Pardus (işletim sistemi)
Pardus , Türkiye''de Türkiye TÜBİ TÜ BİTAK TAK tarafından geliştirilen bir inu! da"ıtımı #lan işletim sistemi$ sistemi$ Planlamasına Planlamasına %&& yılınd yılında a başlan başlanmış mış #lu #lu ilk kararlı sürümü % Aralık %&&*+te yayınlanmıştır$-. Pardus adı, Anad#lu Parsı'nın bilimsel adı #lan dan gelmektedir$ Panthera pardus Panthera pardus tulliana' dan Pardus, ilk sürümden %&--$% sürümüme kadar /er/angi bir başka başka inu! inu! da"ıtı da"ıtımı mı temel temel alınmad alınmadan an kendin kendine e 01gü 01gü r#2elerle r#2elerle geliştirilmiş geliştirilmiş #lu %&- yılında yılında yayınlanan yayınlanan Par3 dus %&- sürümü ile beraber 4eb 4ebia ian n tabanına ge5ilmiş3tir$ %&-%&-- yılı s#n aylarından aylarından itibaren itibaren TÜBİTA TÜBİTAK K bünye3sinde bünye3sinde yeniden yeniden yaılanma yaılanma 5alışmaları 5alışmaları neti6esinde neti6esinde y0neti36i y0neti36i 7e geliştiri6i geliştiri6i eki da"ıtılara da"ıtılarakk tas7iye tas7iye edilmiştir edilmiştir$$%..8. %&-% yılınd yılında a TÜBİT TÜBİTAK AK,, Pardus Pardus r#2esi r#2esi i5in tekrar tekrar ge3lişt ge3liştiri iri6i 6i Pardus’un ilk kararlı sürümü olan Pardus 1.0'da Y!" isti isti/ /dam dam etmi etmişş 7e # güne güne kada kadarr Par Pardus dus r#2e r#2esi si Pardus’un kasamında kasamında geliştirilmiş geliştirilmiş #lan Pİ9İ aket y0netim sistemi, sistemi, kurulum aracından #ir $%rüntü :;
A? kurulum ara6ı, <üdür a5ılış sistemi, Katan ilk ayar si/irba1ı 7e di"er irili ufa ufaklı klı tüm tüm r#2el #2eler er ter terk edil ediler ere ek 4eb 4ebia ian n tabanına malar, ya1ılım sanayisinin me76ut durumu 7e e"ilimle3ri ge5ilmiştir ge5ilmiştir$$ Kararlı Kararlı sürümü sürümü %* ;6ak %&-'te yayınlanan yayınlanan araştırıldı$-. Ülkenin bilgi tekn#l#2isi alanındaki insan *. @Pardus @Pardus %&- Anad#lu Anad#lu Parsı Parsı sürümüyle sürümüyle beraber artık kayna kayna"ı "ı,, yere yerell ya1ı ya1ılı lım m sana sanayi yisin sinin in yete yetene nekle kleri ri 7e Pardus, 4ebian tabanlı bir inu! da"ıtımı /aline gelmiş3tir$ rekabe rekabett unsurl unsurları arı in6ele in6elendi ndi$$ Tüm Tüm bulgul bulgular ar ışı"ın ışı"ında, da, Terk edilen eski Pardus r#2eleri ise g0nüllüler tara3fından %&& yılı ya31ında, bir ulusal işletim sistemi da"ıtımı yürütülen Pis Pisii inu! i nu! r#2esi kasamında s ürdü3rülmektedir$ ürdü3rülmektedir$ #luştu #luşturma rmanın nın ye3rin ye3rinde de bir karar karar #ldu"u #ldu"u s#nu6u s#nu6una na Ayrı6a yine g0nüllüler tarafından yürütülen Pardus 7arılarak s#mut dü1eyde lanlama işine girişildi$-. T#luluk T# luluk 9ürümü r#2esinin eb sayfasında eski Pardus
Pardus, %&- sürümü ile beraber artık bireysel kulla3 nı6ılara y0nelik resmi bir sürüm yayınlamamakta, Ku7e Fatih projesi sürümü #lmak ü1ere rumsal , Sunucu 7e Fatih ayrı sürümü yayınlanmaktadır$ Pardus %&- sürümün3 den itibare itibaren n bireys bireysel el kullan kullanı6ı ı6ılar lara a y0neli y0nelikk resmi resmi bir sürü3mü sürü3mü bulunmamakla bulunmamakla birlikte birlikte TÜBİTAK TÜBİTAK tarafından tarafından @Par @Par3d 3dus usDD ism isminin inin kull kullan anıımı i5in i5in i1in i1in 7er 7erilen ilen,, TÜBİTAK'tan ba"ımsı1 bir t#luluk tarafından Pardus T#lulukk 9ürü3 T#lulu 9ü rü3 mü adı altında bireysel kullanıma y0nelik bir sürümü yayınlanmaktadır$C..
