Graevinski Fakultet Univerzitet u Sarajevu Odsjek za saobra ćajnice
Faculty of Civil Engineering University of Sarajevo Department of roads
Predmet: Putevi II
Oštečenja asfaltnobetonskih kolovoznih konstrukcija
Prof.dr. Branko Mazi ć dipl.ing.gra. Ass. Mirza Pozder dipl.ing.gra
Student: Anel Kopi ć
Sadržaj: 1. Tipovi savremenih fleksibilnih kolovoznih konstrukcija .................................. ........................................... ......... 3 1.1. Slojevi kolovoznih konstrukcija .................................... .................................................................... ............................................. ............. 4 Posteljica............................................................. ........................................................................................... ........................................................... ............................. 5 Donja podloga – Tampon ........................................................ ..................................................................................... ...................................... ......... 5 Gornja podloga ................................................................................. .............................................................................................................. ............................. 6 Zastor ....................................................... ....................................................................................... ............................................................. ...................................... ......... 7 2. Oštećenja asfaltno betonskih kolovoznih konstrukcija ................................................. ................................................. 8 2.1. Pukotine .................................................................... .................................................................................................. .................................................. .................... 8 2.1.1. Pukotine usljed zamora........................................................... ........................................................................................ ............................. 9 2.1.2. Grupne pukotine ................................................................ .............................................................................................. .................................. 11 2.1.3. Pukotine duž ivice ili ruba .......................................................... ................................................................................. ....................... 12 12 2.1.4. Uzdužne pukotine .............................................. ............................................................................ ................................................ .................. 13 2.1.5. (Refektuju će) Pukotine na mjestu spojeva ........................................................ ........................................................ 14 2.1.6. Popre čne pukotine .................................................................................. ............................................................................................. ........... 15 2.2. Rupe i zakrpe ........................................ ........................................................................ ............................................................. .................................... ....... 17 2.2.1. Zakrpe ............................................................ ......................................................................................... .................................................... ....................... 17 2.2.2. Rupe .......................................................... ........................................................................................ ......................................................... ........................... 18 2.3. Površinske deformacije ............................................................ .......................................................................................... .................................. 20 2.3.1. Stavaranje kolotraga ............................................................... .......................................................................................... ........................... 20 2.3.2. Gužvanje ............................................................ .......................................................................................... ................................................ .................. 21 2.4. Površinska ošte čenja kolovozne konstrukcije ........................................................ ............................................................ 23 2.4.1. Istjecanje Istje canje bitumena iz kolovzne konstrukcije .................................................... .................................................... 23 2.4.2. Poliranje agregatna ................................................................. ............................................................................................ ........................... 24 2.4.3. Runjenje agregata ................................................................... .............................................................................................. ........................... 25 2.5. Ostala ošte čenja ........................................................ ...................................................................................... ................................................ .................. 26 2.5.1. Propadanje bankine ........................................................... ......................................................................................... .................................. 26 2.5.2. Izlivanje i pumpanje vode iz kolovoza ....................................................... .............................................................. ....... 27
Kopić Anel
Putevi II
1. Tipovi savremenih fleksibilnih kolovoznih konstrukcija
Savremene fleksibilne kolovozne konstrukcije su višeslojne konstrukcije sastavljene od slojeva bitumenom vezanih materijala, asvaltnog zastora i nose ćih slojeva. Nose ći slojevi su izgraeni od nevezanog zrnastog kamenom materijala, vezanog zrnastog kamenog materijala vezani pogodnom vrstom veziva ili od kombinacije ovih materijala. Pojedini od ovih materijala su proizvedeni i ugra eni savremenim tehni čkim postupcima. Sastav, debljina i raspored slojeva za pojedine tipove fleksibilnih kolovoznih konstrukcija zavise najviše od saobra ćajnog optere ćenja, svojstava tla i klimatsko-hidroloških uslova. Zavisno od primjene i kombinacije odre enih vrsta materijala i njihovog kvaliteta, sastav fleksibilnih kolovoznih konstrukcija se u principu razlikuje prema vrsti podloge ispod bitumenom vezanih materijala u zastoru. Na sljedećim slikama su prikazana tipska rešenja savremenih fleksibilnih kolovoznih konstrukcija:
Slika 1. Savremene tipske kolovozne konstrukcije TIP 1
Slika 2. Savremene tipske kolovozne konstrukcije TIP 2
Strana 3 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 3. Savremene tipske kolovozne konstrukcije TIP 3
Slika 4. Savremene tipske kolovozne konstrukcije TIP 4
Slika 5. Savremene tipske kolovozne konstrukcije TIP 5
Slika 6. Savremene tipske kolovozne konstrukcije TIP 6
1.1. Slojevi kolovoznih konstrukcija
Osnovni slojevi kolovoznih konstrukcija su: posteljica, donja podloga, gornja podloga zastor − − − −
Strana 4 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Razlike u rasporedu slojeva postoje i zavise od tipa primjenjene kolovozne konstrukcije. Posteljica
Posteljica predstavlja temelj kolovozne konstrukcije. Ona je u usjeku od prirodnog tla, dok je u nasipu od prirodnog tla transformiranog iz usjeka ili pozajmišta u oklini trasde. Ako je nosivost posteljica zadovoljavaju ća u izuzetnim slu čajevima preko nje će se direktno polažu slojevi od bitumenom ili cementom vezani materijal. Donja podloga se naj češće postavlja preko posteljice radi zaštite od dejstva mraza. Sa ekonomske tačke gledišta se više isplati ulagati u poboljšanje nosivoszi posteljice nego u povećenje debljine ili kvalitete slojeva iznad nje. Najvažnija karakteristika posteljice kod kolovoznih konstrukcija je ujedna čavanje nosivosti, dok je njena numeri čka vrijednost manje značajna. Posteljice su klasificirane u tri tipa: slabe, normalne i vrlo čvrste. Čvrstoća slabo nosivih posteljica može biti poboljšana mehani čki i hemiski. Mehani čki postupak se sastoji od poboljšanja granulometriskog sastava temeljnog tla i njegovog sabijanja. Hemiski postupak koristi veziva kao što su: cement, kre č, pepeo i td. Osnovna uloga posteljice je: • • •
da omogu ći pravilnu izgradnju slojeva iznad nje, zaštiti trup puta do po četka graenja viših slojeva, da pruži ujedna čenu nosivost. Donja podloga – Tampon
Po završetku posteljice, što je mogu će brže, pristupa se izgradnji donje podloge. Nju čine jedan ili više slojeva od prirodnog ili mehani čki i hemiski stabilizovanog tla, drobljenog agregata, šljunkovito – pjeskovitog agregata ili otpadnog materijala kao što su drobljeni beton i šljaka. Osnovna uloga donje podloge u kolovoznoj konstrukciji je da pruži ujedna čenu nosivost, pove ćava nosivost konstrukcije, smanji negativne uticaje nastale zbog promjene zapremine u posteljici i da sprije či dejstvo mraza. Tako e njena uloga je da pove ća debljinu kolovozne konstrukcije na najekonomi čni način. U zavisnosti od saobra ćajnog optere ćenja, dejstva mraza i kvaliteta materijala debljina donje podloge jeod 15 cm do 30 cm. Ako je nosivost posteljice velika (CBR >10%) i nema opasnosti od dejstva mraza, donja podloga se može izostaviti kao sloj kolovozne konstrukcije. Kod upotrebe materijala potrebno je težiti mješavinama koje omogu ćavaju odvodnjavanje u svim uslovima. Nosivost donje podloge izražava se istim pokazateljima kao i nosivost posteljice (povratni modul, modul reakcije, modul stišljivosti itd.). U zavisnosti od nosivosti posteljice i na osnovu iskustva, potrebne debljine donje podloge za betonske kolovozne konstrukcije su prikazane u Tabeli 1.
