris (cały porządek prawa) czasami zdarza się, że pod pozorem interpretacji rozszerzającej, stosuje się analogię (Francja, kradzież energii elektrycznej (nie- rzecz); przykładem stosowania analogii także: skazanie za posiadanie broni innej niż palna bez zezwolenia, z ezwolenia, np. za posiadanie noża kuchennego) 3) niedopuszczalne jest stosowanie

4) ustawa karna wprowadzająca odpowiedzialność karną lub ją zaostrzającą nie

[nullum

może działać wstecz

crimen sine lege praevia, lex retro non agit ]

5) kara za przestępstwo musi być określona i

przewidziana we wcześniej wydanej ustawie (nulla

 poena sine lege) sankcja względnie oznaczona (reguła i zasada) sankcja bezwzględnie oznaczona sankcja nieoznaczona

- od … do … (ograniczona swoboda) - na X lat - całkowita swoboda sędziego

❺ zagadnienia kryminalizacji kryminalizacja – uznawanie przez ustawodawcę pewnych czynów za przestępstwa lub utrzymywanie

przestępczości tych czynów penalizacja – uznawanie 1) OPISOWA NAUKA O KRYMINALIZACJI opis i analiza tego zja wiska jako fragmentu rzeczywistości społecznej, zwłaszcza zaś są rzeczywiste powody kryminalizacji - dobro godne ochrony doznaje uszczerbku - kryminalizacja czynów społecznie szkodliwych lub społecznie niebezpiecznych - rozładowanie napięć społecznych - utwierdzanie postaw moralnych - dyscyplinowanie społeczeczeństwa powody: - racjonalne (osiągnięcie pewnego celu, zabezpieczenie dobra) - irracjonalne (emocjonalne, poczucie karygodności)

ustalaniem, jakie

obecnie w związku z rozwojem społecznym i gospodarczymi i komplikowaniem się sytuacji na świecie obserwuje się tendencje kryminalizacyjne, choć zarazem są dziedziny życia, w których następuje dekryminalizacja (sfera obyczajowo-seksualna)

2) NORMATYWNA NAUKA O KRYMINALIZACJI charakter postulatywny i polega na tworzeniu pewnych zasad określających kiedy kryminalizacja powinna następować, względnie – kiedy jest dopuszczalna - uzasadniona naukowo - oparcie na osiągnięciach kryminologii - przeprowadzenie rachunku zysków i strat (kosztów) - zasada subsydiarności prawa karnego (prawo karne nie powinno interweniować tam, gdzie inne

gałęzie prawa są wystarczające) - standardy przy dowodzeniu winy, zasada in dubio pro reo - podanie uzasadnienia, jeśli jakiś czyn zostanie objęty kryminalizacją - kryterium społecznej szkodliwości czynu

❻ źródła polskiego prawa karnego kodeks karny, ustawy dodatkowe (przepisy karne)

przepisy innych dziedzin prawa (pomocniczo, do wyjaśnienia pojęć itd.) konstytucja i umowy międzynardowe (zgodność) ( zgodność)  judykatura i doktryna (brak mocy wiążącej, wiążącej, jednak siła autorytetu i praktyka)

❼ obowiązywani obowiązywaniee ustawy karnej pod względem czasu 1) uchwalenie 2) podpisanie przez Prezydenta 3) ogłoszenie 4) vacatio legis 5) wejście w życie

czas popełnienia przestępstwa:

„Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany” przykład z czekoladkami: nie w trakcie zatrucia i zgonu, lecz wręczenia zatrutych łakoci :D wyjątek przy obliczaniu terminu przedawnienia

przestępstw skutkowych: miarodajny jest n ie czas działania lub zaniechania, lecz czas nastąpienia skutku

obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu zasada: lex retro non agit

wyjątki przy zmianie ustawy/pojawieniem się nowej ustawy: przed wydaniem prawomocnego wyroku , po popełnieniu przestępstwa :

stosowanie ustawy nowej, ale stosowanie ustawy obowiązującej poprzednio jeżeli jest względniejsza dla sprawcy po wydaniu prawomocnego wyroku: stosowanie ustawy z chwili wyroku [ zasada stabilności wyroków] ALE: 1)  jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem zdrożony jest karą której górna granica jest

niższa od orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za taki czyn w nowej ustawie 2)

3)

 jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na grzywnę albo karę ograniczenia wolności  jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa

czy ustawy epizodyczne powinny być stosowane po utracie przez nie mocy obowiązującej do czynów popełnionych w czasie, gdy obowiązywały?

korzystanie z reguł ogólnych art. 4 lub przepisów ustawy epizodycznej przewidującej takie sytuacje

❽ obowiązywanie polskiej ustawy karnej pod względem miejsca i osób (x6 zasad) prawo karne każdego państwa ma pewien zasięg działania; zasięg ten określają zasady obowiązywania ustawy karnej pod względem miejsca i osób; czasem przestępstwa są tak sformułowane, że obcokrajowcy nie sa w stanie wypełnić znamion przestępstwa (wyjawienie niemieckiej tajemnicy państwowej przez Niemca); na początek badamy oczywiście czy czyn wypełnia znamiona przestępstwa przewidzianego w polskim KK zasada terytorialności

polską ustawę karną stosuje się

zasada narodowości

zasada narodowości

podmiotowej

przedmiotowej (ochronna) ograniczona czyny popełnione przez

obywatel polski odpowiada za

do czynów popełnionych na

wszelkie czyny popełnione za polskim terytorium lub na granicą, które są polskim statku wodnym lub przestępstwami według prawa powietrznym zarejestrowanym polskiego oraz według prawa w Polsce (także stałe platformy obowiązującego w miejscu na szelfie kontynentalnym), popełnienia (podwójna przestępność czynu) chyba, ze umowa miedzynarodowa stanowi inaczej

wyjątki: 1) polski funkcjonariusz

terytorium: powierzchnia, słup

publiczny pełniąc

cudzoziemców za granicą podlegają ustawie karnej polskiej w zasadzie tylko wtedy,

gdy są przestępstwami przeciwko interesom RP, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej  jednostki organizacyjnej bez

osobowości prawnej lub przestępstwem terrorystycznym; podobnie jak

służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z

powietrza nad tym obszarem

(do 90km), wnętrze ziemi pod nią + morskie wody przybrzeżne obejmujące morskie wody wewnętrzne (zatoki i porty) oraz morze terytorialne (12 mil morskich [22224 m] liczonych od tzw linii podstawowej, tj. linii najniższego stanu wody wzdłuż

wybrzeża lub zewnętrznej granicy morskich wód wewnętrznych)

wykonywaniem swoich funkcji 2)

z lewej, musi być spełniony warunek podwójnej przestępności czynu i można stosować wymienione po lewej dwa wyjątki

przestępstwo popełniono w miejscu niepodlegającym żadnej władzy państwowej (Antarktyda, tratwa na

pełnym morzu)

miejsce popełnienia przestępstwa, koncepcja miejsca popełnienia przestępstwa: tam gdzie

sprawca działał lub zaniechał działania, albo w miejscu, gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub miał nastąpić > miejsc popełnienia przestępstwa może być więc kilka, wystarczy, że  jedno znajdowało się w Polsce, by można było zastosować tą zasadę przekazanie-przejęcia ścigania

 – w przypadku popełnienia pewnych przestępstw przez cudzoziemców wszczyna się postepowanie karne ale

następnie przekazuje się zebrane dowody i ewentualnie

podejrzanego do państwa, którego jest obywatelem; ta instytucja oparta jest na

umowach międzynarodowych zasada narodowości przedmiotowej (ochronna) nieograniczona zastosowanie polskiej ustawy karnej bez względu na obywatelstwo sprawcy i bez ograniczenia warunkiem

podwójnej przestępności: 1) przestępstwa przeciwko

bezpieczeństwu wewnętrznemu lub

zasada odpowiedzialności zastępczej polega na: cudzoziemiec popełnia za

zasada represji wszechświatowej (zasada uniwersalna) przewiduje stosowanie

polskiego KK do cudzoziemców granicą czyn zabroniony według i Polaków w razie popełnienia prawa miejscowego i według przez nich przestępstw ściganch prawa polskiego, nieobjęty na mocy zobowiązania zasadą ochronna ograniczoną wynikającego z umów ani zasadą ochronną międzynarodowych lub nieograniczoną i jest on przestępstw określonych w Rzymskim Statucie MTK. Chodzi zagrożony w polskiej ustawie

2)

zewnętrznemu RP przestępstwa przeciwko polskim

urzędom lub funkcjonariuszom publicznym 3)

przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym

4)

5)

kara przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności; stosuje się wówczas ustawę karna polską, ale pod warunkiem, że

tu o przestępstwa takie jak np. ludobójstwo i inne zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie

sprawca przebywa w Polsce i

fałszowanie pieniędzy, porywanie samolotów. Nie

nie postanowiono go wydać; z przepisu tego wynia, że w opisanej sytuacji

pierwszeństwo ma ekstradycja sprawcy za granicę

wojenne, handel narkotykami,

oznacza to jednak

bezwzględnego obowiązku ścigania każdego z takich przestępstw w Polsce. Istnieje

on tylko wtedy, gdy sprawcy przestępstwa fałszywych zeznań przykład1: X dopuścił się (przebywającego w Polsce) nie złożonych wobec postanowiono wydać. rozboju w Igrekolandii i urzędu polskiego następnie przyjechał do Polski. przestępstwa z którego Żadne państwo nie zwraca się o została osiągnięta,  jego ekstradycję. Zastosowanie ma polski KK; gdyby chociażby pośrednio, korzyść majątkowa na Igrekolandia skutecznie ubiegała się o wydanie go terytorium RP zasada ta nie miałaby zastosowania

przykład2: X zabił Y w Igrekolandii i wyjechał do Ikslandii. W takiej sytuacji jeżeli ofiara nie była obywatelem polskim (wtedy bowiem

zastosowanie miałaby zasada ochronna ograniczona) nie

wszczyna się w Polsce postępowania bo ustawa polska nie ma zastosowania skoro sprawca nie przebywa w Polsce

moc prawna orzeczeń zagranicznych:

orzeczenie zagraniczne nie stanowi przeszkody do wszczęcia lub prowadzenia postepowania karnego o ten sam czyn w Polsce, oczywiście jeśli według zasad w/w ustawa polska ma zastosowanie wynika z tego, ze co do wyroków zagranicznych nie obowiązuje zasada powagi rzezy osądzonej (res iudicata), zgodnie z którą nie można nikogo skazywać powtórnie za ten sam czyn (ne bis in idem ); sąd polski skazując sprawcę ponownie zalicza jednak na poczet wymierzonej przez siebie kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą (zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie) oraz wykonaną tam karę uwzględniając różnice między tymi karami wyjątki od możliwości powtórnego osądzenia (przeszkody): - gdy Polska w inny sposób wyczerpała swoje prawo do ukrania sprawcy (ekstradowanie sprawcy, przekazanie za granicę ścigania, przejęcie wyroku zagranicznego do wykonania go w Polsce) - gdy do czynu zapad ło orzeczenie MTK - gdy wynika to z umowy międzynarodowej konwencja berlińska – obywatel kraju będącego stroną konwencji, odbywa karę w kraju ojczystym

❾ immunitety immunitet – czasowe lub stałe wyłączenie możliwości pociągnięcia do

odpowiedzialności karnej pewnej kategorii osób z powodu popełnienia jakichkolwiek lub niektórych przestępstw; wyróżniamy dwa rodzaje immunitetu: formalny i materialny

immunitet materialny – stałe uchylenie karalności czynu wypełniającego znamiona przestępstwa immunitet formalny – czasowe wyłączenie możliwości wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego Immunitet materialny ma charakter trwały, tzn. karalność czynu nie może być przywrócona, natomiast immunitet formalny przestaje chronić posiadającą go osobę gdy zostanie uchylony przez

odpowiedni organ lub gdy osoba ta przestaje pełnić określoną funkcję immunitet materialny adwokat – nadużycie wolności słowa i pisma

(zniewaga lub zniesławienie strony, jej pełnomicnika lub obrońcy, kuratora, świadka, biegłego lub tłumacza podlega ściganiu tylko w

immunitet formalny

prezydent RP, posłowie i senatorzy, RPO, sędziowie, prokuratorzy, pracownicy NIK 

prezydent – naruszenie Konstytucji,



ustawy lub popełnienie przestępstwa – pociągnięty do odp. wyłącznie przed TS (postawienie w stan oskarżenia uchwałą ZN większością co najmniej 2/3 ustawowej liczby członków ZN na wniosek co najmniej 140 członków ZN) posłowie i senatorzy  – od dnia

drodze dycyplinarnej); podobnie prokurator

materialny immunitet parlamentarny -

poseł/senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za działalność w zakresie wykonywania mandatu ani w czasie trwania

mandatu, ani po jego wygaśnięciu, chyba że narusza prawa osób trzecich

ogłoszenia wyników wyborów  do dnia wygaśnięcia mandatu (możliwość

wyrażenia zgody przez posła na pociągnięcie go do odpowiedzialności); poseł/senator nie może być również zatrzymany lub aresztowany bez zgody



Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa i  jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania RPO – nie może być pozbawiony wolności ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu



sędziowie – sędzia nie może bez

uprzedniej zgody sądu być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności; nie może być też zatrzymany ani aresztowany, z

wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku

 jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania 

prokurator  NIK – pracownicy wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne z

powodu swych czynności służbowych bez uprzedniej zgody kolegium NIK;

prezes NIK nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez zgody Sejmu; w kwestii zatrzymania lub aresztowania Prezesa NIK obowiązują zasady podobne

 jak przy posłach 

immunitet dyplomatyczny i konsularny

❿ pojęcie przestępstwa przestępstwo – czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub

występek,

bezprawny, zawiniony i

społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

czyn człowieka - czyn człowieka – dawniej karano za poczynania zwierząt lub karano same zwierzęta jeśli były w

przestępstwo „zamieszane”  - mówiąc osoba fizyczna, wykluczamy osoby prawne i inne jednostki organizacyjne którym przepisy

szczególne przyznają osobowość prawną (wyjątkiem odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary) - aby zachowanie uznać za czyn, musi być on zależny od woli i uzewnętrzniony  – nie chodzi więc o

myśli, zamiary i poglądy nie każde jednak zachowanie zewnętrzne jest czynem: przymus bezwzględny ( vis absoluta) – taki któremu nie można się oprzeć (przykład ze związanym dróżnikiem kolejnowym) [brak czynu = brak przestępstwa] przymus względny ( vis compulsiva) – polegający na wywieraniu nacisku na człowieka, ale

niewykluczający kierowania przez tę wolę jego zachowaniem się (tortury, groźba zastrzelenia) [stan wyższej konieczności]

ustawowe znamiona przestępstwa. czyn zabroniony przestępstwo musi być czynem zabronionym przez ustawę karną, tzn. musi odpowiadać opisowi ustawowemu określonego typu przestępstwa ; składa się on z elementów, które nazywamy ustawowymi znamionami przestępstwa

ustawowe znamiona przestępstwa mogą dotyczyć różnym elementów jego struktury: podmiotu, strony przedmiotowej, strony podmiotowej lub przedmiotu

znamiona opisowe – stwierdzenie ich nie wymaga stosowania o cen, a ich zakres znaczeniowy jest

wyraźny znamiona ocenne – przy ich ustalaniu wymagane jest posługiwanie się różnego rodzaju ocenami

bezprawność to, że dany czyn wypełnia znamiona, nie przesądza o tym, że mamy do czynienia z przestępstwem 1)

2)

niektóre przepisy prawne w ograniczonym zakresie zezwalają na zachowanie wypełniające znamiona przestępstwa, zmieniając kwalifikację danego czynu na działanie prawne (zatrzymanie złodzieja na gorącym uczynku) przestępstwa nieumyślne są przestępstwami z nieostrożności – jako przestępstwo nieumyślne może być ocenione tylko takie wypełnienie znamion przestępstwa nieumyślnego, które było rezultatem nieostrożnego zachowania się sprawcy

wina - kiedy zachodzi? zachodzi wtedy, gdy sprawcy możemy postawić zarzut z popełnienia danego czynu zabronionego - zakres pojęcia

pojęcie winy w prawie karnym procesowym jest szersze niż w prawie karnym materialnym - przesłanki winy:

POZYTYWNE 1) strona podmiotowa przestępstwa (zamiar popełnienia przestępstwa [przestępstwa umyślne] albo

lekkomyślność lub niedbalstwo [przestępstwa nieumyślne]) formy winy

2) osoba jest zdolna do ponoszenia winy (określony wiek) NEGATYWNE 1) okoliczności wyłączające winę (niepoczytalność sprawcy, błąd, działanie na rozkaz, stan wyższej konieczności (z §2 ))

wina – personalna (a więc adresowana do konkretnej osoby) zarzucalności popełnionego czynu.

Granice tej zarzucalności określa ustawa, ustanawiając przesłanki winy i wskazując okoliczności wyłączające winę - interpretacja art. 1 § 3 KK

szeroka interpretacja art. 1 § 3 KK (ze względu na szczególną sytuację sprawcy nie można wymagać od niego zachowania zgodnego z prawem)

społeczna szkodliwość zakładamy, że typy zachowań opisane przez ustawę jako przestępstwa są zrachowaniami społecznie szkodliwymi

czasem, gdy typ zachowania się jest generalnie społecznie szkodliwy, konkretnie popełniony czyn tego typu może wyjątkowo tej cechy nie mieć; inaczej mówiąc, czy zabroniony (element formalny) może nie być społecznie szkodliwy (brak elementu merytorycznego) lub być społecznie szkodliwy w stopniu tak minimalnym, że nie zasługuje na potraktowanie go jako przestępstwa

zatem, czyn konkretny, mim o że formalnie narusza przepsi karny, nie jest przestępstwem: przykład:  jeden pracownik kończąc pracę, przypadkowo zamyka na 2 minuty drugiego, nie wiedząc, że się tam znajdował 

materialne definicje przestępstwa zawierają element „społecznej szkodliwości” w przeciwieństwie do formalnych które formułują je tak: czyn zabroniony przez ustawę karną; źródłem pierwszej jest system radziecki [możliwość selekcji] w KK z 1969r „społeczne niebezpieczeństwo czynu” w KK z 1997r „społeczna szkodliwość czynu”

⓫ struktura przestępstwa [podmiot przestępstwa, strona przedmiotowa, strona podmiotowa, przedmiot przestępstwa]

podmiot przestępstwa [1] WIEK

podmiotem przestępstwa może być tylko osoba fizyczna która ukończyła w chwili popełnienia czynu 17 lat; nieletni nie podlegają odpowiedzialności karnej lecz stosuje się wobec nich środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich poza Polską granica wieku od której możliwe jest wymierzenie nieletnim kar, jest niższa od obowiązującej w Polsce (RFN 14, Skandynawia 15, Francja 13, Wielka Brytania 14 a za morderstwo 10l.) 2 wyjątki:

od 15 lat gdy spełniono warunki odnoszące się do rodzaju popełnionego czynu oraz do właściwości sprawcy i okoliczności sprawy (10 § 2: zamach na Prezydenta RP, zabójstwo umyślne zwykłe, umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu typu podstawowego i kwalifikowanego, myślne spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego, porwanie samolotu lub statku typu podstawowego i typu kwalifikowanego, umyślne spowodowanie katastrofy w komunikacji typu podstawowego i kwalifikowanego, zgwałcenie typu kwalifikowanego, wzięcie zakładników typu podstawowego i kwalifikowanego, rozbój) od 17 do 18 jako nieletni  – odnosi się to tylko do sprawcy występku, wobec którego można

zastosować zamiast kary środki poprawcze lub wychowawcze, jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy, a także stopień rozwoju oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy

NIELETNI / MŁODOCIANY nieletni - postępowanie  z nieletnimi nie ma charakteru karnego i popełnienie   czynu o znamionach przestępstwa  lub wykroczenia nie  jest  jedyną podstawą  tego postępowania ; ustawa reguluje bowiem postępowanie z nieletnimi u których  stwierdzono objawy demoralizacji; zasadą  jest stosowanie środków wychowawczych i wychowawczo-leczniczych:

młodociany - sprawca młodociany   to taki który nie ukończył   21 lat w chwili czynu ani 24 lat w chwili orzekania; KK kładzie  nacisk na cele wychowawcze kary oraz szersze są także w stosunku do młodocianych możliwości nadzwyczajnego złagodzenia  kary

a. środki wychowawcze, m. in: - upomnienie - zobowiązanie do okreśłonego postępowania - nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna - nadzór kuratora - umieszczenie

w rodzinie zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno-wychowawczym b. środek leczniczo -wychowawczy umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym,

zakładzie leczniczym, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii, domu społecznym c. umieszczenie w zakładzie poprawczym - dla 13l-17l.; w razie popełnienia czynu

wypełniającego znamiona przestępstwa, jeżeli zachodzi wysoki stopień demoralizacji, okoliczności, charakter czynu, nieskuteczność lub przewidywana nieskuteczność innych środków

przestępstwa indywidualne, przestępstwa powszechne powszechne – podmiotem ich może być każda osoba odpowiadająca ogólnym cechom podmiotu

przestępstwa, tzn. osoba fizyczna, która osiągnęła określony wiek indywidualne – te w których opisie ustawowym znamię podmiotu określone jest przez

użycie pewnej dodatkowej cechy (żołnierz, funkcjonariusz publiczny); powoduje to, że sprawcami tych przestępstw mogą być osoby mające cechę indywidualną; dzielimy je na: właściwe szczególna cecha podmiotu decyduje o bycie przestępstwa;

niewłaściwe szczególna cecha podmiotu nie decyduje o byc ie przestępstwa lecz o stworzeniu jego typu kwalifikowanego lub uprzywilejowanego (np.

dzieciobójstwo popełnione nie przez matkę)

strona przedmiotowa [2] zaliczamy do niej: 1) czyn (zachowanie się) podmiotu [najważniejszy, zawsze występuje, opisywany za pomocą znamienia czasownikowego] 2) skutek czynu (tylko przy materialnych) 3) czas i miejsce czynu („po wyznaczeniu do służby”, „na terytorium RP”) 4) sytuację w jakiej czyn popełniono („będąc pozbawiony wolności”) 5) sposób popełnienia i przedmiot wykonawczy czynu („przemocą, groźbą bezprawną”;

„zamknięte pismo”, „znaki graniczne”; jednak nie występuje w zniesławieniu, tajemicy państwowej) FORMY CZYNU

przestępstwa trwałe  polegające na utrzymywaniu pewnego stanu przeczy (pozbawienia człowieka wolności, nielegalne posiadanie broni palnej, dezercja)  ma to znaczenie dla obliczania terminu przed awnienia ścigania i wyrokowania [zaczyna biec

od zakończenia przestępstwa), a także w sytuacji zmiany ustawy karnej oraz przy stosowaniu ustaw amnestyjnych i abolicyjnych oraz przy pomocnictwie

prawomocny wyrok przerywa przestępstwo trwałe przestępstwa wieloosobowe  niektóre przestępstwa polegają na działaniu wieloosobowym, określone jako „branie udziału” (bójka, pobicie, zbiegowisko, przestępczość zorganizowana) przestępstwa wieloczynowe  polegające na pewnego rodzaju działalności na którą składają się poszczególne czyny (szpiegostwo, rozpijanie małoletniego, znęcanie się) 

PRZESTĘPSTWA Z ZANIECHANIA jako szczególna grupa przestępstw indywidualnych FORMALNE PRZESTĘPSTWA Z ZANIECHANIA niepodjęcie przez sprawcę działania, do którego był on zobowiązany źródło obowiązku: a) ustawa karna; ten sam przepis który przewiduje karę za

zaniechanie

określonego działania, jest jednocześnie źródłem obowiązku MATERIALNE PRZESTĘPSTWA Z ZANIECHANIA spowodowanie określonego skutku przez niepodjęcie takiego działania do którego podmiot był

zobowiązany źródło obowiązku: a) ustawa, b) umowa [ważne, by zobowiązany był wyraźnie ukierunkowany na

zapobieżenie nienastąpienia pewnego skutku, którego spowodowanie wypełnia znamiona określonego przestępstwa] a) np. rodzice wobec dzieci b) zarówno sformalizowane, jak i nie: umowa o

pracę a także umowa rodziców ze znajomymi, że popilnują ich dziecka, wynajęta do opieki nad ciężko chorym pielęgniarka

połączenie działania z zaniechaniem [spowodowanie skutku przez zaniechanie zlikwidowania

wywołanej przez siebie niebezpiecznej lub bezprawnej sytuacji] – nie ma do tych przypadków zastosowanie art. 2 KK. W związku z tym, musimy po prostu przymierzyć dane sytuacje do odpowiednich przepisów KK i ocenić, czy odpowiadają one w sensie językowym temu, co nazywamy „spowodowaniem uszczerbku na zdrowiu” itd. [przykład z cysterną i nieusunięciem żrących cieczy oraz poparzeniem dzieci]

SKUTEK CZYNU. ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY teoria ekwiwalencji (równowartości warunków)

opiera się na założeniu, że przyczyną każdego skutku jest pewna suma warunków koniecznych do  jego nastąpienia, każdy warunek jest równej wartości (każdy z nich może być potraktowany jako ten, który spowodował skutek); w praktyce, można powiedzieć, że warunkiem koniecznym (sine qua non) przestępstwa kradzieży w roku 2012 jest pojedyncze, proste wydarzenie które nastąpiło w roku 5000 p.n.e

teoria adekwatnego związku przyczynowego

wg teorii a.z.p. nie wystarcza, że czyjeś zachowanie jest koniecznym warunkiem nastąpienia skutku; dla uznania go za przyczynę wymaga się jeszcze by określony w ustawie skutek był normalnym, typowym następstwem takiego zachowania się; jeśli przykład 2 sprawdzimy przy pomocy kryteriów tej teorii, to dojdzie my do wniosku, że brak jest związku przyczynowego między zachowaniem się męża wysyłającego żonę w podróż samolotem a jej śmiercią w katastrofie; śmierć w katastrofie nie  jest bowiem normalnym, typowym następstwem wysłania kogoś w podróż samolotem teoria relewancji

wg niej, związek przyczynowy można ujmować szeroko, tak jak czyni to teoria ekwiwalencji, ale prawo karne przez odpowiednie sformułowanie przepisów dokonuje tutaj pewnej selekcji, a nie każde spowodowanie skutku, nie każdy związek przyczynowy jest istotny (relewantny) obiektywne przypisanie