1
Tarihçe
"ıtım #luşturmanın 0tesinde, bu da"ıtımı sürekli kılabi3 le6e le6ekk dü1e dü1enl nlem eme6 e6ii yaı yaıyı yı da kurma kurmakk #ldu #ldu"u "und ndan an ya1ılım sanayisinde, 01ellikle kle a5ık kay kaynak 5er5e7esinde, kullanı3labile6ek iş 0rnekleri irdelendi$-.
Bu in6elemeler s#nrasında, %&& yılı s#nba/arında, i3nu! i3nu! temell temelli,i, a5ık a5ık kaynakl kaynaklı, ı, #labil #labildi"i di"in6e n6e FP lisans lisanslam lama a y0ntem y0ntemini ini kullan kullanan an bir işleti işletim m sistem sistemii da"ıtımı #luşturul3masına karar 7erildi$-. Pardus Pr#2esi'nin /ayata ge5mesi, %&&8 yılı başında tek3 nik ekibin 5ekirde"inin #luşturulmasıyla başladı$ Bu aşa3 mada mada Türki Türkiye' ye'nin nin inu! inu! ge5miş ge5mişi,i, me76ut me76ut 7e lanla lanlanan nan da"ıtımlar, a5ık kaynak 7e inu! 6amiası 7e girişimleri de g01 0nüne alınarak, 7ar #lan bilgi birikimi 7e dene3yimden en üst dü1eyde dü1eyde yararlanman yararlanmanın ın y#lları y#lları arandı$ arandı$ 9#3nu5ta 9#3nu5ta ulusal işletim sistemi geliştirilme geliştirilmesinde sinde g0re7 alması alması en uygun uygun kişiler kişiler Türki Türkiye' ye'nin nin d0rt d0rt bir yanınd yanından an se5ile se5ilerek rek -.
1.1 1.1 Oluşu luşum m süre süreci ci
TÜBİTAKGHIKAI TÜBİTAKGHIKAI bünyesinde bir araya geldiler$
%&& yılının 0nemli bir b0lümünde TÜ TÜBİ BİTAK TAK tarafından
%&&8 yılının 0nemli bir kısmı teknik se5eneklerin de"er3 lendirilmesi ile ge5ti$ Jarklı inu! da"ıtımları in6elendi, me76ut da"ıtımlardaki eksiklikler, #lası gelişim alanları,
ulusal bir da"ıtımın gereklili"i, dünyada ben1er uygula3 -
%
1 &()*+
yaılması gerekenler 7e bunların iş gü6ü 7e kaynak dü1enlediler$-*.-C. Abdulla/ Ir#l'un r#2e y0neti6isi #l3 gerek3sinimleri irdelendi$ Eedef kitlenin kim #la6a"ı du"u bu t#lantı ile kamu#yu tarafından 0"renildi$ T#3 ü1erinde beyin fırtınaları yaıldı, bunun s#nu6u lantıda 01etle JATİE Pr#2esindeki akıllı ta/talarda Par3dus #larak y#l /aritası se5enekleri belirlendi$
-.
