Capítulo 9 LA CLASE TRABAJADORA URBANA Y LOS PRIMEROS MOVIMIENTOS OBREROS DE AMÉRICA LATINA, 188!19" S# $#%& la po$la'#(& )% A*+#'a Lat#&a -%.uía -#%&)o a$u*a)oa*%&t% ual, %& %l p%ío)o /u% 0a )% 188 a 19" lo- ta$aa)o%- u$a&o- -% 'o&0#t#%o& %& u&a 2u%3a -#.#'at#0a %& la 0#)a &a'#o&al )% la *a4oía )% lo- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-5 S#& %*$a.o, )%$#)o a la 2o*a %-p%'í2#'a %& /u% A*+#'a Lat#&a -% #&'opo( a la %'o&o*ía *u&)#al, lo- *o0#*#%&to- o$%o- u$a&o- /u% apa%'#%o& %& la %.#(& p%-%&ta$a& )#2%%&'#a- #*pota&t%#*pota&t%- al 'o*paalo- 'o& lo- )% Euopa o A*+#'a )%l Not%5 LA ECONOM6A, LA BUR7UES6A Y EL ESTADO
La *a4oía )% lo- paí-%- lat#&oa*%#'a&o- pat#'#pa$a& %& %l o)%& %'o&(*#'o #&t%&a'#o&al %& 'al#)a) )% %pota)o%- )% po)u'to- $-#'o- % #*pota)o%- )% po)u'to- *a&u2a'tua)o- 4, :a-ta $#%& %&ta)o %l -#.lo , la #&)u-t#a )%-%*p%;( u& pap%l %lat#0a*%&t% -%'u&)a#o %& la- %'o&o*ía- )% la %.#(&5 No -(lo la *a4oía )% la- %'o&o*ía- lat#&oa*%#'a&a- )%p%&)ía& 2u&)a*%&tal*%&t% )% )%'#-#o&%- /u% -% to*a$a& %& ota pat% 4 %-ta$a& -u%ta- a la- 2lu'tua'#o&%- a 0%'%- 0#ol%&ta- )%l *%'a)o *u&)#al, -#&o /u%, a)%*-, %a 2%'u%&t% /u% la po$la'#(& a't#0a %-tu0#%-% *u4 -%.*%&ta)a5 A 0%'%-, lo- %*pl%a)o- %& %l -%'to )% %pota'#(& 0#0ía& *u4 a#-la)o- )% oto- ta$aa)o%-, au&/u% .%&%al*%&t% t%&ía& la 0%&taa )% /u% -u 'apa' 'apa'#)a #)a)) )% &%. &%.o'# o'#a a %a %lat# %lat#0a* 0a*%&t %&t%% *a4o< *a4oBa'%lo&a $a-#l%;a?, 'o*o la lla*a$a& lo- *#l#ta&t%- 'o& a)*#a'#(&, -#.u#%o& 'o&t&)o-% %&t% lo- *#%*$o- *- 'o*$at#0o- 4 u)o- )%l *o0#*#%&to o$%o $a-#l%;o )ua&t% .a& pat% )%l -#.lo @ lo- potua#o- )% Río )% Ja&%#o, %& 'a*$#o, -% 'o&0#t#%o& %& u& $a-t#(& )%l %2o*#-*o5 Lo- ta$a ta$aa)o a)o%%- a%&oa%&o- al -%'to -%'to )% la %p %pot ota'# a'#(& (& -% %&'o&t %&'o&ta$ a$a& a& .%&%a .%&%al*% l*%&t% &t% )#-p% )#-p%-o-o- %& %*p%-a%*p%-a- $a-ta&t% $a-ta&t% p%/u%;a-5 p%/u%;a-5 Caa't%íCaa't%í-t#'a* t#'a*%&t%, %&t%, +-ta+-ta- popo'#o&a popo'#o&a$a& $a& atí'uloatí'ulo- 4-%0#'# 4-%0#'#oo- /u% &o po)ía& o$t%&%-% 'o& 2a'#l#)a) =o 'o*o 2u%a= )%l %ta&%o Ea típ#'o /u%, po %%*plo, %l p#*% *o0#*#%&to la$oal )% la *a4oía )% la- '#u)a)%- lo 2o*a-%&, %&t% oto-, #*p%-o%- 4 )#0%-o- t#po- )% o$%o- )% la 'o&-tu''#(&, a-í 'o*o pa&a)%o- 4 oto- ta$aa)o%- )%l a*o )% la al#*%&ta'#(&5 Lo- /u% ta$aa$a& %& %l a*o )%l 0%-t#, %-p%'#al*%&t% lo- -a-t%- 4 lo- /u% :a'ía& 3apato- 4 -o*$%o-, ta*$#+& o'upa$a& u& lu.a po*#&%&t%, al #.ual /u% lo- ta$aa)o%- )% '#%to- o2#'#o- 'o*o la *%tal#-!t%ía, la 2a$#'a'#(& )% 0#)#o 4 la 'o&-tu''#(& )% *u%$l%-5 Lo- ta$aa)o%- /u% %%'ía& %-to- o2#'#o- &o %a& &%'%-a#a*%&t% at%-a&o- #&)%p%&)#%&t%-, %& %l -%&t#)o %-t#'to )% p%/u%;o- po)u'to%- %-p%'#al#3a)o- 4 )u%;o- )% -u- pop#o- *%)#o- )% po)u''#(&5 E-to- 'a-o- to)a0ía %#-tía&, )%-)% lu%.o, 4 a 0%'%- tal%- at%-a&o- po)ía& %%'% u&a #&2lu%&'#a polít#'a 'o&-#)%a$l%5 Da)o /u% la *%'aa'#(& a0a&3a$a 'o& $a-ta&t% l%&t#tu), &u*%o-o- o2#'#o- -o$%0#0#%o& )ua&t% *u':o t#%*po@ %& M+#'o u&o- 15 t%%)o%- /u% u-a$a& t%la%- *a&ual%- -%.uía& ta$aa&)o %& 189, au&/u% %l )%-aollo )% la #&)u-t#a t%t#l :#3o /u% %& 191 4a -(lo /u%)aa& 155 No o$-ta&t%, au&/u% a 0%'%- %-ta$a& *u4 %-p%'#al#3a)o-, lo- at%-a&o- )% lo- o2#'#o- )% la 'o&-tu''#(& 4 )% lo- p%/ p%/u%; u%;oo- tall% tall%%%- )% la- '#u)a) '#u)a)%%- lat#&o lat#&oa*% a*%#' #'a&a a&a-- )% p#&'# p#&'#p#o p#o-- )% -#.lo -#.lo %a& %a& .%& .%&%a %al*% l*%&t% &t% ta$aa)o%- a-ala#a)o- /u% -% 0%ía& %& la &%'%-#)a) )% 0%&)% -u 'apa'#)a) la$oal %& %l *%'a)o5
El ta*a;o )% %-t% -%'to &o %- 2'#l )% %-p%'#2#'a5 Lo- at%-a&o- 2o*a$a& u&a 'at%.oía #*pota&t% %& M+#'o, )o&)% u&a #&t%p%ta'#(& )%l '%&-o )% 191 &o- )a la &a)a )%-p%'#a$l% '#2a )% 8"5"F at%-a&o- 4 ta$aa)o%-, /u% %p%-%&ta$a& 'a-# %l 1F po 1 )% la po$la'#(& %'o&(*#'a*%&t% a't#0a5 Lo- o2#'#o- u$a&o- a)/u##%o& popo'#o&%- -#.#'at#0a- %& 'a-# to)a A*+#'a Lat#&a a 2#&al%- )%l -#.lo #, p%o, )a)o /u% la 'apa'#)a) #*pota)oa %a %lat#0a*%&t% alta %& *u':a- )% la- %'o&o*ía-, po %.la .%&%al %-t% -%'to &o %-ta$a ta& )%-aolla)o 'o*o %& la *a4oía )% la- '#u)a)%- %uop%a- )% ta*a;o 'o*paa$l%5 Po ota pat%, *u':o- )% %-to- o2#'#o- o'upa$a& u& pu%-to po'o )%'#-#0o %& la %'o&o*ía, lo 'ual l#*#ta$a %l po)% polít#'o 4 %'o&(*#'o )% lo- ta$aa)o%-5 No o$-ta&t%, a p%-a )% la )#-p%-#(&, )% la- :%t%o.+&%a- 'o&)#'#o&%- d£ ta$ao 4 )%l 'l#*a pat%&al#-ta /u% a *%&u)o #*p%a$a %& lo- p%/u%;op%/u%;o- tall%%-, tall%%-, %& *u':o*u':o- 'a-o'a-o- lo- at%-a&oat%-a&o- 'o&-#.u#% 'o&-#.u#%o& o& 2o*a 2o*a o.aa o.aa'#o&% '#o&%-- $a-ta&t% $a-ta&t% 'o*$at#0a-5 G%'u%&t%*%&t%, -a$ía& -a'al%- po0%':o a la- 0%&taa- /u% -u- :a$#l#)a)%- l%- )a$a& %& %l *%'a)o )% ta$ao 4, %& .%&%al, #&t%p%tao& u& pap%l #*pota&tí-#*o %& la *a4oía )% lo- *o0#*#%&too$%o- lat#&oa*%#'a&o- :a-ta *u':o )%-pu+- )% 19"5 La p't#'a polít#'a )% lo- at%-a&o- )% la'#u)a)%- &o %a %& *o)o al.u&o uo*%H5 S# $#%& al.u&o- *o0#*#%&to-, -o$% to)o %& %l -#.lo #, %p%-%&ta$a& %& %-%&'#a lo- o$%t#0o- )% lo- p%/u%;o- po)u'to%-, %& 'o&u&to p%)o*#&a$a& la%-tat%.#a- 4 t't#'a- )% lo- ta$aa)o%- a-ala#a)o-5 El pol%ta#a)o #&)u-t#al, %& %l -%&t#)o )% ta$aa)o%- %*pl%a)o- %& 2$#'a- .a&)%- 4 *%'aa)a-, a'a$a$a )% apa%'% %& &*%o -#.#'at#0o a p#&'#p#o- )%l -#.lo 4 %& &.u&a pat% o'upa$a u& lu.a '%&tal %& la %'o&o*ía &a'#o&al a&t%- )% 19"5 La- 2$#'a- t%t#l%- %p%-%&ta$a& )% 2o*a a$u*a)oa la- *a4o%- %*p%-a- *o)%&a-@ %& al.u&o- paí-%- %a& 0#tual*%&t% la- 'a-5 La *a4oía )% la- )%*- a't#0#)a)%- #&)u-t#al%- -%.uía& *u4 l#.a)a- al -%'to )% la %pota'#(&, 'o*o o'uía %& %l 'a-o )% la- pla&ta- p%paa)oa- )% 'a&% 4 la- 2$#'a- )% :a#&a %& A.%&t#&a5 A.%&t#&a5 La- '#2a- /u% )a& lo- '%&-o- -o$% %l &*%o )% ta$aa)o%- )% la- 2$#'a- &o -o& %-t#'ta*%&t% 'o*paa$l%- 4 la- 'at%.oía- )a& lu.a a *u':a a*$#.%)a)5 El '%&-o *%#'a&o )% 191, /u% %.#-ta$a u&a po$la'#(& &a'#o&al )% 1,1 *#llo&%- )% p%-o&a-, 'la-#2#'a$a a 858"8 'o*o ta$aa)o%- #&)u-t#al%-, 'o*paa)o- 'o& lo- 58F )% 1895 Mu':a- )% la- *a4o%- 4 *- *o)%&a- 2$#'a- )% M+#'o %a& la pla&ta- t%t#l%- /u% :a$ía %& la- po$la'#o&%- 2a$#l%- )% lo- %-ta)o- )% Pu%$la 4 V%a'u35 El '%&-o #&)u-t#al $a-#l%;o )% 19 -#tua$a 51 ta$aa)o%- )% 2$#'a %& u& paí- )% " *#llo&%- )% :a$#ta&t%-5 :a$#ta&t%-5 Au&/u% Au&/u% %l '%&-o '%&-o $a-#l%;o $a-#l%;o %'luía %'luía a *u':o*u':o- tall%%tall%%- p%/u%;o-, p%/u%;o-, lo- %-ulta)o%-ulta)o- -%.uía& #&)#'a&)o u& po*%)#o )% 1 ta$aa)o%- po pla&ta5 Al%)%)o )% la *#ta) )%l total 0#0ía %& la '#u)a) )% Río )% Ja&%#o o %& %l %-ta)o )% Sao Paulo 4 apo#*a)a*%&t% %l po 1 ta$aa$a %& la #&)u-t#a t%t#l5 El '%&-o a.%&t#&o )% 191 'o&-#)%a$a /u% 5" %-ta$l%'#*#%&to- #&)u-t#al%- t%&ía& la'aa't%í-t#'a- )% 0%)a)%a- 2$#'a-5 E& u& paí- )% 8 *#llo&%- )% :a$#ta&t%-, %-to- %-ta$l%'#*#%&to%*pl%a$a& a 51"8 p%-o&a-, #&'lu4%&)o %l p%-o&al a)*#-tat#0o, p%o %- o$0#o /u% *u':o- )% %llo'o&-#-tía& %& tall%%- p%/u%;o-, 'o*o lo #&)#'a %l po*%)#o )% %*pl%a)o- K)#%35 La )#-t#&'#(& %&t% 2$#'a 4 tall%, )% :%':o, -%.uía %-ta&)o l%o- )% -% 'laa5 S(lo %& lo- 'a-o%t%*o-, 'o*o %&t% lo- at%-a&o- )% C#u)a) )% M+#'o 4 lo- ta$aa)o%- )% la- *o)%&a- 2$#'at%t#l%- '%'a )% O#3a$a, apa%'%& 'o& al.u&a 'la#)a) p't#'a- polít#'a- )#2%%&t%-5 E& oto- lu.a%- )% A*+ A*+#' #'aa Lat# Lat#&a &a,, pa% pa%'% '% /u /u%% %l p%/u p%/u%; %;oo pol pol%t %ta a#a #a)o )o #&)u #&)u-t -t# #al al &o )%-% )%-%*p *p%; %;(( &. &.& & pap% pap%ll #&)%p%&)#%&t% a&t%- )% 19"5 E& Ba-#l, po %%*plo, la- *u%%- 4 lol o- o- 2o*a$a& la *a4oía )% lota$aa)o%- )% la #&)u-t#a t%t#l 4 %-ulta$a& )#2í'#l%- )% o.aa5 D%&to )%l *o0#*#%&to o$%o $a-#l%;o, la p't#'a )% lo- ta$aa)o%- )% la- 2$#'a- t%t#l%t %t#l%- ap%&a- )#2%ía )% la 'o%-po&)#%&t% a lo- /u% %-ta$a& %*pl%a)o- %& %*p%-a- *- p%/u%;a-5 La po&t#tu) 'o& /u% -% '%( u&a #*pota&t% %-%0a )% *a&o )% o$a #&)u-t#al ta*$#+& *a'( %l )%-aollo )%l *o0#*#%&to o$%o )%-)% -u &a'#*#%&to5 E& %l 'a-o $a-#l%;o, la #*pota'#(& %& .a& %-'ala )% #&*#.a&t%- po pat% )%l 5 E-ta)o, paa /u% ta$aaa& %& la- pla&ta'#o&%- )% 'a2+ )% Sao Paulo, -ut#( %l %2%'to %2%'to 'o*pl% 'o*pl%*%& *%&ta ta#o #o )% #&u&)a #&u&)a %l *%'a) *%'a)oo )% ta$a ta$aoo %& la- '#u)a)%'#u)a)%- 4, p%-% p%-% a %-2u% %-2u%3o3o'o&-#)%a$l%-, %l *o0#*#%&to o$%o &u&'a 'o&-#.u#( #*p%)# %-t% po'%-o0Lo- .o$#%&o- a.%&t#&ota*$#+& 2o*%&tao& a't#0a*%&t% la #&*#.a'#(&, o.aa&)o 'a*pa;a- %& Euopa 4, %& '#%to- p%ío)o-, pa.a&)o -u$0%&'#o&%- a la- 'o*pa;ía- )% &a0%.a'#(& 'o& %l o$%to )% %)u'# %l p%'#o )%l pa-a% a Bu%&o- A#%-5 Au&/u% la polít#'a a.%&t#&a ta*$#+& t%&ía po 2#&al#)a) p#&'#pal o$t%&% *a&o )% o$a $aata paa la a.#'ultua, -%0ía #.ual*%&t% paa l#*#ta la 'apa'#)a) )% &%.o'#a'#(& )% lo- ta$aa)o%u$a&o-5 E& M+#'o, :a'#a 2#&al%- )%l -#.lo #, %l p#)o '%'#*#%&to )%*o.2#'o 4 %l a0a&'% )% la a.#'ultua 'ap#tal#-ta 0#%o& a -ut# %l *#-*o %2%'to, %- )%'#, -atua %l *%'a)o )% ta$ao 4 *a&t%&% $ao- lo- -ala#o-5 La '%a'#(& )% %-a &ut#)a %-%0a )% *a&o )% o$a )ua&t% la- p#*%a- 2a-%- )%l po'%-o )% #&)u-t#al#3a'#(&, po %&)%, :#3o /u% a la 'la-% ta$aa)oa l% %-ulta-% %-p%'#al*%&t% )#2í'#l o.aa-% %& 0a#o- )% lo- paí-%- *- #*pota&t%- )% A*+#'a Lat#&a, -o$% to)o po/u% la %2#'a'#a )% la :u%l.a 'o*o a*a )#-*#&u4% 'o&-#)%a$l%*%&t% 'ua&)o %- 2'#l -u-t#tu# a lo- :u%l.u#-ta-5 Lo- ta$aa)o%-, po oto la)o, -% %&2%&ta$a& a u&a $u.u%-ía -u*a*%&t% #&ta&-#.%&t%5 La %-'a-a )#-po-#'#(& )% lo- pop#%ta#o- a ta&-#.# %a 2uto, %& pat%, )%l :%':o )% /u% la *a&o )% o$a -olía 1
%p%-%&ta u&a %l%0a)a popo'#(& )% lo- 'o-t%- total%- 4, %& pat%, )% la- 'o&)#'#o&%- 'o*p%t#t#0a- /u% p%)o*#&a$a& %& *u':a- #&)u-t#a-5 Po 'o&-#.u#%&t%, a lo- #&)u-t#al%- )% *u':o- -%'to%- &o -#%*p% l%- %-ulta$a 2'#l pa-a %l au*%&to )% lo- 'o-t%- )% la *a&o )% o$a a lo- 'o&-u*#)o%-5 E-ta'o&)#'#o&%-, /u% -o& típ#'a- )%l p%ío)o 'o*p%t#t#0o )%l 'ap#tal#-*o #'#al, &o %a& -(lo 2%'u%&t%- %& lo-%'to%- /u% -% 'aa't%#3a$a& po la p%-%&'#a )% .a& &*%o )% %*p%-a- p%/u%;a- 4 po u& $ao %l )% *%'aa'#(&5 Pop#%ta#o- )% pla&ta- t%t#l%- .a&)%- 4 *o)%&a-, ta&to %& Ba-#l 'o*o %& M+#'o, po %%*plo, ta*$#+& t%&ía& )#2#'ulta) paa %-t#&.# la 'o*p%t%&'#a5 A-#*#-*o, A-#*#-*o, la &o0%)a) )% la *a4o pat% )% la #&)u-t#a 'o& 2%'u%&'#a -#.#'a$a /u% lo- pop#%ta#o- %'uía& a la 2a&'a 'oa''#(&, 4a /u% a& &o :a$ :a$ía& ía& #)%a)o #)%a)o otaota- 2o*a2o*a- )% %%'% %%'% 'o& 'o&to toll =#)%ol =#)%ol(.# (.#'o 'o % #&-t#tu #&-t#tu'#o '#o&al &al= = -o$% -o$% lota$aa)o%-5 La 'o*po-#'#(& :%t%o.+&%a )% la $u.u%-ía %& -u- p#*%o- t#%*po-, a-í 'o*o -u %'#%&t% 2o*a'#(&, :#3o /u% %& al.u&o- 'a-o- la 'oop%a'#(& %t%&-a %&t% lo- )#0%-o- -%.*%&to- %-ultaa )#2í'#l5 La- %*p%-a)#2% )#2%í ía& a& *u': *u':oo %& la &a'# &a'#o& o&al al#) #)a) a) )% -u-u- pop pop#% #%ta ta# #oo-,, a-í a-í 'o*o 'o*o %& -u ta*a ta*a;o ;o 4 -u .a) .a)oo )% *%'aa'#(&5 No o$-ta&t%, .%&%al*%&t% lo- pop#%ta#o- )% lo- )#0%-o- -%'to%- 'o&-%.uía& *o0#l#3a al E-ta)o %& -u 2a0o, o.aa '#%%- pato&al%-, 'oo)#&a la- &o*a- /u% )%$ía& -%.u#-% %& 'a-o- )% :u%l.a 4 'o&2%''#o&a l#-ta- &%.a- )% *#l#ta&t%- 'o& .a& %2#'a'#a5 El :%':o )% /u% lo- pop#%ta#o- 'o& 2%'u%&'#a 2u%a& %ta&%o- #&2luía )% )#0%-a- *a&%a- %& la%la'# %la'#o&% o&%-- )% lo- #&)u-t #&)u-t#a #al%l%- 'o& lo- ta$a ta$aa)o a)o%%- 4 'o& %l E-ta)o E-ta)o55 7a&)% 7a&)%-- #&t%% #&t%%-%-%- %ta& %ta&% %o-, o-, p#&'#pal*%&t% $#t'o- 4 &ot%a*%#'a&o-, )o*#&a$a& la *a4oía )% la- a't#0#)a)%- #*pota&t%- %& %l -%'to %pota)o, 'o*o la *#&%ía, la- #&)u-t#a- ''a- 4 lo- 2%o'a#l%-5 E& *u':o- 'a-o-, po %%*plo %&t% lo- *#&%o- *%#'a&o- 4 ':#l%&o-, %l %-%&t#*#%&to /u% %& lo- &a'#o&al#-ta- )%-p%ta$a& lo pop#%ta#o- 4 a)*#-ta)o%- %ta&%o- %a u& %l%*%&to #*pota&t% %& la 'o&'#%&'#a )% la 'la-% ta$aa)oa5 P%o la pop#%)a) %ta&%a &o -% l#*#ta$a al -%'to )% la %pota'#(&5 Cap#tal#-ta- 2a&'%-%%-#)%&t%- %& M+#'o po-%ía& al.u&a- )% la- 2$#'a- t%t#l%- *- .a&)%- 4 a0a&3a)a- )%l paí- E& L#*a, la- )o- pla&ta- t%t#l%- p#&'#pal%- %a& 'o&tola)a- po 5 R5 7a'% a&) Co*pa&45 Lo- 'o*%'#a&t%%-pa;ol%-, /u% )o*#&a$a& .a& pat% )%l 'o*%'#o )% Cu$a, a *%&u)o )%-p%ta$a& la :o-t#l#)a) )% lota$aa)o%- )%$#)o a -u- po'%)#*#%&to- )#-'#*#&ato#o- paa 'o&tata p%-o&al, a-í 'o*o a -u polít#'a )% '+)#to 4 p%'#o-5 R%-#)%&t%- %ta&%o- %a& pop#%ta#o- )% la *a4oía )% la- %*p%-a- #&)u-t#al%)% Sao Paulo 4 )% Bu%&o- A#%-, au&/u% pa%'% /u% %-to 'a*$#a$a po'o la- 'o-a- paa -u- ta$aa)o%-, %&t% lo- /u% p%)o*#&a$a& lo- #&*#.a&t%-5 S# $#%& la $u.u%-ía #&)u-t#al &o %a :%.%*('a %& &.& paí- )% A*+#'a Lat#&a a&t%- )% 19" =%l E-ta)o E-ta)o p%*a&%' p%*a&%'ía ía %& -u *a4o *a4o pat% pat% %& *a&o*a&o- )% .upo.upo- 0#&'ul 0#&'ula)o a)o-- *u4 'laa*%& 'laa*%&t% t% al -%'to -%'to %pota)o, /u% &o *o-ta$a& %l *%&o #&t%+- po la %pa&-#(& #&)u-t#al %& .a& %-'ala=, %& .%&%al -% la- a%.l( paa al'a&3a la *a4oía )% -u- o$%t#0o- p#&'#pal%-, 4 &o %a %l *%&o )% %llo- lo.a /u% %l E-ta)o %p#*#%-% a lo- ta$aa)o%-5 El +.#*%& )% Día3 %& M+#'o K18F!1911, po %%*plo, po*o0#( 4 )%2%&)#( 'o& %&tu-#a-*o lo- #&t%%-%- )%l 'ap#tal %ta&%o, a p%-a )% al.u&o- .%-to- /u% pa%'ía& )##.#)o- a po&% 2#& a la )#-'#*#&a'#(& 'o&ta lo- ta$aa)o%- *%#'a&o- %& lo- 2%o'a#l%-5 E& la)#-puta- la$oal%- %la'#o&a)a- 'o& la- .a&)%- %*p%-a- )% pop#%)a) %ta&%a /u% 'aa't%#3ao& lolt#*o- a;o- )%l +.#*%&, la %p%-#(& %-tatal 2u% &ota$l%*%&t% 'o&'#%&3u)a 4 0#ol%&ta Lo- .upoa.a#o- /u% )o*#&a$a& %l E-ta)o %& A.%&t#&a, -# $#%& .%&%al*%&t% -% p%o'upa$a& po lo- #&t%%-%2u&)a* 2u&)a*%&t %&tal% al%-- )%l .a& .a& 'ap#ta 'ap#tall %ta& %ta&% %oo %& %l -%'to -%'to %p %pot ota)o a)o, , -% *o-ta *o-ta$a& $a& *u':o *u':o *%&o*%&o p%o'upa)o- po lo- #&)u-t#al%- #&*#.a&t%-5 Au&/u% %l E-ta)o a.%&t#&o *a&t%&ía #.uo-a*%&t% %l o)%&, 4 a 0%'%- %a *u4 $utal al %p#*# a lo- a&a/u#-ta- 4 oto- %l%*%&to-, la- o.aa'#o&%- o$%a'o&-#.u#% 'o&-#.u#%o& o& '#%to '#%to %-pa'#o %-pa'#o paa a'tua, a'tua, %& pat% po/u% lo- ta$aa)o% ta$aa)o%-- #&)u-t#al% #&)u-t#al%-- &o pa%'ía& pa%'ía& a*%&a3a )#%'ta*%&t% lo- #&t%%-%- a.a#o-, El 'a-o $a-#l%;o %a u& po'o )#2% %&t%, to)a 0%3 /u% *u':o- pla&ta)o%- #*pota&t%- =-o$% to)o a aí3 )% la '#-#- )%l 'a2+ %& la- po-t#*%ía- )%l )%'%o )% 189= pat#'#pa$a& %& a't#0#)a)%- #&)u-t#al%- 4 'o*%'#al%-5 Go*a$a& u& $lo/u% u)o 'o& lo#&)u-t#al%- #&*#.a&t%-, 4 %l E-ta)o -% %*$a'( %& u&a polít#'a )% %p%-#(& %:au-t#0a 'o&ta la 'la-% ta$aa)oa5 E& t%oía, la polít#'a )%l E-ta)o %a l#$%al, %& %l -%&t#)o )%'#*o&('o )%l t+*#&o, 'a-# %& to)a pat%-5 E& la p't#'a, %l E-ta)o #&t%0%&ía %& 0a#o- 'a*po-5 La *apula'#(& )%l *%'a)o )% ta$ao, /u% )#0%-o- .o$#%&o-, %&t% lo- /u% )%-ta'a$a %l $a-#l%;o, ll%0a$a& a 'a$o po *%)#o )% -u polít#'a )% #&*#.a'#(&, %p%-%&ta$a u&a )% la- 2o*a- *%&o- 0#ol%&ta- 4, al *#-*o t#%*po, *- %2#'a'%- /u% a)/u#ía )#':a #&t%0%&'#(&5 La polít#'a *o&%ta#a ta*$#+& %a u& #&-tu*%&to #*pota&t% paa lo#&t%%-%- #&)u-t#al%-, po %%*plo %& A.%&t#&a, )o&)% la )%p%'#a'#(& )%l pap%l *o&%)a -#0#( )ua&t% *u':o- a;o- paa %$aa lo- -ala#o- %al%- E& .%&%al, &o o$-ta&t%, %l p#&'#pal pap%l )%l E-ta)o %& lalu':a- %&t% %l 'ap#tal 4 %l ta$ao 'o&-#-tía %& 'oa''#o&a al -%.u&)o5 El %l )% 0#ol%&'#a )% la %p%-#(& po)ía -% %al*%&t% *u4 alto5 Dua&t% %l p#*% )%'%o )% %-t% -#.lo, po %%*plo, %l .o$#%&o ':#l%&o p%p%t( u&a -%#% )% *ata&3a- %tao)#&a#a- 'o&ta lo- ta$aa)o%-, )a&)o *u%t% a 0a#o- '#%&to- )%
p%-o&a- %& %l 'u-o )% :u%l.a- 4 *a%-ta'#o&%- %& Valpaaí-o K19", Sa&t#a.o K19 4 A&to2a.a-ta K19F5 E& 19 la- topa- a-%-#&ao& a *- )% *#l p%-o&a- #&)%2%&-a-, :o*$%-, *u%%- 4 o-, %& I/u#/u% al a$# 2u%.o 'o&ta lo- ta$aa)o%- )%l tato 4 -u- 2a*#l#a-, /u% p%)ía& -ala#o- *- alto- 4 *%o%- 'o&)#'#o&%- )% ta$ao5 El .o$#%&o Día3, %& M+#'o, a'tu( 'o& $utal#)a) 'o*paa$l%5 Nu&'a -% -a$, po %%*plo, 'u&to- ta$aa)o%- *u#%o& )ua&t% la :u%l.a )%l -%'to t%t#l )% Río Bla&'o %& 19, p%o la *a4oía )% lo- 'l'ulo- %& %-% -%&t#)o -o$%pa-a lo- '#%&5 E& u& *o*%&to )a)o 4, al pa%'%, -#.u#%&)o #&-tu''#o&%- )% Día3, u& p#/u%t% )% 2u-#la*#%&to %%'ut( p$l#'a*%&t% a -%#ta$aa)o%- %& Río Bla&'o 'o& %l 2#& )% o$l#.a a lo- oto- a 0ol0% al ta$ao5 Ta*$#+& -% %'uía 'o& %.ula#)a) a 2o*a- )% %p%-#(& *%&o- -a&.u#&a#a- p%o, p%-% a %llo, 0#ol%&ta-, -o$% to)o la- /u% t%&ía& po o$%to )%$#l#ta o )%-tu# la- o.aa'#o&%- )% la 'la-% ta$aa)oa5 V#tual*%&t%, to)o- lo- .o$#%&o- lat#&oa*%#'a&o-, %& u& *o*%&to u oto, '%ao& -%)%-#&)#'al%-, -a/u%ao& %)a''#o&%- )% p%#()#'o-, po:#$#%o& o )#-p%-ao& *a%-ta'#o&%- 4 *ít#&%-, 4 o)%&ao& %l apal%a*#%&to 4 la %&'a'%la'#(& )% lí)%%- o$%o-5 El u-o 2%'u%&t% )% %-pía- )% la pol#'ía 4 a.%&t%- po0o'a)o%- )%&to )%l *o0#*#%&to o$%o %a u& a*a 'o*pl%*%&ta#a5 La *a4oía )% lo%.í*%&%- ta*$#+& pot%.ía '%lo-a*%&t% a lo- o*p%:u%l.a- 4, a 0%'%-, #&'lu-o lo- popo'#o&a$a ut#l#3a&)o p%-o&al )% la- 2u%3a- a*a)a- 4 )% oto- 'u%po-, a)%*- )% :a'% to)o lo po-#$l% po )%t%&% % #&t#*#)a a lo- :u%l.u#-ta-5 La 2%o'#)a) )% la %p%-#(& %-tatal %-'a&)al#3a$a #&'lu-o a loa.%&t%- )% pol#'ía %ta&%o-, /u% &o*al*%&t% &o %a& -o-p%':o-o- )% al$%.a u&a -#*patía %'%-#0a po %l *o0#*#%&to o$%o@ u& a.%&t% #tal#a&o )% Sao Paulo, po %%*plo, op#&( /u% %& la- :u%l.a $a-#l%;a-, /u% %a& 'aa't%í-t#'a*%&t% 0#ol%&ta-, >lo- a'to- )% po0o'a'#(&, 'o& al.u&a- %'%p'#o&%-, po'%)%& *- )% la pol#'ía /u% )% lo- :u%l.u#-ta-?5 Co& %l p%t%to )% /u% :a$ía >a.#ta)o%- %ta&%o-? )%t- )% la '%'#%&t% #&/u#%tu) o$%a, lo.o$#%&o- )% A.%&t#&a, Ba-#l, C:#l%, Cu$a 4 Uu.ua4 )#'tao& l%4%- /u% p%0%ía& la %pul-#(& -u*aí-#*a )% lo- *#l#ta&t%- &a'#)o- %& "
"5 Ro*a, A':#0#o C+&tal% )%llo Stato, D#%3#o&% 7%&+al% Pu$$l#'a S#'u%33a, U22#'#o R#-%0ato K189!191, $u-ta 1", 2a-'#'olo 1, -otto2a-'#'olo 1", C%-a% All#ata!Bo&&% a Lu#.# Bu&o, " )% uo )% 1995
%l %ta&%o5 E& A.%&t#&a, u&o- "8" #&)#0#)uo- 2u%o& %pul-a)o- a&t%- )% 191F al a*pao )% la l%4 )% %-#)%&'#a )% 195 U&a l%4 $a-#l%;a %/u#paa$l% )% 19 *ot#0( u& *í*o )% )%pota'#o&%- a&t%)% 1915 A*$o- %-ta)o- apl#'ao& *%)#)a- -%*%a&t%-, %-p%'#al*%&t% a lo- *#l#ta&t%- *- )%-ta'a)o-, lo /u% a 0%'%- p%u)#'a$a al *o0#*#%&to o$%o, po &o :a$la )% lo- %2%'to- #&t#*#)a&t%- /u% la a*%&a3a )% %pul-#(& -utía %& u&a- 'la-%- Qta$aa)oa- %& la- /u% :a$ía u& &ut#)o 'o*po&%&t% )% #&*#.a&t%%ta&%p-, A-#*#-*o, 0a#o- .o$#%&o- %&0#a$a& %.ula*%&t% a *#l#ta&t%- o$%o- a 'a*po- )% )%t%&'#(& )%l paí-, lo /u% %& *u':o- 'a-o- %/u#0alía a la p%&a )% *u%t%5 El +.#*%& )% Día3 -% :#3o %-p%'#al*%&t% &oto#o po #&t%&a a lo- a't#0#-ta- o$%o- %& 'a*po- )% Ca*p%':%, u#&ta&a Roo 4 Yu'at&5 No pu%)% )%'#-% /u% 2u%a *%o la -u%t% )% lo- p%-o- /u% %l +.#*%& $a-#l%;o *a&)a$a al t#-t%*%&t% '+l%$% 'a*po )% Cl%!0%la&)#a, %& la A*a3oa, )o&)% '#%to &*%o )% 'o&o'#)o- lí)%%o$%o- *u#%o& %& %l )%'%o )% 195 Lo- .o$#%&o- a.%&t#&o- ut#l#3a$a& U-:ua#a, %& la T#%a )%l Gu%.o, 'o& pa%'#)o %2%'to5 E& %l p%ío)o a&t%#o a la p#*%a .u%a *u&)#al, la *a4oía )% lo- .o$#%&o- ta*$#+& po$( oto*%)#o- )% 'o&tola a la 'la-% ta$aa)oa, apat% )% la %p%-#(& )#%'ta5 Día3, %& M+#'o, 4 %*%- )a Go&-%'a K191!191, %& Ba-#l, po %%*plo, po'uao& '%a o 2o*%&ta o.aa'#o&%- -#&)#'al%)('#l%-, au&/u% lo- %-ulta)o- )% -u- #&t%&to- 2u%o& -#%*p% )%-#.ual%-5 S#& %*$a.o, a&t%- )% 191, ap%&a- %#-tía l%.#-la'#(& -o'#al, %'%ptua&)o al.u&a- *%)#)a- %-po)#'a- 4 l#*#ta)a- /u% -% %2%ía& al )%-'a&-o )o*#'al, lo- :oa#o- )% ta$ao, lo- a''#)%&t%- 4 la %.la*%&ta'#(& )%l ta$ao )% *u%%- 4 o-5 Mu':a- )% %-ta- l%4%- %-ta$a& %-t#&.#)a- a 'at%.oía- 'o&'%ta- )% ta$aa)o%-, .%&%al*%&t% %*pl%a)o- )%l E-ta)o, o a '#%ta- 3o&a- .%o.2#'a- tal%- 'o*o la- 'ap#tal%- )% &a'#(&5 D% to)o- *o)o-, pa%'% -% /u% %l 'u*pl#*#%&to %a, %& %l *%o )% lo- 'a-o-, %-po)#'o5 R%-po&)#%&)o a la p%.u&ta )% u& p%#o)#-ta, %l .o$%&a)o )% Sao Paulo 'o*%&t(, )ua&t% la :u%l.a .%&%al )% 191, /u% &o a'a$a$a )% %'o)a -# :a$ía l%4%- -o$% %l ta$ao #&2a&t#l %& lo- l#$o- )% )#':o %-ta)o5 La 'a %'%p'#(& 2u% Uu.ua4, )o&)%, )ua&t% lo- )o- p%ío)o- p%-#)%&'#al%- )% Jo-+ Batll% 4 O)(;%3 K19"!19 4 1911! 191, -% apo$ao& )#0%-a- *%)#)a- 'o& %l 2#& )% '%a %l p#*% M#-t%#o )% Ta$ao )%l 'o&t#&%&t% 4 )% a-%.ua %l )%%':o )% :u%l.a, la o&a)a )% o':o :oa-, lo- -ala#o- *í*o-, la- p%&-#o&%- paa la 0%%3 4 la- #&)%*a'#o&%- po a''#)%&t%5 E& ota- pat%-, -#& %*$a.o, la 'u%-t#(& -o'#al -#.u#( -#%&)o >a-u&to )% la pol#'ía?, -%.& u&a 2a*o-a 2a-% /u% al.u#%& po&u&'#( %& Ba-#l )ua&t% a/u%l p%ío)o5 Au&/u% al.u&o- %.í*%&%-, #&'lu#)o %l )% Día3, #&t%&ta$a& )% 0%3 %& 'ua&)o a$#ta )#-puta- 'o&'%ta-, %& .%&%al :a-ta )%-pu+- )% 191 4, -o$% to)o, )%-pu+- )% 19" &o a'o*%t#%o& lo- %-ta)olat#&oa*%#'a&o- u&a polít#'a *- %:au-t#0a %&'a*#&a)a a %.la*%&ta la- %la'#o&%- %&t% %l 'ap#tal 4 %l ta$ao, a-í 'o*o %&t% lo- pop#o- 'ap#tal#-ta-5 LA COMPOSICIN Y LA CONDICIN DE LA CLASE TRABAJADORA
La 'o*po-#'#(& +t'a )% la 'la-% ta$aa)oa )% lo- p#*%o- t#%*po- 0a#a$a *u':o )% u& paí- a oto %, #&'lu-o, )% u&a '#u)a) a ota5 E& Bu%&o- A#%-, Mo&t%0#)%o 4 Sao Paulo, lo- #&*#.a&t%- %uop%o- 2o*a$a& )%-)% :a'ía t#%*po u&a *a4oía %&t% lota$aa)o%-5 La *a4o pat% )% %llo- %a& #tal#a&o- 4 %-pa;ol%-, a lo- /u% %& Sao Paulo -% -u*a$a u& &ut#)o 'o&t#&.%&t% )% potu.u%-%-5 Lo- %ta&%o- )% Río )% Ja&%#o 4 Sa&to-, -o$% to)o lo#&*#.a&t%- potu.u%-%-, %p%-%&ta$a& u& %l%*%&to *u4 -#.#'at#0o, au&/u% *%&o- a$u*a)o, )% la po$la'#(& a't#0a5 E& ota- pat%-, la #&*#.a'#(& %uop%a tu0o lu.a %& %-'ala *u':o *%&o, au&/u% lo%-pa;ol%-, po %%*plo, )%-%*p%;a$a& u& pap%l /u% )#-ta$a *u':o )% -% #*p%'%pt#$l% %& la 'la-% ta$aa)oa )% Cu$a 4 %& la )% C:#l%5 E& 0a#a- '#u)a)%- lat#&oa*%#'a&a-, %-p%'#al*%&t% %& Río )% Ja&%#o 4 La a$a&a, lo- % %-'la0o- &a'#)o- %& 2#'a 4 -u- )%-'%&)#%&t%- ta*$#+& 'o&-t#tuía& u&a pat% #*pota&t% )% la 'la-% ta$aa)oa5 a-ta %& paí-%- 'o*o M+#'o, )o&)% la #&*#.a'#(& )% %ta&%o-#.u#( -#%&)o %-'a-a, la %p%#%&'#a )% lo- *#.a&t%- #&t%&o- &o %a %& *o)o al.u&o total*%&t% )#-t#&ta )% la /u% 0#0ía& lo- :o*$%- 4 la- *u%%- /u% 'u3a$a& %l Atl&t#'o 'o& u*$o a ota- pat%- )% A*+#'a Lat#&a5 La 'o*po-#'#(& #&*#.a&t% )% la 'la-% ta$aa)oa )% A.%&t#&a, Uu.ua4 4 %l -u )% Ba-#l a&t%- )% la p#*%a .u%a *u&)#al tao u&a -%#% )% 'o&-%'u%&'#a- /u% %& %-%&'#a %a& $a-ta&t% a*$#.ua-5 Ea o$0#o /u% al.u&o- #&*#.a&t%- :a$ía& a)/u##)o '#%ta %p%#%&'#a polít#'a a&t%- )% -u ll%.a)a 4 /u% u& pu;a)o )% lí)%%-, #&'lu-o, :a$ía& )%-%*p%;a)o pap%l%- -#.#'at#0o- %& lo- *o0#*#%&to- o$%o- )% -u paí-%- &atal%-5 S#& %*$a.o, pa%'% /u% po'o- *#l#ta&t%- 'o&-#)%a$a& /u% %l %l .%&%al )% %p%#%&'#a polít#'a )% lo-l&*#.a&t%- 2u%-% alto5 D% :%':o, *u':o- -% /u%a$a& a*a.a*%&t% )% la #&%#-t%&'#a )% ta)#'#o&%- %0olu'#o&a#a- %&t% lo- #&*#.a&t%- 4 )% /u% +-to- &o %-tu0#%a& 2a*#l#a#3a)o- 'o& loa-u&to- polít#'o- 'o& la- o.aa'#o&%- o$%a-5 Ta*po'o pa%'% /u% 2u%a .a&)% la popo'#(& )% ta$aa)o%- %-p%'#al#3a)o- o /u% 4a tu0#%a& %p%#%&'#a #&)u-t#al, lo 'ual &o %- &a)a %ta;o %& u&a #&*#.a'#(&/u% %a %-t#*ula)a 4 o.aa)a paa -at#-2a'% la- &%'%-#)a)%- )% la a.#'ultua )% %pota'#(&5 A-#*#-*o, *u':o- o$-%0a)o%- a.ía& /u% lo- #&*#.a&t%-, .%&%al*%&t%, -(lo $u-'a$a& .a&a&'#a- %'o&(*#'a- #&*%)#ata-, paa 0ol0% a -u pat#a 'ua&to a&t%-5 Su- po4%'to- #&)#0#)ual%- )% a-'%&-#(& -o'#al, pu%-, %p%-%&ta$a& u& o$-t'ulo paa la '%a'#(& )% 2o*a- )% o.aa'#(& *a*pl#a-Q E-to- #&*#.a&t%- ta*po'o -% p%-ta$a& 2'#l*%&t% a %-tat%.#a- polít#'a- /u% )%p%&)ía& )% la pat#'#pa'#(& %l%'toal %& .a& %-'ala )% lo- ta$aa)o%-5 La )#0%-#)a) +t'a ta*$#+& 'o*pl#'a$a la 'oop%a'#(& %&t% lo- ta$aa)o%-, 4 a *%&u)o lo pato&o- -% ap%-ua$a& a -a'a po0%':o )% %-ta- )#2#'ulta)%-5 No -(lo %#-tía& a*o-#)a)%- %&t% lo)#0%-o- .upo- &a'#o&al%-, a-í 'o*o %&t% lo- %ta&%o- 4 lo- &a'#)o- %& %l paí-, -#&o /u% loa&ta.o-*o- )#0#-#0o- )% í&)ol% %.#o&al =-o$% to)o, %&t% lo- #tal#a&o-= ta*$#+& po&ía& ta$a- a la 'ola$oa'#(& %& &u*%o-a- o'a-#o&%-5 E-ta- :o-t#l#)a)%- +t'a- p%u)#'ao& al *o0#*#%&to o$%o )ua&t% )%'%o-, pu%- lo- p%u#'#o- o la- )#2%%&'#a- 'ultual%- %&t% ta$aa)o%- :#'#%o& 2a'a-a :u%l.a- 4 )%$#l#tao& o )%-tu4%o& o.aa'#o&%-5 E& pat%, -#& %*$a.o, *u':o- )% lo- po$l%*a- /u% -% :a& at#$u#)o a la p%-%&'#a )% .a& &*%o )% #&*#.a&t%- 2u%o& 2uto p#&'#pal*%&t% )% la %'#%&t% 2o*a'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa5 E& to)o- lo paí-%-, lo- ta$aa)o%- :a& top%3a)o 'o& )#2#'ulta)%- %&o*%- paa '%a o.aa'#o&%- 4 2o*a- )% a''#(& 'ol%'t#0a-, -o$% to)o %& la- p#*%a- 2a-%- )% #&)u-t#al#3a'#(&, % #&'lu-o %& 'o&)#'#o&%- polít#'a4 %'o&(*#'a- *%&o- )%-2a0oa$l%- /u% la- /u% p%)o*#&a$a& %& la *a4o pat% )% A*+#'a Lat#&aQLa:o-t#l#)a)%- +t'a- 4 lo- po4%'to- #&)#0#)ual%- )% *o0#l#)a) -o'#al 'o&t#$uía& a au*%&ta la)#2#'ulta)%- /u% -u.ía& al pa-o )% lo- *o0#*#%&to- o$%o- %& la- %.#o&%- )o&)% a$u&)a$a& lo#&*#.a&t%- %uop%o-, p%o &o %a& la 'au-a )% la- *#-*a-5 A)%*-, a't#tu)%- 4 'o&-%'u%&'#a- pa%'#)aa2loa$a& a la -up%2#'#% %& ota- lat#tu)%- )% A*+#'a Lat#&a %&t% lo- *#.a&t%- #&t%&o-5 S# $#%& la 2alta )% u&a 'ultua 4 u&a :#-to#a 'o*u&%- pla&t%a$a -%#o- o$-t'ulo- #'#al%- a la 'la-% ta$aa)oa )% al.u&o- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-, al *#-*o t#%*po 2alta$a& ta*$#+& -a&'#o&%- :#-t(#'a- )% 'a't% 'o&-u%tu)#&a#o /u% tu0#%a& po 2#& 'o&t%&% a lo- ta$aa)o%- )%&to )%l o)%& -o'#al #*p%a&t%, 'o& lo /u% la %-#-t%&'#a 4 la auto&o*ía )% 'la-% %-ulta$a& *%&o- )#2í'#l%-5 Lo- #&*#.a&t%- -% :a$ía& %-'apa)o :a-ta '#%to pu&to )% la #&2lu%&'#a )% lo- -a'%)ot%-, t%at%%&t%- 4 pol#'ía- )% -u- paí-%- )% o#.%&@ la %#&-taua'#(& )% pauta- )% 'o&tol -%*%a&t%- %& %l Nu%0o Mu&)o &o 2u% p#)a 'o*pl%ta5 S#& %*$a.o, lo- oí.%&%- #&*#.a&t%- )% la 'la-% ta$aa)oa )% lo- p#*%o- t#%*po- %& 0a#o- paí-%lat#&oa*%#'a&o- :#'#%o& /u% -u- *#%*$o- 2u%-%& %-p%'#al*%&t% 0ul&%a$l%- a '#%ta- 2o*a- )% %p%-#(&5 La- 'a*pa;a- &a'#o&al#-ta- /u% -% o.aao& %& Ba-#l, Uu.ua4 4 A.%&t#&a 'o&ta la -upu%-ta -u$0%-#(& %ta&%a, %& %-p%'#al )%-pu+- )% 191, )%$#l#tao& %l *o0#*#%&to o$%o %& lo- t% paí-%-5 O.aa'#o&%- tal%- 'o*o la L#.a Na'#o&al#-ta %& Ba-#l 4 la L#.a Pat#(t#'a %& A.%&t#&a -% apu&tao& u& .a& +#to %& -u %*p%;o )% )#0#)# a la 'la-% ta$aa)oa, a#-la&)o a *u':o- )% -u%l%*%&to- *- 'o*$at#0o- 4, %& .%&%al, a4u)a&)o a '%a u& 'l#*a 2a0oa$l% a la- )%pota'#o&%- 4 ota2o*a- )% %p%-#(&5 El %2%'to )%l &a'#o&al#-*o 2u% *u4W)#<%X#tQ%#uN+#'o5 Allí, u& &*%o %lat#0a*%&t% p%/u%;o )% ta$aa)o%- %ta&%o-, ll%.a)o- -o$% to)o )% lo- E-ta)o- U)o-,
*o&opol#3a$a la *a4oía )% lo- pu%-to- *%o pa.a)o- %& lo- 2%o'a#l%- 4 %& *u':a- )% la- *a4o%%*p%-a- *#&%a-5 A-#*#-*o, lo- 'apata'%- 4 oto- -up%0#-o%- )% la- *o)%&a- 2$#'a- t%t#l%- %a& 'o& .a& 2%'u%&'#a %ta&%o- 4 .o3a$a& )% u&o- -ala#o- *u4 alto-, a u#'#o )% la *a4oía )% lota$aa)o%- *%#'a&o-, a-í 'o*o )% oto- p#0#l%.#o-5 El +.#*%& )% Día3, /u% %-ta$a *u4 'o*po*%t#)o po -u- a-o'#a'#o&%- 'o& #&t%%-%- %ta&%o-, popo'#o&( -#& /u%% a al.u&o- )% -u- a)0%-a#o- u& a*a po)%o-a lo- %-%&t#*#%&to- &a'#o&al#-ta-5 A-í pu%-, %l )#-.u-to /u%5 )%-p%ta$a la po-#'#(& %lat#0a*%&t% p#0#l%.#a)a )% lo- ta$aa)o%- 4 -up%0#-o%- %ta&%o- -#0#( %& .a& *%)#)a paa u#'a a .a& pat% )% la 'la-% ta$aa)oa, $a-&)o-% %& %l &a'#o&al#-*o, 'o&ta lo /u% pa%'ía %l %&%*#.o 'o*&5 E& la *a4oía )% la- '#u)a)%- lat#&oa*%#'a&a-, %l %l .%&%al )% lo- -%0#'#o- p$l#'o-, /u% &u&'a 2u% %l%0a)o, #$a *u4 a la 3a.a )%l p#)o '%'#*#%&to )%*o.2#'o )%-)% 2#&al%- )%l -#.lo #5 La 'la-% ta$aa)oa )%l p#&'#p#o -% %&'o&t( 'o& .a0%- po$l%*a- )% :a'#&a*#%&to, a.ua 'o&ta*#&a)a 4 -a&%a*#%&to #&-u2#'#%&t%, to)o lo 'ual :a'ía /u% la- 'o&)#'#o&%- )% 0#)a %& la- '#u)a)%- ap%&a- 2u%-%& -up%#o%- a la- /u% %#-tía& %& la- 3o&a- ual%- )%l -u )% Euopa o )% A*+#'a Lat#&a, )% )o&)% :a$ía ll%.a)o %'#%&t%*%&t% la *a4oía )% lo- ta$aa)o%-5 U&a pat% *u4 .a&)% )% la- 'la-%- ta$aa)oa- 0#0ía %& :o#$l%- $a#o- $ao-, %& 0#0#%&)a- /u% %'#$ía& %l &o*$% )% cortijos Kl#t%al*%&t%, >'ol*%&a-? %& Sao Paulo, 'o&0%&t#llo- %& Bu%&o- A#%- 4 Mo&t%0#)%o *%-o&%- %& C#u)a) )% M+#'o5 P%-% al :a'#&a*#%&to 4 la #&-alu$#)a) )% %-to- %)#2#'#o-, %l al/u#l% )% lo- *#-*o- -% ll%0a$a u&a pat% 'o&-#)%a$l% )% lo- #&.%-o- )% la *a4oía )% lo- ta$aa)o%- E- po$a$l% /u% %& Bu%&o- A#%- :a-ta u& t%'#o )% la 'la-% ta$aa)oa :a$#taa %& %-a- 0#0#%&)a- )% u&a -ola :a$#ta'#(& %& la- po-t#*%ía- )%l -#.lo # 4 p#&'#p#o- )%l 5 La- 'o&)#'#o&%- ap%&a- %a& *%o%- %& la- '#u)a)%- /u% '%'ía& *)%-pa'#o@ %& la po0#&'#a )% L#*a, %l po 1 )% la- 2a*#l#a- o'upa$a& 0#0#%&)a- )% u&a -ola :a$#ta'#(& %& 195 La- 'o&)#'#o&%- )% 0#)a 'o&t#$uía& a '%a ala*a&t%- po$l%*a- )% -alu) p$l#'a %& *u':a'#u)a)%-5 E& %l p%ío)o 19!191, la ta-a )% *otal#)a) %& C#u)a) )% M+#'o K," po 15 :a$#ta&t%-, au& -#%&)o #&2%#o a la )%l )%'%o )% 189, to)a0ía %a p%o /u% la )% El Ca#o K,1 4 # )% Ma)a- K"9,5 La- %&2%*%)a)%- %p#)+*#'a- %a& 'o*u&%- 4 la- 'o&)#'#o&%- :#.#+'a- 'o&t#$uía& a popa.a u&a a*pl#a 0a#%)a) )% %&2%*%)a)Q .a0%-5 Lo- $a#o- )%&-a*%&t% po$la)o- 4 :o*o.+&%a*%&t% o$%o- )% *u':a- '#u)a)%- 2o*%&tao& '#%tot#po- )% -ol#)a#)a) polít#'a 4 -o'#al5 D#0%-o- $a#o-, tal%- 'o*o %l )% B- %& Sao Paulo o La Bo'a 4 Baa - %& Bu%&o- A#%-, -% :#'#%o& *u4 'o&o'#)o- 'o*o $aluat%- )% *#l#ta&'#a Polít#'a 4 )% u&a 'ultua o$%a u& ta&to aut(&o*a5 Co& la #&0%&'#(& )%l ta&02 , lo- $a#o- )% 'la-% ta(aaa$a -% aV-p%-ao& u& po'o *a-, au&/u% &o pa '% /u%, %& .%&%a, a- 'o&)#'#o&%- )% 0#)a *%oa-%& *u':o a&t%- )% 19"5 Lo- ta$aa)o%- )% la- 3o&a- *#&%a- 4 )% la- po$la'#o&%- 2a$#l%- -u2ía& al.u&a- 2o*a- )% %plota'#(& %-p%'#al%-5 Cua&)o %#-tía& 0#0#%&)a- )% la 'o*pa;ía, lo- pop#%ta#o- po)ía& a*%&a3a 'o& la %pul-#(& #&*%)#ata )% lo- ta$aa)o%- /u% 'au-a$a& po$l%*a- 4 )% -u- 2a*#l#a-, lo 'ual %a u& po)%o-o *%)#o )% #&t#*#)a'#(&Q La- 0#0#%&)a- )% %-t% t#po ta*$#+& po)ía& -%0# )% p%t%to paa 'o&tola to)a0ía *- la 0#)a )% lo- ta$aa)o%-5 E& la :u%l.a t%t#l )% Pu%$la %& 19F, u&a )% la p#&'#pal%- %#.%&'#a- )% lo- ta$aa)o%- %a /u% -% %l#*#&aa& la- )#-po-#'#o&%- /u% po:#$ía& /u% loo'upa&t%- )% 0#0#%&)a- )% la %*p%-a %'#$#%a& 0#-#ta- -#& p%*#-o@ lo- a.a0#o- )% %-ta í&)ol% )#-ta$a& *u':o )% -% )%-'o&o'#)o- %& ota- pat%-5 Lo- %'o&o*ato- )% la %*p%-a, /u% t%&ía& %-p%'#al *Q# 2a*a %& M+#'o 4 %& la 3o&a )%l tato %& C:#l%, po0o'a$a& %-p%'#al %&oo5 La- %*p%-a- ut#l#3a$a& %-to- %'o&o*ato- 'o*o #&-tu*%&to 'o*pl%*%&ta#o paQ %%'% 'o&tol po *%)#o )% la- )%u)a- 4, ta*$#+&, paa %)u'# *- -u- 'o-t%-5 Pa.a&)o 'o& 0al%- /u% -(lo po)ía& ut#l#3a-% %& %-to- %-ta$l%'#*#%&to-, /u% 'o& 2%'u%&'#a 'o$a$a& p%'#o- %o$#ta&t%-, lo /u% %& %al#)a) :a'ía& lo- pop#%ta#o- %a %$aa lo- -ala#o- )% lo- ta$aa)o%% #&'%*%&ta -u- pop#o- $%&%2#'#o-55 A 0%'%-, %l %&oo po0o'a)o po %-t% *%'a-*o )% %plota'#(& ta& 0#-#$l% a)/u#ía 2o*a- *u4 0#ol%&ta-5 U&a )% la- p#*%a- a''#o&%- /u% pota.oao& #o:u%l.u#-ta- )% Río Bla&'o %& 19 2u% p%&)% 2u%.o al %'o&o*ato )% la %*p%-a, a lo /u% &o ta)( %& -%.u# %l #&'%&)#o )% %'o&o*ato- pa%'#)o- %& ota- 2$#'a- t%t#l%- )% la 3o&a5 E& la *a4oía )% lo- paí-%-, la- 'o&)#'#o&%- )% ta$ao, 0a#a$a& *u':o -%.& %l -%'to, au&/u% a lota$aa)o%- %-p%'#al#3a)o- la- 'o-a- l%- #$a& $a-ta&t% *%o /u% a lo- )%*-5 No o$-ta&t%, po'oo$-%0a)o%- -%#o-, al #&t%&ta )%-'#$# la- 'o&)#'#o&%- )%l .u%-o )% la 'la-% ta$aa)oa lat#&oa*%#'a&a a 'o*#%&3o- )%l -#.lo , :a& )#':o /u% 2u%-%& *u':o *%o%- /u% *#-%a$l%-5 Da)oZ/u%, %& .%&%al, lo- -#&)#'ato- %a& )+$#l%- o &o %#-tía&, a la 0%3 /u% %l *%'a)o )% ta$ao #*po&ía po'o- lí*#t%-, la- *- )% la- 0%'%- lo- pop#%ta#o- #&-t#tuía& %.í*%&%- )% ta$ao *u4 'oa't#0o-5
a
'a
a
%
a
E& la *a4oía )% la- 2$#'a-, p%)o*#&a$a u& 'l#*a )% auto#)a) a$#ta#a 4 )% #&-ulto- p%-o&al%-, 4 %a 2%'u%&t% /u% lo- o$-%0a)o%- ta3aa& a&alo.ía- 'o& la- p#-#o&%- o 'o& la %-'la0#tu)5 Lo pop#%ta#o- -% 0alía& )% %.la*%&to- #&t%&o- )a'oa&o- paa #*po&% )#-'#pl#&a a lo- ta$aa)o%- 4 'o&tola %l po'%-o )% ta$ao ta& 'o*pl%ta*%&t% 'o*o 2u%a po-#$l%5 E-to- %.la*%&to- 2#a$a& *ulta%l%0a)a- 4 *u4 o)#a)a-, #&'lu-o paa la- #&2a''#o&%- )% po'a #*pota&'#a, 4 a 0%'%- o$l#.a$a& a pa.a po 'o-a- 'o*o, po %%*plo, u-a %l %t%t%5 La apl#'a'#(& a$#ta#a )% *ulta- a$-o$ía 2'#l*%&t% u&a pat% 'ua&t#o-a )% la pa.a )% *u':o- ta$aa)o%-5 Va#a- 2$#'a- ta*$#+& 'o$a$a& a -u- %*pl%a)o- la -u-t#tu'#(& )% p#%3a- ota- o .a-ta)a-, a-í 'o*o la )% *at%#al%- )%2%'tuo-o-5 A-#*#-*o, la- o&a)a- )% ta$ao po)ía& -% la.uí-#*a-5 E& la #&)u-t#a *%#'a&a a&t%- )% 191, o-'#la$a& %&t% )o'% 4 )#%'#-+#:oa-, 4 la -%*a&a la$oal %a )% -%#- )ía-5 Po ota pat%, pop#%ta#o- 4 -up%0#-o%- 2%'u%&t%*%&t% -o*%tía& a lo- ta$aa)o%- =%& pat#'ula a *u%%- 4 o-= a )#0%-a- 2o*a- )% a.%-#(& 2í-#'a, a 0%'%- -%ual5 Lo- ta$aa)o%- ta*$#+& -% /u%a$a& )% /u% lo- -ala#o- -% pa.a$a& ta)% o )% 2o*a #%.ula, )% la *apula'#(& a$#ta#a )% la- %-'ala- )% -ala#o- 4 )% )#0%-a- %to-#o&%- )% *%&o #*pota&'#a po pat% )% 'apata'%- 4 ota- p%-o&a-5 El u-o .%&%al#3a)o )% )%-tao- % #&'%*%&to- )% la ta-a )% po)u''#(& -%0ía paa *a&t%&% u&a alta #&t%&-#)a) )% ta$ao5 Co*o lo- pop#%ta#o- t%&)ía& a pa-a po alto la- p%'au'#o&%- )% -%.u#)a), #&'lu-o la- *í*a-, -% po)u'ía& a''#)%&t%- .a0%- 'o& 2%'u%&'#a 4 %a *u4 ao /u% -% #&)%*aa a la 0í't#*a5 La- %&2%*%)a)%- )%l apaato %-p#ato#o %a& 'o*u&%- %& la- 2$#'a- t%t#l%-, 4 %l #%-.o )% 'o&ta% u&a %&2%*%)a) la$oal %a ta*$#+& *u4 .a&)% %& la *#&%ía 4 %& *u':a- ota- #&)u-t#a-5 Lo- )ato- %2%%&t%- a lo- -ala#o- 4 al 'o-t% )% la 0#)a -o& )#2í'#l%- )% #&t%p%ta, p%o :a4 po'o#&)#'#o- )% /u% lo- %l%- )% 0#)a -u$#%a& )% 2o*a .%&%al#3a)a a&t%- )% la p#*%a .u%a *u&)#al5 E& M+#'o, lo- -ala#o- *í*o- %al%- %& la #&)u-t#a au*%&tao& $%0%*%&t% a 2#&al%- )%l )%'%o )% 189 4 lu%.o )%-'%&)#%o& po'o a po'o )ua&t% %l p#*% )%'%o )%l -#.lo 5 Au&/u% lo- -ala#o- %a& *alto- %& A.%&t#&a, lo- )ato- #&)#'a& /u% %l ta$aa)o &o %-p%'#al#3a)o *%)#o %'#$ía *- o *%&o- %l *#-*o -ala#o %& 191 /u% %& 1895 La #%.ula#)a) )%l %*pl%o, &o o$-ta&t%, -#.#'a /u% la- ta-a- -ala#al%- &o- )a& u&a #*a.%& #&'o*pl%ta )%l %l )% 0#)a5 La- 2lu'tua'#o&%- 0#ol%&ta- )%l *%'a)o *u&)#al )% %pota'#o&%- lat#&oa*%#'a&a po)u'ía& pao %& .a& %-'ala, )% 2o*a %.ula5 El &*%o )% ta$aa)o%- )% la #&)u-t#a )%l tato )% C:#l%, po %%*plo, $a( )% u&o- 5 %& 1918 a *%&o- )% la *#ta) )% %-a '#2a %& 195 Lu%.o, %l %*pl%o 2lu'tu( *u':o %& %l 'u-o )% to)o %l )%'%o -#.u#%&t%, :a-ta /u% a p#&'#p#o- )%l )% 19" -% po)uo %l )%u*$a*#%&to )%2#t#0o )% la #&)u-t#a )%l tato5 I&'lu-o %& A.%&t#&a, )o&)% la %%*#.a'#(& %& lo- p%ío)o- )% '#-#- %'o&(*#'a -%0ía paa ta&-2%# a E-pa;a o a Ital#a *u':o- )% lo/u% -% :a$ía& /u%)a)o -#& ta$ao, %l pao al'a&3a$a a 0%'%- popo'#o&%- -%#a-5 La- '#2a- -o& %-po)#'a-, p%o -% 'al'ula /u% %&t% u&a 'uata 4 u&a /u#&ta pat% )% lo- ta$aa)o%- a-ala#a)o- )% Bu%&o- A#%- %-tu0#%o& paa)o- %& )#0%-o- *o*%&to- )%l p%ío)o 19!1915 I&'lu-o %& 'o4u&tua%lat#0a*%&t% 2a 0oa$l%- o %& %'o&o*ía- -u%ta- a 2lu'tua'#o&%- *%&o- )-t#'a-, la a*%&a3a )%l pao 'o&t#&u( -#%&)o -%#a %& to)a A*+#'a Lat#&a5 E& 'a-# to)a- pat%-, lo- ta$aa)o%- -% /u%a$a& a*a.a*%&t% )% la 2%'u%&'#a )% lo- )%-p#)o- a$#ta#o-, /u% a *%&u)o %a& %& %p%-al#a po :a$% o2%'#)o %-#-t%&'#a, au&/u% 2u%-% l#.%a, a lo- a$u-o- /u% -% 'o*%tía& %& la 2$#'a5 E- po-#$l%, &o o$-ta&t%, /u% %l %l%0a)o *o0#*#%&to )% ta$aa)o%- )ua&t% lo- p%ío)o- 2a0oa$l%- -#0#%a %& pat% 'o*o *%)#o )% pot%-ta 'ua&)o la- 2o*a- 'ol%'t#0a- pa%'ía& po'o p't#'a-5 EL MOVIMIENTO OBRERO ANTES DE LA PRIMERA 7UERRA MUNDIAL
Lo- p#*%o- #&t%&to- 'ol%'t#0o- /u% at%-a&o- 4 oto- ta$aa)o%- :#'#%o& paa pot%.%-% )% lo%2%'to- )% -u- 'o&)#'#o&%- )% 0#)a 4 ta$ao 'o&-#-t#%o& %& la 2u&)a'#(& )% *utual#)a)%-5 E-tao.aa'#o&%-, /u% a *%&u)o a*paa$a& ta&to a lo- pop#%ta#o- )% tall%%- 'o*o a -u- %*pl%a)o-, apa%'#%o& %& la *a4oía )% lo- paí-%- .a&)%- )% A*+#'a Lat#&a a&t%- )% *%)#a)o- )%l -#.lo #5 A 'a*$#o )% u&o- pa.o- :%':o- 'o& %.ula#)a), la- *utual#)a)%- &o*al*%&t% tata$a& )% popo'#o&a -u$-#)#o- %& 'a-o- )% a''#)%&t%, %&2%*%)a) o )%2u&'#(& 4, a 0%'%-, po'ua$a& p%-ta al.u&o- -%0#'#o*-5 E-ta- #&-t#tu'#o&%- ll%.ao& a -% %-p%'#al*%&t% &u*%o-a- %& la %'o&o*ía a!t%-a&al )% M+#'o, /u% %-ta$a *u4 )%-aolla)a5 E& lo- )%'%o- )% 18F 4 18, 2o*ao& pat% )% u& *o0#*#%&to o$%o 'u4o! ta*a;o 4 al'a&'% &o t%&ía& #.ual %& &.& oto paí- lat#&oa*%#'a&o5 KDua&t% %-t% p%ío)o, %& C#u)a) )% M+#'o 4 %& 0a#o- oto- '%&to- u$a&o-, la- )#0#-#o&%- %&t% lo- &u*%o-o- p%/u%;o- pop#%ta#o-! po)u'to%-, po u& la)o, 4 lo- ta$aa)o%- a-ala#a)o-, po oto, 'o&t#&uao& -#%&)o lo $a-ta&t% #*p%'#-a- 'o*o paa p%*#t# la apa#'#(& )% u&a -%#% )% o.aa'#o&%- 'o*u&%-K[o- ta$aa)o%- 4 -u- %2%- to)a0ía %a& %apa'%- )% u-% paa )%2%&)% lo- #&t%%-%- )% -u a*o, 4 la po-#$#l#)a) )% /u% u& %*pl%a)o ll%.aa a -% pop#%ta#o )% u& tall% &o pa%'ía total*%&t% )%-po0#-ta )% %al#-*o5 El *o0#*#%&to /u% &a'#( %& %-t% a*$#%&t% %& M+#'o %p%-%&ta$a %-%&'#al*%&t% lo- #&t%%-%- )% loat%-a&o- #&)%p%&)#%&t%- 4 )% lo- p%/u%;o- %*p%-a#o-5 D%t- )% la- #)%a- polít#'a- )% -#.&o #.ual#ta#o
4 l#$%al )%l *o0#*#%&to, a-í 'o*o )% -u- %-tat%.#a-, :a$ía .%&%al*%&t% '#%ta #&t%&'#(& )% u a lo po)u'to%- )#%'to- 'o& lo- *%)#o- )% po)u''#(&5 A&a/u#-ta- )% )#0%-o- t#po-, tal%- 'o*o %l *a%-to )% %-'u%la Plot#&o R:o)a\a&at4, /u% %a .#%.o )% &a'#*#%&to, 4 -u 'í'ulo, ta*$#+& %%'#%o& u&a #&2lu%&'#a 'o&-#)%a$l% %& '#%to- p%ío)o-5 E& pat#'ula, lo- a&a/u#-ta- ata'a$a& 'o&t#&ua*%&t% to)a 2o*a )% 'ola$oa'#(& 'o& %l E-ta)o5 S#& %*$a.o, %& %l -#-t%*a polít#'o )% la %p$l#'a %-taua)a K18F!18F 4 lo- p#*%o- a;o- )%l +.#*%& )% Día3, %l apo4o )% lo- at%-a&o- 4 -u- -%.u#)o%- pa-( a t%&% $a-ta&t% 0alo paa )#0%-a- 2#.ua- polít#'a-5 La- 0%&taa- )% tal 'ola$oa'#(& ata%o& a u&a pat% #*pota&t% )%l *o0#*#%&to, a p%-a )% la opo-#'#(& )% lo- a&a/u#-ta- 4 oto-5 El lla*a)o 7a& Cí'ulo )% O$%o- %*p%3( a 2u&'#o&a %& 18 %& M+#'o a *o)o )% 'oo)#&a)oa &a'#o&al )% la- )#0%-a- o.aa'#o&%- /u% %#-tía&, /u% %& -u *a4o pat% %a& *utual#)a)%-5 Pu$l#'a$a u& p%#()#'o, El Socialista, 4 %& 18 4a t%&ía 0%#&t#o':o 2#l#al%- %& la 'ap#tal 4 0a#o- %-ta)o-5 Al p#&'#p#o, lo- a&a/u#-ta- )o*#&a$a& %l 7a& Cí'ulo, p%o 2u%o& 0%&'#)o- a&t%- )% 18, 4 la o.aa'#(& %*p%3( a %'#$# u&a -u$0%&'#(& )%l .o$#%&o5 D#-puta- %& to&o a la pat#'#pa'#(& %& la%l%''#o&%- 4 )#0%.%&'#a- %&t% 0a#a- 2a''#o&%- polít#'a- a'a$ao& )#0#)#%&)o 4 )%$#l#ta&)o al 7a& Cí'ulo, /u% '%-( 0#tual*%&t% )% 2u&'#o&a a&t%- )% 'o&'lu# %l )%'%o5 La o.aa'#(& 'o&-#.u#( '%l%$a u& 'o&.%-o &a'#o&al )% ta$aa)o%- %& 18F 4, %& u& -%.u&)o 'o&.%-o, '%l%$a)o %& 189, -% 2o*( u&a o.aa'#(& -u'%-oa /u% t%*#&( 'o&0#t#+&)o-% %& u& #&-tu*%&to )%l +.#*%& )% Día35 La- :u%l.a-, 'u4o &*%o au*%&t( )ua&t% %l )%'%o )% 18, )#0#)#%o& *- %l *o0#*#%&to5 a4 'o&-ta&'#a )% u& *í*o )% 0%#&t#u&a #&t%up'#o&%- )%l ta$ao %& M+#'o %&t% 18 4 188, 0a#a- )% %lla- %&'a$%3a)a- po '#%ta- *utual#)a)%- /u% -% 'o*po&ía& p#&'#pal*%&t% )% ta$aa)o%- a-ala#a)o4 /u% %*p%3a$a& a :a'%-% 'a.o, al *%&o- %-po)#'a*%&t%, )% al.u&a- )% la- ta%a- /u% %& u& p%ío)o po-t%#o 'o%-po&)%ía& a lo- -#&)#'ato-5 E& 0a#a- )% %-ta- )#-puta-, %l 7a& Cí'ulo po'u( :a'% )% *%)#a)o %&t% lo- :u%l.u#-ta- 4 -u- pato&o-5 E-ta po-tua %2l%a$a la 'o&ta)#''#(& %-%&'#al )% u& *o0#*#%&to /u% #&t%&ta$a u a ta$aa)o%- a-ala#a)o- 4 at%-a&o- #&)%p%&)#%&t%-5 Co*o *u':o- )% %-to- lt#*o- %a& pato&o-, 0%ía& 'o& 'o*p%&-#$l% #&/u#%tu) la popa.a'#(& )% la :u%l.a 'o*o t't#'a5 A *%)#)a /u% M+#'o 2u% #&t%.&)o-% )% 2o*a '%'#%&t% %& la %'o&o*ía *u&)#al )ua&t% %l )%'%o )% 188, %l p#*% *o0#*#%&to o$%o -% )%-#&t%.( po/u% 4a &o po)ía 'o&'#l#a lo- #&t%%-%'o&ta)#'to#o- )% lo- p%/u%;o- pop#%ta#o- 4 lo- ta$aa)o%- a-ala#a)o-5!Ea 2%'u%&t% /u% loat%-a&o- /u% lo.a$a& -o$%0#0# al a0a&'% )%l 'ap#tal#-*o ll%.a-%& a u& modus vivendi 'o& %l +.#*%& )% Día3, /u%, %& to)o 'a-o, ap%&a- &%'%-#ta$a 4a la pat#'#pa'#(& polít#'a )% .upo- -u$alt%&o-5 La )#'ta)ua )##.#( %&to&'%- -u- po)%o-o- *%)#o- )% %p%-#(& 'o&ta lo- ta$aa)o%- a-ala#a)o-, /u% -% %&'o&ta$a& %lat#0a*%&t% a#-la)o-, 'o& %2%'to- )%0a-ta)o%-5 A p%-a )% lo- lo.o- 'o&-#)%a$l%- )%l p#*% *o0#*#%&to o$%o, -u '%'#*#%&t]-% 'o&'%t( a )%t%*#&a)o *o*%&to )% ta&-#'#(& %& la %'o&o*ía 4 %l -#-t%*a polít#'o )% M+#'o@ )%( po'o- :%%)%o- )#%'to-5 E& ota- pat%- )% A*+#'a Lat#&a a *%)#a)o- )%l -#.lo #, lo- at%-a&o- #&)%p%&)#%&t%- 4 lota$aa)o%- a-ala#a)o- %a& *u':o *%&o- &u*%o-o- /u% %& M+#'o 4, )ua&t% al.& t#%*po, la*utual#)a)%- -#.u#%o& -#%&)o 'a-# la 'a 2o*a )% o.aa'#(& o$%a JA 0%'%-, lo- *utual#-ta- laut#l#3a$a& paa *o&ta :u%l.a-, 'o*o 4a :#'#%o& lo- 'a#-ta- )% Río )% Ja&%#o %& 1885 No o$-ta&t%la 'laa apa#'#(& )% o.aa'#o&%- 'u4a- 2u&'#o&%- #$a& *- all )% la- %-t#'ta*%&t% pop#a- )% la*utual#)a)%-, 4 /u% %& a/u%l p%ío)o -olía& )%&o*#&a-% >-o'#%)a)%- )% %-#-t%&'#a?, )ata, %& la *a4oía )% lo- paí-%-, )% -u '%'#%&t% #&'opoa'#(& %& la %'o&o*ía *u&)#al 4 )%l '%'#*#%&to )%l ta$ao a-ala#a)o %& %l )%'%o )% 188 o #&'lu-o )%-pu+-5 KVal% la p%&a %'o)a /u% %& Ba-#l la %-'la0#tu) &o 2u% a$ol#)a :a-ta 1J8JX85 E& ota- pat%-, la- o.aa'#o&%- &a'#o&al%- 4 lo- 'o&.%-o- )% ta$aa)o%'o*paa$l%- 'o& lo- /u% )ua&t% u& t#%*po apa%'#%o& %& M+#'o %& %l )%'%o )% 18 -o&, %& .%&%al, u& 2%&(*%&o )%l -#.lo 5 La *a4oía )% la- 0a#a&t%- )% -o'#al#-*o ut(p#'o %&'o&t( pat#)a#o- %& al.u&a pat% )% A*+#'a Lat#&a a pat# )%l )%'%o )% 18, a la 0%3 /u% -%.u# )o%- %uop%o- )% Gou#% u oto- 2u&)ao& 0a#a- 'oloa- %p%#*%&tal%-5 Pa%'% -%, &o o$-ta&t%, /u% la- 'o#%&t%- )% %-ta 'la-% %%'#%o& po'a #&2lu%&'#a %&t% lo- at%-a&o- 4 ta$aa)o%- )% lo /u%, %& to)o 'a-o, .%&%al*%&t% %a to)a0ía u&a 'la-% ta$aa)oa *u4 %)u'#)a5 M#l#ta&t%- )% )#0%-o- paí-%-, %&t% %llo- M+#'o, C:#l% 4 Ba-#l, -% pu-#%o& %& 'o*u'a'#(&, a 0%'%)% 2o*a $a-ta&t% 2u.a3, 'o& la P#*%a I&t%&a'#o&al5 E& A.%&t#&a 4 Uu.ua4, -#& %*$a.o, o.aa'#o&%- a2#l#a)a- a %lla %*p%3ao& a a'tua a&t%- )%l )%'%o )% 185 Communards %2u.#a)o- %& Bu%&o- A#%- a4u)ao& a 2u&)a u&a -%''#(& 2a&'%-a )% la I&t%&a'#o&al %& 18, a la /u% po'o )%-pu+-% u%o& la- -%''#o&%- #tal#a&a 4 %-pa;ola5 E& 18" lo- .upo- 'o&ta$a& %& total u&o- *#%*$o-, p%o &o ta)ao& %& %-'#&)#-% %& 2a''#o&%- )#0%.%&t%- )% -#.&o *a#-ta 4 $a\u-ta5 Lao.aa'#o&%- pa)%'#%o& '#%ta p%-%'u'#(& 4, al pa%'%, 4a :a$ía& )%-apa%'#)o a 'o*#%&3o- )%l )%'%o )% 1885 Lo- *o0#*#%&to- o$%o- /u% %*p%3ao& a -u.# %& 0a#o- paí-%- lat#&oa*%#'a&o- :a'#a 2#&al%- )%l -#.lo # -% #&-p#a$a& 'laa*%&t% %& la- %p%#%&'#a- )% lo- ta$aa)o%- )% ota- pat%- )%l *u&)o5 La
