i.ellada.stin.Mikra.asia

ΜΕΛΕΤΕΣ, ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ, ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 1

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ Υπαρχηγού Γενικού Επιτελείου

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Με βάση επίσημες πήγες και έγγραφα. ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΙΝΑΞ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος Α' ΕIΣΑΓΩΓΗ Πώς και διατί ενεπλάκη η Ελλάς εις την Μικρασιατικήν περιπέτειαν

Σελ.

1. Τα προϋπάρξαντα γεγονότα και η εμφάνισις του κ. Βενιζέλου.

1

2. Η πολιτική ψυχολογία του κ. Βενιζέλου.

2

3. Η Ελλάς μετά την επανάστασιν του 1909—1910 και η πρώτη «ευκαιρία».

6

4. Η Ελληνοβουλγαρική Συνθήκη Συμμαχίας.

7

5. Η Ελλάς παρ' ολίγον να συμβάλη εις την εις βάρος της δημιουργίαν μεγάλης Βουλγαρίας.

9

6. Η εξέλιξις των Βαλκανικών πολέμων απεσόβησε τον κίνδυνον. Η θεωρία της σπονδυλικής στήλης.

12

7. Η μετά τους Βαλκανικούς πολέμους στρατιωτική οργάνωσις.

14

8. Απώλεια ναυτικής υπεροχής. Μελέτη αιφνιδιασμού των Δαρδανελλίων. Η ανταλλαγή των πληθυσμών. 9. Ο μέγας ευρωπαϊκός πόλεμος. Η ψυχική ταραχή του κ. Βενιζέλου. Αι μεταπτώσεις του. Αρνείται ότι η Ελλάς έχει συμμαχικήν υποχρέωσιν προς την Σερβίαν. 10. Ο κ. Ελ. Βενιζέλος προτείνει τον διαμελισμόν της Ελλάδος, χάριν προσεταιρισμού της Βουλγαρίας. Ο σπόρος της Μικρασιατικής περιπέτειας.

16 18 22

11. Σκέψεις του κ. I. Μεταξά περί Μικρασιατικής πολιτικής κατά το 1915 και συζήτησις αυτού μετά του κ. Ελ. Βενιζέλου.

23

12. Η μεταστροφή του κ. Βενιζέλου.

29

13. Η «ευκαιρία» της εκπορθήσεως των Δαρδανελλίων.

30

14. Ο Γούναρης ζητεί εξασφαλίσεις. Ο κ. Βενιζέλος προσφέρει εδάφη. Η διαβολή. Οι Γερμανόφιλοι.

36

15. Η Βουλγαρική επιστράτευσις νέα «ευκαιρία». Τα συμμαχικά στρατεύματα εν Μακεδονία.

38

16. Ο σπόρος του μίσους και της διαιρέσεως του Ελληνισμού. Η αποσύνθεσις του Κράτους.

42

17. Ο κ. Βενιζέλος αρπάζει βιαίως τον εξουσίαν και καθίσταται τύραννος. Η πτώσις του εξάπτει το μίσος του.

44

Β'. Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ (1 Μαΐου 1919—1 Νοεμβρίου 1920)

1. Η πρότασις του κ. Λόϋδ Τζώρτζ περί Σμύρνης, αφετηρία της Μικρασιατικής περιπέτειας.

48

2. Η κατάληψις της Σμύρνης. Επέκτασις της κατοχής.

51

3. Aι δυσχολίαι και oι κίνδυνοι δεν εβράδυνον ν' αναφανώσι. Οργάνωσις Τουρκικής αμύνης.

53

4. Αι περί ασφαλιστικών μέτρων προτάσεις του κ. Βενιζέλου δεν γίνονται δεκταί παρά των Συμμάχων.

57

5. Η συμφωνία Βενιζέλου Τιττόνι.

60

6. Αρχή των περί ειρήνης διαπραγματεύσεων.

61

7. Ο Μουσταφά Κεμάλ.

66

8. Αι Εθνοσυνελεύσεις του Ερζερούμ και της Σεβάστειας. Το Εθνικόν Συμβόλαιον.

68

9. Εμφανίζονται αι φιλότουρκαι Γαλλικαί διαθέσεις.

72

10. Τουρκικαί θηριωδίαι κατά των Γάλλων εν Κιλικία.

75

11. Το Ανώτατον Συμβούλιον χαρακτηρίζει την Ελληνικήν κατοχήν ως προσωρινήν.

79

12. Ο κ. Βενιζέλος κατορθώνει να άρη τον όρον της προσωρινότητος.

80

13. Η Γαλλική πολιτική κηρύσσεται αναφανδόν υπέρ των Τούρκων.

