PLANIMËSI MOR LËND NDA:KI MI A( mezgj edhj e) Kl asa:XI I Pr ogr ami misi nt et i k 34J AVËMË MËSI MOREx2ORË=68ORËMË MËSI MORE Ll oj iit emave Nj ohurit ërej a( 70%) %) a .t e or i b.usht r i me Për puni miinj ohur i ve( 30%) Për sër i t j e Pr ovi me Pr oj ekt ekur r i kul ar e Tët j e r a: a.punëprakt i ke b.eseevepr i mt ar i
Numr iior ëve 46orë 36orë 10orë 22or ë 3or ë 4or ë 3or ë 12orë 8orë 4orë
Për qi ndj a 68% kundrej tt otal i tt ëorëve 78% kundrej tt otal i tt ënj ohuri vetërej a 22% kundrej tt otal i tt ënj ohuri vetërej a 32% kundr ej tt ot al i tt ëor ëve 14% kundr ej tt ot al i tt ëor ëvet ëpër puni mi t 18% kundr ej tt ot al i tt ëor ëvet ëpër puni mi t 14% kundr ej tt ot al i tt ëor ëvet ëpër puni mi t 56% kundrej tt otal i tt ëorëvetëpërpuni mi t 36% kundrej tt otal i tt ëorëvetëpërpuni mi t 18% kundrej tt otal i tt ëorëvetëpërpuni mi t
HYRJE Progr amiikimi sës il ëndëmezgj edhj epërkl asëne12t ët ëgj i mnazi t ,zbat onkonceptetkimi ketëfit uaranganxënësi tnëkurs i neki mi sëbërt hamë dukeundal urnëst udi mi nmët ët hel l uarezgj eruart ëdi saf ushavetës t udi mi tt ëki mi së,t ëparaqi t ur anëkëtëprogram.Nxënësi tqëezgj edhi n kët ëpr ogr am për gj i t hësi shtsynoj nëkarr i er ënet yret ëar dhmenëf ushaqëkanënëbazënet yreshkencëneki mi së.Përmendi m kët unxënësi tqë aspi roj nët ëndj eki nst udi metuni vers i t arenëmj ekësi ,veteri nari ,buj qësi ,shkencatenatyrës.Programiësht ëndërt uarnëdyl i nj akryesore, përkatësi sht:l i nj aki mii norgani kedhel i nj aki miorgani ke.Seci l angal i nj atndahetnënënl i nj a,t ëci l atnënkupt oj nëkapi t ujmësi morë.Përçdo nënl i nj ëshënohenobj ekt i vat ,qëmater i al i zoj nënj ohuri t ë,aft ësi t ëdheqëndri metqëpri t ett ënxënënxënësi tgj atëkursi tmezgj edhj etëdet yruart ë ki mi së12-t ë.
SYNI MIILËNDËS Progr amisynon:Nxënësi tt ëzhvi l l oj nënj ohurieaft ësit ëthel l uarapërs t rukt urënki mi ket ël ëndës,përreaksi onetki mi ke,përndërvepri mete energj i sëdhet ël ëndës,përl i dhj eneki mi sëmet eknol ogj i nëdhej et ënepërdi t shme.
OBJ EKTI VATËPËRGJ I THSHËM Nëpërf undi mt ëkët i jprograminxënës/ i , j a: •t ëkupt oj ëkonceptetki mi ketëprogrami tdhet ëreal i zoj ël i dhj enet yremedukuri t ëej et ëss ëpërdi t shme,memi rëqeni enenj eri utdhet ë shoqërisë; •t ëj et ëi /eaf t ët ëkërkoj ëdhepërpunoj ëi nfor maci onerr et hsubst ancavedhedukur i veki mi kedukepër dorurkërki mi nshkencordhemënyr at ë t j erat ënxëni esakt i ve,s idhetëvl erësoj ësakt ësi nëdherëndësi nëeinf ormaci oneve; •t ëpl ani fikoj ëdhet ëzhvi l l oj ëeksperi ment epërdukurit ëndryshme,dukendj ekurr regul l ates i guri sëmepaj i sj etdheki mi kat et ; •t ëpërdorët eknol ogj i t ëei nf ormaci oni tdhet ëkomuni ki mi t ,simj et epërsi guri mi ndhekomuni ki mi nei nf ormaci oni t ; •t ëf ami l j ari zohetmet eknol ogj i nëmodernenëi ndust ridhenëi nxhi ni eri nëmj edi sore; •t ëpërdorënj ohuri t ë/af t ësi t ëki mi kenëdi skut i metnël i dhj emenat yrën,mj edi si ndhet eknol ogj i në,nëprocesi nevendi mmarr j ess ikonsumat or përt ëmbaj t urnj ëshëndett ëmi rëdhepërt ënxi t urzhvi l l i mi neqëndrueshëm; •t ëfit oj ëeksperi encaqëdot andi hmoj ënëkarr i erënezgj edhurprejt i j /saj .
