MATEMATIKA ZENBAKI SISTEMA HAMARTARRA ZENBAKIAK: 1, 2, 3, 4, 5……. ZENBAKI BAKOITIAK: 1, 3, 5, 7, 9, 11, ______________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ZENBAKI BIKOITIAK: 2, 4, 6, 8, 10, ______________________________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ ZEINUAK/ IKURRAK:
+ X : ÷
GEHI KEN BIDER ZATI ZATI
€ > < = ≠
EUROA TXIKIAGOA HANDIAGOA BERDIN EZ DA BERDINA
ZENBAKIAK BINAKA IDATZI: 2, 4, 6, 8, 10, 12……………………………………………………………... ZENBAKIAK HIRUNAKA IDATZI: 3, 6, 9, 12…….……………………………………………………………...
ZENBAKIAK LAUNAKA IDATZI: 4, 8, 12, 16, 20……………………………………………………………...
ERAGIKETAK BATUKETA
89 + 65
89 + 65 =
KENKETA
BIDERKETA
98 - 34
134 x 43
98 – 34 =
134 x 43 =
ZATIKETA
345: 8 =
345: 8 =
BATUKETA 35 GEHI+ 45
BATUGAIAK
EMAITZA=BATURA
KENKETA 98 KEN - 35
KENKIZUNA KENTZAILEA EMAITZA=KENDURA
BIDERKETA 98 BIDER x 35
BIDERKAKIZUNA BIDERKATZAILEA EMAITZA=BIDERKADURA
ZATIKETA 16 : 2 =
ZATI EMAITZA=ZATIDURA ZATITZAILEA ZATIKIZUNA
BATUKETA BATUGAIA 6
GEHI
BATUGAIA BERDIN
+
8
BATURA
=
KENKETA KENKIZUNA 18
KEN
KENTZAILEA BERDIN
-
8
BIDERKAKIZUNA
BIDER
KENDURA
=
BIDERKETA
9
BIDERKATZAILEA BERDIN
x
6
BIDERKADURA
=
ZATIKETA ZATIKIZUNA 9
ZATI
ZATITZAILEA BERDIN
:
3
ZATIDURA
=
HIRU ZIFRAKO ZENBAKIA IDATZI:………………… LAU ZIFRAKO ZENBAKIA IDATZI:………………… BI ZIFRAKO ZENBAKIA IDATZI:………………….
KALKULATU: 40 + 60 + 45 + 289 + 456 = 357 - 129 = 456 x 23 = BURUZ KALKULATU: 14+ 8 = 48 – 5 =
47 + 7 = 99 – 12 =
24 – 7 = 18 +37 =
ORDENATU
HANDITIK
TXIKIRA :
23 - 67-1- 43 – 8 – 56 – 345 – 29 – 36 – 78 -789 – 1200 – 6 – 378 – 200 – 4 ____________________________________________________________ ORDENATU
TXIKITIK
HANDIRA:
23 - 67-1- 43 – 8 – 56 – 345 – 29 – 36 – 78 -789 – 1200 – 6 – 378 – 200 – 4 ____________________________________________________________ HOGEI BAINO HANDIAGOAK DIREN 6 ZENBAKI IDATZI: …………………………………………………………….................. HOGEI BAINO TXIKIAGOAK DIREN 6 ZENBAKI IDATZI: …………………………………………………………….................. BILATU BEHAR DUZUN ZENBAKIA…BESTE BIREN BATURA DA. …………………………………………………. KAXA BAKOITZEAN
JOSTAILU BAT DAGO.