82

14. Βλέψεις και πολιτική της Αγγλίας.

83

15. Τα γεγονότα της Κιλικίας συγκινούσι τους Άγγλους.

85

16. Ο κ. Βενιζέλος αναλαμβάνει την επιβολήν των όρων της ειρήνης εις την Τουρκίαν.

87

17. Ο χαρακτήρ της «έντολής» διά την Σμύρνην μεταβάλλεται.

89

18. Ολεθρία στρατιωτική απραξία.

91

19. Δίδεται η άδεια καταδιώξεως και πέραν των τριών χιλιομ.

93

20. Εν τούτοις o Κεμάλ ενισχύεται και καθίσταται απειλητικός.

94

21. Ο κ. Βενιζέλος, αυταπατώμενος, θεωρεί λελυμένον το ζήτημα.

95

22. Αι διαθέσεις της Γαλλικής πολιτικής ανησυχούσι τον κ. Βενιζέλον.

97

23. Ζητείται η μεσολάβησις των κ.κ. Ποανκαρέ και Μπριάν. Ο Γάλλος Πρωθυπουργός κ. Μιλλεράν αντιτίθεται.

98

24. Τι συνάγεται εκ των ομιλιών των κ.κ. Μπριάν και Μιλλεράν.

100

25. Ο κ. Πουανκαρέ συνηγορεί αλλά ...

102

26. Ο κ. Μιλλεράν ενδίδει πάλιν.

103

27. Τα δήθεν πιεστικά κατά των Τούρκων μέτρα.

104

28. Οι Σύμμαχοι δεν βοηθούν τον Δαμάδ Φερήδ προς εξόντωσιν του Κεμάλ.

106

29. Η Διάσκεψις εν Σάν-Ρέμο.

107

30. Ο Ελληνικός Λαός δέχεται ψυχρώς τον κ. Βενιζέλον.

108

31. Αντίδρασις Ηνωμ. Πολιτειών διά την Θράκην.

109

32. Οι όροι της Συνθήκης δεν πτοούσι τους Τούρκους.

109

33. Συνδιάλεξις Βενιζέλου-Λόϋδ Τζώρτζ. Η Ελλάς αναλαμβάνει ολόκληρον το βάρος.

110

34. Επί ουδενός των τριών Συμμάχων δύναται να υπολογίζει η Ελλάς.

112

35. Η Αντιπολίτευσις πρόθυμος να βοηθήση το έργον.

113

36. Αφίνεται σχετική ελευθερία δράσεως εις τον Ελληνικόν Στρατόν. Βαρείαι υποχρεώσεις της Ελλάδος.

116

37. Η επιθετική προέλασις του Ιουνίου 1920 και η επέκτασις της κατοχής.

118

38. Κατάληψις της Προύσης. Διακοπή επιχειρήσεων.

119

39. Αι απαγορεύσεις του Ανωτάτου Συμβουλίου ατονούσι.

120

40. Αποφασίζεται ευρύτερα οριστική ενέργεια κατά του Κεμάλ, αλλά δεν εκτελείται.

121

41. Απετέλουν αι εκλογαί διέξοδον;

122

42. Κατάληψις Θράκης. Επέκτασις κατοχής εν Μ. Ασία. Λήξις επιχειρήσεων.

123

43. Οι Τούρκοι διαμαρτύρονται. Οι Έλληνες αδρανούσι.

125

44. Απάντησις των Τούρκων και ανταπάντησις των Συμμάχων διά τους όρους της ειρήνης.

126

45. Η Συνθήκη των Σεβρών.

129

46. Η Συνθήκη των Σεβρών πρόξενος πολέμου αντί ειρήνης.

133

47. Ακουσία η παρά πάντων, πλην της Ελλάδος, υπογραφή.

134

48. Η Συνθήκη των Σεβρών θνησιγενής. Ο πόλεμος ξαναζεί.

137

Γ'. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1. Aι εκλογαί της 1ης Νοεμβρίου 1920.

139

2. Tι παρέλαβον οι διάδοχοι του κ. Βενιζέλου.

140

3. Το τραγικόν δίλημμα.

143

4. Τι εδει γενέσθαι; Προ παντός η εξασφάλισις των πληθυσμών.

146

5. Tι παρέλειψεν ο κ. Βενιζέλος. Έλλειψις πολεμικού υλικού.

148

6. Η αξία των συμμαχικών διακοινώσεων του Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του 1920.

150

7. Τα πρώτα στρατιωτικά μέτρα προ των επιχειρήσεων του Μαρτίου 1921.

155

8. Πώς εξειλίσσετο η πολιτική κατάστασις αρχομένου του 1921.