#&'opoa'#(& )% 'o&o'#*#%&to- 4 )o't#&a- )%l %ta&%o, *o)#2#'a)a- 4 a*pl#a)a- po la p't#'a %& A*+#'a Lat#&a, 2u%, -#& %*$a.o, u& po'%-o 'o*pl%o 4 0a#a)o /u% )#o o#.%& a la 2o*a'#(& )% 0a#oa.upa*#%&to- polít#'o- )#2%%&t%-5 Lo- a&a/u#-ta- %%'ía&, 'o*o *í*o, '#%ta #&2lu%&'#a %& 'a-# to)o- lo- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-, au&/u% )#2%ía& *u':o %&t% %llo- *#-*o- %& 'u%-t#o&%- )% %-tat%.#a 4 t't#'a-5 Mu':o- a&a/u#-ta-, po %%*plo, -%.uía& *o-t&)o-% *u4 %-'+pt#'o- %& %la'#(& 'o& la %2#'a'#a )% lo- -#&)#'ato-, /u% %llo'o&-#)%a$a& #&:%%&t%*%&t% %2o*#-ta-5 E& lu.a )% -#&)#'ato-, %-to- a&a/u#-ta- ta$aa$a& po *%)#o )% %)u'#)o- .upo- a2#&%- paa 'o&0%&'% a lo- ta$aa)o%- 4 ota- p%-o&a- )% la &%'%-#)a) )% u&a %0olu'#(& /u% )%-tu4%-% %l E-ta)o 4 )#%a pa-o a u&a -o'#%)a) &u%0a, 'u4o- a-.o- .%&%al% po0o'a$a& al.u&a- )#-puta-5 Oto- a&a/u#-ta-, -# $#%& 'o*patía& la- )u)a- %2%%&t%- al pot%&'#al %0olu'#o&a#o )% lo- -#&)#'ato-, -% a2#l#a$a& a %llo- )% to)o- *o)o-, a.u4%&)o /u% %a& u& lu.a t#l paa :a'% popa.a&)a 4 /u%, a 0%'%-, %a po-#$l% #&2lu# %& la- lu':a- -#&)#'al%- paa /u% to*aa& )#%''#o&%- %0olu'#o&a#a-5 La 'o#%&t% /u% -% 'o&o'% grosso modo po %l &o*$% )% a&a'o-#&)#'al#-*o )%-%*p%;( u& pap%l to)a0ía *- #*pota&t% %& la *a4o pat% )% A*+#'a Lat#&a5 E-ta )o't#&a %*p%3( a popa.a-% a*pl#a*%&t% po )#0%-a- pat%- )%l *u&)o a 2#&al%- )%l -#.lo #, a *o)o )% %a''#(& a&t% lo /u%, a u#'#o )% -u- a)%pto-, %a %l 'a't% 'a)a 0%3 *- %2o*#-ta )% lo- *o0#*#%&to- -o'#al#-ta-, a-í 'o*o a&t% la #&%2#'a'#a )% a&t%#o%- *+to)o- a&a/u#-ta-5 Au&/u% %- %0#)%&t% /u% la utopía )% lo- p%/u%;o po)u'to%-, /u% o'upa u& lu.a po*#&%&t% %& .a& pat% )%l p%&-a*#%&to a&a/u#-ta, ataía a *u':oat%-a&o- #&)%p%&)#%&t%- 4 .upo- -o'#al%- pa%'#)o-, %l a&a'o-#&)#'al#-*o %p%-%&ta$a u&a a)apta'#(& )% '#%to- p#&'#p#o- a&a/u#-ta- a la- 'o&)#'#o&%- )%l 'ap#tal#-*o #&)u-t#al5 Gu%a& 'ual%- 2u%-%& -u)%$#l#)a)%- %-tat+.#'a- =4 %-ultao& -% #&*%&-a-=, %& A*+#'a Lat#&a %l a&a'o-#&)#'al#-*o %a 2u&)a*%&tal*%&t% u&a )o't#&a ta&to pol%ta#a 'o*o %0olu'#o&a#a5 Au&/u% la- )#2%%&t%- o.aa'#o&%- 0a#a$a& *u':o %& la a)apta'#(& % #&'opoa'#(& )% lo- )o.*aa&a'o-#&)#'al#-ta-, %l 'o&'%pto )% la acción directa o'upa$a .%&%al*%&t% u& lu.a '%&tal5 Al :a$la )% acción directa, lo- *#l#ta&t%- -% %2%ía& a /u% lo- ta$aa)o%- )%$ía& %'u# a :u%l.a-, -a$ota%-, $o#'ot- 4 a*a- -#*#la%- 'o& p%2%%&'#a a 0al%-% )% la- #&-t#tu'#o&%- )%l E-ta)o $u.u+-, %&t% la'ual%- #&'luía& a to)o- lo- pat#)o- polít#'o-QL(- a&a'o-#&)#'al#-ta- a2#*a$a&, po %%*plo, /u% la pat#'#pa'#(& )% lo- ta$aa)o%- %& la- %l%''#o&%- &o :a'ía *- /u% 2otal%'% %l o)%& 'ap#tal#-ta5 I&-#-tía& %& /u% -u o$%t#0o %a )%-tu# %l E-ta)o, %& 0%3 )% :a'%-% 'o& %l 'o&tol )%l *#-*o5 A %-t% %2%'to :a'ía& :#&'ap#+ %& %l -#&)#'ato, /u% paa %llo- %a ta&to %l p#&'#pal #&-tu*%&to paa la lu':a p%-%&t% 'o*o %l &'l%o )% u&a -o'#%)a) &u%0a5 E&t% lo- a&a'o-#&)#'al#-ta- :a$ía .a&)%- )#0%.%&'#a- %lat#0a- a 0a#o- a-p%'to- )% la 2o*a )% o.aa'#(& -#&)#'al5 Po %%*plo, *u':o- )%2%&)ía& lo /u%, )% :%':o, %a& -#&)#'ato- /u% -% l#*#ta$a& a *#&oía- )% *#l#ta&t%- 4 '#t#'a$a& a oto- /u% p%t%&)ía& al#-ta al *a4o &*%o )% ta$aa)o%- po-#$l% %& )%t%*#&a)a 'at%.oía, p%-'#&)#%&)o )% -u 'o&'#%&'#a o 'o&0#''#o&%-H D% *o)o u& ta&to pa%'#)o, *u':o- a&a'o-#&)#'al#-ta- p%0%&ía& 'o&ta lo- p%l#.o- /u% 'o*pota$a '%a %-tu'tua- -#&)#'al%- /u% po)ía& )%$#l#ta a la *#l#ta&'#a %0olu'#o&aía5 E& -u lu.a, #&t%&ta$a& '%a o.aa'#o&%- /u% p%-'#&)#%-%& )% lo /u%, a -u *o)o )% 0%, %a& a-.o- $uo't#'o- 4 pot%&'#al*%&t% %2o*#-ta- 'o*o, po %%*plo, 2u&'#o&a#o- %t#$u#)o-, p%-o&al p%*a&%&t% 4 2o&)o- paa :u%l.a-5 E& t%oía, *u':oa&a'o-#&)#'al#-ta- t%&)ía& a -% 2a0oa$l%- a la o.aa'#(& )% -#&)#'ato- )% $a-% #&)u-t#al %& 0%3 )% at%-a&al K%-ta lt#*a *o)al#)a) -olía .o3a )% la p%2%%&'#a )% lo- a&a/u#-ta-5 Tal%- -#&)#'ato- -% uía& %& 2%)%a'#o&%- lo'al%- 'o& %l 2#& )% 'o&ta%-ta la- t%&)%&'#a- 'opoat#0#-ta- 4 'oo)#&a laa''#o&%- /u% -% ll%0aa& a 'a$o %& u&a 3o&a .%o.2#'a )a)a5 E-ta- 2%)%a'#o&%- 2o*aía& lu%.o pat% )% o.aa'#o&%- po0#&'#al%- 4 &a'#o&al%-5 E& la p't#'a, la %p%-#(& 4 la- )#0#-#o&%- #&t%&a- -#.u#%o& -#%&)o ta& -%0%a- %& la *a4o pat% )% A*+#'a Lat#&a /u% la- o.aa'#o&%- a&a'o-#&)#'al#-ta- * $#%& :í$#)a- /u% 'o&-#.u#%o& -o$%0#0#, .%&%al*%&t%, -% 'o%-po&)ía& 'o& %-to- p#&'#p#o- -(lo %& pat%5 Lo- a&a'o-#&)#'al#-ta- %-p%a$a& )%-tu# %l o)%& %#-t%&t% *%)#a&t% u&a :u%l.a .%&%al %0olu'#o&a#a5 E& al.u&a- 2o*ula'#o&%-, %-ta :u%l.a 'o$a$a la 2o*a )% u& l%0a&ta*#%&to a*a)o )% la- *a-a-, au&/u% %& ota- -% p%-%&ta$a 'o*o u& 2%&(*%&o %lat#0a*%&t% pa'í2#'o, ta& %t%&)#)o /u% %a #&0ul&%a$l% a la %p%-#(& )%l E-ta)o5 S#& %*$a.o, la- :u%l.a- %& po- )% o$%t#0o- %'o&(*#'ol#*#ta)o- pla&t%a$a& u&a 'u%-t#(& %-tat+.#'a )% '#%ta 'o*pl%#)a)5 Au&/u% lo- a&a'o-#&)#'al#-ta- -olía& #&-#-t# %& /u% tal%- lu':a- &o po)ía& 'o&-%.u# *%oa- %'o&(*#'a- -#.#'at#0a- paa lo- ta$aa)o%-, %& la p't#'a t%&)ía& a apo4a la- :u%l.a- )% %-t% t#po %& &o*$% )% la >.#*&a-#a %0olu'#o&a#a?5 A.ía& /u%, -# $#%& 'ual/u#% .a&a&'#a %'o&(*#'a -% p%)%ía po&to, %& %l 'u-o )% %-ta- lu':a- lota$aa)o%- ll%.aía& a 'o*p%&)% -u po)% 4 -u %-pí#tu )% -ol#)a#)a) 4 *#l#ta&'#a -% )%-aollaía5 S# $#%& .a& &*%o )% -#&)#'ato-, a-í 'o*o 0a#a- 2%)%a'#o&%- &a'#o&al%-, )%2%&)ía& po-tuaa&a/u#-ta- o a&a'o-#&)#'al#-ta-, -#.u% -#%&)o )#2í'#l 0aloa la #&2lu%&'#a %al )% tal%- )o't#&a-5 A *%&u)o, po)ía :a$% u&a )#-ta&'#a 'o&-#)%a$l% %&t% la- )%'laa'#o&%- po.a*t#'a-, /u% u-a$a& lo-
'o&'%pto- 4 %l l%&.ua% /u% %a& 'o*u&%- a lo- %0olu'#o&a#o- %& .a& pat% )%l *u&)o a&t%- )% 191, 4 la p't#'a %al )% lo- ta$aa)o%-5 E- o$0#o /u% lo- *#l#ta&t%- %'o&o 'ía& /u% la p%t%&%&'#a a u& -#&)#'ato pat#)a#o )% la a''#(& )#%'ta &o -#.#'a$a &%'%-a#a*%&t% /u% lo- ta$aa)o%- p%&-aa& po&% %& p't#'a la t%oía a&a'o-#&)#'al#-ta al p#% )% la l%ta5 A)%*-, lota$aa)o%- -#&)#'a)o- %p%-%&ta$a& u& po'%&ta% $a-ta&t% %)u'#)o )% la 'la-% o$%a %& to)a A*+#'a Lat#&a5 La :#-to#a )%l *o0#*#%&to o$%o )ua&t% %-t% p%ío)o %& la *a4oía )% lo- paí-%- &o- )a %%*plo2%'u%&t%- )% -#&)#'ato- apa%&t%*%&t% a&a'o-#&)#'al#-ta- tata&)o )#%'ta*%&t% 'o& %l E-ta)o, po %%*plo, o )% :u%l.a- /u% p%)ía& la #&t%0%&'#(& %-tatal5 Po oto la)o, ta*$#+& a$u&)a& lo- 'a-o- )% a'tua'#(& %%*pla po pat% )% lo- a&a'o-#&)#'al#-ta-, lo- 'ual%- %& al.u&a- :u%l.a- .%&%al%-, a-í 'o*o %& ota- o'a-#o&%-, 'laa*%&t% *o0#l#3ao& a pat%- #*pota&t%- )% la 'la-% ta$aa)oa5 A)%*-, la- &u*%o-a- a't#0#)a)%- %)#to#al%- )% lo- a&a/u#-ta- 4 lo- a&a'o-#&)#'al#-ta-, /u% #&'luía& la pu$l#'a'#(& )% p%#()#'o- )#a#o-, a-í 'o*o -u- %t%&-o- po.a*a- 'ultual%-, &o :u$#%a& po)#)o -o-t%&%-% %& a/u%lla- '#'u&-ta&'#a- -#& 'o&ta 'o& a*pl#o apo4o )% la 'la-% ta$aa)oa5 Au&/u% pu%)% /u% la- 'o*pl%#)a)%- )% la )o't#&a a&a'o-#&)#'al#-ta &o tu0#%a& *u':o -%&t#)o paa .a& &*%o )% ta$aa)o%-, %- 'a-# -%.uo /u% 0a#o- %l%*%&to- )% -u t%oía 4 )% -u %-t#lo %p%-a$a& a-p%'to#*pota&t%- )% la 'o&'#%&'#a )% la 'la-% o$%a % #&2luía& -#.#'at#0a*%&t% %& la p't#'a5 El a&a'o-#&)#'al#-*o &o %p%-%&ta$a %& *o)o al.u&o la 'a t%&)%&'#a /u% %#-tía %& %l *o0#*#%&to o$%o )% lo- p#*%o- t#%*po-, 4 %& al.u&o- 'a-o- lo- a-p%'to- %0olu'#o&a#o- 4 a&a/u#-ta- )% la )o't#&a /u%)a$a& *u4 )#lu#)o-5 Do&)% 'o& *a4o 'la#)a) apa%'#( u&a 'o#%&t% -#&)#'al#-ta )#-t#&ta 2u% %& A.%&t#&a, au&/u% 'a$ía %&'o&ta *o0#*#%&to- -#*#la%- %& Río )% Ja&%#o 4 ota- pat%-5 S# $#%& #&2luía& %& %llo- al.u&o- %l%*%&to- )%l a&a'o-#&)#'al#-*o, %& pat#'ula -u ethos o$%#-ta 4 la p#*a'ía /u% )a$a al -#&)#'ato, lo- -#&)#'al#-ta- )%)#'a$a& .a& at%&'#(& 4 *u':a- %&%.íaa o$t%&% .a&a&'#a- %'o&(*#'a- #&*%)#ata-5 Au&/u% &o a$a&)o&a$a& &%'%-a#a 4 %plí'#ta*%&t% %l 'o&'%pto )% la :u%l.a .%&%al %0olu'#o&a#a, %& la p't#'a lo- -#&)#'al#-ta- t%&)ía& a 'o&'%&ta-% %& *%oa la- 'o-a- po'o a po'o5 A-#*#-*o, -% *o-ta$a& *u4 )#-pu%-to- a &%.o'#a, % #&'lu-o 'ola$oa, 'o& %l E-ta)o 'ua&)o op#&a$a& /u% %-a t't#'a 2a0o%'%ía -u- #&t%%-%-5 Co& al.u&a- %'%p'#o&%-, %l -o'#al#-*o a0a&3( %lat#0a*%&t% po'o %& A*+#'a Lat#&a5 El ta*a;o 4 la 'o*po-#'#(& )% la- 'la-%- ta$aa)oa-, a-í 'o*o la &atual%3a )%l E-ta)o, :a'ía& /u% la *a4oía )% lo- paí-%- 2u%-% u& t%%&o )%'#)#)a*%&t% po'o po*%t%)o paa la- %-tat%.#a- -o'#al)%*('ata- $a-a)a%& la pat#'#pa'#(& %l%'toal )% lo- ta$aa)o%-5 El pat#)o a.%&t#&o, 'o& *u':o %l *- -#.#'at#0o, )%-)% -u 2u&)a'#(& %& 189F -#.u#( u&a polít#'a )% %2o*#-*o pala*%&ta#o *u4 *o)%a)o, 4 -u0í&'ulo- 'o& lo- -#&)#'ato- -% 0ol0#%o& *u4 t%&u%- )%-pu+- )% lo- p#*%o- a;o- )%l pat#)o5 A aí3 )% lo- 'a*$#o- /u% %& 191 -% :#'#%o& %& lo- po'%)#*#%&to- %l%'toal%- a.%&t#&o-, %l pat#)o .o3( )% '#%to +#to %& la- %l%''#o&%-, au&/u% -u #&2lu%&'#a %& %l .u%-o5)% la 'la-% ta$aa)oa 'o&t#&u( %-ta&)o *u4 l%o- )% -% )%'#-#0a5 El Pat#)o O$%o So'#al#-ta KPOS ':#l%&o, 2u&)a)o %& 191 po %l 0%t%a&o *#l#ta&t% Lu#- E*#l#o R%'a$a!%& a)opt( u&a po-tua *%&o- %2o*#-ta5 El POS o$tu0o %l apo4o )% u&a pat% -#.#'at#0a )% la 'la-% ta$aa)oa, -o$% to)o %& %l &ot%, au&/u% -u- +#to- %l%'toal%- 2u%o& -#%*p% )% po'a #*pota&'#a5 Lo- -o'#al#-ta- ':#l%&o- ta*$#+& #&t%p%tao& u& pap%l )%'#-#0o %& %l )%-pla3a*#%&to )% la GOC, u&a )% la- p#&'#pal%- 2%)%a'#o&%- o$%a- )%l paí-, %& u&a )#%''#(& a&t#'ap#tal#-ta a pat# )% 19195 Al.u&o- -#&)#'ato- )% 0a#o- paí-%- ta*$#+& a2#*a$a& -% #&)%p%&)#%&t%- )% to)a )o't#&a polít#'a5 Lo- lla*a)o- >-#&)#'ato- a*a#llo-? po -u- %&%*#.o- %a& 2a&'a*%&t% 'o&-%0a)o%- %& la p't#'a 4, 'o& 2%'u%&'#a, 2u&'#o&a$a& $ao lo- au-p#'#o- )% la I.l%-#a o )% la- 'o*pa;ía-5 E-p%'#al*%&t% )%-pu+)% la pu$l#'a'#(& )% la Rerum Novarum %& 1891, la I.l%-#a 'at(l#'a -% %-2o3( *u':o po 'o&ta%-ta %l '%'#*#%&to )% lo- *o0#*#%&to- %0olu'#o&a#o- o #&'lu-o %2o*#-ta- %&t% lo- ta$aa)o%-5 S#& %*$a.o, la #&2lu%&'#a %al )% %-ta polít#'a, a-í 'o*o la- 'o#%&t%- 'o&-%0a)oa- %& .%&%al )%&to )% la 'la-% ta$aa)oa, -#.u% -#& %-ta 'laa5 Lo- ta$aa)o%- /u% o.aa$a& la- -o'#%)a)%- )% %-#-t%&'#a /u% 'o*%&3ao& a apa%'% %& la po-t#*%ía- )%l -#.lo # %a&, %& .%&%al, at%-a&o- %-p%'#al#3a)o-5 La -#&)#'a'#(& )% -u- a*o%-p%'t#0o- 4, po&to, )% lo- -%'to%- *%&o- %-p%'#al#3a)o- t%&)ía a -%.u# u& 'u-o #%.ula, alo&a)o )% p%ío)o- )% a't#0#)a) 2%&+t#'a, /u% .%&%al*%&t% 'o#&'#)ía& 'o& *o*%&to- 2a0oa$l%- )%l '#'lo %'o&(*#'o5 Dua&t% la- 2a-%- )% %pa&-#(& )% la %'o&o*ía, 'ua&)o %l pao %a %lat#0a*%&t% %-'a-o, 'o& 2%'u%&'#aTo-la$aa)o%- 'o&-%.uía& 2o*a -#&)#'ato- 4 o.aa :u%l.a- paa p%)# *%oa*at%#al%-5 Lu%.o, 'ua&)o -% po)u'ía u& )%-'%&-o, /u% 2%'u%&t%*%&t% #$a u)o a lo- %2%'to- )% la -%0%a %p%-#(& 'o&ta +T*o4#u%&ío o$%o, -% p%)ía& ]*u':a- )% la- 0%&taa- %'o&(*#'a- 4 )%-o.aa'#(& /u% a&t%- -% lo.aa&5 No o$-ta&t%, '%'#( la %p%#%&'#a 'ol%'t#0a, -% '%ao& *- *%ta4 t't#'a- 4 la- -u'%-#0a- ol%a)a- )% o.aa'#(& t%&)#%o& a popa.a-% a oto- 'a*po- 4 ota'at%.oía- )% ta$aa)o%-5 #E& 19 4a %a& po'o- lo- -%'to%- u$a&o- )% lo- paí-%- p#&'#pal%- /u% &o :a$ía& -#)o a2%'ta)o- po to)o %llo5 1
La 2o*a )% o.aa'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa /u% p%)o*#&a$a %& la *a4oía )% lo- paí-%'o&t#&u( -#%&)o %l -#&)#'ato po2%-#o&al lo'al, au&/u% 'o& %l pa-o )%l t#%*po -% :#3o *- 2%'u%&t% la apa#'#(& )% -#&)#'ato- #&)u-t#al%-5 No o$-ta&t%, po'a- o.aa'#o&%- )% u&o u oto t#po lo.ao& %'luta a *- /u% u& p%/u%;o po'%&ta% )% lo- ta$aa)o%- %& t+*#&o- &a'#o&al%- )% u&a 'at%.oía )a)a, 4 %& la *a4o pat% )% A*+#'a Lat#&a ta&to %l *%'a)o )% ta$ao 'o*o la polít#'a )%l E-ta)o :a'ía& /u% lo- -#&)#'ato- 'o&t#&ua-%& -#%&)o $a-ta&t% 2.#l%-5 El &*%o )% a2#l#a)o- 2lu'tua$a *u':o 4 la- o.aa'#o&%- apa%'ía& 4 )%-apa%'ía& 'o& '#%ta 2%'u%&'#a5 E& 0a#o- paí-%-, -#& %*$a.o, %-p%'#al*%&t% %& A.%&t#&a, %-ult( po-#$l% *a&t%&% #*pota&t%- 2%)%a'#o&%- -#&)#'al%- )% 'a't% &a'#o&al, po0#&'#al 4 lo'al5 A-#*#-*o, la 'apa'#)a) -#&)#'al )% *o0#l#3a a lo- ta$aa)o%-, a *%&u)o, #$a *u':o *- all )% lo- 'o&t#&.%&t%- %lat#0a*%&t% %)u'#)o- )% a2#l#a)o- /u% pa.a$a& -u 'uota5 Lo- #&t%&to- )% 2u&)a 2o*a- )% o.aa'#(& /u% &o 2u%a& -#&)#'ato- tu!^ 0#%o& *%&o 2otu&a5 E& Sao Paulo, la- l#.a- )% $a#o 'o*pu%-ta- po ta$aa)o%- )% to)o- lo- a*o- %.#-tao& u& )%-aollo -#.#'at#0o %& 191 4 1919, p%o )%-apa%'#%o& %& .a& pat% a 'au-a )% la %p%-#(& #&t%&-a )##.#)a 'o&ta la 'la-% ta$aa)oa a aí3 )% la- :u%l.a- .%&%al%- )% a/u%llo- a;o-5 Co& la %'%p'#(& pa'#al )% A.%&t#&a 4 Uu.ua4, %l pap%l )% lo- pat#)o- polít#'o- %& %l *o0#*#%&to o$%o 2u% po'o #*pota&t% :a-ta )%-pu+- )% 1915 La- :u%l.a- %-ultao& -% %l a*a *- %2#'a3 )% /u% )#-po&ía& lo- ta$aa)o %- paa ata'a a lo- pato&o- 4 al E-ta)o5 Lo- p#*%o- *o0#*#%&to- :u%l.uí-t#'o-, %& pat#'ula, t%&)ía& a -% *- $#%& )%2%&-#0o- %& -u- %#.%&'#a-, to)a 0%3 /u% lo /u% p%t%&)ía& lo- ta$aa)o%- %a #*p%)# la- %)u''#o&%- -ala#al%- o lo- #&'%*%&to- )%l :oa#o la$oalQ, A 0%'%-, %& %-to- *o0#*#%&to- -% #&'luía& ta*$#+& pot%-ta- 'o&ta &o*a- la$oal%- 'o&'%ta-, 'o&ta %l pa.o #%.ula, lo- a$u-o- )% lo'apata'%-, 4 'o-a- po %l %-t#lo5 E-ta- p#*%a- :u%l.a-, /u% 'aa't%í-t#'a*%&t% -% l#*#ta$a& a u& &*%o %lat#0a*%&t% p%/u%;o )% ta$aa)o%-, 'o& 2%'u%&'#a %-talla$a& )% 2o*a %-po&t&%a 4 %& '#'u&-ta&'#a- *- $#%& )%-2a0oa$l%-5 Au&/u% la- )% 'a't% )%2%&-#0o &u&'a )%-apa%'#%o&, %& a;o po-t%#o%- la- :u%l.a- t%&)#%o& a -% *- a*pl#a- 4 a %-ta *%o o.aa)a-5 Ca)a 0%3 %a& *- la%#.%&'#a- %la'#o&a)a- 'o& la- %)u''#o&%- )% :oa#o-, lo- au*%&to- )% lo- -ala#o- %al%- 4 %l %'o&o'#*#%&to )% lo- -#&)#'ato-5 Ta*$#+& -% :#'#%o& *- 2%'u%&t%- la- :u%l.a- )% -ol#)a#)a) 'o& oto- ta$aa)o%- %& la *a4oía )% lo- paí-%-5 I&'lu-o la- %#.%&'#a- apa%&t%*%&t% *o)%a)a- )% lo- :u%l.u#-ta- -olía& po0o'a u&a %p%-#(& %ta*a)a*%&t% )ua 4 0#ol%&ta@ %l )%-p#)o %& *a-a )% :u%l.u#-ta- ta*$#+& pa-( a -% u& po'%)#*#%&to 'a-# :a$#tual %& al.u&o- paí-%-5 E& tal%- '#'u&-ta&'#a-, :a-ta lo- *o0#*#%&to- o$%o- *- 2u%t%top%3a$a& 'o& )#2#'ulta)%- %&o*%- paa t#u&2a %al*%&t% %& la- :u%l.a-5 La- %-ta)í-t#'a- al %-p%'to -o& %-'a-a-, p%o lo- ta$aa)o%- )% Bu%&o- A#%-, po %%*plo, )ua&t% %l p%ío)o 19!191", o$tu0#%o& la 0#'to#a, -%.& )#'%&, %& %l " po 1 )% 1581 :u%l.a- 4 'o&-#.u#%o& .a&a&'#a pa'#al%- %& oto 1 po 15 u%l.a- .%&%al%- %& u&a '#u)a) o %& u&a %.#(& %-tallao& %& )#0%-a- o'a-#o&%- 4 paal#3ao& Bu%&o- A#%-, Río )% Ja&%#o, Sao Paulo, 4 0a#a- '#u)a)%- *-, )ua&t% p%ío)o- 'o&-#)%a$l%- 4a %& %l p#*% )%'%o )%l -#.lo 5 Al.u&a- )% la- :u%l.a- .%&%al%- :a$ía& -#)o pla&%a)a- 'o*o tal%-, au&/u% *u':a- tu0#%o& lu.a *- o *%&o- %-po&t&%a*%&t% al )%-$o)a a lo- :u%l.u#-ta- /u% la- :a$ía& %*p%3a)o 4 -%0#, 'o& 2%'u%&'#a, paa pot%-ta 'o&ta a'to- )% %p%-#(& o apo0%':a 'o&)#'#o&%/u% pa%'ía& 2a0oa$l%- paa o$t%&% u&a- .a&a&'#a- *- .%&%al#3a)a-5 S# $#%& la- :u%l.a- .%&%al%)%l p%ío)o *o0#l#3ao& a u& &*%o #&*%&-o )% p%-o&a-, lo- %-ulta)o- ta&.#$l%- %-ulta$a& 'a-# -#%*p% *u4 p%/u%;o- o %2í*%o-5 A)%*- )% la- :u%l.a-, lo- ta$aa)o%- ta*$#+& %'uía& al $o#'ot, al ta$a!I o l%&to 4, )% 0%3 %& 'ua&)o, al -a$ota%5 Lo- *o0#*#%&to- )% 'o&-u*#)o%- *o0#l#3a$a& a .a&)%- -%'to%- )% la po$la'#(&, #&'lu-#0% a %l%*%&to- )% la 'la-% *%)#a %& al.u&a- o'a-#o&%-5 La- 'a*pa;a- 'u4o o$%t#0o %a %l )%-'%&-o )%l 'o-t% )% la 0#)a o$t%&ía& po'o- +#to- 'o&'%to-@ u&a )% %lla-, la )% Sa&t#a.o )% C:#l% %& 19, po0o'( u&a t%*%&)a *ata&3a )% *a%-ta&t%-5 E& 0a#o- paí-%- la t't#'a 'o&-#-t%&t% %& &%.a-% a pa.a %l al/u#l% popo'#o&( al.u&a- .a&a&'#a- t%*poal%-5 M- )% 15 p%-o&a- -%'u&)ao& %l *a4o )% lo- *o0#*#%&to- )% %-ta 'la-%, %l /u% :u$o %& Bu%&o- A#%- %& %l a;o 19, au&/u% la %p%-#(& 4 la %-'a-%3 )% 0#0#%&)a- :#3o /u% lo- al/u#l%%- 0ol0#%a& a -u$# 0%t#.#&o-a*%&t% po'o )%-pu+-5 La- :#-to#a- &a'#o&al%- %-p%'í2#'a- p%-%&ta& 0a#a'#o&%- 'o&-#)%a$l%- %& %l %*pl%o 4 lo%-ulta)o- )% )#2%%&t%- t't#'a- 4 2o*a- )% o.aa'#(& )ua&t% lo- lt#*o- )o- )%'%o- )%l -#.lo # 4, )% *o)o *- %-p%'#al, %l p#*%o )%l 5 Lo- *o0#*#%&to- o$%o- )% A.%&t#&a, C:#l%, Ba-#l 4 M+#'o *%%'%& tata-% po -%paa)o5 E& A*+#'a C%&tal 4 .a& pat% )%l &ot% )% A*+#'a )%l Su, lo- *o0#*#%&to- )% la 'la-% ta$aa)oa 2u%o& .%&%al*%&t% )+$#l%- 4 2a.*%&ta#o- a&t%- )% la p#*%a .u%a *u&)#al5 El *o0#*#%&to o$%o *- 2u%t% apa%'#( %& A.%&t#&a, )o&)% la p#*%a .a& ol%a)a )% a't#0#)a) tu0o lu.a a 2#&al%- )%l )%'%o )% 1885 La %pa&-#(& %'o&(*#'a 4 %l )%-'%&-o )% lo- -ala#o- %al%)ua&t% %l '#ta)o )%'%o 'o&t#$u4%o& a po0o'a )#0%-a- :u%l.a- Ku& *í*o )% /u#&'% %& 1889, a-í
'o*o la 2o*a'#(& )% 0a#o- -#&)#'ato-5 Lo- a&a/u#-ta- )%-%*p%;a$a& u& pap%l a't#0o %& 0a#a- )% la&u%0a- o.aa'#o&%-5 D% :%':o, %l a&a/u#-ta #tal#a&o E#'o Malat%-ta, /u% %-tu0o %#l#a)o %& A.%&t#&a %&t% 188 4 1889, %)a't( lo- %-tatuto- paa lo- ta$aa)o%- )%l a*o )%l pa& 4 paa oto-#&)#'ato- $o&a%%&-%-5 Lo- -o'#al#-ta- %%'#%o& u&a #&2lu%&'#a -#.#'at#0a %& %l *o0#*#%&to o$%o )ua&t% %-t% p%ío)o 4 ta*$#+& apa%'#%o& ota- 'o#%&t%-5 La Gat%)a), po %%*plo, 2u&)a)a po lo*a/u#-ta- 4 2o.o&%o- )% t%& %& 188, po'u( )%-)% %l p#&'#p#o 'o&'%&ta-% %& o$t%&% *%oa%'o&(*#'a- #&*%)#ata- paa -u- a2#l#a)o-5 Bao la #&2lu%&'#a )%l %%*plo )% lo- -#&)#'ato- )% 2%o0#a#o&ot%a*%#'a&o-, )ua&t% la- )+'a)a- -#.u#%&t%- %l -#&)#'ato )%*o-t( -% u& %l%*%&to po)%o-o 4 *#l#ta&t%, au&/u% *u4 po'o %0olu'#o&a#o, )%l *o0#*#%&to o$%o a.%&t#&o5 E-ta- )#0#-#o&%- )o't#&al%%&t% lo- ta$aa)o%- 'o&t#$u4%o& al 2a'a-o )% )o- #&t%&to- )% 2o*a u&a 'o&2%)%a'#(& )% -#&)#'ato%& la- po-t#*%ía- )%l )%'%o )% 188, 4 la .a0% '#-#- %'o&(*#'a /u% pa)%'#( A.%&t#&a %& 189 po0o'( %l )%u*$a*#%&to )% *u':o- )% lo- -#&)#'ato- /u% -% :a$ía& 2o*a)o po'o a&t%-5 No o$-ta&t%, -% po)uo '#%ta %'up%a'#(& a *%)#a)o- )%l )%'%o )% 189 4 %& 189F 2u&'#o&a$a& %& Bu%&o- A#%u& *í*o )% F -#&)#'ato-5 Ta*$#+& -% %a&u)ao& la- :u%l.a- %& .a& %-'ala5 Dua&t% %l p#*% )%'%o )%l -#.lo :u$o u&a %plo-#(& %tao)#&a#a )% a't#0#)a) o$%a %& A.%&t#&a5 No -(lo -% -#&)#'ao& *u':o- -%'to%- po p#*%a 0%3, -#&o /u% la- :u%l.a- -% :#'#%o& *2%'u%&t%- % #*pota&t%-5 S%.& '#2a- )%l .o$#%&o, po %%*plo, %& 19 :u$o "1 pao- la$oal%- %& la '#u)a) )% Bu%&o- A#%- 'o& la pat#'#pa'#(& )% u&o- 5 :u%l.u#-ta-5 Paa %-po&)% a la a't#0#)a) o$%a, %l .o$#%&o )%'%t( %l %-ta)o )% -#t#o %& 'uato o'a-#o&%- %&t% 19 4 191, a)%*- )% )#'ta )o#*pota&t%- *%)#)a- %p%-#0a- la l%4 )% %-#)%&'#a K19 4 la l%4 )% )%2%&-a -o'#al K1915 A p%-a )% la -%0%a %p%-#(& %%'#)a po %l E-ta)o 4 )% la- .a0%- )#0#-#o&%- %& %l -%&o )%l *o0#*#%&to o$%o, lo- ta$aa)o%- ll%0ao& a 'a$o u&a &ota$l% -%#% )% :u%l.a- .%&%al%- %& Bu%&o- A#%-, Ro-a#o 4 ota- '#u)a)%-5 Al.u&a- )% %lla-, tal%- 'o*o la :u%l.a .%&%al )% 19 %& la 'ap#tal, %*p%3ao& %& 2o*a )% )#-puta- l#*#ta)a- %& to&o a la- 'o&)#'#o&%- )% ta$ao, p%o po&to %$a-ao& %l .upo #'#al )% :u%l.u#-ta- 4 paal#3ao& '#u)a)%- %&t%a-5 Ta&to %& 19 'o*o %& 19 lo- ta$aa)o%- $o&a%%&-% pota.oao& :u%l.a- .%&%al%- )% -ol#)a#)a) 'o& -u- 'ol%.a- )% Ro-a#o5 E& 199, paa pot%-ta 'o&ta la *ata&3a )% *a%-ta&t%- p%p%ta)a po la pol#'ía )ua&t% u&a '%l%$a'#(& )%l P#*%o )% Ma4o, lo- ta$aa)o%- 'o&0o'ao& u& #*p%-#o&a&t% pao la$oal /u% )u( u&a -%*a&a %& Bu%&o- A#%4 /u% aa&'( 0a#a- 'o&'%-#o&%- )%l .o$#%&o5 La lt#*a )% la- :u%l.a- .%&%al%- a&t%- )% la .u%a tu0o lu.a %& 191 )ua&t% lo- 2%-t%o- )%l '%&t%&a#o )% la #&)%p%&)%&'#a a.%&t#&a 4 2u% o$%to )% u&a %p%-#(& %-p%'#al*%&t% -%0%a5 D%-pu+- )% /u% )ua&t% %l )%'%o )% 189 -% :#'#%a& 0a#o- #&t%&to- #&2u'tuo-o- )% 2o*a u&a 'o&2%)%a'#(& o$%a &a'#o&al, 2#&al*%&t%, %& 191, &a'#( la G%)%a'#(& O$%a A.%&t#&a KGOA, /u% %p%-%&ta$a a u&o- -#&)#'ato- ])% la 'ap#tal 4 %l #&t%#oíNo o$-ta&t%, la- )#2%%&'#a- %&t% *#l#ta&t% po 'u%-t#o&%- )% %-tat%.#a 4 t't#'a )% la &u%0a o.aa'#(& %-ultao& #&-up%a$l%-5 Lo- -o'#al#-ta- 4 *u':o- oto- a2#l#a)o- &o a&a/u#-ta- a$a&)o&ao& la GOA %& 19 4 2o*ao& u&a o.aa'#(& #&)%p%&)#%&t% )% %lla, la U(& 7%&%al )%l Ta$ao KU7T )ua&t% %l a;o -#.u#%&t%5 S%.& -% )#'%, %& Q19" la GOA %p%-%&ta$a a u&o- ""5 a2#l#a)o- 4 la U7T, a 55 M#%&ta- la GOA K/u% %& 19 pa-( a )%&o*#&a-% G%)%a'#(& O$%a R%.#o&al A.%&t#&a o GORA 'aía po.%-#0a*%&t% $ao la #&2lu%&'#a a&a/u#-ta, %& %l -%&o )% la U7T 'o*%&3( a apa%'% u&a 'laa 'o#%&t% -#&)#'al#-ta5 Lo- -#&)#'al#-ta-, /u% %-ta$a& )%-'o&t%&to- ta&to 'o& la *o)%a'#(& )% lo-o'#al#-ta- 'o*o 'o& lo /u% %llo- 'o&-#)%a$a& la #&%2#'a'#a )% lo- *+to)o- a&a/u#-ta-, 2o*ao& u&a &u%0a o.aa'#(&, la Co&2%)%a'#(& O$%a R%.#o&al A.%&t#&a KCORA %& 1995 Lo- -#&)#'al#-taa)/u##%o& u&a 2u%3a %-p%'#al %&t% lo- o$%o- potua#o- 4 )% oto- -%'to%- 'la0% )% la %'o&o*ía )% %pota'#(& 4 ll%.ao& a t%&% *u':a #&2lu%&'#a po/u% -u polít#'a )% :u%l.a- a)#'al%-, au&/u% l#*#ta)a%& po- )% .a&a&'#a- %'o&(*#'a- #&*%)#ata-, o$tu0o '#%to +#to5 Ta- %l 2a'a-o )% 0a#o- #&t%&to- )% 2u-#(&, la GORA 4 la CORA 'o&-#.u#%o& u-% %& 1915 S#& %*$a.o, %& %l &o0%&o 'o&.%-o )% la GORA, '%l%$a)o )ua&t% %l a;o -#.u#%&t%, lo- -#&)#'al#-ta- -% apo)%ao& )% la %'#+& u#'a)a o.aa'#(&5 E&to&'%-, lo- a&a/u#-ta- -% %t#ao& 4 2o*ao& lo /u% )aía %& )%&o*#&a-% la GORA V, /u% -% a):##( a la- )%'laa'#o&%- a&a/u#-ta- )%l /u#&to 'o&.%-o )% la GORA, '%l%$a)o %& 195 La o.aa'#(& -#&)#'al#-ta %a lla*a)a GORA I[ po/u% tu0o -uoí.%&%- %& %l &o0%&o 'o&.%-o, '%l%$a)o %& 1915 Lo- -#&)#'al#-ta- 'o&t#&uao& .a&a&)o a)%pto- 4 )ua&t% %l .o$#%&o )% Y#.o4%& K191F!19 %*p%3ao& a 'ola$oa u& po'o 'o& %l E-ta)o, )% 2o*a t'#taE& la p't#'a, %-to -#.#'a$a /u% %l .o$#%&o, a 'a*$#o )%l apo4o al Pat#)o Ra)#'al %& la%l%''#o&%-, -% a$-t%&)ía )% :a'% /u% la pol#'ía #&t%0#%-% %& la- :u%l.a-, $ao '#%ta- 'o&)#'#o&%-, 4, )% 0%3 %& 'ua&)o, *%)#aía %& la- )#-puta- la$oal%-5 E& 1918, la GORA I[ 4a a2#*a$a t%&% 85 a2#l#a)o- %& Bu%&o- A#%-, lo 'ual %p%-%&taía %&t% u&a 'uata 4 u&a /u#&ta pat% )% lo- ta$aa)o%- )% la '#u)a)5
Au&/u% la- )#0#-#o&%- #&t%&a-, -o$% to)o %&t% a&a/u#-ta- 4 -#&)#'al#-ta-, lo )%$#l#tao&, %l *o0#*#%&to o$%o a.%&t#&o -#.u#( -#%&)o, 'o& *u':o, %l *- 2u%t% )% A*+#'a Lat#&a 4 %%'#( u&a #&2lu%&'#a 'o&-#)%a$l% %& lo- *o0#*#%&to- )% Uu.ua4, C:#l%, P% 4 ota- pat%-5 No -(lo '#'ula$a *u4 l%o- )% A.%&t#&a %l )#a#o a&a/u#-ta $o&a%%&-% La Protesta, a-í 'o*o ota- pu$l#'a'#o&%-, -#&o /u% %l %%*plo )% la GORA -#0#( )% pu&to )% %2%%&'#a, )ua&t% lo- p#*%o- a;o- )%l -#.lo, paa lo*#l#ta&t%- )% to)o %l 'o&t#&%&t%5 U&a 2a-% &ota$l% )% la %pa&-#(& )%l *o0#*#%&to o$%o tu0o lu.a %& C:#l% )ua&t% lo- p#*%oa;o- )%l -#.lo 5 Apa%'#%o& -o'#%)a)%- )% %-#-t%&'#a %& 0a#o- a*o- %& Sa&t#a.o 4 Valpaaí-o, a-í 'o*o %&t% lo- ta$aa)o%- potua#o-5 El +#to %lat#0o )% la- t't#'a- )% a''#(& )#%'ta %& la :u%l.a *aít#*a /u% :u$o %& Valpaaí-o %& 19", a p%-a )% u&a %tao)#&a#a %p%-#(& /u% 'au-( u&o- '#%& *u%to-, -#0#( paa %2o3a la #&2lu%&'#a, 4a 'o&-#)%a$l%, /u% lo- a&a/u#-ta- 4 lo- a&a'o-#&)#'al#-tat%&ía& %& lo- &u%0o- -#&)#'ato-5 La %pa&-#(& al'a&3( -u apo.%o %&t% 19 4 19, al apa%'% .a& &*%o )% &u%0a- -o'#%)a)%- )% %-#-t%&'#a 4 t%&% lu.a u& *í*o )% F :u%l.a- %& Sa&t#a.o 4 Valpaaí-o5 E& la- 3o&a- *#&%a- )%l &ot% )% C:#l%, )o&)% la %-tu'tua )% 'la-%- pa%'ía %-p%'#al*%&t% ta&-pa%&t%, )ua&t% %l *#-*o p%ío)o -u.#( u&a 2o*a )#-t#&t#0a )% o.aa'#(& la- *a&'o*&al%-5 E-ta- a-o'#a'#o&%-, /u% %a& u&a 'o*$#&a'#(& )% *utual#)a) 4 -#&)#'ato, -% 2o*ao& -o$% u&a $a-% t%#to#al %& 0%3 )% po2%-#o&al5 La- *a&'o*&al%-, 'o*pu%-ta- p#&'#pal*%&t% )% *#&%o- )%l tato 4 ta$aa)o%- )%l a*o )% ta&-pot%-, u&ía& a o$%o- %-p%'#al#3a)o- 4 &o %-p%'#al#3a)o- %& u&ao.aa'#o&%- /u% %-ultao& -% *u4 'o:%-#0a- 4 *#l#ta&t%-5 No o$-ta&t%, )%$#)o a lo- %2%'to- )% la 2u%t% %p%-#(& 4 )% u&a -%#a '#-#- %'o&(*#'a, ta&to la- -o'#%)a)%- )% %-#-t%&'#a 'o*o la*a&'o*&al%- 0#!tual*%&t% )%ao& )% 2u&'#o&a %& C:#l% )%-pu+- )% 19 4 &o 0ol0#%o& a )a -%;al%)% 0#)a :a-ta 2#&al#3a la p#*%a .u%a *u&)#al5 E& Ba-#l, au&/u% a&t%#o*%&t% -% :a$ía& %.#-ta)o al.u&a- :u%l.a-, a-í 'o*o '#%ta a't#0#)a) -#&)#'al, )ua&t% %l )%'%o )% 189 %l *o0#*#%&to o$%o %*p%3( a '%'% %& u&a %-'ala *u':o *a4o5 E& Río )% Ja&%#o u& %-tall#)o )% 2%&+t#'a a't#0#)a) o$%a a p#&'#p#o- )% -#.lo 'ul*#&( 'o& u&a :u%l.a .%&%al )% to)a la '#u)a) %& 19", la p#*%a /u% :u$o %& %l paí-5 E-t% *o0#*#%&to :a$ía 'o*%&3a)o 'o*o u& pao la$oal )% lo- ta$aa)o%- )% la #&)u-t#a t%t#l, /u% p%)ía& u& #&'%*%&to -ala#al 4 la %)u''#(& )% la o&a)a )% ta$ao, p%o lu%.o -% %t%&)#( a oto- a*o-5 Lo- :u%l.u#-ta-, /u% %a& u&o5 %& %l *o*%&to 'ul*#&a&t% )%l *o0#*#%&to, paal#3ao& 0#tual*%&t% la '#u)a) )ua&t% 0%#&t% )ía4 a'a$ao& o$t%%&)o al.u&a- )% la- *%oa- /u% p%)ía&5 La p#*%a :u%l.a .%&%al )% Sao Paulo %*p%3( %& 19F, 'ua&)o lo- %*pl%a)o- )%l 2%o'a#l paul#-ta )%ao& )% ta$aa, p#&'#pal*%&t% a 'au-a )% lo /u% %llo- 'o&-#)%a$a& a$u-o- )% la )#%''#(&5 Po&to -% l%- u%o& lo- ta$aa)o%- )% oto- -%'to%-, %& pat% paa pot%-ta 'o&ta la %p%-#(&, 4 al 2#&al %l E-ta)o -o2o'( la :u%l.a 'o& &ota$l% $utal#)a)5 E& 19 ta$aa)o%- %-p%'#al#3a)o- )% 0a#oa*o- )% Sao Paulo apo0%':ao& la %pa&-#(& )% la %'o&o*ía paa o.aa u&a :u%l.a .%&%al /u% tu0o +#to 4 /u% )#o a *u':o- )% %llo- la o&a)a )% o':o :oa-5 S#& %*$a.o, )ua&t% %l -#.u#%&t% )%-'%&-o %'o&(*#'o, lo- pop#%ta#o- pu)#%o& #&'%*%&ta la o&a)a la$oal ota 0%3, 4 la *a4oía )% lo- -#&)#'ato- %'#+& 2o*a)o- )%-apa%'#%o&5 El *o0#*#%&to o$%o $a-#l%;o, a, p%-a )% '#%to %&a'#*#%&to %&t% 1914 191", &o 0ol0#( a %.#-ta u&a %pa&!l -#(& -#.#'at#0a :a-ta 1915 D% to)a- 2o*a-, lo- ta$aa)o%- :a$ía& :%':o al.u&o- a0a&'%- %& lo /u% -% %2#%% a la o.aa'#(&, u&o- a0a&'%- /u% )#-ta$a& *u':o )% -% #&-#.#'a&t%-5 El p#*% 'o&.%-o )% ta$aa)o%- $a-#l%;o- -% %u( %& 19F, 4 %& +l %-tu0#%o& %p%-%&ta)a- 8 o.aa'#o&%- )% 0a#a- pat%- )%l paí-5 La%-olu'#o&%- 2u%o& )% -#.&o a&a'o-#&)#'al#-ta 4 lo- )%l%.a)o- 0otao& a 2a0o )% 2o*a u&a o.aa'#(& &a'#o&al, la Co&2%)%a'ao Op%aía Ba-#l%#a KCOB, /u% %*p%3( a 2u&'#o&a %& 1985 La COB 2a'#l#ta$a %l #&t%'a*$#o )% #&2o*a'#(& a %-'ala &a'#o&al 4 'oo)#&a$a la- a't#0#)a)%- :a-ta '#%to pu&to, au&/u% -u %#-t%&'#a 2u% -#%*p% $a-ta&t% p%'a#a5 E& u& -%.u&)o 'o&.%-o )% ta$aa)o%-, '%l%$a)o %& 191", al /u% a-#-t#%o& %p%-%&ta&t%- )% 9 o.aa'#o&%-, lo- )%l%.a)o- %a2#*ao& la po-tua- a&a'o-#&)#'al#-ta- )%l a&t%#o 'o&.%-o5 E& M+#'o, a p%-a )% la -%0%a %p%-#(& /u% %l +.#*%& )% Día3 )##.#( 'o&ta la- 'la-%ta$aa)oa-, :u$o u& *í*o )% :u%l.a- %&t% 18F 4 1915 Al.u&o- t#po- )% o.aa'#(& o$%a 'o&-#.u#%o& %#-t#, -o$% to)o %&t% lo- ta$aa)o%- 2%o0#a#o-, p%o %l .o$#%&o %p#*#( .%&%al*%&t% a la- /u% )a$a& *u%-ta- )% u&a *#l#ta&'#a -#.#'at#0a o, #&'lu-o, a la- /u% #$a& *u':o *- all )% la- 2u&'#o&%- *utual#-ta-5 La 0#ol%&'#a )%l E-ta)o %a *#t#.a)a a 0%'%- po .%-to pat%&al#-ta- % #&t%&to- )% 'oopta'#(&, a-í 'o*o po %l a$#ta% %-p%'#al )%l +.#*%& %& al.u&a- )#-puta-5 S#& %*$a.o, %l .o$#%&o Día3 -a$ía -% #*pla'a$l% al ata'a a -u- %&%*#.o- 4 %*p%&)#( u&a 'a*pa;a )% %p%-#(& %-p%'#al*%&t% #&2l%#$l% 'o&ta lo- *#l#ta&t%- a-o'#a)o- 'o& R#'a)o Glo%- Ma.(&5 E-t% .upo, /u% 'o*%&3( a pu$l#'a %l p%#()#'o Regeneración %& 19 4 a'a$( 2o*a&)o %l Pat#)o L#$%al M%#'a&o KPLM, -u2#( tal p%-%'u'#(&, /u% la *a4oía )% -u- lí)%%- t%*#&ao& %#l#&)o-% %&
lo- E-ta)o- U)o-5 Au&/u% la- )%t%&'#o&%- 4 %l a'o-o 'o&t#&uao& allí, lo- %#l#a)o- lo.ao& po&%-% %& 'o*u'a'#(& 'o& 0a#o- .upo- )% la 'la-% ta$aa)oa %& M+#'o5 E& %l PLM t%&ía 'a$#)a u&a a*pl#a 0a#%)a) )% a)0%-a#o- )% Día3, 4 -u po.a*a o2#'#al )% 19F %a $a-ta&t% l#$%al 4 %2o*#-ta5 R#'a)o Glo%- Ma.(& 4 al.u&o- )% -u- 'ol%.a-, %*p%o, %-ta$a& *u4 #&2lu%&'#a)o- po la- t%oía- 4 la p't#'a a&a/u#-ta-, au&/u% %llo &o -% &ot( 'laa*%&t% %& -u- %-'#to- 4 a'to- :a-ta )%-pu+- )% 1915 Au&/u% -% -#.u% )#-'ut#%&)o -o$% 'ul 2u% la #&2lu%&'#a %al )%l PLM %&t% lo- ta$aa)o%*%#'a&o-, *#l#ta&t%- 0#&'ula)o- a la o.aa'#(& )%-%*p%;ao& pap%l%- #*pota&t%- %& lo- )o'o&2l#'to- la$oal%- *- -#.#'at#0o- )% la- po-t#*%ía- )%l p%ío)o )% Día35 El p#*%o )% %llo- %-tall( %& u&a .a& *#&a )% 'o$% )% pop#%)a) &ot%a*%#'a&a %& Ca&a&%a, %& %l %-ta)o )% So&oa5 Lota$aa)o%- *%#'a&o- )% la *#&a %-ta$a& *u4 *ol%-to- po/u% %a& o$%to )% 0a#a- 2o*a- )% )#-'#*#&a'#(&, %-p%'#al*%&t% %& %l t%%&o -ala#al, 4a /u% l%- pa.a$a& *u':o *%&o- /u% a lo%ta&%o-5 E& 19F, #&2lu%&'#a)o- :a-ta '#%to pu&to po o.aa)o%- )%l PLM, lo- ta$aa)o%- -% )%'laao& %& :u%l.a paa p%)# u& au*%&to -ala#al 4 la %)u''#(& )% la o&a)a )% ta$ao5 Al %':a3a la 'o*pa;ía -u- %#.%&'#a, %-tall( la 0#ol%&'#a 4, po lo *%&o-, )#%'#o':o *%#'a&o- *u#%o& 4 *u':ooto- %-ultao& :%#)o-5 Co& %l 2#& )% 'o&tola la -#tua'#(&, la 'o*pa;ía ut#l#3( a u&o- :o*$%a*a)o- po'%)%&t%- )% A#3o&a, %& %l oto la)o )% la 2o&t%a5 La :u%l.a )% Ca&a&%a -% 'o&0#t#( %& u& #*pota&t% a-u&to p$l#'o, 4 la *u%t% )% *%#'a&o- a *a&o- )% %ta&%o- -#0#( paa )%-a'%)#ta al +.#*%&, #&'lu-o %&t% al.u&o- )% -u- pat#)a#o- 'o&-%0a)o%-5 M- a)%la&t%, %& a/u%l *#-*o a;o, lo- ta$aa)o%- )% la #&)u-t#a t%t#l )% Pu%$la 2u%o& a la :u%l.a 'o&ta la #*po-#'#(& )% &u%0a- 4 -%0%a- &o*a- la$oal%- %& la- 2$#'a-5 Al 2#&al, la :u%l.a po0o'( u& '#%% pato&al a %-'ala &a'#o&al, 4 %l pop#o Día3 tu0o /u% a$#ta %& la )#-puta5 Mu':o- ta$aa)o%-, &o o$-ta&t%, %':a3ao& %l %-ulta)o )%l a$#ta% 4 al.u&o- o.aao& u&a %0u%lta 0#tual %& la 2$#'a t%t#l )% Río Bla&'o, '%'a )% O#3a$a, %l )% %&%o )% 195 O.aa)o%- /u% -#*pat#3a$a& 'o& %l PLM :a$ía& a'tua)o %& la %.#(& )% O#3a$a )ua&t% %l a;o a&t%#o, au&/u% %& %l *o*%&to )% la %$%l#(& la *a4oía )% %llo- 4a :a$ía& -#)o %&'a'%la)o- u o$l#.a)o- a a$a&)o&a la %.#(&5 El +.#*%&, 'o*o :%*o- 0#-to, -o2o'( la #&-u%''#(& )% Río Bla&'o 'o& .a& 0#ol%&'#a5 Lo- a'o&t%'#*#%&to- )% Río Bla&'o -a'u)#%o& %l .o$#%&o Día3 )% 0a#a- 2o*a-5 La 2$#'a, al #.ual /u% .a& pat% )% la #&)u-t#a t%t#l *o)%&a, %a )% pop#%)a) 2a&'%-a, 4 u&a 0%3 *- %l +.#*%& :a$ía p%p%ta)o u&a *ata&3a )% *%#'a&o- paa pot%.% #&t%%-%- %ta&%o-5 A-#*#-*o, 'a)a 0%3 %a& *%&o- '%í$l%- lo- #&t%&to- /u% -#& .a& %&tu-#a-*o :a'ía %l .o$#%&o 'o& %l 2#& )% %-po&)% a la '%'#%&t% *#l#ta&'#a )% lo- ta$aa)o%- apo4a&)o a )('#l%- lí)%%- -#&)#'al%-5 Au&/u% )%-pu+- )%l p%ío)o 19F!19, %l +.#*%& lo.( %& .a& pat% a#-la a lo- %l%*%&to- *- *#l#ta&t%- )%l PLM )% la 'la-% ta$aa)oa #&'%*%&ta&)o la p%-%'u'#(&, la a.#ta'#(& la$oal %& .a& %-'ala 'o&t#&u( :a-ta la 'aí)a )% Día3 %& 19115 S# $#%& lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%- 'o*o .upo &o )%-%*p%;ao& u& pap%l )%'#-#0o %& %l )%o'a*#%&to )% Día3, -u )%-a2%''#(& 'o&t#$u4( a au*%&ta la- )%$#l#)a)%- )% u& +.#*%& /u% 4a %-ta$a $#%& -ut#)o )% %lla-5 MÉ[ICO Y LOS OR67ENES DEL SINDICALISMO CONTROLADO POR EL ESTADO
La :#-to#a )%l *o0#*#%&to o$%o *%#'a&o %&t% 191 4 19" )#2#%% %& '#%to- -%&t#)o- )% la )% oto- *o0#*#%&to- lat#&oa*%#'a&o-5 Dua&t% la la.a .u%a '#0#l /u% %-tall( %& M+#'o %& 191, lota$aa)o%- u$a&o- -% 'o&0#t#%o& %& u&a 2u%3a polít#'a )% 'o&-#)%a$l% #*pota&'#a5 Au&/u% )#-ta$a *u':o )% %-ta u#'a)o, %l *o0#*#%&to o$%o %a a la 0%3 u& al#a)o pot%&'#al paa la- 2a''#o&%opu%-ta- 4 u&a a*%&a3a paa lo- /u% tata$a& )% a2%a-% al po)%5 El %-ulta)o 2#&al =u& *o0#*#%&to o$%o *u4 l#.a)o al apaato )%l E-ta)o= a&u&'#a$a la- 2o*a- )% o.aa'#(& /u% a pat# )% 19" -% %&'o&taía& %& 0a#o- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-5 Dua&t% %l %2í*%o .o$#%&o )% Ga&'#-'o Ma)%o, /u% -u-t#tu4( a Día3 %& 1911, 'o&t#&u( la p%-%'u'#(& )%l PLM 4 oto- .upo-, p%o ta*$#+& tu0o lu.a u&a %t%&-a la$o )% o.aa'#(& )% -#&)#'ato- 4 )% a't#0#)a) :u%l.uí-t#'a5 E& 191, ta$aa)o%- )% C#u)a) )% M+#'o 2u&)ao& la Ca-a )%l O$%o Mu&)#al 'o*o '%&to paa laa't#0#)a)%- )%l *o0#*#%&to o$%o %& la 'ap#tal5 El apo4o a la Ca-a po'%)ía p#&'#pal*%&t% )% loat%-a&o-, lo- ta$aa)o%- %-p%'#al#3a)o- 4 lo- )% -%0#'#o-@ lo- 0í&'ulo- 'o& lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%'o&t#&uao& -#%&)o *u':o *- )+$#l%-5 E& la Ca-a :a$ía %p%-%&ta&t%- )% )#-t#&ta- 'o#%&t%-, au&/u% pa%'% -% /u% la #&2lu%&'#a a&a/u#-ta 4 a&a'o-#&)#'al#-ta %-ta$a .%&%al#3a)a, -o$% to)o )ua&t% lo p#*%o- a;o- )% la o.aa'#(&5 La Ca-a, a-í 'o*o la 'la-% ta$aa)oa )% C#u)a) )% M+#'o %& .%&%al, -u2#( *u':o a 'au-a )% la0#'#-#tu)%- )% la lu':a *#l#ta5 Mu':o- *#l#ta&t%- a'a$aía& a$a&)o&a&)o -u a&t%#o opo-#'#(& a pat#'#pa %& polít#'a 4, %& 2%$%o )% 191, la Ca-a a'%pt( u& pa'to 'o& la 2a''#(& 'o&-t#tu'#o&al#-ta %&'a$%3a)a po V%&u-t#a&o Caa&3a 4 Al0ao O$%.(&5 D% a'u%)o 'o& la- 'o&)#'#o&%- )%l pa'to, la Ca-a popo'#o&( 0a#o- 'o&t#&.%&t%- )% -ol)a)o-, lo- lla*a)o- >$atallo&%- oo-?, paa /u% -% ut#l#3aa& 'o&ta lo- %+'#to- 'a*p%-#&o- )% _apata 4 V#lla5 A 'a*$#o )% %llo, lo- 'o&-t#tu'#o&al#-ta- p%*#t#%o& a *#%*$o- )% la Ca-a o.aa -#&)#'ato- %& la- pat%- )% M+#'o /u% %-tu0#%a& $ao -u 'o&tol 4
po*%t#%o& &o -(lo *%)#)a- paa *%oa la- 'o&)#'#o&%- )% lo- ta$aa)o%-, -#&o ta*$#+& apo4o a -u>u-ta- )%*a&)a-? %& lo- 'o&2l#'to- 'o& -u- pato&o-5 Au&/u% *u':o- ta$aa)o%- -% opu-#%o& al pa'to po 'o&-#)%alo u&a 0#o la'#(& )% lo- p#&'#p#o- a&a'o-#&)#'al#-ta-, 4 oto- op#&a$a& /u%, %& %l *%o )% lo- 'a-o-, %a u&a *ao$a t't#'a a 'oto pla3o, %l a'u%)o %p%-%&t( u& p#*% pa-o #*pota&t% /u% u& -%'to -#.#'at#0o )% la 'la-% ta$aa)oa )a$a :a'#a la 'ola$oa'#(& 'o& %l &u%0o +.#*%& /u% a la -a3(& %*p%3a$a a -u.# )% lo- ta-to&o- *#l#ta%-5 Po oto la)o, %l a&t#'l%#'al#-*o 4 %l &a'#o&al#-*o )% lo'o&-t#tu'#o&al#-ta-, a-í 'o*o -u )%2%&-a )% u& E-ta)o 2u%t% 4 '%&tal, 'o#&'#)ía& 'o& lo- pu&to- )% 0#-ta )% u&a pat% #*pota&t% )% lo- *#%*$o- )% la Ca-a5 Au&/u% %l pap%l *#l#ta /u% #&t%p%tao& lo $atallo&%- oo- 2u% -%'u&)a#o, -u 'ola$oa'#(& -#0#( )% #*pota&t% 2u%&t% )% l%.#t#*#)a) paa lo'o&-t#tu'#o&al#-ta- %& u& p%ío)o 'u'#al, 4a /u% )#o apo4o a la #)%a )% /u% Caa&3a %&'a$%3a$a u&a a*pl#a 'oal#'#(& *ult#'la-#-ta5 La Ca-a ta*$#+& -a'( po0%':o )% la- opotu)a)%- /u% lo- 'o*a&)a&t%*#l#ta%- 'o&-t#tu'#o&al#-ta- l% $#&)a$a& 4 2u&)( .a& &*%o )% -#&)#'ato- /u% popa.ao& la #&2lu%&'#a )% la o.aa'#(& *u':o *- all )% -u p#*%a $a-% %& la 'ap#tal5 E& 191F, &o o$-ta&t%, lo- 'o&-t#tu'#o&al#-ta- 4a :a$ía& %l#*#&a)o %& .a& pat% la- -%#a- a*%&a3a*#l#ta%- )% la- 2a''#o&%- #0al%- 4, a&t% la- p%tu$a'#o&%- 'au-a)a- po la- :u%l.a-, to*ao& *%)#)a paa %-t#&.# %l po)% )%l *o0#*#%&to o$%o5 Caa&3a )#-ol0#( lo- $atallo&%- oo- %& %&%o 4, po'o )%-pu+-, %*p%3ao& %l a'o-o 4 la )%t%&'#(& )% 0a#o- *#%*$o- )% la Ca-a5 E& *%)#o )% u&a -%0%a #&2la'#(&, la- 'o&)#'#o&%- %'o&(*#'a- )% la- 'la-%- ta$aa)oa- %*p%oao& *u':o 4 la a.#ta'#(& al'a&3( -u apo.%o %& ul#o )% 191F5 A&t% tal %-ta)o )% 'o-a-, la Ca-a 'o&0o'( u&a :u%l.a .%&%al %& la 'ap#tal, %#.#%&)o /u% lo- -ala#o- -% pa.aa& 'o& oo o -u %/u#0al%&t% %& %l pap%l *o&%)a %*#t#)o po lo'o&-t#tu'#o&al#-ta-, /u% -% %-ta$a )%p%'#a&)o p#)a*%&t%5 Caa&3a 'o&-#)%( /u% la :u%l.a, /u% 2u% -%.u#)a *a4o#ta#a*%&t%, %a u&a a*%&a3a )#%'ta 'o&ta -u +.#*%& 4 'o&-#.u#( apla-tala %*pl%a&)o la 0#ol%&'#a %& .a& %-'ala, la l%4 *a'#al 4 la a*%&a3a )% p%&a )% *u%t%5 La .a0% )%ota /u% %l 2a'a-o )% la :u%l.a .%&%al )% 191F %p%-%&t( paa lo- pat#)a#o- )% la a''#(& )#%'ta, u&to 'o& la %p%-#(& 'o&t#&ua %%'#)a po %l .o$#%&o Caa&3a, 0#&o a %2o3a *u':o la- 'o#%&t%- /u% %& %l -%&o )%l *o0#*#%&to o$%o -% #&'l#&a$a& po o$t%&% *%o%- 'o&)#'#o&%- ut#l#3a&)o la &%.o'#a'#(& polít#'a 4 la 'ola$oa'#(& 'o& %l E-ta)o5 E& la Co&0%&'#(& Co&-t#tu'#o&al )% 191, lo- )%l%.a)o- %':a3ao& la popu%-ta 'o&-%0a)oa )% Caa&3a -o$% a-u&to- la$oal%- 4, %& 0%3 )% %lla, a)optao&, %& %l atí'ulo 1", u&a -%#% )% *%)#)a%lat#0a- a lo- ta$aa)o%- 4 -u- o.aa'#o&%-5 E&t% -u- )#0%-a- 'lu-ula-, la &u%0a Co&-t#tu'#(& %-p%'#2#'a$a la o&a)a )% o':o :oa-, 2#a$a lí*#t%- al ta$ao )% la- *u%%- 4 lo- o-, #*po&ía al.u&a%-t#''#o&%- al %%'#'#o )%l )%%':o )% )%-p#)o po pat% )% lo- pato&o- 4 -a&'#o&a$a lo- p#&'#p#o- )% u& -ala#o *í*o, la pat#'#pa'#(& %& lo- $%&%2#'#o- 4 la #&)%*a'#(& po a''#)%&t%5 El atí'ulo 1" ta*$#+& %l#*#&a$a lo- %'o&o*ato- )% %*p%-a 4 la %*#-#(& )% )%u)a- po %l ta$ao5 A-#*#-*o, )%'laa$a /u% lo- -#&)#'ato-, % #&'lu-o la- :u%l.a-, -%ía& l%.al%- %& '#%ta- 'o&)#'#o&%- $a-ta&t% a*$#.ua-, 4 $o-/u%a$a u& -#-t%*a )% a$#ta% 4 'o&'#l#a'#(& paa %-ol0% la- lu':a- %&t% lota$aa)o%- 4 -u- pato&o-5 Al )%t%*#&a la l%.al#)a) )% -#&)#'ato- 4 :u%l.a-, a-í 'o*o %.la*%&ta la -olu'#(& )% )#-puta-, %l E-ta)o a-u*ía po)%%- a*pl#o- 4 &u%0o-5 D% :%':o, la- 'lu-ula- )% la Co&-t#tu'#(& )% 191 /u% -% %2%ía& al ta$ao -(lo -% 'u*pl#%o& pa'#al*%&t% :a-ta %l )%'%o )% 19", o #&'lu-o *- ta)%5 KLa- *%)#)a- %lat#0a- a la pat#'#pa'#(& %& lo- $%&%2#'#o-, po %%*plo, )ata& )%l )%'%o )% 19F5 Po ota pat%, ta*$#+& %#-tía& .a&)%- 0a#a'#o&%- %.#o&al%)%&to )% M+#'o po/u% al.u&o- .o$#%&o- %-tatal%- #&t%&tao& :a'% 'u*pl# %l%*%&to- )%l atí'ulo 1", 4 oto-, %& 'a*$#o, &o5 7%&%al*%&t%, la- 'lu-ula- la$oal%- )% la Co&-t#tu'#(& )% 191 -#0#%o& paa .aa&t#3a '#%ta'o&)#'#o&%- *at%#al%- *í*a- paa lo- ta$aa)o%-, al *#-*o t#%*po /u% %l#*#&a$a& o %-t#&.ía& 'ual/u#% *%)#o aut(&o*o Klo- -#&)#'ato- #&)%p%&)#%&t%-, po %%*plo /u% lo- ta$aa)o%- pu)#%a& ut#l#3a paa %p%-a -u 0olu&ta) polít#'a 4 %'o&(*#'a5 El atí'ulo 1", 4 ota- *%)#)a- -#*#la%-, p%t%&)ía& .aa&t#3a la 'ola$oa'#(& )% la- 'la-%- 4 la $u%&a *a':a )% la a'u*ula'#(& )% 'ap#tal *%)#a&t% la '%a'#(& )% u& 2u%t% apaato %-tatal /u% tataía )% -up#*# la lu':a )% 'la-%- %%'#%&)o )% *%)#a)o %&t% %l 'ap#tal 4 %l ta$ao5 U& po4%'to polít#'o 4 %'o&(*#'o pa%'#)o -u.#ía *- a)%la&t% %& oto- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-5 La Co&2%)%a'#(& R%.#o&al O$%a M%#'a&a KCROM, la p#*%a 'o&2%)%a'#(& -#&)#'al )% 'a't% &a'#o&al /u% tu0o %2#'a'#a %& M+#'o, &a'#( )% u& 'o&.%-o '%l%$a)o %& Salt#llo %& 1918 $ao loau-p#'#o- )%l .o$%&a)o )% Coa!:u#la5 La &u%0a o.aa'#(&, /u% %-ult( -% u& %l%*%&to #*pota&t% %& %l 'o&tol %-tatal )%l *o0#*#%&to o$%o )ua&t% %l )%'%o )% 19, p%*a&%'#( )%-)% %l p#&'#p#o $ao la )#%''#(& )% u& p%/u%;o .upo )% lí)%%- o$%o- %&'a$%3a)o po Lu#- N5 Moo&%-5 Va#o- )% %llo:a$ía& t%)o /u% 0% 'o& la Ca-a )%l O$%o Mu&)#al, p%o %& 1918 4a :a$ía& opta)o po -%.u# u&a lí&%a )% &%.o'#a'#(& polít#'a 4 %2o*#-*o *o)%a)o5 E& 1919 Moo&%- 4 -u- 'ol%.a- 2o*ao& u& pat#)o polít#'o, %l Pat#)o La$o#-ta M%#'a&o, paa apo4a la 'a&)#)atua )%l .%&%al O$%.(& a la