Strana 5 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Tabela 1. Potrebne debljine donje podloge kod betonskih kolovoznih konstrukcija
CBR na posteljici (%)
Debljine donje podloge (cm)
<2%
28
2-4%
18
4 -6 %
13
6 - 15 %
8
> 15 %
0
S obzirom na veliku cijenu betona i potrebu za održavanjem konstantne debljine betonskih ploča, najveća odstupanja u visini kota na površini donje podloge ne bi smela da prelaze granicu od + 10 do - 30 mm (na ravnja či dužine 3 m). Kod nearmiranih betonskih kolovoznih konstrukcija stavlja se odgovaraju ća folija da bi trenje izme u ploče i podloge, koje se javlja pri dilatiranju plo če zbog promjene temperature ili vlage, bilo manje. Kod neprekidno armiranih podloga se zahtjeva da trenje ploče i podloge bude što ve će. Folija takoe, sprečava gubitak finih čestica iz mješavina kroz donju poroznu podlogu. Folije se naj češće prave od polietilena debljine od 65 do 125 mm, koji se preklapa na širinu od 300 mm. Upotreba raspršenih bitumena bitumena u ovu svrhu je nedopustiva (pove ćava trenje). Kod donjih podloga od cementom vezanih stabilizovanih materijala, mogu se upotrijebiti emulzije kao odvajaju će folije. Gornja podloga
Gornja podloga predstavlja jedan ili više slojeva koji su postavljeni neposredno ispod zastora. Za gornju podlogu može biti upotrijebljen svaki materijal koji ima CBR ≥ 80 %, a otporan je na dejstvo vode i mraza. Naj češće upotrebljavani materijali su drobljeni agregati, mršavi betoni, cementom i bitumenom stabilizovani materijali (za lako optererećene puteve). Ponekad se, kod krutih kolovoznih konstrukcija, sloj ispod betonske ploče naziva donjom podlogom. Uloga gornje podloge zavisi od tipa kolovoza. Kod krutih kolovoznih konstrukcija gornja podloga se koristi da spre či pumpanje i dejstvo mraza, odvodnjava, smanji negativno dejstvo promjene zapremine u posteljici i pove ća nosivost konstrukcije. Kod fleksibilnih kolovoznih konstrukcija uloga gornje podloge je da pove ća nosivost kolovoza, poboljša odvodnjavanje i sprije či dejstvo mraza. Najpoznatije vrste gornjih podloga su makadamske, betonske i od cementom ili bitumenom vezanih materijala. Termin makadam ozna čava podlogu sastavljenu od drobljenog agregata. Tri osnovne vrste makadamske podloge su suho vezani makadami, vodom vezani makadami i penetrisani makadami. Suho vezani makadam se radi od krupnijeg agregataveli čine od 4 do 7 cm i sitnozrnijeg. U prvi sloj debljine 4 do 10 cm se posle po četnog valjanja, vibriranjem utiskuje sitnozrni agregat.
Strana 6 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Kod vodom zasi ćenih makadama voda se dodaje zajedno sa sitnim agregatom da bi se olakšalo njegovo utiskivanje u osnovni sloj. Stabilnost mješavine zavisi od postignutog uklještenja zrna agregata i vezuju ćih karakteristika sitnozrnijih frakcija. Penetrisani makadam dobije se kada se u krupnozrni sloj agregata posle po četnog sabijanja, penetriše bitumensko vetivo. Penetracija može biti potpuna ili djelimi čna. Po završetku prodiranja veziva i valjanja, površina se naj češće zatvara sitnozrnim frakcijama agregata. Podloge od cementom vezanih materijala mogu biti od mršavog betona ili stabilizacije cementom. Mršavi beton izgleda kao normalni beton izuzev što je odnos agregata i cementa od 20:1 do 15:1, odnosno 100 do 140 kg/m 3. Č vrstoća na pritisak posle 28 dana iznosi 1ko 10 MN/m2. Najmanja debljina gornje podloge ne može biti manja od 15 cm, niti ve ća od 30 cm. Podloge od cementom vezanih materijala su sli čne po sastavu sa materijalima u zastoru, izuzev što koriste manje koli čine veziva. Debljina gornje podloge je u praksi naj češće os 6 do 30 cm. U pogledu metoda ispitivanja fizi čkohemiskih karakteristika, nema bitnih razlika od postupka koji se koriste za mješavine kod zastora. Ograni čavajući faktor je najčešće veličina zrna agregata koja važi za pojedine metode ispitivanja. Zastor
Ovaj sloj direktno prima uticaje od optere ćenja i faktora sredine. To zna či: sa jedne strane, dejstva pneumatika (vertikalno i tangencijalno) i habanja sa druge, dejstva temperature, sun čevih zraka (oksidacija veziva) i vode • •