157

9. Η Διάσκεψις του Φεβρ. Μαρτ. 1921. Προσκαλείται και ο Κεμάλ.

159

10. Εντολή της Εθνοσυνελεύσεως προς την Ελλ. Αντιπροσωπείαν.

161

11. Προπαρασκευαστικοί της Διασκέψεως συνομιλίαι.

161

12. Πρώτη συνεδρίασις της Διασκέψεως του Φεβρ. Μαρτ. 1921.

163

13. Οι Τούρκοι προσβάλλουσι τας στατιστικός, εφ' ων εβασίσθη η Συνθήκη.

165

14. Συζήτησις εν τη Διασκέψει περί αποστολής εξεταστικής Επιτροπής εις Σμύρνην και Θράκην.

167

15. Η Εθνοσυνέλευσις απορρίπτει την πρότασιν.

171

16. Αγγλικαί υποδείξεις. Ελληνικαί προβλέψεις.

172

17. Οι Αγγλοι δέχονται ευμενώς την απόρριψιν.

175

18. Νέαι προτάσεις της Διασκέψεως. Πρόσκλησις Γούναρη εις Λονδίνον.

176

19. Νέα διαμαρτυρία των Τούρκων.

179

20. Η Ελλάς αποδέχεται τας νέας προτάσεις.

180

21. Συνομιλία Γούναρη, Λόϋδ Τζώρτζ. Εικών της καταστάσεως.

183

22. Η ανάγκη της συντριβής του Κεμάλ αμετάβλητος.

184

23. Η Στρατιά θεωρεί δυνατήν την επιχείρησιν κατά Κεμάλ.

185

24. Οι Άγγλοι ενθαρρύνουν διά την επίθεσιν.

187

25. Επιβάλλεται άμεσος μεν εκτέλεσις, άλλα και φρόνησις.

189

26. Αι επιχειρήσεις του Μαρτίου 1921.

194

27. Αναστολή της επιθέσεως. Υποχώρησις. Αποτέλεσμα.

196

28. Κεμαλική αντεπίθεσις προς Τουλού Μπουνάρ. Απόκρουσις αυτής.

198

29. Η Στρατιά προτείνει συνέχισιν επιθετικών επιχειρήσεων. Η ανάγκη επιβάλλει νέας θυσίας.

199

30. Ήτο δυνατός ο πανστρατιά πόλεμος;

201

31. Ήτο δυνατή η άμυνα εντός της ζώνης των Σεβρών;

204

32. Απόφασις επιθετικής ενεργείας. Οργανωτική εργασία.

206

33. Βενιζελική αντίδρασις.

210

34. Υπόμνημα Γούναρη προς την Αγγλικήν Κυβέρνησιν.

216

35. Προτάσεις περί μεσολαβήσεως κατά Ιούνιον.

223

36. Επέμβασις κ. Πολίτη υπέρ της αναστολής της Επιθέσεως.

227

37. Επέμβασις και του κ. Βενιζέλου υπέρ της ανακοπής της επιθέσεως.

231

38. Η αναβολή των επιχειρήσεων αποκρούεται παρά της Στρατιάς.

233

39. Αι επιχειρήσεις του Ιουλίου 1921.

236

40. Στάσις των Δυνάμεων μετά τας επιχειρήσεις του Ιουλίου.

239

41. Η Στρατιά ζητεί περαιτέρω οδηγίας.

240

42. Σκέψεις της Κυβερνήσεως και προθέσεις της Στρατιάς.

242

43. Η σύσκεψις της Κιουταχείας. Η απόφασις.

243

44. Διατί επεβάλλετο η προς Άγκυραν εκστρατεία. Προβλέψεις περί επιτυχίας και αποτελεσμάτων αυτής.

247

45. Τι θα εκαρπούτο η Ελλάς εκ της νίκης.

252

46. Διεξαγωγή της επιχειρήσεως και αποτέλεσμα (α'. πώς διεξήχθη, β'. διατί δεν επετεύχθη ο τελικός σκοπός).

258

47. Διατί διεκόπη η επιχείρησις προς Άγκυραν.

269

48. Πώς διεξήχθη η αποχώρησις του Στρατού.

271

49. Αποτέλεσμα της αποτυχίας του τεθέντος σκοπού.

273

Δ'. ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ 1. Καταστρεπτική η επίδρασις της αντιδράσεως.

275

2. Θέσις του Μικρασιατικού ζητήματος μετά την προς Άγκυραν επιχείρησιν.

276

3. Ο Πρωθυπουργός Γούναρης και ο κ. Μπριάν.

281

4. Συνομιλία Γούναρη, Μπαλτατζή μετά του Λόρδου Κώρζον.