Or ët
Kr eu
1 2 3
4
5 6
Kr euI. Ter moki mi a
7
( 10orë) 5T+1U+1P +1PL+1V+ 1DK
8
9 10
Obj ekt i vatmë s i mor ë
Temapërçdoor ë
1Termoki mi adheobj ektii Nëfundt ëkët i jkreu,nxënësi / j a 1. dot ëj e t ëi / eaf t ë : st udi mi tt ësaj •t ëtr egoj ëobj ekt i nest udi mi tt ë 1. 2Si s t emetki mi kedheveçor i te t er moki mi së; t y r e •t ëshpj egoj ëtermat:nxeht ësi , 1. 3Ener gj i aebr endshmeenj ë nxeht ësiethit hur ,nxeht ësie si s t emit er modi nami kdhepari mi çl i ruar,nxeht ësis peci fike; iparëit er modi nami kës •t ëdal l oj ënj ëreaksi on 1. 4Ent al pi aer eaksi oni tdhe ekzot er mi knganj ëreaksi on ent al pi aef ormi mi tt ënj ëmol i endot er mi k; substancë •t ënj ehsoj ënxeht ësi nëethi t hur 1. 5Li gj iiHesi tdher r j edhi mete oset ëçl i ruarnëpërput hj eme t i j sasi nëel ëndësqëshndërr ohet ; 1. 6P. l ab.Kal or i met r i .Për cakt i mii •t ëli st oj ëdal l i metndërmj et ent al pi sësënj ëreaksi oni tme si st emevetëhapura,t ëmbyl l ura anët ëkal ori met ri t dhetëi zol uara; 1. 7Usht r i met ëzgj i dhur a •t ëshpj egoj ëkursi st emii mbyl l urkryenpunë; 1. 8Punëkër ki mor es t udi mor e: •t ëar gument oj ëndrys hi mi n Reaksi onetki mi kenëj et ëne ndër mj etenergj i sës ëbrendshme për di t s hme t er mi kedheener gj i sëmekani ke 1 . 9Pë r s ër i t j e t ënj ësi st emit ermodi nami k; •tëshkruaj ëmat emat i ki sht 1. 10Testi m par i mi nepar ët ë t er modi nami kës; •t ëli st oj ëzbati metëkëti jpari mi ; •t ëpër kufizoj ëent al pi në, ent al pi nëst andardetëf ormi mi t t ënj ëmol i ,ent alpinëenj ë reaksioni; •t ëpër kufizoj ël i gj i neHesi tdhe r r j e dhi me tet i j ;
Mj et etbur i mor e Teksti Teksti Teksti
Teksti
Teksti Teksti
Teks t i ,l i br i usht ri meve Bur i met ëndrys hme i nf ormaci oni , revi st a,medi a
Kome nt e
11 12
13
14 15 16
17 18 19
KreuII. Ki neti ka ki mi ke ( 13orë) 7T+2U+1PL 1P+1DK+1V
•t ’ izbatoj ëatonëzgj i dhj ene usht ri meve; •t ënj ehsoj ëent al pi nëst andarde t ëf ormi mi tt ënj ëmol idhe ent alpinëenj ëreaksi oni ; •t ëpërcaktoj ëent al pi nëenj ë re aksi oniekzoter mi kmeanëtë ka l o r i me t r i t ; •t ëhart oj ënj ël i st ëmereaksi one ki mi keqëzhvi l l ohennëj et ëne për di t shme. Nëfundt ëkët i jkreu,nxënësi / j a dot ëj e t ëi / eaf t ë : •t ëj apëkupt i mi neshpej t ësi sët ë nj ëreaksi oni ; •t ënj ehsoj ëshpej t ësi sëe reaksi oni tkurdihen për qendri meter eakt ant ëvedhe vl eraekonst ant essëshpej t ësi së; •t ëtr egoj ësesipërcaktohet shpej t ësi aereaksi oni tki mi k; •t ël i st oj ëfaktorëtqëndi koj nënë shpej t ësi nëer eaksi oneveki mi ke; •t ëshpj egoj ëndi ki mi net yrenë ndryshi mi neshpej t ësi sësë r e aks i oni t ; •t ëpërs hkr uaj ëmënyrë ne ndi ki mi tt ënj ëkatal i zat orinë shpej t ësi nëereaksi oni tki mi k; •t ëpër kufizoj ëenergj i nëe a kt i vi z i mi t ; •t ët regoj ël i dhj enmi di s energj i sësëakt i vi zimi t ,energj i së
