Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
TEHNI Č K ČKO O CRTANJE SA KOMPJUTERSKOM GRAFIKOM Preda Pre dava vanj nja a – Le Lekc kcijija a 6
Mašinski fakultet u Kragujevcu
1
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE Ako Ako se prav pravou ougl glii trou trouga gao, o, čija je visina P , a osno osnova va duži dužine ne πd , obmotava oko oblice prečnika d , hipo hipote tenu nuza za tog tog trou trougl gla a opisu opisuje je zavojnicu
Mašinski fakultet u Kragujevcu
2
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE Kada bi hip hipo otenuza troug ougla koji se obm obmo otava bila ide idealno lno savitlji ljiva šipka sa poprečnim presekom ekom u vidu trougl ugla, trapez peza ili nekog drugo ugog profila dobi obio bi se navoj
Mašinski fakultet u Kragujevcu
3
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE Više Višest stru ruki ki na navo vojj Istovremenim namotavanjem više navoja sa sime imetrično raspoređenim počecima po obimu osnovne oblice, dobija se dvos dvostr truk uki,i, tro trost stru ruki ki ili ili više višest stru ruki ki navo navojj
Mašinski fakultet u Kragujevcu
4
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE
• Praktično navoj se dobija rezanjem na strugu, valj valjan anje jem m ili nare narezi ziva vanj njem em nare narezn znic icom om • Oblica na kojoj se izrađuje navoj naziva se stablo • Stab Stablo lo sa navo navojjem naz naziv iva a se vi vijjak
Mašinski fakultet u Kragujevcu
5
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE Postupak izrade i osnovne veli čine unutrašnjeg navoja • Dubina navoja označava se tankom punom linijom.
Mašinski fakultet u Kragujevcu
6
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE Crtanj Crtanje, e, kotir kotiranj anjee i ozna označav avan anje je na navo voja ja • Kod standardnih vijaka kotira se nazi nazivn vnii pre prečnik, akti aktivn vna a duži dužina na navo navoja ja i duž dužin ina a stab stabla la vijk vijka a • Kod slepih otvora sa navojem kotiraju se nazivni prečnik navoja, dužina navoja sa punim profilom i dubina rupe • Prečnik rupe se ne kotira Mašinski fakultet u Kragujevcu
7
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE Crtanj Crtanje, e, kotir kotiranj anjee i ozna označav avan anje je na navo voja ja • Ispred nazivnog prečnika stavlja se oznaka vrste navoja: M – metrički R – cevni Rd – obli Tr – – trap trapez ezni ni
• Kada je reč o sitnom navoju označava se i veličina koraka P Mašinski fakultet u Kragujevcu
8
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE
Označav avan anjje kv kvaalite liteta ta nav avoj ojaa Kod označavan avanje je kv kval alititet eta a navo navoja ja kuki kukica ca se stav stavljlja a na kont kontur uru u nazi nazivn vnog og pre prečnika.
7 N
7 N
7 N
Mašinski fakultet u Kragujevcu
9
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE rsta razd razdvvoj ojiv ivaa veza eza vijci ijcima ma Čvrsta
Mašinski fakultet u Kragujevcu
10
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
NAVOJNE VEZE Uprošćeno crtanje veza limova vijcima sa šestougaonom, sfer sferno nom m i kon konus usno nom m upu upušt šten enom om glav glavom om
Mašinski fakultet u Kragujevcu
11
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ČVRSTA NERAZDVOJIVA VEZA ZAKIVCIMA
Različiti iti oblic icii zaki zakivvaka aka
Zakivanje Da bi se ostvarila ostvarila veza, veza, zakivak se se stavlja stavlja u otvore delova delova koji se spajaju i udarcima ili pritiskom formira se druga glava
Mašinski fakultet u Kragujevcu
12
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
VEZA GLAVČINE I VRATILA UZDUŽNIM KLINOM Uzdužnim klinovima može se ostvariti razdvojiva veza vratila ( a i b) i glavčine zupčanika (c), pužnog točka, glodala, zamajca itd.