p%-#)%&'#a )%l paí-5 Dua&t% )#':a p%-#)%&'#a K19!19, la CROM '%'#( *u':o 4 o$tu0o *%oa*at%#al%- paa u& .a& &*%o )% -u- a2#l#a)o-5 Ju&to 'o& %l Pat#)o La$o#-ta, la CROM %p%-%&ta$a u&o )% lo- %l%*%&to- *- po)%o-o- )%l .o$#%&o O$%.(&5 E& la p't#'a, la CROM 'o*%&3( a 2u&'#o&a 'o*o $a3o 0#tual )%l E-ta)o 4 -%0ía paa *a&t%&% %l o)%&, %-t#&.# la- :u%l.a- &o auto#3a)a- 4 )%$#l#ta o )%-tu# la- o.aa'#o&%- o$%a- #0al%-5 La '%'#%&t% #&2lu%&'#a )% la CROM &o )%( )% %&'o&ta opo-#'#(&5 E& 191 u& .a& &*%o )% a&a'o-#&)#'al#-ta-, 'o*u-ta- K0+a-% *- a)%la&t% 4 oto- /u% -% opo&ía& a la polít#'a )% la CROM 2o*ao& la Co&2%)%a'#(& 7%&%al )%l Ta$ao KC7T5 S% '%ía /u% %& %l *o*%&to )% 2u&)a-%, la C7T %p%-%&ta$a u& &ut#)o 'o&t#&.%&t% )% al%)%)o )% 15 a 15 ta$aa)o%- )% to)o %l paí-5 KLa'o*paa'#o&%- t#%&%& u&a ut#l#)a) )#-'ut#$l%, -o$% to)o -# -% p#%&-a /u% la- '#2a- )% a2#l#a)o- a la CROM %a& &oto#a*%&t% :#&':a)a-, p%o %& 191 la CROM )%'ía 'o&ta 'o& 15 a2#l#a)o-, )% lo'ual%- *- )%l po 1 'o&-ta$a& 'o*o *#%*$o- )% la- o.aa'#o&%- 'a*p%-#&a- a2#l#a)a- a %lla5 Lo- 'o*u-ta- &o ta)ao& %& a$a&)o&a la C7T, /u% %& 19 .%&%al*%&t% 4a a)opta$a po-tuaa&a'o-#&)#'al#-ta-, *o-t&)o-% 2a0oa$l% a la a''#(& )#%'ta 4 'o&ta#a a *%t%-% %& polít#'a5 Dua&t% la- :u%l.a- %&'a$%3a)a- po la C7T %& la #&)u-t#a t%t#l 4 oto- -%'to%-, %a 2%'u%&t% /u% la- lu':a- 'o& la CROM 2u%-%&, 'o*o *í*o, ta& #&t%&-a- 4 0#ol%&ta- 'o*o la- lu':a- 'o& lo- pato&o-5 E&t% la- t+''a- /u% %*pl%a$a la CROM 'o&ta oto- -#&)#'ato-, 2#.ua$a& %l p%-ta o*p%:u%l.a- a la%*p%-a- )ua&t% la- )#-puta- la$oal%- 4 '%a a2#l#a)a- #0al%- /u% .o3a$a& )%l apo4o )%l E-ta)o %, #&'lu-o, )% lo- pato&o-5 La CROM ta*$#+& *a&t%&ía -u- pop#a- $#.a)a- a*a)a- paa ata'a a -u%&%*#.o- 4 %#-tía la '%%&'#a .%&%al )% /u% %a %-po&-a$l% )% *- )% u& a-%-#&ato polít#'o5 Da)o /u% la CROM po)ía 'o&ta 'o& la a4u)a )% la pol#'ía, a-í 'o*o )% ota- pat%- )%l apaato )%l E-ta)o, -u*+to)o- =/u% ta*$#+& #&'luía& )#0%-o- $%&%2#'#o- paa lo- )%-%o-o- )% 'ola$oa= %-ultao& )% .a& %2#'a'#a paa )%$#l#ta a la- o.aa'#o&%- #0al%-5 La CROM al'a&3( -u *a4o po)%ío )ua&t% la p%-#)%&'#a )% Pluta'o El#a- Call%- K19!1985 La o.aa'#(& :a$ía 2otal%'#)o -u po-#'#(& )%&to )%l +.#*%& po'o a&t%-, )ua&t% la %0u%lta )% D% La u%ta %& 19"!19, p%ío)o %& /u% la CROM p%-t( u&a a4u)a )%'#-#0a al .o$#%&o $ao la 2o*a )% topa- 4 ota- 'la-%- )% apo4o5 Dua&t% la 'a*pa;a %l%'toal )% Call%-, la CROM :a$ía ll%.a)o al %t%*o )% )%'laal% p%-#)%&t% :o&oa#o )% la 'o&2%)%a'#(&5 Al -u$# al po)%, Call%- &o*$( a Moo&%- -%'%ta#o )% I&)u-t#a, Co*%'#o 4 Ta$ao@ 0a#a- 2#.ua- )% la CROM 4 -u Pat#)o La$o#-ta o'upao& oto- pu%-to- #*pota&t%- %& %J .o$#%&o y %l Co&.%-o5 El 4a &oto#o opotu-*o )% ^a o.aa'#(&, a-í 'o*o -u 'oup'#(& 4 -u .a&.-t%#-*o, -% :#3o to)a0ía *- a'u-a)o, al *#-*o t#%*po /u% %& -u- )%'laa'#o&%- :a'ía lla*a)a- a la >'o&-ol#)a'#(& a*oo-a )%l ta$ao 4 %l 'ap#tal?, a)%*)% a la '%a'#(& )% >u& %-pí#tu )% 'o&2#a&3a paa lo- #&)u-t#al%- 4 lo- 'ap#tal#-ta- %ta&%o-?5 Su a&t#'o*u-*o -#-t%*t#'o 4 lo- 0í&'ulo- 'o)#al%- 'o& la A*%#'a& G%)%at#o& o2 La$o %a& pu%$a'o*pl%*%&ta#a- )% /u% la CROM apo4a$a la 'o&t#&ua'#(& )%l )%-aollo 'ap#tal#-ta5 E& 198 la o.aa'#(& a2#*( /u% 'o&ta$a 'o& )o- *#llo&%- )% a2#l#a)o-, '#2a *u4 #&0%o-í*#l5 Moo&%- 4 -u 'í'ulo, &o o$-ta&t%, 'o*%t#%o& u& .a0% %o )% 'l'ulo )ua&t% la- 'o*pl%a*ao$a- )%-t#&a)a- a %-'o.% al -u'%-o )% Call%-5 Dua&t% u& t#%*po :a$ía& al$%.a)o la %-p%a&3a )% #*po&% al pop#o Moo&%- 'o*o p%-#)%&t% 4, :a-ta 'a-# %l lt#*o *o*%&to, -% opu-#%o& a la %%l%''#(& )% O$%.(&, a p%-a )%l apo4o a*pl#o /u% +-t% t%&ía %&t% lo- a2#l#a)o-5 El )%-'o&t%&to a'u*ula)o )% .a& pat% )% la *a-a, % #&'lu-o )% al.u&o- lí)%%-, )%$#)o a la- 'o*po&%&)a-, al#a&3a- 4 l#*#ta'#o&%- )% la CROM, al'a&3( -u pu&to *- alto 'o& %l a-%-#&ato )% O$%.(& %& ul#o )% 1985 Au&/u% &u&'a -% )%*o-t( &a)a, *u':o- '%ía& po$a$l% /u% %l pop#o Moo&%- :u$#%a t%)o /u% 0% 'o& %l a-%-#&ato5 D#0#)#)a #&t%&a*%&t% 4 p#0a)a )% la *a4o pat% )%l apo4o )%l E-ta)o )ua&t% %l .o$#%&o #&t%#&o )% E*#l#o Pot%- 7#l, la CROM p%)#( .a& pat% )% -u po)% )%-pu+- )% 1985 A:oa, %l %%'ut#0o &o -(lo -% *o-ta$a :o-t#l a Moo&%- 4 -u 'í'ulo, -#&o /u% %l +.#*%& -% %*$a'( .a)ual*%&t% %& u&a &u%0a polít#'a paa tata la 'u%-t#(& la$oal, 'u4o- %%*plo- *- 'aa't%í-t#'o- 2u%o& la '%a'#(& )% u& &u%0o pat#)o .u$%&a*%&tal %& 199 4 la a)op'#(& )% la l%4 2%)%al )%l ta$ao )% 19"1, /u% %a $a-ta&t% 'opoat#0#-ta5 Al a*pao )% la &u%0a l%4, u&a -%#% )% 2u&'#o&%- /u% a&t%- )% 198 -% )%a$a& %& *a&o)% la CROM 2u%o& 'u*pl#)a- %& lo -u'%-#0o )#%'ta*%&t% po %l apaato )%l E-ta)o, /u% %*p%3( a 'o&tola la #&-'#p'#(& )% -#&)#'ato- 4 %l 'a't% )% lo- 'o&tato- la$oal%-, a-í 'o*o a )%t%*#&a la *a':a )% la- :u%l.a- 4 a #*po&% %l a$#ta% o$l#.ato#o5 1
LA A7ITACIN LABORAL EN LA POS7UERRA, 191!19
E& .a& pat% )% A*+#'a Lat#&a, a %'%p'#(& )% M+#'o, lo- a;o- 'o*p%&)#)o- %&t% 191 4 19 :a$ía& -#)o t%-t#.o- )% u&a %plo-#(& -#& p%'%)%&t%- )% a't#0#)a) o$%a5 u$o :u%l.a- .%&%al%- 'o& pat#'#pa'#(& *a-#0a %& *u':a- )% la- '#u)a)%- p#&'#pal%-, 4 lo- ta$aa)o%- )% &u*%o-a- %.#o&%- 4 -%'to%- %*p%3ao& po p#*%a 0%3 a 2o*a -#&)#'ato-, o.aa :u%l.a- 4 to*a ota- *%)#)a-5 Lo )a*t#'o- a'o&t%'#*#%&to- )% %-to- a;o- 'o&t#$u4%o& %& .a& *%)#)a a )a 2o*a a la- lu':a po-t%#o%-5 El *o0#*#%&to o$%o, lo- #&)u-t#al%- ` 4 %l E-ta)o %*p%3ao& a %2o*ula -u- %-tat%.#a- 4
apo0%':ao& paa %llo la , %p%#%&'#a a)/u##)a %& %l p%ío)o 191!19, )ua&t% %l 'ual la lu':a )% 'la-%- al'a&3( u& &u%0o %l )% #&t%&-#)a)5 La- .a&)%- :u%l.a- 4 *o0#l#3a'#o&%- &a'#%o& %& pat% )% la- p%&al#)a)%- /u% la p#*%a .u%a *u&)#al :a$ía 'au-a)o a la- 'la-%- ta$aa)oa- )% A*+#'a Lat#&a5 La #&t%up'#(& )%l 'o*%'#o #&t%&a'#o&al 4 la- 'o&-#.u#%&t%- )#-lo'a'#o&%- %'o&(*#'a- %& lo- paí-%- /u% )%p%&)ía& *u':o )%l 'o*%'#o %t%#o po)u%o& #'#al*%&t% *u':o pao 4 u&a a'%&tua)a -u$#)a )%l 'o-t% )% la 0#)a5 La%p%'u-#o&%- %-p%'í2#'a- /u% la .u%a tu0o %& la- 'la-%- ta$aa)oa- 0a#a!] $a& u& po'o )% u&a %.#(& a ota, -%.& 2a'to%- tal%- 'o*o la #*pota&'#a /u% %& la %'o&o*ía lo'al tu0#%-%& la- #*pota'#o&%- )% al#*%&to- 4 )% *at%#a- p#*a-, o la *%)#)a %& /u% %l #&'%*%&to )% la- %pota'#o&%- a.í'ola- %)u%a la po)u''#(& )% al#*%&to- paa %l 'o&-u*o lo'al5 E& .%&%al, la #&t%up'#(& 5 )% la- #*pota'#o&%- )% *a&u2a'tua- 2u% u& %-tí*ulo paa la #&)u-t#a lat#&oa! *%#'a&a, 4 la po)u''#(& :a$ía au*%&ta)o -#.#'at#0a*%&t% %& *u':a- %.#o&%- :a'#a la po-t#*%ía- )% la 'o&t#%&)a5 M#%&ta- lo- #&)u-t#al%apo0%':a$a& la- 0%&taa- )%l *o&opol#o, lo- -ala#o- 'o&t#&uao& *u4 a la 3a.a )%l al3a )%l 'o-t% )% la 0#)a5 No o$-ta&t%, la %pa&-#(& %'o&(*#'a #%.ula /u% %& al.u&o- H paí-%- :u$o :a'#a 191 '%( 'o&)#'#o&%- *- 2a0oa$l%- a la a''#(& o$%a )%l la- /u% :a$ía& %#-t#)o )%-)% a&t%- )% /u% 'o*%&3aa la .u%a5 El %2%'to )% la R%0olu'#(& u-a ta*$#+& #&t%p%t( u& pap%l %& lo- a'o&t%'#*#%&to- )% 191!19 %& A*+#'a Lat#&a5 Au&/u% la #&2o*a'#(& po'%)%&t% )% Ru-#a -#.u#( -#%&)o %-'a-a 4 t%.#0%-a)a, %l :%':o *#-*o )% la %0olu'#(& #&-p#( %&o*%*%&t% a lo- *#l#ta&t%- 4 ala*( *u':í-#*o a la *a4oía )% lo- .upo- .o$%&a&t%-5 La &ot#'#a )%l )%o'a*#%&to )% Día3 4 )% la- lu':a- /u% a 'o&t#&ua'#(& :u$o %& M+#'o :a$ía -ut#)o %2%'to- pa%'#)o-5 C('a- )% $ot%- %0olu'#o&a#o- %& Al%*aa, u&.ía, Ital#a, 4 ota- pat%-, ll%&ao& la p%&-a o$%a a pat# )% 19185 Au& 'ua&)o la- :u%l.a- .%&%al%- /u% :u$o %& A*+#'a Lat#&a )ua&t% +-t% p%ío)o )#-ta$a& *u':o )% -% #&-u%''#o&al%-, tu0#%o& lu.a %& u& 'l#*a %&a)%'#)o po la- p%-p%'t#0a- )% %0olu'#(& *u&)#al 4 %l t%*o /u% la *#-*a )%-p%ta$a5 La :u%l.a .%&%al )% Sao Paulo, /u% %*p%3( %& ul#o )% 191, 2u% al p#&'#p#o u& pao la$oal paa p%)# -ala#o- *- alto- %& u&a .a& #&)u-t#a t%t#l )% la '#u)a)5 E& *%)#o )% la- p%&al#)a)%- %'o&(*#'a- )%l *o*%&to, %l *o0#*#%&to -% popa.( a ota- %*p%-a-5 D%-pu+- )% /u% la pol#'ía *ataa a u& *a%-ta&t%, %l pa-o )%l 'ot%o 2&%$% po la- 'all%- )% la '#u)a) po0o'( u&a :u%l.a .%&%al /u% %& .a& pat% %a %-po&t&%a5 U&a- 5 p%-o&a- )%ao& %l ta$a o@ la- auto#)a)%- '#0#l%- p%)#%o& 0#tual*%&t% %l 'o&tol )% Sao Paulo )ua&t% 0a#o- )ía-, 4 )#0%-o#&'#)%&t%- :#'#%o& p%&-a %& la po-#$#l#)a) )% /u% tal 0%3 la pol#'ía 4 la- topa- -% &%.aía& a )#-paa 'o&ta lo- :u%l.u#-ta-5 u$o al.u&o- a'to- )% p#lla%, -o$% to)o %& pa&a)%ía-, al*a'%&%- 4, 'o*o *í*o, u& *ol#&o .a&)%, 'u4o- pop#%ta#o- 2u%o& a'u-a)o- )% %t%&% la :a#&a %& 0%3 )% *a&)ala al *%'a)o5 Lo- ta$aa)o%- o.aao& u& Co*#t+ )% D%2%-a Pol%ta#a KCDP, /u% -% 'o*po&ía %& .a& pat% )% a&a'o-#&)#'al#-ta-, 4 2o*ulao& u&a %t%&-a l#-ta )% %#.%&'#a- $a-ta&t% *o)%a)a-5 P%)ía& /u% %l E-ta)o #&t%0#%a paa %$aa lo- al/u#l%%- 4 lo- p%'#o- )% lo- al#*%&to-, lo 'ual -#0#( paa /u% %l *o0#*#%&to .o3a-% )% u& '#%to apo4o )% la 'la-% *%)#a, p%o &o 'o&'o)a$a 'o& la )o't#&a a&a'o-#&)#'al#-ta5 El CDP &%.o'#( 'o& %l .o$%&a)o po *%)#o )% u& 'o*#t+ )% p%#o)#-ta- Kpaa /u% &o pa%'#%-% /u% tata$a )#%'ta*%&t% 'o& %l E-ta)o 4, 2#&al*%&t%, o$tu0o u& #&'%*%&to .%&%al )% -ala#o)%l po 1, a-í 'o*o po*%-a- =/u% 2u%o& ol0#)a)a- p#)a*%&t%= %& %l -%&t#)o )% /u% %l .o$#%&o ll%0aía a 'a$o ota- %2o*a-5 El #&'%*%&to )%l po 1, au&/u% -% 'u*pl#( )% 2o*a #*p%2%'ta, %p%-%&t( u&a .a& 0#'to#a paa lo- :u%l.u#-ta- 4 2u% -%.u#)o )% u&a %t%&-a ol%a)a )% o.aa'#(& o$%a5 El *o0#*#%&to ta*$#+& -% popa.( al #&t%#o )%l %-ta)o )% Sao Paulo 4 'o&t#$u4( a po0o'a u&a :u%l.a .%&%al %& Río )% Ja&%#o )ua&t% %l *%- )% ul#o5 Lo- ta$aa)o%- )% Río 'o&/u#-tao& al.u&a*%oa- 4 -% %*$a'ao& %& u&a 'a*pa;a .%&%al#3a)a paa po*o0% la -#&)#'a'#(& %& 0a#o- -%'to%-5 No -(lo %l E-ta)o $a-#l%;o -% :a$ía 0#-to p#lla)o )%-p%0%)o po %l al'a&'% )% la- :u%l.a- )% ul#o, -#&o /u%, a)%*-, la -u$-#.u#%&t% %pa&-#(& %& .a& %-'ala )% la a't#0#)a) -#&)#'al ala*( -%#a*%&t% a lo#&)u-t#al%- 4 -u- al#a)o-5 E& -%pt#%*$% )% 191, %2o3a)o %l apaato %p%-#0o, %l E-ta)o %*p%3( a 'lau-ua -#&)#'ato- 4 *o&t( u&a %t%&-a 'a*pa;a )% )%t%&'#o&%- 4 )%pota'#o&%-5 La- a't#0#)a)%- pol#'#al%- 'o&t#&uao& )ua&t% 1918 al a*pao )%l %-ta)o )% -#t#o 4, al %-talla u&a &u%0a ol%a)a )% :u%l.a- %& )#0%-a- pat%- )% Ba-#l %& %l a;o -#.u#%&t%, %l *o0#*#%&to o$%o -% %&'o&t( 'o& u&a p%-%'u'#(& 'a)a 0%3 *- %2#'a35 Au&/u% lo- ta$aa)o%- lo.ao& o.aa :u%l.a- .%&%al%-, /u% o$tu0#%o& u& +#to pa'#al %& Sao Paulo 4 ota- '#u)a)%- )ua&t% 1919, lo- %-ulta)o- )% la %p%-#(& %& .a& %-'ala %a& *- 4 *0#-#$l%-5 El *o0#*#%&to o$%o &o -(lo :a$ía p%)#)o a al.u&o- )% -u- *#l#ta&t%- *- 'apa'#ta)o-, /u% 2u%o& )%pota)o-, -#&o /u% la- '%'#%&t%- )#0#-#o&%- #&t%&a- %& to&o a la %-tat%.#a 4 la- t't#'a- '%a$a& .a& 'o&2u-#(& %& %l *o0#*#%&to5 La- a't#0#)a)%- )% lo- .upo- )% 0#.#la&t%- )% )%%':a-, 4 la #&t%&-#2#'a'#(& )% la- 'a*pa;a- 'o&ta la- -upu%-ta- 'o&-p#a'#o&%- %ta&%a-, )%$#l#tao& 4 a#-lao& a&
*- a lo- ta$aa)o%- 4 -u- o.aa'#o&%-5 El 2a'a-o )% lo- #&t%&to- )% :u%l.a .%&%al %& 19, %& *%)#o )%l %*p%oa*#%&to )% la -#tua'#(& %'o&(*#'a, -%;al( %l 2#&al )%l .a& p%ío)o %plo-#0o )% lo p#&'#p#o- )% la :#-to#a o$%a %& Ba-#l5 A& *a4o%- 2u%o& la- *o0#l#3a'#o&%- /u% tu0#%o& lu.a %& A.%&t#&a %&t% 191 4 1915 E& 'a)a u&o )% a/u%llo- a;o- *- )% 15 ta$aa)o%- pat#'#pao& %& :u%l.a- -(lo %& la '#u)a) )% Bu%&oA#%-5 Dua&t% 1919, a;o )%l apo.%o, "859F ta$aa)o%- $o&a%%&-%- pota.oao& "F :u%l.a-5 La *a4o 4 *- 0#ol%&ta )% la- -a'u)#)a- 2u% la lla*a)a S%*a&a T.#'a, 4 o'u#( %& %&%o )% 19195 Dua&t% u&a :u%l.a )% lo- ta$aa)o%- )%l *%tal %& u&a 2$#'a )% Bu%&oA#%- :u$o ':o/u%- %&t% lo- p#/u%t%- 4 la pol#'ía, a 'o&-%'u%&'#a )% lo- 'ual%- *u#%o& 'uato o$%o-5 La 0#ol%&'#a -% popa.( %&to&'%- po to)a la '#u)a) 4, %& %l %&t#%o )% lo- 'uato ta$aa)o%-, la pol#'ía )#-pa( 'o&ta la *ult#tu) 4 'au-( la *u%t% a u&a- 0%#&t% p%-o&a-5 Lo- ta$aa)o%- %-po&)#%o& 'o& u&a :u%l.a .%&%al *a-#0a, la p#*%a /u% -% %.#-ta$a %& Bu%&o- A#%- )%-)% 1915 El %+'#to, la pol#'ía 4 .upo- )% 0#.#la&t%- l#$ao& $atalla 'o& lo- o$%o- %& la- 'all%- 4 *atao& a u& *í*o )% )o-'#%&to-, -%.& al.u&a- '('a-5 La- p#&'#pal%- 2%)%a'#o&%- -#&)#'al%- apo4ao& la :u%l.a .%&%al, p%o +-ta 4a :a$ía %*p%3a)o a&t%- )% -u- )%'laa'#o&%-5 a4, )% :%':o, po'o- #&)#'#o- )% pla#'a'#(& o 'oo)#&a'#(& po pat% )% la- o.aa'#o&%- o$%a- %& la S%*a&a T.#'a, a p%-a )% lo- u*o%#&2u&)a)o- )% u& 'o*plot $ol':%0#/u% /u% -#0#%o& )% p%t%to, %&t% oto-, paa u& po.o*o 0#tual 'o&ta lo- ta$aa)o%- u)ío- )% Bu%&o- A#%-5 Lo- -#&)#'al#-ta- a'a$ao& &%.o'#a&)o %l 2#& )% la :u%l.a .%&%al 'o& la 'o&)#'#(& )% /u% to)o- lo- %&'a'%la)o- 2u%a& pu%-to- %& l#$%ta) 4 -% 'o&'%)#%a la *a4oía )% la- p%t#'#o&%- o#.#&al%- )% lo- ta$aa)o%- )%l *%tal5 Lo- a&a/u#-ta- -% opu-#%o& al a'u%)o, p%o &o pu)#%o& 'o&t#&ua la :u%l.a5 Lo- .upo- >pat#(t#'o-? )% )%%':a-, /u% :a$ía& pat#'#pa)o %& la %p%-#(& 'o&ta %l *o0#*#%&to o$%o, -al#%o& *u4 2otal%'#)o- )% lo- -u'%-o- )% 19195 Ju&to 'o& -u- al#a)o- *#l#ta%- 4 '#0#l%-, a4u)ao& a %-t#&.# lo- #&t%&to- )% Y#.o4%& )% %-ta$l%'% la3o- *- %-t%':o- 'o& lo- -#&)#'al#-ta-5 E& 191, $ao la '%'#%&t% p%-#(& )% lo- 'o&-%0a)o%-, %l .o$#%&o a'tu( 2a&'a*%&t% 'o&ta lo-#&)#'al#-ta- )ua&t% u&a :u%l.a )% ta$aa)o%- potua#o-, 4 u& #&t%&to )% :u%l.a .%&%al 'o&0o'a)a po lo- -#&)#'al#-ta- 2u% u& 2a'a-o5 P%-#-t#%o& la- -%#a- )#0#-#o&%- #&t%&a- )%l *o0#*#%&to o$%o a.%&t#&o, /u% %& -u 'o&u&to %-ult( )%$#l#ta)o po la )%p%-#(& )% 'o*#%&3o- )%l )%'%o )% 195 E& C:#l%, :u$o po lo *%&o- 9 :u%l.a- %& Sa&t#a.o 4 Valpaaí-o %&t% 191H 4 191, )% la- 'ual%9 o'u#%o& )ua&t% 19195 La- *o0#l#3a'#o&%- 'o&ta %l 'o-t% )% la 0#)a ataía& a .a&)%- *ult#tu)%-, /u#3 :a-ta 15 p%-o&a- %& Sa&t#a.o %& 19195 Lo- ta$aa)o%- potua#o- 4 )% la- pla&ta- )% %&0a-a)o po!, ta.oao& u&a $%0% #&-u%''#(& %& Pu%to Natal%- %& 1919 4 -% a)u%;ao& )% la '#u)a) :a-ta /u% %l %+'#to lo- apla-t(5 El E-ta)o )##.#( al.u&a- )% la- %p%-#o&%- *- 2%o'%- 'o&ta lo- a&a'o-#&)#'al#-ta-, %& pat#'ula 'o&ta la 2#l#al ':#l%&a )% lo- I&)u-t#al o\%- o2 t:% ol) KI, /u% :a$ía o$t%)o u& .a& +#to o.aa&)o a lo- ta$aa)o%- potua#o- )% Valpaaí-o5 El E-ta)o ta*$#+& ll%0( a 'a$o u&a .a& *ata&3a )% ta$aa)o%- )%l tato %& Sa& 7%.o#o %& %l a;o 1915 La )%p%-#(& /u% %*p%3( %& C:#l% a 2#&al%- )% 19 %2o3( *u':o la po-#'#(& )% lo- pato&o-5 E& 191 o.aao& u&a %2#'a3 -%#% )% '#%%- pato&al%- 4 'o&-#.u#%o& a&ula *u':o- )% lo- lo.o- /u% lo- ta$aa)o%- :a$ía& 'o&/u#-ta)o %& la- :u%l.a- )% 191!19195 S#& %*$a.o, la 0#'to#a )% lo- pato&o- %-tu0o *u4 l%o- )% -% )%'#-#0a5 Au&/u% *u':a- o.aa'#o&%- /u%)ao& )%$#l#ta)a- 4 al.u&a- :a-ta )%-apa%'#%o&, %l *o0#*#%&to o$%o %& -u 'o&u&to :a$ía a)/u##)o *u':a 2u%3a %& C:#l% 4 %-#-t#( lo- #&t%&to- )% )%-tu#lo 'o& *u':o *- +#to /u% %& %l 'a-o )% la %p%-#(& 4 la '#-#- %'o&(*#'a /u% -#.u#%o& a la %pa&-#(& %& 19!195 u$o ta*$#+& *o0#l#3a'#(& %& .a& %-'ala )ua&t% %l p%ío)o 191!19 %& 0a#o- )% lo- paí-%- )o&)% %l *o0#*#%&to o$%o :a$ía -#)o *- $#%& l#*#ta)o a&t%- )% la .u%a5 E& Cu$a, lo- ta$aa)o%- )% lo pu%to-, 2%o'a#l%- 4 la 'o&-tu''#(&, a-í 'o*o lo- )% oto- a*o-, ll%0ao& a t+*#&o #*pota&t%- paola$oal%- )ua&t% 1918 4 19195 U&a ol%a)a )% :u%l.a- a'o*pa;a)a- )% *u':a 0#ol%&'#a $a#( Colo*$#a %&t% 1918 4 195 Ta$aa)o%- potua#o- )% Baa&!/u#lla 4 Cata.%&a, a-í 'o*o 2%o0#a#o- )% Sa&ta Mata, -% )%'laao& %& :u%l.a %& 1918 4 o$tu0#%o& '#%to +#to5 U&a -%#% )% pao- la$oal%- %& Bo.ot )ua&t% 1919 'ul*#&( 'o& u&a :u%l.a .%&%al#3a)a %& &o0#%*$%5 u$o :u%l.a- )% *#&%o- 4 ta$aa)o%- potua#o- %& E'ua)o5 E& P%, lo- ta$aa)o%- )% L#*a o.aao& u&a :u%l.a .%&%al /u% al'a&3( &ota$l% +#to %& %&%o )% 1919, :u%l.a /u% paa *u':o- -upu-o la 'o&/u#-ta )% la o&a)a )% o':o :oa-5 E& *a4o, -#& %*$a.o, ota :u%l.a .%&%al %& L#*a 4 El Callao 2u% )%ota)a, 4 -% 'al'ula /u% 'o-t( '#%& *u%to-5 LOS MOVIMIENTOS OBREROS EN EL DECENIO DE 19 Y LA APARICIN DE PARTIDOS COMUNISTAS
La )%p%-#(& )% po-.u%a, /u% a2%'t( a la *a4oía )% lo- paí-%- lat#&oa*%#'a&o- %& 69 o 191, 'o&t#$u4( a po&% 2#& al '#'lo )% %pa&-#(& )% lo- *o0#*#%&to- o$%o-5 No o$-ta&t%, %l ta*a;o 4 la #&t%&-#)a) -#& p%'%)%&t%- )% la *o0#l#3a'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa )ua&t% lo- a;o- 191!19
po)u%o& 'a*$#o- -#.#%at#0o- %& la- 'aa't%í-t#'a- )% la lu':a %&t% %l 'ap#tal 4 %l ta$ao )ua&t% %l )%'%o )% 195 E& *u':o- paí-%-, la *a.tu) )% la a.#ta'#(& o$%a :a$ía -a'u)#)o al E-ta)o 4 a lo.upo- .o$%&a&t%-, al *%&o- *o*%&t&%a*%&t%5 La 'o&-%'u%&'#a 2u% /u% %2o3ao& %l apaato %p%-#0o5 La %p%-#(& pa-( a %-ta *%o o.aa)a 4 a -% *- 'o&'#%&3u)a 'o& %l %*pl%o )% *%)#)atal%- 'o*o l#-ta- &%.a- *- %2#'a'%-, au&/u% -#.u#( ut#l#3&)o-% la 0#ol%&'#a 2í-#'a -al0a% 'o&ta lota$aa)o%-5 E& La Cou;a %& 19, po '#ta u& 'a-o %t%*o, la- auto#)a)%- ':#l%&a- )#%o& *u%t% a 0a#o- '%&t%&a%- )% ta$aa)o%- )%l tato a %-ulta- )% u&a )#-puta la$oal5 Al *#-*o t#%*po, %*p%3ao& a po$a-% ota- 2o*a- )% 'o&tola a la 'la-% ta$aa)oa5 La- #&&o0a'#o&%- #&-t#tu'#o&al%-olía& #&'lu#, 'o*o *í*o, al.u&a- %2o*a- -o'#al%- )% í&)ol% pa'#al, u&to 'o& #&t%&to- )% '%a &u%0o- *o)o- )% )o*#&a'#(& )% la- 'la-%- ta$aa)oa- po %l E-ta)o5 La *a4oía )% lo- po4%'to- )% %-t% t#po &o -% 'o&-ol#)ao& :a-ta )%-pu+- )% 19", p%o, %& .a& *%)#)a, t%&ía& -u- aí'%- %& loa'o&t%&'#!*#%&to- )%l p%ío)o 191!195 Dua&t% %l )%'%o )% 19, %& 0a#o- paí-%- %*p%3ao& a :a'%-% #&t%&to- )% '%a o 2o*%&ta -#&)#'ato- /u% 'u*pl#%a& lo- o$%t#0o- )%l E-ta)o, au&/u% &.u&o )% %llo- .o3( )%l +#to /u% la CROM o$tu0#%a %& M+#'o5 R%.í*%&%- ta& )#0%-o- 'o*o %l )% Y#.o4%& %& A.%&t#&a K191F!19, 198! 19", B%&a)%- %& Ba-#l K19!19F % I$;%3 %& C:#l% K19!19"1 po'uao&, %& u& *o*%&to u oto, 'oopta a lo- -#&)#'ato- 'o& 2#&%- %l%'toal%- o )% ota 'la-%5 El '()#.o )%l ta$ao ':#l%&o, po %%*plo, /u% 2u% a)opta)o po p#*%a 0%3 %& 19, p%o &o -% pu-o %& p't#'a :a-ta 19, a&u&'#a$a u&a %-tat%.#a /u% %& ota- pat%- )% A*+#'a Lat#&a -% -%.u#ía )%-pu+- )% 19"5 El '()#.o ':#l%&o auto#3a$a la %#-t%&'#a )% -#&)#'ato-, p%o %-t#&.ía -%#a*%&t% -u auto&o*ía 4 -u %2#'a'#a5 La2%)%a'#o&%- -#&)#'al%- a %-'ala #&)u-t#al 2u%o& po:#$#)a- 4 %l E-ta)o pa-( a 'o&tola ta&to lo po'%)#*#%&to- )% :u%l.a 'o*o %l %'o&o'#*#%&to uí)#'o )% lo- -#&)#'ato-, a-í 'o*o -u- 2#&a&3a- 4 %l%''#o&%-5 Lo- #&t%&to- )% a)opta '()#.o- la$oal%- %:au-t#0o- /u% -% :#'#%o& a&t%- )% 19" 2a'a-ao& ta&to %& Ba-#l 'o*o %& A.%&t#&a, )%$#)o %& pat% a la opo-#'#(& )% lo- 'o&-%0a)o%-, p%o ta*$#+&, %& %l 'a-o )% A.%&t#&a, po/u% %l *o0#*#%&to o$%o -% *o! H 0#l#3( %2#'a3*%&t% paa opo&%-% a tal *%)#)a5 >5 La *a4oía )% lo- .o$#%&o- a)optao& o a*pl#ao& 0a#a- 2o*a- )% l%.#-la'#(& -o'#al )ua&t% %l )%'%o )% 19, )%-%o-o- )% )#-*#&u# la a.#ta'#(& o$%a 4, %& al.u&o- 'a-o-, %-po&)% a p%-#o&%%l%'toal%-5] Lo- pato&o- -% opo&ía&! 'o& 2%'u%&'#a a /u% -% a)optaa %-t% t#po )% l%.#-la'#(&, au&/u% *u':a- 'lu-ula- %-p%'í2#'a- )% la *#-*a %& %al#)a) -%0ía& paa %-t#&.# la 'o*p%t%&'#a %&t% %*p%-a- 4, po lo )%*-, 2a'#l#ta la a'u*ula'#(& )% 'ap#tal5 E&t% la- *%)#)a- *- 'o*u&%- -% %&'o&ta$a& la- l#*#ta'#o&%- )% la )ua'#(& )% la o&a)a la$oal, la %.la*%&ta'#(& )%l ta$a( 2%*%&o % #&2a&t#l 4 %l pa.o )% #&)%*a'#o&%- %& lo- 'a-o- )% a''#)%&t%5 Al.u&o- paí-%- ta*$#+& a)optao& *%)#)a- paa %.ula la- 'o&)#'#o&%- )% ta$ao %& la- 2$#'a-, la- p%&-#o&%- 4 la- 0a'a'#o&%-5 Au&/u% a *%&u)o -u apl#'a'#(& %a *u4 l#*#ta)a 4 -% :a'ía 'u*pl# )% 2o*a #%.ula, la l%.#-la'#(& -o'#al )% %-t% p%ío)o *#t#.( pa'#al*%&t% al.u&o- )% lo- p%o%- a$u-o- )% lo- pato&o-5 U&a pat% -#.#'at#0a )%l *o0#*#%&to o$%o ta*$#+& %2o*ul( -u %-tat%.#a 4 -u t't#'a %& %l 'u-o )% lo- a;o- 0%#&t%5 Au&/u% la- .a&a&'#a- /u% lo- ta$aa)o%- :a$ía& o$t%)o a&t%- %& *o)o al.u&o )%-apa%'#%o& po 'o*pl%to %& la- 2%'u%&t%- )%ota- 4 la -%0%a %p%-#(& )% p#&'#p#o- )%l )%'%o, %l )%-'o&t%&to /u% )%-p%ta$a& la- %-tat%.#a- /u% a la -a3(& u-a$a %l *o0#*#%&to o$%o, -o$% to)o la :u%l.a .%&%al, %a *u4 .a&)%5 Mu':o- *#l#ta&t%- 'o&-#)%a$a& /u% lo-V%-ulta)o- ta&.#$l%- )% la- lu':a- )% 191!19 %a& %-'a-o-, %-p%'#al*%&t% %& 0#-ta )%l ta*a;o )% la- *o0#l#3a'#o&%- 4 %l p%'#o /u% %l *o0#*#%&to :a$ía pa.a)o, 4 la *a4oía )% lo- *o0#*#%&to- a&a'o-#&)#'al#-ta- %&tao& %& u& p%ío)o )% -%#a '#-#-QLa- 'o#%&t%- %2o*#-ta 4 'ola$oa'#o-ta .a&ao& 2u%3a]] %& 0a#o- paí-%-, %& pat%, 'o*o :%*o- 0#-to, a %-ulta- )% u&a polít#'a %-tatal /u% )% 2o*a '%'#%&t% %-t#*ula$a a tal%*o0#*#%&to- paa 2#&%- polít#'o-5 La pat#'#pa'#(& polít#'a 4 la &%.o'#a'#(& pa%'ía& o2%'% po-#$#l#)a)%- &u%0a- 4 ata't#0a-5 Al *#-*o t#%*po, apa%'#%o& ta*$#+& pat#)o- l%-ta- /u% 'o*p%t#ía& 'o& la- t%&)%&'#a- /u% p%)o*#&a$a& %& lo- *o0#*#%&to- o$%o- lat#&oa*%#'a&o- a&t%- )% 1915 El p%-t#.#o #&*%&-o )% la R%0olu'#(& u-a -#0#( paa #&-p#a a lo- *#l#ta&t%- )% to)o %l 'o&t#&%&t%5 Lo- p#*%o- pat#)o- 'o*u-ta-, -#& %*$a.o, -u2#%o& *u':o a 'au-a )% la)#-puta-]#%;22+Ta''#o&%-]4Za%T %2%'to- )% la p%-%'u'#(&5 Co& la %'%p'#(& pa'#al )% C:#l%, lo pat#)o- 'o&t#&uao& -#%&)o %lat#0a*%&t% p%/u%;o- 4 -u #&2lu%&'#a %& %l *o0#*#%&to o$%o 2u% l%0% :a-ta, 'o*o *í*o, la- po-t#*%ía- )%l )%'%o5 S#& %*$a.o, )ua&t% lo- a;o- 0%#&t% lo.ao& %& 0a#o- 'a-o- '%a -#&)#'ato- %&t% .upo- /u% a&t%- &o %-ta$a& o.aa)o-@ lo- %%*plo- *- &ota$l%)% %llo -o& lo- 'a*p%-#&o- )% al.u&a- pat%- )% M+#'o, P% 4 C:#l%, 4 lo- ta$aa)o%- a)*#-tat#0o)% A.%&t#&a 4 C:#l%5 E& 'o&ta-t% 'o& lo- -o'#al#-ta- 4 lo- a&a'o-#&)#'al#-ta-, lo- 'o*u-ta- p%t%&)ía& 'o*$#&a =$ao la )#%''#(& )%l pat#)o= %-tat%.#a- )##.#)a- ta&to a
la pat#'#pa'#(& %l%'toal 'o*o a la o.aa'#(& )% -#&)#'ato- K#&'lu4%&)o la at%&'#(& a la- .a&a&'#a%'o&(*#'a- #&*%)#ata-5 Lo- 'o*u-ta- ta*$#+& :a'ía& :#&! 'ap#+ %& /u% %l #*p%#al#-*o %a u&o )% loo$-t'ulo- p#&'#pal%- 'o&ta lo- /u% )%$ía& lu':a la- 'la-%- ta$aa)oa-5 Su a&l#-#- a2#*a$a /u% %l *o0#*#%&to o$%o po)ía -a'a po0%':o )% la- #0al#)a)%- %&t% -%'to%- )% la- $u.u%-ía- o'al % #&t%&a'#o&al po *%)#o )% al#a&3a- t%*poal%- /u% p%*#t#ía& a0a&3a al *o0#*#%&to %0olu'#o&a#o )% .a& al'a&'%5 Po 'o&-#.u#%&t%, lo- 'o*u-ta- ! apo4a$a& a 0%'%- a .o$#%&o- &a'#o&al#-ta- /u% tata$a& )% l#*#ta la p%&%ta'#(& Q%ta&%a %& la- %'o&o*ía- &a'#o&al%-5 Lo- a&a'o-#&)#'al#-ta-, %& 'a*$#o, 0%ía& po'a- )#2%%&'#a- %&t% %l 'ap#tal &a'#o&al 4 %l %ta&%o, 4 'o&-#)%a$a& /u% %l &a'#o&al#-*o &o %a &a)a *- /u% u&a #)%olo.ía $u.u%-a5 W La- %-tat%.#a- )% lo- pat#)o- 'o*u-ta- 0a#a$a& u& po'o )% u& paí- a oto, -o$% to)o %& lo- p#*%o- a;o-, p%o %& .%&%al %-ta$a& #&2o*a)a- po u&a -%#% )% #)%a- %lat#0a- a la &atual%3a 2%u)al )% la- -o'#%)a)%- lat#&oa*%#'a&a-, %l &%'%-a#o pa-o )% la %.#(& po u&a -%#% )% %tapa- :#-t(#'a- K%& %-p%'#al, la %tapa )% la %0olu'#(& $u.u%-a 4 %l 'a't% t%*poal*%&t% po.%-#-ta )% la $u.u%-ía &a'#o&al5 E-to- a&l#-#- %a& %l o#.%& )% %-tat%.#a- )##.#)a- a a'%l%a la %0olu'#(& $u.u%-a 4 la #&)u-t#al#3a'#(& &a'#o&al5 La I&t%&a'#o&al Co*u-ta p%-ta$a %lat#0a*%&t% po'a at%&'#(& a A*+#'a Lat#&a, %'%p'#(& :%':a )% M+#'o, a&t%- )% lo- lt#*o- a;o- 0%#&t%5 A pat# )% 198, %*p%o, %l Co*#&t%& %&t( %& lo /u% -% )%&o*#&a -u >t%'% p%ío)o? K/u% )u( :a-ta la a)op'#(& )% t't#'a- 2%&t%popul#-ta- %& 19" % :#3o .a&)%- %-2u%3o- po o$t%&% la a):%-#(& a -u &u%0a % #&ta&-#.%&t% lí&%a )% >'la-% 'o&ta 'la-%?5 E-ta polít#'a -% opo&ía, %&t% ota- 'o-a-, a la 'ola$oa'#(& )% lo- 'o*u-ta- 'o& lo- -o'#al#-ta- 4 oto%l%*%&to- &o 'o*u-ta-@ -u a)op'#(& %& A*+#'a Lat#&a, po %%*plo, 'o&t#$u4( a po&% 2#& a u& 2%&t% %l%'toal *o)%a)a*%&t% po*%t%)o %& Ba-#l =%l Blo'o Op%a#o % Ca*po&+- K0+a-% *a)%la&t%= % :#3o /u% %& 0a#o- paí-%- lo- 'o*u-ta- a$a&)o&aa& la- o.aa'#o&%- o$%a%#-t%&t%- 4 '%a-%& -#&)#'ato- 4 2%)%a'#o&%- #&)%p%&)#%&t%- %&'a$%3a)o- po %llo- *#-*o-5 E& 199, %& u& 'o&.%-o '%l%$a)o %& Mo&t%0#)%o, lo- 'o*u-ta- o.aao& la Co&2%)%a'#(& S#&)#'al Lat#&o! A*%#'a&a, /u% t%&ía /u% a$a'a to)o %l 'o&t#&%&t%5 Po'o )%-pu+-, lo- pat#)o- 'o*u-talat#&oa*%#'a&o- '%l%$ao& -u- p#*%o- *ít#&%- 'o&u&to- %& Bu%&o- A#%-, 'o& la a-#-t%&'#a )% )%l%.a)o- )% 'ato'% paí-%-, %& lo- 'ual%- pa-ao& %0#-ta al pap%l )% lo- pat#)o- %& to)a la %.#(& 4 po'uao& /u% la p't#'a %-tu0#%-% 'o&2o*% 'o& la polít#'a )%l >t%'% p%ío)o?5 El p#*% pat#)o 'o*u-ta lat#&oa*%#'a&o :a$ía apa%'#)o %& M+#'o %& 1919, )%l -%&o )% u& p%/u%;o .upo -o'#al#-ta5 El &a'#o&al#-ta #&)#o M5 N5 Ro4 o.a( %l &u%0o pat#)o 'o& %l %-tí*ulo )%l $ol':%0#/u% M#':a%l Boo)#&, /u% a la -a3(& %-ta$a %& M+#'o, p#&'#pal*%&t%, al pa%'%, %& *#-#(& 'o*%'#al5 El pat#)o ll%0( u&a %#-t%&'#a p%'a#a )ua&t% -u- p#*%o- a;o-, )%$#)o %& pat% a u& l#)%a3.o 2lu'tua&t% /u% &o -#%*p% %-ta$a 2a*#l#a#3a)o 'o& la- 'o&)#'#o&%- /u% -% )a$a& %& M+#'o5 El p#*% -%'%ta#o .%&%al, Jo-+ Al#%&, %-ult( -% u& a.%&t% )%l -%0#'#o )% #&2o*a'#(& *#l#ta )% loE-ta)o- U)o-5 El pop#o Ro4, /u% :a$ía :u#)o )% lo- E-ta)o- U)o- al %&ta +-to- %& la p#*%a .u%a *u&)#al, -% *a':( )% M+#'o %& 19, paa a-#-t# al -%.u&)o 'o&.%-o )%l Co*#&t%&, 4 &u&'a 0ol0#(5 Oto- *#l#ta&t%- %ta&%o- )%-%*p%;ao& pap%l%- #*pota&t%- %& )#0%-o- *o*%&to- )% lo p#*%o- a;o- )%l pat#)o %l apo&+- S%& ata4a*a, %l -u#3o Al2%) St#&% KE).a oo., 4 0a#o'o*u-ta- )% lo- E-ta)o- U)o- 4 )% ota- pat%-5 D%-pu+- )% /u% a$a&)o&aa& la C7T a&a'o-#&)#'al#-ta %& 191 K0+a-% a&t%#o*%&t%, lo'o*u-ta- %&'o&tao& )#2#'ulta)%- paa *a&t%&% la3o- %2%'t#0o- 'o& %l *o0#*#%&to o$%o, au&/u% tu0#%o& *- +#to o.aa&)o a lo- 'a*p%-#&o-, -o$% to)o %& %l %-ta)o )% V%a'u35 A *%)#a)o- )% loa;o- 0%#&t%, B%ta* ol2%, *#%*$o )%l Pat#)o Co*u-ta )% lo- E-ta)o- U)o-, )##.#( la %o.aa'#(& )%l pat#)o *%#'a&o 'o& %l 2#& )% %l#*#&a -upu%-ta- t%&)%&'#a- a&a/u#-ta- /u% p%o'upa$a& al Co*#&t%& )%-)% :a'ía al.& t#%*po5 E& %l p%ío)o 19F!19, %l pat#)o 4a %%'ía 'o&-#)%a$l% #&2lu%&'#a %&t% lo- ta$aa)o%- )%l 2%o'a#l 4 al.u&o- *#&%o-5 La %-tat%.#a -#&)#'al )% lo- 'o*u-ta- :a$ía 'o&-#-t#)o, .%&%al*%&t%, %& ta$aa a ta0+- )% la CROM, p%o, a&t% %l )%-o)%& /u% %#&a$a %& %-a o.aa'#(& %& 198, 4 )% a'u%)o 'o& la polít#'a )%l Co*#&t%& %& %l >t%'% p%ío)o?, %l pat#)o '%( u&a o.aa'#(& #&)%p%&)#%&t% )##.#)a po +l *#-*o5 La Co&2%)%a'#(& S#&)#'al Uta#a )% M+#'o, /u% a-í -% lla*a$a la &u%0a o.aa'#(&, 2u% )ua&t% u& t#%*po, a p#&'#p#o- )%l )%'%o )% 19", u&a 2u%3a #*pota&t% %& %l *o0#*#%&to o$%o5 " La- )#0#-#o&%- /u% )%-)% :a'ía *u':o p%tu$a$a& %l *o0#*#%&to o$%o a.%&t#&o p%-#-t#%o& )ua&t% %l )%'%o )% 195 La -#&)#'al#-ta GORA I[ -#.u#( -#%&)o la *- 2u%t% )% la- 'o&2%)%a'#o&%-#&)#'al%- )% la &a'#(&, 4 u&a )% -u- p#&'#pal%- 2#l#al%- 'o&tola$a 0#tual*%&t% lo- pu%to-5 E& 19, la GORA I[, /u% %&.lo$a$a a lo- 'o*u-ta-, 'a*$#( -u &o*$% po %l )% U(& S#&)#'al A.%&t#&a KUSA5 La GORA V, /u% %a *- p%/u%;a, 'o&t#&u( %p%-%&ta&)o a u&a #*pota&t% 'o#%&t% a&a/u#-ta )%&to )%l *o0#*#%&to o$%o5 Ta*$#+& %#-tía& 0a#o- .upo- #&)%p%&)#%&t%-, %&t% lo- /u% )%-ta'a$a& lo- ta$aa)o%- )%l 2%o'a#l, /u% 2u%o& la $a-% )% ota o.aa'#(& &a'#o&al, la Co&2%)%a'#(& O$%a A.%&t#&a KCOA, 2u&)a)a %& 19F5 Lo- -#&)#'al#-ta- 4 lo- #&)%p%&)#%&t%-, /u% $u-'a$a& $%&%2#'#o- 'o&'%to- paa -u- a2#l#a)o-, %&ta$lao& )#0%-a- 2o*a- )% &%.o'#a'#(& polít#'a 'o& %l E-ta)o5
Lo- .o$#%&o- )%l Pat#)o Ra)#'al )% lo- a;o- 0%#&t% -% *o-tao& a *%&u)o %'%pt#0o-, pu%- %-p%a$a& o$t%&% 0oto- )% la 'la-% ta$aa)oa 4, %& to)o 'a-o, %a& *- tata$l%- /u% lo- pato&o-5 Al 2#&al#3a %l )%'%o, %l *o0#*#%&to o$%o a.%&t#&o -%.uía )#0#)#)o %& t%- 'o&2%)%a'#o&%&a'#o&al%- Kla USA, la GORA 4 la COA, 0a#o- a.upa!*#%&to- #&)%p%&)#%&t%- 4 u&a &u%0a o.aa'#(& -#&)#'al 'o*u-ta, %l Co*#t+ )% U)a) S#&)#'al Cla-#-ta5 Po'o )%-pu+-, &o o$-ta&t%, la p#&'#pal%- 'o&2%)%a'#o&%- =%'%pto la a&a/u#-ta GORA= -% u%o& paa 2o*a la Co&2%)%a'#(& 7%&%al )%l Ta$ao KC7T5 El .upo *#l#ta /u% -% :#3o 'o& %l po)% %& 19" -#.u#( u&a polít#'a )% .a& :o-t#l#)a) paa 'o& %l *o0#*#%&to o$%o 4, -# $#%& u&a pat% )% la C7T %-ta$a )#-pu%-ta a 'ola$oa 'o& %l &u%0o +.#*%&, la- po-#$#l#)a)%- )% a0%&%&'#a %-ultao& %-'a-a-5 A&t% %l pao '%'#%&t% 4 la %p%-#(& %-tatal, %l *o0#*#%&to o$%o a.%&t#&o =a p%-a )% &ota$l%- lu':a- po pat% )% lo- ta$aa)o%- )% la#&)u-t#a- ''a 4 )%l p%t(l%o, %&t% oto-= -u2#( -%#o- %0%-%- a p#&'#p#o- )%l )%'%o )% 19" 4 p%)#( .a& pat% )% lo /u% :a$ía .a&a)o )ua&t% %l )%'%o a&t%#o5 ! El .upo /u% 2o*( %l Pat#)o Co*u-ta %& A.%&t#&a &a'#( )% u&a %-'#-#(& /u% -% :a$ía po)u'#)o %&t% lo- -o'#al#-ta- %& 191 a 'au-a )% la pat#'#pa'#(& %& la p#*%a .u%a *u&)#al5 Lo- -o'#al#-ta- pat#)a#o- )% la &%utal#)a) a'a$ao& 2u&)a&)o ota o.aa'#(&, %l Pat#)o So'#al#-ta I&t%&a'#o&al KPSI %& 1918, %l 'ual, )ua&t% %l a;o -#.u#%&t%, 0ot( a 2a0o )%l #&.%-o %& la I&t%&a'#o&al Co*u-ta5 El PSI -% 'o&0#t#( o2#'#al*%&t% %& %l Pat#)o Co*u-ta %& )#'#%*$% )% 195 Lo- -o'#al#-ta-, %& -u 'o&0%&'#(& )% 191, %':a3ao& Kpo 5 0oto- 'o&ta "5F u&a popu%-ta paa a):%#-% al Co*#&t%&5 Mu':o- )% %llo-, &o o$-ta&t%, )%ao& %l pat#)o paa u-% a lo- 'o*u-ta-, /u% %l#.#%o& 'a&)#)ato- a 'a.o- lo'al%- %& 0a#a- '#u)a)%- )ua&t% %l )%'%o )% 195 D%&to )%l &u%0o pat#)o la- )#-puta- %&t% 2a''#o&%-, ta&to )% #3/u#%)a- 'o*o )% )%%':a-, %-ultao& %&'o&a)a-, 4 :a-ta la- po-t#*%ía- )%l )%'%o &o lo.( #*po&% -u 'o&tol %l .upo %&'a$%3a)o po V#'to#o Co)o0#lla 4 apo4a)o po %l Co*#&t%&5 E& C:#l%, %l *o0#*#%&to o$%o 'o&-#.u#( -opota la %p%-#(& )%l E-ta)o 4 la -%0%a )%p%-#(& )% la po-.u%a5 El Pat#)o O$%o So'#al#-ta KPOS )%'#)#( p%)# la a)*#-#(& %& %l Co*#&t%& %& )#'#%*$% )% 19 4 pa-( a -% o2#'#al*%&t% %l Pat#)o Co*u-ta %& %&%o )% 195 La o.aa'#(& *a&tu0o u&a .a& auto&o*ía %-p%'to )% la- )#%'t#'%- )%l Co*#&t%& :a-ta 2#&al%- )% lo- a;o- 0%#&t%5 E& la- %l%''#o&% p%-#)%&'#al%- )% 19, lo- 'o*u-ta- apo4ao& )%'#)#)a*%&t% a u& 'a&)#)ato )% 'oal#'#(& /u% o$tu0o *- )%l 8 po 1 )% lo- 0oto-5 Lo- 'o*u-ta- ta*$#+& %p%-%&ta$a& u& %l%*%&to #*pota&t% %& %l *o0#*#%&to -#&)#'al la GOC, la 'o&2%)%a'#(& /u% )o*#&a$a la- 3o&a- )%l tato 4 )% la *#&%ía )% 'a$(&, 0ot( a 2a0o )% a2#l#a-% a la o.aa'#(& -#&)#'al )%l Co*#&t%& %& )#'#%*$% )% 1915 Loa&a'o-#&)#'al#-ta-, #&'lu4%&)o la 2#l#al ':#l%&a )% lo- I, 'o&t#&uao& %&'a$%3a&)o lo- p#&'#pal%-#&)#'ato- )% Sa&t#a.o 4 Valpaaí-o, %&t% %llo- lo- )%l a*o *aít#*o 4 )% la 'o&-tu''#(&5 S#& %*$a.o, )%-pu+- )% 19 la -%0%a %p%-#(& %%'#)a po %l .o$#%&o )% Calo- I$;%3 )%$#l#t( -%#a*%&t% a lo pat#)o- 4 -#&)#'ato- )% la #3/u#%)a5 E& Ba-#l, %l a'o-o, la- )%t%&'#o&%- 4 la- %pul-#o&%- /u% tu0#%o& lu.a a 'o&-%'u%&'#a )% la- :u%l.a)%l p%ío)o 191!19 :a$ía& )#%3*a)o %l *o0#*#%&to o$%o, 4 la %p%-#(& po-#.u#( )ua&t% to)o %l )%'%o, 2a'#l#ta)a po %l %-ta)o )% -#t#o /u% %-tu0o %& 0#.o %&t% 19 4 19F5 Al%&ta)o- :a-ta '#%to pu&to po %l E-ta)o, lo- -#&)#'ato- a*a#llo- 4 %2o*#-ta- 'o&t#&uao& #&2lu4%&)o %& u&a &ut#)a pat% )% la 'la-% ta$aa)oa, %-p%'#al*%&t% %& Río )% Ja&%#o 4 0a#a- '#u)a)%- )%l &ot%5 El *o0#*#%&to o$%o -u2#( &u%0a- %-'#-#o&%- 'ua&)o *u':o- *#l#ta&t%- a&a'o-#&)#'al#-ta- %':a3ao& .a& pat% )% la a&t%#o %-tat%.#a )%l *o0#*#%&to 4, $ao la #&2lu%&'#a )%l +#to )% lo- $ol':%0#/u%-, pa-ao& a apo4a %l 'o&'%pto )% u& )#-'#pl#&a)o pat#)o )% 0a&.ua)#a, /u% &o %':a3a$a la pat#'#pa'#(& polít#'a la:u%l.a- %& po- )% o$%t#0o- %'o&(*#'o- a pla3o 'oto5 Au&/u% %l a&a'o-#&)#'al#-*o 'o&t#&u( -#%&)o u&a 'o#%&t% #*pota&t% %& %l *o0#*#%&to o$%o, 4 la p%)o*#&a&t% %& Sao Paulo, -u po-#'#(& %& la *a4oía )% la- '#u)a)%- )%'l#&( )% 2o*a )%'#-#0a, )%$#l#ta)a po la %p%-#(& 4 la- )%2%''#o&%-5 E& Ba-#l, &o -u.#( &.& pat#)o -o'#al#-ta -#.#'at#0o, 4 % a&a'o-#&)#'al#-ta- 2u&)ao& %l Pat#)o Co*u-ta %& 195 La &u%0a o.aa'#(& -% %-ta$l%'#( .a)ual*%&t% %& 0a#o- -#&)#'ato- )% Río )% Ja&%#o 4 %& 19F o.a( u& 2%&t% %l%'toal, /u% *- a)%la&t% pa-aía a lla*a-% Blo'o Op%a#o % Ca*!po&+- KBOC5 E& 19 %l BOC :#3o 'a*pa;a a 2a0o )% u& 'a&)#)ato pala*%&ta#o &o 'o*u-ta /u% %-ult( %l%.#)o 4, %& %l a;o -#.u#%&t%, %l#.#( )o- *#%*$o- )%l pat#)o paa %l A4u&ta*#%&to )% Río )% Ja&%#o5 El pat#)o -u2#( -%#a- )%2%''#o&%- a 2#&al%- )% lo- a;o- 0%#&t%, ta&to po pat% )% lo- tot-\#-ta'o*o )% *#%*$o- /u% -% opo&ía& a la polít#'a )%l >t%'% p%ío)o?5 A p%-a )% %llo, 'o&t#&u( o'upa&)o u&a po-#'#(& #*pota&t% %& %l *o0#*#%&to o$%o 4 %& 199 '%( u&a %2í*%a 'o&2%)%a'#(& -#&)#'al &a'#o&al, la Co&2%)%a'o 7%al )o Tata al:o5 El Pat#)o Co*u-ta :a$ía *a&t%)o 'o&ta'to- 'o& Luí- Calo- P%-t%-, %l o0%& o2#'#al *#l#ta 'u4a- :a3a;a- al 'o&)u'# la >'olu*&a P%-t%-? po la- %.#o&%- apata)a- )% Ba-#l %&t% 19 4 19 :a$ía& o'upa)o la #*a.#&a'#(& )% .a& pat% )%l paí-5 S#& %*$a.o, la- po-tua- polít#'a- /u% P%-t%a)opt( )ua&t% %l )%'%o )% 19 %-ultao& %-ta $a-ta&t% l%o- )% la- 'o*u-ta- 4 la- %la'#o&%-
-#.u#%o& -#& )a 2uto :a-ta %l )%'%o -#.u#%&t%, *o*%&to %& /u% P%-t%- %&t( 2#&al*%&t% %& %l pat#)o /u% #$a a %&'a$%3a )ua&t% *- )% 'ua%&ta a;o-5 CONCLUSIN
E& 19" la p%/u%;a 'la-% ta$aa)oa u$a&a )% 2#&al%- )%l -#.lo # 4a :a$ía %p%#*%&ta)o .a&)%'a*$#o-5 Au&/u% la- %'o&o*ía- lat#&oa*%#'a&a-, 'o*o po)u'toa- )% atí'ulo- $-#'o-, -%.uía& :all&)o-% l#.a)a- 2u&)a*%&tal*%&t% a Euopa 4 A*+#'a )%l Not%, la #&)u-t#a %& lo- paí-%- .a&)%:a$ía '%'#)o )% 2o*a -#.#'at#0a5 E& 'a-# to)a- pat%-, lo- ta$aa)o%- :a$ía& '%a)o #&-t#tu'#o&% paa )%2%&)%-%, a)/u##)o %p%#%&'#a 4, %& al.u&o- 'a-o-, *%oa)o -u- 'o&)#'#o&%- )% 0#)a 4 ta$ao5 Su- lu':a- :a$ía& )a)o o#.%& a u& #*pota&t% 'o&u&to )% l%4%- -o'#al%- 4 a u& '%'#%&t% pap%l )%l E-ta)o %& la- 'u%-t#o&%- la$oal%- l%.a)o- /u% %-ultaía& a*$#.uo- 4 /u% -#0#%o& ta*$#+& 'o*o #&-tu*%&to- paa 'o&t%&% a la 'la-% ta$aa)oa )%&to )%l o)%& #*p%a&t%5 Mo0#*#%&to- o$%o- /u% -% :a$ía& 2o*a)o %& la- lu':a- )% lo- )%'%o- a&t%#o%- %p%-%&ta$a& %& la *a4oía )% lo- paí-%- u&a 2u%3a 'apa3 )% #&2lu# %& la )#%''#(& )% la 0#)a &a'#o&al5 No o$-ta&t%, la- )o't#&a- )% lo- *o0#*#%&to)% a&t%- )% 19" .%&%al*%&t% p%)#%o& t%%&o a&t% lo- *o0#*#%&to- popul#-ta-, &a'#o&al#-ta- 4 %-tat#-ta-, /u% )o*#&ao& la polít#'a %& .a& pat% )% A*+#'a Lat#&a )ua&t% lo- )%'%o- po-t%#o%- a 19"5 S#& %*$a.o, %l pop#o popul#-*o %a u&a %a''#(& a la lu':a )% 'la-%- 4 a la *o0#l#3a'#(& %al 4 pot%&'#al )% la 'la-% ta$aa)oa5 Su- aí'%- pu%)%& 0%-% 'laa*%&t% %& lo- a'o&t%'#*#%&to- 4 polít#'a- )% lo- a;o- a&t%#o%-5
Capítulo 3 LA CLASE TRABAJADORA URBANA Y EL MOVIMIENTO OBRERO EN AMÉRICA LATINA DESDE 1930 INTRODUCCIN
E*pl%a la- pala$a- >'la-% ta$aa)oa? o >pol%ta#a)o? al :a$la )% la :#-to#a )% A*+#'a Lat#&a )%-)% 19" pla&t%a )#2#'ulta)%-5 E-ta- pala$a- pa%'%& *- o *%&o- apop#a)a- %& %l 'a-o )% al.u&o- .upo- )% ta$aa)o%-, %& '#%to- *o*%&to- 4 lu.a%-, *#%&ta- /u% %& %l 'a-o )% oto- .upo- la- pala$a- >'la-% ta$aa)oa? -u.#%%& u&a :o*o.%&%#)a) )% o#.%& -o'#al, )% lu.a %& %l *u&)o )%l ta$ao 4 )% a't#tu) 4 o.aa'#(& *a4o )% lo /u% %-t u-t#2#'a)o5 El po$l%*a %- %al *-5 /u%5 pua*%&t% -%*&t#'o5 E& %l 'a*$#a&t% *u&)o la$oal '#%ta'at%.oía- o .upo- )% ta$aa)o%- a'a$ao& )%2#+&)o-% a -í *#-*o- =o -#%&)o )%2#)o- po oto-= 'o*o, %& '#%to -%&t#)o, u&a >'la-% ta$aa)oa? 4 la- 'o&-%'u%&'#a- )% %-ta )%2#'#(& 'ultual a2%'tao& -u 2o*a )% p%&-a %& %l *u&)o 4 )% a'tua %& +t5 E%*plo- 'l-#'o- )% %-to -o& la- 'la-%- ta$aa)oa- )% A.%&t#&a 4 C:#l%, )o&)% u& 2u%t% -%&t#)o )% la #)%&t#)a) )% 'la-% %-ta$a 0#&'ula)o a 'laa- o#%&ta'#o&%- polít#'a-5 S#& %*$a.o, %-ta &o %a %& *o)o al.u&o la %p%#%&'#a *o)al, 4 *u':o- ta$aa)o%- lat#&oa*%#'a&o- -% 0%ía& a -í *#-*o- %& t+*#&o*u':o *- )#2u-o-, 4a 2u%a 'o*o +l#t%- )#-t#&t#0a-, -%paa)a- )%l %-to )% la po$la'#(& ta$aa)oa, o -u$-u*#)o- )%&to )% u&a 'at%.oía -o'#al *a4o lla*a)a a 0%'%- >lo- po$%-? 4 ota- 0%'%- >%l pu%$lo?5 E-ta- 2o*a- )#0%-a- )% #)%&t#)a) -o'#al K4 la- lu':a- %lat#0a- a la )%2#'#(& polít#'a 4 'ultual )% lo- ta$aa)o%- u$a&o- :a& -#)o u& %l%*%&to 2u&)a*%&tal %& la )#&*#'a )% la o.aa'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa 4 )%l pu%$lo, 4 'o*p%&)%& u&o )% lo0í&'ulo- %&t% %l *o0#*#%&to o$%o, )%2#)o %-t#'ta*%&t%, 4 *o0#*#%&to- -o'#al%- *a*pl#o-5 Au&/u% %l p%-%&t% 'apítulo -% o'upa p#&'#pal*%&t% )%l *o0#*#%&to o$%o )%2#)o )% *a&%a %-t#'ta, a lo la.o )% to)o +l -% :a& 0a#a- %2%%&'#a- a lo- 0í&'ulo- %&t% %l *o0#*#%&to o$%o 4 *o0#*#%&to- -o'#al%- *- a*pl#o-, %-p%'#al*%&t% %& %la'#(& 'o& lat%&-#o&%- %&t% lo- ta$aa)o%- 4 lo- *o0#*#%&to- %& 2a0o )% la )%*o'a'#a )% lo- a;o'ua%&ta 4 %& %la'#(& 'o& lo- 0í&'ulo- 'a)a 0%3 *- %-t%':o-, 4 to)a0ía po$l%!? *t#'o-, %&t% %l *o0#*#%&to o$%o 4 lo- *o0#*#%&to- -o'#al%- u$a&o- %& lo- a;o- -%-%&ta 4 -%t%&ta5 El %-tu)#o )% la po$la'#(& ta$aa)oa u$a&a )% A*+#'a Lat#&a ta*$#+& :a )% t%&% %& 'u%&ta la- pala$a- /u% ta&to la- +l#t%- 'o*o lo- ta$aa)o%- *#-*o- ut#l#3a& paa %2%#-% a
%-ta *a-a :u*a&a5 Lo- >po$%-?, %l >pu%$lo?, la- >*a-a-?, lo- >ta$aa)o%-? -o& )%2#'#o&%alt%&at#0a- 'o& #&*%&-a- )#2%%&'#a- %& -u- 'o&&ota'#o&%- 4 -u- 'o&-%'u%&'#a- paa la a''#(& polít#'a5 A %-ta a*$#.%)a) 4 %-ta 'o&to0%-#a -%*&t#'a- -% a;a)% la )#-t#&'#(& /u% %#-t% %& %-pa;ol %&t% >ta$aa)o? 4 >o$%o? K4 %& potu.u+- %&t% tra#alhador y o$erario%, la)#-t#&'#o&%- %&t% ta$aa)o%- %& %l -%&t#)o *- .%&%al, 4 lo- ta$aa)o%- *a&ual%-, o$%o)% 2$#'a, %& u& -%&t#)o *u':o *- #.uo-o5 E& C:#l%, )% :%':o, la- l%4%- la$oal%- t%&)ía& a 'o&-a.a u&a )#-t#&'#(& pa%'#)a %&t% lo- %*pl%a)o-, /u% 'o$a$a& *%&-ual*%&t%, 4 loo$%o-, /u% 'o$a$a& -%*a&al*%&t%5 S# $#%& %-ta )#-t#&'#(& a *%&u)o -% 'o%-po&)ía 'o& la /u% %#-t% %&t% ta$aa)o%- &o *a&ual%- 4 ta$aa)o%- *a&ual%-, %a po-#$l% /u% a ta$aa)o%- 'o& %*pl%o- #)+&t#'o- -% l%- #&'lu4%a %& 'at%.oía- )#2%%&t%- -%.& 'ual%- 2u%a& %a'ta*%&t% la- #&)u-t#a- )o&)% ta$aa$a&5 Po -# la 'o*pl%#)a) 2u%-% po'a, %& Ba-#l la pala$a- >'la-%? 4 >'at%.oía? -olía& ut#l#3a-% )% *a&%a #&t%'a*$#a$l% 'o*o, po %%*plo, al )%'# a classe metal&rgica paa %2%#-% a la 'at%.oía /u% 2o*a& lo- o$%o- )%l *%tal 4 a classe tra#alhadora Ku o$erar'a% al :a$la )%l 'o&u&to )% la 'la-% ta$aa)oa5 A %-ta)#-t#&'#o&%- :a$ía /u% -u*a u&a -%#% )% )%2#'#o&%- 'ultual%- %lat#0a- a 'o&'%pto- )% %t'#)a) &%.o, #&)#o, *%-t#3o, 'a$o'lo, %t'+t%a5 E-ta 'apa +t'a a;a)#)a a la )%2#'#(& 'ultual )% lo /u% -#.#'a$a -% ta$aa)o 'o*pl#'a$a *- la -#tua'#(& % #*p%)ía /u% -% 2o*aa u&a #)%&t#2#'a'#(& )% 'la-%5 A)%*-, au&/u% la #*pota&'#a )% la %t'#)a) %& la #)%&t#)a) )% la 'la-% ta$aa)oa 0a#a$a )% u& paí- a oto, la 'o*po-#'#(& -%ual )% la po$la'#(& a't#0a %a u& 2a'to #*pota&t% %& to)a- pat%-5 S# $#%& %- po$a$l% /u% lata$aa)oa- )% la #&)u-t#a t%t#l, po %%*plo, -% 'o&-#)%a-%& a -í *#-*a- pat% )% u&a 'la-% ta$aa)oa, %& *o)o al.u&o %- 'lao /u% o'u#%a lo *#-*o %& %l 'a-o )% la- *u%%- /u% ta$aa$a& )% la0a&)%a-, -#0#%&ta- )o*+-t#'a- o %& )#0%-a- o'upa'#o&%- )% -%0#'#o-5 E& to)o 'a-o, ta&to la #)%&t#)a) 'o*o la o.aa'#(& )% 'la-% la- )%t%*#&a$a& %& .a& pat% lota$aa)o%- 0ao&%-, al *%&o- :a-ta %l )%'%o )% 195 La p#)a u$aa'#(& /u% tu0o lu.a )%-pu+- )% 19 4 la %pa&-#(& )% lo /u% a:oa -% lla*a >%l -%'to #&2o*al? %& lo- a;o- -%-%&ta 4 -%t%&ta '%ao& %& la po$la'#(& ta$aa)oa &u%0a'at%.oía- a la- /u% -(lo 'o& .a& )#2#'ulta) po)ía*o- lla*a >pol%ta#a-?5 Au&/u% la *a4oía )% %-ta- p%-o&a- -(lo t%&ía& -u 'apa'#)a) )% ta$ao paa .a&a-% la 0#)a, %-to &o -% ta)u'ía &%'%-a#a*%&t% %& u& %*pl%o a-ala#a)o 4 %.ula, 4 *u':o *%&o- %& u& -%&t#)o 'lao )% #)%&t#2#'a'#(& )% 'la-%5 E*pl%a)o- a *%&u)o %& %*p%-a- p%/u%;a- o aut(&o*o-, 2u%a )%l 'a*po )% la l%.#-la'#(& la$oal, lo- ta$aa)o%- )%l -%'to #&2o*al -% .a&a$a& la 0#)a %& 'o&)#'#o&%- po'o pop#'#a- paa /u% -% 2o*a-% u&a #)%&t#2#'a'#(& )% 'la-% ta$aa)oa5 E& %l oto %t%*o )%l *%'a)o )% ta$ao la %pa&-#(& *a-#0a 4 -o-t%)a )%l %*pl%o p$l#'o po)uo u& -%.*%&to )% la po$la'#(& a't#0a al /u% 'a$ía 'al#2#'a )% >a-ala#a)o- &o *a&ual%-?5 La- 'o&)#'#o&%- )% ta$ao, la 'at%.oía at#$u#)a al ta$ao )% o2#'#&a 4 la o*p%-%&'#a )%l pato&a3.o 4 )% la- %la'#o&%- )% 'l#%&t%la %& %l -%'to p$l#'o -#.#'a$a& /u%, -# $#%& lo- -ala#o- %al%- )% %-t% .upo aa*%&t% %a& *u4 alto-, :a$ía *- po$a$#l#)a)%)% /u% %-to- ta$aa)o%- a2#*a-%& p%t%&%'% a la >'la-% *%)#a? *- /u% a u& pol%ta#a)o5 Co& %l pa-o )%l t#%*po 4 la *a-#2#'a'#(& )%l %*pl%o p$l#'o, lo- -ala#o- 4 la- 'o&)#'#o&%- )% ta$ao %*p%oao& %& %la'#(& 'o& lo- )% oto- ta$aa)o%-, 4 %& lo- a;o- -%-%&ta 4 -%t%&ta 4a %a 0#-#$l% u& *a4o -%&t#)o )% pol%ta#3a'#(& %&t% lo- ta$aa)o%- )% %*p%-a- p$l#'a-, lo 'ual )%-%*$o'( %& la o.aa'#(& #&)u-t#al 4 polít#'a 4 %l a't#0#-*o5 La 2o*a'#(& )% la- 'la-%- %- u& po'%-o /u% t#%&% lu.a %& %l %-pa'#o u$a&o, 4 la )#-t#$u'#(& 2í-#'a )% la po$la'#(& a't#0a, ta&to %&t% '#u)a)%- 'o*o )%&to )% %lla-, t#%&% u&a #&2lu%&'#a 'o&-#)%a$l% %& la 2o*a'#(& )% %)%- -o'#al%-, 'o*u)a)%- 4 u&a 'ultua 'o*pat#)a5 La #*pota&'#a )%l lu.a )% %-#)%&'#a 'o*o 2a'to %& la 2o*a'#(& )% la #)%&t#)a) )% la 'la-% ta$aa)oa -% :a %-tu)#a)o %& %l 'a-o )% *#&a-, '#u)a)%-!2a'toía 4 '#u)a)%)o*#&a)a- po u&a -ola o'upa'#(& #*pota&t% Kpo %%*plo, %l 2%o'a#l o lo- *u%ll%-5 E& %-to- lu.a%- la uo*#)a) )% la 'at%.oía o'upa'#o&al 2o*%&ta$a u& -%&t#)o )% p%t%&%&'#a a la 'la-% ta$aa)oa /u% %-ta$a aa#.a)o p%o -% )%2#&ía %-t%':a*%&t%5 Y 'ua&)o lo- '#%&tí2#'o-o'#al%- %*p%3ao& -u- %-tu)#o- %*pí#'o- )% lo- $a#o- )% #&.%-o- $ao- %& %l )%'%o )% 19F .%&%al*%&t% 'o*po$ao& /u%, -# $#%& :a$ía .a& )#0%-#)a) %&t% %llo-, ta*$#+& t%&)ía a :a$% u&a *%3'la )% 'at%.oía- o'upa'#o&al%-5 Po)ía& %&'o&ta-% o$%o- )% 2$#'a 0#0#%&)o al la)o )% p%/u%;o- 'o*%'#a&t%- 4 )% ta$aa)o%- )%l -%'to #&2o*al5 E-ta *%3'la )% 1
)#2%%&t%- 'at%.oía- )% po$%- /u% ta$aa$a& )a$a -%&t#)o a 'o&'%pto- tal%- 'o*o >%l pu%$lo? o >lo- po$%-? ut#l#3a)o- paa %2%#-% a la po$la'#(& ta$aa)oa 4, %& lo- a;o- -%t%&ta, a 'a*$#o- %& %l %*pl%o )% la %p%-#(& >'la-% ta$aa)oa? al a*pl#a-% %l 'o&'%pto paa /u% a$a'a-% a to)o- lo- /u% ta$aa$a& paa 0#0#5 Oto 2a'to /u% #&2luía %& %l 'o&'%pto /u% lo- ta$aa)o%- t%&ía& )% -í *#-*o- %& t+*#&o- )% la -o'#%)a) %& .%&%al %- la %p%#%&'#a )% -u- pa)%- 4 la- %p%#%&'#a- o'upa'#o&al%- )% +-to- a lo la.o )% -u 0#)a5 Lo- po'o- %-tu)#o- /u% -% :a& ll%0a)o a 'a$o )% la *o0#l#)a) o'upa'#o&al %& A*+#'a Lat#&a :a'%& p%&-a /u% a *%&u)o lo- lí*#t%- )% la >'la-% ta$aa)oa? %-ta$a& )%2#)o- 'o& po'o #.o 4 %a& p%*%a$l%-5 El a'tual %-ta)o )% la #&0%-t#.a'#(& )% %-t% t%*a )#2í'#l 4 'o*pl%o )%a al :#-to#a)o 'o& *- p%.u&ta- /u% %-pu%-ta-5 S#& %*$a.o, ta&to %& t+*#&o- )% 0#)a o'upa'#o&al!po$a$#l#)a)%- 'o*o )% lu.a )% %-#)%&'#a, lo- po'o- )ato- )% /u% )#-po&%*o- %& la a'tual#)a) #&)u'%& a p%&-a /u% %#-t% u&a -%#% )% 0í&'ulo- %&t% al.u&o- .upo- $-#'o- )% la 'la-% ta$aa)oa u$a&a 4 lo- -%'to%- *)#2u-o- )% la po$la'#(& ta$aa)oa u$a&a5
E& lo /u% -% %2#%% al 'a*po, a p%-a )% la #*pota&'#a )%l -%'to )% pla&ta'#o&%- %& al.u&o- paí-%-, a-í 'o*o )% la apa#'#(& )%l -#&)#'al#-*o a't#0o a&t%- )% lo- a;o- t%#&ta, -#.u% :a$#%&)o )u)a- -o$% :a-ta /u+ %t%*o -%ía apop#a)o )%'# /u% %-to- .upo-, 4 &o )#.a*olo- ta$aa)o%- -#& t#%a /u% -% )%)#'a& a la a.#'ultua ta)#'#o&al, p%t%&%'%& a u& pol%ta#a)o5 a-ta %l )%'%o )% 198, %-p%'#al*%&t% %& Ba-#l, &o 2u% apop#a)o tata a lo p%o&%- ual%- -#& t#%a 'o*o pat% )% la 'la-% ta$aa)oa5 A)%*-, )a)o /u% %l p%-%&t% 'apítulo -% '%&ta %plí'#ta*%&t% %& lo- ta$aa)o%- ur#anos, pa-a%*o- po alto lo'o*po&%&t%- %-p%'í2#'a*%&t% ual%- )%l pol%ta#a)o5 15 V+a-%, po %%*plo, Ma&u%l Ca-t%ll-, La lucha de clases en Chile, Bu%&o- A#%-, 191, pp5 !"195