2. 1Shpej t ësi aereaksi oneve ki mi ke 2. 2Teor i aegodi t j eve.Ndi ki mii përqendri mi tt ër eakt ant eve. Rendiireaksi oni t 2. 3Ndi ki miit emper at ur ësnë shpej t ësi nëereaksi oni tki mi k. Energj i aeakt i vi zi mi t 2. 4Fakt or ët ët j er ëqëndi koj nënë shpej t ësi nëereaksi oni tkimi k 2. 5Kat al i zat or ët ,ndi ki miit yr enë shpej t ësi nëereaksi oni tkimi k 2. 6Usht r i met ëzgj i dhur ambi shpej t ësi nëereaksi oneveki mi ke dhef akt orëtqëndi koj nënët ë 2. 7Mekani zmiir eaksi oni tki mi k
Tekst
2. 8Mol ekul ar i t et i
Teks t
2. 9Usht r i met ëzgj i dhur ambi mekani zmi n, r endi ndhe molekul ari t et i nnër eaksi onet ki mi ke
Te ks t ,l i b . usht ri meve
Tekst
Tekst
Tekst Tekst Tekst
Teks t
20 21 22 23
sëkompl eksi takti vdhe∆Hsënj ë reaksi oni ,dukepërc akt uarnj ërën pr e jt yr e ; •t ëshpj egoj ëmekani zmi ne zhvi l l i mi tt ënj ëreaksi oniki mi k; •t ëpër kufizoj ëreaksi onet el ementar edhereaksi oni ne përgj i t hshëm; •t ëshkruaj ëbarazi mi ne s hpe j t ë s i s ës ër e a ks i oni t : a)dukeuni surngat ëdhënat eksperi ment al e; b)dukeubazuarnëmekani zmi n er e aks i oni t ; •t ëj apëkupt i mi nerendi tt ë r e aks i oni t ; •t ëj apëkupti mi ne mol e kul a r i t e t i t ; •t ëpërcaktoj ëmol ekul ari t et i nnë r eaksi onet ëndrys hme el ement are; •t ëndër t oj ënj ëmekani zëm t ë mundshëm t ënj ëre aksi oni ,kur di : a)barazi mi neshpej t ësi së; b)r endi net i jnël i dhj eme subst ancatvepruese; •tëdemons t r oj ënëmënyrë eksper i mental endi ki mi ne f akt orëvenëshpej t ësi nëe reaksi oneveki mi ke; •tëpunoj ënëgr updukeu për f shi rënëkër ki membi
2. 10Det yr ëeksper i ment al e
Teks t
2. 11Usht r i mepër mbl edhës e. Pë r s ër i t j e 2. 12Testi m
Tekst
Tekst ,buri metët j era Punëgrupiose 2. 13Punëkër ki morembi i nf ormaci onirevi st a, i ndi vi dual e kat al i zator ëtoseshkri m esej embi internet mekani zmater eaksi oneve
24
KreuIII . Ekui l i brat jonikë ( 17orë) 9T+2U+2PL +1DK+3Pr
mekani zmi ner eaksi oneve ki mi kedhekat al i zat oretqë për dorennereaksi onei ndust ri al . Nëfundt ëkët i jkreu,nxënësi / j a dot ëj e t ëi / eaf t ë : •Tëint erpret oj ëaci detdhebazat si pasteori vet ëArheni usi t , BronshetLouri tduket reguar ngj ashmëri t ëdhedal l i mi tmi di s t y r e •Tëpërcakt oj ëel ekt roli t etefort e et ëdobët ,dukepër shkruarH2O siel ekt rol i tshumët ëdobët •Tëj apëkupt i mi nepH dhet ë t r egoj ëmar r ëdhëni etpH me pOH,[ H+] ,[ OH-] ; •Tël l ogari sëpH enj ëtr etësi re:a) aci d/bazëef ort ë,b)aci d/bazëe dobëtdukeuni s urngaKa,Kb,c) t ënj ëkri pe •Tëpërs hkruaj ëtr et ësi ratt ampon eef ekt i nej oni tt ëpërbashkët.Të përcakt oj ëpH përtr etësi ratët i l l a •Tëpërs hkruaj ëbazateanal i zës sëasnj anësi mi t . •Tëndërt oj ëlakoreteti t ul l i mi t aci dobazi kdukeuni surngat ë dhënateksperi mental e