SN odwołuje się do teorii ekwiwalencji (najczęściej); pod wpływem doktryny, można spotkać odwoływanie się do teorii obiektywnego przypisania skutku; np. gdy kierowca potrącił przechodnia  jadąc z dużą prędkością, ale w konkretnych warunkach nawet i prowadzenie samochodu z prędkością względnie bezpieczną, nie zapobiegłoby wobec zachowania się pieszego spowodowaniu wypadku – zatem zachowanie kierowcy było przyczyną zaistniałego skutku, ale nie można mu tego skutku przypisać, bo skutek nie był realizacją niebezpieczeństwa stworzonego zbyt szybką jazdą Przyczynowość zaniechania  – niektórzy mówią, że nie istnieje związek przyczynowy między

zaniechaniem a określonym w ustawie skutkiem; twierdzą, że skutek może być wywołany tylko przez działanie człowieka; zaniechanie nie może zapoczątkować łańcucha przyczynowego, co najwyżej możemy osobom zobowiązanym zarzucić, że nie przeszkodziły w nastąpieniu skutku; jedni wobec tego mówią, że odpowiedzialność karna powinna następować za spowodowanie skutku, a drudzy za nieprzeszkodzenie skutkowi ⦿

strona podmiotowa (subiektywna) – najważniejsza przesłanka winy [3] (popełnienie czynu umyślnie lub nieumyślnie) obejmuje zjawiska psychiczne, które muszą towarzyszyć stronie przedmiotowej, czyli zewnętrznemu zachowaniu się sprawcy, i które wyrażają stosunek psychiczny sprawcy do czynu; w skrócie: określona postać stosunku psychicznego do czynu, przy czym stosunek ten może polegać na umyślności lub nieumyślności

psychicznej są wymagane już w ramach strony przedmiotowej (czyn, czyli zachowanie kierowane wolą) pewne elementy natury

formy winy umyślnej (bezpośredni i ewentualny ) zamiar bezpośredni (dolus directus) [chcenie]

zamiar ewentualny (dolus evenualis ) [godzenie się ]

gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony: - wybicie szyby w samochodzie - wybicie szyby w samochodzie z dużej odległości

sprawca przewidując możliwość popełnienia, godzi się na to

z cząstkowym prawdopodobieństwem sukcesu … albo gdy uświadamia sobie, że jego zachowanie może wypełnić te znamiona, chce  jego popełnienia: - wysadzenie w powietrze budynku; jeśli w budynku byli ludzie którzy z powodu wybuchu zmarli choć nie było to celem sprawcy, mamy przy takim zabójstwie zamiar bezpośredni

różni się od zamiaru bezpośredniego zarówno elementem woli  jak i elementem świadomości < chce jego popełnienia / godzi się na to < uświadamia sobie, że jego zachowanie może wypełnić znamiona / nie ma pewności, że wypełnia znamiona przestępstwa

przy zamiarze bezpośrednim wyróżniamy: zamiar bezpośredni nagły (dolus directus

zamiar bezpośredni przemyślany (dolus

repentinus)

directus  praemeditatus) (czasowe

(decyzja podjęta w krótkim czasie)

kształtowanie się decyzji) ^ różnica polega na warunkach w jakich doszło do ukształtowania się zamiaru ^

nie jest rodzajem zamiaru bezpośredniego zamiar ogólny (dolus generalis) – sprawca nie

precyzuje w swoich przeżyciach psychicznych skutu, który chce spowodować

godzenie się: Makarewicz: wola warunkowa (chęć zrealizowania znamion czynu zabronionego

innego niż zamierzony bezpośrednio na wypadek, gdyby doszło do takiej realizacji) Wolter: obojętność (świadomość możliwości popełnienia czynu zabronionego oraz brak chęci do popełnienia przestępstwa, jak i niechęć do  jego popełnienia); podobnie Waszczyński Buchała: sprawca nie chce popełnienia czynu zabronionego, jednocześnie ma świadomość wysokiego prawdopodobieństwa powstania skutku ubocznego i nie jest przekonany, że uda mu się tego skutku uniknąć zamiar niby-ewentualny (dolus quasi-eventualis)

odmiana zamiaru bezpośredniego; polega na tym, że sprawca przy braku pewności co do  jednego ze znamion czynu zabronionego „chce” zachowania się objętego znamieniem czasownikowym (brak pewności co do wieku osoby z którą odbywa stosunek seksualny)

dodatkowe cechy umyślności. przestępstwa kierunkowe :

w znamionach niektórych typów przestępstw umyślnych znajdujemy wskazanie na dodatkowe cechy które musi zawierać ich strona podmiotowa. Najczęściej jest to znamię określonego celu którym ma się kierować sprawca („cel przywłaszczenia, zmuszenia, osiągnięcia korzyści majątkowej”; rzadziej motyw lub pobudka: motyw to przeżycie psychiczne o

charakterze intelektualnym, skłaniające sprawcę do popełnienia czynu, np. ograniczanie praw człowieka ze względu na jego wyznanie lub bezwyznaniowość pobudka jest pełniącym taką samą rolę przeżyciem o charakterze emocjonalnym; pobudka działania to np. zabójstwo eutanatyczne które ma być popełnione pod wpływem współczucia przestępstwa znamienne celem, motywem lub pobudką określa się jako przestępstwa kierunkowe gdzie sprawca działa z zamiarem dokładnie ukierunkowanym; uważa się też, że przestępstwa kierunkowe mogą być popełnione tylko w zamiarze bezpośrednim, bowiem działanie w określonym

celu, z określonych motywów lub pobudek nie daje się pogodzić z charakterystycznym dla zamiaru ewentualnego godzeniem się; wyjątek: „w celu uzyskania kredytu dla osoby trzeciej, X przedstawia obiektywnie nieprawdziwe dane o jej stanie majątkowym, nie będąc pewien czy są one nieprawdziwe, czy prawdziwe; dopuszczając taką ewentualność i nie sprawdzając tego, godzi się na to, że taka nieprawdziwość ma miejsce;” 

zamiar ewentualny jest wyłączony wtedy , gdy ze sformułowania znamion danego przestępstwa

wynika, że sprawca musi chcieć popełnienia czynu zabronionego – zachodzi to wtedy gdy sformułowanie znamion zakłada pełną wiedzę a nie tylko przewidywanie możliwości formy winy nieumyślnej (lekkomyślność i niedbalstwo) przesłanką odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne jest naruszenie zasady ostrożności: „na skutek niezachowania ostrożności, wymaganej w danych okolicznościach”

uzasadnienie do KK z 1997 nie dzieli winy nieumyślnej na dwie formy, jednakże nie ma żadnych racjonalnych powodów, aby tego nie stosować: lekkomyślność [przewidywanie]

niedbalstwo [niewykorzystanie swoich

możliwości intelektualnych; brak przeżyć

sprawca świadomie naruszając zasady ostrożności możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje, lecz przypuszcza, że go uniknie (uświadamiając sobie swoją nieostrożność, nie skorygował ani nie zaniechał swojego działania lecz liczył na uniknięcie popełnienia przestępstwa)

w sferze świadomości (przewidywanie możliwości) zawiera ten sam element co zamiar ewentualny; lekkomyślnośc różni się od niego przypuszczenie sprawcy, że jego działanie nie wypełni znamion czynu zabronionego  x pozostawia broń palną w niezamkniętej szafie, myśląc że samo ostrzeżenie dziecka spowoduje, że ono nigdy jej nie użyje

psychicznych] sprawca możliwości popełnienia czynu zabronionego nie przewiduje, chociaż może ją

przewidzieć (zarzut, że sprawca nie wykorzystał swoich możliwości intelektualnych do)

do istoty niedbalstwa należą więc, po pierwsze: świadome lub nieświadome naruszenie reguł ostrożności wymaganej w danych okolicznościach i związek przyczynowy między tym naruszeniem a czynem zabronionym, a po drugie możliwość przewidywania możliwości

popełnienia czynu zabronionego wyrzucenie przez okno ciężkiego przedmiotu które powoduje śmierć przechodnia spowodowanie śmierci dziecka poprzez zostawienie w łączonego żelazka i wyjście z domu

na uniknięcie skazania za niedbalstwo, nie wpływa odurzenie się alkoholem czy narkotykiem

wina kombinowana (inaczej mieszana, culpa dolo exorta)

część znamion przestępstwa objęta jest zamiarem sprawcy, a część tylko winą nieumyślną; dotyczy to tylko przestępstw umyślnych kwalifikowanych przez określone następstwo: - kwalifikowane typy przestępstw udziału w bójce lub pobiciu

wina mieszana nie zachodzi przy przestępstwach kwalifikowanych przez inne znamię niż następstwo (np. kwalifikowany typ pozbawienia człowieka wolności, następuje w całości umyślnie) przestępstwa z winy mieszanej traktuje się je w sumie jako przestępstwa umyślne art. 9 § 3 dotyczy także sytuacji przestępstw umyślno-umyślnych jak i nieumyślno-nieumyślnych; nie są to jednak wtedy przypadki winy mieszanej

przedmiot przestępstwa [4] Przestępstwo jako czyn społecznie szkodliwy godzi w istotne dla społeczeństwa dobra prawne, takie  jak życie, własność, bezpieczeństwo, wolność itd. Mówimy, że dobra te są przedmiotem

przestępstwa. Przestępstwo stanowi zamach na nie i dlatego, patrząc od strony przestępstwa, nazywamy je przedmiotem zamachu, a patrząc od strony prawa karnego, nazywamy je przedmiotem ochrony. Nie należy mylić przedmiotu przestępstwa z przedmiotem wykonawczym który jest elementem strony przedmiotowej i który oznacza przedmiot materialny, na którym dokonuje się przestępstwa (kartka papieru przy fałszerstwie). Natomiast przedmiotem przestępstwa byłaby tu wiarygodność dokumentów. Podział przestępstw ze względu na przedmiot ochrony przestępstwa polegające na przestępstwa polegające na naruszeniu dobra prawnego

narażeniu dobra prawnego na konkretne niebezpieczeństwo

przestępstwa abstrakcyjnego narażenia dobra prawnego z reguły przestępstwa formalne

(wyjątek: jeżeli należący do w reguły przestępstwa materialne

znamion skutek ma inny

charakter niż uszczerbek lub niebezpieczeństwo dla przedmiotu ochrony)

uszczerbek wyrządzony określonemu dobru

skutek w postaci stanu konkretnego

prawnemu: - zabójstwo - pozbawienie wolności - zgwałcenie - oszustwo - naruszenie nietykalności cielesnej

niebezpieczeństwa dla dobra prawnego: - spowodowanie

niebezpieczeństwa pożaru - udział w niebezpiecznej bójce lub pobici

zachowanie które jest uważane za niebezpieczne dla określonego dobra prawnego, ale to niebezpieczeństwo nie należy do niego znamion, a jest tylko pewnym założeniem kierującym ustawodawcą przy tworzeniu przepisu, a więc niebezpieczeństwo to nie wymaga dowodzenia w procesie oraz nie musi

ostatecznie powodować ani uszczerbku ani konkretnego niebezpieczeństwa: - używanie broni lub innego niebezpiecznego przedmiotu

rpzez uczestnika bójki lub pobicia - doprowadzenie do obcowania

płciowego małoletniego poniżej lat 15

indywidualny, rodzajowy i ogólny przedmiot ochrony indywidualny – dobro prawne będące przedmiotem ochrony pojedynczego przepisu karnego (czy też

dobro zaatakowane) [prawidłowy przebieg postępowania karnego, ochrona organów ścigania przed podejmowaniem niepotrzebnych czynności] rodzajowy – dobro prawne chronione przez grupę przepisów z reguły zamieszczonych w jednym rozdziale (wymiar sprawiedliwości)

ogólny – istotne w socjalistycznej nauce prawa karnego [całokształt stosunków społecznych], w

rzeczywistości trudno jest wskazać takie ogólne dobro prawne które jest chronione przez prawo karne

znaczenie przedmiotu ochrony przy interpretacji przepisu obok normalnej funkcji jako jednego ze znamion przestępstwa, ustalenie dobra prawnego które jest przedmiotem ochrony danego przepisu karnego, pozwala przede wszy stkim zrozumieć sens tego przepisu; przedmiot ochrony jest także istotny przy wątpliwościach interpretacyjnych (wykładnia):

X zawiera powtórne małżeństwo z Y (ich czyn wypełnia znamiona przestępstwa bigamii z art. 206 KK, mimo to nie ma tutaj żadnego naruszenia przedmiotu chronionego) X nie płaci alimentów, mimo zobowiązania wynikającego z prawomocnego wyroku stwierdzającego  jego ojcostwo; w trakcie postępowania o przestępstwo z art. 209 dochodzi do uchylenia prawomocnego wyroku stwierdzającego jego ojcostwo, a następnie do stwierdzenia w kolejnym procesie, że ojcem dziecka jest Z. podobieństwo przestępstw (należących do tego samego rodzaju) skierowanych przeciwko podobnemu dobru prawnemu, ma znaczenie szczególnie przy stosowaniu przepisów o recydywie

⓬ formy popełnienia przestępstwa formy zjawiskowe sprawcze sprawstwo pojedyncze

ten kto wykonuje czyn zabroniony sam

niesprawcze ten, kto chcąc aby

podżeganie

inna osoba dokonała czynu zabronionego,

nakłania ją do tego współsprawstwo

sprawstwo kierownicze

sprawstwo poleceniowe

ten, kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą (problem  przestępstw indywid.) ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez

ten, kto w zamiarze, aby inna osoba

pomocnictwo

dokonała czynu zabronionego:

