KORRIKA ADITUEKIN
2. maila Euskara Kultura Korrika
HIZKETAN Ataza honetan Korrikan adituak direnen esanak entzungo ditugu, eta korrikaren hastapenak ere ezagutuko ditugu. Honez gain, eskemak egiten ikasteko teknika bat ere ikusiko dugu. Horretarako: a. Korrikan aditua omen den lagun baten azalpenak entzun eta gezurrak identifikatuko ditugu. b. Korrikaren hastapenetara eramango gaituen erreportaje bat irakurri eta elkarri kontatuko diogu eskema baten laguntzaz. c. “Korrikak mende laurdena” gaitzat hartuta erreportaje erreport aje bat idatziko dugu.
ATAZAK PROZEDURA: A ata ataza: za: korrikolo korrikologoare goaren n esanak Atazaurrea: Atazaur rea: Gaia aurkeztu eta Korrikako irudiak ikusi i kusi ”Urkatua” jolasaren bitartez "korrikologoa" hitza asmarazi eta beraien ustez korrikologoa zer den azalduko dute. Hau baliatuta irakasleak gaia aurkeztuko du. Girotzeko Korrikako irudi batzuk ikusi (Korrika 12-ko bideoan "Korrika irudiak" edo “Ikus-entzunezkoak 2” DVD bilduman) eta komentatu.
Ataza: Korrikologoari egindako elkarrizketa entzun eta gezurrak identifikatu Elkarrizketa entzun (Korrika 12-ko CDean, "Korrika badator" entzungaia) eta korrikologoak erantzun duena jasoko dute hirunaka “Mikelek esan duena” zutabean (3. or.). Korrikologoak hainbat gezur esan ditu eta hirunaka korrikologoaren gezurrak identifikatuko dituzte. “Zuk uste duzuna” zutabean beraien ustez galdera horien erantzun egokia zein den jarriko dute (3. or.).
Feedbacka: zuzenketa eta balorazioa egin Galderaz galdera zuzentzen joango gara gezur guztiak identifikatu arte (ikus 10. eta 11. orriak). Beraien ustez gezurrik handiena eta sinesgarriena zein izan den esan eta arrazoituko dute.
B ataza: atsedenik hartu ez duen lekukoa a ataza: erreportaje zati bat irakurri, eskemak egiten ikasi, eta ahozko azalpenak eman "Atsedenik hartu ez duen lekukoa" erreportaje zati bat irakurriko dugu (4. or.). ”Eskemak egiten” ariketan, azpimarratzea egiteko modu bat ikusi eta adibidean emandako pausuak aztertuko ditugu (5. or.): ea ideiak ongi jasoak dauden, zer sumatzen duten faltan, zer soberan... “Atsedenik hartu ez duen lekukoa” artikuluko beste bi atal irakurriko dituzte: batzuei 6. orria emango diegu, eta besteei 7. orria. Bakoitzak egokitu zaion zatia azpimarratu eta eskema egingo du. Pasarte ezberdinak irakurri dituzten ikasleak binaka elkartu eta eskemaren laguntzaz irakurritakoa elkarri azalduko diote.
Feedbacka: balorazioa egin Irakurritakoari buruz pentsatzen duguna esango dugu: zer den atentzioa gehien eman diguna, zein datu berri jakin dugun, gauzak asko aldatu ote diren, gaur egun jendeak nola bizi duen Korrika... Eskemak egiteko jarraitu dugun prozesua zer iruditu zaigun, eskema lagungarria izan zaigun...
b ataza: “Korrikak mende laurdena” dela-eta erreportaje bat idatzi ”Euskararen erronka berriak” pasartea irakurriko dugu, eta kazetariak “adierazpenak” txertatzeko erabili dituen baliabideak zerrendatuko ditugu arbelean (8. or.): zehar estiloa, -ren ustez... Nork bere erreportaje zatia berriro irakurri (6. edo 7. orr.) eta kazetariak adierazpenak txertatzeko erabili ditue n loturak azp imarratuko dit ditugu: ugu: zeh zehar ar est estilo iloa, a, -ren arabera, -ren ustez... Kazetari “bihurtu” eta ikaskide zein irakasleen adierazpenak jasoko ditugu elkarri galderak eginez (9. or.). Oharra: komeni da ikasle kopuruaren arabera, irakasleak trukaketa hau nola egingo duen aurrez pentsatzea: hirukoteak egin, guztiok guztiokin zutik...
Bakoitzak jaso dituen adierazpenetan oinarriturik, eta “Korrikaren mende laurdena” gai nagusitzat hartuta, erreportaje bat idatziko dugu.
Feedbacka: zuzenketa taldetxoetan Hirunaka bilduta, bi ikaskideen erreportajea irakurri eta zalantza sortzen diguten pasarteak zein akatsak azpimarratuko ditugu. Nork bere idazlan “azpimarratua” berrikusiko du, eta aldaketa zein zuzenketak egingo ditu. Hau dena egiterakoan izan ditugun zalantza eta zailtasunak talde handian azaldu eta argituko ditugu.
