Navigasyon

NAVİGASYONA BAŞLANGIÇ

Ahmet ÇELENOĞLU

www.tekneuzmani.com

İçindekiler Deniz Haritaları Şamandıra ve Fenerler Pusula Harita Üzerinde Çalışma Navigasyon Cihazları Navigasyona Başlangıç Mevki Koymak Limana Giriş Yolculukları Planlamak Pusulanız Gece seyri Navigasyonun Temelleri Elektronik Navigasyon Gerçek Navigasyon

1 5 8 10 14 15 18 20 22 24 26 27 29 31

Deniz Haritaları

 Emniyetli navigasyonun temeli seyir haritalarıdır. Deniz haritaları, bir denizciye karada seyahat eden bir taşıt sürücüsüne göre çok daha fazla gereklidir. Bu nedenle navigasyona temel yaklaşım ne tür deniz haritalarının olduğunu ve bu haritalardaki işaretlerin ne anlama geldiğini öğrenmekten geçer. Bir deniz haritası bir limanın büyük ölçekli bir planını, veya Ege gibi bir denizin tamamını gösterebilir. Türkiye’de deniz haritaları Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı tarafından üretilmektedir. Deniz haritaları, haritaları, seyir haritaları ve yat haritaları olarak iki şekilde üretilmektedir. Seyir  haritaları büyük kağıtlar üzerine basılmış haritalardır. Yat haritaları ise daha küçük ebatta kağıtlara basılmıştır. Seyir haritaları kullanımı daha doğru olsa da yatlarda yer darlığı nedeni ile navigasyon masalarının ölçüleri oldukça küçüktür. Bu nedenle seyir haritaları bütün olarak  masa üzerine açılamamakta ve katlanarak kullanılmaktadır Katlanmış bir deniz haritasında  pusula gülü veya kenar bilgilerine ulaşmak kolay olmamaktadır. Yat haritaları ise bir plastik  kılıf içinde bir bölgenin deniz haritalarını barındırmaktadır. Ölçüleri küçük bir masa üzerinde katlanmadan kullanılmaya uygundur. . Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi elektronik harital ar da üretmektedir. Elektronik  haritalar bu iş için geliştrilmiş özel cihazlarda veya gerekli programlar yüklenmiş bilgisayarlarda kullanılabilmektedir. Başlangıçta, tüm navigasyon öğrenenler ve navigasyon sorumluları temel kağıt harita üzerinde çalışmasını öğrenmeli ve iyi bilmelidir. Navigasyon için temel kağıt haritalardır ve tüm elektronik cihazlar yardımcı kabul edilirler.

Sembol ve kısaltmalar Harita üzerinde aşırı yer kaplamasını engellemk için bazı özellikler sembol ve kısaltmalar  kullanılır. Bu sembol ve kısaltmaların bir kısmı kendiliğinden anlaşılabilir işaretlerdir ancak bir  kısmının öğrenilmesi gerekir. Bu sembol ve kısaltmaların tamamı 1 numaralı haritada verilmiştir. 1 numaralı harita aslında bir  kitapçıktır ve navigasyon yapanların alması önerilir. Çok sık gereksinim duyduğumuz sembol ve işaretlerin bir kısmı haritalar üstünde de gösterilir. Sembol ve kısaltmaların bolluğu deniz haritalarında ne kadar çok bilginin bulunduğu konusunda iyi bir göstergedir. Sembol ve işaretler sadece denizde değil, deniz haritalarının kara bölümlerinde de kullanılır. Karadaki yükseklik konturları ve önemli bina işaretlemeleri kıyı seyrinde seyrinde önemli

yardımcılardır. Her sembol ve kısaltmayı hatırlama hatırlamanız beklenemez., bu işaretlerin bir kısmı sizi hiç bir zaman ilgilendirmeyecektir. Yine de harita üzerinde olanları anlamanız iyi bir navigasyonuun tmelidir. ▪ Deniz haritasında anlam adığnız bir sembol veya kısaltma görürseniz 1 numaralı haritadan bakın.

Derinlikler Su ile kaplı bölümler deniz haritalarında mavi veya  beyaz görünürler, karalar ise sarı renkle gösterilir . Su ile kaplı bölümlere görnün rakanlar derinliklerdir. Türk deniz haritalarında haritalarında bu deirnlikler deirnlikler metre olarak  verilmiştir. Yabancı kaynaklı eski haritalarda fathom olarak verilebilir. 1 fathom 6 feet veya yaklaşık 2 metredir. Bazı yerlerde 37 ölçümler görebilirsiniz. Bu derinliğin 3,7metre 3,7metre yani 3 metre 70 7 0 cm olduğunu olduğ unu gösterir.

Ölçek ve mesafeler Denizde mesafe ölçmek için deniz mili kullanılır. Bir deniz mili 1.825 metredir. Bundan daha önemlisi önemlisi bir deniz mili bir  derecelik enlemin enlemin 1/60 ına eşit olan 1 dakikadır. Haritalaın yanlarındaki enlem çizgileri arasındaki dakika ölçeğine göre mesafeyi ölçebiliriz. Enlemler küreyi yatay  bölen çizgiler olduğundan ölçümlerde ölçeceğimiz yere en yakın enlem dakikasını dikkate almalıyız. Kuşadası Doğanbey Burnu arası ölçülecekse 37 derece 55 dakika ile 38 derece enlemleri arasından ölçü alınması doğru olur.

Enlem Boylam Enlem ve boylamlar tüm deniz haritalarında yer alır. Bu şekilde haritanın kapsadığı bölgeyi dünya üzerinde bulunduğu yere kolaylıkla kolaylıkl a monte etmek mümkündür. Enlem çizgileri yatay olarak haritada yer alan çizgilerdir. Ekvator çizgisi 0 derece enlem olarak kabul edilir. Kuzey’e veya Güney’e gittikçe enlem çizgilerinin değeri artar. Enlemler  Ekvator’dan olan uzaklıklarına ve bulundukları yarı küreye göre adlandırılırlar. Türkiye 36

2

derece Kuzey ve 42 derece Kuzey enlemleri arasında yer alır. İstanbul 41 derece Kuzey enleminin tam üzerindedir. Boylamlar 0 derece kabul edilen ve İngiltere Greenwich’den geçen boylama göre adlandırılırlar. Doğu’ya ve Batı’ya doğru belirtilirler. belirtili rler. İstanbul 29 derece Doğu boylamındadır . Boylamlar meridyen olarak olarak da adlandırılırlar. adlandırılırlar. 0 Derece meridyeni Greenwich Greenwich meridyeni olarak bilinir. Boylamlar Doğuya doğru 180 Batıya doğru 180 adettir. Bu nedenle boylamlar  029o D şeklinde adlandırılırdı. Birçok yeni kaynakta ise baştaki 0 kullanılmamaktadır.

Diğer Kaynaklar

Deniz haritalarının yanı sıra dolaşacağınız bölgeler için yazılmış değişik yayınlar vardır. Bu yayınlar bölge ile ilgili bigi verir. Bunu dışında en önemli kaynak kaynak Seyir Hidrografi ve ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı’nın yayınladığı Denizcilere Denizcilere İlanlar önemli bilgileri kapsar.

3

Haritanın ölçeği ne olmalı ?

Haritalar çok değişik ölçeklerde ölçeklerde yapılırlar, Herhangi bir bölgede seyredecekseiniz, seyredecekseiniz, o bölgenin bölgenin en genel haritasından en detaylı koy ve liman haritalarına kadar heps i gerekli olur. Küçük  ölçekli genel haritalar seyri planlamak için uygun u ygun olsa da yol üzerindeki koy ve sığınılacak  yerleri detaylı olarak göstermezler. Her ne kadar belirli bir plan dahilinde hareket etmek  isteseniz de şartların gerekliliği ve hava-d hava-deniz eniz koşulları sizi beklemediğinz bir yere sığınmaya zorlayabilir. Bu konuda bir çok yardımcı kaynak varsa da en detaylı bilgiler deniz haritalarında verilmiştir.

4

Şamandıra ve Fenerler

 Şamadıra ve fenerler size yol göstermek ve gerektiğinde sizi tehlikelere karşı uyarmak için bulundukları yerlerdedir. Size nasıl yardımcı olduklarını ve neye karşı uyardıklarını bilmeniz için şamandıra ve fenerleri öğrenmelisiniz. Şamandıralar

Şamadıralar bir tehlikeyi göstermek veya derin suyun yerini belirlemek için koyulurlar. Bazı işaretler zeminin durumuna göre yüzer demirli şamadıralar olabilir veya sabit olarak deniz tabanına tutturulmuş olabilir.

1. Harita üzerinde bir şamandıra gördüğünüzde onun denizde nasıl göründüğünü bilmeniz gerekir. 2. Denizde bir şamandıra gördüğünüzde o şamandıranın ne demek istediğini anlamanız gerekir.

Silindir şeklinde şapkalı ve kırmızı renkli şamandıralar büyük denizden küçüğüne girilirken iskelede bırakılır. Geceleri kırmızı ışıkla işaret verirler.

Konik yeşil renkli şamandıralar  büyük denizden küçüğün e girerken sancakta bırakılır. Geceleri yeşil ışıklıdır.

Geniş alanlı bir denizden küçük bir denize (örneğin bir barınağa veya koya) girerken kırmızı ve silidirik şamandıra isklede konik ve yeşil sancakta bırakılır. Koydan veya barınaktan çıkarken tam tersi uygulanır. Bu tür işaretlerin olduğu yerde karşıdan başka tekne geleceği dikkate alınarak sancakta bulunan şamandıraya yakın seyretmek gerekir. Solda görülen şamandıra batık işaretidir. Şamandıranın olduğu yerde derinlik geçiş için uygun değildir. Her iki tarafından da yeterli mesafe bırakılarak geçilebilir. Üstte bulunan iki üst üste küre siyah renktedir.