(fizyczne) ułatwia

wbrew prawnemu,

 jego popełnienie, w szczególności przez:

szczególnemu obowiązkowi

- dostarczanie

niedopuszczenia do

narzędzi

popełnienia czynu

inną osobę

- dostarczanie

ten, kto

środku przewozu

zabronionego swoim zaniechaniem

wykorzystując uzależnienie innej

(psychiczne) - udzielanie rady lub informacji

osoby od siebie, poleca jej wykonanie czynu zabronionego

ułatwia innej osobie  jego popełnienie

[KK stoi na zasadzie niezależności odpowiedzialności] oraz [podżeganie i

pomocnictwo mogą być popełnione w formie usiłowania] oraz [istnieje łańcuszkowe pomocnictwo/podżeganie]

współsprawstwo 







przy popełnieniu przestępstwa indywidualnego właściwego  jest możliwe pod warunkiem, że wszyscy współsprawcy mają wymaganą cechę podmiotu (3 żołnierzy dezerteruje) lub pozostali współsprawcy wiedzą o występowaniu tej cechy ( samowolne użycie wojskowego statku powietrznego przez cywila z kolegą-żołnierzem) popełnienie przestępstwa indywidualnego niewłaściwego  jest możliwe gdy przestępstwo indywidualne niewłaściwe stanowi uprzywilejowany typ przestępstwa, to współsprawca który cechy indywidualnej nie ma odpowiada za przestępstwo typu podstawowego (ewentualnie kwalifikowanego jeżeli taki istnieje i znamiona jego zostały wypełnione) w przestępstwie indywidualnym niewłaściwym typu kwalifikowanego współsprawca niemający cechy indywidualizującej będzie mimo to odpowiadał za typ kwalifikowany jeżeli o istnieniu tej cechy u drugiego współsprawcy wiedział ( można podsumować, że w odnienisu do przestępstw indywidualnych niewłaściwych konsekwencje występowania cechy indywidualizującej przenoszą się na drugiego współsprawcę tylko przy typie kwalifikowanym) ^ ^ ^ przykład z dzieciobójstwem oraz z opieką nad dzieckiem ^^^ sprawstwem równoległym nazywamy sytuację w której dwie osoby w tym samym miejscu i w tym samym czasie niezależnie od siebie popełniają przestępstwo

indywidualizacja winy, zasada indywidualizacji winy każdy ze współdziałających odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności nie można karać za eksces współdziałającego, ponieważ wykracza to poza granice zamiaru   

 jeżeli dobrowolnie zapobieżono dokonaniu czynu zabronionego, współdziałający nie podlegają każe (czynny żal); można zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary jeżeli dobrowolnie starali się mu zapobiec, ale im się to nie udało

podżeganie 

 



1 – nie do popełnienia przestępstwa, a do popełnienia czynu zabronionego (nakłanianie osoby niepoczytalnej), 2 – nakłananie do określonego zachowania się, a nie np. wywołanie

nienawiści strona podmiotowa podżegania: zamiar bezpośredni nakłanianie osoby która ma już zamiar popełnienia przestępstwa, nie jest podżeganiem; może być potraktowane jako nieudolne usiłowanie nakłonienia, jeżeli nakłaniający nie wie o istnieniu zamiaru popełnienia przestępstwa u nakłanianego; jeżeli jest to natomiast świadome podtrzymywanie istniejącego zamiaru, może ono jeżeli ułatwia nakłanianemu popełnienie przestępstwa być pomocnictwem psychicznym zwracanie się do osób nieoznaczonych indywidualnie (tłum, czytelnicy) może wypełniać znamiona publicznego nawoływania do popełnienia przestępstwa

pomocnictwo  

może być popełnione tylko umyślnie w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym musi mieć miejsce w trakcie czynu lub przed czynem (pomoc po przestępstwie to poplecznictwo, paserstwo)



pomocnictwo czy współsprawstwo? 3 teorie (sądy odwołują się do wszystkich): 1) formalno-obiektywna (przeważa w polskiej nauce wraz z teoriami mieszanmi) kryterium: czy czyn polega na realizacji znamion danego przestępstwa? jeśli tak – współsprawstwo, jeśli nie – pomocnictwo (świecąc latarką nie można nikogo zabić, tylko komuś pomóc) 2) teoria subiektywna

kryterium: czy X traktował czyn jako własne popełnione wspólnie z X przestępstwo, czy  jego zamiarem było tylko ułatwienie przestępstwa 3) teoria materialno-obiektywna

kryterium: czy zachowanie było istotnym wkładem w przestępstwo?

uczestnictwo konieczne 



w świetle opisów ustawowych niektórych typów przestępstw dla ich popełnienia konieczne  jest występowanie lub współdziałanie w zdarzeniu więcej niż jednej osoby: - łapownictwo, kazirodztwo, bójka, zgwałcenie zbiorowe ofiary będące jednocześnie uczestniczące w zdarzeniu mającym znamiona przestępstwa nie ponoszą odpowiedzialności (nie odpowiada za podżeganie osoba poniżej 15 lat, żądanie do zabójstwa eutanatycznego)

odpowiedzialność podżegacza i pomocnika 





odpowiadają oni w granicach swojej umyślności niezależnie od odpowiedzialności sprawcy głównego: - podżegacz/pomocnik nie odpowiadają za eksces osoby którą podżegają/udzielają pomocy (nakłanianie do rozboju, efekt zabójstwo); odpowiedzialność podżegacza/pomocnika tylko do rozboju; w sytuacji odwrotnej, jeśli podżegacz/pomocnik chce zabójstwa, a dokonany zostaje rozbój to podżegacz/pomocnik odpowiada za zabójstwo, osoba podżegana/której udzielono pomocy za rozbój - wymiar kary: w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo; wymierzając jednak karę za pomocnictwo, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary - jeżeli czynu tylko usiłowano dokonać, podżegacz i pomocnik odpowiadają jak za usiłowanie (nie ma to jednak znaczenia dla zagrożenia karą, bowiem sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa) - gdy nawet nie zamierzano wykonać czynu do którego podżegano/pomagano w jego dokonaniu to wówczas sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet odstąpić od jej wymierzenia  jeżeli podżegacz/pomocnik przejawili skuteczny czynny żal, czyli dobrowolnie zapobiegli popełnieniu czynu zabronionego – NIE ODPOWIADAJĄ (zawiadomienie Policji, nakłonienie do rezygnacji); jeżeli czynny żal okazał się nieskuteczny, sąd może zastosować wobec nich nadzwyczajne złagodzenie kary

prowokator – osoba, która nakłania inną osobę do skierowania przeciwko niej postepowania karnego

popełnienia czynu zabronionego, w celu

prowokator nie korzysta z instytucji z art. 22 i art. 23 oraz odpowiada jak za podżeganie czasem prowokacja jest legalna jeśli idzie o wyższe wartości/przestępstwa wyższej wagi uprawniona do tego jest m.in. Policja i ABW

formy stadialne iter delicti

(nie jest formą stadialną)

(przestępstwa umyślne są czasem popełniane bez tego

udolne

nieudolne

elementu)

zamiar

element)

usiłowanie 

przygotowanie

niekaralne

karalne, gdy ustawa

tak stanowi (art. 16 § 2); a więc zasadą brak karalności

zagrożone jest taką samą kara jak przestępstwo dokonane, jednakże w praktyce sąd wymierzając karę uwzględnia „rodzaj i rozmiar ujemnych

następstw

za usiłowanie nieudolne grozi taka sama kara jak za

usiłowanie udolne,  jednakże sąd może zastosować nadzwyczajne

złagodzenia kary, a nawet odstąpić od jej

przestępstwa”

wymierzenia (stosowanie

magicznych zaklęć ) strona przedmiotowa przygotowania:

na usiłowanie składają się 3 elementy: - zamiar popełnienia czynu

podejmowanie czynności mających zabronionego (bezpośredni i stworzyć warunki do przedsięwzięcia ewentualny, bez nieumyślnych) czynu zmierzającego bezpośrednio do - zachowanie się zmierzające  jego dokonania (pierwsza forma: bezpośrednio ku dokonaniu (działanie przygotowanie w sensie ścisłym), a w

szczególności:

i zaniechanie) - brak dokonania

- (druga forma) wejście w

porozumienie z inną osobą -

definicje usiłowania ( polskie prawo

uzyskiwanie lub przysposabianie

karne jest za koncepcją obiektywną w umiarkowanej postaci): koncepcji subiektywnej:

środków, zbieranie informacji lub sporządzanie planu działania strona podmiotowa:

umyślność – zamiar bezpośredni kierunkowy – w celu popełnienia czynu zabronionego ^^^ przepis 16 § 1 prze widuje dwie formy przygotowania

usiłowanie – zachowanie się zmierzające do dokonania, które w sposób jednoznaczny ujawnia wolę popełnienia określonego przestępstwa (wadą zatarcie granicy pomiędzy usiłowaniem i przygotowaniem oraz rozszerzenie pojęci usiłowania) koncepcji obiektywnej:

sprawca

karalnego

przygotowania

korzysta z instytucji czynnego żalu

(przy przestępstwach nieumyślnych występuje tylko ten

usiłowanie – zachowanie się zapoczątkowujące określoną w znamionach czynność czasownikową (np. usiłowanie zabójstwa zachodzi wtedy, gdy sprawca rozpoczął już czynność, która możemy określić jako zabijanie)

strona przedmiotowa usiłowania:

zachowanie bezpośrednio zmierzające do dokonania, które jednak nie następuje

dokonanie karalne

strona podmiotowa usiłowania:

usiłowanie udolne 1) umyślność – zamiar popełnienia czynu zabronionego usiłowanie nieudolne

2) sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe: - ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego (napadnięcie na pusty bank) lub - ze względu na użycie środka

nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego (próba otrucia cukrem)

czynny żal:

nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego (polega więc na odstąpieniu od usiłowania albo na zapo bieżeniu skutkowi przestępnemu); jeżeli przejawił czynny żal nieskutecznie, zachodzi fakultatywne nadzwyczajne

złagodzenie kary

⓭ wyłączenie bezprawności czynu  [kontratypy] (!) obrona konieczna,

obrona konieczna – odpieranie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro

chronione prawem, przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu działanie w obronie koniecznej jest działaniem prawnym (każdemu wolno bronić prawa przed bezprawiem) uprawnienie do obrony koniecznej nie ma charakteru subsydiarnego w przeciwieństwie do stanu

wyższej konieczności (nie zależy od istnienia innego wyjścia z sytuacji zagrożenia dobra)

warunki (3):

obrona jest reakcją na bezpośredni zamach zamach polega na działaniu lub zaniechaniu zagrażającym naruszeniem dobra prawnego zamach jest bezpośredni jeżeli zagrożone dobro może być naruszone w najbliższym czasie 



(dla zapobieżenia jego naruszenia konieczne jest podjęcie działania (obronnego lub innego), gdyż w przeciwnym razie zamach może okazać się skuteczny; nie znaczy to, że osoba zaatakowana musi czekać z działaniem obronnym do ostatniego momentu) nie jest obroną konieczną stosowanie pewnych stałych zabezpieczeń przed ewentualnymi zamachami, np. ogrodzenia zakończonego od góry drutem kolczastym, trzymanie złego psa, podłączenie prądu do ramy okiennej (nie znaczy to, że te działania są nielegalne) zamach jest bezprawny 1) nie musi być to zamach naruszające  prawo karne (tak jest oczywiście najczęściej) 2) zamach nie musi mieć charakteru przestępstwa (można się bronić również przed

napastnikiem niepoczytalnym lub działającym w błędzie wyłączającym przestępność) nie ma obrony koniecznej na prawny „zamach” na określone dobro (prawne działania komorników, Policji a nie działania formalnie prawne, ale merytorycznie niesłuszne ) sposób obrony jest współmierny do niebezpieczeństwa zamachu (tj. broniący się stosuje

środki i metody technicznie i społecznie konieczne dla odparcia zmachu) obrona musi być konieczna w sensie technicznym, tzn broniący może używać tylko sposobów i środków koniecznych do odparcia zamachu (nie ma obowiązku używania narzędzi identycznych jak napastnik, może zachodzić nawet wyraźna dysproporcja, byleby były to środki i sposoby konieczne do odparcia zmachu) 

-------------------------------

dysproporcja dóbr wymóg by sposób ochrony był współmierny do niebezpieczeństwa zamachu, nie oznacza, że między dobrem zaatakowanym przez napastnika a dobrem naruszonym w wyniku stosowania obrony nie

może zachodzić dysproporcja dysproporcja nie może być nadmierna ( a więc istotny jest złoty środek  ), tylko konieczna w sensie

społecznym: można zabić gwałciciela, nie można zabić dzieci kradnące jabłka

prowokacja problem obrony przed zamachem sprowokowanym przez broniącego się: - zwykłe sprowokowanie zamachu nie odbiera prawa do obrony koniecznej

 A mówi B, że żona B zdradza go z nim. A broniąc się przed atakiem, zabija B. - nie jest natomiast działaniem w obronie koniecznej wyrządzenie krzywdy napastnikowy w tzw celowej prowokacji

ramach

 A mówi specjalnie B żeby go zabić, że żona B zdradza go z nim. A broniąc się przed atakiem, zabija B.