%&&8 yılı ekim ayında bu teknik de"erlendirmeler s#3 nu5landı 7e yayınlanan Pr#2e Ana 901leşmesi ile ama5, y0ntem 7e tak7im belirlendi$ Pardus+un @bilişim #kur3 ya1arlı"ına sa/i bilgisayar kullanı6ılarının temel masa3 üstü i/tiya5larını /edefleyenD bir işletim sistemi #lması3na, @me76ut inu! da"ıtımlarının üstün taraflarını ka73ram, mimari ya da k#d #larak kullanmasınaD, an6ak @#t#3n#m sisteme e7rilebile6ek bir yaılandırma 5er5e7esi 7e ara5ları ile kurulum, yaılandırma 7e kullanım k#laylı"ı
kullanıla6a"ı, yeni bir kurumsal sürüm /a1ırlandı"ı, sunu6u 7e m#bil sürümler yaıla6a"ı 7e 01el sekt0rle iş3 birliklerine gidile6e"i belirtildi$ Bu 7aatler Pardus t#lu3lu"u tarafından şü/e ile karşılandı$ -.-M. Pardus danışma kurulu ilk t#lantısını %N Ea1iran %&-% tari/inde Ankara'da HAKBİ<'de yatı$ An6ak t#lan3tıdan bir gün 0n6e r#2enin bir 4ebian derlemesini ba1ı ekran g0rüntülerini de"iştirerek Pardus %&-- adı altında JATİE r#2esi kasamındaki akıllı ta/talara yükledi"i 7e #kullara -N.%&.
da"ıttı"ı #rtaya 5ıktı$ Bu gelişmenin g0lge3sinde -. sa"lamasınaD karar 7erildi$ t#lanan danışma kurulu şu üyelerden #luştuO Teknik /edefi 7e y0ntemi belirlenen tasarı /ı1la ilerleme3ye T#lantıda TÜBİTAK'ın me76ut s01leşmeleri 7e taa//üt3 başladı 7e - ubat %&&* tari/inde ilk ürün #lan Par3dus leri gere"i akıllı ta/talara yüklemek 7e ba1ı kurumlarda3ki :alışan L4 -$& yayımlandı$ Tasarının ama5ları 7e teknik masaüstü bilgisayarlardaki Pardus sürümlerini /ı1lı6a yaklaşımı /akkında inu! 6amiası 7e kullanı6ıları gün6ellemek i5in 4ebian da"ıtımını kullandı"ı, Pardus i5in bilgilendirmeyi ama5layan :alışan L4 (6anlı L4) bek3 geliştirilen Pİ9İ gibi r#2elerin bu yeni 4ebian sü3rümüne lenenin ü1erinde ilgi g0rdü$ 9#nrasında geliştirme da/a eklenemedi"i, akıllı ta/taların da Pardus ile 5a3 lıştırılamadı"ı i5in 4ebian kullanıldı"ı, bu işlemler i5in 5#k 01gün yenilik tasarılarına y#"unlaştırıldı 7e ni/ayet % estel firması ile işbirli"i yaıldı"ı 0"renildi$ (;ysa LI3BİT Aralık %&&*'te Pardus+un ilk kurulabilir sürümü #lan Pardus %-. ) -$&, a" ü1erinden yayımlanmaya başlandı$ Pardus %&--$% %&--'de Pardus 5alıştıran bir akıllı ta/ta sunulmuş3tu sürümüne kadar kendine 01gü Pİ9İ aket y0ne3tim Ayrı6a 4anışma Kurulu'nun /enü1 resmi #larak sistemini kullanan 01gün bir inu! da"ıtımı #larak y#luna kurulmamış #ldu"u, bunun i5in TÜBİTAK bilim kuru3lunun yetki de7ri işlemi yaması gerekti"i #rtaya 5ık3tı %%.