Od pneumatika vozila, intenzitet vertikalnih napona na pritisak iznosi od 0.5 do 0.8 MN/m2 (kod aviona do 1.4 MN/m2), a napon na smicanje u blizini površine habaju ćeg sloja od 0.5 do 2 intenziteta pritiska u pneumaticima (0.35 do 1.6 2). U zonama ko čenja ili ubrzanja naponi dostižu vrijednost od 3 do 5 puta ve ću od pritiska u pneumatiku. Temperaturne razlike mogu iznositi i do 30 stepeni u toku dana, a godišnje i do 80 stepeni celzijusa. U najvećem broju slu čajeva ovi slojevi se projektuju i grade kod fleksibilnih kolovoznih konstrukcija od bitumenom vezanih materijala (tzv. asfalt betona), a kod krutih od portland cementnih betona. Zastor fleksibilnih kolovoznih konstrukcija sa činjen je od habaju ćeg i veznog sloja. Uloga veznog sloja ja da pove ća habajući sloj sa podlogom. On pove ćava nosivost, otpornost na trajne deformacije, čini promjenu kvaliteta od habaju ćeg ka nižim slojevima postepenijom i pruža uslove za kvalitetnu gradnju habaju ćeg sloja. Što se tiče kvaliteta materijala nema bitnih razlika od habaju ćag sloja. Kad se primjenjuje to je naj češće asfalt betonska mješavina. Debljina veznog sloja je od 5 do 10 cm. Debljina habaju ćeg sloja od asfalt betona kre će se u granicama od 2.5 cm do 8 cm.Debljina zastora kod krutih kolovoza, odnosno betonskih plo ča je od 10 do 35 (40) cm. Kod puteva debljina plo ča u praksi je od 20 do 25 cm, a kod aerodroma oko 35 cm. U principu je to najkvalitetniji sloj u kolovoznoj konstrukciji, čije su najmanje vrijednosti precizirane standardima. Dozvoljeno odstupanje u ravnosti zastora na ravnja či dužine od 4 m je ± 4 mm. Poprečni nagib kolovoza u pravcu je 2.0 (2.5)%.
Strana 7 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2. Oštećenja asfaltno betonskih kolovoznih konstrukcija
Ovo poglavlje obuhvata asfaltno-betonske (AB) kolovozne konstrukcije, uklju čujući AB kolovozne konstrukcije sa asfalt betonom (AB) ili portland cementom (PC). Sve vrste oštečenja AB kolovozne konstrukcije možemo svrstati u jednu od sljede ćih kategorija: 1. Pukotine, 2. Zakrpe i rupe 3. Deformacije kolovozne konstrukcije, 4. Površinska šte ćenja kolovozne konstrukcije i 5. Ostala ošte ćenja. 2.1. Pukotine
Ovaj dio uklju čuje sljedeća oštečenja: 1. Pukotine usljed zamora, 2. Grupne pukotina, 3. Pukotine duž ivice (ruba), 4.a. Uzdužne pukotine duž kolotraga, 4.b. Uzdužne pukotine van kolotraga, 5. Pukotine oko spojeva, 6. Poprečne pukotine Mjerenje širine pukotina je ilustrirano na Slici 1. Slika 2. Prikazuje efekat nivoa ozbiljnosti oštečenja.
Slika 1. Mjerenje širine površinskih pukotina AB kolovoznih konstrukcija
Strana 8 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 2. Prikaz nivo ošteč enja
2.1.1. Pukotine usljed zamora Opis
Javlja se u podru č jima podvrgnutim ponovljenim prometnim optere ćenjima (u podru č ju kolotraga). Mogu se javiti kao niz me usobno povezanih pukotina u ranim fazama razvoja. Razvijaju se u svim smjerovima, s oštrouglim segmentima, obi čno manjim od 0,3 metara (m) na najdužoj strani, to supukotine oblika mrežaste ži čane ograde odnosno aligator pukotine u kasnijim fazama. Moraju imati kvantitativno podru č je. Nivo ozbiljnost oštečenja:
Nizak: Površina je bez pukotina ili samo nekoliko pukotina, pukotine nisu zatvorene, pumpanje vode nije prisutno. Umjeren: Područ je meusobno povezanih pukotina formira potpuni uzorak, pukotine mogu biti male širine; zatvorene su, pumpanje vode nije prisutno. Visok: Površina umjereno ili jako ispucala. Pukotine me usobno tvore potpuno ispucali uzorak. Komadi se mogu kretati usljed odvijanja sobra ćaja. Pukotine mogu biti zatvorene, pumpanje vode može biti vidljivo. Kako se mjere
Snimanje kvadratnih metara zahva ćenog podru č ja na svakom nivou ošte čenja. Ako unutar posmatranog podru č ja postoji dva ili sva tri nivoa ošte čenja usvaja se najve ći nivo oštečenja za čitavo podru č je.
Strana 9 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 3. Pukotine usljed zamora
Slika 4. Aligator pukotine, tipič ne pukotine usljed zamora.