problem bójki zasada: na obronę konieczną nie mogą powoływać się uczestnicy bójki występujący w podwójne roli ofensywno-defensywnej

wyjątki: uczestnik bójki może powołać się na obronę konieczną, jeżeli wycofuje się z bójki a dalej jest

atakowany oraz dopuszczenie wystąpienia w obronie osoby niezdolnej do dalszego udziału w bójce ewentualne powołanie się na stan wyższej konieczności przy zabójstwie lub uszkodzeniu ciała przeciwnika

przekroczenie granic (eksces intensywny, eksces ekstensywny)

w razie przekroczenia granic obrony koniecznej, sąd może zastosować: - nadzwyczajne złagodzenie kary - odstąpić od jej wymierzenia przekroczenie granic obrony koniecznej powoduje, że działanie obronne przestaje być działaniem prawnym; może przybrać formę ekscesu intensywnego lub ekscesu ekstensywnego: eksces intensywny

eksces ekstensywny

broniący się stosuje sposób obrony, który nie był polega na spóźnionym działaniu obronnym (po konieczny dla odparcia zamachu, albo zachodzi ustaniu zamachu) albo na działaniu przedwczesnym (zamach nie ma charakteru omówiona wyżej sytuacja rażącej dysproporcji dóbr

bezpośredniego)

art. 25 § 3 KK: „Nie podlega karze, kto przekracza granice obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zmachu ”. (częste przy zabójstwie w afekcie) (!) stan wyższej konieczności (w części bez art. 26 § 2),

stan wyższej konieczności – wyłączenie przestępności czynu polegającego na poświęceniu jakiegoś

dobra, jeżeli było to zachowanie się podjęte w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństw grożącego dobru chronionemu prawem, przy czym niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć (niż przez poświęcenie dobra), a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście wyższej niż dobro ratowane (MA CHARAKTER SUBSYDIARNY) stan wyższej konieczności a obrona konieczna punkt wyjścia przy obronie koniecznej: bezprawny zamach

przy stanie wyższej konieczności: niebezpieczeństwo (pojęcie szersze) zachowanie się osoby przy obronie koniecznej: odpieranie bezpośredniego zamachu

przy stanie wyższej konieczności: poświęcenie jakiegoś dobra bezpośrednie niebezpieczeństwo

nie może być na tyle odległe by nie było konieczne natychmiastowe podjęcie decyzji ratowania  jakiegoś dobra kosztem drugiego; musi też dotyczyć dobra prawnie chronionego (osoba pozbawiona wolności na mocy wyroku sądowego nie może tłumaczyć się stanem wyższej konieczności jeżeli dla odzyskania wolności uszkadza miejsce zamknięcia lub obezwładnia strażnika) proporcja dóbr musi być zachowana proporcja między dobrem ratowanym a poświęconym dobro poświęcone jest wartości mniejszej niż ratowane dobra te są równej wartości  



dobro poświęcone jest wartości wyższej (ale nie wartości oczywiście wyższej) niż dobro ratowane

ocena wartości dóbr musi opierać się na kryteriach obiektywnych subsydiarność zachowanie polegające na poświeceniu jakiegoś dobra było jedynym wyjściem z sytuacji („niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć”) celowość działania działanie w stanie wyższej konieczności musi mieć charakter działania umyślnego i znamiennego określonego celem; na stan wyższej konieczności może powoływać się tylko ten, kto uświadamiał sobie istnienie niebezpieczeństwa i działał w celu jego uchylenia; jeżeli ktoś naruszył w sposób przestępny cudze dobro w sytuacji niebezpieczeństwa dla innego dobra, ale istnienia tego niebezpieczeństwa sobie nie uświadamiał – nie działał w stanie wyższej konieczności  pasażer pociągu X wyrzuca bagaże pasażera Y, nie wiedząc, że w bagażach Y terrorysta Z umieścił bombę zegarową

konsekwencje 26 § 1 – stan wyższej konieczności wyłączający bezprawność (dobro poświęcone przedstawia wartość

niższą od dobra ratowanego) 26 § 2 – stan wyższej konieczności wyłączający winę (wartość dobra poświęconego przedstawia wartość równą lub wprawdzie wyższą ale nie oczywiście wyższą od dobra ratowanego) ad §1 – działanie ma charakter prawny i inne osoby mają obowiązek je znosić ad §2 – jeżeli mamy do czynienia z wyłączeniem winy, a sam czyn pozostje bezprawny to może być on odpierany w ramach obrony koniecznej (rozbitek A odbiera kamizelkę ratunkową B; rozbitek B może stosować obronę konieczną kolizja obowiązków odmiana stanu wyższej konieczności; tylko jeden może być wypełniony; ratowanie tonących dwóch osób, uratowanie jednej zawiniony stan wyższej konieczności czy ktoś kto sam wywołał niebezpieczeństwo, może powołać się na stan wyższej k onieczności? Cypin i Makowski: wykluczenie takiej możliwości  Auscaler: należy to do proporcji dóbr; ten kto ratuje dobro większej wartości, może się powoływać na

stan wyższej konieczności, nawet jeżeli niebezpieczeństwo sam uprzednio wywołał; nie może się na stan wyższej konieczności powołać przy innej proporcji dóbr Wolter i Gubiński: prawo polskie nie wyklucza takiej możliwości Śliwiński : wyłączenie stanu wyższej konieczności w podanym przypadku może mieć miejsce tylko wtedy gdy niebezpieczeństwo zostało wywołane w celu naruszenia później dobra prawnego wyłączenie stanu wyższej konieczności (kontrowersje) nie działa w stanie wyższej konieczności wyłączającym winę ten, kto poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić, nawet narażając się n a niebezpieczeństwo osobiste

przepis ten (art. 26 § 4) wyłącza powoływanie się na stan wyższej konieczności wyłączający winę (art. 26 § 2) ochrona ważnych obiektów państwowych ochrona dzieł sztuki ochrona przewożonych pieniędzy; ALE ! ( przykład ze strażakiem niosącym na plecach osobę ratowaną z pożaru która ginie)

Nie ma działania w stanie wyższej konieczności, gdy jest on wyraźnie wyłączony przez ustawę: Policjanci i tortury w celu uzyskania wartościowych informacji (chyba, że chodzi o katastrofę nuklearną  ) Lekarze i prowadzenie działań leczniczych w tajemnicy przed pacjentem 



przekroczenie granic stanu wyższej konieczności przy przekroczeniu granic, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub uwolnić od kary;

szersze rozumienie tego pojęcia: (Wolter, Buchała) 1) niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie 2) przełamana została zasada subsydiarności (niebezpieczeństwa można było inaczej uniknąć) 3) nie zachowano zasady proporcjonalności wg węższego tylko 2 i 3 (Gubiński)

działanie w ramach uprawnień lub obowiązków, opiera się na założeniu braku sprzeczności wewnątrz danego systemu prawa;  jeżeli jakaś dziedzina daje obywatelowi prawo zachowania się w określony sposób, to czyn taki nie może być podstawą do pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej 1) środki przymusu stosowane przez państwo 2) posługiwanie się fałszywymi dokumentami lub tablicami rejestracyjnymi przez Policję 3) tymczasowe aresztowanie 4) możliwość zajęcia cudzego zwierzęcia, które wyrządza szkodę na jego gruncie, jeżeli zajęcie  jest potrzebne dla zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody (jedna z odmian dozwolonej samopomocy) 5) wynajemca może wejść do lokalu w obecności funkcjonariuszy policji lub straży miejskiej w

razie awarii wywołującej szkodę lub grożącej bezpośrednio powstaniem szkody jeżeli najemca jest nieobecny lub odmawia udostępnienia lokalu zgoda pokrzywdzonego (zgoda dysponenta dobrem), Volenti non fit iniuria

zezwolenie uprawnionego – zgoda na stosunek seksualny zgoda pokrzywdzonego – zgoda na pobicie zgoda jest prawnie skuteczna, j eśli spełnia określone warunki: 1) dotyczy dobra, którym osoba udzielająca zgody może swobodnie dysponować

wolność, nietykalność cielesna, mienie, bezpieczeństwo (dobra osób dorosłych) a nie:

życie, ciężkie uszkodzenie ciała (bez pobrania nerki na przeszczep za zgodą dawcy), wiarygodność dokumentów (jako dobro ogólne) 2) zgoda jest dobrowolna

nie może być wymuszona, złożona przez dziecko lub osobę niepoczytalną lub nie mieć charakteru konkretnego 3) zgoda istnieje w chwili czynu a nie ex post 

czynności lecznicze, czynności jeśli łączą się z negatywnymi skutkami (niezamierzonymi) nie mają charakteru przestępnego jeżeli są spełnione pewne warunki: 1) działanie było podjęce w celu leczniczym działanie musi być podjęte w celu diagnostycznym lub terapeutycznym (a nie eksperymentalnym, podchodzi to pod inne zasady) 2) leczący działał zgodnie z zasadami sztuki medycznej (lege artis)

czyli: odpowiednia dawka leku, właściwa dezynfekcja, obiektywnie dobra diagnoza, niezaniechanie koniecznych czynności, ze zgodą chorego także zabiegi kosmetyczne

karcenie małoletnich, zakaz stosowania kar cielesnych, ale:   

możliwość naruszania korespondencji stosowanie groźby ograniczenie wolności uprawianie sportu / ryzyko sportowe,

uprawianie sportów łączy się z naruszeniem nietykalności cielesnej zawodnika (boks zapasy) w wypadku śmierci, uszkodzenia ciała zawodników lub kibiców wyłączenie przestępności czynu ma miejsce tylko wtedy gdy skutki te zostały spowodowane w ramach ryzyka sportowego: 1) uprawianie danej dyscypliny sportu jest dozwolone 2) działanie było podjęte w celu sportowym 3) nie zostały naruszone reguły  danej dyscypliny sportowej

uzasadnione ryzyko / ryzyko nowatorstwa / eksperyment wymogi: 1) cele działającego jest przeprowadzenie eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego 2) spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze 3) w świetle aktualnego stanu wiedzy oczekiwanie jej osiągnięcia jest zasadne 4) w świetle aktualnego stanu wiedzy zasadne są celowość i sposób przeprowadzenia eksperymentu

 jeżeli w eksperyment zaangażowany jest człowiek, warunkiem jego legalności jest zgoda udzielona po należytym poinformowaniu go o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwa ich powstania, jak również o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego etapie ostateczna potrzeba,

wykonanie rozkazu wydanego przez uprawnioną do tego osobę może być wymuszone przy użyciu niezbędnych do tego środków, jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, a posłuchu dla rozkazu nie można osiągnąć w inny sposób (zmuszenie przemocą do podporzadkowania się rozkazowi)

zwyczaj, 1)

2)

wręczanie prezentów osobom pełniącym funkcje publiczne - nie może następować na żądanie obdarowanego - prezent jest wręczany po wykonaniu czynności - nie może przekraczać zwyczajowych ram zwyczajowo przyjęte czyny, polegające na naruszeniu nietykalności cielesnej - pocałunek na powitanie - śmigus-dygus (w ograniczonym zakresie) kontratyp dot. zniesławienia,

Art. 213. § 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie  jest prawdziwy.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

1) dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub 2) służący obronie społecznie uzasadnionego interesu. Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.

nieposłuszeństwo rozkazowi polecającemu popełnienie przestępstwa Art. 344. § 1. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 343 żołnierz, który odmawia wykonania

rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa albo nie wykonuje go. § 2. W razie wykonania rozkazu, o którym mowa w § 1, niezgodnie z jego treścią w celu istotnego zmniejszenia szkodliwości czynu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia.

⓮ wyłączenie winy stan wyższej konieczności (w części), opisany wyżej (art. 26 § 2) niepoczytalność,

stan psychiczny sprawcy

niepoczytalność – brak możliwości rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postepowaniem zachodzący w chwili czynu  i spowodowany jest upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną lub innym zakłóceniem czynności psychicznych biologiczno-psychiatryczne przyczyny

prawo przewiduje jednak stosowanie wobec sprawców niepoczytalnych środki zabezpieczające co mówi kodeks?

 jeśli sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący włączenie lub ograniczenie poczytalności które przewidywał albo mógł przewidzieć odpowiada na zasadach ogólnych a sąd nie może zastosować nadzwyczajnego złagodzenia kary.

wprawienie się w stan odurzenia: (zawiniona)

sprawca ponosi odpowiedzialność według ogólnych zasad jeżeli zostaną spełnione łącznie dwa warunki: 1) sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia dobrowolnie i świadomie przyjmuje dany środek 2) sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że wprawiając się w taki stan, wywoła u siebie

niepoczytalność lub znaczne ograniczenie poczytalności

chodzi o przewidywanie lub możliwość przewidywania, że skutkiem wprawienia się w stan odurzenia będzie wyłączenie poczytalności lub jej ograniczenie stan po użyciu alkoholu: stężenie alkoholu we krwi wynosi od 0,2‰ do 0,5‰ albo do obecności w wydychanym powietrzu od 0,1mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm

3

stan nietrzeźwości: stężenie alkoholu we krwi wynosi lub prowadzi do stężenia powyżej 0,05‰

alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3

błąd co do znamion błąd co do znamion (istotny błąd co do faktu)

art. 28 § 1 - wyłączenie odpowiedzialności za przestępstwo umyślne - możliwość odpowiedzialności za przestępstwa nieumyślne, jeśli istnieje taka odmiana typu czynu zabronionego  



[ przykład z myśliwym na polowaniu]