BIDERKETA TAULAK 1eko taula
2ko taula
3ko taula
0
X
1
=
0
0
X
2
=
0
0
X
3
=
0
1
X
1
=
1
1
X
2
=
2
1
X
3
=
3
2
X
1
=
2
2
X
2
=
4
2
X
3
=
6
3
X
1
=
3
3
X
2
=
6
3
X
3
=
9
4
X
1
=
4
4
X
2
=
8
4
X
3
=
12
5
X
1
=
5
5
X
2
=
10
5
X
3
=
15
6
X
1
=
6
6
X
2
=
12
6
X
3
=
18
7
X
1
=
7
7
X
2
=
14
7
X
3
=
21
8
X
1
=
8
8
X
2
=
16
8
X
3
=
24
9
X
1
=
9
9
X
2
=
18
9
X
3
=
27
4ko taula
5eko taula
0
X
4
=
0
0
X
5
=
0
1
X
4
=
4
1
X
5
=
5
2
X
4
=
8
2
X
5
=
10
3
X
4
=
12
3
X
5
=
15
4
X
4
=
16
4
X
5
=
20
5
X
4
=
20
5
X
5
=
25
6
X
4
=
24
6
X
5
=
30
7
X
4
=
28
7
X
5
=
35
8
X
4
=
32
8
X
5
=
40
9
X
4
=
36
9
X
5
=
45
6ko taula
7ko taula
0
X
6
=
0
0
X
7
=
0
1
X
6
=
6
1
X
7
=
7
2
X
6
=
12
2
X
7
=
14
3
X
6
=
18
3
X
7
=
21
4
X
6
=
24
4
X
7
=
28
5
X
6
=
30
5
X
7
=
35
6
X
6
=
36
6
X
7
=
42
7
X
6
=
42
7
X
7
=
49
8
X
6
=
48
8
X
7
=
56
9
X
6
=
54
9
X
7
=
63
9ko taula
8ko taula 0
X
8
=
0
0
X
9
=
0
1
X
8
=
8
1
X
9
=
9
2
X
8
=
16
2
X
9
=
16
3
X
8
=
24
3
X
9
=
27
4
X
8
=
32
4
X
9
=
36
5
X
8
=
40
5
X
9
=
45
6
X
8
=
48
6
X
9
=
54
7
X
8
=
56
7
X
9
=
63
8
X
8
=
64
8
X
9
=
72
9
X
8
=
72
9
X
9
=
81
ZENBAKI ORDINALAK: 1. Lehenengo. 2. Bigarren. 3. Hirugarren. 4. Laugarren. 5. Bostgarren. 6. Seigarren. 7. Zazpigarren. 8. Zortzigarren. 9. Bederatzigarren. 10. Hamargarren. 11. Hamaikagarren. 12. Hamabigarren. 13. Hamahirugarren. 14. …….. 15. …………….. 16. ………….. 17. …………….. 18. ………………. 19. …………………… 20. ……………..................
IDATZI ZENBAKIA LETRAZ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
ZENBAKIKUNTZA SISTEMA ERROMATARRA
Zenbakikuntza sistema erromatarrak zazpi letrako multzoa erabiltzen du, eta letra hauetako bakoitzak balio bat dauka asignatua edozein delarik ere betetzen duen lekua.
IKURRA M BALIOA
I 1
V 5
X 10
L 50
100
C
D
500
1000
ERABILTZEN DIREN ARAUAK
1.- Ez dago erabiltzerik ikur bera hiru bider baino gehiagotan. 2.- V, L eta D letrak ez dira errepikatzen. 3.- Letra bat baino handiagoko beste baten eskuinera jarrita badago beren balioak batzen dira eta ezkerrera badago, bere balioa kentzen zaio. CX=110
XC= 90
4.• I soilik jarri daiteke V eta X- en aurrean. • X soilik jarri daiteke L eta C-ren aurrean. • C soilik jarri daiteke D eta M-ren aurrean. 5.- Letraren gainean marra horizontala jartzen bada bere balioa 1000z biderkatua geratzen da. V = 5000
Hamar Milako batek 10000 bateko ditu.
Milako batek 1000 bateko ditu. Milako batek 100 hamarreko ditu. Milako batek 10 ehuneko ditu. HAMAR MILAKOAK
MILAKOAK
EHUNEKOAK
HAMARREKOAK
1 1 1
0 0 0
0 0
3.245 - Hiru mila berrehun eta berrogeita bost 3.245 - 3 milako 2 ehuneko 4 hamarreko 5 bateko 3.245 - 3000 + 200 + 40 + 5 10000 = HAMAR MILA
32678
1000= MILA BATEKOA (unidad)
100= EHUN 10=
HAMAR
1=
BAT
HAMARREKOA (decena) EHUNEKOA (centena)
HM
HAMAR MILAKOA
HM M E H B
9 6 54 3
B
MILAKOA (millar)
H E
M
BATEKOAK 0
Idatzi ondorengo zenbakiak zutabeetan. HM • • • • •
M
E
H
B
HM
M
E
H
B
HM
M
E
H
B
Ehun eta bederatzi. Berrehun eta hamabi. Bostehun eta berrogeita bost. Zazpiehun eta hogeita zorzi. Hirurehun eta hamalau.
Idatzi ondorengo zenbakiak zutabeetan. • Hamabost mila berrehun eta berrogei. • Berrogeita sei mila hirurehun eta lau. • Hogeita bat mila zazpiehun eta laurogeita bost. • Hogeita hamabi mila bostehun eta hamahiru. • Berrogeita hemezortzi mila seiehun eta laurogeita hamaika.
Idatzi ondorengo zenbakiak zutabeetan. • Bi mila ehun eta hogeita hemeretzi. • • • •
Mila laurehun eta hirurogeita hamabi. Hiru mila berrehun eta hamaika. Bost mila bederatziehun eta berrogeita sei. Sei mila zortziehun eta hirurogeita lau.
ZENBAKI HAMARTARREK bi zati dituzte: komaren ezkerrean kokatutakoa zati osoa da, eta eskuinean kokatutakoa zati hamartarra: 31,45
Zati osoa 31 Zati hamartarra 0,45
KOKATU: 3,25 - 0,57 - 24,32 - 45,32 - 678,01- 63,52 - 900,23 – 211,60 Milakoa Ehunekoa Hamarrekoa Batekoa , 1000 100 10 bateko bateko bateko 3, 0, 2 4,
hamarrena ehunena 0,1 bateko 0,01 bateko 2 5 5 7 3 2
milarena 0.001 bateko
ZENBAKI HAMARTARRAK Edozein batuketa koma duten zenbakiekin (zenbaki hamartarrekin) kalkulatu nahi baduzu…
1,25 € + 2,85 € = 7,89 € + 34,56 € = 345,78 – 23, 10 = Nola kokatu behar da?