5

Kardinal şamandıralar

Tepelerindeki konileri yukarı yukarı veya aşağı  bakmasına göre yönleri gösterirler. Gösterdikleri yönden geçmek  emniyetlidir.

Fenerler Fenerler kyılarda, denizde sabit olarak kurulabildikleri gibi ışıklı şamadıralar veya fener gemileri şeklinde olabilirler. Harita üzerinde mor gözyaşı damlası veya mor yuvarlak olarak gösterilirler.

Fenerlerin Belirlenmesi Her çakar denizci tarafından ayırdedilebilmelidir. Fener olsun, çakan bir  şamadıra olsun, özellikleri farklıdır ve bu özelliklerle ayırdedilirler. Fenerler değişik  renklerde ışık yayarlar ve ışıkları belirli  peryodlarda görünür. Bu özellikleri harita üzerinde belirtilir. Fenerlerin yükseklikleri ve ışıklarının görünebilme mesafesi de ayrıca harita üzerinde görülebilir.

6

Fenerlerin çakma özellikleri

Sabit ışıklı

F

Işık süresi karanlık süresinden az, muntazam aralıklarla tekrarlanan çakar 

FL

Muntazam aralıklarla Gp Fl(3) İki veya daha çok çakan ç akan

Değişik sayıda grup çakar 

Gp Fl(3 2)

İzofaz, Işık ve karanlık süresi eşit

Iso

Hüsuf lu, lu, ışık süresi karanlıktan uzun

Occ

Yukarıda belirtilen çakar çeşitleri temel çakarlara aittir. Fenerler değişik renklerde olabilir ve değişik şekillerde ışık verebilir. Kullanılan temel renkler: Beyaz (W), Kırmızı (R) ve Yeşil (G) ve Sarı(Y) dır. Kardinal Şamadıralar

Kuzey kardinali Doğu kardinali Güney kardinali Batı kardinali

Q veya VQ Q(3) veya VQ (3) Q(6) LFl veya VQ(6) LFl Q(9) Q(9) veya VQ(9)

Kardinal şamandıralar saat - pusu pusula la ilişkisinde çakar. Saat 12 – Kuzey 1 çakar, saat 9 Batı 9 çakar.

7

Pusula  Denizde görebildiğiniz sabit bir noktaya doğru gitmiyorsanız pusula ile rota tutarsınız.  Harita üzerinde yön ve rota belirlerken pusulanızın verilerini kullanırsınız. Pusulanız hangi yönü gösterir 





Gerçek Kuzey ile manyetik Kuzey arasında belirli bir fark vardır. Pusulanızın ibresi manyetik Kuzeyi gösterir. Gerçek Kuzey ile manyetik Kuzey arasındaki fark manyetik varyasyon veya varyasyon olarak bilinir. Manyetik varyasyon düny dünyanın anın değişik bölgelerinde farklıdır ve bu fark yıllık olarak  artar veya azalır. Bu değerler harita üzerindeki harita gülünde gösterilir.

Pusula Gülü Her bir deniz haritasında en az bir adet pusula gülü bulunur. Bir sonraki bölümde harita üzerine rota çizmeyi ve rota çizerken pusula gülünü nasıl kullanacağınızı göreceksiniz.

8

İlerleyen bölümlerde Gerçek Kuzey ve pusula Kuzeyi arasındaki farka bakacağız ve ikisinin  birbirine nasıl çevrileceğini göreceğiz. Şimdilik sadece manyetik rota ve yönlerle çalışmanız önerilir. Tekne Pusulası

Dümenin yakınında ve dümen tutanın kolayca görebileceği bir noktaya yerleştirilen pusula genellikle 0 – 360 – 360 derece arasında bölünmüştür. Bazı pusulalarda Kuzey (N), Doğu (E), Güney(S) ve Batı (W) yönleri ve ara yönler de (Kuzeybatı (Kuzeybatı (NE) ) işaretlenmiş olabilir. Uygulamada yön isimlerinden çok değerler çok  değerler kullanılır. Bu değerler 005 o, 020o , 125o şeklinde yazılır. Küçük pusulalar beşer derece ara ile işaretlenmiş olabilir. Yaygın işaretleme ise ikişer  derecelik aralarla yapılır. En usta dümenci bile en yakın dereceye dümen tutamaz, özellikle sert havada daha da zordur. Bir  çok pusulada dümencinin kolaylıkla görebilmesi için rakamlar  kısaltılarak daha büyük pntolarda yazılır. Örneğin 320 o yerine 32 kullanılır. Pusulanın saat yönünde 0 – 360 –  360 derece arasında bölündüğünü bildikten sonra bu değişikliklere uyum göstermek kolaydır.

9

Harita üzerinde çalışma

 Harita üzerinde çalışabilmek için bilmemiz gerekenler aşağıdadır. Öncelikle aletle re bakacağız. Harita çalışması için gerekenl er

Harita üzerinde çalışırken bazı aletlere ihtiyacımız olur. Bunların en önemlisi orta sertlikte bir  kurşunkalem, kalemtraş ve silgidir. Çok yumuşak bir kurşunkalem silindiğinde iz bırakabilir, sert bir  kurşunkalem ise silgi ile kolaylıkla silinemez ve haritanın kağıdı zedelenir. Pergel her iki ucu da sivri metal bir   parçadır. Üstü dairesl olan ve düz olan modelleri vardır. Düz olan modeller iki elle kullanılabilir. Üstü dairesel olanlar ise tek elle açılıp kapatılabilir. Pergel harita üstünde mesafe ölçümleri ölçümleri için kullanılır. Paralel cetvel rota çizimi için standart cetveldir. Kullanması en kolay olan cetvel budur. Yalnız biraz pahalı olması ve teknelerde harita masalarının küçülmesi nedeni ile tercih edilmemektedir. Plotter adı verilen ve daha küçük olan küçük  olan cetveller özellikle harita masası küçük olan tekneler için daha uygundur.  Navigasyon yapanların enidielrin has favori aletleri vardır. Tecrübe kazandıkça hangi aletle daha rahat çalıştığınızı kenidiniz bulacaksınız. Navigasyona başlarken elinizdekil erle yetinmelisiniz.

Mesafe Daha öncede denizde mesafenin deniz mili ile ölçüldüğünü belirtmiştik. Bir deniz mili enlemin bir dakikasına eşittir. Bazı haritalarda mesafe ölçümü için cetveller varsa da haritanın yanlarında olan enlem ölçeğini mesafleri ölçmek için kullanacağız. Derinlikler metre olarak belirtilse de denizde kilometre kullanılmaz.

10

Harita üzerinde mesafe ölçümü İki nokta arasındaki mesafeyi ölçmek için  pergelin iki ucunu noktalara koyarız. Bu ölçüyü aynı hizadaki enlem çizgilerine pergeli p ergeli götürerek  ölçeriz. Bir diğer yöntem de enlem çizgileri üzerinde  birim bir ölçü alarak (örneğin 1 mil veya 10 mil)  bu ölçüyü iki nokta arasında pergeli çevirerek  saymaktır. Aldığımız ölçekten küçük kalan son  bölümü yine pergeli ayarlayarak alır ve enlem çizileri üzerinde ölçeriz. Enlem dakikaları dakikala rı için kullandığımız işareti mil için de kullanabiliriz. Örneğin 34 deniz mili yerine 34’ kullanabiliriz. Yandaki resimlerde Ayvalık çıkışından Midilli Güney Doğu ucuna kadar olan mesafenin pergel ile ölçülmesi ölçülmesi gösterilmiştir. Bu mesafe 10,5 deni milidir.

Rota belirlemesi Harita üzerinde çalışırken yönler pusulaya göredir. Buna göre rota çizerken yönümüzü harita üzerindeki pusula gülüne göre belirleyeceğiz. Pusula gülünün dış dairesi gerçek Kuzey’e göre çizlmiştir. Kuzey Güney bağlantı çizgisi  boylamlara Batı Doğu çizgisi ise enlemlere paraleldir. Şimdilik sadece manyetik pusulayı kullanmayı plaladığımıza göre biz pusula gülünün iç diaresini kullanacağız. Bu daire manyetik Kuzeyi gösterecek şekilde çizilmiştir. Rotanın çizilmesi

Rotayı belirleyen çizgi harita üzerine çizildikten sonra yönünü pusulaya göre belirlemek için  paralel cetvel veya plotter kullanılır.

Paralel Cetvel Paralel cetvelle çalışırken pusula gülünün içindeki daireyi esas alacağız . Böylece varyasyonla uğraşmak zorunda kalmayacağız. kalmayacağız. Bu örnekte Ayvalık çıkışından Midilli’nin Midilli’ nin Güney Doğu ucuna çizdiğimiz rotayı örnek alacağız: 

Paralel cetveli Ayvalık çıkışı ile Midilli Adası Güney Doğu ucu arasına çizdiğimiz hattın üzerine koyuyoruz. Cetvelin bir tarafını harita üzerinde hiç oynatmadan diğer  tarafını açıyoruz. En yakın pusula gülü Çeşme Sisam Adası arasında denizin üzerinde. Açmış olduğumuz tarafı sabitleyip, bu sefer diğer tar afı hareket ettiriyoruz, ve bu hareketleri tekrarlayarak cetveli cetveli pusula gülünün üstüne kadar kaydırıyoruz.