[jeśli przestępstwo występuje tylko w odmianie umyślnej, istotny błąd co do faktu powoduje brak przestępstwa w ogóle – przykład z upijaniem małoletniego] [konsekwencją błędu co do faktu może być wykluczenie odpowiedzialności za jedno przestępstwo umyślne z jednoczesną możliwością zakwalifikowania czynu z przepisu o innym przestępstwie umyślnym – przykład ze zdracją, dziennikarzem i tajemnicą państwową]

błąd co do znamienia tworzącego typ uprzywilejowany

art. 28 § 2 - usprawiedliwiony: odpowiedzialność na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odp. np. odpowiadanie z przepisu za zabójstwo eutanatyczne zamiast za zwykłe zabójstwo - nieusprawiedliwiony: odpowiedzialność na podstawie przepisu przewidującego typ podstawowy 



(inaczej jest tylko przy przestępstwach kwalifkowanych przez określone następstwo, które mogą być popełnione z winy mieszanej, a więc wystarczy, że co do następstwa zachodzi elkkomyślność lub niedbalstwo sprawcy)

błąd co do prawa, nieświadomość bezprawności czynu, art. 30 - usprawiedliwiony: wyłączenie przestępności czynu – wyłączenie odpowiedzialności karnej

nagłe wprowadzenie przepisu przyjazd cudzoziemca w którego kraju dany czyn nie jest karalny faktyczna niemożność poznania przepisu (śpiączka, pobyt w wojsku) - nieusprawiedliwiony: fakultatywne nadzwyczajne złagodzenie kary   



ignorantia iuris nocet



własne poglądy na temat bezzasadności przepisu 

błąd co do kontratypu (okoliczności wyłączające bezprawność) lub okoliczności wyłączającej winę art. 29 - usprawiedliwiony: wyłączenie przestępności czynu – wyłączenie odpowiedzialności karnej - nieusprawiedliwiony: fakultatywne nadzwyczajne złagodzenie kary

rozkaz przełożonego, teoria ślepych bagnetów (absolutne posłuszeństwo żołnierzy) teoria myślących bagnetów (analizowanie każdego rozkazu po kątem legalności) polskie prawo: teoria umiarkowana:

„Żołnierz dopuszczający się czynu zabronionego, nie popełnia przestępstwa będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz, umyślnie popełnia przestępstwo.” (czyli wtedy kiedy zachodzi zamiar bezpośredni lub zamiar ewentualny) Uregulowanie to, nie dotyczy sytuacji, gdy żołnierz otrzymujący rozkaz działa w nieświadomości bezprawności czynu. (Przykład ze złym traktowaniem jeńców, ufając przełożonemu, że wszystko jest ok)

W sprawie zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i przeciwko ludzkości kwestia rozkazu uregulowana jest w art. 9 statusu MTW (Trybunału Norymberskiego): „okoliczność, że oskarżony działał z rozkazu swego rządu albo swego zwierzchnika, nie zwalnia go od odpowiedzialności karnej, może jednak wpłynąć na złagodzenie kary, jeżeli trybunał uzna, że wymaga tego sprawiedliwość”

⓯ wyłączenie społecznej szkodliwości  czynu znikoma społeczna szkodliwość czynu nie stanowi przestępstwa czyn, którego społeczna szkodliwość j est znikoma

przykład:  przypadkowe zamknięcie kogoś w pomieszczeniu na minutę

czasem z brzmienia przepisu, można wywnioskować, że wyłączenie przestępności czynu w wypadku ciężkich przestępstw jest niemożliwe (kwalifikowany typ zabójstwa, gwałtu itd.)  jaką oceną się kierować przy ustalaniu stopnia społecznej szkodliwości czynu? - sąd bieze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia (a więc elementy dotyczące przedmiotu jak i podmiotu, oraz nieumyślności i umyślności) „Oceny moralne czynów zależą przede wszystkim od ich nieodwracalności. Gdybyśmy mogli wskrzeszać umarłych, zabójstwo nie przestając być czynem złym, przestałoby być zbrodnią.” – S. Lem, Summa teechnologiae

⓰ zbieg przestępstw i przepisów ustawy I

zbieg przestępstw (+…), kara łączna

zbieg przestępstw – ten sam sprawca popełnia dwa przestępstwa lub więcej w określonym czasie,

tzn. przed wydaniem pierwszego z wyroków, nawet nieprawomocnego, za którekolwiek z tych przestępstw przykład:  X dopuszcza się kradzieży 1.7.1998 i rozboju 20.9.1998. Po rozprawie sądowej 10.11.1998 w trakcie której został skazany nieprawomocnie za kradzież, niezadowolony w w yroku X znieważył sędziego. W  przykładzie tym w zbiegu pozostają tylko kradzież i rozbój, natomiast zniewaga sędziego pozostaje  poza zbiegiem, bo popełniona ja po wydaniu pierwszego wyroku.

wymiar kary łącznej system kumulacji: zwykłe zsumowanie kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa system absorpcji: polega na tym, że najsurowsza z kar pochłania pozostałe system asperacji: polega na zaostrzeniu najsurowszej z wymierzonych kar w Polsce system mieszany, o nazwie: system wymiaru kary łącznej - przewiduje w zasadzie łączenie kar tego samego rodzaju (pozbawienie wolności z pozbawieniem

wolności, grzywna z grzywną) - przewidywane są dwie górne i jedna dolna granica kary łącznej: kara łączna nie może być niższa od najwyższej z wymierzonych kar nie może być wyższa od sumy kar wymierzonych nie może być wyższe od określonego poziomu dla każdego rodzaju kary:

↓ ↑ ↑

- przy grzywnie 810 stawek dziennych - przy karze ograniczenia wolności – 2 lata - przy karze pozbawienia wolności – 15 lat  X został skazany za 3 przestępstwa na: 6, 5 i 2 lata pozbawienia wolności. Kara łączna nie może być niższa niż 6 lat, nie może być wyższa od 13 lat, nie może być też wyższa niż 15 lat (w tym wypadku bez  praktycznego znaczenia).

(!) Jeżeli suma orzeczonych kar pozbawienia wolności wynosi: - 25 lat - więcej niż 25 lat - przynajmniej jedna wynosi nie mniej niż 10 lat

… sąd może orzec wtedy karę łączną 25 lat pozbawienia wolności.

(!) Od zasady, że łączeniu podlegają tylko kary tego samego rodzaju, przewidziano wyjątek: można łączyć tylko karę pozbawienia wolności z karą ograniczenia wolności w przeliczniku: 1 miesiąc ograniczenia wolności = 15 dniom pozbawienia wolności i wymierza się karę według ogólnych zasad temu wyjątkowi podlegają również środki karne w punktach od 1 do 3 z art. 39 KK

(!) jeśli wymierzono karę dożywotniego pozbawienia wolności lub wymierzono karę 25 lat pozbawienia wolności, stosuje się zasadę absorpcji

(!) Jeżeli chociażby jedna z podlegających łączeniu grzywien jest wymierzona i zdwo, karę łączną grzywny wymierza się kwotowo W odniesieniu do grzywny orzekanej obok kary pozbawienia wolności lub kary ograniczenia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania (art. 71 § 1 KK) obowiązują inne granice maksymalne (art. 86 § 1 in fine KK) Przy wymierzaniu łącznej kary grzywny sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej, która jednak nie może przekraczać najwyższej ustalonej poprzednio

(!) podobnie wymierzając łączną karę ograniczenia wolności, sąd określa na nowo wymiar pracy na cele społeczne albo wysokość potrąceń, z tym że obowiązki wymienione w art. 36 § 2 KK stosuje się chociażby zostały oznaczone tylko za jedno ze zbiegających się przestępstw (art. 86 § 3 KK)

(!) jeżeli sprawca został skazany za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności, ograniczenia wolności albo grzywny z warunkowym zawieszeniem i bez warunkowego zawieszenia  – sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary łącznej, jeżeli zachodzą przesłanki warunkowego zawieszenia; z drugiej strony w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na

kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania sąd może w wyroku łącznm orzec karę łączną pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Jeżeli kara łączna jest karą pozbawienia wolności lub karą ograniczenia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, sąd może orzec obok tej kary grzywnę, chociażby jej nie orzeczono za zbiegające się przestępstwa

(!) W razie zbiegu orzeczeń o okresach próby sąd orzeka o okresie próby oraz związanych z nim obowiązkach na nowo

(!) Zasady wymiaru kary łącznej stosuje się zarówno wtedy, gdy sprawy o wszystkie zbiegające się przestępstwa rozstrzygane są w jednym procesie jak też wtedy, gdy za poszczególne przestępstwa orzeczono kary w różnych postępowaniach i zachodzi potrzeba orzeczenia tzw. wyroku łącznego

(!) Wydaniu wyroku łącznego nie stoi na przeszkodzie, że kary za zbiegające się przestępstwa zostały już w całości lub w części wykonane.

ciąg przestępstw zasad dot. wymierzania kary łącznej nie stosuje się do tzw ciągu przestępstw; ciąg przestępstw polega na tym, że: 1) sprawca popełnia dwa przestępstwa lub więcej (wyczerpujące znamiona tego samego przepisu) 2) w krótkich odstępach czasu (do 6 m-cy, takie głosy doktryny) 3) w podobny sposób 4) i zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, za którekolwiek z tych

przestępstw różni się więc od zwykłego zbiegu przestępstw podobnym sposobem popełnienia poszczególnych przestępstw i krótkie odstępy czasu między nimi

(!) jeżeli zachodzi ciąg przestępstw, sąd orzeka jedną karę na podstawie przepisu, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę

kara łączna natomiast jest orzekana w razie zbiegu ciągu przestępstw lub zbiegu ciągu przestępstw z innymi przestępstwami zbieg kar

gdy pewne kary nie podlegają łączeniu mamy do czynienia z tzw. zbiegiem kar, które wówczas wykonywane są kolejno, co sprowadza się do ich zsumowania kara łączna > skazanie za przestępstwo popełnione po wydaniu wyroku na karę łączną > kara łączna + kara za przestępstwo popełnione po wydaniu wyroku na karę łączną

pozorny (pomijalny) zbieg przestępstw zbieg przestępstw o którym była mowa, należy odróżnić od tzw. pozornego zbiegu przestępstw,  tj. od sytuacji które maja pewne podobieństwo do zbiegu przestępstw, ale przy bliższej analizie okazuje się, że tego zbiegu nie ma. Pojęcie to obejmuje także sytuację w których zbieg przestępstw zachodzi ale w drodze decyzji ustawodawcy lub pewnej utartej praktyki tratkuje się je jako przypadki występowania jednego tylko czynu, pomijając fakt występowania zbiegu. czyli np. przestępstwa wieloczynowe, przestępstwa wieloodmianowe ( w ich dyspozycji przewiduje się dwie lub więcej odmian przestępnego zachowania się, np. przestępstwo z 263 KK ) oraz jako jeden czyn traktujemy sytuację, gdy sprawca jednym zachowaniem powoduje kilka s kutków ( jeden

wybuch bomby zabija 20 osób – będzie traktowane to jako zabójstwo 20 osób, a nie 20 zabójstw pozostających w zbiegu) przestępstwo ciągłe nie ma też zbiegu przestępstw w przypadku tzw. przestępstwa ciągłego przestępstwo ciągłe zachodzi, gdy sprawca dopuścił się: 1) w krótkich odstępach czasu 2) dwóch lub więcej zachowań 3) w wykonaniu z góry powziętego zamiaru

w razie zamachu na dobro osobiste warunkiem ciągłości przestępstwa jest ponadto tożsamość pokrzywdzonego, przy spełnieniu wyżej wymienionych przesłanek zachowania uważa się za jeden czyn zabroniony np. zamiast 20 procesów za kradzież 100.000, 20 razy; 1 proces za kradzież mienia o wartości 2.000000

karę wymierza się z przepisu naruszonego przez tak zdefiniowane przestępstwo ciągłe bez możliwości  jej zaostrzenia powyżej ustawowego zagrożenia

 jakie są konsekwencje przyjęcia ciągłości przestępstwa?