E& t+*#&o- )% la o.aa'#(& )%l po'%-o )% ta$ao *#-*o, %& 19" %& la *a4oía )% lo paí-%- lat#&oa*%#'a&o- 'a$% )#-'% t%- %l%*%&to- $a-ta&t% )%2#)o- )% lo /u% po)ía*olla*a >'la-% ta$aa)oa?5 E& p#*% lu.a, :a$ía %& C:#l%, Bol#0#a, P% 4 M+#'o .upo- )% *#&%o-, 4 %& Colo*$#a, V%&%3u%la 4 M+#'o .upo- )% ta$aa)o%- )% la #&)u-t#a )%l p%t(l%o5 Pu%)% /u% tal%- ta$aa)o%- tu0#%a& 0í&'ulo- %-t%':o- 'o& 'o*u)a)%- ual%-, 'o*o o'uía #&)u)a$l%*%&t% %& la %.#(& a&)#&a, 4 ta*$#+& pu%)% /u% :u$#%a *u':a ota'#(& )% la *a&o )% o$a 4 *u':o *o0#*#%&to *#.ato#o %&t% la- %.#o&%- *#&%a- 4 lo- '%&tou$a&o- p%*a&%&t%-, 'o*o o'uía %& C:#l%5 Ea #*po$a$l% /u% lo- *#&%o- 2u%-%& u& -%.*%&to )% la po$la'#(& a't#0a 'u4o- *#%*$o- po'%)ía& )%l pop#o -%.*%&to5 No o$-ta&t%, %- po$a$l% /u% %l a#-la*#%&to %-pa'#al )% la- 'o*u)a)%- *#&%a- 4 la a.%.a'#(& )% .a& &*%o )% :o*$%- K2%'u%&t%*%&t% (0%&%- 2o*a&)o u&a *a-a 'o*pa'ta 4 %lat#0a*%&t% :o*o.+&%a po)u%a& u& %l alto )% #)%&t#)a) >)% 'la-%?5 E-ta #)%&t#)a) po)ía 0%-% %2o3a)a po la #&ta&-#.%&'#a )% la )#%''#(& o po .a&)%- 2lu'tua'#o&%- )% la )%*a&)a )% *a&o )% o$a %& %l -%'to *#&%o5 Do&)% lo- pop#%ta#o- )% la- *#&a- %a& %ta&%o-, 'o*o o'uía a *%&u)o, lo- 'o&2l#'to- la$oal%- 4 la 'o&'#%&'#a )% 'la-% 'o& 2%'u%&'#a ta*$#+& #$a& a'o*pa;a)o- )% %#.%&'#a- &a'#o&al#-ta- )% /u% pa-aa& a -% pop#%)a) )%l %-ta)o5 U& -%.u&)o -%'to /u% -% a'%'a$a *u':o a lo /u% po)ía lla*a-% >'la-% ta$aa)oa? %a& lo- ta$aa)o%- )% .a&)%- %*p%-a- -#tua)a- %& '#u)a)%- p%/u%;a- o %& %l 'a*po5 E-to %a 2%'u%&t% %& %l 'a-o )% la- 2$#'a- t%t#l%-, po %%*plo5 El %-ulta)o %a u&a :o*o.%&%#)a) pa%'#)a a la /u% %#-tía %& la- 'o*u)a)%- *#&%a-, p%o a *%&u)o 'o& )#2%%&'#a-#.#'at#0a- %& t+*#&o- )% o.aa'#(& -o'#al 4 a't#0#-*o #&)u-t#al5 E& tal%- po$la'#o&%- )% u&a -ola #&)u-t#a lo- pato&o- 'o& 2%'u%&'#a %a& pop%&-o- a tata )% %%'% 0a#a- 2o*a)% 'o&tol pat%&al#-ta -o$% lo- ta$aa)o%-5 E-p%'#al*%&t% %& la #&)u-t#a t%t#l, -olía :a$% %*pl%o- paa *u%%- a)%*- )% paa :o*$%-, 4 a 0%'%- ta*$#+& paa a)ol%-'%&t%- 4 o-5 S# $#%& la 'o*po-#'#(& *- %/u#l#$a)a )%l 'o&u&to )% ta$aa)o%- &o .aa&t#3a$a la ta&/u#l#)a) %& %l apata)o )% la- %la'#o&%- la$oal%-, -í /u%ía )%'# /u% %a *a4o la po$a$#l#)a) )% /u% la %-tat%.#a pat%&al#-ta 2u&'#o&aa 'o& %2#'a'#a5 G#&al*%&t%, a *u':o- )% lo- ta$aa)o%- )% la- .a&)%- po$la'#o&%- 4 '#u)a)%- )%l 'o&t#&%&t% -% l% po)ía 'al#2#'a 'o& pop#%)a) )% pol%ta#o-5 A-í o'uía )% *a&%a %-p%'#al %& al.u&o- )% lo- pu%to- 4 %&t% lo- ta$aa)o%- )% lo- 2%o'a#l%-, lo- ta&-pot%- *u'#pal%- 4 la- %*p%-a- )% -%0#'#o p$l#'o-5 E& Colo*$#a ta*$#+& )%$%ía& #&'lu#-% lo- ta$aa)o%- )%l ío Ma.)al%&a5 A)%*-, *u':ooto- %*pl%a)o- *u'#pal%- 4 .a& &*%o )% ta$aa)o%- )% %-ta$l%'#*#%&to- #&)u-t#al%- %a& p#&'#pal*%&t% a-ala#a)o- 4 'o*o tal%- -% 'o&-#)%a$a& a -í *#-*o-5 Po'o -a$%*o- )% lo- at%-a&o- 4 lo- ta$aa)o%- #&)%p%&)#%&t%-5 La *%)#)a %& /u% %-ta$a& %al*%&t% pol%ta#3a)o-, -u %la'#(& 'o& %l po'%-o )% #&)u-t#al#3a'#(&, la *%)#)a %& /u% -% 'o&-#)%a$a& a -í *#-*o- *#%*$o- )% u&a 'la-%
ta$aa)oa 4 -u- a't#tu)%- a&t% lo- -#&)#'ato- 4 la polít#'a -o& a-p%'to- /u% a& &o -% :a& %-tu)#a)o5 Ta*po'o %- *u':o lo /u% -% -a$% )% la- *a-a- /u% ta$aa$a& %& p%/u%;o- %-ta$l%'#*#%&to*a&u2a'tu%o- 4 %& %l -%'to -%0#'#o-, /u% -% :alla$a %& %pa&-#(&5
E& 'o&u&to, &o -%ía #a3o&a$l% )%'# /u% %& lo- p#*%o- a;o- )%l )%'%o )% 19" %#-tía u& pol%ta#a)o po-%%)o )% u&a 2#-o&o*ía -o'#al )%2#)a )% 2o*a $a-ta&t% 'laa, %-p%'#al*%&t% %& '#u)a)%- 'o*o Bu%&o- A#%-, La a$a&a, C#u)a) )% M+#'o, Sa&t#a.o o Sao Paulo5 E& Bu%&o- A#%- 4 Sao Paulo %-t% pol%ta#a)o %a %& .a& *%)#)a u&a 'la-% #&*#.a&t% 'u4o- la3o- )% #)%&t#2#'a'#(& 'o& la pat#a %'#+& a)opta)a a 0%'%- %a& t%&u%-5 7a&)%-%.*%&to- )% la 'la-% ta$aa)oa )% a*$o- paí-%- :a$la$a& #tal#a&o u ota- l%&.ua- &o o2#'#al%-, au&/u% al #&t%u*p#-% la- ol%a)a- )% #&*#.a'#(& *a-#0a %& lo- a;o- t%#&ta 4 'ua%&ta, -% a'%l%o la >&a'#o&al#3a'#(&? )% la- 'la-%- ta$aa)oa- )% A*+#'a Lat#&a5 A p%-a )% la )#0%-#)a) )% 'o&)#'#o&%- 4 )%l .a)o )% 'o&'#%&'#a pop#a, %& lo- p#*%o- a;o- t%#&ta po)ía& )#-'%-% %& to)o %l 'o&t#&%&t% la- 'aa't%í-t#'a- )% u&a 'la-% ta$aa)oa $#%& )%2#)a5 E-ta 'la-% ta$aa)oa -% 'o&-ol#)( *- %& %l )%'%o )% 195 El '%'#*#%&to )%*o.2#'o, la u$aa'#(& 4 la #&)u-t#al#3a'#(& /u% tu0#%o& lu.a )ua&t% la po-.u%a %& la *a4oía )% lo- paí-%- lat#&oa*%#'a&o- o'a-#o&ao& u&a %pa&-#(& %&o*% )% la 'la-% ta$aa)oa, -o$% to)o %& Ba-#l, )o&)% %l %*pl%o #&)u-t#al -alt( )% 15F5 p%-o&a- %& 19 a 85F5 %& 198, 4 %& M+#'o, )o&)% %l &*%o )% ta$aa)o%- #&)u-t#al%- pa-( )% F5 a 585 )ua&t% %l *#-*o p%ío)o5 A 'o&-%'u%&'#a )% %llo, lo- lí*#t%- /u% -%paa$a& %-ta 'la-% ta$aa)oa )%l %-to )% la po$la'#(& a't#0a -% :#'#%o& 'a)a 0%3 *- $oo-o-5 El p#)o '%'#*#%&to )% la- '#u)a)%- 4 )%l %*pl%o u$a&o 4 %l ta-la)o *a-#0o )% p%-o&a- )%l 'a*po a la- 3o&a- u$a&a- 'au-ao& u&a ta&-2o*a'#(& po2u&)a %& lo /u% -#.#'a$a -% ta$aa)o %& A*+#'a Lat#&a5 KLo- paí-%- )%l Co&o Su 2u%o& %'%p'#o&%- pa'#al%- )% la pauta .%&%al, %& .a& pat% )%$#)o a /u% la ta-a )% '%'#*#%&to )%*o.2#'o 4 %l '%'#*#%&to )%l %*pl%o u$a&o %a& *- l%&to- 4 )%$#)o ta*$#+& a /u% %& tal%- paí-%- la )%2#'#(& 'ultual )% la 'la-% ta$aa)oa o'u#( a&t%- 4 2u% *)%2#t#0a5 E& %l )%'%o )% 19" al.u&o- -%.*%&to- )% la 'la-% ta$aa)oa -% apo#*ao& al 'o&'%pto )% a#-to'a'#a )%l ta$ao %-p%'#al#3a)o- 4 $#%& o.aa)o-, ut#l#3a$a& -u po-#'#(& %& %l *%'a)o paa 2a0o%'% -u- pop#o- #&t%%-%- %& pat#'ula 4 .%&%al*%&t% &o *o-ta$a& #&t%+- po la a''#(& polít#'a %& &o*$% )%l 'o&u&to )% la 'la-% ta$aa)oa5 Lo- ta$aa)o%- 2%o0#a#o- 4 potua#o- )% Ba-#l, po %%*plo, 2u%o& )o- )% lo- p#*%o- .upo- /u% o$tu0#%o& -#-t%*a- )% -%.u#)a) -o'#al, lo 'ual l%- 'olo'( %& u&a 'laa po-#'#(& )% p#0#l%.#o5 E& %l )%'%o )% 198, -#& %*$a.o, %l *o0#*#%&to -#&)#'al )% la *a4oía )% lo- paí-%- :a$ía %.#-ta)o tal %pa&-#(&, /u% aa- 0%'%%#-tía u&a a#-to'a'#a )%l ta$ao /u% pu)#%a )%2#-% 'laa*%&t%5 Lo- -ala#o- alto- )% &.u&a *a&%a -% ta)u'ía& -#%*p% %& -at#-2a''#(& %'o&(*#'a, pa3 la$oal o 'o&-%0a)u#-*o polít#'o5 Lo- ta$aa)o%- )% %-ta- #&)u-t#a- t%&ía& .a& 'apa'#)a) )% &%.o'#a'#(& 4 -olía& %-ta $#%& o.aa)o-, lo 'ual l%- popo'#o&a$a %l pot%&'#al paa %l a't#0#-*o5 Su%l% -% *u':o *- '#%to )%'# /u% lo- ta$aa)o%- %-p%'#al#3a)o- 4 $#%& pa.a)o:a& *o-ta)o *a4o #&'l#&a'#(& a a'tua 'o*o 0a&.ua)#a a't#0#-ta /u% 'o*o a#-to'a'#a 'o&-%0a)oa, au&/u% %l 'o&'%pto )% >0a&.ua)#a? ta*$#+& pla&t%a -u- )#2#'ulta)%-, 4a /u% #&)u'% a p%&-a /u% :a4 u&a 'la-% ta$aa)oa 'o:%%&t% 4 'o:%-#0a /u% -%.u# %l l#)%a3.o polít#'o )% u&a )% -u- -%''#o&%-5 Raa*%&t% :a -#)o a-í5
5 IB7E, Estat'sticas históricas do (rasil, Río )% Ja&%#o, 198, p5 @ INE7I, Estad'sticas históricas de )*+ico, M+#'o, D5 G5b 198F, p5 5
Lo- ta$aa)o%- )% la- #&)u-t#a- *%tal.#'a K#&'lu#)o %l *o&ta% )% auto*(0#l%- 4 %l+'t#'a :a& t%&)#)o a .a&a -ala#o- -up%#o%- a la *%)#a 4 a ut#l#3a -u 2u%3a la$oal paa &%.o'#a 'o& %2#'a'#a5 E-to- -%'to%- #&)u-t#al%- %&tao& %& %pa&-#(& a pat# )% *%)#a)o- )% lo- a;o- '#&'u%&ta 4 %&to&'%- lo- -#&)#'ato- )%l -%'to *%tal.#'o %*p%3ao& a )%-pla3a a lo2%o'a#l%-, lo- *u%ll%- 4 la- %*p%-a- )% -%0#'#o- p$l#'o- 'o*o -%'to p#&'#pal )% la 'la-% ta$aa)oa o.aa)a, au&/u% allí )o&)% :a$ía u&a #&)u-t#a *#&%a o p%tol%a -#.#'at#0a lo- -#&)#'ato- 'o%-po&)#%&t%- *a&t%&ía& -u po-#'#(& '%&tal %& %l *o0#*#%&to o$%o5 Al.u&o)% %-to- -#&)#'ato- -% -#&t#%o& ataí)o- po u&a %-p%'#% )% >-#&)#'al#-*o )% %*p%-a?, %0#tao& la a2#l#a'#(& polít#'a 4 /u#tao& #*pota)a a lo- la3o- 'o& oto- .upo- )% ta$aa)o%- 'o& %l 2#& )% au*%&ta -u- pop#o- $%&%2#'#o-5 E-t% 2u% %l 'a-o, po %%*plo, )% lo- )% la %l%'t#'#)a) 4 la *%talu.#a %& la '#u)a) )% Sao Paulo5 P%o lo- ta$aa)o%- )% %-to- -%'to%- :a& -#)o
#.ual*%&t% pop%&-o- al a't#0#-*o %& %l pla&o %'o&(*#'o 4 a a)opta po-tua- a)#'al%- %& %l polít#'o, a-í 'o*o a %&'a$%3a *o0#*#%&to- )% opo-#'#(& )%&to )%l 'o&u&to )%l -#&)#'al#-*o5 La- 'la-%- ta$aa)oa- lat#&oa*%#'a&a- &o -(lo %a& )#0%-a- %& -u 'o*po-#'#(& -o'#al 4 la$oal, ta&to %&t% paí-%- 'o*o )%&to )% u& *#-*o paí-, -#&o /u% ta*$#+& :a$ía )#2%%&'#a-#.#'at#0a- %&t% u&a '#u)a) 4 ota5 La '#u)a) potua#a )% Sa&to-, %& Ba-#l, %a lla*a)a >Sa&to- la Roa? 4 %& lo- a;o- 'ua%&ta Sao Paulo -%ía 'o&o'#)a 'o*o '#u)a) )%'#)#)a*%&t% pol%ta#a, lo 'ual o2%'ía u& 'lao 'o&ta-t% 'o& la '#u)a) /u% %a %&to&'%- la 'ap#tal )%l paí-, Río )% Ja&%#o5 E& M+#'o la '#u)a) #&)u-t#al )% Mo&t%%4, -#tua)a %& %l &ot% 4 )o*#&a)a po u&a +l#t% *u4 u)a 2o*a)a po 2a*#l#a- 'o&-%0a)oa-, 'o&t#&u( -#%&)o u& $a-t#(& )%l -#&)#'al#-*o au-p#'#a)o po la pato&al, a la 0%3 /u% %l D#-t#to G%)%al %a %l &'l%o )% la Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%- )% M+#'o KCTM 'o& -u .a& &*%o )% *#&-'ulo-#&)#'ato-5 Lo- '%&to- %.#o&al%- 'o*o Pu%$la o V%a'u3, o la- po$la'#o&%- )o*#&a)a- po la *#&%ía o la %ta''#(& )% p%t(l%o, %a& *- pop%&-o- a -% %-'%&a#o )% 'o&2l#'to- la$oal%-5 Dua&t% lo- a;o- -%-%&ta %a &ota$l% %& A.%&t#&a %l 'o&ta-t% %&t% la *o0#l#3a'#(& )% *a-a- %& C()o$a 4 Ro-a#o, 'o& -u- .a&)%- %-ta$l%'#*#%&to- *%tal.#'o-, 4 la %lat#0a ta&/u#l#)a) )% Bu%&o- A#%-5 E& C:#l% 'a$% 0% u& 'o&ta-t% pa%'#)o %&t% la '#u)a) )% Co&'%p'#(& 'o& -u #&)u-t#a p%-a)a, Sa&t#a.o 'o& u&a %-tu'tua o'u!pa'#o&al *- )#0%-#2#'a)a 4 lo- '%&to*#&%o- )%l &ot%5 E& P% la 'la-% ta$aa)oa )%l -u *a&t%&ía u&a #)%&t#)a) 4 u&a ta)#'#(& )#-t#&t#0a- 4 lo *#-*o o'uía %& la- 'o*u)a)%- *#&%a- ta&to %& P% 'o*o %& Bol#0#a5 La- '#u)a)%- )o*#&a)a- po u&a- 'ua&ta- #&)u-t#a- o u&o- 'ua&to- pato&o-, 4 'o& p%po&)%a&'#a )% %-ta$l%'#*#%&to- .a&)%-, t#%&)%& a t%&% u&a 2#-o&o*ía 'la-#-ta *- 'laa )% lo /u% típ#'a*%&t% -% )a %& la- 'ap#tal%- a)*#-tat#0a-, /u% -o& *- )#0%-a- %& lo- a-p%'too'upa'#o&al 4 -o'#al5 La- 'la-%- ta$aa)oa- )% A*+#'a Lat#&a :a& -#)o )#0%-a- ta&to %& lo %.#o&al 'o*o %& %l t%%&o o'upa'#o&al5 E- *u4 )u)o-o /u% -%a t#l :a$la )% u&a 'la-% ta$aa)oa >&a'#o&al? %& 'ual/u#%a )% lo- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-, au&/u% lo- )%l Co&o Su 2u%o& lo- /u% *- -% a'%'ao& a %-t% *o)%lo5 A to)a- %-ta- )#0#-#o&%- 4 )#-t#&'#o&%- )%&to )% la- 'la-%- ta$aa)oa- u$a&a- :a4 /u% a;a)# u&a op'#(& %-tat+.#'a 2u&)a*%&tal /u% -% pla&t%( al *o0#*#%&to o$%o 4 -% *a%-ta$a %& p%%&&%- t%&-#o&%- 4 )#0#-#o&%- o.aat#0a-, #)%ol(.#'a- 4 polít#'a-5 E-ta )%'#-#(& %-tat+.#'a %a -# %l *o0#*#%&to o$%o )%$ía o &o )%$ía la&3a u& ata/u% )#%'to 4 2u&)a*%&tal 'o&ta %l -#-t%*a 'ap#tal#-ta 'o& %l o$%t#0o )% ll%0a a 'a$o u&a ta&-2o*a'#(& -o'#al a)#'al, o -# )%$ía& a'%pta-% la- lí&%a- .%&%al%- )%l 'ap#tal#-*o, al *%&o- %& %l p%-%&t% #&*%)#ato, 4 )##.# lo- %-2u%3o- a *%oa la 'o&)#'#(& )% la- 'la-%- ta$aa)oa-5 E-ta )%'#-#(& %-tat+.#'a, p%-%&ta)a .%&%al*%&t% 'o*o u&a )#'oto*ía %&t% %0olu'#(& 4 %2o*a, %a #&:%%&t% a la -#tua'#(& -u$o)#&a)a )% la- 'la-%- ta$aa)oa-, a -u- %#0#&)#'a'#o&%a'u*ula)a- 4 a -u 2u%3a o.aat#0a 4 %l%'toal %& pot%&'#a5 La -%#% )% .upo- 4 o.aa'#o&%- 'o*po*%t#)o-, al *%&o- t%(#'a*%&t%, 'o& la %'o&-tu''#(& %0olu'#o&a#a )% la -o'#%)a) lat#&oa*%#'a&a :a -#)o )#0%-a5] E& la p't#'a, -#& %*$a.o, *u':a- )% %-ta'o#%&t%- &o*#!&al*%&t% %0olu'#o&a#a-, %& pat#'ula )%&to )%l *o0#*#%&to o$%o, :a& a)opta)o po-tua- /u% &o5-% )#-t#&.uía& )% *u':a- )% la- /u% a'%pta$a& -u- #0al%- %2o*#-ta-5 A-í, au&/u% lo- )%$at%- %-tat+.#'o- )%&to )% lo- ta$aa)o%- o.aa)o- -% :a& %p%-a)o típ#'a*%&t% %& %-to- t+*#&o- #)%ol(.#'o-, la- 0%)a)%a- )%'#-#o&%- :a& -#)o %&t%, po u& la)o, u&a %-tat%.#a %& .a& pat% 'oop%at#0a 4, po oto la)o, u&a %-tat%.#a )% %&2%&ta*#%&to5 No po)ía :a$% &.u&a %-pu%-ta a $riori 'o%'ta a la p%.u&ta )% -# -% -%0#ía *%o a lo#&t%%-%- a la.o pla3o )% la 'la-% ta$aa)oa po *%)#o )% u&a %-tat%.#a )% %&2%&ta*#%&to 'o& la %-p%a&3a )% o$l#.a a lo- pato&o- 4 al %-ta)o a :a'% 'o&'%-#o&%-, o -# '#%to .a)o )% 'oop%a'#(& 'o& lo- pato&o- o %l %-ta)o Ko 'o& a*$o- a la 0%3 po)u'#ía u&a pauta )% '%'#*#%&to /u% -%0#ía *%o a )#':o- #&t%%-%-5 No po)ía :a$% &.u&a %-pu%-ta a $riori a %-ta )%'#-#(& %-tat+.#'a po/u% %l %-ulta)o 2#&al )%p%&)%ía %& pat% )% lo- a'to- )% lo- )%* pat#'#pa&t%- %& %l u%.o, 4 %l ta$ao &o po)ía p%0% tal%- a'to-5 Da)a la &%'%-#)a) #&:%%&t% )% to*a u&a )%'#-#(& %-tat+.#'a, %a #&%0#ta$l% /u% )%&to )%l *o0#*#%&to o$%o -u.#%a& )#0#-#o&%- 4 'o&2l#'to- /u% -% %p%-a$a& *%)#a&t% t+*#&o- %& .a& pat% #)%ol(.#'o-5 Au&/u% %-t% )#l%*a %-tat+.#'o :a -#)o 'o*& a to)o- lo- *o0#*#%&to- o$%o-, la *a&%a %& /u% ll%.( a )%2#-% %-ta )%'#-#(& %& t+*#&o- 'o&'%to- 2u% *u4 pop#a )%l 'o&t%to lat#&oa*%#'a&o5 "
E& p#*% lu.a, la #*pota&'#a )% la polít#'a .u$%&a*%&tal paa lo- ta$aa)o%o.aa)o- %& A*+#'a Lat#&a -#%*p% :a -#)o alta 4 :a :%':o /u% %l #&t%lo'uto )#%'to 2u%-% %l %-ta)o *- /u% la pato&al5 E-to :a -#.#'a)o /u% lo- a'to- )% lo- -#&)#'ato- :a& #)o )##.#)o- al %-ta)o ta&to o *- /u% a lo- pato&o-5 E& -%.u&)o lu.a, )a)a la ap#)%3 )%l 'a*$#o -o'#al 4 %'o&(*#'o :a$#)o %& A*+#'a Lat#&a )%-)% 19", a-í 'o*o la p#)a %'o*po-#'#(& )% 'o&u&to )% lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%- %& la *a4oía )% lo- paí-%- )% la %.#(&, %-ta)%'#-#o&%- %-tat+.#'a- %&t% 'oop%a'#(& 4 'o*p%t%&'#a -% :a& to*a)o )%&to )% :o#3o&t%t%*poal%- *u4 0a#a$l%-5 S% :a& )a)o 'a-o-, )% :%':o, %& /u% al.u&o- lí)%%- o$%o- -a.a'%:a& po)#)o 'o*$#&a u&a %-tat%.#a )% 'oop%a'#(& a la.o pla3o 'o& u&a t't#'a )% %&2%&ta*#%&to #&*%)#ato 4 'o& %llo :a& o$t%)o %-ulta)o- *#*o- )% la &%.o'#a'#(& la$oal5 Po -upu%-to, la %l%''#(& t't#'a )% %&2%&ta*#%&to o 'oop%a'#(& ta*$#+& :a )%p%&)#)o :a-ta '#%to pu&to 3. Ua !o"#a "$%&$t$ ' (ut&l )$ ut&l&*a" $(t$ )&l$#a pa"a aal&*a" lo( #o+&$to( o,"$"o( $( Rut- B$"&( Coll&$" ' Da+&) Coll&$" Shaping the Political Arena: Critical Junctures, The Labor Movement and Regime Dnamics in Lat!n America, /"&%$to Nu$+a J$"($' 1991. . Va($ $l %apítulo 2La &*u&$")a $ A#"&%a Lat&a )$()$ c" 19405 $ $l p"$($t$ +olu#$
)%l 'olo polít#'o )%l .o$#%&o )%l *o*%&to5 E& t%'% lu.a, la %l%''#(& )% la %-tat%.#a )% 'oop%a'#(& &o :a -#.#'a)o -%&'#lla*%&t% u&a polít#'a la$oal %2o*#-ta, >-o'#al)%*('ata?, -#&o /u% a *%&u)o :a ll%0a)o a u&a -u*#-#(& 'a-# total )% lo- lí)%%- -#&)#'al%- a )%t%*#&a)o.o$#%&o-, .%&%al*%&t% a 'a*$#o )% opotu)a)%- )% %&#/u%'#*#%&to p%-o&al5 E-ta- )%'#-#o&%- %-tat+.#'a- )%&to )%l *o0#*#%&to la$oal, %'u$#%ta- )% )#0#-#o&%#)%ol(.#'a- &a'#)a- )% lo- )%$at%- .%&%al%- )% A*+#'a Lat#&a Ka-í 'o*o )% la pal%-ta #&t%&a'#o&al, u&to 'o& la- )#0#-#o&%- -o'#o%-tu'tual%- )%&to )% la- 'la-%- ta$aa)oa-, -#.#'ao& /u% la u)a) o.aat#0a %a )#2í'#l )% o$t%&%, 'o& 2%'u%&'#a %&'u$ía )%-a'u%)o po2u&)o- 4 'oía %l p%l#.o 'o&-ta&t% )% 0%-% a$ao5 La #)%&t#)a) pop#a %& %l *u&)o )%l ta$ao ta*$#+& %-ta$a %-t%':a*%&t% l#.a)a 'o& la 'u%-t#(& )% la '#u)a)a&ía5 E& %l )%'%o )% 19" lo- 0ao&%- a)ulto- 4a t%&ía& )%%':o al 0oto %& la *a4oía )% lo- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-, au&/u% %& *u':o- )% %llo- la- *u%%- &o pu)#%o& 0ota :a-ta lo- a;o- 'ua%&ta 4 lo- a&al2a$%to- %-tu0#%o& %'lu#)o- )%l %l%'toa)o %& Ba-#l, po %%*plo, :a-ta 1985 Co& %-ta- %'%p'#o&%- #*pota&t%-, la '#u)a)a&ía paa lota$aa)o%- u$a&o- %& la A*+#'a Lat#&a 'o&t%*po&%a &o :a .#a)o %& to&o al a-u&to )%l )%%':o al 0oto5 S#& %*$a.o, %-ta$a '%&ta)a %& t%- 'u%-t#o&%- apo4o a la )%*o'a'#a 'o&ta la- )#'ta)ua- *#l#ta%-@ l%.#-la'#(& la$oal 2a0oa$l%, #&'lu#)o %l )%%':o a la a't#0#)a) -#&)#'al #&)%p%&)#%&t%@ 4 u& -%&t#)o )#2u-o p%o, p%-% a %llo, #*pota&t% )% &o -% >'#u)a)a&o- )% -%.u&)a 'la-%?5 El *o0#*#%&to o$%o %& A*+#'a Lat#&a :a a)opta)o )#0%-a- a't#tu)%- a&t% la 'u%-t#(& )% la '#u)a)a&ía5 S# $#%& lo- *o0#*#%&to- o$%o- )% la po-.u%a :a& a)opta)o .%&%al*%&t% u&a a't#tu) po-#t#0a a&t% .a& 0a#%)a) )% a-u&to- %la'#o&a)o- 'o& la '#u)a)a&ía 4 lo- )%%':o- :u*a&o-, :a :a$#)o 0%'%- %& /u% al *%&o- al.u&o- -%'to%- )% la 'la-% ta$aa)oa :a& apo4a)o a .o$#%&o- auto#ta#o- 4 )#'tato#al%- /u% o2%'ía& a lo- ta$aa)o%&o -(lo *%oa- *at%#al%-, -#&o ta*$#+& u& *a4o -%&t#)o )% )#.)a)5 E& lo- a;o- t%#&ta 4 'ua%&ta la- %#.%&'#a- )% a*pl#a'#(& )% la '#u)a)a&ía %-tu0#%o& %-t%':a*%&t% 0#&'ula)a- a la- lu':a- a 2a0o )% la #&-t#tu'#o&al#3a!'#(& )% lo- -#&)#'ato- o$%o-5 Dua&t% %-t% p%ío)o %a 2%'u%&t% /u% lo- -#&)#'ato- -% 'o&-#)%a-%& a -í *#-*o- &o -(lo 'o*o o.aa'#o&%- )% .upo- )% #&t%%-%- %-p%'#al%-, -#&o ta*$#+& 'o*o %p%-%&ta&t%- )% la- a-p#a'#o&%- )% u&a %&t#)a) *u':o *a*pl#a a la /u% -olía lla*a-% >%l pu%$lo?5 A/uí %-t u&a )% la- aí'%- )%l popul#-*o %& la polít#'a lat#&oa*%#'a&a5 E& al.u&o- a-p%'to-, lo- *o0#*#%&to- /u% -u%l%& 'al#2#'a-% )% popul#-ta- )a$a& 'u%po a u&a %#.%&'#a u& ta&to #&'#p#%&t% )% '#u)a)a&ía *- 'o*pl%ta5 E-to %-ulta 'lao, po %%*plo, %& %l )#-'u-o )%l p%o-*o, 'o& -u '%l%$a'#(& )% lo- )%-'a*#-a)o- 4 la #*pota&'#a /u% 'o&'%)% a la )#.)a) )% lo- ta$aa)o%-5 La #)%olo.ía popul#-ta, )% la 'ual P%(& &o %- *- /u% u&a *u%-ta, %'al'a$a, %&t% ota- 'o-a-, la a'%pta'#(& )% la- 'la-%- -o'#al%- $aa- 'o*o a'to%- l%.ít#*o- %& %l 'u%po polít#'o, 4 )% a:í, po %t%&-#(&, la l%.#t#*#)a) )% -u- %#0#&)#'a'#o&%- )% pl%&a '#u)a)a&ía5
La '#u)a)a&ía &o -#.#'a$a 'a*%&t% %l )%%':o al 0oto, /u%, %& to)o 'a-o, 4a -% :a$ía :%':o %t%&-#0o a lo- 0ao&%- al2a$%t#3a)o-, -#&o ta*$#+& la %#.%&'#a )% /u% -% %-p%taa& la#&-t#tu'#o&%- )%*o't#'a- 4 -% .aa&t#3aa& lo- %/u#-#to- %-%&'#al%- )% la )%*o'a'#a la l#$%ta) )% p%&-a, %l #*p%#o )% la l%4, %l%''#o&%- l#$%- 4 l#*p#a-, la l#$%ta) )% a-o'#a'#(&5 a$ía %& %llo 0í&'ulo- o$0#o- 'o& lo- %-2u%3o- )% lo- ta$aa)o%- po '%a o.aa'#o&%-
0#a$l%- 4 )ua)%a-5 P%o la '#u)a)a&ía ta*$#+& -#.#'a$a, paa *u':a .%&t% )% A*+#'a Lat#&a, %l )%%':o a la )#.)a) p%-o&al 4 a u& %l )% 0#)a apop#a)o5 Ea*#&a&)o la :#-to#a )% la 'la-% ta$aa)oa u$a&a 4 %l *o0#*#%&to o$%o %& %l 'o&u&to )% A*+#'a Lat#&a, 4 )%a&)o apat% )% *o*%&to 0a#a'#o&%- #*pota&t%- %&t% paí-%-, lo- a;ota&-'u#)o- )%-)% 19" pu%)%& )#0#)#-% %& '#&'o p%ío)o- p#&'#pal%-5 El p#*%o %*p%3( 'o& la a.#ta'#(& 4 la #&t%&-a *o0#l#3a'#(& /u% a'o*pa;ao& a la '#-#- %'o&(*#'a )% lo p#*%o- a;o- t%#&ta5 Co&t#&u( 'o& %l 2%&t%popul#-*o )% *%)#a)o- a 2#&al%- )% lo- t%#&ta 4 t%*#&( 'o& la ta&/u#l#)a) la$oal .%&%al )ua&t% la -%.u&)a .u%a *u&)#al5 U&a -%.u&)a 2a-% %*p%3( 'o& la *o0#l#3a'#(& la$oal .%&%al#3a)a 4 la %&o0a)a %&%.ía )% lo- ta$aa)o%o.aa)o- %& polít#'a al 2#&al#3a )#':a .u%a5 El 2#&al )% la 'o&t#%&)a 2u% -%.u#)o )% 2o*a #&*%)#ata po u& ata/u% 'o&'%ta)o 'o&ta lo- -#&)#'ato- )##.#)o- po lo- 'o*u-ta- %& pat#'ula )ua&t% lo- p#*%o- t#%*po- )% la .u%a 2ía K:a$la&)o %& t+*#&o- .%&%al%-, 19 4 198, au&/u% %& al.u&a- paí-%- %l ata/u% 'o&ta la #3/u#%)a 4a 'o*%&3( %& 19 o 19F5 La 0#'to#a 'o&-%0a)oa /u% pu-o pu&to 2#&al a %-ta 2a-% #&to)uo u& t%'% p%ío)o /u% -% 'aa't%#3( po la #&a't#0#)a) o tut%la polít#'a 4 -% polo&.( )ua&t% lo- a;o- '#&'u%&ta 4 la *a4o pat% )% lo- -%-%&ta5 La 'uata 2a-% %*p%3( :a'#a 2#&al%- )% lo- -%-%&ta %& al.u&o- paí-%4 %& la -%.u&)a *#ta) )% lo- -%t%&ta %& oto-, 4 -% 'aa't%#3( po u& a*pl#o #&'%*%&to )%l %l )% 'o&2l#'to- la$oal%- 4 polít#'o-5 Gu% )ua&t% %-ta 2a-% 'ua&)o lo- o$-%0a)o%%*p%3ao& a :a$la )%l >&u%0o -#&)#'al#-*o?5 E& %-ta 2a-% ta*$#+& -% %.#-t( u&a '%'#%&t% 'o&%#(& %&t% lo- *o0#*#%&to- o$%o-, )%2#)o- %-t#'ta*%&t%, 4 lo- *o0#*#%&to- -o'#al%*- a*pl#o- 4 )% *u':o- t#po- /u% -% *ult#pl#'ao& )ua&t% %-to- a;o-5 E& lt#*o lu.a, u&a /u#&ta 2a-% %*p%3( 'o& la '#-#- )% la )%u)a %& 1985 S% 'aa't%#3( po u& -%#o )%-'%&-o )% lo- -ala#o-, po %l )%-'%&-o )%l %*pl%o %& %l -%'to 2o*al )% la %'o&o*ía 4, al *%&o#'#al*%&t% %& al.u&o- paí-%-, po lo- '%'#%&t%- %l%- )% 'o&2l#'to- la$oal%-5 Al 2#&al#3a %l )%'%o )% 198 :u$o 'a*$#o- po2u&)o- %& la l%.#-la'#(& la$oal 4 %& %l 2u&'#o&a*#%&to )% lo*%'a)o- )% ta$ao, a-í 'o*o %& la polít#'a %'o&(*#'a )% 2o*a *- .%&%al, /u% -%;al( %& )#%''#(& a 'a*$#o- -#.#'at#0o- %& la- %la'#o&%- %&t% %l ta$ao o.aa)o, la pato&al 4 %l %-ta)o %& *u':o- paí-%- )% A*+#'a Lat#&a5 E-ta- 2a-%- )% la %0olu'#(& )% lo- *o0#*#%&to- o$%o- )% A*+#'a Lat#&a %-tu0#%o& í&t#*a*%&t% l#.a)a- a 'a*$#o- %& la- %-tu'tua- o'upa'#o&al%- 4 'la-#-ta- )% la %.#(&, a 'a*$#o- %& lo- -#-t%*a- polít#'o- 4 %'o&(*#'o- 4 a la 2o*a'#(& )% *o0#*#%&to- -o'#al%)%2#)o- )% *a&%a *- a*pl#a5 DE LA DEPRESIN DE 199 A LA SE7UNDA 7UERRA MUNDIAL
Lo- %2%'to- )% la D%p%-#(& )% 199 %& la po$la'#(& ta$aa)oa )% A*+#'a Lat#&a 2u%o& po2u&)o-, au&/u% 0a#ao& *u':o )% u& paí- a oto, lo 'ual )%p%&)#( %& .a& pat% )% la%p%'u-#o&%- polít#'a- )% la '#-#- %'o&(*#'a 4 )% la *%)#)a %& /u% -u.#%a la #&)u-t#al#3a'#(& )% -u-t#tu'#(& )% #*pota'#o&%- 'o*o %-tí*ulo )%l '%'#*#%&to )%l %*pl%o5 E& to)a- pat%- %l p#*% %2%'to )% la D%p%-#(& 'o&-#-t#( %& u&a a'%&tua)a %)u''#(& )% la a't#0#)a) %'o&(*#'a a'o*pa;a)a )% a.#ta'#(& polít#'a5 S# $#%& la- aí'%- )% la *o0#l#3a'#(& polít#'a %& *u':o paí-%- lat#&oa*%#'a&o- )ua&t% %l -#.lo -% %*o&ta& a lo- a;o- 0%#&t% o *- l%o-, la D%p%-#(& )% 199 'a*$#( la- *a&%a- )% '%&ta la at%&'#(& %& lo- 'o&2l#'to- polít#'o- 4 %'o&(*#'o-5 E& %l t%%&o polít#'o -% la&3( u&a o2%&-#0a .%&%al 'o&ta la )o*#&a'#(& 'o&t#&ua)a )% la ol#.a/uía Ko -% #&t%&-#2#'( la /u% 4a :a$ía %*p%3a)o 4 'o& 2%'u%&'#a lota$aa)o%- o.aa)o- tu0#%o& /u% %o#%&ta-% )% a'u%)o 'o& %-to- &u%0o- *o0#*#%&to polít#'o-5 E& al.u&o- paí-%- -% pla&tao& la- -%*#lla- )% &u%0a- 4 )ua)%a- 2o*a- )% #)%&t#2#'a-% 'o& *o0#*#%&to- 4 pat#)o- polít#'o- )% 'a't% popula5 El 'a*$#o )% la polít#'a )%l o*#&t%& %& 19" a 2a0o )% lo- 2%&t%- popula%- '%( 'o&)#'#o&%- *- pop#'#a- /u% &u&'a paa la u)a) )% lo- ta$aa)o%- )%l 'o&t#&%&t%5 Co& la %'%p'#(& )%l p%ío)o )%l pa'to #tl%!Stal#& K19"9!191, %l .u%-o )% la- 2u%3a- popula%- % #3/u#%)#-ta- )% A*+#'a Lat#&a op#&( /u% lo- 2%&t%- popula%- K4 -u 'o&t#&ua'#(& )ua&t% la .u%a, lo- 2%&t%- &a'#o&al%- %a& u& 0%:í'ulo p't#'o paa %&'u$# la- )#2%%&'#a- #&t%&a- 4, %& al.u&o- 'a-o-, paa al'a&3a u&a &ota$l% u)a) )% pop(-#to-5 E& 19"8 %l lí)% o$%o *%#'a&o V#'%&t% Lo*$a)o Tol%)a&o 2o*( la Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%- )% A*+#'a Lat#&a KCTAL 'o& %l 2#& )% u %l .u%-o )%l *o0#*#%&to o$%o %& la %.#(&5 Na'#)o %& 189 %& %l -%&o )% u&a 2a*#l#a )% la alta 'la-% *%)#a )% Pu%$la, M+#'o,
Lo*$a)o -% :a$ía 'o&0%t#)o %& %l #&t%l%'tual *- )%-ta'a)o )%l *o0#*#%&to o$%o *%#'a&o 4 %a u&o )% lo- lí)%%- )% la CTM5 Au&/u% -#%*p% &%.( -% *#%*$o )%l pat#)o, )%-pu+- )% 0#-#ta Mo-' %& 19" Lo*$a)o a)opt( u&a po-tua pa%'#)a, au&/u% &o #)+&t#'a, a la )%l o*#&t%&, %- )%'#, 'o&'%$ía la CTAL 'o*o %l 0%:í'ulo o.aat#0o paa p%-ta apo4o *a-#0o % #3/u#%)#-ta a la polít#'a 2%&t%popul#-ta5 E& %l pla3o )% u&o- 'ua&to- a;o- la CTAL pa-( a -% =al *%&o- -o$% %l pap%l= la o.aa'#(& o$%a :%.%*('a %& A*+#'a Lat#&a5 A2#*a$a %p%-%&ta a u&o- t%- *#llo&%- )% ta$aa)o%- )% u& &*%o total )% ta$aa)o%-#&)#'a)o- /u% &o ll%.a$a a lo- 'uato *#llo&%-5 A-#*#-*o, la CTAL t%&ía %la'#o&%- a*#-to-a'o& %l Co&.%-- o2 I&)u-t#al O.aat#o&- KCIO, 'u4a 2u&)a'#(& %& lo- E-ta)o- U)ota*$#+& %a %'#%&t%5 E& A.%&t#&a )ua&t% %l p%ío)o 'o*p%&)#)o %&t% 19" 4 %l .o$#%&o *#l#ta )% 19" lo-#&)#'ato- -% *a&tu0#%o& %& .a& pat% a la )%2%&-#0a5 Lo- .o$#%&o- 'o&-%0a)o%- )% la +po'a -% *o-tao& 'o&ta#o- a la #)%a )% /u% la 'la-% ta$aa)oa pat#'#paa %& la polít#'a 4 u&a -%#% )% %l%''#o&%- $-#'a*%&t% 2au)ul%&ta- $lo/u%( a to)o- lo- %2%'to- la 2o*a'#(& )% *o0#*#%&to- -o'#al%- )% $a-% a*pl#a5 Pu%)% /u% %l &*%o )% ta$aa)o%- -#&)#'a)o-, /u% 4a &o %a alto paa %*p%3a, )%-'%&)#%a u& po'o %& lo- p#*%o- a;o- )%l )%'%o )% 19" 4 /u% lu%.o '%'#%a %& u& po 1 %&t% 19"F 4 191 @ la- :u%l.a- )#-*#&u4%o& )% u&a *%)#a )% 1 al a;o %& %l p%ío)o 19!199 a u&a *%)#a )% al a;o %&t% 19" 4 195 S#& %*$a.o, :a'#a 2#&al%- )% lo- a;o- t%#&ta la o.aa'#(& o$%a %*p%3( a *%oa )% 2o*a #&t%u*p#)a, %-t#*ula)a %& pat% po %l '%'#*#%&to )% la- #&)u-t#a- )% -u-t#tu'#(& )% #*pota'#o&%- 4 %& pat% po la '%'#%&t% #&-t#tu'#o&al#3a'#(& )% la- %la'#o&%- la$oal%- po *%)#o )%l D%pata*%&to )% Ta$ao5 Dua&t% %-t% p%ío)o lo- -#&)#'ato- 2%o0#a#o-, 'u4o- lí)%%- %a& -o'#al#-ta- *o)%a)o-, -#.u#%o& o'upa&)o u&a po-#'#(& p%)o*#&a&t% )%&to )%l *o0#*#%&to o$%o5 P%o %l Pat#)o Co*u-ta a0a&3( )% *a&%a -#.#'at#0a %& %l *o0#*#%&to -#&)#'al a.%&t#&o )ua&t% lo- a;ot%#&ta 4 'o&/u#-t( #*pota&t%- '%&to- )% 2u%3a %& la #&)u-t#a ''a, %& %l a*o )% la 'o&-tu''#(&, %& la #&)u-t#a t%t#l 4 %& la *%tal.#'a5 Dua&t% lo- a;o- t%#&ta ta*$#+& %*p%3( u&a #*pota&t% ta&-2o*a'#(& -o'#al 4 'ultual )% la 'la-% ta$aa)oa a.%&t#&a5 A&t%- )% 19" lo- #&*#.a&t%- po'%)%&t%- )%l -u )% Euopa, 4 %& pat#'ula )% Ital#a, :a$ía& t%)o *u':o p%-o %& la 'o*po-#'#(& )%l pol%ta#a)o a.%&t#&o5 Lo- #&*#.a&t%- :a$ía& )%-%*p%;a)o u& pap%l -#.#'at#0o %& la o.aa'#(& o$%a )ua&t% lo- p#*%o- )%'%o- )%l -#.lo 4 :a$ía& 'o&t#$u#)o a la #*pla&ta'#(& 4 la )#2u-#(& )% la#)%olo.ía- a&a/u#-ta 4 -o'#al#-ta5 La 'o*po-#'#(& -o'#al )% la 'la-% ta$aa)oa u$a&a %*p%3( a 'a*$#a 'o& %l '%-% )% la #&*#.a'#(& %& *a-a )% %uop%o- 4 %l au*%&to )% la *#.a'#(& a Bu%&o- A#%- )%-)% %l #&t%#o )%l paí-5 To)a0ía &o :a t%*#&a)o la pol+*#'a -o$% la %p%'u-#(& /u% %-to- 'a*$#o- %& lo- oí.%&%- -o'#al%- )% la 'la-% ta$aa)oa tu0#%o& %& -u 'ultua 4 %& la- a't#tu)%- polít#'a- )% lo- ta$aa)o%-, %-p%'#al*%&t% %& lo /u% -% %2#%% a la apa#'#(& )%l p%o-*o %& %l p%ío)o 19"!19F5 Au&/u% al.u&o- %-tu)#o-o- :a& -u.%#)o /u% la 'la-% ta$aa)oa a.%&t#&a -% %-ta$a )#0#)#%&)o %& u& -%.*%&to pol%ta#o, *- 0#%o, 4 u&a &u%0a *a-a )% *#.a&t%- po'%)%&t%- )%l 'a*po, la- pu%$a- /u% t%&%*o- )% %llo )#-ta& *u':o )% -% 'o&'lu4%&t%- 4 %- *- po$a$l% /u% :u$#%a po'a- )#2%%&'#a- #*pota&t%- %&t% %-to-%.*%&to- )% la 'la-% ta$aa)oa a.%&t#&a, al *%&o- %& t+*#&o- )% a't#tu)%- polít#'a- 4 la$oal%-5 Tal 0%3 2u% *- #*pota&t% %& a/u%llo- a;o- %l #&'%*%&to )%l &*%o )% ta$aa)o%- a.%&t#&o- /u% %a& '#u)a)a&o- &a'#)o- %& %l paí- o &atual#3a)o- %& +l 4, po %&)%, t%&ía& )%%':o al 0oto5 E& Ba-#l %l p%ío)o /u% 0a )% 19" a 19 %-tu0o )o*#&a)o po la p%-%&'#a )% 7%tl#o Va.a- %& %l .o$#%&o 4 po lo- 'a*$#o- )% -u %-tat%.#a %& %la'#(& 'o& %l *o0#*#%&to o$%o5 E& 19" lo- -#&)#'ato- $a-#l%;o- %a& )+$#l%- 4 %-ta$a& )#0#)#)o- %&t% %l a&a/u#-*o, %l 'o*u-*o 4 'o#%&t%- *- *o)%a)a-5 Lo- )ato- o2#'#al%- #&)#'a& /u% %& 19" %#-tía& "8 -#&)#'ato-, 'o& u&o- 1"5 a2#l#a)o-5 u$o -(lo &o0%&ta :u%l.a- %& %l %-ta)o )% Sao Paulo )ua&t% to)o %l )%'%o5 Lo- p#*%o- #&t%&to- )% po&% a lo- ta$aa)o%- $ao %l a*pao )%l %-ta)o -% :#'#%o& 'o& la '%a'#(& %& 19"1 )%l D%pata*%&to Na'#o&al )% Ta$ao, al 2%&t% )%l 'ual %-ta$a %l tenente L#&)ol2o Collo5 É-t% ta$a( a't#0a*%&t% po #&'opoa a lota$aa)o%- o.aa)o- %& %l 'u%po polít#'o %& .a& pat% po *%)#o )% la '%a'#(& )% u&
F
8
'o&u&to )% l%4%- la$oal%- 'a)a 0%3 *- 'o*pl%a-5 A p%-a )% al.u&a 0a'#la'#(& %& la a't#tu) )%l +.#*%& paa 5 A&too Calo- B%&a)o, utela e autonom'a sindical- (rasil, ./012./3, Sao Paulo, 198, p5 11"5 E& 19"F %l &*%o )% -#&)#'ato- :a$ía -u$#)o :a-ta 8", 4 %l &*%o )% ta$aa)o%- -#&)#'a)o-, :a-ta "855 S#& %*$a.o, )%$#)o al 'a*$#o )%l %/u#-#to l%.al paa la #&-'#p'#(& -#&)#'al %& lo- a;o- t%#&ta %- )#2í'#l :a'% u&a %-t#*a'#(& 2#)%)#.&a )% la- t%&)%&'#a-5 85 A3#3 S#*So, Sindicato e estado, Sao Paulo, 19FF, p5 15
to)o %-t% p%ío)o %l %'o&o'#*#%&to l%.al )% lo- -#&)#'ato- 2u% u&a pat% 2u&)a*%&tal )% la %-tat%.#a )% 'o&tol )%l .o$#%&o5 4Lo /u% -u'%)ía %& %l *o0#*#%&to o$%o, 'o*o -#%*p%, )%p%&)ía *u':o )% la polít#'a &a'#o&al5 E& 19" %l Pat#)o Co*u-ta $a-#l%;o, u&to 'o& lo- %-to- )%l *o0#*#%&to )% lo 4erientes, la&3( u&a -%#% )% #&t%&to- )% #&-u%''#(&, p#&'#pal*%&t% %& '#u)a)%- )%l &o%-t%5 El l%0a&ta*#%&to 2u% -o2o'a)o 'o& ap#)%3 4 %l Pat#)o Co*u-ta 2u% p%-%.u#)o5 Pa%'%, -#& %*$a.o, /u% la %p%-#(& -% %t%&)#( al 'o&u&to )% la 'la-% ta$aa)oa % :#3o /u% la la$o a't#0a )% o.aa'#(& 2u%-% *- )#2í'#l )%-)% a/u%lla 2%':a :a-ta %l )%o'a*#%&to )%l .o$#%&o )% Va.a- %& 195 La #*po-#'#(& )%l E-ta)o No0o %& 19", pu%-, 'o&-ol#)( la o#%&ta'#(& 'opoat#0#-ta )% la- %la'#o&%- la$oal%- %& Ba-#l5 Lo- -#&)#'ato- 4 lo- pato&o- 2u%o& o.a&)o-% 'a)a 0%3 *- %& -#&)#'ato- /u% a$a'a$a& to)a u&a #&)u-t#a, 'o& %l *o&opol#o )% la %p%-%&ta'#(& 4 )%&to )% u& -#-t%*a t#pat#to )% 'o&'#l#a'#(& 4 a$#ta% 'u4o *o)%lo %a& la- l%4%- la$oal%- #tal#a&a- )%l p%ío)o )% Mu--ol# Dua&t% %l E-ta)o No0o K19"!19 %l ta$ao $a-#l%;o p%)#( la auto&o*ía o.aat#0a /u% po-%ía, 2u%a 'ual 2u%a, 4 /u%)( -u$o)#&a)o %& .a& pat% al %-ta)o 'opoat#0#-ta5 Lo2o&)o- )% lo- -#&)#'ato- -% :alla$a& $ao u& 'o&tol #.uo-o 4 la- -u*a- 'o&-#)%a$l%o$t%)a- )%l im$osto sindical K#*pu%-to -#&)#'al o$l#.ato#o 'o&-#-t%&t% %& %l -ala#o )% u& )ía po a;o 4 ta$aa)o /u% -% )%)u'ía )#%'ta*%&t% )% la &(*#&a )% to)o- lo- ta$aa)o%-, ta&to -# %-ta$a& -#&)#'a)o- 'o*o -# &o -% )%-t#&a$a& p#&'#pal*%&t% a popo'#o&a a-#-t%&'#a -ata#a 4 -o'#al a lo- a2#l#a)o- a -#&)#'ato-5 Lo- lí)%%- -#&)#'al%- %a& -o*%t#)o- a #&0%-t#.a'#(& po pat% )% la pol#'ía polít#'a K%l D%pata*%&to )% O)%& Polít#'o % So'#al, DOPS 4 pa%'ía& 'a)a 0%3 *- u&a tí*#)a 'a*a#lla $uo't#'a5 La- l%4%- la$oal%'o)#2#'a)a- %& 19" %& la Co&-ol#)a'o )a- L%#- )o Ta$al:o KCLT $%&%2#'#ao& a lota$aa)o%- u$a&o-, %& pat#'ula a lo- -#&)#'a)o-, 4 %l '%'#*#%&to #&)u-t#al )% %-t% p%ío)o 'o&t#$u4( a la -u$#)a )% lo- -ala#o- )% lo- ta$aa)o%- %-p%'#al#3a)o-5 La CLT -% 'o&'#$#( 'o*o u& #&t%&to %-tatal )% pot%.% al ta$ao a)%*- )% 'o&tolalo5 Po tal *ot#0o, lo pato&o- la ata'ao& 2%o3*%&t% 4 pa%'% /u% o$tu0o %l apo4o .%&%al#3a)o, au&/u% pa-#0o, )%l *o0#*#%&to o$%o5 S#& %*$a.o, 'o& la- :u%l.a- 'o&0%t#)a- %& al.o po'o 2%'u%&t%, 'o& la po:#$#'#(& )% to)a 'la-% )% 'o&2%)%a'#(& &a'#o&al )% ta$aa)o%-, 4 'o& la -up%-#(& %al )% lo- lí)%%- #3/u#%)#-ta- #&)%p%&)#%&t%-, lo- -#&)#'ato- &o %-ta$a& %& 'o&)#'#o&%- )% %#0#&)#'a *%oa- paa la *a4oía )% la 'la-% ta$aa)oa5 A )#2%%&'#a )%l %&to&o polít#'o )% A.%&t#&a 4 Ba-#l, /u% %& .%&%al %a )%-2a0oa$l%, %l *o0#*#%&to o$%o *%#'a&o po-p%( %& la -%.u&)a *#ta) )%l )%'%o )% 19"5 Al 2#&al#3a loa;o- 0%#&t%, %l -#&)#'al#-*o *%#'a&o %-ta$a -u*#)o %& %l 'ao- la otoa po)%o-a Co&2%)%a'#(& R%.#o&al O$%a M%#'a&a KCROM -% :a$ía )%-*oo&a)o 4 la- o.aa'#o&%-#&)#'al%- *%#'a&a- %-ta$a& 2a.*%&ta)a- 4 %a& )+$#l%- %'o&(*#'a 4 polít#'a*%&t%5 S#& %*$a.o, )ua&t% lo- p#*%o- a;o- t%#&ta lo- o.aa)o%- -#&)#'al%- *%#'a&o- -% %-2o3ao& -#& pau-a po a0a&3a :a'#a u&a *a4o u)a)5 E-to %-ult( %-p%'#al*%&t% 0#-#$l% 'o& la 2o*a'#(& )% -#&)#'ato- #&)u-t#al%- &a'#o&al%- %& lo- 2%o'a#l%- K19"", %& la *#&%ía 4 la *%talu.#a K19" 4 %& la %ta''#(& 4 %2#&a'#(& )% p%t(l%o K19"5 Ju&to 'o& lo- *a%-to4 lo- ta$aa)o%- )% la #&)u-t#a po)u'toa 4 )#-t#$u#)oa )% %l%'t#'#)a) K/u% -#.u#%o& %-ta&)o )#0#)#)o- %& 0a#o- -#&)#'ato- #0al%-, %-to- .a&)%- -#&)#'ato- #&)u-t#al%- %-ta$a& )%-t#&a)o- a #&t%p%ta u& pap%l #*pota&t% %& %l *o0#*#%&to o$%o *%#'a&o %& a;o- po-t%#o%-5 Co& %l a-'%&-o )% L3ao C)%&a- a la p%-#)%&'#a %& 19", lo- 'o&2l#'to- la$oal%- -% a'%l%ao& *#%&ta- /u% %l po*%)#o a&ual )% :u%l.a- %&t% 19 4 19"" :a$ía -#)o )% -(lo ", )ua&t% %l p%ío)o 19"!19 2u% )% "95 Au&/u% 'o*patía *u':a- )% la- t%&)%&'#a- 'opoat#0#-ta- )% -u- #.ual%- a.%&t#&o- 4 $a-#l%;o-, C)%&a- -% %-2o3a$a po po&%la- %& p't#'a %& u& 'o&t%to polít#'o a)#'al*%&t%
)#-t#&to5 La %0olu'#(& *%#'a&a :a$ía )%-pla3a)o %-p%'ta'ula*%&t% %l po)% polít#'o :a'#a lo/u% t%&ía& a''%-o al &u%0o %-ta)o5 A)%*- )% lo- 'au)#llo- %.#o&al%- 4 )% la $uo'a'#a polít#'a, %&t% %-to- &u%0o- a-p#a&t%- al po)% %-ta$a& ta&to lo- ta$aa)o%- o.aa)o- 'o*o lo- -%'to%- o.aa)o- )%l 'a*p%-#&a)o5 M#%&ta- /u% a&t%#o%- p%-#)%&t%- :a$ía& po'ua)o )#-ta&'#a-% )%l ta$ao, C)%&a- 'o&0#t#( %l *o0#*#%&to o$%o 4 %l 'a*p%-#&a)o %& #*pota&t%- $aluat%- )% -u +.#*%&, %& pat% 'o*o %-tat%.#a )%-t#&a)a a #*p%)# /u% %l p%-#)%&t% -al#%&t%, Pluta'o El#a- Call%-, 'o&t#&uaa %%'#%&)o %l po)% )%-)% la -o*$a5 E-t% 'a*$#o -% 0#o 2a'#l#ta)o po %l /u% :u$o %& la polít#'a )%l Pat#)o Co*u-ta *%#'a&o %& 19", /u% )% opo&%-% a C)%&a- po >&%o2a-'#-ta? pa-( a a)opta u&a %-tat%.#a 2%&t%popul#-ta 4 a apo4a al &u%0o p%-#)%&t%5 E-to, u)o a la 2o*a'#(& )% lo- -#&)#'ato- #&)u-t#al%- &a'#o&al%4 al 'o&tol po pat% )% V#'%&t% Lo*$a)o Tol%)a&o )% u&a #*pota&t% %-'#-#(& %& la CROM, '%( la- 'o&)#'#o&%- paa /u% -% 2o*a-% la CTM %& 19"F5 Al p#&'#p#o la CTM t%&ía u&oF5 a2#l#a)o-, p%o %& 191 la '#2a 4a -% :a$ía *ult#pl#'a)o po )o- 4 %a )% 15"55 La CTM :a 'o&t#&ua)o )o*#&a&)o %l -#&)#'al#-*o *%#'a&o :a-ta &u%-to- )ía-5 La #&t%p%ta'#(& )% lo- )ato- pla&t%a .a&)%- )#2#'ulta)%-, p%o po$a$l%*%&t% lo- -ala#o%al%- paa la *a4oía )% lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%- -u$#%o& )ua&t% la p%-#)%&'#a )% C)%&a-, au&/u% %- po-#$l% /u% al.u&a- )% la- .a&a&'#a- -% p%)#%a& a 'au-a )% la #&2la'#(& a 2#&al%- )% loa;o- t%#&ta5 Lo- 'o*#%&3o- )% la #&)u-t#al#3a'#(& )% -u-t#tu'#(& )% #*pota&'#o&%- )#%o& lu.a al au*%&to )%l %*pl%o u$a&o5 Al *#-*o t#%*po, -#& %*$a.o, )ua&t% %-to- a;o- :u$o ta*$#+& u&a 'o&-#)%a$l% 'o#%&t% *#.ato#a a la- '#u)a)%- /u% -#& )u)a 'o&t#$u4( al )%t%#oo )% la'o&)#'#o&%- )%l *%'a)o )% ta$ao5 La -#&)#'a'#(& 'o&t#&u( a #t*o a'%l%a)o, al t#%*po /u% au*%&ta$a 'o&-#)%a$l%*%&t% la #&2lu%&'#a ta&to )% lo- 'o*u-ta- 'o*o )% lo- #3/u#%)#-ta- #&)%p%&)#%&t%-5 La- 'o#%&t% polít#'a- #&t%&a- )%l -#&)#'al#-*o *%#'a&o %& a/u%lla +po'a pu%)%& )#0#)#-% %& t%'at%.oía-5 E& %l %t%*o 'o&-%0a)o )%l %-p%'to :a$ía u& .upo )% lí)%%- -#&)#'al%- al /u% -% l% )#o %l &o*$% )% >lo- '#&'o lo$#to-?5 El lí)% )% %-t% .upo %a G#)%l V%l3/u%3, &a'#)o %& 19, /u% :a$ía %*p%3a)o -u 'a%a polít#'a 'o*o o.aa)o 3apat#-ta5 Lu%.o :a$ía pa-a)o a o.aa a lo- ta$aa)o%- )%l %pato )% l%':% %& la C#u)a) )% M+#'o 4 )%-)% allí :a$ía a-'%&)#)o :a-ta o'upa u&a po-#'#(& )% #&2lu%&'#a %&t% lo- -#&)#'ato- /u% o.aa$a& a lota$aa)o%- )% la 'ap#tal5 Lo- )%*- >lo$#to-? %a& A)ol2o S&':%3 Ma)a#a.a, Lu#- u#&t%o, J%-- Yu+& 4 G%&a&)o A*#l! 1
95 J5 #l\#%, he )e+ican Revolution, 5ederal E+$enditure and Social Change since ./.1, B%\%l%4, Cal#2oa, 19F, p5 185 15 D5 La Bot3, he Crisis o4 )e+ican La#or, Nu%0a Yo\, 1988, p5 F1
%a $-#'a*%&t% %a'#o a 2o*%&ta la *o0#l#3a'#(& -#&)#'al 4 la- :u%l.a- 4 )%-'o&2#a$a )% la $a-%-5 E& %l %t%*o a)#'al )%l %-p%'to %-ta$a& lo- 'o*u-ta- 4 0a#o- #3/u#%)#-ta#&)%p%&)#%&t%-5 E-to- .upo- 'o&tola$a& /u#3 la *#ta) )% lo- 0oto- )% la CTM 4 %%'ía& %-p%'#al #&2lu%&'#a %& lo- -#&)#'ato- #&)u-t#al%- &a'#o&al%-5] Apo4a$a& a C)%&a- 4 po'ua$a& ut#l#3a -u po-#'#(& %lat#0a*%&t% 2a0o%'#)a paa 2o*%&ta la *o0#l#3a'#(& )% lota$aa)o%-5 E&t% lo- )o- %t%*o- %-ta$a V#'%&t% Lo*$a)o Tol%)a&o, /u% tata$a )% -#tua-% al *a.%& )% %-ta- )#-puta- %&t% 2a''#o&%-5 Dua&t% %-t% p%ío)o :u$o 0a#a- :u%l.a- #*pota&t%- %& M+#'o5 E&t% la- *- )a*t#'a'a$% -%;ala la )% ta$aa)o%- )%l p%t(l%o %& 19", /u% C)%&a- ut#l#3( lu%.o paa :a'% apo$a la %pop#a'#(& )% la #&)u-t#a, 4 la- :u%l.a- /u% :u$o %& la '#u)a) #&)u-t#al )% Mo&t%%4 %& 19"F, a 'au-a )% la- 'ual%- la- %la'#o&%- %&t% C)%&a- 4 la 'o&-%0a)oa $u.u%-ía %.#o*o&ta&a, /u% 4a %a& t%&-a-, -% pu-#%o& al oo 0#0o5 A aí3 )% la &a'#o&al#3a'#(& )% la #&)u-t#a )%l p%t(l%o, :u$o u&a polo&.a)a pu.&a %&t% C)%&a- 4 lo-#&)#'ato- )%$#)o a /u% lo- ta$aa)o%- )%l p%t(l%o /u%ía& 'o&tola la #&)u-t#a5 La pu.&a, u)a a la- #&-#-t%&t%- p%t#'#o&%- )% au*%&to- -ala#al%-, 2#&al*%&t% o$l#.( al .o$#%&o a %*pl%a topa- paa o*p% u&a :u%l.a %& 19 K4 'a-# paa )#-ol0% %l -#&)#'ato5 D% *o)o pa%'#)o, la a)*#-ta'#(& )% lo- 2%o'a#l%- K&a'#o&al#3a)o- %& 19" po pat% )% lota$aa)o%- :a$ía -#)o u& 2a'a-o 4 la- %la'#o&%- %&t% -u- ta$aa)o%- 4 C)%&a- :a$ía& %*p%oa)o )% 2o*a '%'#%&t%5 A-í, a )#2%%&'#a )% lo o'u#)o %& Ba-#l, )o&)% -% lo.( #*po&% %l 'o&tol )%l %-ta)o a u& *o0#*#%&to o$%o %lat#0a*%&t% )+$#l, %& M+#'o la *o0#l#3a'#(& )% lo- ta$aa)o%- o.aa)o- 2u% #&)%p%&)#%&t% 4 +-to- %-ta$l%'#%o& u&a
%la'#(& #&'(*o)a 4 t%&-a 'o& u& p%-#)%&t% )% #&'l#&a'#o&%- #3/u#%)#-ta- -#& %-ta )#-pu%-to- a %&u&'#a a -u auto&o*ía *#%&ta- 'o&t#&ua$a %l po'%-o )% 'o&-ol#)a'#(& )%l %-ta)o %0olu'#o&a#o5 E& C:#l% lo- %2%'to- )% la D%p%-#(& )% 199 2u%o& %-p%'#al*%&t% .a0%- 4 -% po)uo u& au*%&to %-p%'ta'ula )%l pao, pat#'ula*%&t% %& %l -%'to *#&%o5 La tu$ul%&'#a polít#'a )% lo- a;o- 0%#&t% -% %t%&)#( al )%'%o -#.u#%&t% 4 -u %p%-#(& *- )a*t#'a 2u% la %2í*%a %p$l#'a -o'#al#-ta )% 19"5 Au&/u% %-to tu0o po'o- %2%'to- )#%'to- %& %l ta$ao, la po-t%#o 2u&)a'#(& )%l Pat#)o So'#al#-ta %& 19"" 2u% #*pota&t% po/u% 2o*%&t( la 2o*a'#(& )% u& *o0#*#%&to o$%o )% #)%olo.ía a)#'al5 La a)*#-ta'#(& 'o&-%0a)oa )% Atuo Al%--a&)# K19"!19"8 2u% -u-t#tu#)a %& 19"8 po %l .o$#%&o 2%&t%popul#-ta )% P%)o A.u#% C%)a K19"8!1915 E-t% .o$#%&o 4 lo- .o$#%&o- a)#'al%- /u% l% -u'%)#%o& %& lo- a;o- 'ua%&ta )%p%&)ía& )%'#-#0a*%&t% )%l apo4o %l%'toal )% lo- ta$aa)o%-, au&/u% %-t% :%':o &o #*p#)#( la po*ul.a'#(& )% l%4%- 'o&ta %llo- %& la- po-t#*%ía- )%l )%'%o5 115 Dua&t% u&a %-'#-#(& t%*poal o'u#)a %& la CTM %& 19" a*$o- $a&)o- :#'#%o& )%'laa'#o&%- -o$% %l &*%o )% -u- a;l#a)o-5 La #3/u#%)a )##.#)a po lo- 'o*u-ta- a2#*( /u% 'o&tola$a a "FF5 ta$aa)o%- 2%&t% a lo- 95 /u% 'o&tola$a& lo- >'#&'o lo$#to-?5 Lo*$a)o Tol%)a&o, /u% a la -a3(& %-ta$a al#a)o 'o& lo- >'#&'o lo$#to-?, a2#*( /u% lo- 'o*u-ta- 'o&tola$a& a 1"95 ta$aa)o%- 4 lo- 'o&-%0a)o%-, a 955 A p%-a )% la- .a&)%- )#-'%pa&'#a-, /u% -o& típ#'a- )% la- %-ta)í-t#'a- -o$% la -#&)#'a'#(& K%-p%'#al*%&t% %& %l 'a-o )% M+#'o, %-ta- '#2a- -u.#%%& /u% %l &*%o total )% a2#l#a)o- %a )% u&o- 55 J5 G5 L%al, Agru$aciones 4 #urocracias sindicales en )*+ico, ./167./08, M+#'o, D5 G5, 198, pp5 1!15
E& 'o&u&to lo- a;o- t%#&ta 2u%o& u& p%ío)o )% '%'#*#%&to -#&)#'al 4 %l &*%o )% -#&)#'ato- au*%&t( )% 1 %& 19" a 1588 %& 195 Dua&t% lo- *#-*o- a;o- %l &*%o )% a2#l#a)o- pa-( )% 5 a 1F55 A&t%- )% /u% -% 2u&)aa la Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%)% C:#l% KCTC: %& 19"F, %l *o0#*#%&to o$%o ':#l%&o :a$ía %-ta)o )#0#)#)o %& t%- -%''#o&% p#&'#pal%-5 La a&a'o-#&)#'al#-ta Co&2%)%a'#(& 7%&%al )%l Ta$ao KC7T 4a %-ta$a %& )%'a)%&'#a %& 19"F, a la 0%3 /u% la G%)%a'#(& )% O$%o- )% C:#l% KGOC:, )o*#&a)a po lo'o*u-ta-, :a$ía -#)o )#%3*a)a 4 a:oa 'a-# -(lo t%&ía a2#l#a)o- %&t% lo- *#&%o- )%l 'a$(& 4 lo- tato-5 Lo- -o'#al#-ta-, -#& %*$a.o, 'o&t#&ua$a& '%'#%&)o 4 ll%.ao& a )o*#&a %l *o0#*#%&to -#&)#'al %& lo- a;o- t%#&ta5 E& P% la D%p%-#(& )% 199 )#o lu.a a )%-p#)o- %& *a-a 4 a u&a o2%&-#0a )% la pato&al 'o&ta %l *o0#*#%&to o$%o5 Dua&t% %-t% )%'%o la Al#a&3a Popula R%0olu'#o&a#a A*%#'a&a KAPRA 4 %l Pat#)o Co*u-ta 'o*p#t#%o& po la %p%-%&ta'#(& polít#'a )% lota$aa)o%- p%ua&o-5 S#& %*$a.o, al p#&'#p#o la -#tua'#(& -% 'o*pl#'( 'o& la to*a )%l po)%, *%)#a&t% u& .olp% *#l#ta %& a.o-to )% 19", po pat% )%l popul#-ta Lu#- S&':%3 C%o 4 'o& -u po-t%#o 0#'to#a %& la- %l%''#o&%- p%-#)%&'#al%- )% 19"1, %& la- /u% %'#$#( apo4o )% loat%-a&o- -#& %*pl%o 4 lo- ta$aa)o%- &o %-p%'#al#3a)o-5 E& la *%)#)a %& /u% -%a po-#$l% )#-t#&.u#la )% la )%l APRA, la $a-% -o'#al )% S&':%3 C%o la 2o*a$a& la- -%''#o&%- &o o.aa)a- )% lo- po$%- )% la 'la-% ta$aa)oa *- /u% %l pol%ta#a)o 4 lo- a-ala#a)o- *a'o*o)a)o- 4 o.aa)o- /u% 'o&-t#tuía& u&a pat% #*pota&t% )% lo- %l%'to%- )%l APRA5 A p#&'#p#o- )% 19" S&':%3 C%o )%'la( %l %-ta)o )% %'%p'#(& 4 -% %*$a'( %& la %p%-#(& .%&%al ta&to )%l *o0#*#%&to o$%o 'o*o )%l APRA5 El 2a'a-o )% la #&-u%''#(& )%l APRA %& ul#o )% 19" %& Tu#llo )#o o#.%& a *- *%)#)a- %p%-#0a-5 La %'#+& 2o*a)a Co&2%)%a'#(& 7%&%al )% Ta$aa)o%- )%l P% KC7TP 2u% )#-u%lta 4 %l *o0#*#%&to o$%o tu0o /u% $u-'a %2u.#o %& la 'la&)%-t#)a)5 Co& %l a-%-#&ato )% S&':%3 C%o %& a$#l )% 19"" 4 -u -u-t#tu'#(& po %l .%&%al B%&a0#)%- la %p%-#(& )#-*#&u4( u& po'o 4 %& 19"" 4 19"F -% po*ul.ao& l%4%- %lat#0a- al -ala#o *í*o 4 la -%.u#)a) -o'#al5 El .o$#%&o )% Ma&u%l Pa)o K19"9!19 tol%( *a4o .a)o )% l#$%ta) polít#'a, p%o 'o&t#&u( la o#%&ta'#(& $-#'a*%&t% 'o&ta#a a lo- ta$aa)o%- /u% *o-taa& la- a)*#-ta'#o&%- a&t%#o%-5 Dua&t% %-to- a;o- %l APRA -% %#.#( %& la p#&'#pal 'o#%&t% polít#'a )%&to )%l *o0#*#%&to o$%o, au&/u% -u po-#'#(& -% 0%ía a*%&a3a)a )% 2o*a '%'#%&t% po lo- 'o*u-ta- K/u% t%&ía& %-p%'#al #&2lu%&'#a %& %l %-tat+.#'o -%'to *#&%o5 E& Bol#0#a %l )%'%o %*p%3( 'o& la .u%a )%l C:a'o K19"!19" 4 la $-/u%)a )% -u-t#tuto- )% la )o*#&a'#(& ol#./u#'a5 D%-pu+- )% la '#ta)a .u%a %l *o0#*#%&to o$%o %apa%'#( .a)ual*%&t% $ao lo- .o$#%&o- -o'#al#-ta- )% lo- *#l#ta%- Da0#) Too 4 7%*& Bu-':5 E& 19"F -% '%( u& M#-t%#o )% Ta$ao al 2%&t% )%l 'ual -% pu-o a u& lí)% o$%o, al)o l0a%35 Dua&t% %l *#-*o a;o -% 2u&)( la Co&2%)%a'#(& S#&)#'al )% Ta$aa)o%1
1"
Bol#0#a&o- KCSTB, /u% -%#a la o.aa'#(& o$%a *- po)%o-a )% Bol#0#a :a-ta /u% -% 2o*( la Co&2%)%a'#(& O$%a Bol#0#a&a KCOB )ua&t% la %0olu'#(& )% 195 E& %l t%%&o polít#'o lo- a't#0#-ta- -#&)#'al%- %-ta$a& )#0#)#)o- %&t% pat#)a#o- )%l &a'#o&al#-ta 4 'opoat#0#-ta Mo0#*#%&to Na'#o&al R%0olu'#o&a#o KMNR 4 lo- )%l 14. /aul D"a6$ Socialism and Populism in Chile, #$%&'(&, U&,aa Ill&o&( 1978 p. 178. 13. S. St$& Populism in Per), Ma)&(o &(%o(& 1980 p. 11.