Slika 6. Pukotine usljed zamora sa umjerenim nivoom ošteč enja
Slika 5. Pukotine usljed zamora sa niskim nivoom ošteč enja
Slika 7. Pukotine usljed zamora sa visokim nivoom ošteč enja
Strana 10 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2.1.2. Grupne pukotine Opis
Pukotine koje dijele AB kolovoznu konstrukciju u približno pravougaone dijelove. Pravougaoni blokovi su u rasponu od oko 0,1 m 2 do 10 m2. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nizak: Pukotine s prosje čnom širinom ≤ 6 milimetara (mm) ili pukotine zapunjene sitnim materijalom širine koja se ne može utvrditi. Umjeren: Pukotine s prosje čnom širinom izme u 6 mm i 19 mm, ili pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm i pukotine sa niskim stepenom ošte čenja. Visok: Pukotine s prosje čnom širinom izme u > 19 mm, ili pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm sa umjerenim ili visokim nivoom ošte čenja. Kako se mjeri
Mjerenjem kvadratnih metara zahva ćenog podru č ja na svakom nivou ošte čenja. Ako unutar prostora zahva čenog grupnim pukotinama postoje i pukotine usljed zamora onda pukotine usljed zamora smanjuju prostor koji zahvataju grupne pukotine.
Slika 8. Grupne pukotine
Slika 9. Grupne pukotine sa pukotinama usljed zamora unutar kolotraga
Slika 10. Visok nivo ošte č enja kod grupnih pukotina
Strana 11 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2.1.3. Pukotine duž ivice ili ruba Opis
Pojavljuju se samo na kolovoznim konstrukcijama sa neasfaltiranom bankinom. Ove pukotine u obliku polumjeseca ili kao kontinuirane pukotine presijecaju ivicu kolovoza a nalaze se u pojasu od 0,6 m od ruba kolovoza uz bankinu. U ove pukotine spadaju uzdužne pukotine izvan kolotraga a u nutar pojasa od 0,6 m od ruba kolovoza. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nizak: Pukotine bez raspadanja ili gubitka materijala. Umjeren: Pukotine sa vrlo malo raspadanja i gubitkom materijala do 10 posto od ukupne zahva čene dužine kolovoza Visok: Pukotine sa znatnim raspadanjem materijala i gubitkom materijala za više od 10 posto od ukupne zahva čene dužine kolovoza Kako se mjeri
Mjeri se dužina u metrima ivice kolovoza zahva čene ovim pukotinama na svakom nivou oštečenja.
Slika 11. Pukotine duž ivice (ruba)
Slika 12. Nizak nivo ošte č enja kod pukotina duž ivice
Strana 12 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2.1.4. Uzdužne pukotine Opis
To su pukotine uglavnom paralelne sa sredinom kolovoza. Položaj u traci (duž kolotraga ili izvan kolotrga) je veoma zna čajan. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nizak: Pukotine s prosje čnom širinom ≤ 6 mm, ili zatvorene pukotine ispunjene sitnim materijalom i sa širinom koja se ne može utvrditi. Umjeren: Pukotine s prosje čnom širinom izme u 6 mm i 19 mm, ili pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm i susjedne pukotine sa niskim stepenom ošte čenja. Visok: Pukotine s prosje čnom širinom izme u > 19 mm, ili pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm sa umjerenim ili visokim nivoom ošte čenja.
Slika 13. Longitudinalne (uzdužne) pukotine
Kako mjeriti
Mjeriti posebno: A. Uzdužne pukotine duž kolotraga Mjeriti duljinu u metrima uzdužnih pukotina unutar kolotraga na svakom nivou ošte čenja. Mjeriti duljinu u metrima uzdužnih pukotina ispunjenih materijalom za zaptivanje u dobrom stanju na svakom nivou ošte čenja. Napomen. Svaka podužna pukotina duž kolotraga koja je nasumi čno povezana ocijenjena je kao pukotina usljed zanora. Svaka podužna pukotina duž kolotraga koja vijuga i ima kvantitativno podru č je ocijenjean je kao pukotina naspala usljed zamora. B. Uzdužne pukotine van kolotraga Mjeriti duljinu u metrima uzdužnih pukotina izvan kolotraga na svakom nivou ošte čenja. Mjeriti duljinu u metrima uzdužnih pukotina van kolotraga ispunjenih materijalom u dobrom stanju na svakom nivou ošte čenja. Strana 13 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 14. Umjeren nivo ošte č enja uzdužnih pukotina unutar kolotraga
Slika 15. Visok nivo ošte č enja uzdužnih pukotina izvan kolotraga
2.1.5. (Refektuju će) Pukotine na mjestu spojeva Opis
To su pukotine u višeslojnim kolovoznim konstrukcijama koje se javljaju na mjestu spojeva. Napomena: Dimenzija slojeva ispod AC kolovozne konstrukcije mora biti poznata za identifikaciju pukotina na mjestu spojeva. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nizak: Otvorene pukotine sa prosje čnom širinom ≤ 6 mm, ili zatvorene pukotine ispunjene materijalom u dobrom stanju i širine koja se nemože utvrditi. Umjeren: Pukotine s prosje čnom širinom izme u 6 mm i 19 mm, ili bilo koje pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm i sve susjedne pukotine sa malim stepenom ošte čenja. Visok: Pukotine s prosje čnom širinom izme u > 19 mm, ili pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm sa umjerenim ili visokim nivoom ošte čenja.