Atazaostea: Atazaos tea: zabalduko ditugun erreportajeak aukeratu Hirukote bakoitzak erreportaje bat aukeratuko du besteei aurkezteko. Aukeratutakoa ozen irakurriko dugu eta guztion artean herriko aldizkarira bidaltzeko bat aukeratuko dugu (Euskaltegiko paretan ere jar ditzakegu aukeratutako erreportajeak).
2
ZER
DIO ADITUAK?
Irratsaio honetan Korrikaz asko omen dakien lagun batek hitz egingo digu. Adi entzun esango duena. Lehenengo zutabean Mikelek esan duena jaso ezazu. Bigarrenean, berriz, zuk uste duzuna. Bat al datoz Mikelen erantzuna eta zure iritzia?
GALDERAK
MIKELEN ERANTZUNAK
LEHENENGO KORRIKA Noiz eta zelan sortu zen Korrika antolatzeko ideia?
Nork hartu zuen parte Korrikako sorreran?
Zeintzuk izan ziren Korrika 1en helburuak?
KORRIKAREN EZAUGARRIAK Noiz antolatzen da?
Zenbat kilometro egiten dira?
Zenbat egun, eta egunean zenbat ordu irauten du?
Bestelako ezaugarriak:
KORRIKAREN OSAGAIAK
Leloa: Uniformea: Lekukoa: Besterik:
3
ZUK USTE DUZUNA
KORRIKAK 20
URTE
20 urte? Bai, bai badakigu dagoeneko mende laurdena ere egin duela Korrikak, baina gaurkoan Korrikak 20 urte bete zitueneko artikulu bat ekarri nahi izan dugu gogora. Bertan Korrikaren hastapenen berri ematen zaigu. Irakurri arretaz, gero ariketatxo bat egingo baitugu.
Atsedenik hartu ez duen lekukoa Korrikak 20 urteko ibilbidea osatuko du hilaren 29an.
Ez dira hauek une gozoak AEKrentzat, Espainiako Entzutegi Nazionaleko Baltasar Garzonek plazaratu berri duen autoa dela eta. Bada, ordea, AEK-ko kideak eta euskara bere sentitzen duen edonor gehiago poztuko duen arrazoirik egunotan. Koordinakundearen ekimenez eta haren altzoan sortu zen Korrikak 20 urte beteko baititu heldu den asteazkenean. 1980ko azaroaren 29an, Oñatiko Unibertsitatean jarri zen aurrenekoz abian Remigio Mendiburu eskultoreak zurez eginiko lekukoa, eta harrezkero beste hamar ekitalditan erabili dute, Euskal Herriko lur ral deo soa n zeh zehar ar,, esku eskuz z esku esku,, leloz leloz lel lelo o eta urratsez urrats.
egokitu zitzaidana. Oso abiada bizkorrean abiatu zela oroitzen dut, azken finean hura baitzen ekimenaren asmoa, euskara azkar abia zedila. Korrikan hasi aurreko uneak ere gogoragarriak zaizkit oso. Bagenekien gauza berri batean sartzen ari ginela, denok interes ha nd ia re ki n har hartu tu genue genuen, n, lagun lagundu du nahi nahi iza izan n genien ideia hori izan zutenei". Galdos
Eli "Kanpoko giroa oso hotza izanagatik, barruan berotasun handia nuela egin nuen korrikaldi hura"
Satrustegiren ostean Txantxiku eskolako lau haurrek hartu zuten lekukoa, eta haiek garai hartan Oñatiko alkate zen Eli Galdosi pasatu zioten testigua. Galdosek "garai itxaropentsu" bezala gogoratzen du Korrika sortu zeneko hura: "Franco hil eta gero eta lehen hauteskunde demokratikoak izan ostean, abertzaletasuna nagusi zen, eta ilusio handia genuen aurrera egiteko. 1965ean jarri genuen martxan lehenengo ikastola Oñatin bertan, eta ordutik 1980 arte lan bikaina egin zen. 1980an giroa polita zen oso". Lekukoa hartzean elurra ari zela oroitzen du Galdosek: "Ni gripeak jota nengoen, eta ohean izan nintzen egun osoan. Baina hura derrigor egin behar zela pentsatu nuen eta, hala, kilometro hura egitera atera nintzen. Jende andana bildu zen Oñatiko kaleetan eta, kanpoko giroa oso hotza izanagatik, barruan berotasun handia nuela egin nuen korrikaldi hura".