tot-\#-ta Pat#)o O$%o R%0olu'#o&a#o KPOR )% 7u#ll%*o Loa5 Dua&t% to)o %-t% p%ío)o lo- pop#%ta#o- )% *#&a- -% %-#-t#%o& a la -#&)#'a'#(& 4 -% %*pl%( 'o& %.ula#)a) al %+'#to paa o*p% :u%l.a-5 E& 19 :u$o u& %&2%&ta*#%&to .a0% %& la *#&a )% Cata0í /u% 'o-t( la 0#)a a %&t% 4 *#&%o- 4 2a*#l#a%- -u4o-5 Dua&t% lo- p#*%o- a;o- t%#&ta :u$o %& Cu$a alto- %l%- )% pao al t#%*po /u% &a'ía la o.aa'#(& 'o&ta la )#'ta)ua )% 7%a)o Ma':a)o5 E& *a3o )% 19" u&a :u%l.a .%&%al /u% -%'u&)ao& al%)%)o )% 5 p%-o&a- paal#3( la #-la 4 2u% -o2o'a)a 'o& %t%*a %&%.ía 4 la po'la*a'#(&, %& &o0#%*$%, )%l %-ta)o )% -#t#o5 El )%-'o&t%&to %a .%&%al 4 %& a.o-to )% 19"" %l .o$#%&o Ma':a)o 2u% )%#$a)o po u& *o0#*#%&to )% opo-#'#(& )% a*pl#a $a-% %& %l 'ual )%-%*p%;ao& u& pap%l &ota$l% lo- ta$aa)o%- )%l a3'a, /u% o.aao& :u%l.a- *a-#0a-, -% apo)%ao& )% #&.%o- 4 2o*ao& >-o0#%t-? %& 0a#o- lu.a%-5 La 'o&-#.u#%&t% a.#ta'#(& polít#'a )#o pa-o a u& $%0% p%ío)o )% p#)o '%'#*#%&to o.aat#0o /u% 'ul*#&( %& u&a *a-#0a :u%l.a .%&%al %& 2%$%o 4 *a3o )% 19"5 El p%-#)%&t% CaloM%&)#%ta o)%&( al %+'#to /u% -o2o'a-% la :u%l.a, #*pu-o la l%4 *a'#al 4 )ua&t% %l p%ío)o )% %p%-#(& /u% -#.u#( a to)o %llo lo- -#&)#'ato- -% pu-#%o& a la )%2%&-#0a5 a-ta 2#&al%- )%l )%'%o &o %*p%3ao& lo- ta$aa)o%- o.aa)o- a %'up%a-% )% la %p%-#(& )% *%)#a)o)% lo- a;o- t%#&ta5 La Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%- )% Cu$a KCTC -% 2u&)( %& %&%o )% 19"9 'o& %l apo4o )% la CTAL@ a2#*a$a t%&% u&o- F5 a2#l#a)o-5 E& Cu$a, al #.ual /u% %& lo- paí-%- )%l Co&o Su, la po$la'#(& a't#0a %-ta$a *u4 u$aa)a 4 %l %-ulta)o 2u% u& %l %lat#0a*%&t% alto )% -#&)#'a'#(&5 A)%*-, la &atual%3a %-ta'#o&al )%l %*pl%o %& %l *u4 pol%ta#3a)o -%'to a3u'a%o, u&to 'o& la- .a&)%- o-'#la'#o&%- )% la )%*a&)a #&t%&a'#o&al )% a3'a, po)uo u&a 'la-% ta$aa)oa %& la /u% la- )#0#-#o&%- %&t% lo ual 4 lo u$a&o %a& *%&o- p%'%pt#$l%- /u% %& ota- pat%- )% la %.#(&, 4 %& la /u% %l )%-'o&t%&to %& au*%&to a 'au-a )%l pao, la )%p%&)%&'#a %'o&(*#'a 4 la )o*#&a'#(& %ta&%a, a-í 'o*o )%l auto#ta#-*o %& la- %la'#o&%- la$oal%-, -% 'o*$#&( 'o& la- %p%#%&'#a- %0olu'#o&a#a- )% Cu$a paa po)u'# u& *o0#*#%&to o$%o /u% a'%pta$a )% $u%&a .a&a %l l#)%a3.o )% pat#)oa)#'al%-, p#*%o lo- 'o*u-ta- 4 *- a)%la&t% %l Mo0#*#%&to F )% Jul#o5 El %2%'to #&*%)#ato )% la D%p%-#(& )% 199 %& Colo*$#a 2u% )%$#l#ta *- u& *o0#*#%&to o$%o /u% to)a0ía -% %&'o&ta$a %& la p#*%a %tapa )% -u 2o*a'#(&5 U&a 0%3 :u$#%o& pa-a)o lo- %2%'to- #&*%)#ato- )% la '#-#-, la o.aa'#(& o$%a %*p%3( a '%'% al t#%*po /u% -% )%'laa$a& :u%l.a-5 E&t% 19"" 4 19" :u$o u& &ota$l% #&'%*%&to )%l &*%o )% :u%l.a-, %*p%3a&)o po lo- ta$aa)o%- )%l -%'to )%l ta&-pot%, /u% %a )% pop#%)a) p$l#'a, 4 popa.&)o-% al -%'to p#0a)o5 E& 19" %*p%3ao& a 2o*a-% la p#*%a- o.aa'#o&%0%)a)%a*%&t% &a'#o&al%-, 4 u&o- 5 ta$aa)o%- %-ta$a& a2#l#a)o- a -#&)#'ato-5] E-toa;o- -% 'aa't%#3ao& po %l apo4o /u% lo- -#&)#'ato- p%- tao& a lo- .o$#%&o- l#$%al%- )% Al2o&-o L(p%3 K19"!19"8 4 19!19 4 E)ua)o Sa&to- K19"8!19, au&/u% lo- 'o*u-tata*$#+& #&2luía& %& %l *o0#*#%&to -#&)#'al5 E& 19"F la &u%0a polít#'a /u% %l o*#&t%& :a$ía a)opta)o u& a;o a&t%- p%pa( %l 'a*#&o paa /u% -% '%a-% p#*%o la Co&2%)%a'#(& S#&)#'al )% Colo*$#a 4 lu%.o la Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%- )% Colo*$#a, a2#l#a)a a la CTAL5 E& ota- %.#o&%- )%l 'o&t#&%&t% )+$#l%- *o0#*#%&to- o$%o- lu':a$a& po -o$%0#0# a&t% la- )#2í'#l%- 'o&)#'#o&%- %'o&(*#'a- 4 la :o-t#l#)a) 4 la %p%-#(& .%&%al%- po pat% )% lo.o$#%&o-5 A p%-a )% la *o0#l#3a'#(& popula .%&%al#3a)a 4 )% 'o&-#)%a$l% a.#ta'#(& polít#'a, %l :#-to#al )%l *o0#*#%&to o$%o )ua&t% lo- a;o- t%#&ta 2u% %& .%&%al )%p#*%&t%5 Ca$ía %-p%a /u% )ua&t% la -%.u&)a .u%a *u&)#al -% %t%&)#%-% la a.#ta'#(& o$%a al 0al%-% lo- -#&)#'ato- )% lo- *%'a)o- )% ta$ao, .%&%al*%&t% *- %-t#&.#)o-, paa 'o&ta%-ta lo- %2%'to- )% la #&2la'#(& %& lo- -ala#o- %al%-5 D% :%':o, la t%&)%&'#a .%&%al 2u% %& la )#%''#(& 'o&ta#a5 E& la *a4oía )% lo- 'a-o- %l ta$ao apo4( a lo- .o$#%&olat#&oa*%#'a&o- 'ua&)o )%'laao& la .u%a a la- pot%&'#a- )%l E% a aí3 )%l ata/u% apo&+1
'o&ta P%al a$o5 S% 'o&-#)%( /u% la 'o&t#%&)a %a %& .a& pat% u&a .u%a po la )%*o'a'#a 'o&ta la )#'ta)ua 4 $ao la #&2lu%&'#a )% lo- pat#)o- 'o*u-ta- )% la %.#(& 4 )% la CTAL, la *a4oía )% lo- *o0#*#%&to- o$%o- -#.u#%o& la polít#'a )%l 2%&t% popula 4 po*%t#%o& &o )%'laa-% %& :u%l.a *#%&ta- )ua-% %l 'o&2l#'to $+l#'o5 Au&/u% &o pu%)% )%'#-% /u% %-ta polít#'a 2u%a u*0%-al*%&t% popula %&t% lo- -#&)#'al#-ta-, la CTAL t%&ía -u2#'#%&t% auto#)a) %& la *a4oía )% lo- paí-%- paa :a'% /u% )#-*#&u4%a %l &*%o )% :u%l.a-5 Lo- .o$#%&o- )% A.%&t#&a 4 Bol#0#a -% &%.ao& a )%'laa la .u%a al E% :a-ta %l 2#&al *#-*o )% la 'o&t#%&)a, p%o, )% to)o- *o)o-, %& %-to- paí-%- K'o& la %'%p'#(& )% A.%&t#&a )%-pu+- )% 19" la- :u%l.a- 2u%o& po'a- )%$#)o a la :o-t#l#)a) )%l .o$#%&o paa 'o& %l *o0#*#%&to o$%o5 E& Ba-#l, )o&)% la- l%4%- la$oal%- po:#$ía& a lo- -#&)#'atoa2#l#a-% a o.aa'#o&%- #&t%&a'#o&al%- 'o*o la CTAL, %l .o$#%&o Va.a- -#.u#( 'o&tola&)o lo- -#&)#'ato- )ua&t% la .u%a5 A-í pu%-, la- :u%l.a- %& to)o %l 'o&t#&%&t% 2u%o& $a-ta&t% l#*#ta)a- %& u&o- *o*%&to- )% %pa&-#(& )%l %*pl%o 4 2u%t%- p%-#o&%- #&2la'#o&a#a- -o$% lo- -ala#o- %al%-5 1F
1F5 A 2alta )% u& %-tu)#o )%2#t#0o, -#.u% :a$#%&)o '#%ta pol+*#'a %& to&o a la t%&)%&'#a )% lo- -ala#o- %al%- )ua&t% la -%.u&)a .u%a *u&)#al5 E- 'a-# -%.uo /u% la %-t#''#(& )%l *%'a)o )% ta$ao )#o lu.a a '#%ta )%#0a )% lo- -ala#o- po/u% lo- ta$aa)o%- :a'ía& *:oa- %ta- 4 lo- pato&o- 'o*p%tía& %&t% %llo- po 'at%.oía- )% *a&o )% o$a /u% %-'a-%a$a&5 E- po$a$l% /u% %l #&'%*%&to %& %l &*%o )% *#%*$o- -#& 'ual#2#'a /u% t%&ía& u& %*pl%o %*u&%a)o a %-ulta- )% la %pa&-#(& )%l %*pl%o #&)u-t#al 4 la %&ta)a )% *u%%%& %l *%'a)o )% ta$ao ta*$#+& tu0#%a& %l %2%'to )% :a'% -u$# lo- #&.%-o- 2a*#l#a%- %al%-5 Co&ta %-to- 2a'to%- a'tua$a& u& #&'%*%&to )% la %*#.a'#(& )% la- 3o&a- ual%- a la- u$a&aKlo 'ual 'o&ta%-ta$a la %-t#''#(& )%l *%'a)o )% ta$ao 4 la- po*%-a- )% &o # a la :u%l.a /u% :a'ía& lo- -#&)#'ato- a&t% %l au*%&to )% la #&2la'#(&5 E- po$a$l% /u% %l %-ulta)o &%to 2u%a u& )%-'%&-o #*pota&t% )% lo- #&.%-o- )% la 'la-% ta$aa)oa5 D%-)% lu%.o, la- %-ta)í-t#'a- )% /u% )#-po&%*o- -o$% lo- -ala#o- )% lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%- %& %-t% p%ío)o #&)#'a& u& )%-'%&-o .%&%al#3a)o % #*pota&t% )% lo- -ala#o- %al%- )ua&t% la .u%a5 DE LA SE7UNDA 7UERRA MUNDIAL A LA 7UERRA GR6A El )%-'%&-o )% lo- -ala#o- %al%- 4 la po*%-a )% &o )%'laa :u%l.a- )ua&t% la -%.u&)a .u%a *u&)#al po)u%o& 'o&u&ta*%&t% u& au*%&to )% la p%-#(& paa /u% -% :#'#%-%& 'a*$#o- #*pota&t%- 'ua&)o %l 2#&al )% la .u%a %*p%3( a -% 0#-#$l%5 E& 0a#o- paí-%-, a pat# )% 19" o 19, -% %.#-t( u& &ota$l% #&'%*%&to )%l &*%o )% :u%l.a-5 E& Ba-#l :u$o .a&)%- ol%a)a- )% :u%l.a- %& 19 4 19F5 Pa%'ía 'o*o -# %l #.uo-o 'o&tol )%l E-ta)o No0o :u$#%-% t%*#&a)o 4 a'a$aa )% %*p%3a u& p%ío)o )% 'o&2l#'to- la$oal%- Ka-í 'o*o u& au*%&to )% la #&2lu%&'#a )%l Pat#)o Co*u-ta $a-#l%;o5 E& A.%&t#&a la -u$#)a )% P%(& al po)% %&t% 19" 4 19F 2u% a'o*pa;a)a )% la *o0#l#3a'#(& %& *a-a )% la 'la-% ta$aa)oa5 E& M+#'o :u$o *- :u%l.a- K4 *- pat#'#pa'#(& )% lo- ta$aa)o%- %& %lla- %& 19 /u% %& 'ual/u#% *o*%&to a&t%#o, #&'lu-o )ua&t% %l p%ío)o )% *o0#l#3a'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa $ao C)%&a-518 La- ol%a)a- )% :u%l.a- 'o&t#&uao& )ua&t% lo- p#*%o- t#%*po- )% la po-.u%a5 E& al.u&o- paí-%- %l au*%&to )% la *o0#l#3a'#(& o$%a al t%*#&a la -%.u&)a .u%a *u&)#al %-tu0o %&la3a)o )% 2o*a 0a#a$l% 4 'o*pl%a 'o& %l au*%&to paal%lo )% la- %#.%&'#a- K%& lo- paí-%- /u% 2u%o& )#'ta)ua )ua&t% la .u%a )% )%*o'at#3a'#(& 4 )% a*pl#a'#(& )% lo- )%%':o- )% '#u)a)a&ía5 E& V%&%3u%la, po %%*plo, %l )%o'a*#%&to )%l .o$#%&o )% M%)#&a A&.a#ta %& o'tu$% )% 19 4 %l a''%-o al po)% )% la A''#(& D%*o't#'a &o -#.#'ao& 'a*%&t% )%*o'at#3a'#(&, -#&o ta*$#+& l#$%ta) paa /u% %l ta$ao -% o.aaa 4 )%'laaa %& :u%l.a5 P%o au&/u% lo- *o0#*#%&to- a 2a0o )% la )%*o'a'#a 4 )% la *%oa )% la 'o&)#'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa 'o#&'#)#%o& %& V%&%3u%la 4 P%, %& Ba-#l 4 N#'aa.ua lo- ta$aa)o%- -% o.aao& ta- )% lo- )#'ta)o%- Va.a4 So*o3a 'o&ta u&a opo-#'#(& /u% lo- -#&)#'ato- 'o&-#)%a$a& %a''#o&a#a 4 ol#./u#'a5 D% *o)o pa%'#)o, lota$aa)o%- a.%&t#&o- optao& po u -u -u%t% a la )% P%(&, a /u#%& 'o&-#)%a$a& 2a0oa$l%, 'o&ta la opo-#'#(& )%*o't#'a a la )#'ta)ua *#l#ta5 1
La CTAL :a$ía apo4a)o 'la*oo-a*%&t% la 'au-a al#a)a )ua&t% la .u%a5 Al t%*#&a la 'o&t#%&)a, la CTAL, /u%, 'o*o %l *o0#*#%&to 'o*u-ta %& .%&%al, t%&ía u&a p%-%&'#a #*pota&t% %& *u':o- paí-%-, t#tu$%( )ua&t% u& t#%*po -#& -a$% /u+ )#%''#(& t%&ía /u% to*a5 Lo*$a)o a)opt( u&a polít#'a /u% %p%-%&ta$a la 'o&t#&ua'#(& )%l 2%&t%popul#-*o )ua&t% la po-.u%a, %-tat%.#a /u% %& %l %l polít#'o %'#$#ía %l &o*$% )% >$oc)%#-*o?5 E&ta;a$a u&a al#a&3a a la.o pla3o %&t% %l ta$ao 4 la >$u.u%-ía &a'#o&al po.%-#-ta? %& to&o a la #&)u-t#al#3a'#(& )##.#)a po %l %-ta)o, 4 -u.%ía la &%'%-#)a) )% %)#2#'a 4 %2o3a #&-t#tu'#o&%- /u% p%*#t#%a& /u% %l ta$ao %%'#%-% u&a #&2lu%&'#a p%*a&%&t% %& la 2o*ula'#(& )% la polít#'a *a'o%'o&(*#'a5 S#& %*$a.o, au&/u% la CTAL )%-%a$a '%a u&a %la'#(& )% ta$ao 'o& %l %-ta)o, -u po-tua -%.uía -#%&)o *u4 )#-t#&ta )% la /u% a)opta$a& lo-
%l%*%&to- *- 'o&-%0a)o%- )%l -#&)#'al#-*o lat#&oa*%#'a&o, to)a 0%3 /u% la CTAL %a *)a)a a %*pl%a t't#'a- 'o*$at#0a- paa al'a&3a -u- o$%t#0o- 4, )% 2o*a *- .%&%al, *#a$a 'o& -u-p#'a'#a a lo- E-ta)o- U)o-5 El >$oc)%#-*o? po pat% )% la #3/u#%)a 'o#&'#)#( 'o& la '%'#%&t% &%'%-#)a) /u% t%&ía& la- +l#t%- polít#'a- )% 2o*%&ta %l )%-aollo #&)u-t#al *%)#a&t% la #&t%0%&'#(& a't#0a )%l %-ta)o5 Al t%*#&a la .u%a, 0a#o- .o$#%&o- lat#&oa*%#'a&o- po'uao& 2o*%&ta 4 )%-aolla 'o&-'#%&t%*%&t% la #&)u-t#al#3a'#(& /u% -% :a$ía :%':o %& .a& pat% -#& u&a pla#'a'#(& )%l#$%a)a %& lo- a;o- t%#&ta 4 )ua&t% la 'o&t#%&)a5 Paa %llo %a &%'%-a#o 'o&tola *- a u&o- *o0#*#%&to- o$%o- /u% )a$a& *u%-ta- '%'#%&t%- )% )%-'o&t%&to 4 2o*%&ta u& >'l#*a apop#a)o paa la- #&0%-#o&%-? 'o& la %-p%a&3a )% ata% 'ap#tal %ta&%o5 La &%'%-#)a) )% %.ula % #&-t#tu'#o&al#3a la- %la'#o&%- la$oal%- :a$ía -#)o %'o&o'#)a )% *o)o .%&%al )ua&t% %l )%'%o a&t%#o, %& pat% 'o*o #&t%&to )% :a'% 2%&t% a la a*%&a3a /u% pla&t%a$a la >'u%-t#(& -o'#al? 4 %& pat% paa /u% la- &u%0a- 2u%3a- polít#'a pu)#%a& o.aa u&a $a-% )% *a-a-5 A:oa $#%&, %& la po-.u%a #&*%)#ata a %-ta p%o'upa'#o&%- -% a;a)#%o& ota- %lat#0a- a la %-ta$#l#)a) *a'o%'o&(*#'a5 A:oa %a *u.%&t% /u% &u&'a )%ota a la- t%&)%&'#a- a)#'al%- /u% :a$ía %& %l *o0#*#%&to o$%o 4 ll%.a a al.& a'u%)o 'o& la- 2a''#o&%- *- 'o&-%0a)oa-5 El D%pata*%&to )% E-ta)o &ot%a*%#'a&o 0%ía 'o& p%o'upa'#(& la 2u%3a )% la CTAL 4 -u po4%'to polít#'o 4 apo4a$a la la$o )% S%a2#&o Ro*ual)#, >%*$aa)o 0ola&t%? )% la A*%#'a& G%)%at#o& o2 La$o KAGL %& A*+#'a Lat#&a5 Ro*ual)# #&t%&ta$a al%&ta a la2u%3a- /u% )%&to )%l *o0#*#%&to -#&)#'al lat#&oa*%#'a&o -% *o-ta$a& 2a0oa$l%- a u& -#&)#'al#-*o *- po &ot%a*%#'a&o 4 >o#%&ta)o a la- %*p%-a-? a %-'#&)#-% )% la CTAL5 E-to- #&t%&to- %a& %& pat% 2uto )% la a&t#.ua #&/u#%tu) &ot%a*%#'a&a K%& pat#'ula )% la AGL a&t% lo /u% -% 'o&-#)%a$a u& -#&)#'al#-*o %'%-#0a*%&t% >polít#'o? %& A*+#'a Lat#&a5 Dua&t% to)a la p#*%a *#ta) )%l -#.lo la AGL :a$ía tata)o )% po*o0% %& A*+#'a Lat#&a u&a 2o*a )% -#&)#'al#-*o p't#'o 'o& la 'ual pu)#%a -#*pat#3a5 S# $#%& lo- %-2u%3o- /u% Ro*ual)# :#3o %& A*+#'a Lat#&a al t%*#&a la .u%a -% %)#2#'ao& -o$% %-ta ta)#'#(& :#-t(#'a, ta*$#+& :a4 /u% -#tualo- %& %l 'o&t%to )% u&a lu':a .%&%al po %l 'o&tol )% lao.aa'#o&%- -#&)#'al%- #&t%&a'#o&al%- %&t% la- 'o#%&t%- 'o*u-ta 4 &o 'o*u-ta )%l *o0#*#%&to o$%o *u&)#al5 P%o'upa'#o&%- #)%ol(.#'a- .%&%al%- -% -up%pu-#%o& a:oa a la2u&)a*%&tal%- )#0#-#o&%- %-tat+.#'a- % #)%ol(.#'a- /u% %-ta$a& 2%*%&ta)o )%&to )% lo*o0#*#%&to- o$%o- &a'#o&al%-5 La 'ul*#&a'#(& )% %-ta- lu':a- -% po)uo al %-'#&)#-% la Co&2%)%a'#(& Mu&)#al )% S#&)#'ato- 4 2o*a-% la Co&2%)%a'#(& I&t%&a'#o&al )% S#&)#'atoL#$%- %& 1995 Gu%a& 'ual%- 2u%a& la- a3o&%- pua*%&t% &a'#o&al%- paa %l ata/u% 'o&ta %l l#)%a3.o 'o*u-ta )% lo- -#&)#'ato- lat#&oa*%#'a&o-, %l *o0#*#%&to o$%o )% A*+#'a Lat#&a -% 0#o %&0u%lto %& %-ta- lu':a- #&t%&a'#o&al%- al 2#&al#3a la .u%a5 Ro*ual)# '%l%$( 0a#a%&t%0#-ta- 'o& lí)%%- -#&)#'al%- )% )#0%-o- paí-%- 4 %& u&a /u% tu0o lu.a %& L#*a, %& %&%o )% 198, -% 'o&-u*( u&a #*pota&t% %-'#-#(& )% la CTAL5 La- 2#.ua- p#&'#pal%- %a& B%&a)o I$;%3 )% C:#l%, Atuo Sa$o-o )% P% 4 Eu-%$#o Mual )% Cu$a5 Va#a- 'o&2%)%a'#o&%&a'#o&al%- -% %t#ao& )% la CTAL 4 'o& %llo po0o'ao& %-'#-#o&%- /u% %-ta$a& lat%&t%- )%&to )% %lla- *#-*a- )%-)% :a'ía *u':o t#%*po5 E& u& paí- ta- oto -#&)#'al%- K/u% -% :a$ía& -#l%&'#a)o %& $%&%2#'#o )% la u)a) )% la 'la-% ta$aa)oa -al#%o& a:oa a la -up%2#'#%5 E& al.u&o- paí-%- Kpo %%*plo, Cu$a 4 M+#'o lo- -#&)#'al#-ta- 'o&-%0a)o%ut#l#3ao& *ato&%- a*a)o- paa #*p%)# /u% la #3/u#%)a 'o&tola-% %l *o0#*#%&to -#&)#'al5 E& *u':o- paí-%- %l .o$#%&o -% pu-o 2a&'a*%&t% al la)o )% lo- %l%*%&to- 'o&-%0a)o%- al to*a *%)#)a- 'o&ta lo- 'o*u-ta- /u% *#l#ta$a& %& lo- -#&)#'ato-5 A pat# )% a/u%lla 2%':a la CTAL %&t( %& p#)a )%'a)%&'#a :a-ta /u% %& 199 'a4( 2#&al*%&t% %& %l ol0#)o5 S# $#%& %- po-#$l% /u% ta&to a*#.o- 'o*o %&%*#.o- %a.%a-%& -u 2u%3a, 4 au&/u% ta*$#+& %- po-#$l% /u% %& %l t%%&o %'o&(*#'o )%p%&)#%a )%*a-#a)o )% la 'o&t#&ua $u%&a 0olu&ta) )% la CTM *%#'a&a 4 )%l .o$#%&o )% M+#'o, ta*$#+& -%ía %a.%a)o -u.%# /u% la CTAL %a pua*%&t% u&a o.aa'#(& )% pap%l /u% &o %%'ía &.u&a #&2lu%&'#a %al %& lo- a'o&t%'#*#%&to- )% la %.#(&5 Al *%&o- %l .o$#%&o )% lo- E-ta)o- U)o%-ta$a lo $a-ta&t% 'o&0%&'#)o )% la a*%&a3a pot%&'#al /u% pla&t%a$a& la CTAL 4 la #3/u#%)a -#&)#'al %& A*+#'a Lat#&a 'o*o paa 2o*%&ta -u %p%-#(& -#-t%*t#'a5
Po -upu%-to, )ua&t% la -%.u&)a *#ta) )%l )%'%o )% 19 :u$o %& %l 'a*po )% lo*o0#*#%&to- o$%o- lat#&oa*%#'a&o- al.o *- /u% u&a lu':a po la a2#l#a'#(& -#&)#'al #&t%&a'#o&al %& %l *a'o )% la .u%a 2ía5 La '%'#%&t% t%&)%&'#a al 'o&-%0a)u#-*o %& la%la'#o&%- la$oal%- t%&ía oí.%&%- %&)(.%&o-, tal%- 'o*o la &%'%-#)a) )% po*o0% u& $u%& 'l#*a paa la- #&0%-#o&%- 'o& %l 2#& )% ata% 'ap#tal %ta&%o5 Po ota pat%, al t%*#&a la al#a&3a 'o& lo- 'o*u-ta- 2o*a)a )ua&t% la .u%a, -% '%( %l *a'o paa u&a 0u%lta a la :a$#tual polít#'a a&t#'o*u-ta5 La '%'#%&t% :o-t#l#)a) 'o&ta lo- pat#)o- 'o*u-ta- 'o#&'#)#( 'o& u&a o2%&-#0a *- .%&%al 'o&ta %l 'o&u&to )%l *o0#*#%&to o$%o5 Oto- %-tí*ulo-, -upo%&)o /u% 2u%a& &%'%-a#o-, paa %-t% .#o 'o&-%0a)o )% la polít#'a .u$%&a*%&tal %lat#0a al ta$ao 2u%o& la pu.a )% 'o*u-ta- %& %l *o0#*#%&to o$%o &ot%a*%#'a&o K%*p%3a&)o po la CIO 4 la Ut%) Auto*o$#l% o\%- %& 19 4 19F, la a't#tu) )ua /u% %l p%-#)%&t% Tu*a& a)opt( 'o&ta lo- *#&%o- %& :u%l.a %& 19F 4 la apo$a'#(& %& 19 )% la L%4 Ta2t!atl%4 po:#$#%&)o a lo- 'o*u-ta- o'upa 'a.o- -#&)#'al%-5 E-to- a'o&t%'#*#%&to-% -#.u#%o& 'o& .a& at%&'#(& %& A*+#'a Lat#&a 4 *u':o- lo- 0#%o& 'o*o -%;al%- )% la )#%''#(& %& /u% -opla$a %l 0#%&to5 E& Ba-#l, )o&)% %& la p#*%a *#ta) )%l )%'%o )% 19 %l ta$ao :a$ía -%.u#)o $ao %l %-t%':o 'o&tol )%l 'opoat#0#-ta E-ta)o No0o, -% po)uo u& %&a'#*#%&to )% la a't#0#)a) -#&)#'al a 'o&-%'u%&'#a )%l 2#&al #&*#&%&t% )% la -%.u&)a .u%a *u&)#al 4 la '%%&'#a .%&%al )% /u% la )#'ta)ua )% Va.a- %-ta$a to'a&)o a -u 2#&5 Ta&to %& Río )% Ja&%#o 'o*o %& Sao Paulo :a$ía a:oa u&a &u*%o-a po$la'#(& a't#0a #&)u-t#al 4 %a 'lao /u% %l 0oto o$%o t%&ía #*pota&'#a %& la &u%0a polít#'a )%*o't#'a5 Va.a- al$%.a$a la %-p%a&3a )% 'o&-ol#)a %l apo4o /u% :a$ía o$t%)o 'o& la CLT 4 'o&-%.u# /u% %l *o0#*#%&to o$%o -% pu-#%a )% -u la)o %& %l Pat#)o Ta$al:#-ta Ba-#l%#o KPTB u&to 'o& %l Pat#)o So'#al D%*o't#'o KPSD, 'o&ta la opo-#'#(& 'o&-%0a)oa %&'a&a)a po la Uo D%*o't#'a Na'#o&al KUDN5 KLot%- pat#)o- -% 2o*ao& %& 195 La- :u%l.a- au*%&tao& 'o&-#)%a$l%*%&t% )ua&t% %l p#*% -%*%-t% )% 195 E& u&a -#tua'#(& 2lu#)í-#*a 4 'o&2u-a lo- 'o*u-ta- 4 lo- tra#alhistas 'o*p%tía& po %l apo4o )% la 'la-% ta$aa)oa o.aa)a5 E& a.o-to 4 -%pt#%*$% )% 19 -% #&t%&t(, po *%)#o )%l *o0#*#%&to 9ueremista: #&-ta a Va.a- a 'o&-%0a %l po)%, 4 %& la- '#u)a)%- p#&'#pal%- )% Ba-#l -% '%l%$ao& .a&)%- 'o&'%&ta'#o&%- o.aa)a- po lo- -%.u#)o%- )% Va.a-5 Lot%*o%- )% /u% Va.a- &o p%*#t#%a '%l%$a %l%''#o&%- l#$%- -% )%-0a&%'#%o& 2#&al*%&t% 'ua&)o %l )#'ta)o 2u% )%o'a)o po u& .olp% *#l#ta 'ap#ta&%a)o po %l .%&%al 7(%Mo&t%#o5 E& la- %l%''#o&%- )% )#'#%*$% )% 19 %l .%&%al Eu#'o 7a-pa Duta, /u% %a %l 'a&)#)ato )%l PSD 4 %a %-pal)a)o -#& 'o&0#''#(& po Va.a-, .a&( 'o& %l po 1 )% lo0oto-5 u$o %&to&'%- u& au*%&to )%l a't#0#-*o )%l ta$ao )ua&t% lo- p#*%o- *%-%- )% 19F 4 u&a $%0% p%o #&t%&-a lu':a a t%- $a&)a- %&t% lo- a't#0#-ta- o$%o- tra#alhistas )%l PTB, lo'o*u-ta- 4 %l M#-t%#o )% Ta$ao5 a$la&)o %& t+*#&o- .%&%al%-, %& Sao Paulo %l PTB %'#$#( .a& pat% )% -u apo4o )% lo- ta$aa)o%- /u% :a$ía& ll%.a)o po'o a&t%- a la '#u)a) po'%)%&t%- )% po$la'#o&%- p%/u%;a- 4 )% 3o&a- ual%-, *#%&ta- /u% lo- 'o*u-ta p%)o*#&a$a& %&t% lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%-, /u% ll%0a$a& *- t#%*po %& la '#u)a)5 E& a$#l )% 19 lo- 'o*u-ta- :a$ía& '%a)o u&a o.aa'#(& -#&)#'al a%&a al 'o&tol )%l M#-t%#o )% Ta$ao, %l Mo0#*#%&to U#'a)o )o- Ta$al:a)o%- KMUT5 E& -%pt#%*$% )% 19F %l MUT )%-%*p%;( u& pap%l )%-ta'a)o %& la 2o*a'#(& )% la Co&2%)%a)o )oTa$al:a)o%- )o Ba-#l KCTB, la p#*%a o.aa'#(& )% %-ta 'la-% %& Ba-#l5 El .o$#%&o )% Duta -% ap%-u( a po:#$# ta&to %l MUT 'o*o la CTB, #&t%0#&o %& *- )% 'uato'#%&to-#&)#'ato-, %pul-( a lo- 'o*u-ta- )% lo- 'a.o- -#&)#'al%- 4 polít#'o- 4 a'a$( po%&)o al PCB 2u%a )% la l%45 Lo- tra#alhistas )%l PTB o'upao& %l 0a'ío /u% :a$ía& )%a)o lo'o*u-ta-5 E& 19 4a -% :a$ía lo.a)o 'o&t%&% 4 )a *a':a at- a la ol%a)a )% *o0#l#3a'#(& o$%a /u% po0o'aa %l 2#&al )% la -%.u&)a .u%a *u&)#al5 La &u%0a )%*o'a'#a $a-#l%;a ut#l#3aía %& lo -u'%-#0o la- l%4%- la$oal%- :%%)a)a- )%l E-ta)o No0o5 El %-ta)o 'o&t#&u( 'o&tola&)o %-t%':a*%&t% lo- -#&)#'ato-, 'u4a auto&o*ía %a l#*#ta)a5 D%*o-ta'#(& 'laa )% %llo 2u% %l )%-'%&-o )%l &*%o )% :u%l.a-, /u% )% u& po*%)#o )% '#&'u%&ta al a;o %& 19 4 19F pa-( a oto )% )o'% al a;o )ua&t% %l -#.u#%&t% )%'%o5 19
E& M+#'o :u$o ta*$#+& u& -$#to au*%&to )%l a't#0#-*o -#&)#'al )ua&t% lo- lt#*o- a;o)% la .u%a, al /u% -#.u#( la %p%-#(&5 La- %la'#o&%- %&t% la CTM 4 L3ao C)%&a- 4a :a$ía& %*p%3a)o a %&2#a-% :a'#a %l 2#&al )% -u p%-#)%&'#a, a la 0%3 /u% .a&)%- -%''#o&%- )%l *o0#*#%&to -#&)#'al 'o&t#&ua$a& )a&)o *u%-ta- )% u&a #&)%p%&)%&'#a /u% l%- '%a$a %p%t#)o'o&2l#'to- 'o& %l .o$#%&o5 E-ta- t%&-#o&%- au*%&tao& )ua&t% %l .o$#%&o )% Ma&u%l 0#la Ca*a':o K19!19F, 'o& -u #&t%&to )% %'t#2#'a lo- >%'%-o-? )%l 'a)%-*o, p%o /u%)ao& %& -u-p%&-o al %-talla la -%.u&)a .u%a *u&)#al 4 )%'#)# la CTM &o )%'laa-% %& :u%l.a )ua&t% la 'o&t#%&)a5 a'#a 2#&al%- )% la .u%a la #&2la'#(& po0o'( a.#ta'#(& %& la- 2#la- )%l ta$ao 4 %& al.u&a- #&)u-t#a- )%t%*#&a)o- po$l%*a- '%a)o- o %a'%$a)o- po la 'o&t#%&)a :#'#%o& /u% lo- 'o&2l#'to•
T"#&o u$ p"o%$)$ )$l l$#a 2:u$"$#o( a ;$t? 19805 t$(&( )$ )o%to"a)o &)&ta U&+$"(&)a) )$ M&%-&@a 198 p. 49.
la$oal%- -u$#%a& :a-ta al'a&3a %l%- #&-(l#to-5 A-í o'u#( 'o& lo- t%- p#&'#pal%- -#&)#'ato#&)u-tíal%- &a'#o&al%-5 Lo- 2%o'a#l%- -u2ía& la- 'o&-%'u%&'#a- )% la )%-'ap#tal#3a'#(& 4 )%l *al %-ta)o )% la0ía- 4 )%l *at%#al o)a&t%, a-í 'o*o )% -%#o- po$l%*a- )% o.aa'#(& 'u4o o#.%& %a %l l%.a)o )%l 'o&tol po pat% )% lo- ta$aa)o%-, )% la *ala )#%''#(& 4 )% la 'o&t#&ua 2a.*%&ta'#(& )%l -#-t%*a 2%o0#a#o &a'#o&al5 E& la #&)u-t#a )%l p%t(l%o %l po)% -#&)#'al 4 la 'o&%&'#a )% la )#%''#(& :a$ía& 'au-a)o u& %'%-o )% p%-o&al 4 u&a #&%2#'#%&'#a .%&%al#3a)o-5 E& la *#&%ía %l 2#&al )% la 'o&t#%&)a tao 'o&-#.o u& )%-'%&-o )% la )%*a&)a &ot%a*%#'a&a 4 .a& &*%o )% )%-p#)o-5 La %l%''#(& )% M#.u%l Al%*& paa la p%-#)%&'#a %& 19F )#o a''%-o al po)% a al.u#%& /u% %-ta$a #&t%%-a)o %& '%a la- $a-%- paa u& '%'#*#%&to %'o&(*#'o %-ta$l% %& M+#'o5 U& p#*% pa-o -%ía u&a #*pota&t% l#*p#%3a .%&%al )% lo- -#&)#'ato-5 Al *#-*o t#%*po /u% Al%*& -% p%paa$a paa %&2%&ta-% a lo- a't#0#-ta- )%l *o0#*#%&to o$%o, )%&to )% la CTM al'a&3a$a -u pu&to 'ul*#&a&t% la pu.&a %&t% lo- >'#&'o lo$#to-? 4 lo- a)#'al%- )% lo- -#&)#'ato- #&)u-t#al%- &a'#o&al%-5 Lo- t%- .a&)%- -#&)#'ato- #&)u-t#al%a$a&)o&ao& la CTM 4 2o*ao& la C%&tal d'a )% Ta$aa)o%- KCUT %& *a3o )% 195 Al *#-*o t#%*po, Lo*$a)o Tol%)a&o %*p%3( u&a 'a*pa;a -#-t%*t#'a paa la 2o*a'#(& )% u& pat#)o popula /u% %& p#&'#p#o -% p%&-( 'o*o .upo )% p%-#(& )% la- *a-a- )%&to )%l pat#)o o2#'#al5 Lo*$a)o %0#t( /u% l% #)%&t#2#'a-%& 'o& lo- a't#0#-ta- )% lo- -#&)#'ato- #&)u-t#al%&a'#o&al%- % #&t%&t( 'o&-%0a -u pap%l #&)%p%&)#%&t% )% .a& lí)% )% la 'la-% ta$aa)oa *%#'a&a5 P%o 4a %a )%*a-#a)o ta)%5 D%-)% la 2u&)a'#(& )% la CTAL %& 19"8 Lo*$a)o :a$ía )%a)o la )#%''#(& )% la CTM %& *a&o- )% lo- >'#&'o lo$#to-? 4 4a &o po)ía 'o&ta 'o& u&a 2u%3a o.aat#0a #*pota&t% %& %lla5 Lo- >'#&'o lo$#to-? po'%)#%o& a )%'laa /u% la p%t%&%&'#a al Pat#)o Popula %a #&'o*pat#$l% 'o& la a2#l#a'#(& a la CTM 4 %& *a3o )% 198 %pul-ao& a Lo*$a)o 4 a lo- po'o- -%.u#)o%- l%al%- /u% l% /u%)a$a&5 S# $#%& lo- 2a'to%#&t%&o- -o& -u2#'#%&t%- paa %pl#'a %-to- a'o&t%'#*#%&to-, po'a )u)a pu%)% 'a$% )% /u% la p%-#o&%- )% la .u%a 2ía ta*$#+& )%-%*p%;ao& al.& pap%l5 El#*#&a)o Lo*$a)o, la CTM pu)o 'o&'%&ta %l 2u%.o %& -u #0al, la CUT5 E& %l a-p%'to &u*+#'o, la- 2u%3a- %-ta$a& *- o *%&o- %/u#l#$a)a- %&t% la CTM 4 la CUT, -#tua'#(& /u% 2a0o%'ía 'laa*%&t% a +-ta, 'o& -u po)%o-o- -#&)#'ato- #&)u-t#al%-, 2%&t% a a/u+lla, /u% t%&ía -u $a-% %& lo- *#l%- )% p%/u%;o-#&)#'ato- /u% :a$ía %& %-ta$l%'#*#%&to- p%/u%;o- )% C#u)a) )% M+#'o 4 ota- pat%-5 Ta*$#+& pa%'ía po$a$l% /u% la po-#'#(& )% la CUT -% %2o3aía 'o& la '%a'#(& )%l Pat#)o Popula 4 la u#'a'#(&, al pa%'% #&*#&%&t%, )% la #3/u#%)a *%#'a&a, )%-pu+- )% '%l%$a-% %& uo )% 19 la M%-a R%)o&)a )% lo- Ma#-ta- M%#'a&o-5 Al.u&o- o$-%0a)o%- %*p%3ao& a :a$la )% la #&*#&%&t% )%-apa#'#(& )% la CTM5 A&t%- )% /u% %-to pu)#%a -u'%)%, %l .o$#%&o )% M#.u%l Al%*& #&t%0#&o 4 )#-ol0#( la CUT5
40. La CTM %o($"+ uo( 100.000 #&$#,"o( #&$t"a( u$ lo( (&)&%ato( &)u(t"&al$( a%&oal$( %ot"ola,a a uo( 400.000 t"a,aa)o"$(. A)$#( u @"upo lo#,a")&(ta la Al&a*a )$ O,"$"o( ' Ca#p$(&o( )$ M &%o a!&"#a,a "$p"$($ta" a uo( 130.000 t"a,aa)o"$( ' la( "$(tat$( o"@a&*a%&o$( CROM C;T $t%t$"aF )a,a ua %&!"a #u' &!la)a= 00.000 a!&l&a)o(. Lu&( M$)&a Civilismo ' moderni-aci.n del autoritarismo, M&%o D. G. 1979 p. 1H.
El p%t%to 2u% u&a a'u-a'#(& )% 2au)% /u% :#3o J%-- Día3 )% L%(&, %l &u%0o -%'%ta#o .%&%al )%l -#&)#'ato )% 2%o0#a#o-, 'o&ta %l a&t%#o lí)%, Lu#- 7(*%3 _5 Cua&)o %l -#&)#'ato
)% 2%o0#a#o-, u&to 'o& lo- oto- )o- p#&'#pal%- -#&)#'ato- #&)u-t#al%-, 2u&)( la CUT, 7(*%3 _ :a$ía %&'au3a)o 2o&)o- -#&)#'al%- :a'#a la CUT 4 lu%.o :a$ía )#*#t#)o )% -u pu%-to %& %l -#&)#'ato )% 2%o0#a#o- paa ta$aa %& la CUT 'o& pl%&a )%)#'a'#(&5 L% :a$ía -u-t#tu#)o u& lu.at%%&t% /u% pa%'ía )#.&o )% 'o&2#a&3a, J%-- Día3 )% L%(&, >%l C:ao?, )%l /u% 'a$ía %-p%a /u% :#'#%-% lo /u% 7(*%3 )%-%aa5 R%-ult( /u% &o %a a-í5 E& -%pt#%*$% )% 198 Día3 )% L%(& a'u-( a 7(*%3 _ )% *al0%-a'#(& )% 2o&)o- -#&)#'al%-, 4 )%-pu+- )% al.u&a- -%*a&a)% 'o&2u-#(&, %l .o$#%&o %-pal)( a Día3 )% L%(& o)%&a&)o a la pol#'ía /u% o'upaa lo%)#2#'#o- )%l -#&)#'ato5 M#l%- )% ta$aa)o%- 2u%o& )%-p%)#)o- 4 %l -#&)#'ato -% 'o&0#t#( %& pat#)a#o #&'o&)#'#o&al )% la polít#'a %'o&(*#'a )%l .o$#%&o5 E-t% a'o&t%'#*#%&to, lla*a)o >%l ':aa3o? )%$#)o a la a2#'#(& )% Día3 )% L%(& a 0%-t#-% )% ':ao K)% a:í -u apo)o, -#.#'( %l 2#&al )%l )%-a2ío )% la CUT al .o$#%&o )% Al%*&5 Po'o )%-pu+-, lo- lí)%%- a)#'al%- )%l -#&)#'ato )% ta$aa)o%- )%l p%t(l%o K199 4 )%l -#&)#'ato )% *#&%o- K19 2u%o& )%o'a)o- 4 -u$-t#tu#)o- po lí)%%- 'o&-%0a)o%-5 El >':a#-*o? =%- )%'#, %l %'o&o'#*#%&to po pat% )% lo- %2%- -#&)#'al%- *%#'a&o- )% /u% %l a't#0#-*o al *a.%& )% lo %-ta$l%'#)o po0o'aía la- #a- )%l .o$#%&o, /u% lu%.o po'%)%ía a -u$0%t# -u- -#&)#'ato-= -%ía %l a-.o )%2#)o )%l -#&)#'al#-*o *%#'a&o )ua&t% lo- )o- )%'%o- -#.u#%&t%-5 E& uo )% 199 lo- lo*$a)#-ta- :#'#%o& u& #&t%&to )%-%-p%a)o )% '%a u& 'o&tap%-o )% la CTM, la U(& 7%&%al )% O$%o- 4 Ca*p%-#&o- )% M+#'o5 S#& %*$a.o, ta&to %-t% -#&)#'ato 'o*o %l Pat#)o Popula &a'#%o& *u%to-5 E& C:#l% )ua&t% lo- .o$#%&o- )%l G%&t% Popula 4 )%l Pat#)o Ra)#'al )% lo- a;o- 'ua%&ta, 'o*o :%*o- 0#-to, %l *o0#*#%&to o$%o )o*#&a)o po lo- -o'#al#-ta- 4 lo- 'o*u-ta- apo4( a't#0a*%&t% al .o$#%&o, 4 'ua&)o 7a$#%l 7o&3l%3 V#)%la, a)#'al )% #3/u#%)a-, 2u% %l%.#)o %& -%pt#%*$% )% 19F )#o %&ta)a %& -u .a$#&%t% a t%- *#%*$o- )%l Pat#)o Co*u-ta, au&/u% &o -#& a&t%- a-%.ua %& p#0a)o a la %*$aa)a )% lo- E-ta)o- U)o- /u% apo0%':aía la p#*%a opotu)a) /u% -% p%-%&taa paa )%-t#tu#lo- )% -u- 'a.o-5 La- %&'o&a)a#0al#)a)%- %&t% lo- 'o*u-ta- )%l *o0#*#%&to o$%o 4 -u- #0al%- -o'#al#-ta- K4, %& *%&o *%)#)a, a)#'al%- l% 2a'#l#tao& la ta%a5 E& %l -%&o )%l *o0#*#%&to o$%o %-tall( u&a .u%a '#0#l /u% )uaía 'a-# to)o %l a;o 19F 4 t%*#&aía 'o& lo- -o'#al#-ta- )%-o.aa)o- 4 %& )%'a)%&'#a5 Cua&)o -% 0#o /u% lo- 'o*u-ta- &o %a& -o'#o- -u$alt%&o- )('#l%- %& %l .o$#%&o a)#'al 4 'o&t#&ua$a& apo4a&)o :u%l.a- 4 a$o.a&)o po la -#&)#'a'#(& )%l 'a*po, la- t%&-#o&%%&t% %llo- 4 7o&3l%3 V#)%la 2u%o& %& au*%&to 4 %*puao& al p%-#)%&t% a o/u%-ta u& %&2%&ta*#%&to 'o& *ot#0o )% u&a :u%l.a )% *#&%o- )%l 'a$(& %& a.o-to )% 19, a %pul-a a lo- 'o*u-ta- )%l .a$#&%t% 4 a *%t% a lo- lí)%%- )%l pat#)o %& la ''%l5 So*%t#)o a 'o&t#&ua p%-#o&%- po %l D%pata*%&to )% E-ta)o &ot%a*%#'a&o, 7o&3l%3 V#)%la pu-o %& *a':a u&a 'a*pa;a a&t#'o*u-ta /u% %& a$#l )% 198 'ul*#&( 'o& la apo$a'#(& )% u&a L%4 paa la D%2%&-a P%*a&%&t% )% la D%*o'a'#a, la lla*a)a >l%4 *al)#ta?, /u% )#o lu.a a pu.a.%&%al#3a)a- )% )##.%&t%- -#&)#'al%- 4 %*pl%a)o- p$l#'o- 'o*u-ta- 4 a u&a p#)a )#-*#&u'#(& )% la- :u%l.a-5 E& %-to- a'o&t%'#*#%&to- pat#'#pao& a't#0a*%&t% 0a#o- l í)%%-#&)#'al%- *o)%a)o- /u% a'a$ao& $%&%2#'#&)o-% )% %llo- 4 al 2%&t% )% lo- 'ual%- -% %&'o&ta$a B%&a)o I$;%3, /u% :a$ía %-ta)o %& 'o&ta'to 'o& la AGL )%-)% 19" 4 p%t%&)ía 'au-a u&a %-'#-#(& %& la- 2#la- )% la CTAL5 E& Cu$a %l 'o*#%&3o )% la .u%a 2ía po)uo u&a %-'#-#(& #*pota&t% %& la CTC5 Ya %& ul#o )% 19" la AGL #&0#t( a lí)%%- )%l -#&)#'ato )% ta$aa)o%- *aít#*o- a 0#-#ta loE-ta)o- U)o-, )o&)% l%- p%-ua)#%o& a %*p%3a a ta$aa paa 2u&)a u&a &u%0a o.aa'#(& o$%a /u% #0al#3a-% 'o& la CTC5 E-ta #'#at#0a &o po-p%(, %& .a& pat% po/u% %l 'a&)#)ato >aut+&t#'o? Ra*(& 7au Sa& Matí& to)a0ía &%'%-#ta$a %l apo4o )% la CTC K4 )% lo- 'o*u-ta- %& la- %l%''#o&%- p%-#)%&'#al%- )% 195 No o$-ta&t%, la AGL 'o&-%0( -u0í&'ulo- 'o& lo- lí)%%- -#&)#'al%- 'u$a&o- /u% &o %a& 'o*u-ta- 4 )%-pu+- )% t%*#&a la -%.u&)a .u%a *u&)#al %l D%pata*%&to )% E-ta)o p%-#o&( a 7au Sa& Matí& paa /u% %*p%3a-% u&a pu.a )% 'o*u-ta-5 G#&al*%&t%, %& a$#l 4 *a4o )% 19 lo- >aut+&t#'o-? po0o'ao& u&a %-'#-#(& %& la CTC 4 %l .o$#%&o, 'o*o %a )% p%0%, -% &%.( a %'o&o'% %l %-tatuto uí)#'o )% lo /u% /u%)( )% la CTC, a 'u4o 2%&t% %-ta$a %l 0%t%a&o lí)% o$%o 'o*u-ta L3ao P%;a R#0al5 u$o %&to&'%- )%t%&'#o&%- )% a't#0#-ta- -#&)#'al%-, a-%-#&ato p%p%ta)o- po .&.-t%%- K>pa&)#ll%o-? 4 ':o/u%- 0#ol%&to- %& la- 'all%- )% La a$a&a5 E& po'o t#%*po -% )%-tu4( la CTC, /u% %a )##.#)a po lo- 'o*u-ta-, a la 0%3 /u% -% %)u'ía %&
.a& *%)#)a la #&2lu%&'#a 'o*u-ta %& %l *o0#*#%&to o$%o5 S#& %*$a.o, la po-t%#o )o*#&a'#(& )% u& *o0#*#%&to o$%o %plí'#ta*%&t% 2a0oa$l% al +.#*%& po pat% )% Eu-%$#o Mual &o tao u&a pa3 la$oal total a Cu$a5 Lo- 'o*u-ta- -#.u#%o& %%'#%&)o '#%ta #&2lu%&'#a 4, %& to)o 'a-o, la 'o&t#&ua a.#ta'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa 'u$a&a o$l#.( a lolí)%%- )% la &u%0a CTC a apo4a al.u&a- :u%l.a- 4 a p%-#o&a paa /u% -% au*%&ta-%& lo-ala#o-, al t#%*po /u% %#.ía& -o$o&o- a la- 'o*pa;ía- a 'a*$#o )% la p#)a %-olu'#(& )% lo'o&2l#'to- la$oal%-5 La a.#ta'#(& la$oal 4 %l .a&.-t%#-*o -#.u#%o& -#%&)o 'aa't%í-t#'a)o*#&a&t%- )%l pa&oa*a la$oal 'u$a&o )ua&t% to)o %l )%'%o )% 19, #&'lu-o $ao la )#'ta)ua )% Gul.%&'#o Bat#-ta, /u% 'o&t#&u( 'o&2#a&)o %& /u% lo- *ual#-ta- l% popo'#o&aa& %l apo4o /u% ta&to &%'%-#ta$a5 E& V%&%3u%la %l .o$#%&o )% la AD )%l p%ío)o 19!198 ut#l#3( -u po)% paa apo4a lo#&t%&to- )% -#&)#'a'#(& K%l &*%o )% -#&)#'ato- au*%&t( )% 11" %& 19"F a %& 19 4 151 %& 198 4 al *#-*o t#%*po )%-pla3( a lo- 'o*u-ta- )% lo- pu%-to- )% *a&)o )%l *o0#*#%&to o$%o5 Au&/u% %l )%o'a*#%&to )%l .o$#%&o )% la AD %& 198 o$%)%'#( a 0a#a- a3o&%-, &o 'a$% )u)a )% /u% %l a't#0#-*o -#&)#'al #&t%0#&o %& %llo5 A p%-a )% -u a&t#'o*u-*o, la AD -%.uía -#%&)o )%*a-#a)o a)#'al a oo- )% la- 2u%3a- 'o&-%0a)oa- )% la -o'#%)a) 0%&%3ola&a5 E& P% %l .o$#%&o )% Jo-+ Lu#- Bu-ta*a&t% K19!198 popo'#o&( %l *a'o paa u&a pauta pa%'#)a )% '%'#*#%&to -#&)#'al5 E& 19 -% :a$ía %-ta$l%'#)o la Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%- )% P% KCTP 4 u&a -%#% )% :u%l.a- %& 19, 19 4 19F :a$ía& :%':o /u% lo-ala#o- %al%- 0ol0#%a& a lo- %l%- )% a&t%- )% la .u%a5 M#%&ta- /u% %l .o$#%&o )% Pa)o K19"9!19 :a$ía %'o&o'#)o u& po*%)#o )% -#&)#'ato- po a;o, %l .o$#%&o )% Bu-ta*a&t% %'o&o'#( oto- F %& a/u%llo- a;o-, lo /u% %/u#0al% a u& po*%)#o )% 88 po a;o5 Dua&t% %l .o$#%&o )% Bu-ta*a&t% %l APRA au*%&t( -u #&2lu%&'#a %& %l *o0#*#%&to -#&)#'al p%ua&o a %p%&-a- )% lo- 'o*u-ta-5 E& 19 4 198 :u$o :u%l.a- .%&%al%- /u% 'o&t#$u4%o& a lo- '%'#%&t%- %l%- )% t%&-#(& %& %l paí- 4 'ua&)o al +.#*%& )% Bu-ta*a&t% -% l% %-'ap( %l )o*#o )% la -#tua'#(&, 'o*o %& V%&%3u%la, %l .olp% *#l#ta )% 198, u&to 'o& la- )#0#-#o&%-)% la CTP, a&u&'#( la 0u%lta a u&a )%$#l#)a) .%&%al )%l *o0#*#%&to -#&)#'al 4 -u *a!.#&a'#(& )% la polít#'a &a'#o&al5 El *o0#*#%&to o$%o 'olo*$#a&o ta*$#+& '%'#( )ua&t% la -%.u&)a .u%a *u&)#al 4 )%-pu+- )% %lla, au&/u% %& *o)o al.u&o )% 2o*a %-p%'ta'ula5 El &*%o total )% -#&)#'ato#&-'#to- pa-( )% %& 19 a 98F %& 19, a la 0%3 /u% %l &*%o )% a2#l#a)o- au*%&ta$a )% 85 a 1FF5 %& %l *#-*o p%#o)o5 Co*o %& la *a4o pat% )% A*+#'a Lat#&a, la .u%a po0o'( %& Colo*$#a u&a 'aí)a )% lo- -ala#o- %al%- 4 %l 2#&al )% la 'o&t#%&)a -#.#'( la %apa#'#(& )%l a't#0#-*o o$%o5 S#& %*$a.o, %l .o$#%&o ata'( a lo- -#&)#'ato- 4 0a#a- :u%l.a#*pota&t%- a'a$ao& 2a'a-a&)o5 Al t%*#&a la .u%a, la -u%t% )%l *o0#*#%&to -#&)#'al /u%)( l#.a)a a lo- a'o&t%'#*#%&to- )% la polít#'a )% pat#)o-5 Jo.% El#+'% 7a#t&, )%l Pat#)o L#$%al, la&3( u& )%-a2ío a lo- lí)%%- )%l pat#)o 'o& u& po.a*a popul#-ta )% %.%&%a'#(& *oal5 Au&/u% %l &*%o )% -u- -%.u#)o%- %& lo- -#&)#'ato- %a %lat#0a*%&t% *o)%-to, 7a#t& o$tu0o %l apo4o )% lo- -%'to%- )% #&.%-o- $ao- )% la po$la'#(& u$a&a5 Su a-%-#&ato %& a$#l )% 198 po0o'( 0a#o)ía- )% )#-tu$#o- %& Bo.ot, %l lla*a)o >$o.ota!3o?5 7%&%al*%&t% -% p#%&-a /u% %-t% 2u% u&o )% lo- 2a'to%- 'la0% /u% p%'#p#tao& la 0#ol%&'#a /u% )%-2#.uaía la polít#'a 'olo*$#a&a )ua&t% lo)o- )%'%o- -#.u#%&t%-5 E-t% 'o&t%to )% 0#ol%&'#a polít#'a .%&%al#3a)a, 'o& po'a- op'#o&%)#-po$l%- %& %l %l &a'#o&al, %a u& *o*%&to po'o pop#'#o paa /u% lo- o$%o- -% o.aa-%&5 E& %l p%ío)o )% %la'#o&%- la$oal%- .%&%al*%&t% ta&/u#la- /u% %*p%3( a 2#&al%- )% lo- a;o'ua%&ta ta*$#+& #&2lu4%o& *u':o u&a %-'#-#(& /u% -% po)uo %& la Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%)% Colo*$#a KCTC 4 %l :%':o )% /u% la 'at(l#'a U(& )% Ta$aa)o%- )% Colo*$#a KUTC, 2o*a)a %& 19F, la )%-pla3a-% )%l pu%-to /u% o'upa$a 'o*o o.aa'#(& o$%a p%)o*#&a&t% %& %l paí-5 E& Bol#0#a %l )%'%o )% 19 lo )o*#&ao& la- t%&tat#0a- )%l MNR po al'a&3a %l po)% 4 la 0a'#la&t% polít#'a la$oal )% 0a#o- .o$#%&o- #&%-ta$l%-5 La to*a )%l po)% po %l 'oo&%l &a'#o&al#-ta 7ual$%to V#llao%l %& )#'#%*$% )% 19" tu0o '#%to pa%'#)o -up%2#'#al 'o& la a-'%&-#(& )% P%(& %& A.%&t#&a5 Ta':a)o )% 2a-'#-ta po lo- E-ta)o- U)o- 4 a&t% la #&t%&-a opo-#'#(& )% 0a#a- 2u%3a- -o'#al%-, %&t% %lla- la Co&2%)%a'#(& S#&)#'al )% Ta$aa)o%- )% Bol#0#a KCSTB, )o*#&a)a po lo- 'o*u-ta-, V#llao%l #&t%&t(, 'o& %l apo4o )%l MNR, '%a u&a $a-% %&t% lo- *#&%o-, paa lo 'ual p%*#t#( 2o*a la G%)%a'#(& S#&)#'al )% Ta$aa)o%M#&%o- )% Bol#0#a KGSTMB %& uo )% 195 S#& %*$a.o, la- %la'#o&%- %&t% %l MNR 4 %l 1
"
*o0#*#%&to o$%o -#%*p% 2u%o& t%&-a-5 La '%'#%&t% opo-#'#(& )% .upo- )% la 'la-% *%)#a pat#)a#o- )% la )%*o'a'#a a'a$( )a&)o lu.a a u&a #&-u%''#(& u$a&a 4 al )%o'a*#%&to )% V#llao%l, /u% 2u% a:o'a)o, %& ul#o )% 19F5 El *o0#*#%&to o$%o &a)a :#3o po -al0al%5 Dua&t% %l -#.u#%&t% -%%o )% .o$#%&o- %& .a& pat% 'o&-%0a)o%- :u$o 0a#o- #&t%&to- )% l%0a&ta*#%&to po pat% )%l MNR, 'o&-ta&t% a.#ta'#(& la$oal 4 u&a -%#% )% .a&)%- :u%l.a- a la- /u% &o*al*%&t% -% %-po&)#( •