MAGNITUDEAK Gogoan izan! 1 m eta 10 dm eta 100 cm baliokideak dira. 1m = 10 dm. 1m = 100 cm. m
dm
cm
2,35 m 2,05 m 34,5dm 234 cm 0,85 m 19,2 dm 115 cm 2,50 m Gogoan izan! 1kilogramo = 1000 g. 1hektogramo = 100 g. 1 dekagramo = 10 g. kilogramoa hektogramoa dekagramoa kg hg dag
kg 1,85 kg 2,3 kg 0,85 kg 450 g 125 g 34,7 dag 524 g 3,87 kg
hg
gramoa g
dag
g
Gogoan izan! Litro batek 100 cl edo 10 dl ditu Litro ½ batek 50 cl ditu Litro ¼ batek 25 cl ditu.
l
dl
cl
0,5 l 35 cl 150 cl 0,7 l 75 cl 2,5 l 0,23l 250 cl Gogoratu sistema metrikoko úntate nagusiek duten erlazioa! Kilo-k x 1000 km kl kg
hekto-h x 100 hm hl hg
deka-da x 10 dam dal dag
Luzera: metroa Edukiera: litroa Pisua: gramoa
dezi-d : 10 dm dl dg
zenti-c : 100 cm cl cg
mili-m : 1000 mm ml mg
Osatu taulak: m
dm
cm
1,35 m 43 dm 0,65 m 146 cm 31,4 dm 19,2 dm l 1 1 0 0 0
dl 2 2 4 4 0
cl 0 0 5 5 6
neurria …………..l …………cl ……..…..dl …………..cl …………..dl
ZATIKIAK(fracciones) ½ ERDIA. 6/2 SEI BIREN. 7/2 ZAZPI BIREN. ⅓ HIRUREN BAT - HERENA.
1/6 SEIREN BAT. 5/6 BOST SEIREN. 2/6 BI SEIREN. 8/6 ZORTZI SEIREN.
⅔ BI HIRUREN.
1/7 ZAZPIREN BAT.
5/3 BOST HIRUREN.
3/7 HIRU ZAZPIREN.
10/3 HAMAR HIRUREN.
2/7 BI ZAZPIREN.
¼ LAURDEN BAT.
9/7 BEDERATZI ZAZPIREN.
6/4 SEI LAURDEN. 9/4 BEDERATZI LAURDEN. ¾ HIRU LAURDEN. 1/5 BOSTEN BAT. 5/5 BOST BOSTEN.
⅛ ZORTZIREN BAT. ⅜ HIRU ZORTZIREN. ⅝ BOST ZORTZIREN. ⅞
ZAZPI ZORTZIREN.
2/5 BI BOSTEN.
1/9 BEDERATZIREN BAT.
8/5 ZORTZI BOSTEN
4/9
LAU BEDERATZIREN.
5/9
BOST BEDERATZIREN.
10/9 HAMAR BEDERATZIREN.
IRUDI GEOMETRIKOAK
Irudi geométrico asko lerro zuzenen zatiz osatuta daude (segmentuak) eta aldeak direla esaten da; irudi horiek poligonoak dira. Aldeen muturrak, berriz erpinak, dira. Aldeak eta erpinak poligonoen oinarrizko elementuak dira.
HIRUKIA TRIANGELUA
ZIRKULUA
LAUKI ZUZENA
HEXAGONOA
LAUKIA KARRATUA
PENTAGONOA
ERRONBOA Poligonoak duten alde kopuruaren arabera sailkatzen dira. Beraz, • hiru alde dituztenak triangeluak dira. • lau alde dituztenak laukiak dira. • bost alde dituztenak pentagonoak dira. • sei alde dituztenak hexagonoak dira.
“DENBORA” LANTZEKO KONTZEPTUAK: • EGUTEGIA: (FITXAK) o o o o
URTEA HILAK ASTEA URTAROAK
• ERLOJUA -ORDUA - (FITXAK) ERLOJU ANALOGIKOA ETA ERLOJU DIGITALA. o o o o o
ORDUTEGIA GOIZEAN EGUERDIAN ARRATSALDEAN GAUEAN
BESTE BATZUK: • • • • • • • • • • • • • • • •
Erdia // bikoitza. Gainean // azpian. Ondoan. Aurrean // Atzean. Goian // behean. Ezkerra // eskuina. Zenbat? Inkesta. Kalkulatu. Datuak bildu. Diagrama. Taula. Kalkulatu. Buruz Kalkulatu. Kalkulatu arkatzaz. Buruz ikasi.