Josemari Satrustegi garai hartan Euskaltzaindiaren idazkari zenari egokitu zitzaion Korrikaren 0 kilometroa egitea: "Ideia ona iruditu zitzaidan duela 20 urte sortu zen hura: kilometroz kilometro, her herriz riz herri, herri, Euskal Euskal Herri Herri osoko osoko geografi geografia a zeharkatzea. Azken batean euskara biztanle bakoitzaren ahoan dago eta", adierazi dio EGUNKARIAri Satrustegik: "Hasieran hura asmoa besterik ez zen. Bidea eta Korrika bera hutsean bizitako zerbait ziren, eta bide horretan hutsaren zeroa izan zen nolabait niri egitea
4
SKEM EMA A EG EGIT ITEN EN ESK Unitate honetan, eskemak ongi egiteko, ongi azpimarratzea zeinen garrantzitsua den ikusiko dugu. Kontuan izan modu askotan azpimarra daitekeela testu bat, eta beraz, hau adibide bat besterik ez da, eredu bat.
1. ESK SKEM EMA A EG EGIN IN BA BAIN INO O
LEHE LE HEN N, AD ADII ET ETA A AR ARRE RET TAZ IR IRAK AKUR URRI RI ET ETA A HO HONE NELA LA AZ AZPI PIMA MARR RRA ATU DU DUGU GU:
- Bi kolore (modu) erabili ditugu: Kolore batekin (letra (letra lodiz) lodiz) zera azpimarratu dugu: "Zeri buruz hitz egiten du paragrafo honek?". Horretarako nahikoa da, paragrafo bakoitzean hitz bat edo bi azpimarratzea. Beste kolore batekin (azpimarratuta) zera azpimarratu dugu: "Zer esaten du horri buruz?". Kontuan hartu, orduan eta gehiago azpimarratu hainbat eta zailago identifikatuko duzula ideia nagusia. Adibide bat jartzeagatik, aditz-laguntzaileek, normalean ez digute ezinbesteko informazioa ematen, beraz, ez ditugu azpimarratuko. Ez dir dira a hauek hauek une goz gozoak oak AE AEKre Krentz ntzat, at, Espainiako Entzutegi Nazionaleko Baltasar Garzon Garzonek ek plazaratu berri duen autoa dela eta. Bada, ordea, ordea, AEK-ko AEK-ko kideak eta euskara bere sentitzen duen edonor gehiago poztuko duen arrazoirik egunotan.
nolabait niri egitea egokitu zitzaidana. Oso abiada bizkorrean abiatu zela oroitze oroitzen n dut, dut, azken finean hura baitzen ekimenaren asmoa, euskara azkar abia zedila. Korrikan hasi aurreko uneak ere gogoragarriak zaizkit oso. Bagenekien gauza berri batean sartzen ari ginela, denok interes handia rekin har hartu tu ge genu nuen en,, lagundu nahi izan genien ideia hori izan zutenei".
Koordinakundearen ekimenez eta haren altzoan sortu zen Korrikak 20 urte beteko baititu heldu den asteazkenean. 1980ko azaroaren 29an, Oñatiko Uniberts Unib ertsita itatean tean jarri jarri zen aurreneko aurrenekoz z abian Remi Remigio gio Mendibu Mend iburu ru esk eskult ultore oreak ak zur zurez ez egi eginik niko o le ku ko a, e ta h ar rezkero beste hamar ekit ekitaldi alditan tan erabi erabili li dute, Euskal Herriko lurralde osoan zehar, eskuz esku, leloz lelo lelo eta urratsez urratsez urrats. urrats.
Satrustegiren ostean Txantxiku eskolako lau haurrek hartu zuten lekukoa, eta haiek garai hartan Oñatiko alkate zen Eli Galdosi pasatu zioten testigua. Galdosek Galdos ek "garai "garai itxaropen itxaropentsu" tsu" bezala gogorat gogoratzen zen du Korrika sortu zeneko hura: "Franco hil eta gero eta lehen hauteskunde demokratikoak izan ostean, abertzaletasuna nagusi zen, eta ilusio handia genuen aurrera egiteko. 1965ean jarri genuen martxan lehenengo ikastola Oñatin bertan, eta ordutik 1980 arte lan bikaina egin zen. 1980an giroa polita zen oso". Lekukoa hartzean elurra ari zela oroitzen oroitzen du Galdosek: "Ni gripeak jota jota nengoen nengoen,, eta ohean izan nintzen egun osoan. Baina hura derrigor egin behar zela pentsatu nuen eta, hala, kilometro hura egitera atera nintzen. Jende andana bildu zen Oñatiko kaleetan eta, kanpoko giroa oso hotza izanagatik, barruan berotasun berota sun handia nuela egin nuen korrikaldi korrikaldi hura".
Josemari Satrustegi garai hartan Euskaltzaindiaren idazkari zenari egokitu zitzaion Korrik Kor rikare aren n 0 kil kilome ometro troa a egi egitea tea:: "Ide "Ideia ia ona iru irudit ditu u zitzaidan duela 20 urte sortu zen hura: kilometroz kilometro, herr herriz iz herri, herri, Euskal Euskal Herri Herri osoko geogra geografia fia zeharkatzea. Azken batean euskara biztanle bakoitzaren ahoan dago eta", adierazi dio EGUNKARI EGUN KARIAri Ari Satrus Satrustegik tegik:: "Hasieran "Hasieran hura asmoa asmoa besterik besteri k ez zen. Bidea eta Korrika Korrika bera hutsean bizitako bizitako zerbait ziren, eta bide horretan hutsaren zeroa izan zen
2. AZPI ZPIMAR MARRA RATUT TUTAKOT AKOTIK IK ATER TERA A DUG DUGUN UN Garzon
Autoa plazaratu berri. Une latzak AEKrentzat.