Slika 16. Reflektirajuč e pukotine oko spojeva
Kako se mjere
Evidentiraju se sve uzdužne ili popre čne pukotine prilikom LTPP istraživanja.
Strana 14 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 17. Visok stepen ošteč enja reflektujuč ih pukotina oko spojeva
2.1.6. Popre čne pukotine Opis
Pukotine koje su pretežno okomite na sredinu kolovoza. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nizak: Otvorene pukotine sa prosje čnom širinom ≤ 6 mm, ili zatvorene pukotine ispunjene materijalom u dobrom stanju i širine koja se nemože utvrditi. Umjeren: Pukotine s prosje čnom širinom izme u 6 mm i 19 mm, ili pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm i sve susjedne pukotine sa malim stepenom ošte čenja. Visok: Pukotine s prosje čnom širinom izme u > 19 mm, ili pukotine sa srednjom širinom ≤ 19 mm sa umjerenim ili visokim nivoom ošte čenja. Kako se mjere
Mjeri se broj i dužina popre čnih pukotina na svakom nivou ošte čenja. Ocijeni se cijela poprečna pukotina na najve ćem stepenu ošte čenja prenesena na najmanje 10 procenata ukupne dužine pukotine. Duljina zabilježena u metrima, je ukupna duljina pukotina, a dodjeljuje se na najvišu razinu ozbiljnosti ošte čenja procijenjenu za najmanje 10 posto od ukupne duljine pukotine. Tako er snimiti duljinu u metrima popre čnih pukotina ispunjenih materijalom u dobrom stanje na svakom stepenu ošte čenja. Napomena: Izmjerena duljina je ukupna duljina pukotina ispunjenih materijalom u dobrom stanju i dodijeljena stepenu ošte čenja pukotine. Mjeriti samo kada je materijal koji ispunjava pukotine u dobrom stanju za više od 90 posto duljine pukotine. Ako popre čne pukotine prolaze kroz podru č je koje zahvataju pukotine usljed zamora onda se ove popre čne pukotine ne mjere odnosno ne uzimaju se u obzir prilikom ispitivanja.U ovom slučaju poprečna pukotina se smatra kao da je sama ali se dužina reducira. Pukotine dužine manje od 0,3 m se ne uzimaju u obzir prilikom snimanja odnosno mjerenja.
Strana 15 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 18. Popreč ne pukotine
Slika 20. Popreč ne pukotine sa umjerenim nivoom ošteč enja
Slika 19. Nizak nivo ošte č enja kod popreč nih pukotina
Slika 21. Popreč ne pukotine sa visokim nivoom ošteč enja
Strana 16 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2.2. Rupe i zakrpe
Ovo poglavlje uklju čuje sljedeća oštečenja: 1. Krpljenje 2. rupe 2.2.1. Zakrpe Opis
Dio kolovozne površine ve će od 0,1 m2, koja je uklonjena i zamijenjana novim materijalom nakon prvobitne izgradnje kolovozne konstrukcije. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nizak: Zakrpe imaju, u ve ćini slučajeva, nizak nivo ošte čenja bilo koje vrste, uklju čujući visinu brazde <6 mm; (razlika izme u postoječeg i novog sloja). Pumpanje nije prisutno. Umjeren: Zakrpe sa umjerenim nivoom ošte čenja bilo koje vrste ili visina brazde od 6 mm do 12 mm, pumpanje nije prisutna. Visok: Zakrpe imaju visok nivoom ošte čenja bilo koje vrste uklju čujući i visinu brazde > 12 mm, ili imaju još i razli čit material u novom sloju od onog korišetnog za prijašnji kolovoz; pumpanje može biti prisutno. Kako mjeriti
Mjeri se broj zakrpa i površina u metrima kvdratnim zahva čene površine na svakom nivou oštečenja. Napomena: Svako ošte čenje zkrpe na rubovima zakrpe uzima se u obzir prilikom ukupnog ocjenjivanja ošte čenja zakrpe. Brazde mogu biti na obodu ili u unutrašnjosti zakrpe.