11



Cetvelin bir kenarı pusula gülünün tam ortasındaki noktaya gelince onu sabitliyoruz ve açıyı okuyoruz. Ayvalık’tan Midilli’ye doğru gideceğimize göre açımızı Güneye yakın uçtan ve içteki daire üzerindeki üzerindeki açılardan okuyacağız. okuyacağız. İçteki daire üzerinde o 173 okuyoruz. Bu manyetik pusulada takip edeceğimiz açıdır. Gerçek Kuzeye göre ise gitmemiz gereken yönü dıştaki daireden 169 derece olarak okuyabiliriz.

Paralel cetveli kullanmak kolaydır. Eğer açıp kapama sırasında cetvelin kaydığını hissedersniz veya masanız küçük olduğu için masa kenarna takılırsa gerekli düzenlemeleri yapıp ölçüme yeniden başlamak en doğrusudur.

Plotter kullanarak  Bu cetveli kullanırken pusula gülü üzerinden okuma yapmayacağız. 



 

Pusula gülü gülü üzerinden varyasyon değerini okuyun. Plotterin bir kenarını hattın üzerine yerleştirin. Plotter üzerindeki pusula gülünü harita üzerindeki bir enlem veya boylama göre çevirin. Plotter üzerinden açıyı okuyun. Bu açı gerçek Kuzey’e göre seyir açınızdır . açınızdır . Gerçek Kuzey’den manyetik Kuzey’e geçmek için 4 derece ekleyin. 173 derece sizin manyetik açınızıdır.

Yer Belirleme Bulunduğunuz yeri belirlemek için iki temel yöntem vardır: 1. Enlem ve Boylamını vererek  2. Sabit bir noktaya göre açınızı ve mesafenizi vererek. v ererek. Acil durumlarda yaklaşık yer belirlemesi yapılabilir, ama ideal olan yukarıdaki metodları kullanmaktır. Örneğin Kınalıada’ Kınalıada’nın batı ucunun yaklaşık 1 mil Kuzey’indeyiz şeklinde bir  yer bldirme hiç bildirmemekten iyidir. Enlem ve Boylam verekr yer  belirtme  belirtme en hassasıdır. Harita veya GPS ile yeriniz kesin olarak esbit edilir. Sabit bir noktaya göre yer belirtirken Fenerbahçe fenerini 10 derecede görüyorum ve 2,5 mil mesafedeyim denilebilir. İki değişik sabit noktaya göre de yer verilebilir. Örneğin Fenerbahçe fenerini 340 derecede görüyorum. Maltepe sığlığı Güney Güney Kardinali ise 90 90 derecede görüyorum. Bu iki hattın kesiştrilmesinde tam yeriniz belli olur. Harita üzerinde üzerinde aynı açılar  çizilerek enlem ve boylam tesbit edilebilir.

Enlem ve Boylama göre haritada yer belirlemesi Aldığınız kerterizlere göre teknenin yerini belirlediniz ve haritada yerinizi işaretlediniz. işaret lediniz. Bulunduğunuz yerin enlem ve boyl bo ylamını amını bulmak istiyorsunuz. 

Paralel cetvelinizi bir enlem veya boylama koyun. Paralel cetveli oynatmadan kaydırarark cetvel belirlediğiniz noktadan geçene kadar kaydırın. Teknenin bulunduğu noktadan cetvelin bulunduğu hat üzerinde en yakın enlem veya boylama kadar olan mesafeyi ölçün. Cetveli enleme göre koyduysanız boylam, boylama göre koyduysanız enlem enlem çzigisine kadar ölçeceksiniz. Bu çizginin harita kenarındaki değerini bulun ve 12



aynı doğrultuda pergelle ölçtüğünüz miktarı taşıyon. Aynı işlemi enlemle yaptıysanız  boylamla, boylamla yaptıysanız enlemle tekrarlayın. Bulunduğnuz yerin koordinatlarını öğrendiniz. öğrendiniz. Aynı işlemi plotter ile yapmak yapmak için Plotter üzerindeki üzerindeki pusula pusula gülünü Kuzey’e çevirin. Plotterin bir kenarini teknenin bulunduğu bulunduğu noktaya yerleştirin ve bu noktadan ayrılmadan enlem veya boylam çizgisi ile dik veya tam yatık olmasını sağlayın. Plotterin Plotterin harita kenarındaki ölçeği kestiği yer size baktığınız yöne göre enlemi veya  boylamı verecektir.

Sürat Denizde hız ölçüsü knot’dur. knot’dur. Knot deniz mili/saat anlamına anlamına gelir 7 knot hız yapan bir tekne tekne  bir saatte 7 mil gitmiş demektir. Bu nedenle knot/saat yanlış bir kullanımdır. Knot zaten saatteki deniz mili olarak hız anlamındadır. Hızınızın kaç knot olduğunu bildiğinizde ne kadar  mesafeyi ne kadar zamanda gideceğinizi kolayca bulabilirsiniz.

13

Navigasyon Cihazları

 Bu bölümde navigasyonda kullandığımız ve hemen her teknede bulunan navigasyon aletlerinden bahsedeceğiz. En önemli cihaz daha önce bahsettiğimiz pusuladır. El Pusulası

Tekne pusulasının pusulasının yanı sıra kerteriz alabilmek için bir el pusulasının teknede teknede bulunması gerekir. Bu konuya konuya daha daha sonra sonra değineceğiz. Hız, mesafe göstergeleri

Bu tür cihazlar su kesiminin altına monte edilmiş elektronik veya mekanik bir algılayıcıdan ve algılayıcının sinyallerini çevirerek hız veya mesafe olarak gösteren bir panelden ibarettir. Gösterge havuzlukta dümenden dümende n görülebilecek bir yere yerleştirilir, ikinci bir gösterge (yineleyici) navigasyon masasında bulunabilir. Hız yelken seyrinde yelken trimlerini dah iyi yapabilmemiz için gerekli olsa da seyir sırasında asıl gerekli olan yola çıktıktan sonra yaptığımız mesafedir. Hız Hız göstergesi dalga, rüzgar gibi etkilerden sürekli değişir. Çıkışta sıfırlanmış bir mesafe göstergesinden ise zaman  bölerek ortalam hızımızı kolaylıkla hesaplayabiliriz. Bazı cihazlarda ortalam hız cihaz tarafından da verilir. Bu tür cihazlar deniz suyu sıcaklığı, derinlik gibi başka  bilgileri de verebilir.

Derinlik Göstergeleri Derinlik göstergeleri tekne altından bir ses dalgası yayarak geri dönen ses dalgasının zamanını ölçerler ve derinliği gösterirler. Özellikle kıyı seyrinde bulunduğmuz yeri belrilemede yardımcı olurlar.

14

 Navigasyona Başlangıç  Navigasyon bir tekneyi bir noktadan diğerine emniyetli ve verimli bir şeklide götürmenin  yöntemi olarak tarif edilir. Temel bilgileri edindiğimize göre nasıl yapılacağına bakalım.  Navigasyonun  Navigasyonun önemli bir bölümü gözle yapılır. Karaya, şamandırlara, fenerlere bakarak bir  noktadan bir diğerine giderken yolumuzu buluruz. Adalardan veya açık denizden K alamış’a alamış’a girişin nasıl yapıldığını hatırlamaya çalışalım. Diğer  sahil şeridine göre daha yeşil görünen bölge Fenerbahçe Burnudur. Adalardan gelirken bu  burnu kestirir ve Fenerbahçe fenerini görmeye çalışırız. Fener gündüz uzaktan tam olarak  görünmese bile yeşillik bize yol gösterir. Feneri gördükten sonra biraz açığına dümen tutar  daha sonra dönerek, dönere k, Kalamış veya veya Fenerbahçe Marinanın girişini görür ve girişe yönleniriz. Bu tür bir seyirde Fenerbahçe fenerinin hemen yaknında bulunan ve bir çakarla işaretli taşlık   bölgeyi dikkate alırız. Ataköy tarafından Kalamış’a gelirken gelirken Çamlıca tepesi ve Kadıköy’deki Kadıköy’deki siyah görünüşlü yüksekçe binayı buluruz. Bu iki noktaya göre yönümüzü çizer ve koya gireriz. Bir  çok defa yaptığımız bu yolu harita üzerinde çalışmamız, genellikle gereksiz olur. Defalarca gidip geldiğimiz bu yol için harita çalışması yerine belirli bel irli kerteriz kerteriz noktalarını kullanmak kullanmak daha doğrudur. Kıyı seyri olarak da adlandırabileceğimiz bu tür seyirde bildiğimiz yerler dışında hiç geçmediğimiz veya sık uğramadığımız rotalarda da seyredebiliriz. Daha önce geçmediğmiz  bölgeler için kıyı seyrinde harita çalışması yapmaız yine de gerekir: 







Özellikle işaretlenmem işaretlenmemiş tehlikelerin veya sığ suların bulunduğu bölgelerde haritadan bu bölgeleri belirlemek önem taşır. Eğer sığlıklar arasında oldukça geniş  bir açıklık varsa aralarından geçecek bir rota r ota belirleyebiliriz. Çanakkale Boğazının Güney Doğu’sunda bulu bul unan kumluk alan oldukça geniştir ve alıştığmız kıyı seyri mesafelerine göre oldukça açıktan geçmeyi gerektirir. Akıntı ve dalga nedeni ile  bu sığlık bölgede kum topukları yer değiştirebilir ve özellikle bir ye lkenli tekne kolayca oturabilir. Şamadıra ve fenerler, özellikle bir tehlikeyi gösterenler, en yakın yardımcılarımızdır. Bu tür işaretler görüldüğünde tanınabilmelidir. Harita üzerinde şekilleri ve çakma peryotları gösterilmiştir. Bu nedenle çok iyi tanınmala tanınm aları rı gerekir. Özellikle Marmara Denizinde ve Boğazlarda akıntı önemli bir faktördür. Akıntı  bizimle aynı yöndeyse hızımıza katkı sağlar, ters yönde ise hızımızı keser. Yandan gelen akıntılar ise bizi bir tarafa doğru sürükler. Pusula ile bir yöne doğru gidiyormuş gibi görünsek de aslında yönümüz farklıdır. Özellikle kıyı seyrinde derinlik göstergesini sık sık kontrol etmek gerekir. Bölgenin özelliklerine göre belirlenecek beli rlenecek bir derinliğin altına düşmesi halinde sığlığı kurtaracak şekilde rota değiştirilmesi değiştirilmes i gerekir.