Korrikak 20 urte
Josemari Satrustegi
Eli Galdos
ESKEMA ESK EMA:
1980ko azaroaren 29an abiatu Remigio Mendiburuk egin lekukoa Ordutik 10 ekitaldi: lurralde osoan, eskuz esku, leloz lelo... 0 Kilometroa egin Iritzia: ideia ona, baina asmoa besterik ez zen Oroitzapenak: abiada bizkorrean abiatu zen; asmoa euskara azkar abiatzea interes handiarekin hartu "Garai itxaropentsu" bezala gogoratzen; Franko hil, lehen hauteskunde, lehen ikastola... Oroitzapena: 3. kilometroan hartu lekukoa. Gripeak jota joan. Jende andana bildu Kanpoko giroa oso hotza, barruan berotasun handia 5
A) KORRIKAK 20
URTE
Artikuluaren lehen zatia, aurkezpena, nola azpimarratu dugun eta egindako eskema aztertu ondoren, zure txanda da. Irakurri artikuluaren atal hau eta azpimarratu bi koloretan. koloretan. Ondoren egin eskema bat, zure ikaskideei azalpenak emateko lagungarri izango zaizuna.
Atsedenik hartu ez duen lekukoa Korrikak 20 urteko ibilbidea osatuko du hilaren 29an.
Premiak eragindako talde lanaren emaitza Hogei urte igaro dira lehen aldi hartatik, ikasi nahi zuenak dohainik ikasteko eskubidea zuela, eta zertxobait gehiago ideia eta proiektu haren inguruan horre horretarak tarako o ere dirua behar zen". Behar horiek buruan hainbat pertsona lanean jarri zirenetik, baina oroimen izanik, AEKren aldeko kanpaina bat biribiltzea pentsatu onez gogoratzen du Korrikaren sortze garai zuten koordinakundeko kideek, eta kanpaina hura Julen Kaltzadak, AEK-ko garai hartako horrekin dirua lortzeaz gain mezu bat igorri J. Kaltzada Bizkaiko arduradunak: "Korrika sortzeko “Korrika talde oso zezaketela deliberatu zuten. ideiari buruz bada makina bat bitxikeria, baita baten lanaren guztiz egia ez diren istoriorik ere. Baina egia emaitza izan zen. Ordurako egina zegoen zera da: behar nabarmen bati, premia bati AEK-ko kideak, Euskaltzaindiaren Bai Euskarari kanpaina. Bai Euskarari erantzuteko asmoz sortu zela ekitaldi hura. Hura publizista talde batek (Bittor Artola, Enrike kanpainan Ibabe) diseinatu zuen, eta haiengana jo zuten parte hartu AEK Gipuzkoan eta Bizkaian nahiko AEK-koek. Pertsona ugariz osatutako talde bat zutenak eta indartua zegoen. Araban eta Nafarroan bildu zen pixkana: besteak beste, tartean ziren beste zenbait hiriburu eta euskal eremuetara mugatzen Albaro Gurrea, Joxepe Zuazo, Joseba Kanpo, elkarte eta zen, eta Iparraldean oraindik sartzeke zen. Urtsa Errazti, Natxo de Felipe, Kaltzada bera erakundetako Horregatik, Koordinakundea sendotu eta eta arestian aipaturiko bi publizistak ere bai: jendea ere batu Euskal Herrian hedatzeko asmoa genuen. "Korrika talde oso baten lanaren emaitza izan baitzen” AEK-k ez baitzuen zentzurik euskara Euskal zen. AEK-ko kideak kideak,, Bai Euska Euskarari rari kanpa kanpainan inan Herri osoan zabaltzeko asmorik ez bazuen". Beste parte hartu zutenak eta beste zenbait elkarte eta arazorik ere bazutela bazutela nabarme nabarmendu ndu dio dio EGUNKA EGUNKARIAri RIAri era erakun kundet detako ako je jend ndea ea er ere e batu batu baitz baitzen en", ", oroi oroitu tu digu digu Kaltzadak: “euskararen “euskararen irakaskuntza, batez ere helduena, Kaltzadak. oso motel zegoen. Talde didaktiko bat sortu genuen arlo horretan laguntzeko, eta, gainera, uste genuen euskara
6
B) KORRIKAK 20
URTE
Artikuluaren lehen zatia, aurkezpena, nola azpimarratu dugun eta egindako eskema aztertu ondoren, zure txanda da. Irakurri artikuluaren atal hau eta azpimarratu bi koloretan. koloretan. Ondoren egin eskema bat, zure ikaskideei azalpenak emateko lagungarri izango zaizuna.