3. 1 Teori t ëacido•Tëkryej ëeksperi ment al i shtnj ë bazi ke. t i t ul l i m acidobazi k; Ngj as hmër i t ëdhe •Tepër shkruajvendosj ene dal l i metndërmj et ekui l i bri tnët ret ësi rënengopurt ë t y r e nj ëkri pepakt ët ret shme •Tël l ogari t ëPTkurdi t ret shmëri nëenj ëkri pepakt ë t ret shmedheanasj el l t as t r et shmër i nënëmasëdhe t r et shmër i nëmol arekurdiPT; •Tëpër shkruaj ëshpre hj ene produkt i tt ët ret shmëri sëPTt ënj ë kri pepaktët re t shmedukebër ë dal l i mi nmi di sPJdhePT •Tël l ogari t ëPTkurdi t ret shmëri nëenj ëkri pepakt ë t ret shmedheanasj el l t as t r et shmër i nënëmasëdhe t r et shmër i nëmol arekurdiPT; •Tëinterpret oj ëef ekt i nej oni tt ë për bashkëtdhendi ki mi net i jnë t ret shmëri nëekri përa vepakt ë t r et shme •Tëzvogël oj ët ret shmëri nëe CaSO4 nënj ësasit ëcakt uaruj i dukepat urt ret ësi rët ëNa O4 2S •Tepër cakt ojpërqendr i mi nmol ar t ët r e t ë s i r ë ss ënj ëac i diH2SO4 kur nj ohi m përqendr i mi nnormalt ë
bazësNaOH •Dukeshf r yt ëzuarburi met ë ndryshmet ëi nf ormaci oni t ,t ë punoj ënëgrupepërt ësj el l ë i nf ormaci onembindi ki mi nepH nëj et ënepërdi t shmet ënj eri ut . 25
26
27 28
29
30
31
32
33
3. 2El ekt r ol i t etef or t adhet ë dobët a.Uj isiel ekt rol i ts humëi dobët 3. 3Koncept iipH.Mar r ëdhëni et ndër mj etpH dhepOH,[ H+]dhe [ OH-] 3. 4Ll ogar i t j aepH t ënj ët r et ësi r e 3. 5Pr oj ekt /punënë grupe: ”Ndi ki miipH nëj et ëne përdit shmet ënj eri ut ” 3. 6Tr et ësi r att ampone.Ef ekt ii j oi ntt ëpër bashkëtnët r et ësi r at t ampone 3. 7Bazateanal i zëssë a s nj a në s i mi t. La kor e tet i t u l l i t acido-bazik 3. 8Pr ocesiit i t ul l i mi taci dobazi k mi di snj ëaci dit ëdobëtdhenj ë bazet ëf or t ë 3. 9Ekui l i br inët r et ësi r ëne ngopurt ënj ëkri pepakt ë t r et shme 3. 10Pr odukt iit r et shmër i s ë( PT) dheproduktij oni k(PJ)dal l i mi ndërmj ett yre
34
35 36
37
38 39 40 41
42 43 44
3. 11Nj ehsi membiKpt dhe t ret shmëri nëenj ëkri pepakt ë t r et shme 3. 12Ef ekt iij oni tt ëpër bashkëtnë t ret shmëri nëekri përa ve 3. 13Det yr ëeksper i ment al e. Përcakti miit ret shmëri sësë CaSO4 nënefekti nej oni tt e përbashkëtnët ret ësi re 3. 14Det yr ë eksperi ment al e: Përcakti mi përqendri mi tmol art ët ret ësi rës sënj ëaci dikurnj ohi m për qendr i mi nnor malt ëbazës 3. 15Testi m 3. 16pH nësi s t emi nt r et ës aci dozarespi rat ore 3. 17pH nësi s t emi nur i nar . Si st emit amponigj akut Nëfundt ëkët i jkreu,nxënësi / j a 4. 1Grupetf unksi onore. dot ëj e t ëi / eaf t ë : Reaksi onethomol i t i kedhe •tëpër kufizoj ëgrupi n he t e r ol i t i ke f unksi onornëpërbërj etorgani ke; 4. 