Rotanın haritaya çizilmesi ve takibi

Rotanın nasıl çizileceğini daha önce görmüştik. Bu uygulamayı kısa mesafeler ve kyı seyri için gereksiz görebilirsiniz. Ancak bir çok durumda çizili bir rotanızın olması görerek  seyretseniz bile gereklidir. 15

  

Görerek seyir sırasında bölgesel bir sis görüşünüzü önemli ölçüde kısıtlayabilir. Gece seyrinde belirlediğiniz bir feneri, feneri , diğer fenerlerle kolaylıkla karıştırabilirsiniz. Gece seyrinde birçok deniz işareti kıyıdaki yoğun ışık içinde kaybolabilir.

Bu k oşullarda oşullarda çizili bir rotanız olması gitmeyi planladığınız noktaya ulaşabilmeniz ulaş abilmeniz için en doğru yoldur. Pusula ile yolunuza devam edersiniz ve doğru işareti gördüğünüze emin olduktan sonra görerek seyrinize devam edersiniz. Gideceğiniz yeri görünce o noktaya doğru dümen tutmak pusula ile dümen tutmaktan daha kolay ve daha doğrudur.

Mevki Koymak   Navigasyonda önemli konulardan birisi de nerede olduğunuzu bilmektir. 





Doğru rotada olup olmadığınızı bulunduğunuz yerin mevkiini saptayarak  anlayabilirsiniz. Hızınız ve geldiğniz yolu bilirseniz, ne kadar yolunuz kaldığını ve bir sontraki noktaya varış zamanınızı hesaplayabilirsiniz. Herhangi bir sebeple rota değişikliğine gidebilir ve başka bir yere girmeye karar  verebilirsiniz.

 Nerede olduğunuzu olduğ unuzu bilmek, k ıyı ıyı seyri yapıyorsanız veya şamandıralarla iyi işaretlenmiş bir denizde iseniz oldukça kolaydır. Açık denizde olduğunuzda olduğ unuzda yerinizi tesbit etmek önem taşır. Bir GPS cihazının size bu konuda yardımcı olacağı kesindir. Ancak iyi bir navigatör elektronik  cihazlara gereksinim duymadan da yerini  belirleyebilmelidir. Parakete Hesabı (Dead Reckoning)

Kitabın ilerleyen bölümlerinde sabit noktalardan kerteriz alarak yer belirleme konusuna göz atacağız . Parakete hesabında ise daha önceden çizdiğimiz rotayı kullanacağız. kullanacağız. Rota çizerken bir başla başlangıç noktası almamız gerekir. Bu başlnagıç noktası bir  koyun girşindeki bir burun, bir fener, bir şamandıra veya marinanın ağzındaki giriş ağzı olabilir. Gittğimiz yönü ve hızımızı bildiğimize göre çıkış saatinden itibaren ne k adar adar yol geldiğimiz hesaplayıp rotamız üzerinde işaretleyebiliriz. Kalamış’tan Bozburun’ Bozburun’a gittiğimizi varsayalım. Fenerbahçe fenerini saat 9:15 te geçmişiz. Saat 11:00 oldu ve yerimizi belirlemek istiyoruz. Hız göstergemizin yol bölümünü Fenerbahçe fenerini 16

geçerken sıfırlamıştık. Saat 11:00 de yaptığımız yola bakıyoruz. 12 mil gelmişiz. Enlemlerden 12 mili pergel ile ölçüp rotamız üzerine Fenerbahçe fenerinden başlamak üzere taşıyor ve  belirlediğimiz rota üzerinde işaretliyor ve saati saati yazıyoruz. Parakete hesabına hesabına göre bu noktadayız. Parakete hesabı akıntı, rüzgar ve rotadan sapma gibi değişkenleri dikkate almadan yapılan bir  hesaplamadır. Ama daha iyi bir yönteminiz yoksa size yeterli bilgiyi verir. Fenerbahçe  burnundan Bozburun’a giderken Boğaz Boğaz akıntısı vardır ve hızımızı yaklaşık yaklaşık 1 knot kadar  etkiler. Ancak açık Ancak açık denizde iki saate yakın bir seyirde yaklaşık 2 mil hedefe daha yakın olmak  çok önemli değildir. Rotadan biraz sapmış olsak bile işaretlediğmiz yerin en fazla 2 mil uzağındayız demektir. Par akete akete hesabı bu nedenle nedenle navigasyonun navigasyonun temel parçalarından biridir. GPS gibi yer bel irleme cihazınız varsa bile parakete hesabı yapmanız ve iki veriyi kıyaslamanız önerilir. Elektrik  sorunu olamasına rağmen rağmen karanın hiç görünmediği Kalamış Kalamış Marmara adası rotasında GPS cihazım birden çok defa Çorlu veya Edirne gibi olmayacak yerleri gösterdi, parakete hesabı ise bu koşullarda tek güvenilebilir veri idi. Akıntının etkisi

Akıntı kıçtan gelirse hızınıza katkı sağlar, baştan gelirse gelirse hızınız düşer . Bordalardan birinden gelirse rotanızı değiştirir. Bu nedenle dikkate alınması gerekir. Eğer rotanız üzerinde bir engel yoksa akıntı yokmuş gibi rota belirleyebili belirleyebiliriniz, akıntı sizi gideceğiniz noktanın biraz dışına taşıyacaktır  veya akıntıyı dikkate alır ve akıntının sizi ne kadar ve hangi yönde etkileyeceğini dikkate alarak rotanızı ona göre değiştirir değiştirir ve hedefinize sapmasız varırsınız.  

 

 

A noktasından B noktasına gideceksiniz. A noktasından akıntı yönünde ve hızında  bir çizgi çizin. Belirlediğiniz nokta X olsun. Pergelinizi Pergelinizi teknenin hızı kadar ayarlayın ve x noktasıından AB doğrultusunu kestiği yeri işaretleyin. X ile pergelin kestiği noktayı birleştirin. Bu hat sizin dümen tutmanız gerek en en doğrultudur. Gideceğiniz yeri dikkate almaksızın pusula ile bu rotaya gidersniz, gide rsniz, varmanız gerek en noktaya varırsınız.

17

Mevki koymak   Parakete hesabı veya tahmini mevki koyma baş ka bir yer belireleme yöntemi yoksa çok  değerli bilgiler verir, ancak kıyı seyri yapan bir teknede kıyıda belirli noktalara göre çok daha güvenilir bir ş ekilde mevki koyulabilir. El pusulasının kullanılması

El pusulaları birçok tipte imal edilmektedir. Kerteriz almaya yarayan kerteriz pusulaları teknede kullanmak için uygundur. Bu pusula ile uzaktaki bir cismin ci smin pusula açısı kusursuza yakın bir şekilde ölçülebilir. Kerteriz pusulaları iyi korunmalıdır. Kullanılmadıkları zaman kendi ambalajları içinde saklamak en doğrusudur. 



Kerteriz pusulasının bir kordonu varsa mutlaka bileğe sarılmalı veya boyna takılmalıdır. Kerteriz alırken doğru şekilde kullandığınıza emin olun ki aldığınız a.çılar doğru olsun. Kerteriz alırken rahat ve emniyetli bir yerde durmak gerekir. Havuzluk bu iş için idealdir. Durduğu Durduğunuz yerin giriş çıkışı fazla engellememesine dikkat edin ve sallanma halinde düşmeyecek şekilde kendinizi sabi tleyin.

Kerteriz alınacak cisimlerin seçilmesi: 



Bu cisimler göz ile kolayca görebileceğiniz ve haritada da işaretlenmiş cisimler  olmalıdır. En iyi yerler fenerler, şamandıralar, deniz deni z üzerindeki kayalıklar, kıyı şeridinde görebildiğiniz burunlardır . Başlangıç olarak sahile bir göz atın, gördüklerinizden hangilerinin harita üzerinde yer  aldığına bakın ve kullanacaklarınızı seçin. Kerteriz aldığı nnz her csimi ve kerteriz açısını kerteriz aldığınız zaman ile birlikte not edin. Bu notları harita üzerine değil ayrı  bir not defterine defterine veya kağıda almak daha doğrudur. doğrudur. Bir dakika içinde 2 veya veya 3 kerteriz alabildiğinizi dikkate alırsanız tek bir zamnı kaydetmek yeterlidir.

Mevki Hattı

Bir tek mevkiden alınan kerteriz mevki hattı olarak adlandırılır. Tek başına başına çok değeri yoktur. O hat üzerinde olduğu olduğunuzu nuzu bilirsiniz bilirsiniz ancak yerinizi tam saptayamazsınız. saptayamazsınız. Tek başına değeri yoksa da diğer mevki hatları veya rotanızı kullanarak yer belirlemede yardımcı olur.