$ Bu de7am etti$-. şartlar altında üyeler TÜBİTAK'ın #naylan3masını istedi"i ba1ı kararları (4ebian sürümü /akkında) #naylamadı 7e kurulun resmi #luşumunun tamamlaması3nın 1.2 Yeniden yapılanma dönemi beklenmesine karar 7erildi$ Ayrı6a Pardus /akkında %&-- yılının s#n aylarından itibaren TÜBİTAK bün3yesinde kararları 7ere6e"i 5alıştayda tesit edilmiş #lan 4anışma yeniden yaılanma 5alışmaları neti6esinde r#32e Kurulu t#lanmadan 7e kamu#yuna bilgilendirme yaıl3 %..8. madan TÜBİTAK'ın Pardus+un yeni sürümünde 4ebian'ı y0neti6ileri 7e geliştiri6i eki da"ıtılarak tasfiye edildi$ kullanmaya karar 7ermiş #lması 7e t#lantının kurulun İdari 7e tekn#l#2ik #larak k0klü de"işikli3kerlerin resmi #luşumu a5ısından da/a erken yaılmamış #lması, M. yaşandı"ı bu süre5te s#n sürüm #lan Pardus %&-%.%8. Pardus t#lulu"unda şaşkınlıkla karşılandı$ An6ak sürümünün bakımı yaılmadı$
%&-% tari/lerinde @Pardus+un >arını :alıştayıD adında, r#2enin yeniden nasıl sürdürüle6e"ine dair bir 5alışma yaıla6a"ı a5ıklandı$--. 9ade6e da7etlilere a5ık #lan 5a3lıştayda, Pardus /akkında kararlar ala6ak bir kurul #luş3turulmasına 7e bu kurulun aşa"ıdaki üyelerden #luşması3na karar 7erildi$-%. Ayrı6a kurul üyelerinin kendi temsil ettikleri t#luluklar3 dan se5im y#luyla belirlene6e"i 7e Pardus+un en 0nemli /edefinin en iyi Türk5e deste"i 7eren işletim sistemi /a3line gelmek #ldu"u belirtildi$-8. -N Ea1iran %&-% tari/inde HAKBİ< Başkanı 4r$ A/3 met Kalan 7e Pardus Pr#2e >0neti6isi Abdulla/ Ir#l r#2enin /edeflerini a5ıkladıkları bir basın t#lantısı
*. B0yle6e Pardus r#2esi Parsı adı ile yayınlandı$ kasamında %&-% yılına kadar geliştirilmiş #lan Pardus+a 01gü Pİ9İ aket y0netim sistemi, :;A? kurulum ara6ı, <üdür a5ılış sistemi, Katan ilk ayar si/irba1ı 7e di"er irili ufaklı tüm r#2eler terk edilerek tamamen 4ebian tabanına ge5ilmiş #ldu$ Ayrı6a %&- yılının ilk aylarında Tübitak geliştiri6i3lerinin üye #ldu"u, destek kanalı #larak tanıdı"ı 7e #nay3ladı"ı t#luluk sitesi arduslinu!$#rg a5ıldı$
., e/"& +urasia /iliim Fuarı
1.3 Terk edilen Pardus projeleri
3.2 )e*+T ,urasia *ilişim -uarı
%&- yılında yayınlanan Pardus %&- sürümü ile beraber 4ebian tabanına ge5ilmiştir$ 4ebian tabanına ge5ilmeden 0n6e Pardus r#2esi kasamında üretilen belli başlı 01gün r#2eler aşa"ıda listelenmiştir$ Bu r#2eler ile ilgili teknik d0kümanlara de7el#er$ardus$#rg$tr adresinden ulaşabi3lir$
Ba1ı d0nemlerde Pardus /akkındaki gelişmeleri /alka duyurmak 7e tasarıya #lan ilgiyi arttırmak ama6ıyla Le3 B?T Iurasia Bilişim Juarı'na katılım sa"lanmaktadır$ %&&C, %&&M, %&&N, %&-&, %&--,%&- 7e %&-8 fuarların3 da Pardus standı kurulmuştur$