Atsedenik hartu ez duen lekukoa Korrikak 20 urteko ibilbidea osatuko du hilaren 29an. Presa eta lurraldetasuna
Beste elementu aipagarrietako bat aldi bakoitzerako sortzen den abestia izan ohi da. Korrika Apurka, hainbat ideia eta ekarpen azaltzen egiteko ezinbesteko baldintza izaten da bihotzaren, joan ziren mahai gainera. Azkenean, AEKren aldeko arnasaren eta oinen erritmoa bateratzea. kanpaina hark lasterketa baten itxura izango zuela Korrikalariari laguntzeko asmoz, AEK-k hainbat erabaki zuten: "Ideia Euskal Herria errelebo-karrera musikari eta bertsolariren bitartez, doinua jarri izan dio batekin zeharkatzea zen, batetik propaganda egiteko lasterketari. Aski ezagun egin diren abestiekin batera, eta bestetik mezu bat zabaltzeko", azaldu digu lehen bertsozale zein bertsolariek lasterketa honi botatako Korrika hartan eta ondorengo lauretan ere koordinatzaile bertsoen zerrenda amaiezina da. Lehen Korrikarako nagusi lana bete zuen Urtsa Erraztik. ereserkitzat Xabier Amurizaren bertsoak aukeratu zituzten, eta atzetik beste asko etorri ziren. Besteak Korrikak helarazi behar zuen mezuak beste, Xabier Saldias, Akelarre, Oskorri, Kepa bi ideia nagusi islatu behar zituen, Kaltzada Urtsa Errazti Junkera eta Edorta Jimenez eta Tapia eta eta Erraztiren aburuz. "Euskara irakasteko Leturia arduratu dira lan horretaz. "Euskara presa zegoela islatu nahi genuen, batetik, eta, irakasteko bestetik, lurraldetasunaren ideia azaldu nahi Ezbairik gabe, lekukoa da Korrikaren osagai presa genuen, nazio bat barik euskara irakasteak ez garrantzitsuenetakoa, garrantzitsuena egian. zegoela zuela zentzurik". Handik sortu zen lehen islatu nahi Hori baita euskara pertsona batetik bestera, Korrika hartako leloa: Korrika Euskal Herria. ahotik ahora eraman behar dela erakusten genuen” Presaren ideia lehen terminoak azaltzen duen ikurra. Hamaika alditan ezin konta ahala zuen, eta lurraldetasunarena, bigarrenak. Geroztik, eskuek eraman dute AEKren ikur esanguratsu ohiko eta legezko bilakatu da Korrika aldi bakoitzean bilakatu den lekukoa. Estreinako Korrikarako, lelo bat sortzea. Urteen joan-etorrian ezagunak egin Remigio Mendiburu eskultoreak zurez egin zuen figura: dira, besteak beste, Euskaraz eta kitto, Herri bat, txandakatzeko lekukoa, bata besteari ematekoa, eta hizkuntza bat, Euskara euskaldunok dugu eta Jalgi barruan euskararen mezu bat darama, Rikardo hadi euskaraz ziotenak. Arregik 1966an idatzitakoa hain zuzen ere. Hamaika istripu izan ditu (galdu izan da, urratu....), lehenengo Leloez gain, badira Korrikaren ezinbesteko Korrikatik bertatik hasita, eta helmugara beti zelo, ezaugarri bilakatu diren elementuak ere: korrikalariaren alanbre edo delakoez josita heldu da. Iritsi, iritsi egin uniformeko elementu bakar eta bereizgarria petoa da, ordea, eta datorren urtean egingo den Korrikan izan ohi da. Hura jantzita ekimeneko kide sentitzen da ere irteeran izango da seguru. Atsedenik ez du korrikalaria. lekukoak, oraindik bederen haren beharrean gara eta.