Mevki Koyma En az iki değişik yerden çizeceğiniz mevki me vki hatlarının kesi kesişmesi size mevkinizi verir. Bunu iki noktalı mevki koyma denilir. İkiden fazla noktadan alınan mevki hatları ile çok daha iyi mevki konulabilir. Bu mevki hatlarının kesişme noktası yerinizi  belirler. İkiden fazla mevki hattı ile mevki koymadaki koymadaki tek sorum aldığınız pusula açılarının kağıda çizildiğinde genellikle tek bir noktada kesişmemeleridir. Üç hat 18

genellikle bir üçgen yaratacak şekilde kesişir. Bu durumda yapılması gereken üçgen çok büyükse tekrar kerteriz almaktır. Üçgen küçükse üçgenin yaklaşık merkezi teknenin bulunduğu yer olarak kabul edilir. Eğer   bulunduğunuz yere yakın bölgede sığlık veya kayalık gibi bir tehlike varsa kayalığa en yakın üçgen köşesini teknenin bulunduğu bulunduğu yer olarak kabul etmek en doğrusudur.

Seyirde tek kerteriz ile mevki koyma Seyir sırasında bir noktadan örneğin bir fenerdei kerterizi kerterizi alın. Zamanı kaydedin ve mevki hattını çizin. Belirli bir süre gittikten sonra aynı fenerden ikinci bir kerteriz alın ve bu hattı da çizin. Birinci çizdiğiniz mevki hattından rotanız istikametinde iki zaman arasında aldığınız yol kadar bir çizgi çizin. Paralel cetvelle birinci mevki hattına paralel ve aldığınız yolun ucundan bir paralel çizgi çizin. Son çizdiğiniz çizginin ikinci mevki hattını hattını kestiği yer   bulunduğ  bulunduğunuz unuz mevkidir.

19

Limana Giriş

Yol yapmak ulaşmaktan daha keyifldir derler. Denizciler bu söze her zaman itibar e tmez.  Dışarıda hav a esmeye başlamış ve dalga kabarmışsa , güvenilir bir liman gibisi yoktur.  Navigasyon açısından güvenilir bir limana emniyetle ulaşmak her zaman zaman kolay olmayabilir.

Bir denizci için emniyetli bir liman çevresinde karada hiç bir şey olmayan korunmuş bir koy, içi ve çevresi kayalarla dolu bir liman, çok kalabalık bir ticari liman l iman veya bir marina ola bilir. ola bilir. Herhangi bir barınağa girerken eğer girişini ve için iyi bilmiyorsanız dersinizi iyi çalışmalısınız. Limana girmeden önce orası hakkında edinebildiğiniz kadar bilgi edinmelisiniz. Navigasyon açısından limanda ne tür hizmetler bulabileceğinizden da ha çok: Liman ağzına yaklaşma, girişi ve içeride ne yöne gidileceği İçerideki su derinliği önemlidir.  

Bilgiye Ulaşma 



En önemli bilgi kaynağınız deniz deniz haritalarıdır. Büyük ölçekli ölçekli ve sadece koyları ve limanları gösteren haritalar vardır. Bir diğer kaynak ise pilot kitabı da denilen gezi rehberi kitaplardır. Bölgede dolaşmış denizciler tarafından yazılırlar. Rod Heikell’ın Ege be Doğu akdeniz hakkında birden çok kitabı vardır. Sadun Boro Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdenizdeki koylar ve limanlar hakkında hakkında pilot kitaplar yazmıştır.

Dersiinizi Çalışmak  Elinizdeki kitap ve haritalardan size gerekecek bilgileri öğrenmelisiniz. Öncelikle öğrenmeniz gerekenler. 







  

Girişine yaklaşırken giriş kolaylıkla görülebiliyor mu? Ege’de birçok koyun ağzı denizden gelirken çok belirgin değildir. Harita üzerinde girişin ağzı kolayca görünse de denizden bakışta ağzını göremeyebilrisiniz. Kitaplarda girişi gösteren fotoğraflar  veya tarifler olabilir. Girişte sığlık var mı? Özellikle akıntılı koyların ağızlarında sığlıklar ola bilir. Ege koylarının bir kısmında koyun ağzında kıyı ya doğru su altı kayalıkları vardır. Haritalarda ve kitaplarda bu bilgileri bulabilirsiniz. Her türlü hava koşulunda girilebiliyor mu? Rüzgar veya dalga nedeni ile bazı rüzgar  yönlerinde koy veya limana girmek kolay olmayabilir. Koya veya limana girdikten sonra derinlikler uygun mu? İçeride kolaylıkla  bağlanılabiliyor veya demirlenebiliyor mu? Girişi işaretleyen şamandıra veya fener var mı? İşaretlenmemiş tehlikeler var mı? Gece girişe uygun mu? Sadece ışıksız şamandıral ar ile işaretlenmiş veya hiç işaretlenmemiş bir koya gece girmek oldukça zor olabilir.

20







Günümüzde hemen her tekede bir VHF telsiz vardır. Kıyılarımızda birçok denizci telsizini seyir sırasında açmasa bile girmeden önce telsizle t elsizle çağrı yapar ak ak içeride bir  tekne ile veya kara istasyonu i stasyonu ile görüşmek yardımcı olabilir. Denizde iken telsizinizi açık tutun. İstanbul civarında 16. kanal çok dolu ise de Ege’de ve Akdeniz’de 16. kanal açık t açık tututulabilir. Genellikle sadece gerekli çağrılar yapılmaktadır. Koy içinin derinliklerine dikkat edin. Teknenizin ne kadar derinliğe girebildiğini iyi i yi  bilin. Özellikle koy içlerinde sığlıklar çok olabilir, mümkün olduğu kadar teknenize uygun derinliklere demirleyin veya bağlanın. Yazılan kitaplar sık sık güncellenmekteyse güncellenmekteyse de sahillerimizde çok sık yapılan inşaatlar  ve marinalar kitaba eklenmemiş olabilir.

Limana Yakl aşmak  Koy girişleri denizden açık olarak seçilemeyebilir. Kitaplardan ve haritanızdan koy girişini belirleyen işaretleri görmeye çalışın. Liman ağzına doğru yönelirken mutlaka derinlik göstergeinizi çalıştırın ve sık sık göz atın. Derinliklere bakarak da harita üzerinde nerede olduğnuzu kestirmeye çalışmalısınız. Girişi işaretleyen şamadıra ve fenerler varsa yerleşimlerini aklınızda tutun ve bu işaretlere işaretlere göre seyredin. Durmaktan çekinmeyin. Girişi görmedi iseniz, iseniz, durun, mevkinizi tayin edin ve haritada liman l iman ağzına doğru uygun  bir rota çizin. Tahmin etmek yerine rota ile gitmek daha doğrudur. Girişi gördükten sonra rotanızı harita üzerinde kontrol edin. Sığlıklar ve su altı kayalıklarına dikkat edin. Gemilerin kullanımına kullanımına açık olan limanlar genellikle yoğundur ve küçük teknelerle girmek  kolay olmayabilir. Eğer sığlık yoksa limanın mendireğine yakın ve paralel giderek ağzına geldiğinizde içeri girmek en doğru yoldur. Böylece büyük gemilerin giriş veya çıkışını önceden görür ve yol verebilirsiniz. Bazı liman girişle girişl erinde giriş bve çıkışı kontrol eden trafik ışıkları veya liman sorumluları ile görüşmek için tahsis edilmiş bir VHF kanalı olabilir.

21

Yolculukları Planlamak   Birkaç saatliğine yelkene çımak için bile önceden bir çalışma yapmak gerekir.  Rüzgarın yönü ne tarafa doğru gideceğiniz ve döneceğinizi belirlemekte önemlidir.  Daha uzun yolculuklar için ise gerçek anlamda planlama yapmak ve çalışmak  laz ımdır. ımdır. Belki de bu bölümün başlığı “hazırlanmak” olmalı idi. Tekneye binip demir almak veya  palamar çözüp denize çıkmak umduğunuz kadar kolay bir gün getirmeyebilir. Özellikle hava durumu hakkında önceden bilgi almak gerekir. Her ne kadar hava durumuna  bakmak  bakmak tekne reisinin sdorumluluğu ise de genellikle gezi teknelerinde reis ve navigasyon sorumlusu aynı kişidir. (Bu kitapta sadece navigasyon navig asyon konusunu işliyoruz,  bu nedenle tekne reisinin kontrol etmesi gereken gereke n diğer konuları mutlaka öğrenin)

Uzun yolculuklar Başka bir limana gitmek (özellikle çok yakın değilse) ciddi bir ev ö devi gerektirir. Teknede gerekli haritalar var mı? Seyahatin genelini planlamak için küçük ölçekli  bir haritanın yanı sıra yol üstündeki tüm koy ve limanları ayrı ayrı gösteren bü yük  ölçekli deniz haritalarınız olmalıdır. Yola çıktıktan sonra gerekebileceğini düşündüğünüz düşündüğünüz bir haritanın yanınızda olmadığını yola çıktıktan sonra gören ilk  denizci siz değilsiniz. Gideceğiniz yer ne kadar uzaklıkta? Varmak ne kadar zaman alacak? Rüzgar yoksa Rüzgar  yoksa (veya motor yat kullanıyorsanız) yaktınız sizi oraya kadar  götürebilecek mi? (Mazot tanklarında su oluşmasını önlemek için, çıkışta değil limana dönüşte tanklarınızı doldurmanız önerilir) Gideceğiniz limanı veya koyu biliyor musunuz? Geç kalırsanız gece girebilecek  misiniz? Daha önce önce konaklamaya konaklamaya uygun yerleri belirediniz belirediniz mi? Bu yerlere kolayca girebilecek misiniz? Şimdi haritaya dikkatlice bakın ve rotanızı çizin. Rotanız üzerine gerçek ve manyetik pusula açılarını mesafelerle birlikte yazın. Denize Denize çıktığınzda rota açılarını tekrar kontrol edin. Yolunuz üzerinde özellikle işaretlenmemiş sığlıkları ve kayalıkları dikkate alın. Haritada sığlık veya su altı kayalığı olarak görünen ancak üstünde bir şamandıra veya çakar bulunmayan yerler işaretlenmemiş tehlikelerdir. Bu noktaların uzağından nasıl geçeceğinize karar verin. Yol üzerinde size yardımcı olabilecek şamandıra ve fenerleri belirleyin. Akıntı olup olmadığnı kontrol edin. Eğer haritada akıntı gösteriyorsa rotanızda düzeltmeyi önceden yapın. 