za czas popełnienia uważa się odcinek czasowy zapoczątkowany przez pierwszy czyn i zakończony ostatnim czynem składającym się na przestępstwo ciągłe (od tego ostatniego fragmentu liczy się przedawnienie); nie uważa się też, że ustawa karna zmieniła się po popełnieniu przestępstwa, jeżeli weszła ona w życie w tak wyznaczonym odcinku czasowym. Amnestia nie ma zastosowania, jeżeli odnosi się do czynów popełnionych przed pewna datą, a data ta wypada w czasie między pierwszym a ostatnim członem przestępstwa ciągłego. taka interpretacja wskazujące na dominujące znaczenie ostatniego fragmentu nie może mieć zastosowania do sprawcy który w czasie popełniania przestępstwa ciągłego ukończył lat 17 (nie można opierając się na kryterium czasu ostatniego fragmentu w którym to czasie nie był już nieletni, uznać, że może on odpowiadać za całe przestępstwo ciągłe jako sprawca dorosły) porównanie przestępstwa ciągłego (czynu ciągłego) (art. 12) z ciągiem przestępstw (art. 91)

strona przedmiotowa dodatkowe wymogi dotyczące

przestępstwo ciągłe

ciąg przestępstw

dwa lub więcej zachowań

dwa lub więcej przestępstw popełnione w podobny sposób

-

sposobu popełnienia ustawowe wymogi dotyczące

podjęte w krótkich odstępach

czasu

czasu

popełnione w krótkich odstępach czasu, zanim zapadł pierwszy wyrok, choćby nieprawomocny, co do

któregokolwiek z tych przestępstw strona podmiotowa

w wykonaniu z góry powziętego

-

zamiaru wymogi dodatkowe

tożsamość pokrzywdzonego,  jeżeli przedmiotem zamachu

-

 jest dobro osobiste konsekwencje

przyjęcie, iż jest to jeden czyn zabroniony, wymiar kary na

zasadach ogólnych

sąd orzeka jedną karę na podstawie przepisu, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę

czynności współukarane nie traktuje się jako zbiegu przestępstw sytuacji, gdy mamy do czynienia z tzw. czynnościami współukaranymi; nie są zdefiniowane ustawowo, wykształciły się z praktyki

zachodzą w dwóch postaciach: współukarane czynności uprzednie zachodzi gdy ktoś najpierw przygotowuje się do popełnienia przestępstwa i bezskutecznie usiłuje  je popełnić, aż wreszcie udaje mu się doprowadzić do dokonania; nie ponosi on wówczas odpowiedzialności za przygotowanie i usiłowanie, które uważamy za czynności uprzednie współukarane z dokonaniem; rozstrzygnięcie będzie podobne, jeżeli podżegacz do jakiegoś przestępstwa lub pomocnik wejdzie następnie w rolę jego współsprawcy, a także wtedy, gdy sprawca najpierw naraża jakieś dobro na niebezpieczeństwo, a następnie dokonuje  jego naruszenia

współukarane czynności następcze przykładem jest zniszczenie rzczy skradzionej, ukrywanie współsprawcy przestępstwa, nieudzielnie pomocy ofierze popełnionego przez siebie pobicia, fałszowanie dokumentów księgowych dla ukrycia przywłaszczenia mienia firmy; nie uważa się natomiast za czynność współukarane stosowania przez sprawcę przemocy lub groźby w celu wywarcia wpływu na świadka czy też podpalenia w celu zatarcia śladów zabójstwa pomocne przy rozgraniczaniu czynności współukaranych następczych od czynów stanowiących odrębne przestępstwa mogą być (występujące łącznie) takie elementy jak: wprowadzenie nowego (w stosunku do czynu

głównego) przedmiotu przestępstwa, atakowanie innego rodzajowo dobra

chronionego prawem, działanie na szkodę innego pokrzywdzonego

ważnym elementem wpływającym na uznanie jednego z czynów za współukarany jest jego zdecydowanie niższy stopień społecznej szkodliwości, w porównaniu ze stopniem szkodliwości czynu głównego II

zbieg przepisów ustawy

zbieg przepisów ustawy – zachodzi wtedy gdy jeden czyn wypełnia znamiona dwóch lub więcej

przestępstw np. zgwałcenie osoby poniżej 15 lat narusza: art. 197 i 200 KK, zapłacenie kontrahentowi fałszywymi banknotami narusza art. 286 KK i art. 310 § 2 KK 

w niektórych krajach przyjęto, że sprawca dopuścił się tylu przestępstw ile przepisów karnych naruszył (konstrukcja idealnego zbiegu przestępstw ), w Polsce jednak: przeciwnie, dobitnie podkreślono „ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo” w kwalifikacji prawnej czynu wymienia się wszystkie naruszone przepisu (kumultatywna kwalifikacja czynu) ale skazanie następuje za jedno przestępstwo; karę wymierza się na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą

pozorny zbieg przepisów - zbiegu przepisów nie ma, gdy czyn narusza tylko jeden przepis karny

może mieć to charakter o wiele bardziej skomplikowany; znaleźć go możemy dzięki kilku regułom: 1

wyłączenie przepisu ogólnego przez przepis szczególny (lex specialis derogat legi generali)

zabójstwo w afekcie – zabójstwo zwykłe kradzież z włamaniem – kradzież zwykła 2

wyłączenie przepisu pochłoniętego przez przepis pochłaniający (lex consumens derogat legi consumptae)

gwałt (jego elementem jest groźba) – groźba 3

wyłączenie przepisu posiłowego (subsydiarnego) przez przepis główny (lex primaria derogat legi subsidiariae)

sytuacja rzadka, np. Subsydiarny art. 231 § 2 dotyczy przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków

przez funkcjonariusza publicznego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, ponieważ według art. 231 § 4 przepisu z §2 nie stosuje się, jeżeli czy n wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228 (łapownictwo bierne)

⓱ kary, środki karne, środki zabezpieczające mówimy o karach: umownych, dyscyplinarnych, administracyjnych, taryfowych, za wykroczenia, porządkowych itd… (w prawie karnym)

kara kryminalna – osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako odpłata za popełnione

przestępstwo, wyrażająca potępienie popełnionego przez niego czynu i wymierzana w imieniu państwa rzez sąd teorie kary

teorie bezwzględne (absolutne)

Pitagoras, Platon

kara jako odpłata za przestępstwo  jest wymierzanadlatego, by stało się zadość sprawiedliwości zwrócone w przeszłość (karzemy bo popełniono przestępstwo), charakter retrospektywny teorie względne (utylitarne)

Protagoras, Seneka

akcentują celowy charakter kary, która powinna służyć zapobieżeniu popełnianiu przestępstw przez ukaranego i inne osoby

zwrócone w przyszłość (karzemy, aby nie popełniano przestępstw), charakter prospektywny Nemu prudens punit quia peccatum est, sed ne peccetur  – Nikt rozsądny nie karze dlatego, że popełniono przestępstwo, lecz po to by przestępstw nie popełniano teorie mieszane: Hugo Grocjusz, św. Augustyn, św. Tomasz w Oświeceniu: Beccaria, Bentham, Feuerbach (teoria utylitarna) XIXw.: Hegel, Kant (teoria bezwzględna, filozofia niemiecka) współcześnie: teorie mieszane

linia czasu

KARY



grzywna

występuje w dwóch postaciach, grzywnie kwotowej (określona suma pieniężna) i grzywnie orzekane w stawkach dziennych grzywna orzekana w stawkach dziennych orzekana jest w dwóch etapach: I: określenie przez sąd liczby stawek dziennych II: określenie przez sąd wysokości stawki dziennej (określana w zależności od zamożności i faktycznych możliwości zarobkowych skazanego) KK z 1997 zrezygnował z tradycyjnej grzywny kwotowej na rzecz grzywny w stawkach dziennych; grzywnę wymierza się w granicach od 10 do 540 stawek dziennych, natomiast wysokość pojedynczej stawki dziennej ustala

się w granicach od 10 do 2000 zł podstawą do wymierzenia grzywny stanowi zagrożenie tą karą w sankcji ustawowej (grzywna samoistna) bądź może być wymierzona, mimo że nie  jest przewidziana w sanckji, jeżeli sąd odstępuje od wymierzenia kary pozbawienia wolności lub nadzwyczajnie łagodzi karę dodatkowe informacje: 1 grzywna może być również orzeczona obok kary

pozbawienia wolności, ale wyłącznie tzw. terminowej, tzn. kary od miesiąca do 15 lat, a nie kary 25 lat ani kary do żywotniego pozbawienia wolności; wymierzenie grzywny obok kary pozbawienia wolności możliwe jest wtedy, gdy sprawca dopuścił się przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść taką osiągnął 2 grzywna orzekana obok kary pozbawienia wolności ma, w założeniu, akcentować nieopłacalność popełniania przestępstw 3 poza tym, można orzec grzywnę obok kary pozbawienia wolności albo obok kary ograniczenia wolności gdy zawiesza się warunkowo wykonanie kary, nawet jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe, wymierzeni grzywny ma tu zapobiec powstaniu wrażenia bezkarności 

ograniczenie wolności

trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy skazany w czasie odbywania kary: 1) nie może bez zgody sadu zmienić miejsca stałego pobytu 2)  jest obowiązany do wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na 3)

cele społeczne ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary

zasadnicze znaczenie dla treści tej kary ma obowiązek wykonywania przez skazanego pracy na cele społeczne (20-40 godzin)

gdy skazany jest już zatrudniony, sąd może wówczas orzec potrącanie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na wskazany przez siebie cel społeczny (skazany nie może wtedy rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy) kary ograniczenia wolności w tej formie nie orzeka się, jeżeli stan zdrowia oskarżonego lub jego właściwości i warunki osobiste uzasadniają przekonanie, że oskarżony nie wykona tego obowiązku (zamiast tego, przeproszenie pokrzywdzonego czy też obowiązek powstrzymania się od nadużywania używek)



pozbawienie wolności

trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat (wymierza się ją w latach i m -cach)

od końca XVIII datują się znane w historii prawa karnego systemy wykonania kary:

system celkowy (filadelfijski, pensylwański) – pełna izolacja więźniów w pojedynczych celach z biblią system milczenia (system auburnski)  – więźniowie spędzali dnie na pracy w milczeniu, noce w odosobnieniu system progresywny  – podzielenie odbywania kary pozbawienia wolności

na klasy od bardziej ograniczających, poprzez odbywanie kary w złagodzonych warunkach aż do przedterminowego zwolnienia; przechodzenie do wyższych klas było uzależnione od postępów w poprawie więźnia system wolnej progresji:

obecny w Polsce; warunki do jego istnienia stwarza istniejący podział zakładów karnych na poszczególne typy oraz organizowanie poszczególnych rodzajów zakładów jako zakładów typu zamkniętego, półotwartego i typu otwartego

25 lat pozbawienia wolności  dożywotnia kara pozbawienia wolności możliwe przedterminowe zwolnienie, staranie o ułaskawienie nie stosuje się wobec sprawcy który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat 

ŚRODKI KARNE



wymierne w czasie: 1-3 okres ten biegnie od uprawomocnienia

samorządu terytorialnego lub zawodowego skazany traci w drugiej grupie ( obywatelskie prawa honorowe): 1) utrata orderów, odznaczeń i tytułów honorowych 2) utrata zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw skazany nie tylko traci nabyte wcześniej honory, ale także nie może ich

się wyroku z tym że nie biegnie on w czasie odbywania kary pozbawienia

uzyskać w czasie wykonywania środka karnego

wolności od 1 do lat 10: 1, 2, 2d, 2e i 3 od 2 do 6 lat: 2c od 1 do 15 lat: 2a, 2b czasami na zawsze





 jednorazowe: 4-8

1 pozbawienie praw publicznych skazany traci w pierwszej grupie dot. działalności w sferze publicznej : 1) czynne i bierne prawo wyborcze 2) prawo do udziału w wymiarze sprawiedliwości 3) prawa do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i

sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na kare pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie 2 zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej 1) sprawca nadużył stanowiska lub zawodu przy popełnieniu przestępstwa (rozprowadzanie narkotyków przez lekarza) 2) okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska zagraża istotnym dobrom chronionym prawem (chirurg nadużywający alkoholu stwarzający niebezpieczeństwo przy operacji) 2a zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi przy skazaniu na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego; w razie popełnienia takiego przestępstwa powtórnie orzeczenie takiego środka  jest obligatoryjne



2b obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych

środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zlbiżania się do określonych osób lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu obowiązek lub zakaz wynikający z tego środka może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu - przy recydywie może być orzeczony na zawsze - w pewnych przypadkach orzeczenie tego środka może być    

obligatoryjne - sad wskazuje odległość (przy zakazie zbliżania) 2c zakaz wstępu na imprezę masową 2d zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych 2e nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym 3 zakaz prowadzenia pojazdów - jeżeli prowadzenie pewnej kategorii pojazdów przez skazanego

zagraża bezpieczeństwu w komunikacji, szczególnie jeśli prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości - dotyczy to także osób nie posiadających uprawnień do kierowania pewnymi kategoriami p ojazdów 



4 przepadek 1) przedmioty które były przedmiotem przestępstwa lub służyły do

 jego popełnienia 2) przedmiotów pochodzących z przestępstwa 3) przedmiotów które wytwarzanie, posiadanie, obrót, przesyłanie, przenoszenie lub przewóz jest zakazany 4) przepadku korzyści majątkowych pochodzących chociażby pośrednio z popełnienia przestępstwa 5 obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę

na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej  6 nawiązka klasyczna nawiązka – obowiązek uiszczenia na rzecz pokrzywdzonego

kwoty podwójnej wysokości w stosunku do wyrządzonej szkody (Makarewicz określa ją jako środek pośredni między grzywną a odszkodowaniem) - obowiązek orzeczenia na rzecz pokrzywdzonego od skazanego za

wyrąb drzewa w lesie albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego nawiązki w wysokości podwójnej wartości drzewa - w innych przypadkach wysokość nawiązki nie może przekroczyć 10.000 - nawiązka może być orzeczona na rzecz instytucji/fundacji/itd. zajmującej się ochroną zdrowia w razie skazania za umyślne przestępstwo przeciwko życiu (analogicznie przy przestępstwach przeciwko środowisku) - podobnie przy skazaniu nietrzeźwego kierowcy, można orzec nawiązkę

na rzecz organizacji zajmującej się udzielaniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych - może być orzeczona także zamiast obowiązku naprawienia szkody w

razie skazania za przestępstwo spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu - pokrzywdzony może również dochodzić w postępowaniu cywilnym dodatkowego odszkodowania lub zadośćuczynienia tylko wówczas,

gdy nie pokrywa ona całości szkody lub nie stanowi pełnego zadośćuczynienia 



ŚRODKI ZABEZPIECZAJĄCE

 