2Ti pater eaksi oneveor gani ke Kr euIV. •t ëkl asi fikoj ëpërbërj etorgani ke 4. 3St udi miizhvi l l i mi tt ënj ë Gr upet dukeubazuart ekgrupet re aksi oninëpër mj etgrafikut funksionore funksionore; dhe •t ëi nt erpret oj ëreaksi onet 4. 4Ushtr i met ëzgj i dhura kl asi fiki mii organi kesi pasmekani zmi t reaksioneve homoli t i kdhehet erol i t i k; organike •t ëj apëkupti mi ngri mcë “elekt rofil e”, ”nukl eofil e”, ( 4orë)3T+1U “ r adi ka lil i r e ”
Teksti
Teks t i Teksti Teksti
•t ëdal l oj ëti patereaksi oneve organi ke:zëvendësi mi ,adi ci oni , el i mi ni mi ; •tëar gumentoj ënëpër mj et gr afikutzhvi l l i mi nereaksi oneve organi kenëkohëdukepat ur paras yshndi kimi neenergj i sës ë akt i vi zimi t ,gj endj eskal i mt are dhekat al i zatori tnëshpej t ësi nëe reaksionit. 45 46 47 48 49 50 51 52 53
54
Nëfundt ëkët i jkreu,nxënësi / j a dot ëj e t ëi / eaf t ë : •t ëj apëkupt i mi npërt ermat: “kati onoksoni um”,“kati on Kr euV. kar boni um”,“monomer ”, Mekani zmat “pol i mer ”,“koopol i mer ” er eaksi oneve “kompl eksiπ”dhe“kat i oni“. organike •t ëshpj egoj ëmekani zmi ne reaksi onevet ëzëvendësi mi t ( 13orë) r a di ka l a r ,t ëa di c i oni t , t ë 8T+2U+1P pol i meri zimi t ,t ëeli mi ni mi t ,t ë +1Dk+1V zëvendësi mi tel ektr ofil i kdhe nukleofil i k; •t ënxj er rëkonkl uzi onembi dal l i metdhengj ashmëri t ë ndërmj etreaksi oneve; •tëj apëshembujt ëndr yshëm përmekani zmater eaksi oneve organike” •t ëinter pret oj ëgrafiki sht mekani zmi ner eaksi oneve organike;
5. 1Reaksi oneteoksi dore dukt i mi t 5. 2Punëpr akt i keeksper i ment al e. Dj egi aeet anoli t 5. 3Mekani zmater eaksi oneve organi ket ëadi ci oni t 5. 4Mekani zmiir eaksi oni tt ë pol i meri zi mi t 5. 5Usht r i membimekani zmate reaksioneve 5. 6Mekani zmater eaksi onevet ë el i mi ni mi t 5. 7Mekani zmater eaksi onevet ë zëvendësi mi tr adi kal 5. 8Mekani zmater eaksi onevet ë zëvendësi mi tnukleofil i k 5. 9Punëkër ki mor es t udi mor e. Est eret ,përgj egj ësepëraromëne f ruta ve(oseEsepërr ëndësi nëe pol i mer eve) 5. 10Mekani zmater eaksi onevet ë zëvendësi mi tel ekt rofil i k
Teksti Teksti Teksti Teksti Te ks t i ,l i bë r usht ri mesh Teksti Teksti Teksti Tekst i ,buri met e t j erai nf ormaci oni
Teksti
55
•t ëi nt erpret oj ënëpërmj et ndryshi mi tt ënumr avet ë oksi di mi treaksi onetred-oksnë ki mi nëorgani ke •t ëkryej ënj ehsi me st eki omet ri kenëbarazi mete reaksi oneveorgani ke; •t ëargument oj ël i dhj engj i nore t ëkal i mi tngahi drokarburetderi t ekdi oksi diikarboni tmeanët ë reaksi onevered-oks •t ëbëj ënj ëkër ki m mbif rut ate t i jt ëpref eruarasidhetëtr egoj ë rol i neest erevenëaromënet yre •t ëreal i zoj ëpunënëgruppër i nt erpret i mi nnerr uge kompj ute r i ket emekani zmavet e reaksi oneveorgani ke.