Mašinski fakultet u Kragujevcu
13
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ELASTIČNA VEZA OPRUGAMA Oprugama se ostvaruje elastična veza mašinskih delova Naziv
Izgled
Presek
Uprošćeno
Cilindri čna navojna opruga koja se opterećuje na istezanje Cilindri čna navojna opruga koja se opterećuje na sabijanje
Mašinski fakultet u Kragujevcu
14
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ELASTIČNA VEZA OPRUGAMA Naziv
Izgled
Presek
Uprošćeno
Konusna navojna opruga koja se opterećuje na sabijanje Cilindri čna navojna opru opruga ga koja koja se opterećuje na uvij uvijan anje je Tanjirasta opruga
Mašinski fakultet u Kragujevcu
15
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ELASTIČNA VEZA OPRUGAMA
Naziv
Izgled
Uprošćeno
Lisnata opruga
Spiralna opruga
Mašinski fakultet u Kragujevcu
16
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ELASTIČNA VEZA OPRUGAMA Cilindrična navojna opruga koja se opterećuje na sabijanje
Mašinski fakultet u Kragujevcu
17
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ELASTIČNA VEZA OPRUGAMA Cilindrična navojna opruga koja se opterećuje na sabijanje • •
9 N
• • • • •
Mašinski fakultet u Kragujevcu
L – dužina opruge u
slob slobod odno nom m stan stanju ju Ln - dužina opruge u mota motažn žnom om stan stanju ju D – srednji prečnik nik opru opruge ge e – korak opruge d – prečnik žice Fn – – sila sila u monta ontažžnom nom stanju Fmax – najveća sila pri kojo kojojj dola dolazi zi do blok blokir iran anog og stan stanja ja opru opruge ge
18
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ZUPČASTI PAROVI Zupčasti prenos se primenjuje kada se traži tačan odnos obimnih brzina u toku rada zupčastih parova , u slučaju manjih rastojanja izmađu pogonske i radne mašine
a. b. c. d.
Vrste zupčastih parova Cilindrični zupčasti par Zupčanik i zupčasta letva Konusni zupčasti par Pužni zupčasti par
Mašinski fakultet u Kragujevcu
19
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ZUPČASTI PAROVI
• Zupčanik se sastoji iz tela zupčanika i ozubljenog venca • Profil zupca može da bude evolventni i cikloidni • Na ozubljenom vencu cilindričnog zupčanika uočavaju se podeona, temena i podnožna kružnica, pa prema tome i njihovi prečnici d o , d k , d f
Mašinski fakultet u Kragujevcu
20
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
ZUPČASTI PAROVI Prikaz simbola zupca različitog oblika
Uprošćeni prikaz cilindričnih zupčanik anika a sa prav pravim im (a), kosi osim (b ) i strela strelasti stim m zupc zupcim ima a (c )
Mašinski fakultet u Kragujevcu
21
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
UPROŠĆENO PRIKAZIVANJE ZUPČANIKA Cilindrični zupčasti par
Mašinski fakultet u Kragujevcu
22
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
UPROŠĆENO PRIKAZIVANJE ZUPČANIKA Konični zupčasti par
Mašinski fakultet u Kragujevcu
23
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
UPROŠĆENO PRIKAZIVANJE ZUPČANIKA Pužni zupčasti par
Mašinski fakultet u Kragujevcu
24
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
SHEMAT SHEMATSKO SKO PRIKAZ PRIKAZIVA IVANJE NJE ZUP ZUPČASTIH PRENOSNIKA
a. b. c. d. e.
