W modulacji enharmonicznej akord wprowadzający uzyskuje się poprzez zmianę enharmoniczną jednego lub więcej składników akordu. Gdy zamianie enharmonicznej podlegają wszystkie składniki akordu, wówczas modulacja jest diatoniczna do tonacji enharmonicznie równoważnej.
Najbardziej powszechnym typem modulacji enharmonicznej jest modulacja przez czterodźwięk zmniejszony. Jako akord wprowadzający, wprowadzający, czterodźwięk zmniejszony może pełnić następujące funkcje: 9>
1. dominanty nonowej bez prymy z noną małą D -12. subdominanty drugiego stopnia septymowej. z podwyższoną prymą i tercją wielką w tonacjach durowych (jest to akord alterowany, nie występuje w sposób naturalny) septymowej z prymą i tercją podwyższoną, w tona cjach molowych. 3. subdominanty septymowej W systemie tonalnym istnieją tylko trzy czterodźwięki zmniejszone (z uwzględnieniem możliwości zmian enharmonicznych). enharmonicznych). Modulując przez czterodźwięk zmniejszony należy postępować wg następujących kroków: 1. znaleźć w tonacji docelowej czterodźwięk zmniejszony pełniący funkcję: a. dominanty nonowej bez prymy z noną małą b. subdominanty septymowej alterowanej na drugim stopniu w majorze, lub adekwatnej na czwartym stopniu w minorze; 2. zbadać, jaką funkcję pełni znaleziony akord w tonacji wyjścio wej.
E:
T
D b:
9> -19> -1-
D
o
T
o 7 S II
D
6/4
.+. ..
7
o
T
Niedoskonałością tego sposobu może być przypadek, gdy w tonacji wyjściowej czterodźwięk 9> zmniejszony jest akordem diatonicznym (D -1-), a w to nacji docelowej będzie akordem alterowanym, lecz nie będzie między nimi zachodzić zmiana enharmoniczna. Taką modulację należy wtedy zaliczyć do typu diatonicznego.
Inne, rzadziej spotykane rodzaje modulacji enharmonicznej: 7
1. Przez czterodźwięk naturalny (trójdźwięk durowy z septymą małą, czyli np. D ), w którym po zamianie enharmonicznej poszczególnych składników uzyskuje się akordy
alterowane w innych tonacjach, najczęściej położonych od siebie o: pół tonu w dół i w górę albo o tryton. 2. Modulacja przez czter odźwięk naturalny z obniżoną kwintą ( np. c-es-ges-b) służy do modulacji do tonacji odległych od siebie o pół tonu albo o tryton. 3. Modulacja przez trójdźwięk zwiększony. Uwagi końcowe.
W muzyce klasycznej, przejście do nowej tonacji odbywa się bardzo często poprzez zastosowanie progresji modulującej. Bywa też tak, że kompozytorzy osiągają nową tonację bez procesu modulacyjnego. Takie zjawisko nazywamy przesunięciem modulacyjnym.