 





 

Kıyı seyrinde

Kıyı seyrinde en önemli sorun kıyıdan ne kadar uzakta seyretmeniz gerektiği ve burunları ne kadar uzaktan uzaktan dönmeniz gerekeceğidir. Özellikle kayalık burunların deniz taraflarında kayalıklar su içinde de devam eder Bu tür  kayalıklar genellikle haritalarda gösterilir. Deniz dalgalı ise bu bölgeler beyaz köpüklü dalgalarla kaplanır. Bu bölgelerden bölgelerden uzak durun. Eğer tepeler ve dağlar sahile dik iniyorsa su içinde devam ettiğini ve derinliğin daha fazla olacağını varsayabili varsayabil irsiniz. Sahilin eğiminin eğimini n az olduğu ve kumluk göründüğü yerlerde ise su altı derinlikleri de yavaş artar.

22

Genel kaide olarak başka tehlike yoksa sahilden 1 mil uzaktan seyretmek uygun olur. Kötü görüş şartları, sahile doğru esen bir rüzgar sahile uzak durmanız için gerekli sebe plerdir. sebe plerdir. Sahile şartlar elverişli olursa her zaman yaklaşmak yaklaşmak daha kolay olur. Sığ sular

Sığ sular tehlikelidir. Örneğin bir koya girerken sığ su ile karşılaşacaksanız hızınızı düşürün ve derinlik göstergenizi çalıştırın. Salmanızın altında bir metre veya daha fazla su bulunması kumluk veya çamur zemin için yeterlidir. Kayalık bölgelerde kayalar derinliği çok çabuk  azaltabilir, bu bölgelerde çok dikkatli seyredin. Eğer sığ sularda dalga varsa yine dikkatli olmanız gerekir. Dalga etkisi ile derinlik bie azalır   bir çoğalır. Azaldığı zaman teknenin altında bir metre su olmasına dikkat edin. Eğer haritada işaretlenmemiş bir sığlık veya su altı kayası varsa bu yerden en az yarım mil uzak durun.

Mevki Koymak   



Kıyı seyrinde kerteriz alabileceğiniz noktala noktal arı belirleyin. Açık denizde veya görüşün düşük olduğu hallerde kıyıdan kerteriz alamayabil irsiniz. O zaman  parakete hesabı hesabı yapmalısınız. Hız göstergeinizi ve bu cihazın mesafe mesafe ölçüm kısmının çalıştığına emin olun. Kıyıya yaklaştığınıda parakete hesabından hesabından kerteriz almaya geçmelisiniz.

Verilen öneriler aslında çok açıktır ancak her koşulda yola çıkmadan önce harita üzerinde iyi çalışmalısınız.

23

Pusulanız

Önceki bölümlerde pusulaya pusulaya değinmiştik. Manyetik varyasyonun pusulamızın gerçek   Kuzey’den farklı bir yeri (manyetik Kuzey’i) gösterdiğin belirtmiştik. Çok zevk veren bir  konu olmasa da anla şılması gereken bir konudur. Gerçek ve Manyetik  Daha önce pusulanın manyetik Kuzey’i gösterdiğini ve gerçek Kuzey’den farklı olduğunu, bu nedenle harita üzerinde çalışırken ç alışırken pusulamızla uyumlu olsun diye harita üstündek pusula gülünün içindeki daireden ölçüm yapmamız gerektiğini görmüştük. İkisi arasındaki fark  manyeti varyasyon veya varyasyon olak bilinir. Harita üzerinde plotter plotter ile çalışıyorsanız veya bilgilerin bil gilerinizi izi başkaları ile paylaşarak navigasyon yapıyorsanız, ikisi arasındaki farkı bilmeli bilme lisiniz siniz ve birbirine nasıl çevr ileceğini öğrenmelisiniz. Gerçek ve manyetik açıların birbirine çevrilmesi

Bu açıların birbirine çevrilmesi için en kolay yol pusula gülünüzün kullanılmasıdır. Bir cetveli  pusula gülünüzün tam ortasından ve çevirmek istediğiniz açının üstünden geçecek şekilde yerleştirin. Manyetikten gerçeğe geçmek için cetveli içerideki daire üzerindeki açılara yerleştirip, dış dairede gerçek açıyı okuyacaksınız. okuyacaksınız. Gerçekten manyetiğe manyetiğe geçmek için ise tam tersini yapacaksınız. Bu tür bir çevirme haritanızın üstündeki pusula gülü yeni tarihli ise geçerlidir. Üzerinden uzun yıllar geçmiş bir pusula gülünün her yıl için gülde belritilen değer kadar saptığnı unutmayın. unutmayın. Bu değer ülkemiz sularında yılda 5 dakik  daki k a değişmektedir 12 yılda bir derecelik bir  sapmadan bahsediyoruz. bahsediyoruz. Çevirmelerde dikkate alınması gerekebilir. En doğru çevirme yöntem ise matematiksel olanıdır. Türkiye’de varyasyon Doğu’ya olduğundan örneğimizi ona göre yapacağız. Marmara Denizi haritasında 4 o25’E 2007 (5’E) şeklinde verilmiştir. Bunun anlamı varyasyon 4o25’ Doğu’dur ve bu değer değer her yıl 5’ o artmaktadır. 262 gerçek rotamız varsa bunu manyetiğe çevirmek için varyasyon Doğu’ya doğru olduğuna göre çıkarmamız çıkarmamız gerekir. 2010 yılı için değerimiz 5’ x 3 yıl =15’ artacaktır. o o 4 25’E + 15’E = 4 40’E olur. 262 o - 4o40’ = 261 o60’ - 4o40’ = 257 o20’ bulunur. Pusula ile aynı denizde bir kerteriz alalım. Açısı 42 derece olsun. Bunu haritada çizmek için gerçek Kuzey’e çevirmemiz gerekir. 42 o + 4o40’ = 46 o40’ olur.

Deviasyon Pusulaya yaklaştırılan demir içerikli metaller pusulanın sapmasına neden olur. Eskiden denizci bıçaklarının uzak tutu tu tulması lması hatırlatırdı, ancak zamanımızda bir ç bir  çok değişik madde  pusulayı  pusulayı etkileyebilmektedir. Bu maddelerin en başında meşrubat kutuları ve cep telefonları gelir. Meşrubat Meşrubat kutuları alüminyum olarak beli bel irtilse de ülkemizdeki meşrubat kutuları çeliktir  ve manyetik etkileri oldukça yüksektir. Bir kutuyu pusulanıza yaklatırırsanız pusulanızın saptığını görebilirisiniz. Yine sürekli cebimizde cebimizde taşıdığımız telefonlarımızda metal aksamlar  ve mıknatıs vardır. Alışkanlık olarak telefonumuzu t elefonumuzu dümen başında iken pusulaya çok yakın olan ceplerden birne koyarız. Cep telefonları da pusulayı etkiler. Bu nedenle her türlü metal cismi pusulamızdan uzak tutmaya özen göstermeliyiz. 24

Teknede yerini değiştiremeyeceğimiz metaller de vardır. Örneğin tekne motorunun ve salmanın yerinin değişmesi mümkün değildir. Bu metaller özelikle tekne yelken seyrinde yattığnıda pusul pusulayı daha çok etkilerler bu nedenle yelken seyrinde pusulanın yatma ile değişik  seyir açılarında etkilenip etkilenmediğini izlemek gerekir. Tekne düz dururken eğer pusulanız etkileniyorsa ve manyetik Kuzey’i göstermiyorsa deviasyon var demektir. Deviasyon tekne üzerindeki metalleri değişik pusula açılarına  pusulayı etkilemesidir. Pusulanın deviasyonu deviasyonu varyasyon gibi sabit sabit değildir, teknenin yönüne göre değişiklik gösterir. Bu nedenle ned enle pusulanın bir profesyonel tarafından ayarlanması gerekir. Pusulanın yan tarafında ve önünde önünde buluna miknatısların miknatısların yerleri değiştilerek pusulanın deviasyonu tamamen ortadan kaldırılabilir veya azaltılabilir. Az bir deviasyon deviasyon kalsa bile  pusulayı ayarlayan kişi bir devi dev iayon kartı doldurur. Bu kartta değişik pusula seyir açılarında  pusulanın Doğu veya Batı’ya ne kadar saptığı kaydedilir ve pus ulanın gösterdiği açının gerçekte manyetik olarak kaç dereceye eşit olduğu yazılır. Bu kartın navigasyon masasında haritalarla beraber saklanması ve kontrol edilmesi ger ekir. ger ekir.