284

5. Απεικόνισις της πολιτικής καταστάσεως.

289

6. Αποδοχή της μεσολαβήσεως.

292

7. Συνάντησις μετά του κ. Λόϋδ Τζώρτζ.

293

8. Πρώτον εμπόδιον η Γαλλοκεμαλική συμφωνία.

294

9. Συρροή δυσκολιών. Το οικονομικόν πρόβλημα.

297

10. Ενέργεια προς σύναψιν δανείου. Αι πιστώσεις.

300

11. Η Ελληνική Αποστολή εν Ρώμη.

305

12. Συνάντησις εν Κάνναις. Η πτώσις του κ. Μπριάν δεύτερον εμπόδιον.

307

13. Συνάντησις μετά του κ. Πουανκαρέ.

309

14. Η πτώσις της Ιταλικής Κυβερνήσεως, τρίτον εμπόδιον.

310

15. Επιστολή Γούναρη προς τον Λόρδον Κώρζον.

312

16. Απάντησις Λόρδου Κώρζον προς Γούναρην.

318

17. Η Αγγλική Κοινή Γνώμη κρίνουσα την απάντησιν του Λόρδου Κώρζον.

320

18. Η εν Παρισίοις Διάσκεψις του Μαρτίου 1922 και αι προτάσεις της.

323

19. Η απάντησις των Τούρκων εις τας προτάσεις της Διασκέψεως.

328

20. Ο Πρωθυπουργός Γούναρης εις την Διάσκεψιν της Γενούης.

331

21. Διπλωματική αποτελμάτωσις.

335

22. Απόπειρα προς δημιουργίαν χωριστικού κινήματος εν Σμύρνη.

336

23. Υπόμνημα της εν Κωνσταντινουπόλει «Αμύνης».

340

24. Τηλεγράφημα Πατριάρχου Μελετίου και απάντησις κ. Βενιζέλου.

350

25. Χαρακτηρισμός του κινήματος παρά του κ. Ν. Τριανταφυλλάκου.

353

26. Συνομιλία Γούναρη, Σιώτη.

353

27. Αντίκτυπος των φημών περί κινήματος εις το στράτευμα και παρά τοις κατοίκοις.

356

28. Οποία τινα θα ήσαν τα επακόλουθα του κινήματος.

358

29. Η εν Κωνσταντινουπόλει «Άμυνα» και το έργον της.

361

30. Κυβέρνησις Συνασπισμού.

368

31. Σκέψεις περί επιχειρήσεως προς Κων/πολιν. Ενθαρρύνσεις.

369

32. Μελέτη της επιχειρήσεως από στρατιωτικής απόψεως.

372

33. Κρίσεις Αντιστράτηγου Χαντζηανέστη περί της Στρατιάς Μ. Ασίας.

374

34. Απόφασις περί προελάσεως προς Κωνσταντινούπολιν και αυτονομήσεως της Ιωνίας.

376

35. Διακοίνωσις της 14)27 Ιουλ. προς τας Δυνάμεις.

377

36. Συλλογικόν διάβημα των Δυνάμεων. Νέα Ελλην. Διακοίνωσις.

380

37. Αι Δυνάμεις προστατεύουσαι την Τουρκικήν πρωτεύουσαν. Κρίσεις του Αγγλικού Τύπου.

382

38. Αγόρευσις του κ. Λόϋδ Τζώρτζ. Σχόλια του Τύπου.

385

39. Αποτέλεσμα της απόπειρας. Επίδρασις επί των Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως.

391

40. Στρατιωτικά μέτρα Συμμάχων.

395

41. Δεν επήλθεν αξία λόγου εξασθένησις του Μικρασιατ. μετώπου.

396

42. Η Αυτονόμησις και αι Δυνάμεις.

398

43. Στρατιωτική κατάστασις ανησυχαστική.

399

44. Ζωηρά διπλωματική κίνησις. Αντικεμαλική ροπή. Ορίζεται Διάσκεψις εν Βενετία.

400

45. Η Κεμαλική επίθεσις του Αυγούστου 1922.

403

46. Πόθεν η ήττα;

405

47. Αποτέλεσμα της ήττης.

408

48. Ανακεφαλαίωσις της εξελίξεως της Αγγλικής πολιτικής.

409

49. Η Αγγλία επικαλείται νέαν σταυροφορίαν κατά των Τούρκων.

414

50. Ταπεινωτική έκκλησις των Μ. Δυνάμεων προς τον Κεμάλ. Το πρωτόκολλον των Μουδανιών.

418

ΤΑΥΓΕΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΦΟΥΛΙΔΗΣ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