Lecture 6

www.zaluu.com www.zaluu.com

ОУХ-ны альтернатив онолууд


ОУХ-ны альтернатив онолууд 

Олон улсын худалдаа нь улс хооронд орлогыг дахин хуваарилах үүргийг гүйцэтгэдэг. Аливаа улс оронд дотоодын үнэ, дэлхийн зах зээлийн үнэ ялгаатай байдаг. Үүнтэй холбоотойгоор орлогын дахин хуваарилалтын асуудал гарч ирдэг.



ОУХ нь орлого хуваарилалтад нөлөөлөх үндсэн 2 арга зам бий. 1.

2.

Бараа таваарын үнэ өсөх ба буурахад хүчин зүйл эзэмшигчдийн орлого хэрхэн өөрчлөгдөж болох. Түүнийг дагалдаад үйлдвэрлэлд эрчимтэй ашиглагддаг хүчин зүйлсийн үнэд ямар өөрчлөлт гарах вэ? Үйлдвэрлэлийн нэг хүчин зүйлийн үнэ өсөхөд энэ нь үйлдвэрлэл, экспортдоо тэрхүү хүчин зүйлийг эрчтэй ашигладаг салбар, бага ашигладаг салбаруудын бүтээгдэхүүний үнэд ямар нөлөөлөл үзүүлэх вэ?



Дээрх хоѐр нөлөөлөлтэй холбоотойгоор 4 теорем үүсэн гардаг. 1.

2.

Столпер-Самуэльсоны барааны үнийн өөрчлөлт нь үйлдвэрлэлийн х¿÷èí зүйлсийн үнэд нөлөөлөх теорем Хүчин зүйлсийн үнийн өсөлт үйлдвэрлэлд нөлөөлөх тухай Рыбчинскийн теорем

ОУХ-ны альтернатив онолууд 3.

4.


Самуэльсон-Жонсоны теорем. ОУХ-нд оролцсоны үр дүнд экспортын салбар дахь тусгай хүчин зүйл эзэмшигчдийн орлого өөрчлөгддөг тухай тайлбарладаг. Жонсоны эрчимжүүлэх үйлчлэлийн тухай теорем. Энэхүү теорем нь э/з-ийн ш/у-нд нилээд өргөн хэрэглэгддэг. Гол санаа нь эдийн засгийн гадаад хуваарилагчдад гарах өөрчлөлт нь дотоод хуваарилагчдын хувьд пропорциональ бус өөрчлөлт гардаг.


Салбар доторх худалдааны онол

1960 оноос судалж эхэлсэн. Унгарын эрдэмтэн Bella Balassa нилээд хувь нэмэр оруулсан. ОУХ нь нэг бол



1.

2.

1 салбарын ялгаатай үтээгдэхүүнүүдийг худалдах худалдан авах үгүй бол Өөр өөр салбарын бүтээгдэхүүнүүдийг худалдах, худалдан авах гэсэн үндсэн 2 урсгалаар дамжин хэрэгждэг.


Салбар доторх худалдааны онол Салбар доторх худалдааны шалтгаан:

    

Тээврийн зардал Улирлын ялгаа Хэрэглэгчдийн таашаалын ялгаа Linder-ийн таамаглал. Аливаа улс орон өөрийн дотоодын хэрэгцээнд хамгийн их хувийг эзлэдэг барааг экспортлодог. Өөрөөр хэлбэл хэрэглэгчдийн орлого, ханамж таашаал ижил үед тухайн улс дотоодын зах зээл дээрээ илүү их туршлага олсон бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэн экспортлодог.


Салбар доторх худалдааны онол 



Үйлдвэрлэлийн өргөжилт. Салбар доторх худалдаа нь ялгаатай гэж хэлж болох боловч худалдаанд оролцогч орнууд ижил нэрийн орлох бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх боломжийг нэмэгдүүлдэг.

ОУХ-нд салбар доторх индексээр хэмждэг.

худалдааг

дараах

T=1-(X-M)/(X+M) 1-рүү ойртох тутам салбар доторх худалдаа их байна. 0-руу ойртох тутам салбар доторх худалдаа бага байна.


ОУХ дахь эрэлтийн ба эсрэг үйлдлийн онол 

Энэ загвар нь ОУХ-г эрэлтийн талаас тайлбарладаг. Тухайн орны экспортын бүтэц нь М-гч орны импортын эрэлтээс хамаарна гэж үздэг. Аливаа улс орон өөрийн дотоодын зах зээлийг хангаад илүүдлийг экспортлодог. Импортлогч орны эрэлт нь экспортлогч орны экспортын бүтэцтэй ижил байвал экспортлогч орон илүү их ашиг олох боломжтой. Орлогын түвшин хэдий өндөр байна төдий чинээгээр эрэлт илүү бодитой байдаг гэж үздэг.



Энд давхцах эрэлт гэсэн ойлголтыг авч үздэг. Чанар

A1 C1 B1

A1

A

B

C

D

Орлого



1-р оронд орлогын түвшин А, С бол 2-р оронд орлогын түвшин В, D. Хэрэглээ A1, B1, C1, D1 гэж үзвэл хоѐр оронд B, C гэсэн 2 бүтээгдэхүүнийг хэрэглэдэг давхцсан эрэлт байгааг харж болно. Энэ нь ОУХ-ны салбар доторх худалдаа болдог. Гэхдээ энэ нөхцөл нь улс орнуудын орлогын түвшин, худалдан авах бүтэц нь ижил байх үед илүү бодитой байдаг.