56 57
58 59
60
61
62 63
Kr euVI . Het i mii grupeve funksionore dheanal i za ci l ësoree përbërjeve organike ( 11orë) 4T+2U+3PL
5. 11Li dhj agj i nor enëpër bërj et organike 5. 12Usht r i met ëzgj i dhur a
Teksti Teks t i ,l i b. usht ri meve
5. 13Testi m
1Provatpar apr akepërhet i mi n Nëfundt ëkët i jkreu,nxënësi / j a 6. dot ëj e t ëi / eaf t ë : epërbërj evet ëpanj ohura. •t ël i st oj ëdi saprovaparaprake 6. 2Pr ovatehet i mi tt ël i dhj evet ë qëshërbej nëpërhet i mi ne hi drokarburevedhepërbërj evet ë përbërj eveorgani ketëpanj ohura; hal ogj enuara. •t ël i st oj ëdi sangaprovatqë 6. 3Usht r i mepërdi sangapr ovat shërbej nëpërhet i mi ne parapraketëhet i mi tt ëpërbërj eve përbërj evei norgani ketë organike. panj ohur a; 6. 4Punël abor at or i .Pr ova •t ëpërshkruaj ëkarakt eri st i kat paraprakepërdal l i mi nekl asëss ë fizi ket ëkl asavet ëpërbërj eve përbërj esorgani ke. organike; 6. 5Het i miigr upevef unks i onor e. •t ëi nt erpret oj ëskemëne 6. 6Punël abor at or i .Het i mii t ret shmëri sësësubst ancavenë
Teksti Teksti
Teksti
Teksti
Teks t i Teks t i
1P+1 V 64
65 66
67 68
t r et ëst ëndryshëm; •t ëhet oj ëpërbërj etorgani kenë nj ëpërzi erj etët yre,dukeu bazuarnëskemënet r et shmër i së sësubst ancaveor gani ke; •t ëshpj egoj ëreakt i vi t eti ne grupi tf unksi onorsi paskl asave organike; •t ëshkruaj ëreaksi onetpërkatëse përpangopshmër i nëel i dhj es, provëneLukasi t ,het i mi ne f enol eve,reaksi oni nepasqyrës, provënej odoformi t ; •t ëi dent i fikoj ënërr ugë eksperi ment al enj ëpërbërj e organi ket ëpanj ohur ; •t ëorgani zoj ënëgrupnj ë pasdi t ear gët uese–s hkencoreme kuri ozi t et edheeksperi ment e zbavi t ësepërhet i mi ne përbërj eveorgani ke.
al keneve,iareneve,al koolevedhe if enol eve. 6. 7Het i miigr upevekar boni l i ke Teksti t ëal dehi devedheket oneve. Karakt eri st i kateaci deve karboksilike. 6. 8Usht r i mepërhet i mi ne Teksti grupevef unksi onore . 6. 9Punël abor at or i :Het i mii Teksti al dehi deve,ketoneve,aci deve karboksilike 6. 10Tëvl erës ojmënj ohuri t ë ( P ër s ë r i t j e ) 6. 11Vepr i mt ar iar gët uesee shkencore,kuri ozi t et ee eksperi ment ezbavi t ësepër het i mi nesubst ancaveorgani ke