7 świadczenie pieniężne

polega na wpłaceniu określonej kwoty (nie wyższej niż 20.000) na rzecz instytucji stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej wpisanej do wykazu prowadzonego przez MS, której podstawowym zadaniem lub statutowym celem jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel - używane szczególnie przy odstąpieniu od wymierzenia kary lub nadzwyczajnym złagodzeniu kary 8 podanie wyroku do publicznej wiadomości środki izolacyjno lecznicze środki o charakterze administracyjnym

Zaniechanie ukarania sprawcy praw karne zna szereg sytuacji w których mimo popełnienia przestępstwa do ukarania sprawcy nie dochodzi; sytuacje te mogą mieć charakter: generalnych rozstrzygnięć dokonywanych

… albo ustawodawca daje tylko uprawnienie

przez ustawodawcę, który decyduje, że w

innemu organowi do rezygnacji z ukarania

pewnych sytuacjach sprawca z mocy ustawy nie zostaje ukarany …   

niepodleganie karze, abolicja, przedawnienie



odstąpienie od wymierzenia kary,



warunkowe umorzenie

niepodleganie karze - przy czynnym żalu - ukrywanie sprawcy przestępstwa będącego

osobą najbliższą - złożenie fałszywego zeznania w obawie przed odpowiedzialnością karną przez osobę niewiedzącą o swoim prawie do odmowy zeznań abolicja abolicja - ustawodawcze darowanie pewnych

przestępstw określonych przez wskazanie ich typów lub zagrożeń karnych oraz daty, przed którą zostały popełnione abolicja pełna - „przebacza się i puszcza w niepamięć” – nie można wszcząć postępowania karnego o przestępstwo, postępowanie wszczęte należy umorzyć w każdym jego stadium, a jeżeli nastąpiło już skazanie, to ulega ono zatarciu abolicja niepełna – „nie wszczyna się postępowania wszczęte umarza” – nie obejmuje zatarcia skazania

abolicja z reguły jest łączona z amnestią rzadziej spotyka się odrębne ustawy lub dekrety abolicyjne, jak np. dekret o przebaczeniu i puszczeniu w niep amięć

niektórych przestępstw i wykroczeń ustawodawca nie ma żadnych ograniczeń w zakresie stosowania abolicji; powinien jednak wskazywać powściągliwość w korzystaniu z tej instytucji w odniesieniu do przestępstw przy których występuje indywidualny pokrzywdzony

odstąpienie od wymierzenia kary w przeciwieństwie do niepodlegania karze sprawca nie jest tu automatycznie na mocy ustawy zwolniony z poniesienia kary, lecz może to tylko nastąpić mocą decyzji sądu wydającego wyrok skazujący sprawcę i stwierdzający jego

winę w znaczeniu procesowym; decyzja taka oznacza, że nie zmienia się negatywnej oceny popełnionego czynu a uważa tylko za niecelowe ukaranie sprawcy - świadkowie koronni - gdy przestępstwo zagrożone jest karą

pozbawienia wolności nieprzekraczającą lat 3 albo karą łagodniejszego rodzaju, przy czym społeczna szkodliwość popełnionego czynu nie  jest znaczna; w takim wypadku sąd może ograniczyć się do orzeczenia środka karnego,  jeżeli jego orzeczenie wystarczy dla spełnienia celów kary (nie stosuje się tego jednak do sprawcy o charakterze chuligańskim) - odstąpienie od wymierzenia kary z  jednoczesnym wymierzeniem środka karnego (innego niż pozbawienie praw publicznych) może być też jednym ze sposobów nadzwyczajnego złagodzenia kary warunkowe umorzenie postępowania karnego obok warunkowego przedterminowego zwolnienia i warunkowego zawieszenia wykonania kary stanowi jedną z instytucji

poddania sprawcy próbie. umorzenie następuje na okres próby wynoszący od 1 roku do 2 lat: - unika się wymierzenia sprawcy kary - unika się wyroku skazującego i znacznej części

samego postępowania karnego przesłanki: 1) popełnione przestępstwo jest zagrożone karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności 2) sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne (nie bierze się pod uwagę skazań, które uległy zatarciu) 3) 4)

okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne

5) istnieje pozytywna prognoza do tego,

że sprawca pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni nowego przestępstwa Warunkowe umorzenie może być jednak zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat w wypadku, gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody.

Umarzając postepowanie stwierdza się  jednocześnie, że sprawca ponosi winę. Warunkowe umorzenie może być połączone z dozorem kuratora lub osoby godnej zaufania albo stowarzyszenia, instytucji lub

odpowiedniej organizacji społecznej. Umarzając postepowanie można nałożyć na sprawcę pewne obowiązki: 1) informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby 2) przeproszenie pokrzywdzonego 3) wykonywanie alimentacji 4) powstrzymania się od kontaktowania z pokrzywdzonym lub innymi osobami w

określony sposób 5) opuszczenia lokalu zajmowanego

wspólnie z pokrzywdzonym Obligatoryjne jest zobowiązanie sprawcy do naprawienia szkody w całości lub części. Można

też orzec świadczenie pieniężne oraz zakaz prowadzenia pojazdów na okres 2 lat. Umorzenie warunkowe staje się definitywne  jeśli sprawca w okresie próby zachowywał się poprawnie. Sąd podejmuje postepowanie karne  jeśli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo lub uchyla się od dozoru. (Sąd może to zrobić w ciągu 6 m-cy od zakończenia okresu próby)

Sądowy wymiar kary Zasady sądowego wymiaru kary i środków karnych sądowy wymiar kary  – (sędziowski wymiar kary) – orzeczenie kary przez sąd konkretnemu sprawcy w konkretnej sprawie karnej

przeciwstawia się temu pojęciu: ustawowy wymiar kary – ustanawiający granice kary, które ustawa zakreśla dla danego sprawcy za popełnienie zarzucanego mu przestępstwa

sądowym wymiarem kary rządzą pewne zasady; dotyczą one zarówno kary w sensie scisłym jak i środków karnych; pomijając zasady o charakterze ogólnoprawnym, któ®e wprawdzie odnoszą się i do sądowego wymiaru kary ale nie są czymś specyficznym, właśnie dla niego (np. zasada równości wobec prawa), możemy do zasad sądowego wymiaru kary zaliczyć: 1) zasada swobodnego uznania sędziowskiego w ramach ustawy

2) zasada indywidualizacji kary

3)

zasada oznaczoności kary

Dyrektywy sądowego wymiaru kary sędzia wymierzający karę powinien kierować się nie tylko omówionymi w poprzednim paragrafie zasadami, lecz również wskazówkami bardziej sprecyzowanymi, określanymi jako dyrektywy sądowego wymiaru kary; możemy je podzielić na ogólne i szczególne;

ogólne to (zawarte w art. 53 § 1 oraz w art. 3 KK): stopień winy sprawcy

humanitaryzm kary

stopień szkodliwości społecznej czynu

cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego (prewencja indywidualna )

potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa ( prewencja ogólna)

dyrektywa pierwszeństwa kar wolnościowych  w art. 58 § 1:

wymiar k ary nieletnim i młodocianym w art. 54 § 1:

wymiar grzywny w art. 33 § 3 oraz 58 § 2:

dyrektywy szczegółowe

Zaostrzenie ustawowego wymiaru kary

Nadzwyczajne złagodzenie kary

Zmiana rodzaju kary na łagodniejszy

Warunkowe zawieszenie wykonania kary

Zmiana kary orzeczonej warunkowe przedterminowe zwolnienie

kary zastępcze i zmian kar w toku ich wykonywania

ułaskawienie, amnestia

Przedawnienie po upływie określonego czasu nie można zrealizować odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo, tzn. w zależności od rodzaju przedawnienia nie można wszcząć postępowania wydać wyroku skazującego lub wykonać orzeczonej kary 3 rodzaje przedawnienia: 1) przedawnienia ścigania 2) przedawnienie wyrokowania 3) przedawnienie wykonania kary

przedawnienie ścigania (nie można już wszcząć postępowania karnego w sprawie o

dane

przestępstwo) Art. 101. § 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat: 1) 30 - gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa, 2) 20 - gdy czyn stanowi inną zbrodnię, 2a) 15 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat, 3) 10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, 4) 5 - gdy chodzi o pozostałe występki. 5)

§ 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy

pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. § 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub 2, jeżeli dokonanie przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił. § 4. Przedawnienie karalności przestępstw określonych w art. 199 § 2 i 3, art. 200, art. 202 § 2 i 4 oraz art. 204 § 3, jak również przestępstw określonych w art. 197, art. 201, art. 202 § 3, art. 203 i art. 204 § 4, w przypadku gdy pokrzywdzonym jest małoletni - nie może nastąpić przed upływem 5 lat od ukończenia przez pokrzywdzonego 18 lat. Okresy przedawnienia biegną od momentu popełnienia przestępstwa, tzn. od czasu działania lub zaniechania sprawcy, chyba że chodzi o przestępstwo skutkowe, gdyż wtedy przedawnienie liczyć należy od czasu nastąpienia skutku Przedawnienie wyrokowania Art. 102. Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 101 wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa określonego w § 1 pkt 1 -3 ustaje z upływem 10 lat, a w pozostałych wypadkach - z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu. Tak więc podane terminy ulegają przedawnieniu o 5 lub 10 lat. Wszczęcie postępowania powoduje

więc, że wchodzi w grę przedawnienie wyrokowania w tym sensie, że w tych przedłużonych o 5 lub 10 lat terminach można doprowadzić do wydania prawomocnego wyroku skazującego. Jeżeli to nie nastąpi, to ze względu na ustanie karalności danego przestępstwa wydanie wyroku skazującego będzie niemożliwe.

Przedawnienie kary

Art. 103. § 1. Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat: 1) 30 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą, 2) 15 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, 3) 10 - w razie skazania na inną karę.

§ 2. Przepis § 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio do środków karnych wymienionych w art. 39 pkt 1-4

oraz 6 i 7; przepis § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 5.

Spoczywanie biegu przedawnienia

Art. 104. § 1.  Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze

prowadzenie postępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.

§ 2. Przedawnienie w stosunku do przestępstw określonych w art. 144, art. 145 § 2 lub 3, art. 338 §

1 lub 2 oraz w art. 339 biegnie od chwili uczynienia zadość obowiązkowi albo od chwili, w której na sprawcy obowiązek przestał ciążyć. Bieg przedawnienia ulega też wstrzymaniu w razie zawieszenia postępowania wykonawczego wobec niemożliwości ujęcia skazanego, który uchyla się od wykonania kary. Okres wstrzymania biegu przedawnienia nie może jednak przekroczyć 10 lat ( art. 15 § 3 KKW) Wyłączenie przedawnienia Art. 105. § 1. Przepisów art. 101-103 nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. § 2. Przepisów art. 101-103 nie stosuje się również do umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

przepis §2 mający na celu uniknięcie bezkarności przestępstw funkcjonariusz publicznych tolerowanych przez władze państwoe, nie został skoordynowany z art. 44 Konstytucji: Art. 44.

Bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw, nie ściganych z przyczyn politycznych, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych lub na ich zlecenie, ulega zawieszeniu do czasu ustania tych przyczyn.

Pewne uregulowania dot. przedawnienia zwierają też przepisy wprowadzające KK; - do czynów popełnionych przed wejściem w życie kodeksu stosuje się przepisy tego kodeksu o

przedawnieniu, chyba że termin przedawnienia już upłynął - umyślne przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu wolności lub wymiarowi sprawiedliwości zagrożonych karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych w okresie od 1944 do 1989 roku; bieg przedawnienia takich przestępstw rozpoczyna się od 1990 roku, w odniesieniu do takich czynów nie ma zastosowania art. 4 § 1, a wobec sprawców takich czynów nie stosuje się wydanych przed 7.12.1989 przepisów ustaw i dekretów które przewidują amnestię lub abolicję. - szczególne zasady co do biegu przedawnienia tzw. zbrodni komunistycznych wprowadzone zostały przez ustawę o IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Zatarcie skazania zatarcie skazania – przyjęcie fikcji, że po spełnieniu określonych przesłanek uważa się osobę skazaną za niekaraną, zaś wpis o skazaniu usuwa się z rejestru;

oznacza to więc, że w świetle prawa skazany uważany jest za niekaranego i może to sam twierdzić, np. wypełniając kwestionariusze personalne, składając zeznania itd. nie przykładu by w opracowaniu historycznym fakt skazania jakiejś osoby był pomijany; podnoszenie  jednak publicznie takiego faktu musi mieć uzasadniony interes społeczny, inaczej bowiem można narazić się na zniesławienie Z mocy prawa gdy upłynęło 10 lat 10 lat 5 lat 1 rok 6 m-cy

od wykonania lub darowania albo przedawnienia wykonania kary 25 lat pozbawienia

wolności lub kary do 15 lat pozbawienia wolności od uznania za wykonaną, od darowania albo przedawnienia wykonania kary dożywotniego pozbawienia wolności od wykonania lub darownia albo przedawnienia wykonania grzywny albo kary

ograniczenia wolności w razie odstąpienia od wymierzenia kary od zakończenia próby; w przypadku pozytywnie zakończonej pró©y przy warunkowym zawieszeni wykonania kary ustawa

depenalizująca ułaskawienie przez Prezydenta RP amnestia – na mocy ustaw amnestyjnych na wniosek skazanego, gdy upłynęło:

5 lat a wymierzono karę do 3 lat pozbawienia wolności 3 a wymierzono karę grzywny albo ograniczenia wolności wyłączenie zatarcia skazania:

skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15