7
USKA KARA RARE REN N EUS
ERRO ER RONK NKA A BE BERR RRIA IAK K
Irakurri dugun erreportajean, Korrikan parte hartu zutenen adierazpenek pisu handia hartzen dute. Hemen kazetariak erreportajea nola osatu duen ikusiko dugu. Batetik, parte hartzaileen adierazpenak jarri ditugu, eta bestetik, kazetariak idatzi duena. Irakur ezazu arretaz testua:
ADIERAZPENAK: Eli Galdosek, Korrika 1ean lehenengo kilometroan lekukoa eraman zuenak, zera esan du: "Euskara ez da hizkuntza bat soilik, sentipenekin lotua dagoen beste zerbait handiagoa baizik. Batzuetan iruditzen zait politikari loturik gehiegi erabili izan dugula guztiok, eta hor da, nire ustez, euskararen ahultasun handiena. Dudarik ez dut AEK oso ona izan dela euskararentzat, eta, gainera, oreka bat izatera izatera heldu dela dela iruditzen iruditzen zait" Josemari Satrustegik, Korrika 1ean O kilometroan lekukoa eraman zuenak, zera esan du: "20 urte hauetan aldaketa handiak izan dira Euskal Herrian: Iparraldean motelago doa, baina euskararen harrabotsa entzuna da dagoeneko. Beraz, orain hogei urteko mezuak ez du zentzurik, orduko helburua betea da, Euskal Herriko txoko guztietara euskararen harrabotsa iristeko tresna izan da Korrika" "Euskararen arazoak ez dira amaitu, hirugarren milurtekoan murgilduta gaudela, eta hor ikusten dut nik abiapuntu berria. Orain badugu duela 20 urte ez genuen kezka, baina kezka hori euskara erabiltzeraino iritsi al da gaur egun? Euskaran prestatuak diren pertsonek euskara eguneroko bizian baliat baliatzea zea da erronka bat" Xabier Ugaldek, Korrika 12n arduradun lanak bete zituenak, zera esan du: "20 urte igaro dira lehen Korrika hartatik, eta epe horretan lan handia egin da. Garai hartan beharrezkoa beharr ezkoa zen astinaldi hura, gizartea euskararen arazoaz jabe zedin. Guk hasiera haietan haietan lan egin zutenen herentzia jaso dugu. Aurrerapausoak eman dira, baina oraindik urrats gehiago egin beharrean gaude" DIERAZPENE PENET TAN ADIERAZ
OINARRITUT OINARRI TUTAKO AKO ERREP ERREPORT ORTAJEA AJEA:
Euskararen erronka berriak Korrikaren 20 urteko ibilbideari erreparatuz, balorazio ona egiten du Eli Galdosek: "Euskara ez da hizkuntza bat soilik, sentipenekin lotua dagoen beste zerbait handiagoa baizik. Batzuetan iruditzen zait politikari loturik gehiegi erabili izan dugula guztiok, eta hor da, nire ustez, euskararen ahultasun handiena. Dudarik ez dut AEK oso ona izan dela euskararentzat, eta, gainera, oreka bat izatera heldu dela iruditzen za zait it". ". Satrustegiren aburuz, “20 urte hauetan aldaketa handiak izan dira Euskal Herrian: Iparraldean motelago doa, baina euskararen harrabotsa entzuna da dagoeneko. Beraz, orain hogei urteko mezuak ez du zentzurik,
AZT ZTER ERTU TU IR IRAK AKURR URRII
orduko helburua betea da, Euskal Herriko txoko guztietara euskararen harrabotsa iristeko tresna izan da Korrika". Satrustegiren ustetan, beste abiapuntu bati heldu behar zaio: "Euskararen arazoak ez dira amaitu, hirugarren milurtekoan murgilduta gaudela, eta hor ikusten dut nik abiapuntu berria. Orain badugu duela 20 urte ez genuen kezka, baina kezka hori euskara erabiltzeraino iritsi al da gaur egun? Euskaran prestatuak diren pertsonek euskara eguneroko bizian baliatzea da erronka bat". Baina erronka gehiago badira, Satrustegiren iritziz: "Euskararen mezua Europa Bateratuari bota beharko litzaioke. Ni ez nintzateke geratuko txokokerietan eta
baserrikerie baserrik erietan. tan. Eus Euskar karak ak bad badu u kultura garrantzia, Europa osoan adierazten hasteko modukoa". Datorren urtean egingo den XII. Korrika antolatzeaz arduratzen den Xabier Ugalderen gogoetak ere bide beretik doaz: "20 urte igaro dira lehen Korrika hartatik, eta epe horretan lan handia egin da. Garai hartan beharrezkoa zen astinaldi hura, gizartea euskararen arazoaz jabe zedin. Guk hasiera haietan lan egin zutenen herentzia jaso dugu. Aurrerapausoak eman dira, baina oraindik urrats gehiago egin beharrean gaude". Datorren urteko martxoan abian jarriko den Korrikak baditu erronka berriak.
DUZU DU ZUN N ER ERRE REPO PORT RTAJ AJE E ZA ZATI TIA A ET ETA A AZ AZPI PIMA MARRA RRATU TU: - R ... REN EN USTEZ , - R REN EN IRITZIZ ...
8
ORRI RIKA KAK K KOR
MEND ME NDE E LA LAUR URDE DENA NA
Orain zuek izango zarete kazetariak. Zuen egitekoa hauxe izango da: 1.- Euskaltegiko bi edo hiru pertsonari (ikaskide, irakasle...) irakasle...) bere Korrika esperientzia eta Korrikari buruzko iritziak galdetu eta adierazpenak jaso egingo dituzue. 2.- Korrikak mende laurdena bete duela-eta erreportaje bat idatziko duzue adierazpenak bertan txertatuz.