43. U&"utía The Development o/the Colombian Labor Movement, p. 183.
'o& la %p%-#(&5 Bao %l l#)%a3.o )% Jua& L%':í&, %& &o0#%*$% )% 19F, 'o& la t%-#- )% Pula'a4o, lo- *#&%o- )%l %-ta;o $ol#0#a&o- :a$ía& a)opta)o o2#'#al*%&t% u&a polít#'a #&-u%''#o&al )% -#.&o tot-\#-ta5 La a't#tu) %p%-#0a )% u&a -%#% )% .o$#%&o- $ol#0#a&oK*ata&3a- %& la- *#&a- )% Poto-í %& %&%o )% 19 4 %& Cata0í %& *a4o 4 -%pt#%*$% )% 199, /u% 'au-ao& /u#3 8 *u%to-, la %p%-#(& /u% -#.u#( a u&a :u%l.a .%&%al %& La Pa3 %& 19, u&to 'o& lo- )%-p#)o- .%&%al#3a)o- %& la- *#&a- %& 19 Kla- >*ata&3a- $la&'a-?, 4 la'aa't%í-t#'a- %-p%'#al%- )% la- 'o*u)a)%- *#&%a- :a$ía& #&t%&-#2#'a)o %l a)#'al#-*o polít#'o %&t% lo- *#&%o-5 La 'o*$#&a'#(& )%, po u& la)o, *í-%a- 'o&)#'#o&%- )% 0#)a 4 ta$ao 4, po oto la)o, a$u&)a&'#a )% ta)#'#o&%- 'ultual%- p%*#t#( a la- 'o*u)a)%- )% *#&%o- '%a u&a -%#% )% #tual%- #&t%.a)o%- /u% u&ía& %l tot-\#-*o 'o*$at#0o 4 %l%*%&to)% la %l#.#(& p%'oloal %& u&a *%3'la *u4 %2#'a3, au&/u% u& ta&to %'l+'t#'a5 E-ta *%3'la p%&%t( %& %l *o0#*#%&to #&-u%''#o&al *- a*pl#o %&'a$%3a)o po %l MNR5 A-í pu%-, Bol#0#a -% )#2%%&'#a$a )% la *a4o pat% )%l %-to )% A*+#'a Lat#&a %& /u% a 2#&al%- )% lo- a;o'ua%&ta &o -% :a$ía lo.a)o )o*#&a la 'o*$at#0#)a) o$%a5 D% :%':o, %& a$#l )% 19 Bol#0#a -% %&'o&ta$a -u*#)a %& u&a po2u&)a %0olu'#(& -o'#al /u% ll%0aía al *o0#*#%&to o$%o a pat#'#pa %& %l po)% .u$%&a*%&tal5 A.%&t#&a $ao P%(& pa%'ía )%-ta'a-% )% la pauta .%&%al )% %p%-#(& )% lo- ta$aa)o%/u% 2u% 2uto )% la .u%a 2ía5 P%o, 'o*o 0%%*o-, po&to -% )#o *a':a at- a la *o0#l#3a'#(& )% lo- p#*%o- a;o- )% P%(& 4 la -#tua'#(& %& A.%&t#&a -% pa%'#( *- a la /u% %#-tía %& oto- paí-%- )% A*+#'a Lat#&a5 El .olp% *#l#ta )% 19" 2u% %l 'o*#%&3o )% u& p%ío)o )% .a&)%- ta&-2o*a'#o&%- )%l *o0#*#%&to o$%o a.%&t#&o, /u% -al#( )% la lla*a)a >)+'a)a #&2a*%? K19"!19" %lat#0a*%&t% )#0#)#)o 4 )+$#l5 El 'oo&%l Jua& Do*#&.o P%(&, /u% 2u% &o*$a)o )#%'to )%l D%pata*%&to Na'#o&al )% Ta$ao K%l%0a)o p#)a*%&t% a la 'at%.oía )% M#-t%#o )% Ta$ao 4 P%0#-#(& )%l .o$#%&o *#l#ta, 4 -u- 'ola$oa)o%-, tal%- 'o*o %l 'oo&%l Do*#&.o M%'a&t%, 2o*%&tao& la o.aa'#(& -#&)#'al 4 p%-#o&ao& a lo- pato&o- paa /u% o2%'#%a& 'o&0%o- -ala#al%- 2a0oa$l%-, p%*#t#%&)o a lo- ta$aa)o%- &%.o'#a *- %2#'a3*%&t% 'o& la pato&al 4 :a'% -u$# lo- -ala#o- %al%- K/u% ll%0a$a& 0a#o- a;o- )#-*#&u4%&)o5 u#3 %l 2a'to *- #*pota&t% 2u% la tol%a&'#a 4 %l 2o*%&to )% la -#&)#'a'#(& po pat% )%l .o$#%&o5 M#%&ta- al%&ta$a %l '%'#*#%&to )% lo- -#&)#'ato-, P%(& to*( *%)#)a- paa a#-la 4 )%$#l#ta a -u- #0al%- %& %l *o0#*#%&to o$%o, %& pat#'ula a lo- 'o*u-ta-, /u% l% ata'ao& 4 a'u-ao& )% &%o2a-'#-ta )%$#)o a -u #)%&t#2#'a'#(& 'o& u& .o$#%&o *#l#ta /u% &o /u%ía o*p% -u- %la'#o&%- 'o& la- pot%&'#a- )%l E%, p%o ta*$#+& a 'ual/u#% -#&)#'al#-ta /u% )#%a *u%-ta- )% #&)%p%&)%&'#a5 D%-)% lu%.o, ta*$#+& :a$ía u& 'lao 'o*po&%&t% 'opoat#0#-ta %& la a't#tu) )% P%(& a&t% lo- ta$aa)o%-5 A-#*#-*o, P%(& -upo -a'a po0%':o )%l t%*o
5 Ju&% Na-:, ;e Eat the )ines and the )ines Eat El '%'#*#%&to -#&)#'al $ao %l p%o-*o?, %& Jua& Calo- To%, %)5, La 4ormación del sindicalismo $eronista, Bu%&o- A#%-, 1988, pp5 1!185
.%&%al#3a)o /u% %& la- +l#t%- a.%&t#&a- )%-p%ta$a& lo- 'o&2l#'to- )% 'la-% #&-p#a)o- po lo'o*u-ta-5 D%$#)o a la a)#'al#3a'#(& )% P%(&, /u% pa%'ía # %& au*%&to, 4 a -u #&)u)a$l% a'u*ula'#(& )% po)%, %l 'o&2l#'to %&t% +l 4 %l %-to )% la u&ta *#l#ta al'a&3( -u pu&to )%'#-#0o 4 %& o'tu$% )% 19 P%(& 2u% )%t%)o 4 %&'a'%la)o5 La- *a-a- )% ta$aa)o%a.%&t#&o- %a''#o&ao& 'o& *a%-ta'#o&%- %-po&t&%a- -#.u#%&)o lo /u% 4a %*p%3a$a a -%
u&a p't#'a aa#.a)a5 La C7T %-po&)#( a %-ta p%-#(& )% -u- $a-%- 'o&0o'a&)o u&a :u%l.a .%&%al paa %#.# la pu%-ta %& l#$%ta) )% u& *#-to /u% :a$ía *a&t%)o u&a a't#tu) 2a0oa$l% a lo- -#&)#'ato-5 E& %l *#t#& )% la C7T :u$o )#-puta- %&t% lo- lí)%%- -#&)#'al%- /u% )%-%a$a& -%.u# -#%&)o #&)%p%&)#%&t%- 4 )#-ta&'#a)o- )%l .o$#%&o *#l#ta, #&'lu#)o -u *#-to )% Ta$ao, 4 lo- /u% /u%ía& p%-ta apo4o 'o&)#'#o&al a lo /u%, a -u *o)o )% 0%, %a u& %l%*%&to )% la u&ta 'laa*%&t% 2a0oa$l% al ta$ao5 La po-tua a 2a0o )% P%(& -% #*pu-o po 1 'o&ta 19 0oto- 4 -% 'o&0o'( u&a :u%l.a paa %l 18 )% o'tu$% )% 195 S#& %*$a.o, lota$aa)o%- )% Bu%&o- A#%- -% a&t#'#pao& a la :u%l.a 'o&0o'a)a po la C7T 'ua&)o %l 1 )% o'tu$% 'u3ao& lo- pu%&t%- %&t% lo- )#-t#to- )% 'la-% ta$aa)oa 4 %l '%&to 4 *a':ao& -o$% %l pala'#o p%-#)%&'#al )% la pla3a )% Ma4o5 Lo- o$-%0a)o%- 'o&t%*po&%o- -u2#%o& u&a 'o&*o'#(& al 0% '(*o la- >*a-a-? -% a)u%;a$a& )% la- 'all%- )% la Bu%&o- A#% $u.u%-a@ po -u pat%, lo- ta$aa)o%-, -%.& lo- #&)#'#o-, %p%#*%&ta$a& u&a 2u%t% -%&-a'#(& )% po)%5 A&t% la *a-#0a *a%-ta'#(& )% la pla3a )% Ma4o, la u&ta -% %':( at- 4 pu-o %& l#$%ta) a P%(&5 El )#-'u-o /u% +-t% po&u&'#( a/u%lla &o':% )%-)% %l $al'(& )% la Ca-a Ro-a)a *a'( u& :#to -#.#'at#0o %& la :#-to#a )% la 'la-% ta$aa)oa a.%&t#&a a la 0%3 /u% )a$a 'a't% o2#'#al a la #)%&t#2#'a'#(& )% )#':a 'la-% 'o& -u lí)%5 F
Ba-&)o-% %& %-ta ol%a)a *a-#0a )% apo4o )% la 'la-% ta$aa)oa, P%(& pa-( a -% u&o )% lo p#&'#pal%- 'a&)#)ato- %& la- %l%''#o&%- p%-#)%&'#al%- p%0#-ta- paa 19F5 P%(& -% %&2%&t( %& la%l%''#o&%- a la opo-#'#(& 'o&-%0a)oa, /u% -% :a$ía o.aa)o %& la U(& D%*o't#'a 4 'o&ta$a 'o& %l apo4o )%l Pat#)o Co*u-ta, /u%, -#.u#%&)o la polít#'a #)%ol(.#'a #&t%&a'#o&al, ta':( a P%(& )% 2a-'#-ta5 La po-tua &a'#o&al#-ta /u% a)opt( P%(& -% 0#o %2o3a)a al pu$l#'a %l D%pata*%&to )% E-ta)o &ot%a*%#'a&o u& >l#$o a3ul? %& %l /u% )%&u&'#a$a a lo- %.í*%&%- a.%&t#&o 4 $ol#0#a&o po -#*pat#3a 'o& %l E%, a-í 'o*o po la- *a%-ta'#o&%- /u% %l %*$aa)o Spu#ll% Ba)%& :#3o a 2a0o )% la U(& D%*o't#'a 4 'o&ta P%(&5 P%(& -a'( pat#)o )% la :o-t#l#)a) )% lo- E-ta)o- U)o- #)%a&)o %l l%*a )% >Ba)%& o P%(&? 4 a-í pu)o '%a u&a 'oal#'#(& )% la /u% 2o*a$a& pat% lo- ta$aa)o%o.aa)o-, la I.l%-#a, -%'to%- &a'#o&al#-ta- )%l %-ta*%&to *#l#ta 4 -%'to%- )% la +l#t% /u% t%*ía& al 'o*u-*o *- /u% a P%(&5
Lo- lí)%%- -#&)#'al%- 2o*ao& %l Pat#)o La$o#-ta paa apo4a la 'a&)#)atua )% P%(&, 'o&'#$#+&)olo 'o*o al.o $a-ta&t% pa%'#)o al Pat#)o La$o#-ta $#t'o5 S#& %*$a.o, #&*%)#ata*%&t% )%-pu+- )% -% %l%.#)o, P%(& to*( *%)#)a- paa )%$#l#ta 4 2#&al*%&t% )%-tu# %l Pat#)o La$o#-ta 4 'o&tola o %l#*#&a a -u- lí)%%-5 Dua&t% lo- )o- o t%- a;o- -#.u#%&t%P%(& lo.( :a'% %&ta %& 0%%)a a lo- -#&)#'ato-5 Paa %llo ata'( a lo- lí)%%- )% la C7T 4 %l Pa! •
F5 La- a'ta- )% %-t% *#t#& -% %po)u'%& %& To%, %)5, La 4ormación del sindicalismo $eronista, pp5 1"! 1F85
t#)o La$o#-ta /u% /u%)a$a& % #*pu-o u& 'o&tol 'a)a 0%3 *- '%&tal#3a)o a lo- -#&)#'ato- /u% 'o&-t#tuía& la C7T5 Apo0%':a&)o la 0#-#ta )% u&a )%l%.a'#(& )% lí)%%- o$%o&ot%a*%#'a&o- 'o*o p%t%to paa po&% %& )u)a la l%alta) )%l -o'#al#-ta #&)%p%&)#%&t% Lu#7a4, P%(& o$l#.( a +-t% a )#*#t# )% -u pu%-to )% %2% )% la C7T %& %&%o )% 195 E& -u lu.a pu-o a u& p%o-ta #&'o&)#'#o&al5 El po'%-o paal%lo 'u4o 2#& %a %pul-a a lo- 'o*u-ta)%l *o0#*#%&to -#&)#'al :a$ía %*p%3a)o po&to 4 o#.#&a)o #&t%&-o- 'o&2l#'to- 'o& %l -#&)#'ato )% ta$aa)o%- )% la #&)u-t#a ''a, al 2%&t% )%l 'ual %-ta$a %l 'o*u-ta Jo-+ P%t%, al /u% *- a)%la&t% -u-t#tu#ía %l la$o#-ta C#p#a&o R%4%-5 La t't#'a p%o-ta 'o&-#-tía %& :o-t#.a a lo- -#&)#'ato- #&)%p%&)#%&t%-, 2u&)a -#&)#'ato- paal%lo- 4 u-a la #&2lu%&'#a )%l M#-t%#o )% Ta$ao paa a-%.ua-% )% /u% lo- -#&)#'ato- p%o-ta- 2u%a& %'o*p%&-a)o- 'o& au*%&to-ala#al%-5 Lo- a't#0#-ta- o$%o- )% *%&tal#)a) #&)%p%&)#%&t% 2u%o& %pul-a)o- )% lo- pu%-to'la0% )% lo- -#&)#'ato- 4 -% pu-o a +-to- %& u&a ($#ta #)%ol(.#'a /u% 0#&'ula$a -u -u%t% ta& %-t%':a*%&t% al +.#*%& p%o-ta, /u% la a''#(& #&)%p%&)#%&t%, 4 &o )#.a*o- la opo-#'#(&, -(lo %a po-#$l% a 'o-ta )% .a&)%- %-2u%3o-5 G#&al*%&t%, C#p#a&o R%4%- 2u% %&'a'%la)o %& 198 po u&a -upu%-ta 'o&-p#a'#(& paa a-%-#&a a P%(& 4 p%*a&%'#( %& la ''%l :a-ta %l )%o'a*#%&to )%l +.#*%& %& 195 Au&/u% la -u$#)a )% P%(& al po)% :a$ía #)o a'o*pa;a)a )% u&a *o0#l#3a'#(& *a-#0a 4 u& au*%&to )% la- :u%l.a-, la 2%'u%&'#a )% +-ta- )#-*#&u4( %-p%'ta'ula*%&t% al %*p%3a P%(& a 'o&-ol#)a -u po)% %& la- po-t#*%ía- )%l )%'%o )% 195 U&a 'o*$#&a'#(& )% 'o&tol polít#'o )% lo- -#&)#'ato-, u& *%'a)o )% ta$ao 2a0oa$l% 4 u&a -u$#)a )% lo- -ala#o- %al%-
2u% %l 2a'to p#&'#pal )%l #*p%-#o&a&t% .#o /u% -% %.#-t( %& la a't#0#)a) :u%l.uí-t#'a5 Dua&t% %l p%ío)o )% *o0#l#3a'#(& %l &*%o )% :u%l.a- 2u% )% %& 19, 1 %& 19F, F %& 19 4 1" %& 1985 Lu%.o la- :u%l.a- )%-'%&)#%o& )-t#'a*%&t%, :a-ta /u%)a %)u'#)a- a "F %& 199 4 la '#2a 'o&t#&u( -#%&)o $aa )ua&t% %l %-to )%l .o$#%&o )% P%(&5] Tal 0%3 %l a-.o *- #*p%-#o&a&t% )% la *o0#l#3a'#(& p%o-ta )% la 'la-% ta$aa)oa 2u% %l %-p%'ta'ula au.% )% la -#&)#'a'#(&5 Co*o :%*o- 0#-to, %l &*%o )% a2#l#a)o- a lo- -#&)#'ato- a.%&t#&oa-'%&)#( )% al%)%)o )% *%)#o *#ll(& %& 19F a *- )% )o- *#llo&%- %& 195 Lo- -#&)#'atot%&ía& a:oa 2o&)o- 'ua&t#o-o-, :a$ía u& $u%& -#-t%*a )% -%.u#)a) -o'#al 4 lo- -#&)#'ato popo'#o&a$a& u&a .a& 0a#%)a) )% p%-ta'#o&%- 'o*pl%*%&ta#a- a -u- a2#l#a)o-, tal%- 'o*o la a-#-t%&'#a *+)#'a 4 '%&to- -u$0%&'#o&a)o- paa pa-a la- 0a'a'#o&%-5 El p%'#o 2u% u&a paulat#&a -u*#-#(& al %-ta)o5 E& u& %l -#*$(l#'o la -%;al *- 'laa )% %-to 2u% la po*ul.a'#(& %& 19 )% lo- >)%%':o- )%l ta$aa)oDe, /u% &o *%&'#o&a$a& paa &a)a %l )%%':o a la :u%l.a5 Al 2#&al#3a %l )%'%o, A.%&t#&a 0ol0ía a 'o&'o)a 'o& la t%&)%&'#a .%&%al /u% -% o$-%0a$a %& la %.#(&5 A p%-a )% u& .o$#%&o %t(#'a*%&t% 2a0oa$l% al *o0#*#%&to o$%o, lo- -#&)#'ato- a.%&t#&o- :a$ía& -#)o )o*%-t#'a)o- %& .a& pat%5 INSTITUCIONALI_ACIN EN LA POS7UERRA CORPORATIVISMO EN LOS AfOS CINCUENTA Y SESENTA
La -%.u&)a .u%a *u&)#al 4 %l p%ío)o #&*%)#ata*%&t% po-t%#o 'o&-t#tu4%o& u& :#to #*pota&t% %& la %0olu'#(& )%l *o0#*#%&to o$%o %& A*+#'a Lat#&a5 E& lo- paí-%- .a&)%- )%l 'o&t#&%&t% la %'%-#(& *u&)#al )% lo- a;o- t%#&ta 4 lu%.o la .u%a *#-*a :a$ía& %-t#*ula)o %l )%-aollo )% la#&)u-t#a- )% -u-t#tu'#(& )% la- #*pota'#o&%-5 Dua&t% %l '#ta)o p%ío)o -% :a$ía po)u'#)o %l '%'#*#%&to )%l pol%ta#a)o u$a&o 4, %& A.%&t#&a 4 Ba-#l, -u ta&-2o*a'#(& )% u&a 'la-% 2o*a)a %& .a& pat% po #&*#.a&t%- a ota 'a)a 0%3 *- &a'#o&al5 E-to- 'a*$#o- %& la &atual%3a )% la 'la-% ta$aa)oa -u'%)#%o& -#*ult&%a*%&t% 'o& 'a*$#o- #*pota&t%- )%l -#-t%*a polít#'o %& 0a#o- paí-%-, 'a*$#o- /u% tu0#%o& 'o&-%'u%&'#a- paa la 2o*a %& /u% lo- ta$aa)o%- pu)#%o& o.aa-%, ta&to %& %l %l -#&)#'al 'o*o %& t+*#&o- )% la polít#'a &a'#o&al5
D% 19 a 19 la po$la'#(& a't#0a u$a&a )% A*+#'a Lat#&a au*%&t( )%l F al F1 po 1 )%l total )% la po$la'#(& a't#0a K4 %& 198 -% 'al'ula$a /u% %a %l po 1 )%l total5 Dua&t% %-t% p%ío)o %l %*pl%o #&)u-t#al au*%&t( )%l 19 po 1 )%l total )% la po$la'#(& a't#0a %& 19 al " po 1 %& 19 K4 %l F po 1 %& 198@ %l %*pl%o %& lo- -%0#'#o- au*%&t( )% 2o*a to)a0ía *- p#)a )%l po 1 %& 19 al "F po 1 %& 19 K4 %l po 1 %& 1985 El 'o&u&to )% la po$la'#(& a't#0a '%'#( a u& #t*o a&ual )%l ,1 po 1 %& %l p%ío)o 19!19F, 4 )%l , po 1 %&t% 19F 4 19 K4 %l ",1 po 1 %&t% 19 4 1985 El '%'#*#%&to %& &*%o- a$-oluto- %- a& *- #*p%-#o&a&t% lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%'o%-po&)#%&t%- al 'o&u&to )% A*+#'a Lat#&a pa-ao& )% 15F15 %& 19 a po'o *%&o)% *#llo&%- %& 19 K4 "51"5 %& 1985 Do&)% *- -% &ot( %-ta %tao)#&a#a %pa&-#(& 2u% %& Ba-#l, V%&%3u%la 4 M+#'o, )o&)% %l &*%o )% ta$aa)o%- #&)u-t#al%- -% *ult#pl#'( po 'uato %&t% 19 4 198, 4 )o&)% *%&o- 0#-#$l% %-ult( 2u% %& A.%&t#&a, Uu.ua4 4 C:#l%, 'u4o- ta$aa)o%- #&)u-t#al%- au*%&tao& %&t% u& " 4 u& po 1 %& lo*#-*o- a;o-5 Dua&t% %-t% p%ío)o ta*$#+& &a'#%o& 4 *a)uao& &u%0a- #&)u-t#a-, %& pat#'ula %l 'o*pl%o *%tal.#'o, lo /u% )#o o#.%& a la o.aa'#(& )% &u%0o- 'o&t#&.%&t%)% la 'la-% ta$aa)oa5 A p%-a )% la- )#2%%&'#a- %&t% lo- paí-%- %& lo /u% -% %2#%% a la 0#&'ula'#(& )% lo'%'#%&t%- *o0#*#%&to- o$%o- 4 lo- -#-t%*a- polít#'o- &a'#o&al%-, )ua&t% la po-.u%a *u':o- )% %llo- t%&ía& %& 'o*& %p%#*%&to- )% 'opoat#0#-*o *- o *%&o- -%#o- 4 )ua)%o-5 La- %la'#o&%- la$oal%- %& .%&%al 4 la o.aa'#(& -#&)#'al %& pat#'ula pa-ao& )% 2o*a '%'#%&t% a -% %.la*%&ta)a- po %l %-ta)o5 Co& 2%'u%&'#a %-to -#.#'a$a u&a .a& p+)#)a )% auto&o*ía 8
9
85 I&t%A*%#'a& D%0%lop*%&t Ba&\, Economic and Social Progress in Latin America- ./8= Re$ort, a-:#&.to&, D5 C, 198, pp5 98!995 La- '#2a- -o& Ba-#l, 59F5 a 115F5@ M+#'o, 1585 a F515@ V%&%3u%la, "5 a 15F55 El &*%o )% ta$aa)o%- #&)u-tíal%- -% *ult#pl#'( po *- )% )o- %& Colo*$#a K115 a 1585 4 P% K15 a 9855 95 V+a-% %l 'ap#tulo )% Ola&)#&a )% Ol#0%#a 4 B4a& Ro$%t-, >El '%'#*#%&to u$a&o 4 la %-tu'tua -o'#al u$a&a %& A*+#'a Lat#&a, 19"!199?, >ALC, 0ol5 11,199, pp5 1F!5 paa u& %-tu)#o )%l 'a*$#o )% o'upa'#o&%- 4 -u %la'#(& 'o& la %-tat#2#'a'#(& -o'#al5
po pat% )% lo- -#&)#'ato-, au&/u% %& al.u&o- 'a-o- ta*$#+& -upo&ía u&a %pa&-#(& )%l pap%l )% lo- -#&)#'ato- %& la 0#)a &a'#o&al, u&a 'o&-ol#)a'#(& 4 $uo!'at#3a'#(& )% lo /u% :a-ta
%&to&'%- :a$ía& -#)o a *%&u)o u&o- -#&)#'ato- #)%ol(.#'a*%&t% 'o*$at#0o- p%o )+$#l%- %& -u o.aa'#(&, 4 %& 0a#o- paí-%-, %l 'o*#%&3o )% u& au*%&to -o-t%)o )% lo- %l%- %al%- )% 0#)a paa, 'o*o *í*o, lo- -%'to%- )% la 'la-% ta$aa)oa /u% %-ta$a& *%o o.aa)o-5 E-t% .a)o %lat#0o )%, po u& la)o, #&-t#tu'#o&al#3a'#(& 4, po oto la)o, %p%-#(& po)uo '#%ta pa3 %& %l pla&o la$oal, au&/u% lo- a;o- )% la po-.u%a %& *o)o al.u&o 2u%o& ta&/u#lo-5 E& %l *%o )% lo- 'a-o- -% lo.( 'o&t%&% lo- 'o&2l#'to- la$oal%-, p%o &o %l#*#&alo-, 4 %l 'o&tol /u% lo- .o$#%&o- pu)#%o& a)/u## %-ult( 'a)a 0%3 *- 2.#l5 Cua&)o lo- &u%0o- -%'to%#&)u-t#al%- )% A*+#'a Lat#&a al'a&3ao& la *a)u%3 -u.#( u&a &u%0a .%&%a'#(& )% ta$aa)o%- 4 lí)%%- -#&)#'al%- /u% o*p#%o& la t%.ua )% la po-.u%a 4 )#%o& 'o*#%&3o a u&a &u%0a 2a-% )%l a't#0#-*o o$%o5 S#& )u)a .a& pat% )% %-to 2u% p#&'#pal*%&t% la %-pu%-ta a lo- 'a*$#o- :a$#)o- %& la %-tu'tua #&)u-t#al 4 o'upa'#o&al, a)%*- )% )%$%-% a la- al#a&3a- polít#'a- /u% 2o*ao& lo-#&)#'ato-5 Y la- 0%&taa- /u% -% 'o&-#.u#%o& 2u%o& a la 0%3 )% al'a&'% l#*#ta)o =%l .u%-o )% la po$la'#(& ta$aa)oa -#.u#( %-ta&)o 2u%a )%l al'a&'% )% la- l%4%- la$oal%- 4 )% la -%.u#)a) -o'#al= 4 -o*%t#)a- a %o-#(& %& lo- p%ío)o- )% )%-'%&-o %'o&(*#'o 4 %p%-#(& polít#'a5 S#& %*$a.o, %& la po-.u%a tu0o lu.a u&a #*p%-#o&a&t% #&-t#tu'#o&al#3a'#(& )%l *o0#*#%&to o$%o %& to)o %l 'o&t#&%&t%, /u% 'o& 2%'u%&'#a -% $a-( %& %-2u%3o- a&t%#o%- 4 'o&t#&u( u&a 'laa ta4%'to#a :#-t(#'a, p%o /u% %& *u':o- 'a-o- -upu-o u&a uptua -#.#'at#0a 'o& pa-a)a- ta)#'#o&%-5 E& 198, %& la *a4oía )% lo- paí-%- )% la %.#(&, 4a -% :a$ía& '%a)o la2o*a- #&-t#tu'#o&al%- /u% %&'au3aía& lo- 'o&2l#'to- la$oal%- )ua&t% lo- )o- o t%- )%'%o-#.u#%&t%-5 Dua&t% %-t% p%ío)o %lat#0a*%&t% la.o lo- -#-t%*a- )% %la'#o&%- la$oal%- %& A*+#'a Lat#&a -#0#%o& %2#'a3*%&t% paa %&'au3a 4 'o&t%&% lo- 'o&2l#'to- la$oal%- 4 %0#ta /u% -% 'o&0#t#%a& %& .a0%- p%o'upa'#o&%- %'o&(*#'a- o polít#'a- paa lo- .o$#%&o-5 E& la *%)#)a %& /u% :a4a u& :#lo /u% ata0#%-% %-to- a;o-, %-t% :#lo %- la 'o*$#&a'#(& )% '%'#*#%&to %'o&(*#'o %lat#0a*%&t% p#)o 4 )#0%-o- -#-t%*a- 'opoat#0#-ta- paa *%)#a %& lo'o&2l#'to- la$oal%-5 E-to- -#-t%*a- 'opoat#0#-ta- 0a#a$a& )% u& paí- a oto5 Ba-#l -% %&'u%&ta %& u& %t%*o )%l 'o&t#&uo 'o& u&a -%#% )% l%4%- la$oal%- *u4 'o)#2#'a)a- /u% %-t#&.ía& %& .a& *%)#)a la a't#0#)a) -#&)#'al 4 'o& la 'o&-ta&t% #&t%0%&'#(& )%l .o$#%&o paa %.ula la- %la'#o&%la$oal%-5 Lo- -#&)#'ato- %-ta$a& o.aa)o- po t%#to#o- % #&)u-t#a-, )% tal *o)o /u%, po %%*plo, to)o- lo- ta$aa)o%- )% la #&)u-t#a t%t#l )%l %-ta)o )% Sao Paulo p%t%&%'ía& a u& -olo -#&)#'ato5 El -#-t%*a %-ta$a p%&-a)o paa %)u'# al *í*o la 'o*p%t%&'#a %&t% lo-#&)#'ato-5 La- 2%)%a'#o&%- 4 'o&2%)%a'#o&%- )% -#&)#'ato- %-ta$a& 'o&tola)a- %-t#'ta*%&t% 4 -u- po)%%- %a& l#*#ta)o-5 La o.aa'#(& )% la- a-o'#a'#o&%- pato&al%- %a paal%la a la %-tu'tua )% lo- -#&)#'ato- )% ta$aa)o%-5 Paa *%)#a %& la- )#-puta- la$oal%- %#-tía u&a -%#% )% #&-t#tu'#o&%- t#pat#ta- 'o& %p%-%&ta&t%- )% lo- pato&o-, )% lo- lí)%%- -#&)#'al%- 4 )%l %-ta)o %& la- 'o*#-#o&%- 'la0% 4 lo- t#$u&al%- la$oal%-5 Lo- 2o&)o- )% lo- -#&)#'ato-%.uía& -al#%&)o )%l im$osto sindical /u% 4a :%*o- *%&'#o&a)o 4 -% %patía& %&t% %l -#&)#'ato lo'al 4 la- o.aa'#o&%- %.#o&al%- 4 &a'#o&al%-, a la 0%3 /u% la 2o*a )% #&0%t# 4 .a-ta tal%2o&)o- %-ta$a -o*%t#)a a u& #.uo-o 'o&tol uí)#'o5 La *a4o pat% )%l )#&%o -% )%-t#&a$a a la po0#-#(& )% u&a -%#% )% -%0#'#o- a-#-t%&'#al%- paa lo- a2#l#a)o- a lo- -#&)#'ato-5 El im$osto sindical %a, %& %al#)a), u& po.a*a )% -%.u#)a) -o'#al, 4 'o& '%'#%&t% 2%'u%&'#a loa2#l#a)o- a lo- -#&)#'ato- $a-#l%;o- 'o&-#)%a$a& a +-to- 'o*o po0%%)o%- )% p%-ta'#o&% pop#a- )% la -%.u#)a) -o'#al *- /u% 'o*o #&-tu*%&to- paa la &%.o'#a'#(& 'ol%'t#0a5 Da)o /u% la *a4oía )% lo- au*%&to- -ala#al%- 4 )% la- %#0#&)#'a'#o&%- )% lo- ta$aa)o%- -% %-ol0ía& %& %l 'o*pl%o -#-t%*a )% t#$u&al%- la$oal%-, la &%.o'#a'#(& 'ol%'t#0a 4 la %-olu'#(& )% 'o&2l#'to- -al#%o& %& .a& pat% )% la %-2%a )%l lu.a )% ta$ao5 Nu&'a apa%'#( u&a 2#.ua /u% %/u#0al#%-% al %&la'% -#&)#'al 4 lo- -#&)#'ato- &o t%&ía& &.u&a 2u&'#(& /u% 'u*pl# %& %l lu.a )% ta$ao5 El -#-t%*a 'opot#0#-ta -#0#( paa '%a lí)%%- -#&)#'al%- )% tala&t% 'o&-%0a)o 4 u& -%-.o 'o&ta#o a la *o0#l#3a'#(& )% la- $a-%-5 Co*o la- 2#&a&3a- )% lo- -#&)#'ato- %a& #&)%p%&)#%&t%- )%l &*%o )% a2#l#a)o-, p%o %l )%-%*$ol-o %& -%0#'#o- -#&)#'al%- .ua)a$a 'o%la'#(& )#%'ta 'o& )#':o &*%o, lo- lí)%%- -#&)#'al%- &o t%&ía& &.& #&'%&t#0o paa 2o*%&ta la a2#l#a'#(&5 a$ía ta*$#+& 'o&tol%- polít#'o- )#%'to- lo- a-p#a&t%- a )%-%*p%;a 'a.o- -#&)#'al%- %-ta$a& o$l#.a)o- a p%-%&ta '%t#2#'a)o- )% $u%&a 'o&)u'ta %p%)#)o- po %l
DOPS5 G#&al*%&t%, %l .o$#%&o t%&ía )%%':o a #&t%0% %& lo- -#&)#'ato- paa )%-t#tu# a -ulí)%%- 4 po&% %& -u lu.a a p%-o&a- )%-#.&a)a- po %l pop#o .o$#%&o5 E-ta #*p%-#o&a&t% 'ol%''#(& )% l%4%- la$oal%- %l#*#&( lo- 'o&2l#'to- )%l lu.a )% ta$ao, )o&)% lo- -#&)#'ato- &o t%*a& &.u&a p%-%&'#a #&-t#tu'#o&al#3a)a, a-í 'o*o )% la&%.o'#a'#o&%- )#%'ta- %&t% ta$aa)o%- 4 pato&o-, 4 lo- #&to)uo %& la #&*%&-a $uo'a'#a )% lo- t#$u&al%- la$oal%- 4 %l M#-t%#o )% Ta$ao, )o&)% lo- po'%)#*#%&to- )% 'o&'#l#a'#(& 4 a$#ta% /u%)a$a& a#-la)o- )% la- %#.%&'#a- )#%'ta- )% la- $a-%-5 Al *#-*o t#%*po, %l %2%'to )% la #*pota&'#a )% la 2u&'#(& a-#-t%&'#al )%l -#&)#'ato paa lo- a2#l#a)o- #&)#0#)ual%- 2u% )%-pol#t#3a to)a0ía *- la- a't#0#)a)%- -#&)#'al%-5 Gu% )ua&t% %-to- a;o- 'ua&)o lo- lí)%%-#&)#'al%- -% 'o&0#t#%o& %& u&a 'a-ta $uo't#'a 4 %*p%3( a u-a-% )% *o)o .%&%al la pala$a $elego Kla p#%l )% 'o)%o /u% -% 'olo'a %&t% la -#lla )% *o&ta 4 %l 'a$allo paa /u% +-t% pu%)a -opota %l p%-o )%l #&%t% -#& -u2# &.& )a;o5 La l%.#-la'#(& la$oal 'opot#0#-ta )% Ba-#l %a *- -#-t%*t#'a 4 )a$a *%&o- auto&o*ía a lo-#&)#'ato- /u% la )% lo- )%*- paí-%- )%l 'o&t#&%&t%5 E& M+#'o la L%4 G%)%al )%l Ta$ao )% 19"1 :a$ía )a)o 0#)a a u& 'o&u&to pa%'#)o )% l%4%- la$oal%- )% 'a't% 'opot#0#-ta $a-a)a- %& la- .aa&tía- )% lo- )%%':o- la$oal%- /u% 'o&t%&ía la Co&-t#tu'#(& %0olu'#o&a#a )% 1915 P%o la o.aa'#(& 'opot#0#-ta )% lo- -#&)#'ato- pop#a*%&t% )#':o- &o tu0o lu.a :a-ta 19"F 'o& la 2o*a'#(& )% la CTM 4 -u a2#l#a'#(& al pat#)o o2#'#al5 D% :%':o, )%$% 'o&-#)%a-% /u% %l o#.%& )%l 'opoat#0#-*o *%#'a&o %-tu0o %& .a& pat% %& la %o.aa'#(& )%l pat#)o o2#'#al /u% -% ll%0( a 'a$o 'o& '#t%#o- 'opoat#0#-ta- %& 19"85 C)%&a- :a$ía 2o*%&ta)o %l '%'#*#%&to )% u&a 'o&2%)%a'#(& la$oal u#'a)a 4 la :a$ía #&to)u'#)o %& %l -#-t%*a polít#'o 'o*o u&o )% lo- 'o*po&%&t%- 'la0% )% la 'oal#'#(& %0olu'#o&a#a5 Al *#-*o t#%*po, :a$ía #&-#-t#)o %& /u% -% ta3a-% u&a 'laa lí&%a )% )%*a'a'#(& %&t% %lla 4 %l -%'to 'a*p%-#&o5 A %-to- )o- -%'to%- :a$ía /u% a;a)# %l *#l#ta K/u% %& 19 2u% a$ol#)o 'o*o -%'to %-p%'í2#'o )%l pat#)o o2#'#al 4 %l lla*a)o >-%'to popula? K'%a)o %& 19", )%&o*#&a'#(& /u% a$a'a$a lo- ta$aa)o%- p$l#'o-, la- o.aa'#o&%- )% *u%%- 4 (0%&%- 4 *ult#tu) )% ta$aa)o%- #&)%p%&)#%&t%- tal%- 'o*o ta#-ta- 4 p%/u%;o'o*%'#a&t%- 'u4o -u-t%&to )%p%&)ía %& lt#*a #&-ta&'#a )%l pato&a3.o )%l .o$#%&o5 Lo%*pl%a)o- p$l#'o- %-ta$a& o.aa)o- %& la G%)%a'#(& )% S#&)#'ato- )% Ta$aa)o%- al S%0#'#o )%l E-ta)o KGSTSE, /u% %-ta$a a2#l#a)a al -%'to popula )%l pat#)o o2#'#al %& 0%3 )% al -%'to la$oal5 E-to -#.#'a$a, po %%*plo, /u% %l %&o*% -#&)#'ato )% *a%-to- p%t%&%'ía a la GSTSE 4 &o t%&ía &.& 0í&'ulo %-t%':o 'o& oto- -#&)#'ato- )%l -%'to la$oal5 S#%*p% 4 'ua&)o &o )%-a2#aa& )#%'ta*%&t% al .o$#%&o, lo- lí)%%- -#&)#'al%- *%#'a&ot%&ía& '#%to .a)o )% auto&o*ía al /u% lo- lí)%%- -#&)#'al%- $a-#l%;o-, -# %a& %al#-ta-, &o po)ía& a-p#a5 E& 0%3 )% -% %& .a& pat% u&a -#*pl% 'o%a ta&-*#-oa )% la polít#'a )%l .o$#%&o, lo- lí)%%- -#&)#'al%- *%#'a&o- %a& pat% #&t%.a&t%, au&/u% -u$o)#&a)a, )%l apaato .o$%&a&t%5 Co*o tal%-, lo- lí)%%- &o -% l#*#ta$a& a %%'% po)% polít#'o, -#&o /u% ta*$#+& po)ía& 'o&-ol#)a #*p%#o- p%-o&al%- 4 '%a *ult#tu) )% %la'#o&%- 'l#%&t%la%- 'o& la- $a-%- 4 'o& oto- a'to%- polít#'o-5 S%;al )% la #*pota&'#a polít#'a )% lo- lí)%%- -#&)#'al%*%#'a&o- :a -#)o -u 'o&-#)%a$l% %p%-%&ta'#(& %& %l Co&.%-o5 E&t% 19" 4 19 %l &*%o )% )#puta)o- >o$%o-? %& la '*aa o-'#l( %&t% u& *#*o )% 4 u& *í*o )% 18 K)% u& total /u% 0a#a$a %&t% 1 4 15 La &atual%3a 'o*pl%a 4 0a#a)a )% la o.aa'#(& -#&)#'al *%#'a&a ta*$#+& 2u&'#o&a$a %& la *#-*a )#%''#(&5 E& lu.a )% la %-tu'tua uo*% )%l -#&)#'al#-*o $a-#l%;o, :a :a$#)o -#&)#'ato- *%#'a&o- )% to)o- lo- ta*a;o- 4 2o*a-5 Co*po&%&t% 'la0% )% la- 2#la- -#&)#'al%:a -#)o %l p%/u%;o &*%o )% -#&)#'ato- #&)u-t#al%- &a'#o&al%-5 E-to- -#&)#'ato- :a& o.aa)o a to)o- lo- ta$aa)o%- )% u&a #&)u-t#a )a)a %& to)o %l paí-5 Lo- -#&)#'ato#&)u-t#al%- &a'#o&al%- :a& -#)o .a&)%- 4 :a& t%)o *u':a #&2lu%&'#a pot%&'#al5 Ta*$#+& :a4 -#&)#'ato- #&)u-t#al%- /u% a$a'a& to)o u& %-ta)o, -#&)#'ato- 2o*a)o- %& la- %*p%-a- 4 la2$#'a- 4 -#&)#'ato- )% o2#'#o- 0a#o- /u% %&%& a lo- ta$aa)o%- /u% -% )%)#'a& a a't#0#)a)%)#0%-a- %& '#u)a)%- p%/u%;a- 4 2o*a& 'o& %llo- u&a $a-% pua*%&t% t%#to#al paa %l -#&)#'al#-*o5 Al %*p%3a %l )%'%o )% 19F, %-ta %-tu'tua o.aat#0a 4a :a$ía po)u'#)o *- )% *#l -#&)#'ato- 4 %-ta$a )o*#&a)a po u&o- 'ua&to- -#&)#'ato- *u4 .a&)%-, au&/u% la "
"1
#&2lu%&'#a 'o&u&ta )% &u*%o-o- -#&)#'ato- p%/u%;í-#*o- %a 'o&-#)%a$l%5 El po*%)#o )% a2#l#a)o- a lo- -#&)#'ato- %& 19F %a )% -(lo 1"5 La %-tu'tua -#&)#'al *%#'a&a -% :a 0u%lto *- 'o*pl%a )%$#)o a la l#$%ta) )% 2o*a o.aa'#o&%- )% %l -up%#o5 S# $#%& la CTM 'o&-%0( u&a "5 Ma#o Ra*í%3 Ra&'a;o, Crecimiento económico e inesta#ilidad $ol'tica en )*+ico, M+#'o, D5 G5, 19, p5 15 "15 S# $#%& la- %-ta)í-t#'a- -o& po'o 2#a$l%-, la- %-t#*a'#o&%- )%l &*%o )% a2#l#a)o- al -#&)#'ato )% ta$aa)o%)%l 2%o'a#l %& lo- a;o- -%t%&ta %a& )% %&t% F5 4 15@ %l -#&)#'ato )% *#&%o- t%&ía po$a$l%*%&t% u&o5 a2#l#a)o-@ lo- )o- -#&)#'ato- )% la #&)u-t#a %l+'t#'a u&to-, u&o- 85@ %l -#&)#'ato )% ta$aa)o%- )%l p%t(l%o u&o- 5@ 4 %l )% ta$aa)o%- )% t%l+2o&o-, u&o- 1855 Ga&'#-'o _apata5 >A2#l#a'#(& 4 o.aa'#(& -#&)#'al %& M+#'o?, %& Jo-+ Lu#- R%4&a, Ga&'#-'o _apata, Ma'%lo M#/u%t Gl%u4 4 S#l0#a 7(*%3!Ta.l% 4 oto-, res estudios so#re el movimiento o#rero en )*+ico, M+#'o, D5 G5, 19F, p5 1"@ 4 Ma&u%l Ca*a':o, El 4uturo inmediato, M+#'o, D5 G5, 198, pp! 1F!15
po-#'#(& p%)o*#&a&t% %& %l -#&)#'al#-*o *%#'a&o )ua&t% la *a4o pat% )% la po-.u%a, 4 o.a( /u#3 )o- t%'%a- pat%- )% lo- ta$aa)o%- -#&)#'a)o-, t%&ía /u% 'o%#-t# 'o& 0a#a2%)%a'#o&%- 4 'o&2%)%a'#o&%- #0al%-5 La CROM 4 la C7T, /u% :a$ía& 0#0#)o -u *%o *o*%&to %& lo- a;o- 0%#&t%, a& %#-tía&, 4 %& 19 u& .upo )% -#&)#'ato- 2o*( la Co&2%)%a'#(& R%0olu'#o&a#a )% O$%o- 4 Ca*p%-#&o- KCROC, /u% )% %0olu'#o&a#a -(lo t%&ía %l &o*$%5 La 2o*a'#(& )% %-ta #0al )% la CTM -% )%$#( %& .a& pat% a /u% %& la- 2#la)% la $uo'a'#a -#&)#'al to)a0ía -% lu':a$a po %l a''%-o al pato&a3.o )%l .o$#%&o5 Va#a'o&2%)%a'#o&%- *- p%/u%;a- ta*$#+& 'o&t#$uía& a '%a )%-o)%& %& %l pa&oa*a o.aat#0o5 To)a- %-ta- o.aa'#o&%- 'o&t#&ua$a& a2#l#a)a- al pat#)o o2#'#al 4 )% 0%3 %& 'ua&)o /u%)a$a& 0#&'ula)a- u&a- a ota- $ao u&a o.aa'#(& /u% la- a.lut#&a$a a to)a'o*o, po %%*plo, %l Blo/u% )% U)a) O$%a K19 4 %l Co&.%-o )%l Ta$ao K19FF5 A)%*-, 0a#o- -#&)#'ato- p%*a&%'#%o& 2u%a )% la- 2#la- )%l pat#)o o2#'#al5 E&t% %llo%-ta$a& lo- -#&)#'ato- lla*a)o- >$la&'o-? Kau-p#'#a)o- po lo- pato&o- )% Mo&t%%4 4 lo'o*$at#0o- -#&)#'ato- >#&)%p%&)#%&t%-? 0#&'ula)o- al G%&t% Aut+&t#'o )%l Ta$ao 4 a la U)a) O$%a I&)%p%&)#%&t%, /u% 'o&tola$a& al%)%)o )%l 1 po 1 )%l total )% ta$aa)o%- -#&)#'a)o- %& %l )%'%o )% 195 La- 2#&a&3a- )% lo- -#&)#'ato- *%#'a&o- ta*po'o %a& %.ula)a- )% 2o*a ta& %-t%':a 'o*o la)% lo- $a-#l%;o-5 A )%'# 0%)a), la 'oup'#(& %-ta$a *u4 %t%&)#)a 4 po'a )u)a 'a$% )% /u% al *%&o- al.u&a- 2#.ua- 'la0% )% la $uo'a'#a -#&)#'al -% 0al#%o& )% -u po-#'#(& paa a*a-a u&a 'o&-#)%a$l% 2otu&a p%-o&al5 La- l%4%- %2%%&t%- a la- :u%l.a- 4 a lo- 2o&)o- -#&)#'al%- ta*$#+& p%*#tía& *- auto&o*ía -#&)#'al /u% %& Ba-#l5 S# $#%& lo- -#&)#'ato- *%#'a&o- ta*$#+& )%-%*p%;a$a& u& #*pota&t% pap%l a-#-t%&'#al, la po0#-#(& )% -%.u#)a) -o'#al :a %-ta)o *- '%&tal#3a)a 4 a)*#-ta)a *- )#%'ta*%&t% po %l %-ta)o /u% %& Ba-#l5 D%$#)o a la 2l%#$#l#)a) )%l -#-t%*a *%#'a&o )% %la'#o&%- la$oal%-, a-í 'o*o a u&a -%#% )% )%%':o- -#.#'at#0o- paa lo- ta$aa)o%- o.aa)o-, la- %la'#o&%- %&t% lolí)%%- -#&)#'al%- 4 lo- a2#l#a)o- %a& *u':o *- 'o*pl%a- /u% %& Ba-#l5 E& %l -#-t%*a *%#'a&o :a& %-ta)o p%-%&t%- %)%- 'o*pl%a- )% %la'#o&%- 'l#%&t%la%- )% u& *o)o /u% :a -#)o *u':o *%&o- 'o*& %& Ba-#l5 Ba-#l 4 M+#'o, 'a)a u&o a -u *a&%a, -o& lo- 'a-o- *- 'lao- )% 'o&tol 'opoat#0#-ta )% la%la'#o&%- la$oal%- %& A*+#'a Lat#&a5 A 0%'%- oto- paí-%- #&-tauao& al.u&a 0a#a&t% )%l 'opoat#0#-*o %& -u- -#-t%*a- )% %la'#o&%- la$oal%- %& A.%&t#&a )ua&t% lo- .o$#%&o p%o-ta 4 *#l#ta, po %%*plo, 4 %& P% )ua&t% la p%-#)%&'#a )% V%la-'o Al0aa)o5 P%o %l 'opoat#0#-*o %& *o)o al.u&o :a -#)o la %.la u%-al %& A*+#'a Lat#&a5 E& C:#l%, Colo*$#a, Bol#0#a 4 P% la &o*a :a -#)o /u% #*p%a-% u& -#-t%*a *- >l#$%al? )% %la'#o&%la$oal%-5 E& V%&%3u%la -u.#( )ua&t% la po-.u%a al.o pa%'#)o a u& -#-t%*a -o'#al)%*('ata )% %la'#o&%- la$oal%- 4 lo- -#&)#'ato- .%&%al*%&t% -% :a& #)%&t#2#'a)o 'o& la A''#(& D%*o't#'a, apo4&)ola %& #&'(*o)a al#a&3a 'ua&)o )#':o pat#)o %-ta$a %& %l po)% 4, 'ua&)o %-ta$a %& la opo-#'#(&, #&t%&-#2#'a&)o -u- %&2%&ta*#%&to- )#%'to- 'o& lo- .o$#%&o- )% oto- pat#)o-5 I&'lu-o %& Ba-#l 4 M+#'o -% :a& pu%-to lí*#t%- al -#-t%*a 'opoat#0#-ta, /u% a 0%'%- -% :a 0#-to -%#a*%&t% a*%&a3a)o5 D%-pu+- )% 199 lo- -#&)#'ato- )% Cu$a /u%)ao& -u$o)#&a)o- %& .a& pat% al +.#*%& 'o*u-ta, p%o #&'lu-o allí 'o&t#&uao& #&t%p%ta&)o pap%l%- #*pota&t%- %& 'al#)a) )% *%)#a)o%- %& 'o&2l#'to- lo'al%- 4 *o0#l#3a&)o a lo- o$%o- 'o& %l 2#& )% #&'%*%&ta la po)u't#0#)a)5
E& to)a A*+#'a Lat#&a %l a-.o -o$%-al#%&t% )% la- %-tu'tua- -#&)#'al%- /u% -% '%ao& )ua&t% la po-.u%a 2u% %l alto .a)o )% %.ula'#(& %-tatal )% la- %la'#o&%- la$oal%- 4 la a't#0#)a) -#&)#'al5 Y 0#&'ula)o a %-ta o.aa'#(& )% la- %la'#o&%- la$oal%- '%&ta)a %& %l %-ta)o %-ta$a %l %l%0a)o .a)o )% pol#t#3a'#(& )% la a't#0#)a) -#&)#'al5 Au&/u% la %la'#(& %&t% -#&)#'ato- 4 pat#)o- :a -#)o )#-t#&ta %& 'a)a paí-, %& la *a4oía )% lo- paí-%- lo- -#&)#'atot%&)ía& a %-ta %-t%':a*%&t% %la'#o&a)o- 'o& lo- pat#)o- polít#'o-, a 0%'%- al#&%a)o- )% *a&%a 'laa 'o& )%t%*#&a)o pat#)o, a 0%'%- :a'#%&)o )% 'a*po )o&)% pat#)o- % #)%olo.ía#0al%- l#$a$a& -u- $atalla-5 S#& %*$a.o, )%$#)o a la %-'a-%3 )% %-tu)#o- :#-t(#'o- )% %-t% t%*a, a& &o %-t 'lao %& /u+ *%)#)a %-ta pol#t#3a'#(& )% lo- %-tato- -up%#o%- )%l *o0#*#%&to o$%o a2%'t( )#%'ta*%&t% la- %la'#o&%- la$oal%- %& %l lu.a )% ta$ao5 El .a)o %& /u% la- %la'#o&%- la$oal%- %-ta$a& o.aa)a- )% *a&%a 'o!poat#0#-ta %& A*+#'a Lat#&a &o -(lo 0a#a$a )% u& paí- a oto, -#&o /u% ta*$#+& 0a#( *u':o a lo la.o )%l t#%*po5 Lo- .o$#%&o- *#l#ta%- /u% -u$#%o& al po)% %& *u':o- paí-%- %& lo- a;o- -%-%&ta 4 -%t%&ta o-'#lao& %&t% la %p%-#(& )#%'ta )% la a't#0#)a) -#&)#'al 4 lo- %-2u%3o- po %&'au3ala %& u& *a'o 'opoat#0#-ta %a't#0a)o5 D% *o)o pa%'#)o, lo- .o$#%&o- '#0#l%ta*$#+& )u)a$a& %&t% %l u-o )% *%'a-*o- 'opoat#0#-ta- )% &%.o'#a'#(& 'o& lota$aa)o%- o.aa)o-, .%&%al*%&t% $ao la 2o*a )% u&a polít#'a )% %&ta-, 4 lo- #&t%&to- )% 'o&2#a %'lu-#0a*%&t% %& la l#$% &%.o'#a'#(& 'ol%'t#0a paa )%t%*#&a lo- %l%- -ala#al%-5 a$ía ta*$#+& t%&)%&'#a, %& pat#'ula %& t#%*po- )% #&t%&-a *o0#l#3a'#(& polít#'a o )% '#-#%'o&(*#'a Ko )% a*$a- 'o-a- a la 0%3, a /u% al.u&a- -%''#o&%- )%l *o0#*#%&to o$%o -% apataa& )% lo- -#-t%*a- )% 'o&tol 'opoat#0#-ta- 4 '%aa& o.aa'#o&%- *#&)%p%&)#%&t%- 4 'ít#'a-5 E-p%'#al*%&t% %& lo- paí-%- )o&)% %l *o0#*#%&to o$%o %-ta$a * pol#t#3a)o la5 pu%-ta %& p't#'a )% *%)#)a- )% au-t%#)a) 'o*o pat% )% u& po.a*a )% %-ta$#l#3a'#(& po)ía )%-%&'a)%&a pot%-ta- .%&%al#3a)a- )% lo- ta$aa)o%- 4 )a lu.a a u&a '#-#- polít#'a 4, a 0%'%-, a la #&t%0%&'#(& )% lo- *#l#ta%-5 E& .%&%al, %l *o)%lo )% '%'#*#%&to p%po&)%a&t%, %l /u% -% $a-a$a %& la #&)u-t#al#3a'#(& )% -u-t#tu'#(& )% #*pota'#o&%-, -#.#'( /u% la *a4oía )% lo- .o$#%&o- lat#&oa*%#'a&o- 'a-# -#%*p% -% -%&tía& o$l#.a)o- a #&t%p%ta u& pap%l a't#0o %& la- %la'#o&%- la$oal%- 'o*o pat% )% u& po'%-o *- a*pl#o )% .%-t#(& a't#0a )% la %'o&o*ía5 E& u& %l *a'o%'o&(*#'o %-to -#.#'a$a #&t%&to- )% )%t%*#&a lo- %l%- )% -ala#o- 4 %*pl%o 4 )% #*p%)# /u% lo'o&2l#'to- la$oal%- a:u4%&ta-%& a lo- po-#$l%- #&0%-#o-ta- %ta&%o-5 E& u& %l *#'o%'o&(*#'o la- #&-t#tu'#o&%- )% la %.ula'#(& la$oal 'opoat#0#-ta 2u&'#o&a$a& %& .a& pat% po *%)#o )% lo- t#$u&al%- la$oal%- 4 lo- -#-t%*a- )% -%.u#)a) -o'#al5 E& '#%to-%&t#)o- lo- t#$u&al%- la$oal%- &a'ía& la- 0%'%- )% -#-t%*a )% >%&2#a*#%&to? )% lo- a.a0#o)% ta$aa)o%- #&)#0#)ual%- 4 )%-pla3a$a& %l %-'%&a#o )%l 'o&2l#'to )%l lu.a )% ta$ao al -#-t%*a uí)#'o5 Lo- t*#t%- uí)#'o- /u% %llo ll%0a$a apa%a)o -olía& -% polo&.a)o- 4 )a po %-ulta)o a'u%)o- *utuo- 4 &%.o'#a)o- %&t% ta$aa)o%- 4 pato&o-5 E-t% -#-t%*a, ta&to %& %l %l *a'o 'o*o %& %l *#'o, a'%&tua$a la #*pota&'#a /u% )%&to )%l *o0#*#%&to o$%o t%&ía& lo- a$o.a)o- la$oal#-ta- po2%-#o&al%-, al.u&o- )% lo- 'ual%- 'o& 2%'u%&'#a ll%.a$a& a )%-%*p%;a u& #*pota&t% pap%l )% a-%-o%- 4 lí)%%- %& %l *o0#*#%&to o$%o5 E-to- -#-t%*a- 'opoat#0#-ta- -% apo4a$a& %& la %pa&-#(& )%l %*pl%o a-ala#a)o %& la3o&a- u$a&a- 4, al *%&o- %& lo- paí-%- /u% -% #&)u-t#al#3ao& *- p#)a*%&t%, %& u& 'o&-#)%a$l% '%'#*#%&to )% lo- -ala#o-5 S#& %*$a.o, %-t% au*%&to )% la po$la'#(& a't#0a u$a&a po)uo %-ulta)o- *u4 )#0%-o-5 A *o)o )% p#*%a apo#*a'#(&, %- t#l )#-t#&.u# %&t% lo- ta$aa)o%- %&*a'a)o- %& %l -%'to o.aa)o, 2o*al 4 >pot%.#)o? )% la %'o&o*ía 4 %l %-to5 El ta*a;o )%l pol%ta#a)o o2#'#al 0a#a$a *u':o, ta&to %&t% paí-%- 'o*o, )% :%':o, %&t% '#u)a)%- )%l *#-*o paí-5 Paa lo- ta$aa)o%- )%l -%'to 2o*al lo- a;o- )% la po-.u%a 2u%o& $u%&o-5 No -(lo -% po)uo u&a %pa&-#(& )%l &*%o )% %*pl%o- %& la #&)u-t#a, -#&o /u%, a)%*-, %& 0a#o- paí-%- 2u% a'o*pa;a)a )% l%4%- /u% 2a0o%'ía& la %-ta$#l#)a) )%l %*pl%o5 Au&/u% la %-ta$#l#)a) %a u& a-.o 'la0% )%l %*pl%o %& %l apaato )%l %-ta)o 4 %& la#&)u-t#a- )% pop#%)a) %-tatal, ta*$#+& %a 'o&-#)%a$l% %& la- .a&)%- %*p%-a- )%l -%'to p#0a)o5 E-to &o #*p%)ía la- %o.aa'#o&%- 4 la ota'#(& )% lo- pu%-to- )% ta$ao )ua&t% la%'%-#o&%-, p%o %l %l .%&%al )% pot%''#(& )%l %*pl%o %& %l -%'to 2o*al )% *u':o- paí-%lat#&oa*%#'a&o- )ua&t% .a& pat% )% la po-.u%a pa%'% /u% 2u% %lat#0a*%&t% alto5 El "
'%'#%&t% pap%l )%l %-ta)o -#.#'( u&a %pa&-#(& #&t%u*p#)a )% lo- -%'to%- %-tatal 4 paa%-tatal, /u% -o& 'a*po- %-p%'#al*%&t% pop#'#o- a la -#&)#'a'#(& %& .a& %-'ala5 A la %pa&-#(& )%l %*pl%o 4 '#%to .a)o )% %-ta$#l#)a) )% lo- pu%-to- )% ta$ao :a4 /u% a;a)# u& la.o p%ío)o )% '%'#*#%&to -ala#al paa *u':o- ta$aa)o%-5 Au&/u% :a4 *u':a 0a#a'#(& %&t% paí-%-, )ua&t% la -%.u&)a .u%a *u&)#al :u$o u& )%-'%&-o .%&%al )% lo-ala#o- %al%- %& A*+#'a Lat#&a, al /u% -#.u#( u& la.o p%ío)o )% '%'#*#%&to -ala#al5 E& P%, Colo*$#a, M+#'o 4 Ba-#l lo- -ala#o- #&)u-t#al%- %al%- po$a$l%*%&t% -% )o$lao& )ua&t% lo- a;o- '#&'u%&ta 4 -%-%&ta@ %& 'a*$#o, ta&to %& A.%&t#&a 'o*o %& C:#l%, %l '%'#*#%&to -ala#al 2u% *u4 #%.ula lo- -ala#o- a.%&t#&o- p%*a&%'#%o& %-ta&'a)o-, 4 lo':#l%&o- 'o&t#&uao& )%-'%&)#%&)o )ua&t% lo- a;o- '#&'u%&ta 4 :a-ta 19F9 &o %'up%ao& %l %l %& /u% -% %&'o&ta$a& al 'o*%&3a %l p%ío)o5 E-t% la.o p%ío)o )% '%'#*#%&to )%'a4( 4 %& *u':o- 'a-o- t%*#&( a *%)#a)o- )% lo- a;o- -%t%&ta 4 .%&%al*%&t% 'o& %l 'o*#%&3o )% la '#-#- )% la )%u)a %& 1985 Lo- -ala#o- '%'#%o& 'o& la *#*a ap#)%3 4 )% 2o*a 'a-# 'o&t#&ua %& %l 'a-o )% lo- ta$aa)o%- %-p%'#al#3a)o-, 4 )%-pa'#o 4 a 0%'%- %& a$-oluto %& %l )% lo- ta$aa)o%- -#tua)o- %& %l %t%*o #&2%#o )%l *%'a)o )% ta$ao K)% tal *o)o /u% -#/u#%a )ua&t% lo- a;o- )% %pa&-#(& )%l >*#la.o $a-#l%;o? lo- ta$aa)o%- &o %-p%'#al#3a)o- o$tu0#%o& la- *%oa- )% lo- -ala#o- %al%- /u% $%&%2#'#ao& a lo- ta$aa)o%'u4a %-p%'#al#)a) %-'a-%a$a5 E& 'o&u&to, lo- -ala#o""
"5 a :a$#)o .a&)%- 0a#a'#o&%- %&t% paí-%- %& t+*#&o- )% pot%''#(& )%l %*pl%o 4 *u':o- ta$aa)o%- )% M+#'o .o3a& )% 'o&-#)%a$l%- )%%':o- )% %-ta$#l#)a) la$oal *#%&ta- /u% pa%'% /u% lo- pato&o- $a-#l%;o%'uía& 'o& *u':a *- 2%'u%&'#a al )%-p#)o paa 'o&tola lo- 'o-t%- )% la *a&o )% o$a5 Paa %%*plo- -a'a)o)% la #&)u-t#a )%l auto*(0#l, 0+a-% Jo:& u*p:%4, Ca$italist Control and ;or?ers@ Struggle in the (railian Auto Bndustry, P#&'%to&, Nu%0a J%-%4, 198, pp5 1!11@ % Ia& Ro$oou.:, La$o- R%al a.%- #& Latí& A*%#'a S#&'% 19?, Statistical A#stract o4Latin America, 18 K19, pp5 11!"5
%al%- au*%&tao& 'o& *%&o ap#)%3 /u% la po)u't#0#)a) 4, %& .%&%al, la pat% )% la %&ta 'o%-po&)#%&t% al ta$ao %*p%o(5 P%o paa lo- ta$aa)o%- #&)#0#)ual%- 2u%, po %.la .%&%al, u&a +po'a )% 0%)a)%a *%oa )%l $#%&%-ta5 La -#&)#'a'#(& %& %l -%'to 2o*al ta*$#+& t%&)ía a -% alta, %-p%'#al*%&t% %& %l -%'to %-tatal 4 %& lo- .a&)%- %-ta$l%'#*#%&to- )% *a&u2a'tua'#(& 4 ta&-pot%5 La- %-t#*a'#o&%- )%l total )% ta$aa)o%- -#&)#'a)o- &o -o& )% 2#a 4 :a4 /u% to*ala- 'o& *u':a pu)%&'#a5 E& 19F %l &*%o total )% ta$aa)o%- -#&)#'a)o- %& A*+#'a Lat#&a %a )% ",8 *#llo&%-5 E& 19F :a$ía a-'%&)#)o :a-ta '#2a-% %& u&o- F,F *#llo&%-, 4 %& 19F %a )% 1 *#llo&%-, 4 la pat% )%l l%(& 'o%-po&)ía a A.%&t#&a, Ba-#l 4 M+#'o5 Co*o po'%&ta% )%l total )% la po$la'#(& a't#0a K18,", 4 *- 'o&'%ta*%&t% )% la po$la'#(& a't#0a u$a&a K'u4a ta-a )% -#&)#'a'#(& %a po$a$l%*%&t% %l )o$l% )% la /u% 'o%-po&)ía al 'o&u&to )% la po$la'#(& a't#0a, la '#2a &o %a #&-#.#'a&t%5 A.%&t#&a, P%, Ba-#l, M+#'o 4 V%&%3u%la t%&ía& ta-a- )% -#&)#'a'#(& )% %&t% %l 4 %l po 1 )%l total )% la po$la'#(& a't#0a K'#2a- /u% &o -o& )#-t#&ta- )% la'o%-po&)#%&t%- a lo- paí-%- )% la OCDE5 Colo*$#a, C:#l% 4 lo- paí-%- *- p%/u%;o- t%&ía& ta-a- )% -#&)#'a'#(& )% %&t% %l 1 4 %l po 15 La- ta-a- )% -#&)#'a'#(& *- %l%0a)a- -% :a& %.#-ta)o %& la *#&%ía, la- pla&ta'#o&%-, %& %l -%'to p$l#'o 4 %& la- #&)u-t#a- )o*#&a)a po lo- %-ta$l%'#*#%&to- )% *a&u2a'tua'#(& %& .a& %-'ala5 Dua&t% lo- )%'%o- )% 19 4 19F %l %l )% -#&)#'a'#(& %a *u4 %l%0a)o %& la- #&)u-t#a- *%tal.#'a- K%-p%'#al*%&t% la 2a$#'a'#(& )% auto*(0#l%- 4 lo- -#&)#'ato- )%l -%'to )%-%*p%;a$a& u& #*pota&t% pap%l )% lí)%%- )%l *o0#*#%&to -#&)#'al %& -u 'o&u&to5 La p#)a %pa&-#(& )%l -%'to -%0#'#o- K4 %& pat#'ula )%l %*pl%o %-tatal ta*$#+& )#o lu.a a la %pa&-#(& )% lo- -#&)#'ato- 4 %l a't#0#-*o %&t% lo- ta$aa)o%- &o *a&ual%-, %-p%'#al*%&t% %& la -a)a), la $a&'a 4 la %)u'a'#(&5 Da)a la #*pota&'#a )%l -%'to %-tatal %& la %'o&o*ía, &o %- %ta;o /u% :a4a -#)o u&o )% lo $aluat%- )%l -#&)#'al#-*o %& A*+#'a Lat#&a5 D% %-p%'#al #*pota&'#a :a& -#)o la- %*p%-a%-tatal%- K2%o'a#l%-, 'o*u'a'#o&%-, -%0#'#o- p$l#'o-, -a)a), %)u'a'#(&, %&%.ía, %plota'#(& )% *#&%al%-, a'%o 4 lo- -#&)#'ato- )% ta$aa)o%- *u'#pal%-5 S# $#%& la *a4oía )% lo- lu.a%- )% ta$ao -%.uía& -#%&)o p%/u%;o- 4 %*pl%a$a& a *%&o)% )#%3 ta$aa)o%-, la $a-% )% la 2u%3a -#&)#'al la 'o&-t#tuía u& &*%o %)u'#)o )% %*p%-a*u4 .a&)%- Kta&to %& %l -%'to p$l#'o 'o*o %& %l p#0a)o /u% %*pl%a$a& a u&a popo'#(& "
"
#*pota&t% )% la po$la'#(& a't#0a5 Lo- -#&)#'ato- )% %-to- -%'to%- )% la %'o&o*ía pu)#%o& o$t%&% 0%&taa- %al%- paa -u- a2#l#a)o- )ua&t% .a& pat% )% la po-.u%a, :a-ta %& lo- 'a-o%& /u% la )#%''#(& )%l -#&)#'ato -% :a$ía ta&-2o*a)o %& u&a 'a*a#lla #&t%%-a)a 4 2a0oa$l% al .o$#%&o5 Paa lo- ta$aa)o%- )% oto- -%'to%- )% la %'o&o*ía %-to- a;o- ta*$#+& 2u%o& )% #&.%-o- .%&%al*%&t% %& al3a, au&/u% la -%.u#)a) )%l %*pl%o, la- 'o&)#'#o&%- )% ta$ao 4 la 'o$%tua )% la -%.u#)a) -o'#al /u%)ao& *u4 po )%$ao )% la- 'o%-po&)#%&t%- a lota$aa)o%- )%l -%'to >pot%.#)o?5 Lo- -ala#o- )% lo- %*pl%o- )% 2'#l a''%-o, tal%- 'o*o lo)% la 'o&-tu''#(& .%&%al*%&t% *o-ta$a& po'a t%&)%&'#a al al3a, au&/u% %"5 Ví'to Al$a, Politics and the La#or )ovement in Lat'n America, Sta&2o), Cal#2oa, 19F8, p5 115 "5 a4 /u% %'al'a /u% -% tata -(lo )% ()%&%- )% *a.tu)5 V+a-% Ga&'#-'o _apata, El con4licto sindical en Am*rica Latina, M+#'o, D5 G5, 198F, p5 195
po$a$l% /u% paa *u':o- ta$aa)o%- %l %*pl%o %& %-t% -%'to 4 oto- pa%'#)o- 2u%-% -%&'#lla*%&t% %l p#*% p%l)a;o )% u&a %-'al%a /u% 'o& %l t#%*po l%- p%*#t#ía ll%.a a u& %*pl%o *%o5 E&t% lo- *a%-to-, lo- %*pl%a)o- )% 'o%o- 4 lo- ta$aa)o%- )% la -a)a) %& pat#'ula -% o$-%0a$a& %l%0a)o- %l%- )% o.aa'#(& 4 'o&2l#'to 4 la '%'#%&t% a)op'#(& )% #)%olo.ía- polít#'a- )% -#.&o #3/u#%)#-ta5 Lo- o2#'#-ta- /u% ta$aa& %& la- $uo'a'#a- )% lo.o$#%&o- '%&tal%- :a& %-ta)o -#&)#'a)o- %& al.u&o- paí-%-, au&/u% 'o& 2%'u%&'#a %-t% -%.*%&to )% la po$la'#(& a't#0a p%*a&%'#( %& .a& pat% #&a't#0o )%$#)o a la po:#$#'#(& )% )%'laa-% %& :u%l.a5 Cua&)o lo- -#&)#'ato- lat#&oa*%#'a&o- :a& #)o a la :u%l.a )ua&t% la po-.u%a :a -#)o p#&'#pal*%&t% po a3o&%- -ala#al%-, -o$% to)o %& +po'a- %& /u% :a$ía /u% %&o0a 'o&tato-5 La- :u%l.a- .%&%al%- paa pot%-ta 'o&ta la polít#'a %'o&(*#'a )%l .o$#%&o ta*$#+& :a& -#)o u&a pat% #*pota&t% )%l %p%to#o )% lo- -#&)#'ato- %& 'a-# to)o- lo- paí-%-5 Cal#2#'a u&a :u%l.a )% >.%&%al? #&)#'a típ#'a*%&t% *- -o$% la &atual%3a )% la- %#0#&)#'a'#o&%- o$%a/u% -o$% la *a.tu) )% la :u%l.a, /u% :a -#)o *u4 0a#a$l%5 Au&/u% -% :a& 'o&0o'a)o :u%l.a- .%&%al%- %& la *a4oía )% lo- paí-%- )ua&t% to)o %l -#.lo , lo- paí-%- )o&)% *'o*u&%- :a& -#)o -o& Bol#0#a, C:#l%, P% 4 A.%&t#&a 4, %& lo- a;o- -%t%&ta 4 o':%&ta, ta*$#+& Colo*$#a 4 Ba-#l5 Lo- 'o&2l#'to- %&t% ta$aa)o%- 4 pato&o- #&)#0#)ual%- :a& -#)o po *u':o- *ot#0o-5 Dato- po'%)%&t%- )% M+#'o #&)u'%& a p%&-a /u% *u':o- )% %-to- 'o&2l#'to#&)#0#)ual%- :a& &a'#)o )% la- /u%a- )% lo- ta$aa)o%- a 'au-a )% )%-p#)o- a$#ta#o-5 Lo- 2o&)o- )% :u%l.a :a& t%&)#)o a -% %)u'#)o- a la 0%3 /u% la %-%0a )% po-#$l%- -u-t#tuto- )% lo- :u%l.u#-ta- %a a$u&)a&t%, po lo /u% la )ua'#(& )% la- :u%l.a- :a -#)o típ#'a*%&t% 'ota5 Loa&l#-#- )% la- t%&)%&'#a- :u%l.uí-t#'a- #&)#'a& /u% la #&2la'#(& 4 %l %-ta)o .%&%al )% la %'o&o*ía :a& -#)o lo- p#&'#pal%- 2a'to%- /u% :a& a2%'ta)o lo- 'a*$#o- %& la a't#0#)a) :u%l.uí-t#'a5 Au&/u% *u':o- %-tu)#o-o- :a& 'o&-#)%a)o /u% %l 0olu*%& )% :u%l.a- )%p%&)% )%l 'olo polít#'o )%l .o$#%&o /u% %-t %& %l po)%, pa%'% -% /u% %-t% 2a'to %- *%&o- #*pota&t% )% lo /u% -% '%ía %& oto t#%*po5 Lo- *#&%o- :a& *o-ta)o .%&%al*%&t% *a4o pop%&-#(& a la :u%l.a 4 .a& pat% )% la0a#a'#o&%- %& %l í&)#'% )% :u%l.a- %&t% paí-%- 'a$% at#$u#la a la p%-%&'#a o au-%&'#a )% u& #*pota&t% -%'to *#&%o5 E& lo- a;o- -%t%&ta lo- ta$aa)o%- )%l a*o *%tal.#'o t%&)ía& a -% lo- *- 'o*$at#0o-, -%.u#)o- *u4 )% '%'a po lo- ta$aa)o%- &o *a&ual%- )%l -%'to p$l#'o K4 la $a&'a5 E& %l )%'%o )% 198 pa%'#( 'o*o -# lo- ta$aa)o%- )%l -%'to p$l#'o :u$#%-%& to*a)o la #'#at#0a %& %l a't#0#-*o la$oal5 E& pat% 2u% )%$#)o al #&t%u*p#)o po'%-o )% pol%ta#3a'#(& )% lo- ta$aa)o%- &o *a&ual%-, a-í 'o*o a lo- #&t%&to.u$%&a*%&tal%- )% %)u'# %l ta*a;o )%l -%'to p$l#'o 4 2%&a lo- au*%&to- -ala#al%*%)#a&t% %l 'o&tol )% lo- -ala#o- %& %-t% -%'to5 La #&-t#tu'#o&al#3a'#(& )% la- %la'#o&%la$oal%- %& la po-.u%a, u&to 'o& %l '%'#*#%&to a la.o pla3o ta&to )% lo- -ala#o- 'o*o )%l %*pl%o, 'o&t#$u4( a /u% :u$#%a )o- )%'%o- )% %lat#0a pa3 la$oal %& *u':o- paí-%- )% A*+#'a Lat#&a5 P%-% al +#to )% la- 'o&-ol#)a'#o&%- 'o&-%0a)oa- )% 2#&al%- )% lo- a;o'ua%&ta, %-t% la.o p%ío)o )% pa3 la$oal -% 0#o #&t%u*p#)o 'o& '#%ta 2%'u%&'#a po %l %-tall#)o )% 'o&2l#'to- -u.#)o- )% 0a#a- 2u%&t%-5 Lo- *- 'o*u&%- %&t% "F
3H. G"a%&(%o apata 0l con/licto sindical, pp. 1>>?17>.
lo- )%to&a)o%- )% la a.#ta'#(& la$oal .%&%al#3a)a %a& lo- $ot%- )% #&2la'#(& %l%0a)a 4 la 'o&-#.u#%&t% pu%-ta %& p't#'a )% *%)#)a- %-ta$#l#3a)oa-5 E- 2'#l 'o*p%&)% %l alto %l )% pol#t#3a'#(& )% lo- *o0#*#%&to- o$%o- )% A*+#'a Lat#&a %& la po-.u%a -# -% t#%&%& %&
'u%&ta la #&%-ta$#l#)a) %'o&(*#'a 4 polít#'a /u% %*pua$a a lo- -#&)#'ato- a 'o&'%&ta la at%&'#(& %& la polít#'a %'o&(*#'a )%l .o$#%&o 4 la 'o*$#&a'#(& )% )%$#l#)a) %& t+*#&o- )% &%.o'#a'#(& %& %l lu.a )% ta$ao K2uto )% u& *%'a)o )% ta$ao .%&%al*%&t% 2l%#$l% 4 la0#&'ula'#o&%- .%&%al#3a)a- %&t% lo- -#&)#'ato- 4 lo- pat#)o- polít#'o-5 El *o0#*#%&to o$%o $a-#l%;o p%*a&%'#( %& %-%&'#a al%ta.a)o %&t% 19 4 195 D% :%':o, %l &*%o )% a2#l#a)o- a lo- -#&)#'ato- )#-*#&u4( )ua&t% )#':o p%ío)o )% 985 a 55 E& 191 7%tl#o Va.a-, /u% :a$ía -#)o %l%.#)o p%-#)%&t% %l a;o a&t%#o, auto#3( /u% -% '%l%$a-%& %l%''#o&%- -#&)#'al%- al t#%*po /u% 'a&'%la$a %l %/u#-#to )% /u% lo- 'a&)#)ato- a 'a.o- -#&)#'al%- p%-taa& ua*%&to )% l%alta)5 Ta&to %l PTB 'o*o lo- 'o*u-ta- :#'#%o& $u%& pap%l %& la- %l%''#o&%- 4 a pat# )% 19 la a't#0#)a) la$oal %*p%3( a a*a-%5 El pop#o Va.a- tat( )% %&'au3a %l a't#0#-*o la$oal :a'#a 2o*a- &a'#o&al#-ta- 4 o2%'% %'o*p%&-a- -#*$(l#'a- *- /u% %'o&(*#'a-, au&/u% &o a'a$( )% 'o&-%.u#lo5 u$o :u%l.a#*pota&t%- %& Sao Paulo %& 19" Kla lla*a)a >:u%l.a )% lo- "5? 4 )% &u%0o %& 195 La a)*#-ta'#(& u$#t-':%\ K19F!19F1 a)opt( u&a a't#tu) 'o&2u-a 4 0a'#la&t% a&t% lota$aa)o%- 4 tat( )% po*o0% la pa3 %& %l 'a*po )% la- %la'#o&%- la$oal%- 4 p%*#t# /u% lo- 'o*u-ta- )%-aollaa& -u- a't#0#)a)%- a p%-a )% /u% to)a0ía -% l%- )%&%.a$a la l%.al#)a)5 La -u$#)a al po)% )% Joo 7oulat %& 19F1 )#o pa-o a u& $%0% p%ío)o )% *o0#l#3a'#(& polít#'a 4 %'o&(*#'a %& Ba-#l5 La- :u%l.a- :a$ía& -#)o #&2%'u%&t%- )ua&t% la *a4o pat% )% la po-.u%a5 E& 198 :u$o -ola*%&t% "1, 4 %& 199 4 19F, " 'a)a a;o5 A pat# )% 19F1 %l &*%o )% :u%l.a- au*%&t( 4 :u$o 11 %& a/u%l a;o, 18 %& 19F 4 1 %& 19F"5 Lo- a't#0#-ta- -#&)#'al%- %*p%3ao& a :a'% 0al% -u auto&o*ía %-p%'to )% lo- -#-t%*a- )% 'o&tol /u% :a$ía& 2u&'#o&a)o )ua&t% la *a4o pat% )% la po-.u%a5 El Co*a&)o 7%al )o- Ta$al:a)o%- KC7T -% 2o*( %& 19F 4 'ap#ta&%( la >:u%l.a )% lo5? %& 19F"5 S#& %*$a.o, la $a-% )% la C7T %-ta$a %& .a& pat% %& Río )% Ja&%#o, %& lo-#&)#'ato- 0#&'ula)o- al %*pl%o %-tatal, 4 %& %l ta&-pot%5 Lo- -#&)#'ato- #&)u-t#al%- )% Sao Paulo -% :alla$a& %& .a& pat% au-%&t%- )% la *o0#l#3a'#(& &a'#o&al /u% 'o&0o'( %l C7T5 E& 'o&u&to, %l '%'#%&t% a't#0#-*o -#&)#'al 4 la po*#&%&'#a polít#'a )% la- :u%l.a- 'o&0o'a)a- po %l C7T 2u%o& 2a'to%- #*pota&t%- /u% 'o&t#$u4%o& a #&t%&-#2#'a la '#-#- /u% 'ul*#&( 'o& %l .olp% )% a$#l )% 19F5
La p#*%a *%)#)a /u% to*( la u&ta *#l#ta /u% pu-o 2#& a la p%-#)%&'#a )% 7oulat %& 19F 2u% #&t%0% %& %l po 1 )% lo- -#&)#'ato- /u% tu0#%a& *- )% 5 a2#l#a)o- Ku& total )% F" #&t%0%&'#o&%- 4 -u-t#tu# a -u- lí)%%- po oto- Ka *%&u)o *#l#ta%- &o*$a)o po %l %-ta)o5 Co*%&3( %&to&'%- oto p%ío)o )% /u#%tu) -#&)#'al5 a-ta 2#&al%- )% lo- a;o-%t%&ta &o %apa%'#( la a't#0#)a) -#&)#'al 'o*o 2a'to #*pota&t% )% la 0#)a &a'#o&al5 "
37. L$o%&o Ma&t&( Ro)"&@u$( 2S&)&%al&(#o $ %la(($ op$"a"ía 1930?19HF5 $ Bo"&( Gau(to $).. 1istoria geral da civili-a/2o brasileir), +ol. 10 SSo /aulo 1981 p. >31.