Mašinski fakultet u Kragujevcu
Cilindrični zupčasti par Zupčanik i zupčasta letva Cilindrični zupčasti asti par par sa unutrašnjim ozubljenjem Konusni zupčasti par Pužni zupčasti par
25
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
UPROŠĆENO CRTANJE LANČANOG PRENOSNIKA Lančani ani pren prenos osni nikk čine lančanici koje u međuso usobnu spregu egu dovodi lanac nac kao posr osredni ele element ent Uprošćeni eni pri prikaz kaz
Mašinski fakultet u Kragujevcu
Shem Shemat atsk skii prik prikaz az
26
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
KOTR KOTRLJ LJAJN AJNA A LEŽI LEŽIŠT ŠTA A • Shematski prikaz kotrljajnih ležišta se ko koristi tamo gde je taka takavv prik prikaz az dovo dovoljljan an,, u skicama uz proračune i izveštaje • Tela za kotrljanje se predst predstavl avljaj jaju u u shema shematsk tskom om prikazu kružnim oblik likom bez obzira na vrstu ležišta • U zavis avisno nossti od konstrukcije i načina ugradnje ležište može da prenosi različite sile
Mašinski fakultet u Kragujevcu
27
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE MAŠINSKIH DELOVA
KOTR KOTRLJ LJAJN AJNA A LEŽI LEŽIŠT ŠTA A Uprošćeno eno i shematsko prikaziva ivanje kotrlja ljajnih nih ležiš ežištta
Mašinski fakultet u Kragujevcu
28
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE ZAVARENIH SPOJEVA
ZAVARENI SPOJEVI OPŠTI POJMOVI
• Zavarivanje je postupak izrade nerazdvojivih spojeva između istih ili različitih materij rijala u topljenom ili ili omek omekša šano nom m stan stanju ju • Zava Zavare reni ni spoj spoj se sast sastoj ojii iz iz osn osnov ovno nog g mat mater erijijal ala, a, šava šava i zone uticaja toplote • Šav se obrazuje očvšćavanjem mešavine osnovnog i dodatnog materijala na mestu spoja • Različite vrste šavova predstavljaju se oznakama koje su, u osnovi, po obliku sli čne šavu koji se izvodi
Mašinski fakultet u Kragujevcu
29
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE ZAVARENIH SPOJEVA
OZNAKE VRSTA ŠAVOVA
Mašinski fakultet u Kragujevcu
30
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE ZAVARENIH SPOJEVA
OZNAKE VRSTA ŠAVOVA
Mašinski fakultet u Kragujevcu
31
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE ZAVARENIH SPOJEVA
OZNA OZNAKA KA ŠAVO ŠAVOVA VA NA CRT CRTEŽ EŽIM IMA A
Elementi oznake 1 - Strelica lica 2a - Poka Pokazn zna a lini linija ja
(neprekidna) 2b - Poka Pokazn zna a lini linija ja (isprekidana) 3 - Oz Ozna naka ka vrs vrste te šav šava ai Oznaka brojne vrednosti mera Isprekidana linija 2b može biti iznad ili ispod neprekidne linije i služi za određivanje da li je lice šava na strani strelice ili na suprotnoj strani
Mašinski fakultet u Kragujevcu
32
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE ZAVARENIH SPOJEVA
OZNA OZNAKA KA ŠAVO ŠAVOVA VA NA CRT CRTEŽ EŽIM IMA A Položaj strelice u odnosu na spoj
Položaj pokazn pokazne e linije linije i mest mesto o ozna oznake ke u odno odnosu su na poka pokaznu znu liniju liniju
Mašinski fakultet u Kragujevcu
33
Tehni č k o crtanje sa kompjuterskom grafikom čko
PRIKAZIVANJE ZAVARENIH SPOJEVA
OZNA OZNAKA KA ŠAVO ŠAVOVA VA NA CRT CRTEŽ EŽIM IMA A Glavne mere poprečnog preseka šava pišu se na levoj strani, a dužine šava i koraka na desnoj strani oznake za šav Upisivanje i određivan ivanjje mera ugao ugaoni nih h šavo avova
Mašinski fakultet u Kragujevcu
34