ADIERAZPENAK: ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................... 9
TRANSKRIPZIOA ORRIKO IKOLOG LOGOAR OARII KORR
EGINDA EGI NDAKO KO ELK ELKARR ARRIZK IZKET ETA A, DA DATU TU FA FAL LTSUA TSUAK K AZPIM AZPIMARRA ARRATUT TUTA A
Korrika 12-ko CDan: “Korrika badator” -Korrika badator! Martxoaren 29a gainean dugu. Egun bakan batzuk baino ez dira falta, eta Euskal Herriko kaleak korrikalariz bete dira: umeak eta ez horren umeak, baserritarrak eta kalekumeak, neskak eta mutilak, erretzaileak eta ez erretzaileak, ... denak ari dira, jada, giharrak prestatzen eta beroketa ariketak egiten norberaren herritik igarotzen denean lekukoaren atzean ahal beste kilometro egiteko asmoz. Guztiontzat ezaguna da Korrika, behin baino gehiagotan ikusi dugu gure kaleetatik pasatzen eta gutariko hainbatek zapatilaren bat urratu dugu aurreko aurr eko edizioko errekor pertsonala hautsi nahian. Baina, zer dakigu Korrikaz? Zelan sortu zen ideia bitxi hau? Zeren atzean dabil horrenbeste lagun arineketan? Nondik dator Korrika eta non gordetzen da, arnas estuka, ihes egiten utzi behar dugunean? Galdera guzti hauei erantzuteko Mikel Azkarregi ekarri dugu gure estudioetara. Gabon Mikel. -Gabon guztioi. -Euskal Filologian lizentziaduna, Ilunpe Etnologia Taldeko partaidea eta sortzaileetako bat, EHUko euskal jai eta parranda saileko lehendakaria, ... -Idazkari nagusia. Lehendakaria Martina Urbeltz dugu orain. -Barkatu, idazkari nagusia,... eta horrez gain, euskararen inguruan antolatzen diren ekitaldiez ere hainbat lan argitaratuduzu, horien artean, 1995ean oker ez banago, "Korrika, maldan behera eta frenorik gabe" izenekoa. -Hala da, bai. Korrika euskararen inguruan inoiz antolatu den ekitaldi garrantzitsuenetakoa bihurtu zaigu aspaldian, eta haren inguruan idaztea merezi zuela pentsatu nuen. -Korrika berri bat gainean dugun honetan, Mikel, azal zeniezaieke gure entzuleei zelan sortu zen lasterketa lasterke ta bit bitxih xihau? au? -Bai. Bada, Korrika duela 20 bat urte jaio zen. Hasieran ideia zoroa zirudien. Lagun batzuen arteko afari batean sortu erdi txantxetan erdi serio, baina berehala hasi zen forma hartzen eta 1980an lehenengo edizioa antolatu zen. Korrika AEKren ekitaldia da, hori jakina da, baina sorrera hartan, AEK-ko kideez gain beste jende ugarik ere hartu parte: Bai Euskarari kanpainako publizistak publizistak esate baterako, Natxo de Felipe abeslaria, Joxepe Zuazo, ... Eta Euskal Herritik kanpoko hainbat lagun ere ibili zen antolakuntzan murgilduta: Umberto Eco italiar idazle ezagunak, adibidez, lehenengo Korrika haren mezua idatzi zuen. -Eta zer dela eta otu zitzaien horrelako lasterketa antolatzea? Zein zuten helburua? -Lehenengo Korrika hartako leloa "Korrika Euskal Herria" izan zen, eta leloak argi uzten du Korrika haren zergatia. Euskara arrisku bizian zegoen, lan handia egiteko beharra zegoen eta presa zegoen lan horri ekiteko, eta hori dena ekarri nahi zuen burura Korrika hitzak eta lasterketa edo ekitaldiak berak: presa, euskara berreskuratzeko presa. Eta Eta bigarren aldeak, Euskal Herriaren lurraldetasuna aldarrikatu nahi zuen: euskara Euskal Herri osoaren patrimonioadela. Oso lelo aproposa izan zen garai haietan eta baita gaur egun ere. Izan ere, hurrengo edizio guztietan aldatu bada ere, leloa beti berdina izan dugu: Korrika Euskal Herria. -Eta, esan duzun bezala, Korrika ez zen han gelditu, beste edizio asko izan ditugu ... -Bai, lehenengo haren arrakasta ikusita handik aurrera urtero antolatu izan da Korrika. Eta urtean baino urtean handiagoa izan du gainera: gainera: jende guztiak daki Aste Santua heldu aurretik, aurretik, haren iragarle moduan-edo moduanedo Korrik Korrika a etorriko dela urtero-urtero. urtero-urtero. -Leloa aipatu duzu lehen Korrikaren ezaugarri nagusi bezala, baina badaude bestelako osagai batzuk ere ezaugarri bihurtu direnak...