25

Gece Seyri Gece denizde seyir planlamıyorsanız bile erken kesilen bir rüzgar, motor arızası veya yanlış  zaman hesaplaması nedeni ile gece seyri yapmak y apmak zorunda kalabilirsiniz. kalabilirsiniz. Denize ilk çıkışınızda sert havadan uzak durduğunuz gibi navigasyon tec rübelerinizi de gündüz geliştirmeniz önerilir. Gece navigasyon zor değildir. Bazı açılardan gündüze göre daha kolay olduğu bile söylenebilir. Bize yol gösteren çakar ve fenerler gece ışıkları ile ön plana çıkarlar ve görünmeleri daha kolaydır. Aslında limana giriş için en uygun uygu n saatin güneş battıktan sonra olduğu söylenir. Yaklaşma sırasında çakar ve fenerler yol gösterirken, liman içine girdiğinizde bağlanmak için yeterl gün ışığı vardır. Aslında gece seyrinin en zor olduğu bölgeler kalabalık olan bölgelerdir. Gemi trafiğinin yoğun olduğu yerlerde gemi gemi ışıkları, sahildeki ışıklar birbirine karışabilir ve çok sayıdaki çakar da birbirine karıştırılabilir. Özellikle acemilik  acemili k döneminde döneminde bu tür bölgelerden kaçınmak  gerekir. Bir diğer tehlike de doğru seyir ışığı taşımayan gezi ve balıkı tekneleridir. Doğr u Doğr u seyir ışığı bir tarafa, tarafa, hiç aydınlatılmadan seyre çıkan teknelere rastlamak olasıdır. Özellikle  balıkçı tekneleri avlanma sırasına tüm ışılarını söndürebilirler. Gece görüş

Gece uygun ışık taşıyan tekneler, kara ve fenerler kolaylıkla görülebilse de teknede de bazı önlemler almak gerekir. Özellikle seyir güvertesinin (havuzluğun) önünde bulunan ışıklar  kapatılmalıdır. Özellikle kamara içinden yayılan ışıklar görüşü engeller. Dümen dolabının önünde bel hizasından hiza sından daha yüksekte ışıklı aletler olmamalıdır. Bir çok teknede kolaylık  sağladığı düşünülerek düşünülerek haritalı GPS cihazları göğüs hizasına hizasına monte edilmektedir. Kapalı  bölümlerde telsizi, derinlik göstergesini tavana monte etmek neredeyse moda halini almıştır. Tüm bu cihaz ışıkları gözü rahatsız eder ve görüşü büyük ölçüde engeller. Özellikle derinlik  göstergesi ve haritalı GPS cihazları aydınlatmaları gece durumuna alınsa bile rahatsız edici olmaktadır. Kabin ışıkları kapatılmalı, kapatılmalı, harita masası üzerindeki ışık azaltılmalıdır. Kırmızı ışık, beyaz ışık  kadar rahatsız edici değildir ama yine de yüksek güçlü güçlü olarak kullanılmamalıdır. Pusulalarda Pusulalarda kullanılan kırmızı ışık da genellikle çok parlak olabilmektedir. Bu ampullerin oje ile  boyanması  boyanması ışığın azaltılmasına yardımcı olabilir.

26

Navigasyonun Temelleri  Navigasyon önemli ölçüde teorik bilgi gerektirse de aslında uygulamalı yapılacak bir  öğretidir. Navigasyon yapacak l lara a  ra bir kaç pratik öneri bu bölümde çıkarılmıştır. Pusula Kontrolu “Her zaman pusulanızla pusulanızla seyir yapabilmelisiniz” sözü sözü doğrudur. Teknede Teknede en temel navigasyon aleti pusuladır ve pusula olarak kalmalıdır. Pusula yanına yanı na zaman zaman koyulacak bir cep telefonu veya tekne tekne elektrik aksamında bir değişiklik pusulanızın sapmasına neden olabilir. Pusulanızı k ontrol ontrol etmek için tüm olanaklarınızı kullanın. Gelişigüzel bir kontrol bile hiç yapılmama yapılmamasından daha doğrudur. Pusulanın en doğru kontrolu bilinen bir doğrultuda te t ekneyi bağlamak ve pusula pusulayyı kontrol etmektir. Bunun dışında el pusulası ile de zaman zaman tekne pusulası kontrol edilebilir.

Sert Hava Küçük teknelerle sert havada denize açılmak genellikle önerilmez , ancak seyir sırasında kötü havaya yakalanma yakalanma olasılığı da oldukça yüksektir. yüksektir. Sert havada navigasyon navigasyon oldukça zordur. Yaklaşık 20 derece yatmış bir teknede küçücük bir harita masası üzerinde paralel cetvel kullanmaya çalışmak bunaltıcıdır. Böyle bir durumda salondaki yemek masasını kullanmak  daha doğru olabilir. İkinci bir tehlike ise deniz tutmasıdır. Navigasyon sırasında insanın aklının başında olması gerekir. Deniz tutması ise genellikle buna olanak vermez. Bu nedenle navigasyona başladığınızda sert havadan mümkün olduğu kadar kaçınmaya çalışmanız önerilir. Eğer mideniz sağlamsa devam edebil irsiniz, deniz tutuyorsa bu işi midesi daha sağlam birine bırakmanız önerilir. Denize alıştıkça navigasyona da alışacaksınız. Kötü havada navigasyonun navigasyonun zorlukları ile karşılaştıkça daha iyi uyum sağlayacaksınız. Binlerce kişi  bunu yapabiliyor.

Seyir Defteri Özellikle gezi teknelerinde seyir defteri tutulmaz. Bir kısım denizciler kendileri istediği için seyir defteri tutarlar ama navigasyon amacı ile ayrı bir defter tut ulması önerilir. Özellikle  parakete hesabı ile seyir yapıyorsanız bu tür bir defter çok işinize yarar. Defter tutma alışkanlığnız yoksa bu tür bilgileri harita üzerine kaydetmek yararlı olabilir. Ancak bu  bilgileri haritanın herhangi bir yerine anlaşılmaz bir şekilde yazıp daha sonra silmek yerine rotanız üzerine uygun yerlere yerlere not alırsanız bu rotaya yakın seyirler yaptığnızıda yaptığnızıda yararını görürsünüz. Doğru rota

Eğer navigasyonu siz yapıyorsanız dümeni başkası tutuyorsa, dümen tutanın doğru rotada olduğuna emin olun. Bunu en kolay yolu emir tekrarıdır. Rotayı verdikten sonra dümenci verilen rotayı size tekrar etsin, ve gerektiğinde de tekrar ko ntrol edin, hem harita üzerinde hem de pusula ibresinde.

27

Haritaların Güncel tutulması

Deniz Haritaları satın aldığnız zaman günceldir. Haritanın arkasında son güncellemenin tarihi yazılıdır. Eski bir baskı olsa bile güncellemeler harita üzerine el ile işlenerek güncellenir. En kolay olanı her yıl yeni harita almak gibi görünebilir, ancak haritalar oldukça pahalıdır,bu nedenle güncellemeleri mevcut haritalrınız hari talrınız üzerine işlemeniz önerilir. Haritalarda yapılması gereken gereken değişikliklikler e Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığının web sitesinden sitesinden erişebilirsiniz: http://www.shodb.gov.tr/ilanlar/index.html Denizlerde kıyı şekilleri değişmese de bazı bölgelerde akıntı nede ned eni ile sığlıkların yeri değişebilir, yeni marinalar yapılmış olabilir, yeni bir şamandıra veya fener koyulmuş olabilir. Balık çiftliklerinin yerleri değişir. Başka bir teknede sizin olmayan bir harita kullanıyorsanız, son düzeltme tarihine bakın. Eski tarihli bir harita harita kullanılabilir ama bir çok bilgi eksik veya yanlış olabilir. Örneğin Marmara Denizinde adalar bölgesinde Kaşık Adasının adı 2010 tarihine kadar başka bir is im olarak  geçiyordu. 2010 yazında iissmi kaşık Adası olarak düzeltildi. Haritaların Bakımı Haritalar Haritalar genellikle ikiye katlanmış olarak satılırlar ve paketlenirken rulo yapılarak verilirler. Eğer harita masanızda harita gözü varsa katlamadan saklamak en doğrusudur. Haritaları rulo olarak olarak teknede tutmak doğru değildir, açıldıklarında düz şekillerini şekillerin i alamazlar ve kullanımları zorlaşır. Harita gözünüz yoksa salon oturma oturma yerlerinin minder altlarını deneyebil deneyebiliirsiniz. Eğer  haritalarınız katlamanız gerekirse mümkün olduğu kadar az katlayınız ve kaldırıken sürekli aynı yerden kaltlayarak kaldırmaya özen gösteriniz. gö steriniz. Haritalar Haritalar üzerinde 2B bir kurşun kalem ve yumuşak bir silgiyle çalışmak çalışmak en doğrusudur. İşniz bittikten sonra harita üzerindeki kalem kale m izlerin daha sonra kullanmayacaksanız kullanmaya caksanız siliniz. Silmezseniz bir daha dah aki kullanımda eski çizimleri yenileri ile kar ıştırabilirsiniz. ıştırabilirsiniz.