Төгс бус өрсөлдөөний онол 



Олигополийн үед тохиолддог ховорхон үзэгдлийн нэг бол зарим фирмийн үйлдвэрлэж байгаа бүтээгдýхүүн нь үнэд нөлөөлөөд түүгээрээ тухайн тодорхой салбарт монополь үйлдвэрлэгч болох тохиолдол юм. Ийм тохиолдолд таваар нь ямар нэг шинжээрээ ялгагдан тодрох ѐстой байдаг.





Олигополын ийм сонгомол жишээний нэг бол АНУ, баруун европын авто машин үйлдвэрлэлийн зах зээл юм. /BMW, Volvo, Mercedes/ Монопольт өрсөлдөөний нөхцөл дэх худалдааны онолын хөгжилд Америкийн шинэ үеийн эдийн засагчдын төлөөлөгч Пол Кругман томоохон хувь нэмэр оруулсан гэж үздэг.


Төгс бус өрсөлдөөний онол Хэрвээ:

    

 

X - тухайн фирмийн борлуулалтын хэмжээ S - Салбарын нийт борлуулалт n - Салбар дахь пүүсийн тоо b – Пүүсийн бүтээгдэхүүний үнээс хамаарч ЗЗ-ын эрэлт өөрчлөгдөх хувь /мэдрэмж/ Р - Тухайн фирмийн бүтээгдэхүүний үнэ Р* - Өрсөлдөж буй ижил бүтээгдхүүнүүдийн дундаж үнэ





Гэвэл:

Х=S(1/n-b(P-P*)) Хэрвээ тухайн фирм өөрийнхөө бүтээгдхүүнийг зах зээлийн дундажаас давсан (илүү) үнээр худалдана (Р>Р*) гэж үзвэл зах зээл дээр фирмд ноогдох хувь хэмжээ (S/n) нь бага байх (Х

Төгс бус өрсөлдөөний онол Олон улсын худалдаан дахь монопольт өрсөлдөөний нөлөөллийг тодорхойлохын тулд эхлээд фирмүүдийн тоо ба тэдгээрийн бүтээгдэхүүний үнийн хоорондын 3 үндсэн хамаарлыг тодорхойлох нь чухал.



1.

Фирмийн тоо ба ижил төстэй фирмүүдийн дундаж зардлын хоорондын хамаарал. Энэ нь фирмийн тоо хэмжээ хэдий чинээ олон бол фирм бүрийн үйлдвэрлэлийн хэмжээ багасна, нэгж бүтээгдэхүүнд ноогдох дундаж зардал нэмэгдэнэ гэсэн үг.


Төгс бус өрсөлдөөний онол 2.

3.

Фирмийн тоо ба фирм тус бүрийн бүтээгдэхүүнээ худалдаж байгаа үнийн хоорондын хамаарал. Энэ нь фирмын тоо олшрох тусам тэр хэмжээгээр өрсөлдөөн нэмэгдэж, үнэ буурна гэсэн үг. Фирмүүдийн бүтээгдхүүнээ худалдаж байгаа үнэ ба тэдгээр бүтээгдэхүүний зах зээлд худалдах тоо хэмжээний хоорондын хамаарал. Хэрвээ үнэ нь дундаж үнээс өндөр болох юм бол фирмийн зах зээлд гаргах бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ нэмэгдэж эхлэх болно. Хэрвээ үнэ дундаж үнээс доогуур болоод ирвэл фирмийн тоо цөөрөх болно.





Монопольт өрсөлдөөний загварын хүрээнд дээрх хамаарлуудын эхний хоѐр нь хамгийн чухал юм. Олон улсын худалдаа нь зах зээл дэх борлуулалтыг улам нэмэгдүүлж байна. Зах зээл дэх фирмын тоо ба нэг фирмийн үйлдвэрлэлийн дундаж зардлын хоорондын хамаарал нь дараах шугаман тэгшитгэлээр илэрхийлэгдэнэ.


Төгс бус өрсөлдөөний онол С*=F/Х+с=n*F/S+с;

   





(5.8)

Энд: С* - Дундаж зардал F-Тогтмол зардал (Энэ фирмийн үйлдвэрлэлийн хэмжээнээс үл хамаарна) с - фирмийн хувьсах зардал /ахиу зардал/

Энэхүү тэгшитгэл нь олигополийн зах зээл дэх нийлүүлэлтийн нэгэн төрөл тэгшитгэл юм.









Уг тэгшитгэл нь фирмийн борлуулалтын хэмжээ өсөхийн хирээр фирмийн дундаж зардал буурахыг илэрхийлж байгаа юм. Зах зээл дээр өрсөлдөөн тэнцвэржих үед Р=Р* болох хандлага ажиглагдана. Харин ийм нөхцөлд зах зээлийн тэнцвэржилтийн тэгшитгэл Х=S/n гэсэн хураангуй хэлбэртэй болно. Энэ нь тухайн салбар дахь фирмүүдийн тоо олшрох тусам тэдгээрийн дундаж зардал өснө гэсэн утга илэрхийлж байгаа юм. Зах зээлд фирмүүдийн тоо тогтмол байх нөхцөлд зах зээлээ өргөжүүлсний үр дүнд нэг фирмд ноогдох борлуулалтын өсөлтөөс фирм бүрийн дундаж зардал буурах болно.

Lecture 6

Recommend Documents