Slika 20. Zakrpe
Strana 17 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 21. Nizak nivo ošte č enja nakon krpljenja asfaltne konstrukcije
Slika 22. Umjeren nivi ošte č enja nakon krpljenja asfaltne konstrukcije
Slika 23. Visok nivo ošteč enja nakon krpljenja asfalta
2.2.2. Rupe Opis
Udubljenje na površini kolovoza razli čite veličine. Minimalna dimenzija je 150 mm. Nivoi ozbiljnosti ošte čenja
Nizak <25 mm dubine. Umjeren od 25 mm do 50 mm dubine. Visok > 50 mm dubine. Kako mjeriti
Odreuje se broj rupa i kvadratnih metara zahva čenog podru č ja na svakom nivou oštečenja. Dubina rupe je najve ća dubina od površine kolovoza. Ako se rupe pojavljuju u područ ju zahvačenom pukotinama usljed zamora površina koju zahvataju pukotine usljed zamora se smanjuje za veli činu površine rupe.
Strana 18 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 24. Rupe
Slika 25. Rupe sa niskim nivoom ošte č enja
Slika 26. Rupe sa umjerenim nivoom ošteč enja
Strana 19 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 27. Rupe sa visokim nivoom ošte č enja
2.3. Površinske deformacije
Ovaj odjeljak uklju čuje sljedeće vrste površinskih deformacija: 1. kolotrazi 2. gužvanje 2.3.1. Stavaranje kolotraga Opis
Stvaranje žljebova odnosno kolotraga predstavlja stvaranje uzdužnog udubljenja na površini kolovoza. Može izazvati popre čni pomak. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nije moguće odrediti stepene ošte čenja. Stepen ošte čenja mogao bi se odrediti nakon što se izvrši mjernje svrstavanjem u odre ene grupe na osnovu rezultata mjernja. Mnogo važnije od odreivanja nivoa ošte čenja jeste pažljivo zapisivanje mjerenja izvršenih na posmatranoj lokaciji jer su takvi podatci ta čniji od onih dobivenih svrstavanjem u odre eni nivo oštečenja. Kako mjeriti
Mjeri se samo na osnovu SPS-a (Specific Pavement Studies) 3. Mjere se maksimalne dubine žlijeba (kolotrag) u milimetrima na svakih 15,25 m a na udaljenosti 1,2 m od ruba kolovoza za svaki kolotrag. Poprečni profile kolovoza snimaju se još pomo ću dipstick profajlera koji snima profile na svakih 15,25 m.
Strana 20 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 28. Kolotrazi
Slika 29. Zdržavanje vode u kolotrazima
Slika 30. Primjer kolotraga
2.3.2. Gužvanje Opis
Gužvanje je uzdužni pomak lokaliziran na površini kolovozne konstrukcije. Obi čno je uzrokovano ko čenjem ili ubrzavanjem vozila, te se obi čno nalazi na brežuljcima ili krivinama, ili na raskrižjima. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nije moguće odrediti. Meutim, stepen ošte čenja se može definirati na osnovu utjecaja relativne snage guranja na kvalitete vožnje. Kako mjeriti
Mjerimo broja pojava i kvadratnih metara zahva ćene površine.
Strana 21 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 31. Gužvanje asfalta
Slika 32. Gužvanje na površini kolovozne konstrukcije
Strana 22 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2.4. Površinska oštečenja kolovozne konstrukcije
Ovaj odjeljak uklju čuje sljedeće vrste površinskih ošte čenja: 1. Istjecanje bitumena iz kolovoza, 2. Poliranje agregatna i 3. Runjenje agregata 2.4.1. Istjecanje bitumena iz kolovzne konstrukcije Opis
Višak bitumena se pojavljuje na površini kolovoza, obi čno se javlja u kolotrazima. Može varirat od kolovoza promijenjene boje u odnosu na ostali dio kolovoza do kolovoza koji gubi prvobitnu teksturu usljed istecanja bitumena tj. stanja u kojem agregat može biti prekriven viškom bitumena sa mogu će sjajnom, poput stakla, reflektiraju čom podlogom ljepljivom na dodir. Prisustvo istjecanja bitumena ukazuje na mogu će greške prilikom sastavljanja asfaltno betonskih mješavina Kako mjeriti
Snimanje kvadratnih metara zahva čene površine. Napomena: Preventivni tretmani održavanja ponekad pokazuju svojstvo istjecanja. Ove pojave trebaju biti navedene, ali ne i ocijenjeno kao istjecanje.