10
TRANSKRIPZIOA
-Bai. Leloa, esan dudan bezala, hor dago beti, baina Korrika dantza ere hor dugu: Korrika bakoitzean, lasterketa animatzeko erraz bat antolatzen da, eta megafoniatik musika jarrita, badakizue hor Korrikan furgonetabatzuk badoazela musika eta guzti, eta, korrika egiten den bitartean korrikalariek dantza egiten dute... edo saiatzen behintzat. Gehienetan euskal dantza ezagunak aukeratzen dira. Hor izan dira edizio ezberdinetan zortzikoa,ezpata-dantza edo Agur Jauna esate baterako... Zazpigarren Korrikan, adibidez, Zazpi jauzi izan zen Korrika dantza. Eta oso ikusgarria izaten da Bilbon edo Iruñean eta horrelakoetan milaka lagun ikustea saltoka eta jiraka... Edo duela urte bezala lurretik bueltaka Break Dance egiten ... Ikusgarria Ikusgarri a izaten da. Gero Petoa dago: Korrika Korrika bakoitzean peto ezberdin ezberdin bat ateratzen da eta hori eramaten dute korrikalariek korrikalariek uniforme. uniforme. Lehenengo Lehenengo edizioetan edizioetan petoarekin petoarekin batera txapela ere eraman behar zen Korrikan parte hartu ahal izateko,baina arazo asko sortu ziren txapelekin: haizea altxatzen zenean txapel guztiak hegan hasten ziren, jendea txapelen gelditu, atzera egiten zuen, estropezuak egoten ziren, ... Gero txapela hori nirea dela, ezetz nirea dela, ...denak .. .denak berdinak direnez... Eta azkenean txapela uniformetik kentzea erabaki zen. -Eta lekukoa... -A! Bai, nola ez, lekukoa. Lekukoa da, zalantzarik gabe Korrikaren osagai garrantzitsuenetakoa. Hasierako kilometrotik arte eskuz esku doan lekukoa. Lekukoa, gainera, artista garrantzitsuek egiten dute urtero-urtero:lehenengo ediziokoa Remigio Mendiburu eskultoreak egin zuen. Egurrezkoa zen lehenengo hori, baina gero oso ezberdineko lekukoak egin dira: 1990ean adibidez, Txillidak egin zuen burdinazko lekukoa eraman zenKorrikan. Urte horretan, hor retan, nahiko bitxia izan zen, Korrika ia leku guztietara berandu ailegatu zen, jende askok ondo du... Batez ere lekukoa eraman behar izan zutenek. Duela urte bi Frank Geryk diseinatutakoa izan zen,titaniozkoa, askoz ere arinagoa, ... -Guztiok ikusi dugu noiz edo noiz, gure etxe ondotik Korrika pasatzen eta askotan galdetu diogu geure buruari nondik , nora doan gero, zer gertatzen den ikusten ez dugunean, ... -Bai, oso bitxia izaten da muntaia guztia: lasterketak 10 bat egunez irauten du eta egun horietan 5.000 kilometro egiten dira. Hasieran egunez eta gauez gauez egin nahi zen korrika baina, gauez sortzen sortzen ziren arazoak ikusita azkenean egitea erabaki zen: goizeko zortzietan puntu puntuan dagoen tokitik ateratzen da eta eta gaueko 12ak arte ez da gelditzen. Baina egunean zehar ez da ezertarako ere geratzen: Portugaleteko zubia gurutzatzeko esate baterako,bost bat minutu itxaron behar izan zuen Korrikako karabanak- hau duela lau urte gertatu gertatu zen- eta kabina kabina etorri furgonetak eta korrikalariak korrika ibili ziren bueltaka ondoko lorategitxo baten inguruan. Leku askotan kristoren jendetza egoten da, beste batzuetan gutxiago... Eta leku gutxi batzuetan korrikalari batzuk kilometro asko egin behar izaten dituzte jarraian. Denetarik izaten da. Hori bai, beti ere korrika, lekukoa ezin da ez kotxez, ez bizikletaz, ez zaldiz, ez beste edozelan eraman. Aipatzekoa ere bada herri batzuetan lasterketa bezala, lehiaketa bezala antolatzen hasi dela Korrika eta lehen heltzen direnei sariak ematen dizkiete. Gero eta herri gehiagotan egiten da horrela, baina oraindik leku gehienetan bestela egiten da: lehenengoa lekukoa eta gero lasai-lasai gainerako guztiak. -Ba honekin geratu beharko dugu, denbora agortu zaigu eta, baina inork informazio gehiago nahi izango balu hor dauka Mikelen "Korrika, maldan behera eta frenorik gabe" liburua edo zuzenean berarekin kontaktua izatek izateko o helbide elektronikoa elektronikoa ere erabili ahal izango izango dugu, ezta, Mikel? -Bai.
[email protected] da helbidea eta nahi duzuenean hor izango nauzue. -Mila esker bada, Mikel! -Ez dago zergatik. -Eta mila esker zuei ere, entzuleok, gurekin izateagatik. Gogoratu bihar ere, gaueko 11ak puntu puntuan hemen izango gaituzuela.
11
