Jotovanje Tradicionalna fonetika jotovanje definise kao glasovnu promjenu po kojoj se neki tvrdi suglasnik kada se u rijecima nadje ispred J stopi s njim u kvalitativno nov prednjonepcani suglasnik.U istoriji jezika vrsila su se 3 jotovanja: staro,novo,jekavsko.Izmedju ova 3 postoje razliciti slicnosti kao i razlike.Glavna slicnost je u tome sto su se isti konsonanti u sva 3 jotovanja jotovali na isti nacin.Razlike izmedju ova 3 jotovanja su u vremenu vrsenja,u broju konsonanata i po sirenju j ezicke teritorije koju je neko jotovanje obuhvatalo. Staro jotovanje-vrsilo se u praslovensko vrijeme,obuhvatilo je sve tvrde suglasnike i cjelokupnu teritoriju srpskih govora Novo jotovanje-vrsilo se na nasim prostorima od XIV do XVII vijeka i nije obuhvatilo sve tvrde konsonante ,te se zato zove djelimicno jotovanje za razliko od starog koje je potpuno. Jekavsko jotovanje- vrsilo se u isto vrijeme kao i novo jotovanje,obuhvatilo je najmanje tvrdih suglasnika i samo jekavske govore stokavskog dijalekta.
Staro jotovanje Staro ili potpuno jotovanje obuhvatilo je alveolare l i n(bjelji),dentale t,d,c,z(tvrdji,zuci),labijale p,b,m,v(grublji) i velare k,g,h(jaci,duzi).Jotovanje labijala specificno je po tome sto se izmedju labijala i
suglasnika j ubacuje l i zatim se to l jotuje(zove se jos epentetsko l).Jotovanje velara daje potpuno iste rezultate kao I palatalizacija te se ponekad u gramatikama o jotovanju velara govori u okviru I palatalizacije. Jotovalo se u sledecim morfoloskim kategorijama:
Oblici komparativa pridjeva koji komparativ grade nastavkom – ji(bjelji,tvrdji,grublji)
Oblici trpnih pridjeva onih glagola cija se osnova zavrsava na –i,a oblik trpnog pridjeva gradi se nastavkom –en s tim sto i iz o snove alternira u j(skracen)
U oblicima imperfekta istih ovih glagola (moljah,gradjah,gubljase)
U oblicima prezenta glagola koji se grade nastavcima – jem,-jes(pisem-pises,vezem-vezes)
U oblicima imperativa glagola cija se osnova zavrsava na i,koja takodje alternira u j(zbunjivati)
U mnogim izvedenim rijecima uglavnom pridjevima ili imenicama koje se grade razlicitim sufiksima koji pocinju sa J(gospodja,Rimljanin)
Novo jotovanje Po novom jotovanju nisu se jotovali samo tvrdi suglasnici.Nisu se jotovali ni velari ni dentali.Tragovi novog jotovanju cuvaju se u sled. Morfoloskim kategorijama:
Instrumental jednine imenica zenskog roda koje se u nom. Zavrsavaju na suglasnik,a oblik instrument. Grade nastavkom – ju(ljubavlju,cascu,strascu,krvlju)
Zbirne imenica koje se grade sufiksom – je(veselje,zdravlje,pruce,groblje)
Prisvojni pridjevi koji se izvode sufiksom – ji(bivolji,kravlji,riblji)
U rezultatima jotovanja sekvenci j-t,j-d(poci-podjem,doci-dodjem)
Dakle po novom jotovanju jotovali su se glasovi: L(veselje) , N (gr anje) , D(gladju), T(pruce), B(groblje), P( snoplje), V (krvlju), M(bezumlje)
Jekavsko jotovanje Jekavsko jotovanje vrsilo se samo u stokavsko-jekavskim govorima kad se neki tvrdi suglasnik nasao ispred sekvence – je koja vodi porijeklo od jata.Norma srpskog knjizevnog jezika priznaje samo jotovanje sonanata L i N po jekavskom jotovanju(ljepota,koljeno,njezan,snjegovi),dok jotovanje drugih konsonanata ne priznaje.U narodnim jekavskim govorima(dijalektima) medjutim domeni ovog jotovanja daleko su siri : T+J- cerati ; D+JE-djevojka; S+JE –SJEME; Z + JE-izjesti U dijalektima se jotuju cak i labijali.Knjizevna norma prihvata jotovanje nekih suglasnika osim L i N,samo ako se oni nadju u licnim imenima(Nedjeljko,Cetko).