Slika 33. Promjena boje
Slika 34. Gubitak prvobitne teksture
Slika 35. Prekrivanje agregata bitumenom
Strana 23 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2.4.2. Poliranje agregatna Opis
Na površini kolovoza usljed trošenja veziva (bitumena) razotkrivaju se zrna agregata. Nivo obiljnosti oštečenja
Ne odreuje se. Meutim, stupanj poliranja može se odraziti na smanjenje površine trenja. Kako se vrši mjerenje
Snimanjem kvadratnih metara zahva ćene površine. Poliranje agregat ne treba biti ocijenjeno na testnim dionicama koje su podvrgnute preventivnim mjerama održavajnja, koje prekrivaju izvornu kolovoznu površinu.
Slika 36. Poliranje agregata
Strana 24 od 27
Kopić Anel
Putevi II
2.4.3. Runjenje agregata Opis
Runjenje agregata predstavlja ošte čenje površine kolovoza uzrokovano pomjeranjem zrna agregata i gubitkom veziva me u njima. Runjenje agregata kre če se od runjenja sitnih čestica preko runjenja nešto krupnih čestica i na kraju do runjenja velikih zrna agregata uz vidno nestajanje agregata sa površine kolovoza. Nivo ozbiljnosti ošte čenja
Nije moguće odrediti. Prisutnost runjenjna agragata ukazuje na mogu će greške prilikom projektovanja asfaltno-betonske mješavine. Kako se mjeri
Snimanjem kvadratnih metara zahva čene površine. Runjenje agregat ne bi terbalo biti mjereno na „površinski obra enim asfaltima“ (chip seals).
Slika 37. Gubitak sitnog agregata
Slika 38. Gubitak sitnog i dijela krupnog agregata
Strana 25 od 27
Kopić Anel
Putevi II
Slika 39. Gubitak krupnog agregata
2.5. Ostala oštečenja
Ovaj odjeljak uklju čuje sljedeće oštečenja Propadanje bankine Isticanje i pumpanje vode 2.5.1. Propadanje bankine Opis
Predstavlja visinsku razliku izme u površine kolovoza i površine bankine. Obi čno se javlja kada se bankina slegne kao rezultat razlike materijala u kolovoznoj konstrukciji. Odreivanje nivo oštečenja
Nije primjenjivo. Nivoi ošte čenja mogu se definisati kategorizacijom na osnovu rezultata mjernja. Zapisivanje rezultat mjernja mnogo je važnije jer su podaci dobiveni mjernjem tačniji od onih dobivenih na osnovu nivo ošte čenja. Kako se mjeri
Nije zabilježeno u LTTP istraživanjima.
Slika 40. Propadanje bankine uz ivicu kolovoza
Strana 26 od 27
Slika 42. Mjerenje dubine propadanja bankine
Kopić Anel
Putevi II
Slika 43. Prpadanje bankine duž ivice kolovoza
2.5.2. Izlivanje i pumpanje vode iz kolovoza Opis
Curenje ili izbacivanje vode ispod plo čnika kroz pukotine. U nekim slu čajevima, povezano je sa nanosom sitnog materijala koji se pojavljuje na kolovozu i prlja kolovoz a biva erodiran iz slojeva ispod asfaltno betonskih slojeva. Odreivanje nivoa ošte čenja
Nije primjenjivo. Odre ivanje nivoa ošte čenja se ne primjenjuje jer se isticanje vode i pumpanje vode mijenja zavisno od promjene vlage. Kako mjeriti
Zabilježiti broj pojava isticanja i pumpanja vode i duljinu kolovoza zahva čenu ovom pojavom ako je ona ve ća od 1 m. Napomena: Zbir dužine pumpanja i istjecanja vode ne može pre ći dužinu mjerenja.
Slika 44. Isticanje i izbacivanje vode iz kolovozne konstrukcije
Slika 45. Pojava sitnog materijala na kolovozu usljed isticanja i izbacivanja vode
Strana 27 od 27