Pardus %&&N'da >A? kurulum ara6ından bir g0rün3tü Pardus %&--'de Paket >0neti6isi
3.3 +)T //+T 0O *!!!/ 4!56 7,!819 %&-8 yılında bu etkinlikte yer alınmıştır$
Pardus %&--'de Katan si/irba1ından bir g0rüntü Pardus %&--'de 9er7is >0neti6isi Pisi l#g#su Katan l#g#su 2
3.9 *!!!/:2;19 T*$ 31. lusal *ilişim nkara *i6lişim -uarı Bu etkinli"e Fümüş s#ns#rluk ile katkıda bulunulmuş 7e Pardus standı kurulmuştur$
ürümler
Pardus+un, Pardus %&- sürümünden itibaren 4 Kurumsal , Sunucu 7e Fatih sürümü #lmak ü1ere ayrı sürümü bu3lunmaktadır$ Kurumsal sürüm, kurum 7e kuruluşların i/3tiya5ları g01 0nüne alınarak /a1ırlanmıştır$ Jati/ sürümü ise JATİE Pr#2esindeki akıllı ta/talarda kullanmak ü1e3re /a1ırlanmıştır$ Pardus+un %&- sürümünden itibaren bireysel kullanı6ıla3 ra y0nelik resmi bir sürümü bulunmamakla birlikte TÜ3 BİTAK tarafından @PardusD isminin kullanımı i5in i1in 7erilen, TÜBİTAK'tan ba"ımsı1 bir t#luluk tarafından Pardus T#luluk 9ürümü adı altında bireysel kullanıma
&aleri Pardus %&&$Pardus %&&$% Pardus %&&M$% Pardus %&--$% Pardus %&-
C..
y0nelik bir sürümü yayınlanmaktadır$ Pardus+un res3mi 5 eb sayfasındaO Pardus T#luluk 9ürümü'nün, e7 kul3 lanı6ılarının i/tiya5 duyabile6e"i 5eşitli ya1ılımları barın3 dırdı"ı belirtilerek, indirme ba"lantıları sunulmaktadır$.
Pardus kullanan kurum %e kuru6luşlar
Pardus %&- sürümü 0n6esindeki d0nemde iseO bireysel kullanı6ılara y0nelik ,000 serisi sürümler ile kurumsal kullanı6ılara y0nelik Pardus Kurumsal sürümleri adı al3tında iki farklı sürümü yayınlanmıştır$
? >yrıca #akını@
2.1 P!! "a#anlı sürümler
8
2.2 $e#ian "a#anlı sürümler 3
osyal e"kinlikler %e ka"ılımlar
3.1 &oo'le ummer o( )ode Pardus, F##gle'ın 0"ren6ilerle sta2 7e kendini geliştirme imkQnı ile tasarılara geliştiri6i 7e katkı sa"lamayı ama5la3 dı"ı a5ık kaynak tasarısı F##gle 9ummer #f L#de'a %&&M 7e %&&N #lmak ü1ere iki kere katılmıştır$ Bu #rgani1as3 y#na ilk katılan Türk tasarısı Pardus #lmuştur$
A $ış #aBlan"ılar
-. Pardus+un resmi sitesinde @EakkındaD b0lümü %. Pardus ekibinin da"ıtılmasına ilişkin s#ru 0nergesi . 4#ruk Jişek'in @Pardus 4a"ıtımı Bitti >eni Bir 4a"ıtım Başlıy#rD ya1ısı 8. Re6det >ü6el'in S/at ab#ut Pardus başlıklı ya1ısı *. @Pardus+un %&- 9ürümü Kullanıma 9unulduD$ %&-3&N3-&$ /ttUGG$tubitak$g#7$trGtrG/aberG ardusun3%&-3surumu3kullanima3sunuldu$ C. T#luluk 9ürümü eb sayfası
8
KY2K!