E& M+#'o lo- %-2u%3o- po 'o&tola al ta$ao o.aa)o =la -%#% )% >':aa3o-?= o'upao& la *a4o pat% )% la p%-#)%&'#a )% M#.u%l Al%*& K19F!195 Al 2#&al#3a %l )%'%o, G#)%l V%l3/u%3 4 -u 'a*a#lla 'o&tola$a& %l *o0#*#%&to -#&)#'al 4 apat% )% a#-la)o*o0#*#%&to- )% pot%-ta 'o*o la :u%l.a 4 la >'aa0a&a )%l :a*$%? )% lo- *#&%o- )% Nu%0a Ro-#ta, Coa:u#la, %& 19", po'o- 'o&2l#'to- la$oal%- :u$o :a-ta 1985 E& a/u%l a;o u& *o0#*#%&to )% $a-% )%l -#&)#'ato )% 2%o0#a#o- )#o o#.%& a u&a -%#% )% :u%l.a- 4 2#&al*%&t% a u& %&2%&ta*#%&to )%'laa)o 'o& %l .o$#%&o, /u% ut#l#3( topa- paa o*p% la :u%l.a, ll%0( a 'a$o )%-p#)o- %& *a-a 4 )%tu0o a lo- lí)%%- )% la :u%l.a5 Co& %-ta %'%p'#(& &o :u$o 'o&2l#'to- la$oal%- -#.#'at#0o- %& M+#'o :a-ta lo- p#*%o- a;o- -%t%&ta5 Co*o :%*o- -u.%#)o a&t%-, la pa3 la$oal &o -% )%$ía %'lu-#0a*%&t% al 2u&'#o&a*#%&to )% *%'a-*o- )% 'o&tol )%l a't#0#-*o )% la- $a-%-, 4a 2u%a po pat% )% lí)%%- -#&)#'al%- o )%l %-ta)o5 D%-)% p#&'#p#o- )%l )%'%o )% 19 :a-ta *%)#a)o- )%l )% 19 lo- -ala#o- %al%- )% lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%- *%#'a&o- -u$#%o& a u& #t*o 'o&-ta&t%, au&/u% &o %-p%'ta'ula5 Al *#-*o t#%*po, la %pa&-#(& )%l %*pl%o #&)u-t#al, au&/u% 2u% lo $a-ta&t% l%&ta 'o*o paa 'au-a p%o'upa'#(&, p%*#t#( /u% .a& &*%o )% lo- %'#+& #&.%-a)o- %& la po$la'#(& a't#0a %&'o&ta-%& %*pl%o %& la #&)u-t#a, a-í 'o*o %& .a& 0a#%)a) )% %*p%-a- )%l -%'to -%0#'#o-5 Lo- ta$aa)o%- po)ía& -%&t# '#%ta -at#-2a''#(& al 0% /u% %l -#-t%*a >'u*plía lo po*%t#)o? %& t+*#&o- )% la -u$#)a )% lo- -ala#o- 4 %l '%'#*#%&to )%l %*pl%o, po *- /u% lo- %l%a$-oluto- )% #&.%-o- 2u%a& $ao-5 Po -upu%-to, :a4 *u4 po'a #&2o*a'#(& -o$% la- a't#tu)%- )% lo- ta$aa)o%- )ua&t% la *a4o pat% )% %-t% p%ío)o 4 %& *u':o- 'a-o- &o po)%*o- pa-a )% -#*pl%- 'o&%tua-5 Co& to)o, %l t%*%&)o '%'#*#%&to )%l &*%o )% ta$aa)o%- #&)u-t#al%- =%l t#pl% %& %l pla3o )% u&a .%&%a'#(&= tu0o u& %2%'to 'o&-#)%a$l% %& lo /u% -% %2#%% a ta&-2o*a la 'o*po-#'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa *%#'a&a5
Au&/u% &o t%&%*o Au&/u% t%&%*o-- %-ta)í %-ta)í-t# -t#'a'a- -u2#'# -u2#'#%&t %&t%*% %*%&t% &t% p%'#p%'#-aa- 'o*o 'o*o paa paa po) po)% % )%'# )%'# 'o& 'o& 'o&2#a 2#a&3a &3a %a'ta*%&t% /u+ 'a*$#o- -% po)u%o& %& la 'la-% ta$aa)oa, lo- )ato- .lo$al%-, u&to 'o& %l %-tu)#o )% 0a#o- 'a-o- 4 p%/u%;a- *u%-ta-, :a'%& p%&-a /u% a 2#&al%- )% lo- a;o- -%-%&ta 4 p#&'#p#o- )% lo-%t%&t -%t%&taa la #&*%&*%&-aa *a4oía *a4oía )% lo- ta$a ta$aa)o a)o%%- #&)u-t #&)u-t#a #al%l%- *%#'a *%#'a&o&o- %a& %a& *#.a& *#.a&t%t%- o :#o:#o- )% *#.a&t%-5 S# $#%& u& &'l%o )% 2a*#l#a- pol%ta#a- a4u)a$a a *a&t%&% u& -%&t#)o )% la ta)#'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa, la *a-#0a %'o*po-#'#(& )%l 'o&u&to )% lo- ta$aa)o%- #&)u-t#al%-, al -u*a-% a la )%ota )%l a't#0#-*o o$%o %& lo- a;o- 'ua%&ta, -#.#'( )% 2o*a 'a-# -%.ua u&a )#lu'#(& )% la 'o:%-#(& 4 %l a't#0#-*o )% 'la-%5 E- *u4 po-#$l% /u% la %p%#%&'#a )% la *o0#l#)a) #&)#0#)ual 2u%a %l %l%*%&to p#&'#pal )% la 'o&'#%&'#a )% 'la-% paa *u':o- ta$aa)o%- *%#'a&o-5 El 'o&u&to /u% 2o*a& %l po.%-o #&t%u*p#)o )% lo- %l%- )% 0#)a #&)#0#)ual%-, la *a-#2#'a'#(& )% lo- ta$aa)o%u$a&o- 4 %l 2u&'#o&a*#%&to 'o&t#&uo )% u& -#-t%*a 'o*pl%o 4 a 0%'%- $utal )% 'o&tol polít#'o 4 la$oal %pl#'a %l la.o p%ío)o )% %lat#0a pa3 la$oal5
La #&-t#tu'#o&al#3a'#(& )% la- %la'#o&%- la$oal%- %& V%&%3u%la, a p%-a )%l )%o'a*#%&to )%l .o$#%&o )% la AD %& 198 4 )% u& $%0% K4 2all#)o #&t%&to )% P+%3 J#*+&%3 )% '%a u& *o0#*#%&to o$%o )% t#po p%o-ta a *%)#a)o- )% lo- a;o- '#&'u%&ta, %-ult( -% u&a 2o*a %lat#0a*%&t% %-ta$l% )% 0#&'ula'#(& -o'#al)%*('ata %&t% la AD 4 la Co&2%)%a'#(& )% Ta$aa)o%- )% V%&%3u%la KCTV5 Dua&t% lo- p%ío)o- %& /u% .o$%&( la AD lo- -#&)#'ato- 0%&%3ola&o- -% *o-tao& )#-pu%-to- a 'o&-#)%a 0a#a- 2o*a- )% polít#'a )% %&ta- 4 %l &*%o )% :u%l.a- t%&)#( a )#-*#&u#5 S#& %*$a.o, 'ua&)o la AD %-ta$a %& la opo-#'#(& %a& *a4o%- la- po$a$#l#)a)%)% /u% la CTV o.aaa :u%l.a- 'o&ta la polít#'a )%l .o$#%&o5 La :#-to#a )% la po-.u%a %& Colo*$#a %- la )% u& p%ío)o )% )#0#-#(& 4 )%$#l#)a) %& %l *o0#*#%&to -#&)#'al5 S# -% t#%&% %& 'u%&ta /u% lo- -#&)#'ato- *- 'o*$at#0o- 2u%o& )%ota)o4 %p#*#)o- %&t% 19 4 198 4 /u% u&a o.aa'#(& 'at(l#'a *- $#%& tí*#)a, la UTC, %p%-%&ta$a al .u%-o )% lo- ta$aa)o%- o.aa)o-, &o %- %ta;o /u% %& Colo*$#a lo-ala#o-ala#o- p%*a&%'#%a& p%*a&%'#%a& %-ta&'a)o%-ta&'a)o- :a-ta %l 2#&al )%l )%'%o )%'%o )% 19 1955 A pat# )% %&to&'%-, %&to&'%-, la 'o&t#&ua $u%&a *a':a )% la %'o&o*ía 'olo*$#a&a )#o po %-ulta)o u& '%'#*#%&to -o-t%)o )% lo- -ala#o- %al%- )% la *a4oía )% la- 'at%.oía- )% ta$aa)o%- u$a&o-, #&'lu#)o- lo- /u% -% %&'o&ta$a& %& %l %t%*o #&2%#o )%l *%'a)o )% ta$ao5 E& lo- a;o- -%-%&ta %l -#&)#'al#-*o 'olo*$#a&o a)/u##( &u%0o 0#.o 4 la UTC p%)#( la po-#'#(& )o*#&a&t% /u% o'upa$a a&t%-, la CTC %'up%( pat% )% -u 2u%3a, %& 19F apa%'#( u&a &u%0a 'o&2%)%a'#(& 'o*u-ta, la Co&2%)%a'#(& S#&)#'al )% Ta$aa)o%- )% Colo*$#a KCSTC 4 -% %.#-t( u& &ota$l% au*%&to )%l &*%o )% :u%l.a-5 El total )% a2#l#a)o- a lo-#&)#'ato- au*%&t( )%-pa'#o al p#&'#p#o, )% 1FF5 %& 19 a al%)%)o )% u& 'uato )% *#ll(& %& 199, 4 lu%.o a-'%&)#( p#)a*%&t% :a-ta /u% %& 19F 4a %a& u&o- 55 E& %-t% lt#*o a;o la UTC 'o&tola$a %l po 1 )% lo- ta$aa)o%- -#&)#'a)o-@ la CTC, %l " po 1@ 4 la CSTC, %l 1" po 15 E& 19F" u&a *%3'la )% %'%-#(& % #&2la'#(& po0o'( u&a -%#% )% :u%l.a/u%, -# $#%& 2u% apla-ta)a )%'#-#0a*%&t%, -%;al( %l 'o*#%&3o )% u& 'a*$#o a)#'al %& %l -#&)#'al#-*o 'olo*$#a&o /u% po)u'#ía u&a ol%a)a )% a't#0#-*o -#&)#'al %& lo- a;o- -%t%&ta5 E& %l -%&o )% la UTC %l t#po )% 'atol#'#-*o -o'#al *o)%a)o /u% :a$ía .u#a)o -u a'tua'#(& 2u% ata'a)o )%-)% )%&to po 'o#%&t%- *- pa.*t#'a- 'u4a 0#&'ula'#(& a la I.l%-#a 'at(l#'a %a *%&o- %-t%':a5 S% po)uo u&a %-'#-#(& 4 %& *a4o )% 191 -% 2o*( la Co&2%)%a'#(& 7%&%al )%l Ta$ao KC7T5 A p%-a )%l '%'#%&t% a't#0#-*o 4 lo- #&t%&to- 'a)a 0%3 *- a2otu&a)o- )% 'oo)#&a -u a'tua'#(&, %l *o0#*#%&to -#&)#'al 'olo*$#a&o -#.u#( %-ta&)o )#0#)#)o 4 u&a &u*%o-a -%#% )% o.aa'#o&%- -#&)#'al%- 'o*p%tía& po %l apo4o )% la 'la-% ta$aa)oa 'olo*$#a&a5 Lo- -#&)#'ato- 'o&t#&uao& -#%&)o %lat#0a*%&t% )+$#l%- 4 a *%&u)o -% po&ía& a la )%2%&-#0a 'ua&)o la *a4oía )% lo- .o$#%&o- 'olo*$#a&o- )% la po-.u%a -%.uía& u&a polít#'a %'o&(*#'a )% 'a't% l#$%al5 A )#2%%&'#a )% la- 'la-%- ta$aa)oa- *%#'a&a 4 $a-#l%;a, p%o )% 2o*a pa%'#)a a la a.%&t#&a %& *u':o- -%&t#)o-, la 'la-% ta$aa)oa ':#l%&a )% lo- a;o- '#&'u%&ta 4 -%-%&ta *o-ta$a u&a 'o&-#)%a$l% u)a)5 A p%-a )% la #&t%&-a #0al#)a) #)%ol(.#'a %&t% lo- pat#)oSo'#al#-ta 4 Co*u-ta, %& 19" -% 2o*( la C%&tal d'a )% Ta$aa)o%- KCUT5 El a&l#-#)% la a2#l#a'#(& a2#l#a'#(& a pat#)opat#)o- polít#'o- )% lo- )%l%.a)o)%l%.a)o- /u% a-#-t#%o& a-#-t#%o& a lo- 'o&.%-o'o&.%-o- )% la CUT %&t% 19 4 19 #&)#'a /u% %l .upo *- &u*%o-o K%&t% %l "1 4 %l F po 1 lo 2o*a$a& lolo- 'o* 'o*u-ta-, ta-, -%. -%.u#)o #)o- )% lolo- -o'# -o'#al al##-ta ta-- K%&t %&t%% %l " 4 %l "" po po 1 1 4 lolo)%*o'ata'#-t#a&o- K%&t% %l 1 4 %l po 15 E-to -#.#'a$a -#.#'a$a u& l#)%!a3.o l#)%!a3.o 'o*u-ta! 'o*u-ta! "8
"
-o'#al#-ta, au&/u% %& 19 4 19" 2u%o& 2%'u%&t%- lo- %&2%&!ta*#%&to- %&t% lo- -#&)#'al#-ta)%*o'ata'#-t#a&o- 4 %l %-to )% la CUT5 El &*%o )% lo- a2#l#a)o- a -#&)#'ato- %& %l -%'to u$a&o %a )% 8"5 %& 19, )%-'%&)#( u& po'o :a-ta /u%)a %& 5 %& 19F 4 lu%.o '%'#( p#)a*%&t% $ao la a)*#-ta'#(& )%*o'ata'í-t#a&a :a-ta al'a&3a lo- 95 %& 19F95 Lo- -#&)#'ato- ':#l%&o:a& -#)o p%/u%;o- K%& 19F :a$ía 59F -#&)#'ato- )% ta$aa)o%- u$a&o-, 'o& u& &*%o total )% a2#l#a)o- )% "F15", lo 'ual %/u#0al% a u& po*%)#o )% 19 ta$aa)o%- po -#&)#'ato 4 :a& 'o&2#a)o %& /u% lo- pat#)o- polít#'o- apo4a-%& -u- %#0#&)#'a'#o&%-5 El '%&to )%l -#&)#'al#-*o ':#l%&o :a %-ta)o %& la *#&%ía, %-p%'#al*%&t% %& la- #&*%&-a- *#&a- )% 'o$% )% C:u/u#'a*ata 4 El T%%&t%, p%o ta*$#+& %& %l )#-t#to 'a$o&í2%o )% Lota!Coo&%l, '%'a )% Co&'%p'#(&5 La *a4o pat% )% la #&)u-t#a 2a$#l -% %&'o&ta$a -#tua)a %& Co&'%p'#(& o %& Sa&t#a.o, )o&)% -% 2o*ao& 0a#o- 'o)o&%- #&)u-t#al%-5 Lo- 'o&2l#'to'o&2l#'to- la$oal%la$oal%- ':#l%&o- )ua&t% la *a4o *a4o pat% )% la po-.u%a -% 'aa't%#3a 'aa't%#3ao& o& po )o- 2%&(*%&o- a% u&a -op%&)%&t% )ual#)a) )%l 'o&u&to )% ta$aa)o%- %&t% %l p%/u%;o 4 )%'a)%&t% -%'to )% la *#&%ía )%l 'o$% K%l &*%o )% ta$aa)o%- %*pl%a)o- %& la- *#&a)%-'%&)#( )%l F al " po 1 )% la po$la'#(& a't#0a total %&t% 19 4 198 4 la *a-a )% ta$aa)o% ta$aa)o%-- u$a&ou$a&o- o.aa) o.aa)oo- %& -#&)#'ato-#&)#'ato- %lat#0a*% %lat#0a*%&t% &t% p%/u%;op%/u%;o- % #&)u-t#al* #&)u-t#al*%&t% %&t% )+$#l%-@ 4 #% la #&t% #&t%&&-aa 'o*p 'o*p%t %t%& %&'# '#aa #)%o #)%ol( l(.# .#'a 'a %&t %&t%% 'o* 'o*uu-ta ta-, -, -o'# -o'#al al##-ta ta-- 4 )%*o'ata'#-t#a&o- %& po- )% la l%alta) )% la 'la-% ta$aa)oa5 Lo- ta$aa)o%- ':#l%&o po-%ía& u&a 'o&'#%&'#a )% 'la-% *u4 pol#t#3a)a 4 %llo )#o lu.a a #&t%&-a- )#0#-#o&%- #&t%&a- %& %l %l polít#'o &a'#o&al, a la 0%3 /u% la )#-t#&'#(& uí)#'a %&t% o$%o- 4 %*pl%a)o- -%0ía paa 2a.*%&ta a& **- la 'la-% ta$aa)oa ':#l%&a %& lo- lu.a%lu.a%- )% ta$ao5 Lo- -ala#o- )% lo- ta$aa)o%- )% la- *#&a- )% 'o$% %a& %lat#0a*%&t% alto-, au&/u% ta*$#+& :a$ía /u% to*a %& 'u%&ta %l %l%0a)o 'o-t% )% la 0#)a %& lo- 'a*pa*%&to- *#&%o- 4 la- )ua'o&)#'#o&%- )% 0#)a %& %l )%-#%to )%l &ot%5 u#3 %& pat% a 'o&-%'u%&'#a )% %llo, :a$ía *u':a ota'#(& %& %l pol%ta#a)o *#&%o )% C:#l%, a-í 'o*o alto- %l%- ta&to )% a't#0#-*o la$oal 'o*o )% a)#'al#-*o polít#'o5 E& 0#-ta )% lo- po$l%*a- /u% a/u%ao& a la %'o&o*ía ':#l%&a )ua&t% lo- a;o- '#&'u%&ta 4 p#*%o- -%-%&ta, &o %- %ta;o /u% lo- %l%- )% :u%l.a 2u%a& %lat#0a*%&t% alto- 4 %& au*%&to5 Dua&t% %l p%ío)o 19"!19 %l po*%)#o :a$ía -#)o )% 1 :u%l.a- po a;o5 E-ta '#2a -u$#( :a-ta 11 %& %l p%ío)o 19"!199, 199 %& 19!19, " %& 19F!19F" 4 9" :u%l.a- po a;o %& %l p%ío)o 19F!19F95 La p%o'upa'#(& /u% 'au-a$a& lo- -ala#o- 4 la #&2la'#(& )#o lu.a a '%'#%&t%- 'o&2l#'to- )#%'to- %&t% la CUT 4 %l .o$#%&o /u% 'ul*#&ao& %& u& ':o/u% 'o& %2%'t#0o- )%l %+'#to /u% 'au-( -%#- *u%to- 4 *u':o- :%#)o-5 El
1
"95 Ala& A&.%lí, Politics and the the La#our )ovemen )ovementt in Chile, +4ord, +4ord, 191, p5 18, 5 A&.%lí, Politics, p5 5 15 A&.%lí, A&.%lí, Politics, p5 F@ 4 B#a& Lo0%*a&, Chile- the Legacy o4>is$anic Ca$italism, Nu%0a Yo\, 199, p5 FF5 a4 /u% to*a &ota )% /u% /u#3 %l %l%0a)o &*%o )% :u%l.a- %& lo- lt#*o- a;o- -%-%&ta %2l%aa u& #&'%*%&to )% la- :u%l.a- pota.oa)a- po ta$aa)o%-
.o$#%&o G%# K19F!19 #&t%&t( #&t#l*%&t% apo0%':a la $a-% /u% t%&ía %& %l *o0#*#%&to -#&)#'al paa au*%&ta -u #&2lu%&'#a 4 lu%.o tat( )% po&% lo- -#&)#'ato- $ao -u 'o&tol, #&t%&to al /u% -% %-#-t#%o& 'o& +#to &o -(lo lo- -o'#al#-ta- 4 lo- 'o*u-ta-, -#&o ta*$#+& %l ala #3/u#%)a )%l pop#o Pat#)o D%*('ata C#-t#a&o5 El &*%o )% :u%l.a- 'o&t#&u( au*%&ta&)o 4 -% )%t%#oao& la- %la'#o&%- 'o& %l *o0#*#%&to o$%o, /u% %-ta$a 'a)a 0%3 *- a)#'al#3a)o5 E& A.%& A.%&t#& t#&a, a, %& lo- lt#*o lt#*o-- a;o a;o-- )%l p#*% p#*% +.#*% +.#*%&& p%o p%o-ta -ta :u$ :u$oo u&a %'%-# %'%-#(& (& %'o&(*#'a@ lo- -ala#o- %al%- 'a4%o& %&t% 19 4 19, -% %'up%ao& %& 19", p%o 0ol0#%o& a 'a% %& 19 4 195 El 'o&tol p%o-ta )% lo- -#&)#'ato- %*p%3( a )%$#l#ta-% u& po'o 4 ta&to %& 19 'o*o %& 19 -% %.#-tao& #*pota&t%# *pota&t%- ol%a)a- )% :u%l.a-5 Co& to)o, a p%-a )% la- '%'#%&t%- t%&-#o&%- )%&to )% la Co&2%)%a'#(& 7%&%al )%l Ta$ao KC7T, %l po4%'to 'o!poat#0#-ta pa%'ía -(l#)o@ la #)%&t#2#'a'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa a.%&t#&a 'o& la >pat#a p%o-ta? -u2#( '#%ta %o-#(&, p%o -%.uía #&ta'ta %& .a& pat%5 Popo'#o&a$a ta&to u& :o&)o -%&t#)o )% 'o&'#%&'#a )% 'la-% 'o*o, al *%&o- -up%2#'#al*%&t%, u&a #*p%-#o&a&t% u)a) )% a'tua'#(& )% la 'la-% 'l a-% ta$aa)oa5 A aí3 )%l )%o'a*#%&to )% P%(& %& 19, u&a -%#% )% #&t%&to- )% po&% %& p't#'a *%)#)a- %-ta$#l#3a)oa-, u&to 'o& la- a't#tu)%- 0a'#la&t%- a&t% lo- -#&)#'ato- 4 %l #&t%&to )%
%l#*#&a %l p%o-*o )%l 'u%po polít#'o, 2u%o& la 'au-a )% 'o&2l#'to- 'o&-ta&t%- %&t% la 'la-% ta$aa)oa 4 lo- %.í*%&%- po-p%o-ta-5 E-t% p%ío)o )% >%-#-t%&'#a? p%o-ta 'o&-ol#)( la #)%& #)%&t# t#2#' 2#'a' a'#( #(&& )% la 'la'la-%% ta$ ta$a aa) a)o oaa 'o& 'o& -u lí)% lí)% 4 -u %&'a %&'a& &a' a'#( #(&& o.a o.a a 3at#0 t#0aa %& %l *o0#*#%&to -#&)#'al5 El *#to )% la >%)a) )% oo? )% la 'la-% ta$aa)oa a.%&t#&a $ao P%(& K19"19F!19 /u%)( 'o& %llo %p%-a)o 4 )#2u&)#)o %& la 'ultua )% la 'la-% ta$aa)oa5 Al.u&a- -%''#o&%- )%l -#&)#'al#-*o a.%&t#&o 'o&-#)%a$a& /u% -u *%o %-tat%.#a %a la lu':a polít#'a po %l %to&o )% u& .o$#%&o p%o-ta 4 la 'o&2#a&3a %& %l pato&a3.o )%l %-ta)o paa o$t%&% au*%&to- -ala#al%-5 Ota- -%''#o&%- p%t%&)ía& tata pa.*t#'a*%&t% 'o& %l .o$#%&o /u% %-tu0#%-% %& %l po)% 4 a)opta$a& u&a %-tat%.#a 'o&-#-t%&t% %& 0al%-% )% -u #&2lu%&'#a la$oal paa o$t%&% *%oa- paa -u- a2#l#a)o-5 E-t% pa.*at#-*o %a p%2%'ta*%&t% 'o*pat#$l% 'o& la- t't#'a- %t%*#-ta-5 Au.u-to Va&)o, po %%*plo, lí)% )% la po)%o-a U(& O$%a M%tal.#'a KUOM, /u% *a'( la pauta /u% -#.u#( %l -#&)#'al#-*o a.%&t#&o %& lo- p#*%o- a;o- -%-%&ta, %a 'apa3 )% %'u# a la 2u%3a a*a)a 4 al -%'u%-to )% %%'ut#0o- 4 u-a %-ta- t't#'a- 'o*o $a3a- %& la- &%.o'#a'#o&%- -ala#al%-5 S#& %*$a.o, %l pa.*at#-*o )% %-to- lí)%%- -#&)#'al%- po0o'( t%&-#o&%- %&t% -u )%-%o )% ll%.a a al.& t#po )% a'u%)o 'o& lo- %.í*%&%- %& %l po)% 4 la -u$o)#&a'#(& )%l *o0#*#%&to p%o-ta, #&'lu#)o- lo- -#&)#'ato-, a lo- 'o&t#&uo- #&t%&to- )% P%(& po 0ol0% al po)%5 Dua&t% *- )% )#%3 a;o-, %&t% 19 4 19FF, &.& .o$#%&o a.%&t#&o 2u% lo $a-ta&t% 2u%t% 'o*o paa -o*%t% a lo- ta$aa)o%- o.aa)o-5 La 2u%3a )% lo- -#&)#'ato-, %& u&a %'o&o*ía 'o& po$l%*a- p%*a&%&t%- )% la $ala&3a )% pa.o- 4 p%-#o&%- #&2la'#o&a#a-, po &o *%&'#o&a lo- po$l%*a- %-tu'tual%- -u$4a'%&t%- )% #&%2í'#%&'#a o'a-#o&a)o- po %l *o)%lo )% #&)u-t#al#3a'#(& )% -u-t#tu'#(& )% #*pota'#o&%- /u% -% :a$ía a)opta)o, %a -u2#'#%&t% paa :a'% 2a'a-a la *a4oía )% la- t%&tat#0a- .u$%&a*%&tal%- )% po&% %& p't#'a *%)#)a- )% %-ta$#l#3a'#(&5 El )%-'o&t%&to 'au-a)o po la apa%&t% #&'apa'#)a) )% lo- pat#)o- polít#'o'#0#l%- paa %&'o&ta u&a -al#)a )% la- 'o&t#&ua- )#2#'ulta)%- %'o&(*#'a- )% A.%&t#&a %*pu( a lolo- *#l#t *#l#ta a%%- a :a'% :a'%-%% 'o& 'o& %l po)% po)% %& 19FF 19FF55 La )#'t )#'ta) a)u uaa )% O& O&.a .a&í &íaa -u-p -u-p%& %&)#( )#( la &%.o'#a'#(& 'ol%'t#0a 4 to*( *%)#)a- paa %2o3a lo- a-.o- 'opoat#0#-ta- )% la- %la'#o&%la$oal%- a.%&t#&a-5 A&t%- )% /u% :u$#%a ta&-'u#)o u& a;o lo- -#&)#'ato- -% %&'o&ta$a& -u*#)o- %& la 'o&2u-#(& 4 )#-*#&u4( %l &*%o )% :u%l.a-5 Dua&t% %l )%'%o )% 19 %l *o0#*#%&to o$%o o.aa)o )% Cu$a, /u% %-ta$a $ao %l 'o&tol )% Eu-%$#o Mual, p%*a&%'#( %& .a& pat% #&a't#0o 4 &o opu-o %-#-t%&'#a o.aa)a al +.#*%& )% Bat#-ta5 S#& %*$a.o, %-to &o /u%ía )%'# /u% lo- ta$aa)o%- #&)#0#)ual%- -% *o-taa& *o-taa& pa-#0o-5 pa-#0o-5 E& la a*pl#a a*pl#a opo-#'#(& opo-#'#(& 'í0#'a a Bat#-ta, Bat#-ta, 'ap#ta&%a)a 'ap#ta&%a)a po Ga&\ Paí- %& la'#u)a)%- )% Cu$a, :a$ía .a& &*%o )% ta$aa)o%-5 S#& %*$a.o, la- o.aa'#o&%- o$%a p%*a&%'#%o& apata)a- )% la lu':a 4 u& lla*a*#%&to K*- $#%& ':apu'%o a la :u%l.a .%&%al /u% %& 198 :#3o la %-#-t%&'#a 2#)%l#-ta 2a'a-(5 U& %-tu)#o /u% -% :#3o %& Cu$a po'o )%-pu+)%l t#u&2o )% la %0olu'#(& #&)#'( %l apo4o .%&%al#3a)o )% lo- ta$aa)o%- al &u%0o +.#*%&, au&/u% lo- -#&)#'ato- )% Cu$a p%)#%o& u&a 0%3 *- -u auto&o*ía o.aat#0a al 'o&-ol#)a Ca-to -u 'o&tol )%l po)% 4 %&ta %& %l $lo/u% 'o*u-ta5 U&a %'%p'#(& )% la '%%&'#a )% /u% lo- a;o a;o-- '#&'u% '#&'u%&ta &ta 4 -%-%&t -%-%&taa 2u%o& 2u%o& %lat# %lat#0a* 0a*%&t% %&t% ta&/u ta&/u#lo #lo-- paa paa lo- ta$a ta$aa)o a)o%%o.aa)o- %- %l #*pota&t% pap%l /u% %l *o0#*#%&to o$%o )%-%*p%;( %& la %0olu'#(& $ol#0#a&a )% 195 Co*o :%*o- 0#-to, lo- 'o&t#&uo- %-2u%3o- )%l MNR po :a'%-% 'o& %l po)% -o$% u& ta-2o&)o )% #&t%&-o# &t%&-o- 'o&2l#'to- la$oal%- )#o 2#&al*%&t% lu.a a la #&-u%''#(& )% a$#l )% 19, %& la 'ual 2u% )%'#-#0a la #&t%0%&'#(& )% lo- *#&%o-, lo- 2%o0#a#o- 4 lota$aa)o%- u$a&o-5 A pat# )% %&to&'%- la C%&tal O$%a Bol#0#a&a KCOB pat#'#p( )ua&t% 0a#o- a;o- %& %l .o$#%&o %0olu'#o&a#o )%l MNR5 S% &a'#o&al#3ao& la- *#&a- 4 -% #&-t#tu4( u& -#-t%*a )% 'o&tol po pat% )% lo- ta$aa)o%-5 Co& to)o, a p%-a )% la #&2lu%&'#a )%l ta$ao %& %l .o$#%&o %0olu'#o&a#o, la &%'%-#)a) ap%*#a&t% )% a$o)a lo- po$l%*a- %'o&(*#'o- )% Bol#0#a 4, %& pat#'ula, %l -%'ula )%-'%&-o )% la %&ta$#l#)a) )% la- *#&a- )% %-ta;o o'a-#o&( u&a t%&-#(& '%'#%&t% %& la- %la'#o&%- %&t% lo- 'o*po&%&t%- )% la p%'a#a 'oal#'#(&5 La- *#&a- )% %-ta;o a)ol%'ía& )% u&a #&-u2#'#%&'#a )% #&0%-#o&%- 4 u& %'%-o )% p%-o&al 4 'ual/u#% po.a*a -%#o )% %-ta$#l#3a'#(& )%$ía #&'lu# 'o*o pat% 2u&)a*%&tal *%)#)a- /u% pu-#%a& %*%)#o a %-ta -#tua'#(&5 E& 19F -% :#3o u& p#*% #&t%&to )% po&% %& p't#'a u& #*pota&t% po.a*a )% %-ta$#l#3a'#(&, al /u% %& 19F1 -#.u#( %l lla*a)o >Pla& T#a&.ula?5 La COB opu-o %-#-t%&'#a a %-ta- *%)#)a- %-ta$#l#3a)oa
"
4 %& 19F" %-tall( u& 'o&2l#'to )%'laa)o 'o& u&a la.a :u%l.a %& la *#&a S#.lo [[5 La :u%l.a po0o'( la uptua )% %la'#o&%- %&t%, po u& la)o, la GSTMB 4 la COB 4, po oto la)o, %l .o$#%&o )%l MNR5 G#&al*%&t% %& &o0#%*$% )% 19F %l %+'#to to*( %l po)% 4 %& *a4o )%l a;o -#.u#%&t% a'tu( )% 2o*a )%'#-#0a paa %o-#o&a %l po)% )% lo- *#&%o-5 Jua& L%':í& 2u% )%t%)o 4 )%pota)o, lo- lí)%%- -#&)#'al%- 2u%o& )%-p%)#)o-, "5 V+a-% Mau#'% _%#tl#&, Revolutionary Politics and the Cu#an ;or?ing Class, P#&'%
lo- *#l#ta%- o'upao& lo- 'a*po- *#&%o- 4 -% %)u%o& lo- %l%- -ala#al%-5 S#& %*$a.o, la #&-t#tu'#o&al#3a'#(& )% la- %la'#o&%- la$oal%- 4 lo- 'o&2l#'to- )% 'la-% 'o&t#&uao& -#%&)o o$%t#0o- %lu-#0o- 4 la ta&/u#l#)a) la$oal /u% -% 'o&-#.u#( )%p%&)ía %& .a& pat% )% la %p%-#(&5 EL 2NUEVO SINDICALISMO5 ENTRE GINALES DE LOS AOS SESENTA Y /RINCI/IOS DE LOS OCKENTA
A 2#&al%- )%l )%'%o )% 19F %l p%ío)o )% %la'#o&%- la$oal%- %lat#0a*%&t% pa'í2#'a- % #&-t#tu'#o&al#3a)a- )% lo- )o- )%'%o- /u% -#.u#%o& a la -%.u&)a .u%a *u&)#al )#o pa-o a u& p%ío)o )% &u%0o- 'o&2l#'to- %&t% %l 'ap#tal 4 %l ta$ao5 Al.u&o- %-tu)#o-o- :a& a2#*a)o /u%, al *%&o- %& lo- paí-%- .a&)%- )% A*+#'a Lat#&a, %l 'a*$#o %'o&(*#'o po)uo u& >&u%0o -#&)#'al#-*o? /u% -% 'aa't%#3a$a po %l au*%&to )%l a't#0#-*o la$oal, au&/u% ta*$#+& % po-#$l% /u% %& al.u&o- paí-%- -% 'aa't%#3aa po u&a )#-*#&u'#(& )%l a)#'al#-*o polít#'o5 S% )%'ía /u% %l '%'#*#%&to %'o&(*#'o :a$ía taí)o 'o&-#.o u&a %pa&-#(& )%l %*pl%o %& #&)u-t#a- &u%0a- 4 )% t%'&olo.ía *- *o)%&a /u% a *%&u)o %a& pop#%)a) )% 'o*pa;íata&-&a'#o&al%- o )%l %-ta)o, tal%- 'o*o la )%l auto*(0#l, la p%to/uí*#'a 4 la -#)%.#'a, 4, )% *o)o *- .%&%al, %l -%'to *%tal.#'o5 Lo- %-ta$l%'#*#%&to- %a& típ#'a*%&t% .a&)%- 4 t%&)ía& a %*pl%a a :o*$%- (0%&%- a lo- /u% pa.a$a& %lat#0a*%&t% $#%&5 E& %-ta- #&)u-t#a-olía :a$% *u':o *o0#*#%&to )% p%-o&al, p%o lo- ta$aa)o%- )%-p%)#)o- t%&ía& po$a$#l#)a)%- )% %&'o&ta %*pl%o %& ota pat% 'o& $a-ta&t% ap#)%35 A-#*#-*o, -% *a%-ta$a /u% %-ta 'o*$#&a'#(& )% '#'u&-ta&'#a- 'o&t#$uía al a't#0#-*o la$oal, )%l *#-*o *o)o /u% la 'o&'%&ta'#(& )% ta$aa)o%- )% -%o *a-'ul#&o %& lo- 'a*pa*%&to- *#&%o- %& lo- 'o*#%&3o- )%l p%ío)o %a u&o )% lo- 2a'to%- -u$4a'%&t%- )%l a't#0#-*o %& la #&)u-t#a *#&%a5 El >'o)o$a3o? %& A.%&t#&a 'a$% 0%lo 'o*o %l p#&'#p#o )% u& )%'%o )% 'o&2l#'tola$oal%- %& 0a#o- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-5 E& %l 'o&.%-o )% la C7T '%l%$a)o %& *a3o )% 19F8 u& &u%0o .upo )% lí)%%- #&)u-t#al%- a't#0#-ta-, p#&'#pal*%&t% po'%)%&t%- )%l #&t%#o, %l#.#%o& a Ra#*u&)o O&.ao paa %l 'a.o )% -%'%ta#o .%&%al 4 a$o.ao& po u&a polít#'a )% %-#-t%&'#a )%'laa)a al +.#*%& *#l#ta, /u% 'a)a 0%3 %a *- auto#ta#o5 E-tall( u&a -%#% )% 'o&2l#'to- %& la- 2$#'a- )% la- #&)u-t#a- auto*o0#lí-t#'a 4 p%to/uí*#'a, /u% %a& )% %'#%&t% '%a'#(& 4 -% :alla$a& -#tua)a- p#&'#pal*%&t% %& C()o$a 4 %l '#&!tu(& #&)u-t#al )% Paa&5 La- :u%l.a- *a-#0a- /u% :u$o %& la- '#u)a)%- #&)u-t#al%- )% C()o$a 4 Ro-a#o %& 19F9 -%;alao& %l %-tall#)o )%l >'o)o$a3o?, /u% )#o pa-o a u&a -#tua'#(& 'a-# #&-u%''#o&al 'ua&)o %-tu)#a&t%- 4 ta$aa)o%- -% a)u%;ao& )%l '%&to )% la '#u)a) lo- )ía- 9 4 " )% *a4o5 Gu% &%'%-a#a la #&t%0%&'#(& )% lo- *#l#ta%- paa -o2o'a %l >'o)o$a3o?5 Gu%a& 'ual%- 2u%a& laa3o&%- 'o&'%ta- )% la- %0u%lta- )% C()o$a 4 Ro-a#o K4 )% u&a %p%t#'#(& %& 191 )% %-ta 'o&2lu%&'#a )% a.a0#o- u$a&o- 4 la$oal%-, la p%-#(& /u% %%'#%o& o$l#.( al +.#*%& *#l#ta a %*p%&)% la %t#a)a )%l po)%, lo 'ual ll%0( a la %%l%''#(& )% P%(& %& 19"5 Co*o 0%%*o-, %l >'o)o$a3o? 2u% -%.u#)o )% la a-'%&-#(& )% lo- >-#&)#'ato- #&)%p%&)#%&t%-? 4 la >'o#%&t% )%*o't#'a? %& %l -#&)#'ato )% ta$aa)o%- )% la %l%'t#'#)a) %& M+#'o a *%)#a)o)% lo- a;o- -%t%&ta 4 la- :u%l.a- *a-#0a- %& la %.#(& ABC )% Sao Paulo a 2#&al%- )%l *#-*o )%'%o, 'u4o %-ulta)o 2u% la 2o*a'#(& )% la C%&tal d'a )o- Ta$al:a!)o%- KCUT 4 )%l Pat#)o )o- Ta$al:a)o%- KPT %& Ba-#l5 Galta 0%, -#& %*$a.o, %& /u+ *%)#)a %-to2%&(*%&o- %-ta$a& %la'#o&a)o- %&t% -í5 E& to)o- %-to- 'a-o- ta$aa)o%- (0%&%- )% la- #&)u-t#a- *%tal.#'a- o'upao& u& lu.a )%-ta'a)o %& lo- *o0#*#%&to-, au&/u% ta*$#+& :u$o *o0#l#3a'#(& )% ta$aa)o%- )% ota#&)u-t#a-5 La *a4oía )% %-to- *o0#*#%&to- ta*$#+& t%&ía& %& 'o*& la opo-#'#(& a u& +.#*%& auto#ta#o 4 a u& -#-t%*a )% %la'#o&%- la$oal%- 4 )% 'o&tol -#&)#'al /u% &o -%
'o&-#)%a$a %p%-%&tat#0o5 D% %-ta *a&%a %- po-#$l% 0%lo- 'o*o pat% )% u& 2%&(*%&o *a4o %l /u% al.u&o- o$-%0a)o%- :a& )%&o*#&a)o >&u%0o- *o0#*#%&to- -o'#al%-?5 Lo- a;o-%t%&ta 2u%o& u& p%ío)o )% 'o#&'#)%&'#a %&t%, po u& la)o, lu':a- %-p%'í2#'a*%&t% la$oal%- 4, po oto la)o, *o0#*#%&to- -o'#al%- u$a&o- 4 *- a*pl#o-5 E& %l %l *- .%&%al, %-to*o0#*#%&to- -o'#al%- u$a&o- %&'a&a$a&, po u&a pat%, la- lu':a- popula%- po la *%oa )%l $#%&%-ta -o'#al 4 %'o&(*#'o 4, po ota pat%, la %)%*o'at#3a'#(& 4 u&a 2o*a *a4o 4 *'o*pl%ta )% '#u)a)a&ía5 Co&'%ta*%&t%, #&'luía& 2%&(*%&o- ta& )#0%-o- 'o*o la- lu':a0%'#&al%- po %l a''%-o a la t#%a, la 0#0#%&)a 4 lo- -%0#'#o- u$a&o-, *o0#*#%&to- )% po*o'#(& 4 )%2%&-a )% la po-#'#(& )% la- *u%%-, lo- :o*o-%ual%- 4 la- *#&oía- +t'a-, 4 *ult#tu) )% a-o'#a'#o&%- -%'to#al%- 4 %-p%'í2#'a- 'o*o, po %%*plo, %-tu)#a&t%-, p%&-#o-ta- 4 a*a- )% 'a-a5 S# $#%& *u':o- )% %-to- *o0#*#%&to- -o'#al%- %a& %& .a& pat% )% *$#to lo'al, al.u&o- ll%0ao& -u- pot%-ta- 4 p%-#o&%- al %l &a'#o&al5 E& .a& *%)#)a, *u':o- )% %-to*o0#*#%&to- -o'#al%- u$a&o- -#.#'a$a& la pat#'#pa'#(& )% lo- ta$aa)o%- 4 -u- 2a*#l#a- %& u& *a'o &u%0o 4 paal%lo al )%l a't#0#-*o la$oal5 E&t% la- lu':a- po u& %l )% 0#)a )%'%&t% la- *- #*pota&t%- %a& la- /u% .#a$a& %& to&o a la >'u%-t#(& u$a&a?5 La p#)a u$aa'#(& )% %-t% p%ío)o :#3o *- ap%*#a&t%- la- lu':a- po lo-%0#'#o- u$a&o- Kta&-pot%, -a)a), a.ua, %l%'t#'#)a), %'o.#)a )% $a-ua, al'a&ta#lla)o, 'a%t%a-, %-'u%la-, pol#'ía, %t'+t%a, %l a''%-o a t#%a- )o&)% %)#2#'a 0#0#%&)a- 4 )#0%-o- a-u&to- )% %-t% t#po5 Ea *u4 2%'u%&t% /u% lo- pat#)o- polít#'o- )% #3/u#%)a- popo'#o&aa& %l apo4o o.aat#0o paa la o'upa'#(& )% t#%a-, au&/u% %-to 0a#a$a *u':o )% u& paí- a oto5 E& *u':o- lu.a%- la- %)%- )% %t'#)a) o )% lu.a )% o#.%& popo'#o&a$a& oto *a'o paa la o.aa'#(&5 E& al.u&o- paí-%-, %-p%'#al*%&t% %& Ba-#l 4 A*+#'a C%&tal, %l%*%&to- a)#'al%- )% la I.l%-#a 'at(l#'a apotao& u& #*pota&t% 'o&t#&.%&t% )% 'ua)o- )% *a&)o paa lo- &u%0o- *o0#*#%&to- -o'#al%-, a)%*- )% %-'a-o%'u-o- o.aat#0o-5
La &atual%3a )% la 0#&'ula'#(& %&t% la lu':a )#-t#$ut#0a %& la %-2%a )%l 'o&-u*o Kla 'u%-t#(& u$a&a 4 lo- 'o&2l#'to- %& %l lu.a )% ta$ao %- u& a-p%'to /u% to)a0ía &o -% :a %-tu)#a)o a 2o&)o5 E& la- '#u)a)%- 4 po$la'#o&%- )o&)% %-t& 'o&'%&ta)a- %*p%-a- %& .a& %-'ala o u&a -ola #&)u-t#a 'o& 2%'u%&'#a :a :a$#)o 0í&'ulo- 0#-#$l%- %&t% lo- )o- .upo- )% 'o&2l#'to%'o&(*#'o-5 E-to- 'o&2l#'to- :a& a$a'a)o )%-)% %l apo4o )% la 'o*u)a) a lo- :u%l.u#-ta:a-ta -#tua'#o&- /u% l#&)a$a& 'o& la #&-u%''#(& u$a&a %& to)a %.la, 'o*o lo- >'o!)o$a3o-? )% 19F9 4 1915 El *u&)o )%l ta$ao 4 la 'u%-t#(& u$a&a %-t& 0#&'ula)o- po )o- a-.o'la0% )% la %-tu'tua 'la-#-ta %l .a)o )% -%.%.a'#(& 4 :o*o.%&%#)a) %-#)%&'#al%- )% 0a#o.upo- %'o&(*#'o-@ 4 la *%)#)a %& /u% la- %-tat%.#a- )% -up%0#0%&'#a )% la 2a*#l#a %-ta$l%'%& u&a 'o&%#(& %&t% la %-2%a )%l ta$ao 4 la 0#)a )o*+-t#'a5 u% %-ta 'la-% )% 'o&%#o&%- :a %#-t#)o %#&)#-'ut#$l%, 'o*o ta*$#+& lo %- %l :%':o )% /u% :a& 0a#a)o *u':o )% u&a '#u)a) a ota 4 )% u& paí- a oto, a-í 'o*o a lo la.o )%l t#%*po5 Apat% )% %-to, &o %- *u':o lo /u% -% -a$%5 E& la po-.u%a, 4 )% la 2o*a *- o$0#a 'o& la ol%a)a )% .o$#%&o- *#l#ta%- auto#ta#o/u% -u$#%o& al po)% %& lo- a;o- -%-%&ta 4 -%t%&ta, lo- ta$aa)o%- o.aa)o- -% :a& %&2%&ta)o 2%'u%&t%*%&t%, au&/u% %& *o)o al.u&o )% 2o*a u%-al, a la- )#'ta)ua-5 Au&/u% a *%&u)o lo- lí)%%- -#&)#'al%- :a& %-po&)#)o tata&)o )% ll%.a a al.& t#po )% a'u%)o 'o& %l .o$#%&o *#l#ta, la- %-t#''#o&%- .%&%al%- #*pu%-ta- a la a't#0#)a) -#&)#'al 4 la 'o&.%la'#(& )% lo- -ala#o-, po &o :a$la )% %p#-o)#o- )% #&t%&-a %p%-#(& )##.#)a 'o&ta loa't#0#-ta- )% la- $a-%-, :a& %-t#*ula)o la #&-u.%&'#a )% +-ta- 4 :a& :%':o /u% lo- ta$aa)o%o.aa)o- -% #&'l#&aa& a pat#'#pa a't#0a*%&t% %& lo- *o0#*#%&to- a 2a0o )% la )%*o'a'#a5 Lo- *o0#*#%&to- -o'#al%- /u% t%&ía& po o$%t#0o la %-taua'#(& )% la )%*o'a'#a :a& -#)o #*pota&t%- %& to)a A*+#'a Lat#&a %& %-t% p%ío)o 4 :a& popo'#o&a)o a lo- *o0#*#%&too$%o- u& pu%&t% %&t% -u- #&t%%-%- -%'to#al%-, )%2#)o- )% 2o*a *u4 %-t#'ta, 4 u& 'o&'%pto )% -í *#-*o- 'o*o %&'a.a)o- )% %p%-a 4 %p%-%&ta lo- a-u&to- %la'#o&a)o- 'o& la '#u)a)a&ía )%l 'o&u&to )% la -o'#%)a) '#0#l5 E-to- *o0#*#%&to- a 2a0o )% la )%*o'a'#a )% loa;o- -%t%&ta 4 o':%&ta *%%'%& /u% l%- po&.a& la %t#/u%ta )% >*o0#*#%&to- -o'#al%-?, to)a 0%3 /u% -u *$#to -o$%pa-a$a a*pl#a*%&t% %l )% lo- pat#)o- polít#'o- '#0#l%- 4 a$a'a$a -#&)#'ato-, a-o'#a'#o&%- pato&al%-, %-tu)#a&t%- 4 .a& &*%o )% oto- .upo- 4 lo- u&ía %& %-2u%3o- o.aa)o- )% 2o*a 2l%#$l% 'o& %l 2#& )% p%-#o&a a la- )#'ta)ua- paa /u% p%*#t#%a& '%l%$a %l%''#o&%- l#$%-5 A)%*- )% %%'% p%-#(& p$l#'a -o$% la- )#'ta)ua paa /u% pu-#%a& %& l#$%ta) a lo- p%-o- polít#'o-, la- o.aa'#o&%- )%2%&-oa- )% lo-
)%%':o- :u*a&o- ta*$#+& popo'#o&a$a& .upo- )% apo4o a la- 2a*#l#a- )% la- 0í't#*a- )% la 0#ol%&'#a a$#ta#a )%l %-ta)o5 E& to)o %l 'o&t#&%&t% lo- %-2u%3o- )% lo- ta$aa)o%- po o.aa 4 pa't#'a la &%.o'#a'#(& 'ol%'t#0a lo- :#'#%o& %&ta %& la 'o#%&t% p#&'#pal )% lu':a- *- a*pl#a- po la )%*o'at#3a'#(& 4 %l %-p%to a la '#u)a)a&ía 4 lo- )%%':o- '#0#l%-5 El au*%&to )%l a't#0#-*o )% la- $a-%- a*%&a3a$a 'o& '%a &u%0a- o.aa'#o&%-#&)#'al%- paal%la- a la- /u% 4a %#-tía&, a la- /u% :aía& la 'o*p%t%&'#a, %& 0a#o- paí-%-5 Tal 0%3 2u% %-t% %l a-p%'to *- )%-ta'a)o )%l >&u%0o -#&)#'al#-*o?5 D#o lu.a o $#%& a la a)#'al#3a'#(& )% lo- lí)%%- -#&)#'al%- )% tala&t% 'o&-%0a)o =a *%&o- /u% +-to- pu)#%a& %':a3a o %&2%&ta-% 4 )%ota a lo- #&-u.%&t%-= o a la %-'#-#(& 4 la 'o&-#.u#%&t% apa#'#(& )% &u%0o- -#&)#'ato- 4 'o&2%)%a'#o&%- )% -#&)#'ato-5 E& M+#'o la U(& O$%a I&)%p%&)#%&t% KUOI 4 %l G%&t% Aut+&t#'o )%l Ta$ao KGAT '%'#%o& :a-ta 'o&tola tal 0%3 %l 1 po 1 )%l total )% a2#l#a)o- a lo- -#&)#'ato- a 2#&al%- )%l )%'%o )% 19, #&'lu#)o- lota$aa)o%- )% 0a#o- -%'to%- 'la0%5 E& al.u&o- -#&)#'ato- #*pota&t%-, tal%- 'o*o %l )% *a%-to-, lo- )% al.u&a- 2$#'a- )% auto*(0#l%-, )% al.u&a- )% la- a'%ía- 'o&tola)a- po %l -#&)#'ato )% *#&%o- 4 *%tal.#'o-, 4 %& al.u&a- -%''#o&%- )% la #&)u-t#a )%l p%t(l%o, la $a-%- 2o*ao& *o0#*#%&to- 'o*$at#0o- /u% a 0%'%- pa%'ía& a pu&to )% :a'%-% )u%;o- )% la -#tua'#(&5 E&t% %-to- *o0#*#%&to- /u% a$o.a$a& po la #&)%p%&)%&'#a )% lo- -#&)#'ato%-p%'to )% lo- >':ao-? 2a0oa$l%- al .o$#%&o %l *- #*pota&t% %a %l /u% ll%0a$a %l &o*$% )% T%&)%&'#a D%*o't#'a, /u% tu0o #&2lu%&'#a %&t% lo- ta$aa)o%- )% la %l%'t#'#)a) )ua&t% la p#*%a *#ta) )% lo- a;o- -%t%&ta5 La u#'a'#(& )% la #&)u-t#a po)u'toa )% %l%'t#'#)a) '%( p%-#o&%- t%&)%&t%- a la 2u-#(& )% lo- t%- -#&)#'ato- /u% %#-tía&5 El *a4o )% %llo- %a u& 'l-#'o -#&)#'ato >':ao?, p%o lo- oto- )o- 'o&-%0a$a& ta&to '#%to .a)o )% )%*o'a'#a #&t%&a 'o*o u& 'o*po*#-o 'o& %l &a'#o&al#-*o a)#'al5 Al po&%-% %& *a':a %l *o0#*#%&to :a'#a la 2u-#(&, apa%'#( la T%&)%&'#a D%*o't#'a %& u& #&t%&to )% #*p%)# /u% lo- -#&)#'ato p%/u%;o- 4 )%*o't#'o- -%&'#lla*%&t% 2u%a& a$-o$#)o- po lo- >':ao-?5 La T%&)%&'#a D%*o't#'a %a #*pota&t% &o -(lo po -% la %p%-#(& *- 0#-#$l% )% u& *o0#*#%&to )% a*pl#o al'a&'% /u% a*%&a3a$a 'o& o*p% la #&-t#tu'#o&al#3a'#(& 'o&-%0a)oa )%l >':aa3o? )% 198, po%&)o %& %&t%)#':o to)a la %la'#(& %&t% %l *o0#*#%&to -#&)#'al 4 %l pat#)o .o$%&a&t% )% M+#'o, %l PRI, -#&o ta*$#+& po/u% 'o& -u lla*a*#%&to &a'#o&al#-ta 4 popula a %'up%a la :%%&'#a 'a)%-ta )% la %0olu'#(& *%#'a&a -%0ía )% pu&to )% %u(& )% u& *o0#*#%&to *u':o *- a*pl#o, au&/u% to)a0ía #&'#p#%&t%, pat#)a#o )% la ap%tua polít#'a %& M+#'o5 Lo- lí)%%- -#&)#'al%- %-po&)#%o& a %-to- )%-a2ío- 'o& ata/u%- )#%'to- 'o&ta lo*o0#*#%&to- )% $a-%- #&-u.%&t%-, 'o& 'o&'%-#o&%- 4 'o& la a)#'al#3a'#(& 0%$al5 La T%&)%&'#a D%*o't#'a 2u% )%&ota)a, %- 'a-# -%.uo /u% *%)#a&t% la *apula'#(& )% la- %l%''#o&%-#&)#'al%- 4 la #&t#*#)a'#(&5 Au&/u% %-t% *o0#*#%&to :a$ía )a)o la #*p%-#(& )% -% 2u%t% a p#&'#p#o- )% lo- a;o- -%t%&ta, 4 :a$ía -#)o %l polo %& to&o al 'ual po)ía& o.aa-% lo-#&)#'al#-ta- )% #)%a- a2#&%-, al'a&3( -u apo.%o %& 19 4 %& 19 la T%&)%&'#a D%*o't#'a 4a %a -(lo u&a -o*$a )% lo /u% :a$ía -#)o %& oto t#%*po5 E& la #&)u-t#a )%l auto*(0#l lo)%-a2ío- )% lo- #&-u.%&t%- 2u%o& %'#$#)o- 'o& la opo-#'#(& )#%'ta )% lo- lí)%%- -#&)#'al%- %& la C:4-l% K'o& +#to 4 %& la Vol\-ca.%& K-#& +#to5 A lo- *o0#*#%&to- a't#0#-ta- %& laa'%ía- 'o&tola)a- po %l S#&)#'ato )% M#&%o- 4 M%tal.#'o- -% l%- &%.( la %p%-%&ta'#(& %& %l 'o&.%-o &a'#o&al )%l -#&)#'ato 4 -% l%- po-t%.( po'o a po'o5 Ota %-pu%-ta po pat% )% lolí)%%- -#&)#'al%- )% tala&t% 'o&-%0a)o 2u% #&t%.a a lo- #&-u.%&t%- a)#'al%-, 'o*o -% :#3o %& %l 'a-o )%l lí)% Ga&'#-'o %&&)%3 Ju%3, /u% 'ap#ta&%( 0a#a- :u%l.a- #*pota&t%- %& %l S#&)#'ato )% Ta$aa)o%- )% T%l+2o&o- %& lo- a;o- -%t%&ta 4 0%&'#( a -u- lí)%%-, p%o lu%.o a'%pt( la- l#*#ta'#o&%- /u% %l %-ta)o *%#'a&o #*pu-o al a't#0#-*o5 E& Ba-#l )ua&t% la -%.u&)a *#ta) )% lo- a;o- -%t%&ta la %.#(& ABC )%l .a& Sao Paulo apa%'#( 'o*o 2o'o )% '%'#%&t% a't#0#-*o la$oal5 A p%-a )%l p#)o '%'#*#%&to )% la %'o&o*ía )ua&t% lo- a;o- )%l >*#la.o?, $ao la )#'ta)ua *#l#ta la *a-a )% ta$aa)o%- &o %-p%'#al#3a)o- )% Ba-#l :a$ía 0#-to '(*o -% %-ta&'a$a& -u- -ala#o-5 El p#)o '%'#*#%&to )%l 'o*pl%o auto*o0#lí-t#'o %& la %.#(& ABC, 'o& -u- #&*%&-a- 2$#'a-, atao ta$aa)o%- %&t% lo- /u% p%)o*#&a$a& 0ao&%- (0%&%- po'%)%&t%- )% to)o %l paí-5 El po'%-o )% *a-#2#'a'#(& )% %-to- ta$aa)o%- -% a'%l%( a 'au-a )%l %l%0a)o %l )% *o0#*#%&to )% p%-o&al %-ulta&t% )% la %t%&)#)a 'o-tu*$% )% la pato&al )% ut#l#3a lo- )%-p#)o- paa *a&t%&% lo- 'o-t%-
-ala#al%- $ao-5 D%-pu+- )% u& p%ío)o )% ta&/u#l#)a) :u$o 0a#a- :u%l.a- *a-#0a- %& 198 4 1995 Lo- lí)%%- D$elegos )% lo- -#&)#'ato- -% 0#%o& )%a)o- a u& la)o 4 -u.#%o& lí)%%&u%0o- )% la- $a-%-, %&t% %llo- Luí- I&'#o )a S#l0a, Lula, /u% -% 'o&0#t#( %& %l lí)% )%l PT K4 'a&)#)ato )%l PT a la p%-#)%&'#a %& 19895 u$o *- :u%l.a- *a-#0a- %& 198 4 a p%-a )% la-%0%a- *%)#)a- /u% to*( %l .o$#%&o, a pat# )% %&to&'%- %l a't#0#-*o -#&)#'al -% *a&tu0o %& u& %l *u4 alto )ua&t% %l %-to )%l )%'%o5 La- &u%0a- 'o#%&t%- /u% %#-tía& )%&to )%l -#&)#'al#-*o $a-#l%;o %*p%3ao& a:oa lo p%paat#0o- paa #&-taua u&a o.aa'#(& )% %l &a'#o&al5 E& a.o-to )% 1981 -% '%l%$( la p#*%a )% u&a -%#% )% %uo&%- a tal %2%'to5 S#& %*$a.o, la- )#0#-#o&%- %& la- 2#la- -#&)#'al%:#'#%o& /u% %& 198" apa%'#%-%& )o- o.aa'#o&%- la C%&tal d'a )o- Ta$al:a)o%KCUT, )% -#.&o a)#'al, 4 la Co)%&a'o Na'#o&al )a Cla--% Ta$al:a)oa KCONCLAT, /u% *- a)%la&t% -% 'o&0#t#( %& la C%&tal 7%al )o- Ta$al:a)o%- KC7T5 El &*%o )% a2#l#a)o-, ta&to a lo- -#&)#'ato- a):%#)o- a la CUT 'o*o a lo- 0#&'ula)o- a la C7T, au*%&t( p#)a*%&t% 15F5 ta$aa)o%- u$a&o- %-ta$a& a2#l#a)o- a -#&)#'ato- %& 19F, 51"5 %& 19, "55 %& 19, 515 %& 198 4 5F85 %& 1985 El >&u%0o -#&)#'al#-*o? $a-#l%;o -% 'aa't%#3( *u':o po la 'o#&'#)%&'#a )% u& %-u.# )% lo- 'o&2l#'to- la$oal%- 4 %l 'o*#%&3o )% u& la.o po'%-o )% %)%*o'at#3a'#(& %& %l /u% a*pl#o- -%'to%- )% la po$la'#(& -% u%o& %& to&o a la %#.%&'#a )% /u% -% pu-#%a 2#& a la )#'ta)ua 4 diretas jFG Al *#-*o t#%*po, la apa#'#(& )%l >&u%0o -#&)#'al#-*o? ta*$#+& 2u% 2uto )% la %'o*po-#'#(& )%l 'o&u&to )% ta$aa)o%- #&)u-t#al%-, p#&'#pal*%&t% %& %l .a& Sao Paulo, a aí3 )% la p#)a #&)u-t#al#3a'#(& )% la po-.u%a 4 %& pat#'ula lo- a;o- )%l >*#la.o? %'o&(*#'o )% 2#&al%- )% lo- -%-%&ta 4 p#&'#p#o- )% lo- -%t%&ta5 Co&ta-ta&)o *u':o 'o& la- po-tua- *- *o)%a)a- )%l S#&)#'ato )% M%tal.#'o- )% la '#u)a) )% Sao Paulo, lo- -#&)#'ato- *%tal.#'o- )% la %.#(& ABC %a& a la 0%3 *- a't#0#-ta%& %l pla&o la$oal 4 *- a)#'al%- %& %l polít#'o5 E-ta )#2%%&'#a %&t% la '#u)a) )% Sao Paulo 4 la %.#(& ABC %2u%3a lo- a.u*%&to- /u% -u-t%&ta& la :#p(t%-#- )%l >&u%0o -#&)#'al#-*o?5 Lota$aa)o%- )% Sao Paulo t%&)ía& a -% )% *a4o %)a) 4 *- 2#o- /u% -u- 'ol%.a- )% la %.#(& ABC5 Po ota pat%, la- 2$#'a- )% la %.#(& ABC %a& %& .%&%al *a4o%- /u% la- )% Sao Paulo 4 -u 2u&)a'#(& ta*$#+& %a *- %'#%&t%5 A la )#2%%&'#a %& la 'o*po-#'#(& )%l 'o&u&to )% lo- ta$aa)o%- 4 %& la %-tu'tua )% la #&)u-t#a -% -u*a$a u&a )#2%%&'#a %& la &atual%3a )% la '#u)a) *#-*a5 E& lo- *u'#p#o- )% Sa&to A&)+, Sao B%&a)o 4 Sao Ca%ta&o /u% 2o*a$a& la %.#(& ABC la 'o*po-#'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa %a *u':o *- :o*o.+&%a /u% la )%l 'o*pl%í-#*o 4 a$#.aa)o '%&to )% Sao Paulo *#-*o5 No %- %ta;o, %& 0#-ta )% %llo, /u% la #)%&t#)a) )% 'la-% 2u%a ta& 2u%t% %& la %.#(& ABC, /u% po)u%-% u& %l%0a)o %l )% a't#0#-*o la$oal 4 a)#'al#-*o polít#'o5 E& A.%&t#&a, )o&)% %l p%o-*o 'o&-%0a$a -u )o*#o -o$% la *a-a ta$aa)oa, %l >'o)o$a3o? )% 19F9, 'o*o :%*o- 0#-to, -u$a4( )% *a&%a %lo'u%&t% lo- 'a*$#o- /u% -% :a$ía& po)u'#)o %& la 'la-% ta$aa)oa #&)u-t#al 4 a&u&'#( u& au*%&to )% la #&-u.%&'#a )% la- $a-%-5 La- %-t#''#o&%- /u% -% #*pu-#%o& a la a't#0#)a) -#&)#'al $ao lo- *#l#ta%- tu0#%o& %l %2%'to )% )%-pla3a %l po)% :a'#a a$ao %& lo- -#&)#'ato- 4 )%po-#talo %& lo- )%l%.a)o- )% 2$#'a, /u% -#%*p% :a$ía& -#)o 2u%t%- %& A.%&t#&a, p%*#t#%&)o /u% po-p%a-%& la'o#%&t%- *- a't#0#-ta- )%l -#&)#'al#-*o p%o-ta5 A.u-tí& To-'a )%l S#&)#'ato )% Lu3 4 Gu%3a %a po$a$l%*%&t% %l *%o %p%-%&ta&t% )% la 'o#%&t% )%l >&u%0o -#&)#'al#-*o? %& A.%&t#&a5 El '%'#*#%&to )%l a't#0#-*o )% la- $a-%- )% lo- -#&)#'ato- 'o#&'#)#( 'o& %l )% la .u%#lla u$a&a )% lo- *o&to&%o-, la Ju0%&tu) P%o-ta 4 %l tot-\#-ta E+'#to R%0olu'#o&a#o )%l Pu%$lo KERP )ua&t% la )#'ta)ua *#l#ta )% 19FF!19"5 S# $#%& %- po-#$l% /u% lo- )o2%&(*%&o- tu0#%a& 'au-a- -%*%a&t%-, pa%'% -% /u% lo- 0í&'ulo- %&t% la- )#0%-a- .u%#lla4 la- $a-%- )% lo- -#&)#'ato- 2u%o& %lat#0a*%&t% %-'a-o-5 La -u$#)a al po)% )%l -%.u&)o .o$#%&o p%o-ta %& 19" 2u% la -%;al paa %l %-tall#)o )% %&'aa)a- lu':a- #&t%&a- ta&to )%&to )% lo- -#&)#'ato- 'o*o %&t% lo- -#&)#'ato- 4 lo.upo- )% .u%#ll%o-5 La 'o*$#&a'#(& )% 'ao- %'o&(*#'o 4 0#ol%&'#a polít#'a /u% 'aa't%#3( %l .o$#%&o p%o-ta )% 19"!19F, 4 /u% po0o'( -u 'aí)a, po'o :#3o po %l -#&)#'al#-*o a.%&t#&o5 E& %l 'l#*a polít#'o 'a)a 0%3 *- pola#3a)o lo- lí)%%- -#&)#'al%- p%o-ta- )% la 0#%a %-'u%la 'o& 2%'u%&'#a apa%'ía& 'o*o ta#)o%- a -u 'la-% 4, po ta&to, %&%*#.o- )%l