Kontrol Kontrol Kontrol Herşeyi Herşeyi sürekli kontrol edin, harita üzerinde yaptığnız navigasyonu, navigasyonu, ölçtüğünüz açıları gördüğünüz şamadıraları, görmeniz gerektiği halde göremediğinz ş amandıra amandıra veya fenerleri, yani her şeyi tekrar tekrar kontrol edin. Beklediğinizden aşırı bir rüzgar veya akıntı sizi kolaylıkla rotanızdan çıkarabilir. Otopilotlar kendi pusulaları ile gitmek üzere tasarlanmışlardır. Akıntılı bir denizde tekne başı aynı yönü gösterdiği halde yandan gelen bir  akıntı tekneyi bambaşka bambaşka bir yöne sürükleyebilir. Otopilota güvenmeyin, güvertede oturup teknenin nereye gittiğini gözleyin, tehlikeleri tekrar tekrar kontrol edin.

28

Elektronik Navigasyon  Elektronik navigasyon – Özellikle GPS kullanımı – son zamanlarda çok yaygınlaştı. Bu ned enle enle kullanımı hakkında biraz bilgi vermek ve küçük tekne navigasyonunu nasıl 

etkilediğine göz atmak gerekir. GPS Nedir GPS “Global Positioning System“ System“ kelimelerinin baş baş harflarinden oluşur. oluşur. Küresl k onumlama onumlama sistemi anlamındadır. Teknik detaylarına ve çalışma prensiplerine prensip lerine girmek navigasyon konusunda bize bi ze bir şey kazandırmaz. Bilmemiz gereken dünya çevresinde değişik  yörüngelerde yörüngelerde dönen uydulardan aldığı sinyalleri okuyarak teknemizin o anda nerede olduğunu kesine yakın bir şekilde belirlediğidir. Karada ve denizde deni zde kullanılan portatif küresel konumlama cihazları olduğu gibi teknelerde harita ile bütünleştirilmiş harici bir antenle veri alan sistemler de vardır. Elektronik navigasyon sistemleri özellikle karanın görünmediği görünmediği açık denizlerde çok yardımcı olan sistemlerdir. Makul ölçüler içinde kullanılmalı ve yardımcı sistem olarak kullanılmalıdır. Unutulmaması gerek en dünyanın bir çok ülkesinde kabul gören ve kabul edilen navigasyon sistemi kağıt harita üzeride yapılanıdır ve küresel konumlama cihazları (GPS) yardımcı olarak  kabul edilmektedir. Güzergah noktaları (Waypoint)

GPS (Küresel konumlama cihazı) ‘e göz atmadan önce waypoint’in ne olduğunu anlamalıyız. Waypoint güzergah noktası demektir. Yolunuz üzerinde bir şamandıra, bir burun dönmek için önceden önceden tasarladığnız herhangi bir nokta, ulaşmak istedğiniz koy girişinin hemen ağzı, referans alacağınız herhangi bir yer olabilir. Waypoint GPS kullanımında ana yöntemdir. Bir  çok GPS cihazına waypoint enlem ve boylam olarak girilir. Haritalı GPS cihazları nda ise noktayı işaretlemek yeterli olur. GPS cihazının hangi verileri gösterdiği ve sağladığı bilgi miktarı genellikle üreticiden üreticiye değişir. Genel olarak sağlanan bilgiler, bulunduğunuz nokta, her hangi bir waypoint’e olan uzaklığınız, eğeer bir rota seçtiyseniz, gideceğiniz gideceğiniz waypoint’e olan uzaklığınız ve tahmini varış zamanınız, teknenin karaya göre hızıdır. Bir çok GPS cihazı bir waypoint seçip ona doğru gittiğinizde “cross track error XTE” gösterir. Bu sizin gitmeniz gerekn rotadan ne kadar saptığnızı sap tığnızı gösterir.

GPS ve navigasyon Modern küçük tekne navigasyonunda GPS kullanımının katkısını olmadığı söylenemez ama GPS cihazı olduktan sonra navigasyon öğrenmeme gerek yok demek de yanlış olur.  



GPS kullanımı da temel navigasyon bilgisi gerektirir. gerekti rir. Güvenilir bir navigasyon için teknenin pozisyonu rakamlard an ibaret olmamalıdır. Bu rakamlar rakamlar haritadaki yerlerine yerleştirildiğinde bir anlam taşır. GPS yüksek ölçüde güvenilir bilgi verir ancak arızalanamaz değildir. Normal navigasyon yöntemleri ile belirlenen noktalar GPS veril eri ile kıyaslanmalıdır. Piller   bitebilir, akü boşalabilir ve GPS yanlış da gösterebilir.

29



Kıyı seyrinde görev daha önceden beli bel irlenen rotaya göre dümen başında kıyıdak i işaretler izlenerek yapılır. Elektronik bir harita başında başın da mouse yerine dümen tutarak   bilgisayar ekrranında oyun oynarmış gibi tekne kullanılmaz. Eğer görüşünüz kısıtlı ise veya açık denizde iseniz pusula ile seyretmeniz önerlir. Kıyıya yakın seyirlerde radar  ile seyretmek düşünülebilir.

Denize Adam Düştü (Man overboard)

Hemen hemen tüm marin GPS cihazlarında MOB (Denize adam düştü) düğmesi vardır. Denize adam düştüğünde basılan bu düğme, düğme , adamın denize nerede düştüğünü kaydeder ve tekne ile o noktaya dönmenize yardım eder. Özellikle açık deniz seyrinde yardımcıdır.

Radar Anteninin büyük olması nedeni le radar küçük teknelerde yakın zamana kadar   bulunmuyordu. Radar antenlerinin küçülmesi ile birlikte küçük teknelere de radar  takılmaya başlandı. Günümüzde radar daha çok başka deniz vasıtal arı ile çatışmayı engellemekte engellemekte kullanılmaktadır. Yağmur ve siste radar dalgaları etkilendiği için radar çok işe yaramayabilir. Ayarlama ile bu etkinin giderilebilmesi gerekir. Radsr özellikle gece seyirlerinde sahil şeridini ve denizdeki cisimleri gösterdiği için kullanılabilir. Unutulmaması gerek en yağışta ve siste ayarlanabilir olması ve sahilin çok  dik olmaması hali hal inde sahil şeridini iyi göstermeyebileceğidir. göstermeyebileceğidir. Radar bekonları Birçok fenerde radar bekonları bekonları vardır. Daha güçlü yansıtma sağlayarak sağlayarak radar ekrannıda  parlak şekilde ş ekilde yerlerini belli ederler. Özellikle kerteriz almak için yararlı olabilirler.

30

Gerçek Navigasyon  Navigasyon bir tekneyi bir noktadan

diğerine emniyetli ve verimli bir   şeklide götürmenin yöntemi olarak  tarif edilir, demiştik. Önceki  bölümlerde bu amaca yönelik olarak   gerekebilecek her türlü bilgi 

sunuldu. Şimdi de pratik olarak bir  navigasyonla bir noktadan diğerine  gidelim

Örnek olarak Bodrum Turgutreis D -Marin’den Kuşadasına çıkarken Çeşme kanalının girişindeki Tavşanada fenerini belirledim. Büyükkiremit Büyükkiremit adasına kadar kıyı seyri yapacağım. Büyük kiremit adası iskelede 340 derece manyetik ile Tavşanadası Tavşanadası fenerine kadar  gideceğim. Çıkış saatimi 9:30 olarak  harita üzerine yazdım. Gümüşlüğü geçerken saat 9:50 olmuştu. Daha sonra bu bilgileri hızımı hesaplamak  için kullanabilirim. Kiremit adasını  bordaladığımda saat 10:05 ti. Kiremit adasını bordalarken rotamı 340 dereceye çevirdim. Didim Tekağaç  burnunu bordalarken saat 12:35 olmuştu. Bir dahaki Bir dahaki saat kontrolunu  Nesa adasını bordalarken yaptım. Saat 14:00 tü. Tavşanadası fenerini 16:00 da bordaladım. Sisam adası  burnuna gelene kadar rota için açı  belirlemedim. Çizgi vardı ama görerek seyrettim. Sisam adası Doğu  burnuna geldğimde rotamı 36 derece manyetiğe çevirdim ve Kuşadasına gittim. Adaların ve kıyıların kıyıların sık  göründüğü böyle bir yolda tam olarak  o larak  nerede olduğnmu bilmenin çok  anlamı yoktu. Tekağaç burnunu  bordamda gördüğümde kerteriz almadım sadece saatime baktım ve kaydettim. Ynı işlemi Nesa adasında da yaptım. Adanın veya Tekağaç  burnunun tam olarak neresinde olduğum çok önemli değildi. Parakete hesaplaması ile mevki koyma arasında kaba kaba bir yer belirleme yaptım. Hattın üzerinde 1 mil daha kuzeyde kuzeyde veya 31

Güney’de olmam bilgi olarak bana bir şey kazandırmayacaktı. kazandırmayacaktı. Tavşan Adasına vardığımda ssate baktım ve ortalam hızımı kestirdim Kuşadası kanalında sığınacak yer olmadığı için ve kıyı seyrinde nerede olduğumu görebildiğim için zaman tutmadım. Adanın burnun döndükten sonra yine sığınılacak yer yok. Yani ya Kuşadasına ulaşacağım ya da geri dönüp sığınacağı m. Bu nedenle havanın kararmasına çok zaman olduğu için ve hava da fazla sıkıştırmadığınan Kuşadasına rahatlıkla ulaştım.  Navigasyon için tüm gerekli tüm bilgiler verilmeye çalışıldı ama özellikle Ege’de kara görmeden seyredilen bölgeler çok azdır. Bu ne denle bilgileri gerektiğinde kullanmak üzere aklınızda tutup sadece gerekli olanları kullanarak kolaylıkla seyir yapabilirsiniz.

32