. Pardus+un resmi eb sayfasında İndirD b0lümü
%C. @<9B, Pardus ile % mily#n d#lar tasarruf ettiD $ %&&N3&83
M. @Iski r#2e y0neti6isinin %&&3%&-- yılları de"erlen3
-8$/ttUGG$nt7msnb6$6#mGidG%8N*CM%G$
dirmesiD$ /ttUGGbl#g$erkantekman$#rgG%&-%G&G&G %. @Pardus %&&N y#ldaD$ %&&N3&*3%*$ /ttUGG$radikal$ 6#m$trG=adikal$as!aTyeV=adikal4etayWArti6le?4V ardusun3makus3tari/i3%&&3%&--G$ N8-W4ateV&-$&$%&&NWLateg#ry?4V-&*$
N. @>eniden yaılanma d0neminde ya1ılmış bir gün3 lük ya1ısı$ /ttUGGarmuting$bl#gs#t$6#mG%&--G-%G %M. @Türkiye+nin 9essi1 Bilişim Ata"ı PardusD$ %&-3&N3 -&$ /ttUGG$uekae$tubitak$g#7$trG/#me$d#sidV$ s#na3m3yaklasy#ru1$/tml$ -&. Pardus e3#sta listelerinde %&-deste"inin s#na erdi"ine ilişkin duyuru --. @Pardus+un
yarını
5alıştayı
sürümü %N. @
duyurusuD$
/ttUGG$ardus$ #rg$trGardusun3yarini36alistayiG$
-%. @Pardus+un yarını 5alıştayı s#nu5 metniD$ /ttUGG$ ardus$#rg$trGardusun3yarini36alistayi3s#nu63metniG$
-. İlk Pardus, T#luluk Temsil6isi 9e5im s#nu6u f#rum du3 yurusuD$ /ttUGG$ardus3linu!$#rgG/aberlerG%&-%G&*G ardus3t#luluk3temsil6isi3se1ai3yeniay$
-8. @Katılım6ı Re6det >ÜLI'in 5alıştay /akkındaki günlük ya1ısı$ /ttUGGnyu6el$bl#gs#t$6#mG%&-%G&G ardusun3yarn36alstaynn3ardndan3-$/tml$
-*. @Basın t#lantısı /akkında Eabertürk'ün /aberiD$ /ttU GGek#n#mi$/aberturk$6#mGya1arlarGselin3kunt31enginG *%-3anad#lu3arsi3kukremeye3/a1irlaniy#r $
-C. @Basın ler$6#m'un
t#lantısı /aberiD$
/akkında Eaber3 /ttUGG$/aberler$6#mG
milli3isletim3sistemi3ardus3tabana3yayila6ak3-MM*3/aberiG $
-. @Iski r#2e y0neti6isinin basın t#lantısı /akkındaki günlük ya1ısı$ /ttUGGbl#g$erkantekman$#rgG%&-%G&CG%&G du3bakaliG$
-M. @Bir kullanı6ının basın t#(lantısı /akkındaki gün3 lük ya1ısı$ /tt(UGGarmuting$bl#gs(#t$6#mG%&-%G&CG tubitakn37aat3d#lu3ardus3t#lantsnn$/tml$ -N. @Bir #kuldaki akıllı ta/ta k#nusunda ya1ılan bir f#rum mesa2ı$ /ttUGG$#1gurluki6in$#rgGf#rumG/aberlerG %8C%MGageV$ %&. @Re6det >ü6el'in @Itkileşimli ta/talarda Pardus l#g#lu 4ebian 7arD ya1ısı$ /ttUGGnyu6el$bl#gs#t$6#mG%&-%G&CG etkilesimli3ta/talarda3ardus3l#g#lu$/tml$
,%-. @LIBİT %&--'de Pardus 5alıştırılan bir akıllı ta/3 tanın sunumuD$ /tt(UGG$y#utube$6#mGat6/7V **7g=?6-d2X$ ,%%. @F05 #rta"ı temsil6isinin ilk danışma ku3