*o0#*#%&to a)#'al a oo- )%l a)#'al#3a)o *o0#*#%&to u0%l5 E& -%pt#%*$% )% 19" lo*o&to&%o- a-%-#&ao& a Jo-+ Ru''#, -%'%ta#o .%&%al )% la C7T5 Po -u pat%, lo- lí)%%-#&)#'al%- apo$ao& %l au*%&to )% la %p%-#(& 4 %l )%-%&'a)%&a*#%&to )% la >.u%a -u'#a? /u% 'o&-t#tu4%o& la %-pu%-ta a la pola#3a'#(& polít#'a 4 la '%'#%&t% 0#ol%&'#a5 Cua&)o 2#&al*%&t% 0ol0#%o& a to*a %l po)% %& 19F pu-#%o& %& p't#'a u&a %p%-#(& )%-p#a)a)a 'o&ta lo- a't#0#-ta- )% la- $a-%- )%l *o0#*#%&to o$%o a-í 'o*o 'o&ta lo- .u%#ll%o-5 E& P% la )#'ta)ua *#l#ta %2o*#-ta )%l .%&%al Jua& V%la-'o Al0aa)o K19F8!19 tu0o %l %2%'to 'o&ta#o 4 )#o u& í*p%tu -#.#'at#0o a la %0olu'#(& )%l -#&)#'al#-*o a't#0#-ta, au&/u% la- aí'%- )%l a't#0#-*o o$%o p%ua&o %-t& %& u& *o*%&to a&t%#o5 Al 2#&al#3a %l )%'%o )% 19F la #&2lu%&'#a )%l Pat#)o Co*u-ta %& %l *o0#*#%&to o$%o :a$ía '%'#)o 4 la Co&2%)%a'#(& 7%&%al )% Ta$aa)o%- )%l P% KC7TP :a$ía %*p%3a)o a )%-pla3a a la ap#-ta CTP5 Lo- #&t%&to- )% lo- *#l#ta%- )% 2o*a -u pop#a o.aa'#(& -#&)#'al )% 'a't% 'opoat#0#-ta tu0#%o& %lat#0a*%&t% po'o +#to, p%o %l 'l#*a .%&%al 2a0oa$l% a la o.aa'#(& )% lo- ta$aa)o%- p%*#t#( la %pa&-#(& ta&to )%l APRA 'o*o )% la #3/u#%)a5 La -u-t#tu'#(& )% Al0aa)o po u& .%&%al *- 'o&-%0a)o, Ga&'#-'o Moal%- B%*)%3 K19!198, )#o lu.a a -%#o- 'o&2l#'to- 'o& lo- -#&)#'ato-5 E& a$#l )% 19F %l .o$#%&o )%'la( #l%.al%- la- :u%l.a- %& to)o- lo-%'to%- )% la %'o&o*ía /u% .%&%a-%& )#0#-a- %ta&%a- 4, al %-po&)% lo- -#&)#'ato- 'o& u&a 'o&0o'ato#a )% :u%l.a .%&%al, #*pu-o %l %-ta)o )% %'%p'#(&5 La a)#'al#3a'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa p%ua&a -% a'%l%( a:oa 4 u&a -%#% )% pat#)o- )% #3/u#%)a- K#&'lu#)o- al.u&o- *aoí-ta- /u% %a& %-p%'#al*%&t% #*pota&t%- %& %l -#&)#'ato )% *a%-to- )%-pla3ao& al APRA 'o*o 2u%3a )o*#&a&t% )%l *o0#*#%&to o$%o5 A)%*- )% lo*#&%o-, /u% %a& ta!)#'#o&al*%&t% a't#0#-ta-, lo- *a%-to- )% %-'u%la 4 oto- ta$aa)o%- &o *a&ual%- tal%'o*o lo- %*pl%a)o- )% $a&'a %*p%3ao& a:oa a *o0#l#3a-% 4 %&-a&':ao& la $a-% )%l a't#0#-*o )% la 'la-% ta$aa)oa5 u$o :u%l.a- .%&%al%- %& *a4o )% 198, %&%o )% 199 4 uo )% 199 /u% o$l#.ao& al .o$#%&o a 0ol0%-% at- 4 -% -u*ao& a la- p%-#o&%- 2a0oa$l%- a la %)%*o'at#3a'#(&5 E-t% alto %l )% a't#0#-*o -#&)#'al 'o&t#&u( )ua&t% la a)*#-ta'#(& '#0#l )% B%!la&)% T%4 K198!1985
AJ #.ual /u% %& P%, )ua&t% lo- a;o- -%t%&ta -% #&t%&-#2#'ao& %& Colo*$#a lo- 'o&2l#'tola$oal%- 4 %l í&)#'% )% :u%l.a- au*%&t( )% u& po*%)#o a&ual )% 8 %& %l p%ío)o 19F!191 a u&o )% " %& 19!19815 D%&to )%l *o0#*#%&to -#&)#'al, /u% %& 19 4a 'o&ta$a 151F5 a2#l#a)o-, la UTC 4 la CTC 0#%o& '%'% la 'o*p%t%&'#a /u% l%- :a'ía& la- &u%0a- 'o&2%)%a'#o&%- la$oal%-, la 'o*u-ta CSTC 4 la C7T5 E& 19 la CTC a2#*a$a t%&% %l po 1 )% to)o- lo- a2#l#a)o- a -#&)#'ato- 4 la UCT, %l po 1@ %& 198 la- '#2a- :a$ía& $aa)o :a-ta -#tua-% %& %l 4 %l "1 %-p%'t#0a*%&t%5 T%- 'uata- pat%- )% to)a- la- :u%l.a- la- 'o&0o'ao& la CSTC 4 lo- -#&)#'ato- #&)%p%&)#%&t%-5 E-ta '%'#%&t% ol%a)a )% a.#ta'#(& la$oal 2o*a$a pat% )% u& *o0#*#%&to *- a*pl#o )% >:u%l.a'í0#'a-? 'u4o 2#& %a pot%-ta 'o&ta la #&a''#(& 4 la #&'o*p%t%&'#a )%l .o$#%&o %& la po0#-#(& )% -%0#'#o- u$a&o-5 E&t% %&%o )% 191 4 *a4o )% 198 :u$o 1" )% %-ta- :u%l.a- 'í0#'a-5 E& V%&%3u%la %l total )% #&t%up'#o&%- )%l ta$ao -u$#( )% u& po*%)#o a&ual )% " %&t% 19F1 4 19 a u&o )% 1 %& %l p%ío)o 191!1985 Au&/u% la CTV 'o&-%0( -u- 0í&'ulo- %-t%':o- 'o& la A''#(& D%*o't#'a KAD, -#/u#%a la- $%0%- *%)#)a- 2a0oa$l%- a lo- ta$aa)o%- /u% to*( %l .o$#%&o )% Calo- A&)+- P+%3 K19!199 lo.ao& )%t%&% u& )%t%#oo .%&%al )% la%la'#o&%- %&t% %l .o$#%&o 4 lo- ta$aa)o%- o.aa)o-5 E-to tu0o -u- %2%'to- %& la AD, 'u4o po'%&ta% )% )%l%.a)o- %& %l 'o&.%-o )% la CTV )%-'%&)#( )%l po 1 %& lo- a;o- -%-%&ta a u& po*%)#o )%l F po 1 %& lo- -%t%&ta5 El a't#0#-*o o$%o %& C:#l%, au&/u% &u&'a 2u% $ao, -% a'%l%( %& lo- lt#*o- a;o- -%-%&ta 4 p#*%o- -%t%&ta5 Dua&t% %l .o$#%&o G%# %l *o0#*#%&to -#&)#'al -% 'o&0#t#( %& %l 0%:í'ulo *%2#'a3 )% opo-#'#(& a la polít#'a %'o&(*#'a )%l .o$#%&o 4 -% 'o&0o'ao& :u%l.a- .%&%al%- paa pot%-ta 'o&ta la- *%)#)a- )% au-t%#)a)5 Cua&)o a''%)#%o& al po)% lo- .o$#%&o- )% la U)a) Popula %& 19 '%'#%o& la- %p%'tat#0a- )% la 'la-% ta$aa)oa 4 al a'%l%a-% la #&2la'#(&, au*%&tao& lo- 'o&2l#'to- la$oal%-5 Au&/u% lo- -ala#o- -u$#%o& )% 2o*a %-p%'ta'ula, lo *#-*o o'u#( 'o& %l &*%o )% :u%l.a-5 E& 191 4 19 :u$o 5" 4 5 :u%l.a- %-p%'t#0a*%&t%, 'o*paa)a- 'o& 9 %& 19F95 E- po$a$l% /u% *u':a- )% %lla- 2u%a& :u%l.a- $%0%- 'u4o o$%t#0o %a 'o&-%.u# au*%&to- -ala#al%- o %-ta$l%'% la p%-%&'#a -#&)#'al, to)a 0%3 /u% %l total )% ta$aa)o%- a2%'ta)o- %l )% )ía-!:o*$% p%)#)o- au*%&t( )% 2o*a -%;ala)a5 Ta*$#+& % po$a$l% /u% .a& pat% )%l au*%&to )%l &*%o )% :u%l.a- -% )%$#%a a u&a *a4o *o0#l#3a'#(& %& %l 'a*po5 Co& %l %-pal)o )% lo- pat#)o- *- a)#'al%- )% la 'oal#'#(& )% la U)a) Popula, loa't#0#-ta- -#&)#'al%- %*p%3ao& a:oa a o'upa 2$#'a- 4 %#.# -u %pop#a'#(& po pat% )%l %-ta)o5 El %-ulta)o 2u% u&a -%#% #&'o&tola)a 4 &o pla#'a)a )% o'upa'#o&%- )% 2$#'a- /u% #&'%*%&tao& la pola#3a'#(& polít#'a 4 *%*ao& la l%.#t#*#)a) )%l .o$#%&o )% All%&)% a oo- )% lo- )%*o'ata'#-t#a&o-5 Lo- -#&)#'al#-ta- ta*$#+& '%ao& 'o)o&%- #&)u-t#al%-, %- )%'#, o.aa'#o&%- /u% 0#&'ula$a& )#-t#&ta- 2$#'a- -#tua)a- %& %l *#-*o )#-t#to #&)u-t#al, 4 %-to"
F
8
'o)o&%- -% 'o&0#t#%o& %& &'l%o- paa %l a't#0#-*o la$oal5 E& Sa&t#a.o /u#3 #&t%0#%o& %& %llo 15 p%-o&a- %& 195 Au&/u% lo- 'o*u-ta- 4 lo- -o'#al#-ta- p%)o*#&a$a& %& la CUT K'o& %l F po 1 )% lo0oto- %& la- %l%''#o&%- &a'#o&al%- )% la CUT %& 19, lo- )%*o'ata'#-t#a&o- 'o&-%0ao& u&a p%-%&'#a #*pota&t% K'o& %l po 1 )% lo- 0oto-, %& pat#'ula %&t% lo- ta$aa)o%- &o *a&ual%- K)o&)% o$tu0#%o& %l 1 po 1 )% lo- 0oto- )% lo- ta$aa)o%- )% %-ta 'at%.oía5 Al au*%&ta la pola#3a'#(& polít#'a, u&a :u%l.a )% lo- *#&%o- )%l 'o$% %& 19" %0%l( la- po2u&)a)#0#-#o&%- /u% %#-tía& %& %l *o0#*#%&to o$%o %&t%, po u& la)o, lo- )%*o'ata'#-t#a&o- 4, po oto la)o, lo- 'o*u-ta- 4 lo- -o'#al#-ta-5 Au&/u% %l *ot#0o p#&'#pal )% la :u%l.a :a$ía -#)o u&a %#0#&)#'a'#(& -ala#al, la opo-#'#(& 'o*%&3( a *o0#l#3a-% al%)%)o )% %lla 4 %l .o$#%&o :#3o u& lla*a*#%&to p#)#%&)o la 0u%lta al ta$ao, 4 %l %-ulta)o 2u% /u% la :u%l.a %p%-( p#)a*%&t% u&a )#0#-#(& %& .a& pat% polít#'a %& %l -%&o )% lo- *#&%o-, %2l%o )% la )#0#-#(& 4 la pol#t#3a'#(& *a4o%- )% la -o'#%)a) ':#l%&a5 G#&al*%&t%, %& -%pt#%*$% )% 19" %l .o$#%&o )% All%&)% 2u% )%#$a)o po lo- *#l#ta%- 4 %l *o0#*#%&to o$%o 2u% %p#*#)o -%0%a*%&t%5 D%-pu+- )% u& p%ío)o )ua&t% %l 'ual la a't#0#)a) -#&)#'al 2u% p't#'a*%&t% #l%.al 4 %& %l 'ual lo- a't#0#-ta-#&)#'al%- 2u%o& %&'a'%la)o- 4 a-%-#&a)o-, %& 199 %l +.#*%& )% P#&o':%t po*ul.( &u%0a- l%4%la$oal%- K%l >Pla& La$oal? 'u4a 2#&al#)a) %a )%-'%&tal#3a 4 )%-pol#t#3a la- %la'#o&%la$oal%-5 E& Bol#0#a, )ua&t% la- )#'ta)ua- *#l#ta%- )%l p%#o)o 19F!198", %l )%-'o&t%&to popula 'au-( $ot%- )% pot%-ta /u% 2u%o& -o2o'a)o- %p%t#)a- 0%'%-5 El 'a-o *- &ota$l% 2u% /u#3 %l )% la %2í*%a A-a*$l%a Popula Kuo )% 191, #&t%&to )% >po)% )ual? /u% :#'#%o& lo- -#&)#'ato- 4 la #3/u#%)a )ua&t% lo- lt#*o- )ía- )%l .o$#%&o )%l .%&%al Jua& Jo-+ To%- K19!1915 Apat% )% %-t% t#u&2o %2í*%o, %& %-to- a;o- la- -u'%-#0a- )#'ta)ua- *#l#ta%- %'u#%o& a la %p%-#(& .%&%al#3a)a, /u% 'au-( .a& &*%o )% 0í't#*a- *otal%-5 E& 'o&u&to, %l )%'%o )% 19 p%-%&'#( u& au*%&to )% lo- 'o&2l#'to- la$o!, al%- 4 u& .#o :a'#a la #3/u#%)a po pat% )% la 'la-% ta$aa)oa, u& .#o /u% a)opt( 2o*a- )#2%%&t%- 4 /u% %*p%3( %& *o*%&to- 4 paí-%- ta*$#+& )#2%%&t%-5 Po -upu%-to, u& 2a'to 2u&)a*%&tal )% )#2%%&'#a'#(& 'o&-#-tía %& -# lo- *#l#ta%- -% :a$ía& :%':o 'o& %l po)% 4 to*a)o *%)#)a- paa %p#*# a lo- ta$aa)o%- o.aa)o-5 A *%&u)o %-ta- )#'ta)ua- *#l#ta%- 2o*%&ta$a& -#& )a-% 'u%&ta la apa#'#(& )% lí)%%- &u%0o- 4 *- 'o*$at#0o-5 Lo- #&t%&to- )% )%$#l#ta lo /u%, al *o)o )% 0% )% lo- .o$#%&o- *#l#ta%-, %a >-#&)#'al#-*o polít#'o? -% '%&tao& %& )%-pla3a %l po)% )%-)% lo alto )% la- 'o&2%)%a'#o&%- &a'#o&al%- :a'#a a$ao, :a'#a o.aa'#o&%-#tua)a- %& %l %l )% la %*p%-a o 2$#'a #&)#0#)ual, %pul-a a lo- lí)%%- -#&)#'al%a-o'#a)o- 'o& a't#0#)a)%- polít#'a-, *%oa la po)u't#0#)a) la$oal, 2a'#l#ta %l )%-p#)o )% ta$aa)o%- 4 %-t#&.# la- :u%l.a-5 S# $#%& 2%'u%&t%*%&t% %-ta- *%)#)a- tu0#%o& '#%to +#to )ua&t% u& t#%*po, t%&)ía& a 2a'#l#ta la apa#'#(& )% lí)%%- &u%0o-, *- (0%&%- 4 *'o*$at#0o- )% %&t% la- $a-%-5 Do&)% a-í o'uía :a$ía u&a 'laa a)#'al#3a'#(& )%l *o0#*#%&to o$%o, 4 a *%&u)o u&a 'o&2lu%&'#a )% a't#0#-*o -#&)#'al#-ta 4 u&a *o0#l#)a) -o'#al )% í&)ol% *- .%&%al a 2a0o )% la 0u%lta al .o$#%&o )% lo- '#0#l%-5 S#& %*$a.o, %- )#-'ut#$l% /u% %-t% #&'%*%&to .%&%al )% la 'o*$at#0#)a) pu%)a 'o&-#)%a-% 'o*o la apa#'#(& )% u& >&u%0o -#&)#'al#-*o?5 Au&/u% %& al.u&o- paí-%-, %& %-p%'#al Ba-#l 4 M+#'o, 4 :a-ta '#%to pu&to A.%&t#&a 4 P%, la 'a*$#a&t% 'o*po-#'#(& )%l 'o&u&to )% lota$aa)o%- #&)u-t#al%- 4 lo- ata/u%- )% la- $a-%- a lo- ol#.a'a- -#&)#'al%- %2u%3a& la t%-#- )%l >&u%0o -#&)#'al#-*o?, %& oto- paí-%- Kpo %%*plo, Bol#0#a 4 C:#l% pa%'% /u% lo- 2a'to%'au-a&t%- )% la 'o*$at#0#)a) -#&)#'al tu0#%o& u& 'a't% *- )#%'ta*%&t% polít#'o5 Lo- -#-t%*a- )% 'o&tol #&-t#tu'#o&al#3a)o- a 2#&al%- )% lo- a;o- 'ua%&ta -% :a$ía& 0#-to 'u%-t#o&a)o- )% 0%3 %& 'ua&)o %& 0a#o- paí-%-@ a 2#&al%- )%l )%'%o )% 19F 4 p#&'#p#o- )%l )% 19 lo- ata/u%-, /u% -olía& %-ta 0#&'ula)o- a u&a %-#-t%&'#a *- .%&%al a la )#'ta)ua *#l#ta, 4a %a& *- 2%'u%&t%- 4 *- .%&%al#3a)o-5 El '%'#*#%&to )%l &*%o )% ta$aa)o%#&)u-t#al%-, u&to 'o& la- 'o&t#&ua- '#-#- polít#'a- 4 %'o&(*#'a- )% la #&)u-t#al#3a'#(& )% -u-t#tu'#(& )% #*pota'#o&%-, :#3o '%'% #&t%u*p#)a*%&t% %l pot%&'#al )% 'o&2l#'tola$oal%-5 El %-ulta)o 2u% u& #&'%*%&to )% tal%- 'o&2l#'to- %& to)a la %.#(&5 S#& %*$a.o, %l *o*%&to, la- 'au-a- 'o&'%ta- 4 la- 2o*a- %-p%'í2#'a- /u% to*a$a %-t% a't#0#-*o 0a#a$a& 'o&-#)%a$l%*%&t% )% u& paí- a oto5 E& %-% -%&t#)o, la :#p(t%-#- )% la a-'%&-#(& )% u& >&u%0o -#&)#'al#-*o? -(lo %a 0l#)a %& %l 'a-o )% u& &*%o l#*#ta)o )% paí-%-5 D% *a&%a *.%&%al, a 'o*#%&3o- )% lo- a;o- -%t%&ta la 'la-% ta$aa)oa )% *u':o- paí-%- 4a :a$ía 9
al'a&3a)o la >*a4oía )% %)a)? 4 :a$ía %-ta$l%'#)o *lt#pl%- 0í&'ulo- 'o& lo- '%'#%&t%*o0#*#%&to- -o'#al%- *- a*pl#o-5 El 'o&'%pto )% u&a 'la-% ta$aa)oa /u% %& '#%to -%&t#)o %-ta$a -%paa)a )%l %-to )% lo- po$%- /u% ta$aa$a&, 'o&'%pto /u% :a$ía p%)o*#&a)o %& *u':o- paí-%- )ua&t% la *a4o pat% )%l p%ío)o, %*p%3a$a a %o-#o&a-% al t#%*po /u% %&ta$a& %& u%.o 'o&'%pto- *- a*pl#o- )% la #)%&t#)a) )% 'la-%5 LA CRISIS DE LA DEUDA Y LA REESTRUCTURACIN INDUSTRIAL EN EL DECENIO DE 198
E& lo- a;o- o':%&ta to'ao& a -u 2#& t%- )%'%o- )% '%'#*#%&to %'o&(*#'o )% po-.u%a %& A*+#'a Lat#&a5 E& la *a4oía )% lo- paí-%- lo- %2%'to- /u% %llo tu0o %& la 'la-% ta$aa)oa 4 -uo.aa'#o&%- 2u%o& po2u&)o-5 El *o*%&to 'ít#'o 0a#( )% u& paí- a oto 4 la )%-a'%l%a'#(& %'o&(*#'a %*p%3( a *%)#a)o- 4 a 2#&al%- )%l )%'%o )% 19 %& al.u&o- paí-%- *#%&ta- /u% %& oto- -% %ta-( :a-ta *%)#a)o- o 2#&al%- )% lo- a;o- o':%&ta5 Lo- %2%'to- )% la '#-#- )% la )%u)a /u% %*p%3( %& a.o-to )% 198 2u%o& )%-#.ual%- %& la- )#2%%&t%- 3o&a- )% la %.#(& 4 ta*$#+& 0a#ao& )% u& paí- a oto %l *o*%&to 4 la -%#%)a) )% lo- po.a*a- )% %2o*a %-tu'tual /u% pu-#%o& %& p't#'a lo- .o$#%&o- paa %-po&)% a la '#-#- )% la )%u)a5 La '#-#- %'o&(*#'a )% lo- a;o- o':%&ta po)uo, %& la *a4oía )% lo- paí-%-, u&a #&2la'#(& *- alta, u& a'u-a)o )%-'%&-o )% lo- -ala#o- %al%-, u& au*%&to )%l pao 4 u&a %pa&-#(& )%l -%'to #&2o*al5 E& al.u&o- paí-%- la '#-#- )% la )%u)a 4 la- %-pu%-ta- )%l .o$#%&o #'#ao& o %-t#*ulao& *- po.a*a- )% %%-tu'tua'#(& #&)u-t#al 4 a 0%'%- )#%o& lu.a a la )%-#&)u-t#al#3a'#(&5 E& 0a#o- paí-%-, %&t% lo- /u% )%-ta'a& %-p%'#al*%&t% A.%&t#&a, Ba-#l 4 P%, -% #&t%&t( %)u'# la #&2la'#(& apl#'a&)o >':o/u%- :%t%o)oo-? K.%&%al*%&t% 'o& 'o&.%la'#o&%- )% -ala#o- 4 p%'#o- /u% a *%&u)o t%*#&ao& %& u& 2a'a-o polít#'o 4 %'o&(*#'o5 E& lo- p#*%o- a;o- )%l )%'%o -% :a$l( *u':o )% >pa'to- -o'#al%-? Kpaa a$o)a lo- %2%'to- )% la '#-#- %'o&(*#'a %& lo- -%'to%- *- po$%- )% la -o'#%)a) 4 pa'to polít#'o- Kpaa a4u)a al po'%-o )% 'o&-ol#)a'#(& )%*o't#'a5 Al 2#&al#3a %l )%'%o, 'ua&)o pa%'ía /u% lo- .o$#%&o- :a$ía& 'ap%a)o lo p%o )% la '#-#- %'o&(*#'a 4 %':a3a)o %l )%-a2ío a -u auto#)a), tata la '#-#- %'u#%&)o a la 'o&'%ta'#(& :a$ía '%)#)o -u lu.a %& .a& pat% a lo- %-2u%3o- )##.#)o- a %%-tu'tua la- %'o&o*ía- )% a'u%)o 'o& '#t%#o- &%ol#$%al%-5 E& 199 K4 %& al.u&o- 'a-o- *u':o a&t%- la *a4oía )% lo- .o$#%&o- )% la %.#(& 4a -% :a$ía& 'o*po*%t#)o =al *%&o- o2#'#al*%&t%= 'o& u& 'a*$#o %-p%'ta'ula )%l *o)%lo )% )%-aollo $a-a)o %& la #&)u-t#al#3a'#(& )% -u-t#'#(& )% #*pota'#o&%- KISI5 E& la *a4oía )% lo- paí-%)% la %.#(& -% :a$ía& pu%-to %& *a':a po.a*a- )% %2o*a %-tu'tual )% t#po &%ol#$%al5 Co*po&%&t% 'la0% )% tal%- po.a*a-, %& lo /u% -% %2%ía al ta$ao, %a& lo- %-2u%3o%&'a*#&a)o- a #&'%*%&ta la 2l%#$#l#)a) )%l *%'a)o )% ta$ao, a 0%'%- 'o*o %-ulta)o )% 'o&-#)%a$l%- *o)#2#'a'#o&%- )% la l%.#-la'#(& la$oal5 El o$%t#0o )% lo- %2o*a)o%&%ol#$%al%- %a a'a$a 'o& la- #&-t#tu'#o&%- 'o!poat#0#-ta-, )%-pol#t#3a la- %la'#o&%la$oal%-, %-taua la- p%o.at#0a- )%l p%-o&al )#%'t#0o %& la ut#l#3a'#(& )%l ta$ao 4 :a'% /u% la &%.o'#a'#(& 'ol%'t#0a 0ol0#%-% )%l %l &a'#o&al al )%l lu.a )% ta$ao5 To*a&)o 198 'o*o a;o $a-%, lo- -ala#o- %al%- *%)#o- %& M+#'o $aao& :a-ta %l 1 po 1 %& 198 4 %& 199 -% :a$ía& %'up%a)o :a-ta al'a&3a -(lo %l 8 po 15 E& P% lo-ala#o- $aao& :a-ta -#tua-% !%& u& 8 po 1 %& 198, %'up%ao& -u %l )% 198 a&t%- )% 198, p%o lu%.o 'a4%o& :a-ta /u%)a %& %l " po 1 )% )#':o %l al t%*#&a %l )%'%o5 Lo- -ala#o- a.%&t#&o- %-#-t#%o& a3o&a$l%*%&t% $#%& )ua&t% lo- p#*%o- a;o- )%l )%'%o, %& .a& pat% )%$#)o a #&'%*%&to- *a-#0o- al 2#&al#3a la )#'ta)ua *#l#ta, p%o lu%.o )%-'%&)#%o& :a-ta -#tua-% %& %l F po 1 )% -u 0alo )% 198 a&t%- )% 1995 E& C:#l% 4 %& Colo*$#a, %& 'a*$#o, lo- -ala#o- %al%- p%*a&%'#%o& *- o *%&o- %-ta$l%- )ua&t% la *a4o pat% )%l )%'%o )% 1985 A p%-a )% u&a 0a#a'#(& -#.#'at#0a %&t% la %p%#%&'#a )% Río )% Ja&%#o 4 la )% Sao Paulo, lo- -ala#o- $a-#l%;o- -#.u#%o& u&a pauta /u% &o %a )#2%%&t% )% la )% A.%&t#&a 4 %-#-t#%o& $#%& )ua&t% lo- p#*%o- a;o-, p%o $aao& u& 1! po 1 al 2#&al )%l )%'%o5 Lo- -ala#o- *í*o- u$a&o- K/u% tal 0%3 -o& u& t#l #&)#'a)o )% lo- #&.%-o- %& %l %t%*o #&2%#o )%l *%'a)o )% ta$ao %a& *u':o *- $ao- al t%*#&a %l )%'%o )% lo /u% :a$ía& -#)o a&t%- )% la '#-#- )% la )%u)a, )% &u%0o 'o& la- %'%p'#o&%- )% C:#l% 4 Colo*$#a5 E& 199 lo- -ala#o- *í*o- paa lo- ta$aa)o%- u$a&o-, 'o*o po'%&ta% )% -u 0alo %& 198, %a& u& " po 1 %& Ba-#l, u& F %& M+#'o, u& " %& P% 4 u& 1 %& V%&%3u%la5 El pao 'o&tola)o au*%&t( %& *u':o- paí-%- 4 )%-'%&)#( %l po*%)#o )% :oa1
ta$aa)a- po lo- ta$aa)o%- u$a&o-5 To)o %-to -#.#'a$a u& .a0% )%-'%&-o )% lo- %l%)% 0#)a %al%-, au&/u% pu%)% /u% %& pat% lo 'o*p%&-aa %l pa-o )% al.u&o- *#%*$o- )% la 2a*#l#a al -%'to #&2o*al5 15 CEP AL, Preliminary vervieH o4 the Lat'n American and Cari##ean Economy- .//., Sa&t#a.o, 199, pp5 1!5
E& A.%&t#&a -% :a$ía %.#-ta)o u&a #*pota&t% )%-#&)u-t#al#3a'#(& )ua&t% %l .o$#%&o *#l#ta )% 19F!198"5 El ta*a;o total )%l -%'to *a&u2a'tu%o %al*%&t% )#-*#&u4( )ua&t% %-to- a;o- K)% 15115 ta$aa)o%- #&)u-t#al%- %& 19 a 85 %& 1981, 4 'o& %llo -% po)uo u& )%-'%&-o )% lo- -ala#o- %al%-5 A *%)#)a /u% %l )o*#o )%l po)% po pat% )% lo*#l#ta%- 2u% :a'#+&)o-% 'a)a 0%3 *- p%'a#o al t#%*po /u% -% a'%'a$a& la- %l%''#o&%- )% 198", -% p%*#t#( /u% lo- -ala#o- -u$#%a& *u':o, )% tal *o)o /u% pat% )%l )%-'%&-o :a$ía /u%)a)o 'o*p%&-a)o 'ua&)o -% ta-pa-( %l po)% al .o$#%&o '#0#l )% Ral Al2o&-í& %& )#'#%*$% )% 198"5 Dua&t% %l .o$#%&o )% Al2o&-í& %l %l )% -ala#o- %al%- 2u% %-ta$l%, au&/u% al.o #%.ula, 4 -u$#( )ua&t% %l Pla& Au-tal )% 198!198F5 S#& %*$a.o, la %-ta$#l#)a) %lat#0a )% lo- -ala#o- &o 'o&t#$u4( *u':o a la )#-t%&-#(& %&t% lo- -#&)#'ato- p%o-ta- 4 %l .o$#%&o a)#'al5 A p#&'#p#o- )% 198 Al2o&-í& *a&)( popu%-ta- l%.#-lat#0a- al Co&.%-o 'o& %l o$%t#0o )% o*p% %l )o*#o )% lo- p%o-ta- -o$% lo- -#&)#'ato- 4 %)u'# %l 'o&tol /u% %%'ía& -o$% lo- 2o&)o- )% p%0#-#(& )% lo- -#&)#'ato-5 La popu%-ta 2u% )%ota)a po u& *a.%& %-'a-o 4 -%;al( %l 'o*#%&3o )% u& la.o p%ío)o )% %la'#o&%- tu$ul%&ta- %&t% lo-#&)#'ato- 4 %l .o$#%&o5 A p%-a )% /u% %& 198 -% &o*$( a u& p%o-ta *o)%a)o paa %l pu%-to )% *#-to )% Ta$ao, la C7T 'o&t#&u( -u polít#'a )% %&2%&ta*#%&to 'o& %l .o$#%&o 4 pota.o( t%'% :u%l.a- .%&%al%- )ua&t% la a)*#-ta'#(& Al2o&-í&5 Al apa%'% la :#p%! #&2la'#(& %& 1989, lo- -ala#o- %al%- %& A.%&t#&a )%-'%&)#%o& )% *a&%a a'u-a)a )ua&t% lolt#*o- *%-%- )%l *a&)ato )% Al2o&-í&5 Lo- ta$aa)o%- a.%&t#&o- %-p%a$a& /u% Calo- Sal M%&%*, %l p%-#)%&t% p%o-ta, pu-#%a %& p't#'a %l po*%t#)o >-ala#a3o? paa 'o*p%&-a la- p+)#)a- -u2#)a- )ua&t% la :#p%#&2la'#(&5 S#& %*$a.o, al *%&o- %& -u- p#*%o- a;o- %& %l 'a.o, M%&%* )%*o-taía /u% &o %a popul#-ta5 E& 0%3 )% -u$#)a- .%&%al#3a)a- )% -ala#o-, %l .o$#%&o a)opt( u& po.a*a )% %2o*a %-tu'tual5 Lo- -ala#o- %al%- -#.u#%o& )%-'%&)#%&)o 4 la :#p%#&2la'#(&, la ap%tua )% la %'o&o*ía a.%&t#&a al 'o*%'#o #&t%&a'#o&al 4 la %'%-#(& po)u%o& 'o&u&ta*%&t% pao .%&%al#3a)o5 El -%'to *%tal.#'o )% la #&)u-t#a a.%&t#&a %-ult( .a0%*%&t% a2%'ta)o, 'o& la p+)#)a )% *u':o- pu%-to- )% ta$ao, 4 lo- -#&)#'ato- )% )#':o -%'to, %&t% %llo- la otoa po)%o-a UOM, p%)#%o& :a-ta la *#ta) )% -u- a2#l#a)o-5 El po.a*a a)#'al )% %-ta$#l#3a'#(& %'o&(*#'a 4 %%-tu'tua'#(& /u% pu-o %& p't#'a %l .o$#%&o )% M%&%* 'au-( Ku&a 0%3 *- u&a %-'#-#(& %& la- 2#la- )% la C7T, pu%-to /u% al.u&o-%'to%- )%l *o0#*#%&to apo4ao& al .o$#%&o 4 'ola$oao& 'o& +l, *#%&ta- /u% u& .upo )#-#)%&t% 4 'a)a 0%3 *- %)u'#)o 'ap#ta&%a)o po Sal U$al)# *a&t%&ía u&a po-tua )% opo-#'#(& #&ta&-#.%&t%5 E& Ba-#l %l .o$#%&o )% Jo-+ Sa&%4 K198!199 &o a)opt( u&a polít#'a 'laa 'o&-%'u%&t% a&t% lo- -#&)#'ato-5 A 0%'%- :a'ía lla*a*#%&to- #&2u'tuo-o- a 2a0o )% u& pa'to -o'#al %&t% lo- ta$aa)o%- 4 la )#%''#(& *#%&ta- /u% %& ota- o'a-#o&%- K)% :%':o, a 0%'%- )% 2o*a -#*ult&%a %p#*ía a't#0a*%&t% la- :u%l.a-5 A&t% la a*$#0al%&'#a )%l .o$#%&o, %l *o0#*#%&to o$%o, /u% %-ta$a )#0#)#)o %&t% la a)#'al CUT 4 la *o)%a)a C7T K/u% %p%#*%&t( 0a#a- %-'#-#o&%- #&t%&a-, *o-ta$a u&a a*$#0al%&'#a #.ual %& -u %-pu%-ta5 M#%&ta- /u% la CUT a)opt( %& .%&%al u&a po-tua #&ta&-#.%&t% % #&-#-t#( %& 'o&0o'a :u%l.a.%&%al%- paa pot%-ta 'o&ta la polít#'a %'o&(*#'a )%l .o$#%&o, a 0%'%- #'#a$a &%.o'#a'#o&%- p%l#*#&a%- K/u% &u&'a ll%.a$a& a )a 2uto -o$% u& po-#$l% >pa'to -o'#al?5 Y la C7T, au&/u% -#%*p% -% *o-t( 2a0oa$l% a u& pa'to -o'#al, -%'u&)( a la CUT %& la- :u%l.a.%&%al%- 'o&ta %l .o$#%&o %& 198F 4 1985 Al la)o )% %-ta- )o- 'o#%&t%- p#&'#pal%- )%l *o0#*#%&to -#&)#'al, apa%'#( 'o*o t%'%a 2u%3a, 2o*a&)o u&a &u%0a 'o&2%)%a'#(&, Go'a S#&)#'al, %l lla*a)o >-#&)#'al#-*o )% %-ulta)o-?, al 2%&t% )%l 'ual %-ta$a& Lu#3 A&too M%)%#o- )%l -#&)#'ato )% *%tal.#'o- )% Síao Paulo 4 Ro.%#o Ma.# )%l -#&)#'ato )% la #&)u-t#a po)u'toa )% %l%'t#'#)a) )% Sao Paulo5 La 'o&t#&ua #0al#)a) %&t% la- )#2%%&t%a.upa'#o&%- )%&to )%l -#&)#'al#-*o $a-#l%;o 'o&t#$u4( *u':o a )%$#l#ta %l *o0#*#%&to,
ta&to )ua&t% la a)*#-ta'#(& Sa&%4 'o*o )ua&t% lo- p#*%o- a;o- )%l .o$#%&o )% G%&a&)o Collo )% M%llo5 Dua&t% %l p%ío)o )% %&t% -%#- 4 &u%0% *%-%- )% 198F %& /u% *u':o- p%&-ao& /u% %l :%t%o)oo Pla& Cu3a)o K/u% po *%)#o )% la 'o&.%la'#(& )% -ala#o- 4 p%'#o- -ut#( u& %2%'to %pa&-#o-ta %& la a't#0#)a) %'o&(*#'a %-ta$a )a&)o $u%&o- %-ulta)o-, %l po)% a)/u#-#t#0o )% lo- -ala#o- -% %l%0( p#)a*%&t%, -(lo paa 'a% )% 2o*a %-p%'ta'ula )%-pu+-5 El í&)#'% )% :u%l.a- -% )#-pa( :a'#a a#$a 4 )% 9 %& 1981 4 1F %& 198 pa-( a 8" %& 198", 159 %& 198F 4 5"F9 %& 1985 El &*%o )% :u%l.a- )#-*#&u4( l#.%a*%&t% )ua&t% %l a;o -#.u#%&t%, :a-ta /u%)a %& 159, 4 lu%.o 0ol0#( a au*%&ta :a-ta -#tua-% %& 5189 %& 19895] Dua&t% lo- lt#*o- a;o- )% la a)*#-ta'#(& Sa&%4 -% %.#-t( u&a -%#% )% :u%l.a- *a-#0a-, p#&'#pal*%&t% a 'a.o )% lo- %*pl%a)o- )%l -%'to p$l#'o5 El 2a'a-o )%l Pla& Cu3a)o po0o'( u&a #&2la'#(& *u4 alta 4 la ta&-#'#(& a la &u%0a a)*#-ta'#(& Collo %& *a3o )% 199 2u% a'o*pa;a)a )% u&a 'aí)a )% lo- %l%- )% 0#)a )% la 'la-% ta$aa)oa 4 )% u&a 'o&t#&ua a't#tu) )%2%&-#0a po pat% )% u& *o0#*#%&to o$%o /u% :a$ía -u2#)o u&a -%#a -a'u)#)a5 E& M+#'o lo- p#*%o- %2%'to- )% la '#-#- )% la )%u)a )%ao& atu)#)o al *o0#*#%&to o$%o5 Al 'a% %& p#'a)o lo- -ala#o- 4 %l %*pl%o, la CTM popu-o u&a polít#'a )% #&.%-o-, p%o %l p%-#)%&t% M#.u%l )% la Ma)#) K198!1988 %':a3( la popu%-ta5 A p%-a )% la '#-#-, lo- lí)%%- -#&)#'al%- tu0#%o& *u':a- )#2#'ulta)%- paa 2%&a lo- *o0#*#%&to- #&-u.%&t%- )% la- $a-%-, %-p%'#al*%&t% %& %l *a-#0o -#&)#'ato )% *a%-to-, )o&)% u& *o0#*#%&to )% *a-a- 'au-( la )%po-#'#(& )%l lí)% >':ao?, CaloJo&/u#tu) Ba#o-, %& 19895 Bao lo- %2%'to- )% u&a #&2la'#(& '%'#%&t%, %l .o$#%&o *%#'a&o a)opt( u&a polít#'a )% #&.%-o- %& )#'#%*$% )% 198 %& la 'ual lo- %p%-%&ta&t%- )% lo- ta$aa)o%- o.aa)o-, la- a-o'#a'#o&%- )% pato&o- 4 la- o.aa'#o&%- )% 'a*p%-#&o- -up%0#-a$a& u& -#-t%*a )% *o0#*#%&to'o&tola)o- )% -ala#o- 4 p%'#o-5 S% lo.( *o)%a %l )%-'%&-o )% lo- -ala#o- %al%- 4 a 2#&al%- )%l )%'%o )% 198 *u':o- o$-%0a)o%- p%&-ao& /u% M+#'o #$a 'a*#&o )% la %'up%a'#(&5
Co& la to*a )% po-%-#(& )% la p%-#)%&'#a po pat% )% Calo- Sal#&a- )% 7ota# %& 1988 la %la'#o&%- %&t% %l Co&.%-o )%l Ta$ao K%& pat#'ula la CTM 4 %l .o$#%&o *%oao&, )a)o /u% la polít#'a )% 'o&tol )% -ala#o- 4 p%'#o- 0ol0#( a po&% al Co&.%-o )%l Ta$ao %& %l '%&to )%l %-'%&a#o 4 l% popo'#o&( a.u*%&to- paa /u% lo- ut#l#3aa 'o&ta u&a- $a-%- 'a)a 0%3 *>3. O"@a&*a%& It$"a%&oal )$l T"a,ao OITF 3earboo4 o/ Labour Statistics #$$#, ;&$,"a 1991 p. 1.00.
a.#ta)a-5 E& %&%o )% 1989 la pol#'ía a-alt( la -%)% '%&tal )%l -#&)#'ato )% ta$aa)o%- )%l p%t(l%o 4 *%t#( %& la ''%l a -u lí)%, Joa/uí& %&&)%3 7al#'#a, >La u#&a?, $ao a'u-a'#o&%- /u%, al pa%'%, %a& 2al-a-5 Lo *- po$a$l% %- /u% 2u%a u&a 0%&.a&3a )% #&-p#a'#(& polít#'a po pat% )% Sal#&a- po %l apo4o 2a&'o /u% La u#&a :a$ía p%-ta)o al 'a&)#)ato )% la opo-#'#(&, Cuau:t+*o' C)%&a-, %& la- %l%''#o&%- )% 19885 Mu':o- 0#%o& %& %-to 4 %& la -u$-#.u#%&t% pu.a )%l 'oupto S#&)#'ato )% Ta$aa)o%- P%tol%o- )% la R%p$l#'a M%#'a&a KSTPRM ta&to u&a a)0%t%&'#a al 'o&u&to )%l *o0#*#%&to -#&)#'al paa /u% &o -al#%a )% lo- lí*#t%- ta)#'#o&al%- )% l%alta) al PRI 'o*o u& ata/u% a#-la)o 'o&ta u& -#&)#'ato %-p%'#al*%&t% *ol%-to5 Co& 'o&2#a&3a %'#+& )%-'u$#%ta la CTM, /u% -%.uía $ao %l 'o&tol )%l &o&a.%&a#o G#)%l V%l3/u%3, tat( 'o& -%0%#)a) a lo- *o0#*#%&to- #&-u.%&t%- %& -u- pop#a- 2#la- 4 o*p#( :u%l.a- %& la 2$#'a )% '%0%3a Mo)%lo 4 %& la 2$#'a Go) )% Cuaut#tl& %& 19915 El a't#0#-*o -#&)#'al -% :alla$a l#*#ta)o %& .a& pat% a *o0#*#%&to- )% la $a-%- %& la -a)a), la %)u'a'#(& 4 %& u& %)u'#)o &*%o )% oto- -%'to%-, po lo /u% %l *o0#*#%&to o$%o *%#'a&o t%&ía po'a 'o&%#(& o.'a 'o& lo- *o0#*#%&to- 'í0#'o- 'a)a 0%3 *- %t%&)#)o- /u% p%)ía& 'o& #&-#-t%&'#a u&a l#$%al#3a'#(& polít#'a5 Au&/u% ta&to %l 'o&-%0a)o Pat#)o )% A''#(& Na'#o&al KPAN 'o*o %l %2o*#-ta Pat#)o )% la R%0olu'#(& D%*o't#'a KPRD, 'ap#ta&%a)o po Cuau:t+*o' C)%&a-, o.aao& .a& 0a#%)a) )% a''#o&%- 'í0#'a- 'u4o o$%t#0o %a o$l#.a al .o$#%&o *%#'a&o a 'o&0o'a %l%''#o&%- l#$%- 4 l#*p#a-, %l .u%-o )%l *o0#*#%&to o$%o -% *a&tu0o apata)o )% to)o %llo5 Lo- $u('ata-#&)#'al%- :a$ía& ap%&)#)o la l%''#(& )% la )%-tu''#(& )% La u#&a 4 la- $a-%- &o %-ta$a& %& 'o&)#'#o&%- )% )#-'ut#5 E& P% %l .o$#%&o ap#-ta )% Ala& 7a'ía K198!199 %p%#*%&t( 'o& u&a polít#'a :%t%o)oa )% %-ta$#l#3a'#(& pa%'#)a a lo- pla&%- Au-tal 4 Cu3a)o 4 %l 2a'a-o )% )#':a polít#'a ta*$#+& 2u% a'o*pa;a)o )% u& 2u%t% )%t%#oo )% la -#tua'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa5
El )%u*$a*#%&to )% la %'o&o*ía o'a-#o&( *u':a- pot%-ta- o$%a- 4 popula%- /u% 'o&t#$u4%o& a au*%&ta %l a*$#%&t% .%&%al )% 'ao-5 G#&al*%&t%, %& 199 la- %l%''#o&% p%-#)%&'#al%- -% ta)u%o& %& la -u$#)a al po)% )% u& :o*$% :a-ta %&to&'%- a%&o a la polít#'a Al$%to Gu#*o#5 A$a&)o&a&)o po&to -u- po*%-a- )% %0#ta %l tata*#%&to )% ':o/u% /u% popo&ía %l 'a&)#)ato #0al, Ma#o Va.a- Llo-a, Gu#*o# to*( %l 'a*#&o po %l /u% %& a/u%llo- a;o- a&)a$a la *a4oía )% lo- p%-#)%&t%- lat#&oa*%#'a&o- 4 pu-o %& *a':a u& po.a*a )% %2o*a %-tu'tual5 E& ota- pat%- Kpo %%*plo, %& Bol#0#a 4 V%&%3u%la lo- .o$#%&o- a)optao& po.a*a- )% au-t% #.uo-a*%&t% oto)oo- 4 a *%&u)o )%$#l#tao& al *o0#*#%&to o$%o o l%0a&tao& pot%-ta*a-#0a- au&/u% %2í*%a- Ko a*$a- 'o-a- a la 0%35 Au&/u% Colo*$#a :a$ía -u2#)o *%&o- /u% la *a4oía )% lo- )%*- paí-%- a 'au-a )% la '#-#- )% la )%u)a K)%$#)o %& .a& pat% a u& %&)%u)a*#%&to #&2%#o, a u&a $u%&a .%-t#(& %'o&(*#'a 4 a /u% po&to to*( *%)#)a- %&'a*#&a)a- a 2o*%&ta la %pota'#(& %l *o0#*#%&to o$%o 'olo*$#a&o, /u% -% *o-ta$a 'a)a 0%3 *'o*$at#0o, ta*$#+& -% pu-o a la )%2%&-#0a 'ua&)o %& lo- a;o- o':%&ta -% %'u)%'#( la 0#ol%&'#a 4 %&t% la- 0í't#*a- -% 'o&tao& *u':o- lí)%%- -#&)#'al%-5 D%$#)o a la '#-#- 2#-'al 4 la )%.a)a'#(& .%&%al )% lo- -%0#'#o- p$l#'o- %& %l )%'%o )% 198 la po$la'#(& u$a&a tu0o /u% -opota u&a 'a.a 'a)a 0%3 *- p%-a)a al t#%*po /u% lo*o0#*#%&to- -o'#al%- -% %-2o3a$a& po -o$%ll%0a %l )%t%#oo )% la -#tua'#(& %'o&(*#'a5 Va#a- a-o'#a'#o&%- 0%'#&al%- 4 .upo- 2%*%&o- -% %&'a.ao& 'o& '%'#%&t% 2%'u%&'#a )% &u%0a- ta%a- 'o*o, po %%*plo, la po0#-#(& 'o*u&al )% al#*%&to-5 La )%.a)a'#(& )% la -#tua'#(& %'o&(*#'a 2u% la 'au-a )% /u% a 2#&al%- )% lo- a;o- o':%&ta 4 'o*#%&3o- )% lo&o0%&ta -% po)u%a& 0a#o- #&'#)%&t%- %& lo- 'ual%- -% -a/u%ao& -up%*%'a)o-5 Lo- 'a-o- a lo- /u% -% )#o *- pu$l#'#)a) o'u#%o& %& Caa'a- %& 1989 4 199 4 %& Bu%&o- A#%- %& 199, au&/u% ta*$#+& o'u#%o& -u'%-o- pa%'#)o- 'o& '#%ta 2%'u%&'#a %& Ba-#l5 u% %-to- -a/u%o)% -up%*%'a)o- *%%3'a& o &o -% #&'lu#)o- %& la 'at%.oía )% >*o0#*#%&to- -o'#al%-? %)#-'ut#$l% -#& %*$a.o, a;a)#%o& u& %l%*%&to &u%0o al %p%to#o )% %-pu%-ta- popula%- a la polít#'a %'o&(*#'a5 E& C:#l% lo- %2%'to- )% la '#-#- )% la )%u)a 2u%o& u& po'o )#2%%&t%- )% lo o'u#)o %& *u':o- paí-%-5 E& p#*% lu.a, la '#-#- -% )%-at( -o$% u& paí- /u% 4a :a$ía pu%-to %& p't#'a *%)#)a- oto)oa- )% %-ta$#l#3a'#(& 4 %%-tu'tua'#(& $ao %l .o$#%&o *#l#ta )%l .%&%al P#&o':%t K19"!1995 7a& pat% )%l 'o-t% )%l au-t% 4a lo :a$ía -opota)o la 'la-% ta$aa)oa 4, a)%*-, lo- #&0%-#o-ta- #&t%&a'#o&al%- -%.uía& t%%&)o 'o&2#a&3a %& la %'o&o*ía ':#l%&a )%$#)o al 'a't% -u*a*%&t% oto)oo )% la- *%)#)a- %'o&(*#'a- /u% -% apl#'a$a& %& %-t% paí-5 Au&/u% %- #&&%.a$l% /u% la '#-#- )% la )%u)a a2%'t( -%#a*%&t% a C:#l%, -u- %p%'u-#o&%-% 0#%o& %'l#p-a)a- po la p%-%&'#a )% u&a )#'ta)ua *#l#ta 'o*po*%t#)a 'o& u&a %%-tu'tua'#(& &%ol#$%al5 La %%-tu'tua'#(& )% la- %la'#o&%- la$oal%- %& %l C:#l% )% P#&o':%t ta*$#+& :a$ía %*p%3a)o a&t%- 4 :a$ía ta-la)a)o %l '%&to )% la a't#0#)a) -#&)#'al a la %*p%-a, :a'#%&)o /u% la- :u%l.a- la.a- 2u%-%& *u4 )#2í'#l%- 4 2a'#l#ta&)o %l )%-p#)o )% ta$aa)o%-5 Co& lo- -ala#o)%p#*#)o- 4 %l pao %& al3a, 'o& u& )%-pla3a*#%&to %-tu'tual /u% -% al%a$a )%l %*pl%o %& la*a&u2a'tua- 4 -% a'%'a$a a u& #&'%*%&to %& %l -%'to #&2o*al 4 'o& .a& &*%o )% ta$aa)o%- %*pl%a)o- %& po.a*a- )% a4u)a )%l .o$#%&o, la )#'ta)ua )% P#&o':%t :a$ía :%':o /u% -% po)u%a& 'a*$#o- #*pota&t%- %& la 'la-% ta$aa)oa ':#l%&a5 Ea po'o po$a$l% /u% %l &u%0o .o$#%&o )%l )%*o'ata'#-t#a&o Pat#'#o A4lc#& -% ap%-ua-% a ll%0a a 'a$o u& 'a*$#o 'o*pl%to )% la -#tua'#(&, 4a /u% %-ta$a -o*%t#)o a 2u%t%- p%-#o&%- paa /u% &o -% )%-0#a-% -%&-#$l%*%&t% )% lo- pa*%to- )%l *o)%lo &%ol#$%al #&-taua)o po lo- *#l#ta%-5 E& lo /u% -% %2#%% al 'o&u&to )% la %.#(&, al 2#&al#3a %l )%'%o )% 198 a& &o -% :a$ía %'up%a)o )% 2o*a -o-t%)a )% la %'%-#(& .%&%al#3a)a, au&/u% %-ta$a& *u4 %t%&)#)a- la%p%'tat#0a- )% /u% la- %2o*a- %'o&(*#'a- %-tu'tual%- /u% -% :alla$a& a)opta&)o 0a#o.o$#%&o- %-t#*ulaa& la %'up%a'#(& pat#%&)o )% u&a $a-% -(l#)a5 Da)a la *a.tu) )%l )%-'%&-o )% lo- -ala#o- %al%- 4 lo- 'a*$#o- 'o&-#)%a$l%- :a$#)o- %& %l %*pl%o, al %*p%3a %l )%'%o )% 199 lo- ta$aa)o%- 4 -u- -#&)#'ato- %& to)a A*+#'a Lat#&a %-ta$a& %& u&a po-#'#(& *u':o p%o /u% u& )%'%o a&t%-5 Dua&t% la -%.u&)a *#ta) )% lo- a;o- o':%&ta K4 %& al.u&o- paí-%- %l po'%-o :a$ía %*p%3a)o a&t%- lo- #&t%&to- )% po&% %& p't#'a po.a*a- )% %-ta$#l#3a'#(& 'au-ao& u& au*%&to )% la a.#ta'#(& la$oal5 u$o t%- :u%l.a- .%&%al%- 'o&ta %l .o$#%&o Sa&%4 %& Ba-#l 4 &o *%&o-
)% t%'% 'o&ta Al2o&-í& %& A.%&t#&a5 Mu':a- )% %-ta- :u%l.a- la- %&'a$%3ao& lo- ta$aa)o%)%l -%'to p$l#'o /u% 'o& %lla- %-po&)ía& a #&t%&to- .u$%&a*%&tal%- )% %)u'# %l ta*a;o )%l -%'to p$l#'o *%)#a&t% la p#0at#3a'#(& )% %*p%-a- /u% %a& pop#%)a) )%l .o$#%&o, o )% #*po&% u&a 'o&.%la'#(& -ala#al al '#ta)o -%'to5 Lo- ta$aa)o%- )%l -%'to *%tal.#'o pa%'ía& :a$% p%)#)o -u pap%l '%&tal %& %l *o0#*#%&to o$%o )%$#)o a /u% la &u%0a polít#'a %'o&(*#'a 2o*%&t( 'a*$#o- *a-#0o- %& la %-tu'tua po2%-#o&al5 A p%-a )% %-ta- %a''#o&%- K%& .a& pat% )%2%&-#0a-, paa %l 'o&u&to )% lo- ta$aa)o%o.aa)o- %l )%'%o )% 198 2u% )% )%ota o, 'ua&)o *%&o-, )% %0%-%-5 E& al.u&o- paí-%la $a-% %'o&(*#'a )%l -#&)#'al#-*o %& la- %*p%-a- *a&u2a'tu%a- 4 %& la- %-tatal%- %-ult( p%u)#'a)a po la )%-#&)u-t#al#3a'#(& 4 la p#)a p#0at#3a'#(& )%l -%'to %-tatal5 E& la *a4oía )% lo- paí-%- la '#-#- )% la )%u)a -upu-o u& au*%&to )%l pao 4 u& )%-'%&-o )% lo- -ala#o-5 La:u%l.a- t%&)ía& a -% )%2%&-#0a- 4 2%'u%&t%*%&t% &o -% .a&a$a &a)a *at%#al 'o& %lla-5 Pa%'ía %0#)%&t% /u% lo- *o0#*#%&to- o$%o- )% A*+#'a Lat#&a -% %&'o&ta$a& %p%#*%&ta&)o ta&-2o*a'#o&%- po2u&)a- /u% 2o*a$a& pat% )% u& au-t% *- .%&%al )% la -o'#%)a) a la&u%0a- '#'u&-ta&'#a- %'o&(*#'a- 4 polít#'a- )% lo- a;o- o':%&ta 4 &o0%&ta5 S# $#%& %a 'lao /u% :a$ía t%*#&a)o u& 'apítulo )% la :#-to#a )% lo- ta$aa)o%- %& A*+#'a Lat#&a, to)a0ía %a )#2í'#l )#-t#&.u# la- 'aa't%í-t#'a- )%l &u%0o -#-t%*a )% %la'#o&%- la$oal%-5 CONCLUSIN
E- )#2í'#l %&'o&ta u&a pauta 'a 4 *o)al )% 2o*a'#(& 4 a'tua'#(& )% lo- *o0#*#%&too$%o- %& to)a A*+#'a Lat#&a5 La- )#2%%&t%- %-tu'tua- po2%-#o&al%- 4 %'o&(*#'a-, po u& la)o, 4 lo- )#-t#&to- -#-t%*a- polít#'o-, po %l oto, :a'%& /u% la )#0%-#)a) )% la %p%#%&'#a -%a la &o*a5 A-#*#-*o, %l 'o&'%pto *#-*o )% u&a :#-to#a 'laa*%&t% )%2#)a )% lo- ta$aa)o% pla&t%a po$l%*a-5 Lo- *o0#*#%&to- o$%o- -o& pat% 2u&)a*%&tal % #&t%.a&t% )% la -o'#%)a) 4 %-t& 0#&'ula)o- a lo /u% -u'%)a %& la %'o&o*ía, %l -#-t%*a polít#'o, la o.aa'#(& )% la #&)u-t#a 4 lo- po'%-o- la$oal%-, 4 %& u&a %-'ala *- a*pl#a, %& la %-tu'tua -o'#al K'a*$#o%& la %-tu'tua po2%-#o&al, *o0#l#)a) -o'#al, pauta- )% %-#)%&'#a, 2o*a- )% #)%&t#)a) 'la-#-ta 4 o'upa'#o&al, %t'+t%a5 E-, )% :%':o, %-t% a-p%'to pol#0al%&t% )% la :#-to#a )% lo- ta$aa)o%lo /u% :a'% /u% -%a ta& )#2í'#l )%-0#&'ulalo )% lo- po'%-o- *a4o%- )% 'a*$#o :#-t(#'o5 E& lo- %-tu)#o- )% lo- *o0#*#%&to- o$%o- )% A*+#'a Lat#&a :a4 u&a t%&)%&'#a &atual a po&% )% %l#%0% lo- paí-%- /u% -o& *a4o%-, *- u$a&o- 4 )% #&)u-t#a *- )%-aolla)a5 El p%-%&t% 'apítulo %2l%a )#':a t%&)%&'#a 4 -u.#%% u& .a)o *a4o )% 'o*u)a) )% la %p%#%&'#a )%l /u% %2l%aía -# -% :u$#%a )%)#'a)o *- at%&'#(& a lo- paí-%- p%/u%;o- )% la %.#(&5 Po ota pat%, %& la $-/u%)a )% u& p#&'#p#o o.aa)o, %l p%-%&t% 'apítulo :a ut#l#3a)o u&a p%#o)#!3a'#(& paa la %.#(& /u% pu%)% -%0# -(lo 'o*o p#*%a apo#*a'#(& a 'a)a u&a )% la- %p%#%&'#a- %-p%'í2#'a*%&t% &a'#o&al%-5 a4, po -upu%-to, #*pota&t%- t%&)%&'#a- -u$4a'%&t%- /u% )a& '#%ta u)a) 4 'o:%%&'#a a la %p%#%&'#a )% lo- ta$aa)o%- %& A*+#'a Lat#&a %&t% 19" 4 1995 Al %*p%3a %l p%ío)o :a$ía u&a po$la'#(& a't#0a u$a&a /u% 'o&-t#tuía u&a *#&oía 'laa*%&t% )%2#)a %& u&a-o'#%)a)%- /u% -%.uía& -#%&)o %& .a& pat% ual%-5 El )o$l% po'%-o )% u$aa'#(& % #&)u-t#al#3a'#(&, u)o a u& p#)o '%'#*#%&to )%*o.2#'o, ta&-2o*( la &atual%3a )% la po$la'#(& a't#0a u$a&a a lo la.o )% lo- '#&'u%&ta a;o- -#.u#%&t%-5 S% *a-#2#'( 4 au&/u% %l -%'to 2o*al '%'#( p#)a*%&t%, lo *#-*o o'u#( 'o& %l -%'to #&2o*al )% la %'o&o*ía, a;a)#%&)o a-í &u%0a- lí&%a- )#0#-o#a- a la- /u% 4a %#-tía& %& %l -%&o )% lo- po$%- u$a&o- /u% ta$aa$a&5 A-#*#-*o, la #&)u-t#al#3a'#(& po)uo 'a*$#o- #*pota&t%- %& la- 'aa't%í-t#'ao'upa'#o&al%- )%-ta'a)a- )% %-t% 'o&u&to )% ta$aa)o%- u$a&o-5 E& %l )%'%o )% 19" lo&'l%o- )% 2o*a'#(& )% la 'la-% ta$aa)oa %-ta$a& K'o*o 'a$ía %-p%a %& u&a- %'o&o*ía)%)#'a)a- a la %pota'#(& %& %l ta&-pot% K2%o'a#l%- 4 *u%ll%- 4 %& la- %*p%-a- )% -%0#'#o- p$l#'o- Kpo)u''#(& )% %l%'t#'#)a), ta&-pot% p$l#'o, -%0#'#o- *u'#pal%-, %t'+t%a5 Lo- -%'to%- )%l 'o&u&to )% ta$aa)o%- /u% %-ta$a& %*pl%a)o- %& .a&)%- 2$#'a po$a$l%*%&t% p%-ta$a& -u- -%0#'#o- %& 2$#'a- t%t#l%-, a *%&u)o %& po$la'#o&%- )% u&a -ola #&)u-t#a o 'o*pa;ía -#tua)a- 2u%a )% la *%t(pol# p#&'#pal5 E& al.u&o- paí-%- :a$ía ta*$#+& u& &u*%o-o 'o&u&to )% *#&%o- /u% 'o*p%&)ía la -%''#(& *- o.aa)a 4 a't#0#-ta )%l *o0#*#%&to o$%o5 A %-ta- 'at%.oía- -u*a*%&t% pol%ta#3a)a- :a4 /u% a;a)# .a& &*%o
)% ta$aa)o%- %-p%'#al#3a)o- 4 at%-a&o- /u% -% )%)#'a$a& a 0a#o- o2#'#o- u$a&o- 'o&-tu''#(&, %la$oa'#(& )% pa& 4 p%paa'#(& )% al#*%&to-, 2$#'a- )% '%0%3a, 'u%o 4 p%&)a- )% 0%-t#, %t'+t%a5 7a& &*%o )% %-ta- p%-o&a- ta$aa$a& %& %-ta$l%'#*#%&to p%/u%;o-5 A 'o*#%&3o- )% lo- a;o- -%t%&ta K4 %& al.u&o- paí-%- a&t%-, %& *u':o- paí-%- )% la %.#(& %l pa&oa*a #&)u-t#al 4 o'upa'#o&al 4a :a$ía 'a*$#a)o5 Po'a- )% la- #&)u-t#a- p%-%&t%- %& loa;o- t%#&ta :a$ía& )%-apa%'#)o o -#/u#%a %p%#*%&ta)o u&a )%'a)%&'#a -#.#'at#0a Kau&/u% %-to &o pu%)% )%'#-% %& %l 'a-o )% la #&)u-t#a t%t#l, /u%, $ao la- p%-#o&%- )% la 'o*p%t%&'#a %ta&%a, -% *o)%( 4 'a*$#( *u':a- )% -u- 'aa't%í-t#'a- 2u&)a*%&tal%- %& lo /u% -% %2%ía a lo- po'%-o- la$oal%-5 S#& %*$a.o, al la)o )% %-ta- #&)u-t#a- *- a&t#.ua-, %'l#p-&)ola- % #&to)u'#%&)o &u%0o- t#po- )% %la'#o&%- la$oal%-, apa%'#%o& &u%0a#&)u-t#a- 4 2o*a- )% a't#0#)a) %'o&(*#'a5 La *- o$0#a )% %-ta- #&)u-t#a- &u%0a- %a %l 'o*pl%o *%tal.#'o, /u% %-ta$a '%&ta)o %& la #&)u-t#a auto*o0#lí-t#'a p%o -% %t%&)ía *u':o *- all )% %lla5 Co& la %pa&-#(& )%l auto*(0#l ll%.ao& la 'o&-tu''#(& )% 'a%t%a- 4 %l ta&-pot% po %lla- 'o*o #0al )%l ta&-pot% po 2%o'a#l 4 %& $a'o- )% 'a$ota%, a-í 'o*o *lt#pl%- #&)u-t#a- au#l#a%- .a-ol#&%a-, tall%%- )% %paa'#(&, %t'+t%a5 Do&)% la *#&%ía 4 la- 2$#'a- t%t#l%- :a$ía& -#)o %& oto t#%*po la- p#&'#pal%- '%a)oa- )% po$la'#o&%- )% u&a -ola #&)u-t#a, %& lo- a;o- -%t%&ta %a *- po$a$l% /u% %-t% pap%l lo )%-%*p%;aa& la- a'%ía-, la- %2#&%ía- p%to/uí*#'a- 4 lo- po3o- )% p%t(l%o5 El '%'#*#%&to )% la a't#0#)a) .u$%&a*%&tal ta*$#+& :a$ía 'au-a)o u&a .a& %pa&-#(& )%l &*%o )% %*pl%o- &o *a&ual%-, &o -(lo %& la- '%'#%&t%- $uo'a'#a-, -#&o ta*$#+& %& la %&-%;a&3a 4 lo- -%0#'#o- )% -a)a)5 Ju&to 'o& la '%a'#(& )% .a& &*%o )% %*p%-a- #&)u-t#al%- )% pop#%)a) %-tatal, %-to -#.#'a$a /u% lo- ta$aa)o%- )%l -%'to p$l#'o, ta&to *a&ual%- 'o*o &o *a&ual%-, 'o&-t#tuía& a:oa u&a pat% #*pota&t% )% la po$la'#(& a't#0a5 Co& la %pa&-#(& paal%la )% 0a#a- 'la-%- )% %*pl%o- po2%-#o&al%-, 4 0a#o- &u%0o- -%'to%- )% -%0#'#o-, la- 2#la- )% lota$aa)o%- &o *a&ual%- au*%&tao& 'o&-#)%a$l%*%&t% %& %l p%ío)o )% '#&'u%&ta a;o-5 G#&al*%&t%, la u$aa'#(& *a-#0a :#&':( la- 2#la- )% la- a't#0#)a)%- )#0%-a- a la- /u% a:oa .%&%al*%&t% -% )a$a %l &o*$% )% >-%'to #&2o*al?5 E& 198, al #.ual /u% %& 19", la%p%#%&'#a- po2%-#o&al%- )%l 'o&u&to )% ta$aa)o%- u$a&o- )% A*+#'a Lat#&a 2u%o& %t%*a)a*%&t% )#0%-a-5 Au&/u% %l &*%o )% ta$aa)o%- %*pl%a)o*o*%&to %p%-%&t( %-to la %p%#%&'#a la$oal &o*al5 Ta*po'o Ka p%-a )% la at%&'#(& /u% l% p%-tao& lo- :#-to#a)o%- 4 lo- '#%&tí2#'o- -o'#al%- 2u% &u&'a %l ta$ao %& u&a 2$#'a la 2o*a *- 'o*& )% %*pl%o )% la 'la-% ta$aa)oa %& A*+#'a Lat#&a K)%l *#-*o *o)o /u% a*- lo 2u% %& lo- paí-%- #&)u-t#al%- )% Euopa 4 %& lo- E-ta)o- U)o-5 E-ta- t%&)%&'#a- *u4 .%&%al%- -% %-ol0#%o& )% )#0%-a- 2o*a- %& )#2%%&t%- paí-%-, a)/u##%&)o 2o*a- #&-t#tu'#o&al%- *u4 )#2%%&t%-5 E-to &o t#%&% &a)a )% %ta;o, )a)a la *ult#pl#'#)a) )% 'au'%- po *%)#o )% lo- 'ual%- lo- ta$aa)o%- po)ía& tata )% p%-#o&a paa *%oa -u -#tua'#(&5 Paa %*p%3a, %l %l )% -#&)#'a'#(& )% la po$la'#(& a't#0a 4 la- 2o*a%& /u% lo- -#&)#'ato- %-ta$a& o.aa)o- 4 2u&'#o&a$a& 0a#a$a& 'o&-#)%a$l%*%&t%, %& pat% )%$#)o a la- )#2%%&'#a- )% lo- '()#.o- uí)#'o-, %& pat% a la- )#2%%&t%- %-tu'tua- #&)u-t#al%4 %& pat% a la- )#2%%&'#a- %& lo- -#-t%*a- polít#'o-5 Da)a la tu$ul%&'#a %'o&(*#'a 4 polít#'a )% *u':o- paí-%- lat#&oa*%#'a&o-, la- 2o*a- )ua)%a- % #&-t#tu'#o&al#3a)a- )% #&'opoa'#(& )% lo- ta$aa)o%- %a& #&2%'u%&t%- KM+#'o %a u&a %'%p'#(& &ota$l%5 A&t% u&a'o&)#'#o&%- %'o&(*#'a- 4 polít#'a- /u% 'a*$#a$a& p#)a*%&t%, lo- lí)%%- -#&)#'al%- 4 loa't#0#-ta- )% la- $a-%- %-po&)#%o& )% )#0%-a- *a&%a-, a 0%'%- -#& 'o*p%&)%-% u&o- a oto-5 E& %l %l *- .%&%al lo- *o0#*#%&to- o$%o- 2%'u%&t%*%&t% %-ta$a& )#0#)#)o- a&t% la 'u%-t#(& )% -# 'o&0%&ía 'oop%a 'o& lo- pato&o- 4 %l %-ta)o 'o& %l 2#& )% au*%&ta al *#*o %l pa-t%l /u% *- ta)% -% %pat#ía o -# :a$ía /u% '%a 'o&2l#'to- )% -u*a '%o %la'#o&a)o'o& &%.o'#a'#o&%- )%l %&)#*#%&to 4 a-u&to- )#-t#$ut#0o- 4 )%a /u% %l '%'#*#%&to a la.o pla3o 'u#)aa )% -í *#-*o5 La 2alta )% )#%'t#'%- 'laa- paa %l 'o&u&to )% la %'o&o*ía polít#'a -%&'#lla*%&t% %a'%$a$a %-ta a*$#0al%&'#a #&:%%&t% a la a'tua'#(& )% lo- ta$aa)o%-5 A %-ta- 2u%3a- a*pl#a- /u% o$-ta'ul#3a$a& la- pauta- %-ta$l%- )% #&'opoa'#(& :a4 /u% a;a)# lo%2%'to- p%tu$a)o%- )%l pop#o 'a*$#o #&)u-t#al5 Al a$a&)o&a %l pu&to &%ul.#'o )%l *o0#*#%&to o$%o lo- 2%o'a#l%-, la *#&%ía, lo- t%t#l%- 4 la- %*p%-a- )% -%0#'#o- p$l#'o- paa pa-a al -%'to *%tal.#'o K4 lu%.o al %*pl%o p$l#'o, 'a*$#( %l 'a't% )% lo- 'o&2l#'to- la$oal%-5 La- &u%0a-