rulu t#(lantısı /akkındaki günlük ya1ı3 sı$ /tt(UGG111$fisek$6#m$trGseyir3defteriG ardus3dagitimi3bitti3yeni3bir3dagitim3basliy#rG$ %. Üni7ersite temsil6isinin ilk danışma kurulu t#lantısı /akkındaki günlük ya1ısı$ /ttUGGnyu6el$bl#gs#t$6#mG %&-%G&Gardus3dansma3kurulu3ilk3t#lants$/tml$ %8. @Kullanı6ı temsil6isinin ilk danışma kurulu t#lantısı /akkındaki günlük ya1ısı $ /ttUGGse1aiyeniay$#rdress$ 6#mG%&-%G&G&-Gardus3danisma3kurulunun3ardindanG$ %*. Jati/ Arslan'ın @4ebian tabanlı yeni PardusD ya1ısı
* 9
/e"in %e 'örün"ü kaynaklarıC ya@arlar %e lisans
D.1 /e"in Pardus Eişle"im sis"emiF Ka3nak4 /ttsUGGtr$ikiedia$#rgGikiGPardusY(iZL*ZNJletimYsistemi)#ldidV-CNCCMC% Katkıda #ulunanlar4 Rer7al, K/ar##n, urikB#t, R#umen#n, ;6ean, İn6elemeelemani, -C, Jlu, Arkant#s, =esilen6e, =u1gar, İnf#master, =edPlanet, ;nur Aslan, A/3metan, R#sferatü, usufsan%-, Te6/nik, 9eksen iki yü1 kırk beş, RK;1i, Fe1egen6i, :#banaldatan, Kumul, Betelgeu9eginus, ImausB#t, >B#t, Annuity, Imeryan, KumulB#t, Sikitan7irB#t, Anı&C, Altug#niki, Iner2iarki, itru7ian, Turgaytr, Lagan-%, lyal6in, Eatas, Sbd-%8, Rebra, Ti1i1i, 9#nageldik, Peykb#t, Jkural, Addb#t, Ankalinu!, Emutlu, ;rtan6a samuray, Tre!N8, 96#t]S, Sar#i, ikibilim, Jaruk$#mer$6akmak, <#nurtsM, M, ikiedisssttt 7e An#nimU -M
D.2 5esimler $osyaG-kural6Pardus2;136<$,6ekran6'örün"üsü6çalışmasıH6H2;13.pn' Ka3nak4 /ttsUGGul#ad$ikimedia$#rgGikiediaGtrGaGaG Jkural3Pardus%&-3K4I3ekran3gZLZBCrZLZBLntZLZBLsZLZBL3 ZLZAalZL8ZB-ZL*ZNJmasZL8ZB-3%&-$ng !isans4 Katkıda #ulunanlar4 Tamamen kendi 5alışmam 56$ün 3a6arı4 Jkural (mesa2) $osyaG0eITuJ.s%' Ka3nak4 /ttsUGGul#ad$ikimedia$#rgGikiediaG6#mm#nsGbGb&GReTu!$s7g !isans4 Attributi#n Katkıda #ulunan-lar4 Based #n #riginal image by arry Iing, 6reated using 9#di#di 56$ün 3a6arı4 gg# (kde3l##k$#rg s#ur6e) $osyaGPardus.pn' Ka3nak4 /ttsUGGul#ad$ikimedia$#rgGikiediaGtrGaGa&GPardus$ng !isans4 Adil kullanım Katkıda #ulunanlar4
Pardus iki 56$ün 3a6arı4 Tübitak HIKAI
$osyaGPardusK1.;6Yali.pn'
Ka3nak4
/ttsUGGul#ad$ikimedia$#rgGikiediaGtrGaGa%GPardusY-$&3>ali$ng
Katkıda #ulunanlar4 /ttUGGtr$ardus3iki$#rgG4#syaUP-YyaliY&%$ng 56$ün 3a6arı4
D.3 !çerik lisans Lreati7e L#mm#ns Attributi#n39/are Alike $&
!isans4
