IDYOMA

 Ang isang sawikain sawikain o  o idyoma idyoma ay  ay isang pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi komposisyunal — sa ibang salita, hindi binubuo ng tumpak na kahulugan ang mga kanya-kanyang salita na nabuo. Ito ay di-tuwirang pagbibigay kahulugan at pagpapakita ng kaisipan at kaugalian ng isang lugar.

Halimbawa 1. but butas as ang ang bulsa bulsa - walan walang g pera pera 2. il ilaw aw ng ng tah tahana anan n - ina ina 3. alo alog g na ang ang baba baba - mata matanda nda na 4. al alim imuo uom m - bah baho o5. bah bahag ag ang ang bun buntot tot - duwag duwag . ikuru ikurus s sa kamay kamay !o ibang ibang bahagi bahagi ng katawan" katawan" - tandaan tandaan #. buk bukas as ang ang palad palad - matul matulung ungin in $. kap kapilas ilas ng buha buhay y - asa asawa wa %. nagbib nagbibilang ilang ng poste poste - walang walang traba trabaho ho 1&.basag ang pula - luko-luko 11.. ibaon sa hukay - kalimutan 11 12.taingang kawali - nagbibingi-bingihan 13.buwayang lubog - taksil sa kapwa 14.pagpaging alimasag - walang laman 15.tagong bayawak - madaling makita sa pangungubli 1.pantay na ang mga paa - patay na 1#.mapurol ang utak - mahina sa larangan ng pag-iisip o mabagal mag-isip 1$.maitim ang budhi - tuso 1%.balat-sibuyas - mabilis masaktan o sensitibo 2&.pusong bakal - di marunong magpatawad, matigas na kalooban 21.putok sa buho - ampon 22.may bulsa sa balat - kuripot 23.balat-kalabaw - matigas ang balat 24.may gintong kutsara sa bibig- mula ipinanganak ay mayaman na 25.kusang-palo - sariling sipag

2.usad pagong - mabagal kumilos 2#.umuulan ng lalaki at babae - maraming lalaki at babae 2$.nakalutang sa ulap - masaya 2%.malaki ang ulo - mayabang 3&.itaga sa bato - ilagay sa isip 31.ginintuang puso - mabuting kalooban

A agaw-buhay agaw-buhay  --- naghihingalo

between life and death (literal=life about to be snatched away) anak-pawis anak-pawis  --- magsasaka; manggagawa farmer; laborer; blue-collar worker anak-dalita anak-dalita  --- mahirap poor alilang-kanin -alilang-kanin  -- utusang walang sweldo, pagkain house-help with no income, provided with food and lang shelter

B balitang kutsero kutsero --- hindi totoong balita rumor, gossip, false story balik-harap -balik-harap  -- mabuti sa harapan, taksil sa likuran double-faced person, person, one who betrays trust bantay-salakay -- ta taong ong na nagba gbabait bait--bait baita an bungang-araw bungang-araw  --- sakit sa balat bungang-tulog -- panaginip BALAT balat-sibuyas -balat-sibuyas  -- manipis, ma maramdamin balat-kalabaw -- mahina ang pakiramdam, di agad tinatablan ng hiya buto't balat balat  --- payat na payat BIBI tulak ng bibig -bibig  -- salita salita lamang, lamang, di di tunay sa sa loob dalawa ang bibig -bibig  -- mabu mabung ngan anga ga,, mad madal alda dall BIT#KA halang ang bituka -bituka  -- salbahe, desperado, hindi nangingiming pumatay ng tao &ahapdi ang bituka bituka  --- nagugutom B#LSA &akapal ang bulsa bulsa  --- maraming pera butas ang bulsa bulsa  --- walang pera sukat ang bulsa -bulsa  -- marunong gumamit ng pera, marunong magbayad at mamahala ng kayamanan kayamanan B#T" nagbabatak ng buto -buto  -- nagtatrabaho ng higit sa kinakailangan &atigas ang buto buto  --- malakas

a pe person son wh who pr preten etends ds to be good, ood, opp opportu ortuni nist st prickly heat (literal=fruit of the sun) dream (literal=fruit of sleep) (SKIN) a sensitive pe person (l (literal=onion-skinned) one who is insensitive; with dense-face dense-face (literal=bualo-skinned) malnourished (literal=skin-and-bone) (!"#T$) insincer insincere e words words (litera (literal=pu l=pushed shed-by -by-the-the-mouth mouth)) nagg nagger er,, tal talka kati tive ve pers person on (lit (liter eral al=t =twowo-mo mout uthe hed) d) (INT%STIN%) a person with no moral compunction (literal=with (literal=with a horizontal intestine) a hungry person (literal=sore intestine) ("#$"K%T) rich, wealthy (literal=with a thick pocket) poor (literal=with a hole in the pocket) someone who knows his ability to pay (B"N%) one who works hard a strong person

K  kidlat sa bilis bilis --- napakabilis kusang palo palo  --- sariling sipag KA!A* &abigat ang ka&ay -ka&ay  -- ta tamad mad ma magtr gtrabah baho &agaan ang ka&ay -ka&ay  -- madaling manuntok, manapok, manakit &abilis ang ka&ay -- mandurukot &alikot ang ka&ay -ka&ay  -- kumuku kumukuha ha ng hindi hindi kanya kanya

eceedingly fast initiative ($AN+) a la lazy per perso son n (li (lite terral=he =heavy-h vy-ha ande nded pe person son) one who easily hits another person, easily provoked (literal=light-handed person) a snatcher, pickpocket (literal=fast-handed) one who who has the the habit habit of stealing stealing things things (literal=listless hand)

+ di &akabasag-pinggan &akabasag-pinggan  --- mahinhin di &ahulugang-kara &ahulugang-karayo& yo& - -- maram raming ing ta tao

a very demure, prim-and-proper person (literal=someone who can!t break a plate) over overc crowde owded d pl place (lit literal=w l=wher here one one cannot nnot

+IB+IB pag-iisang dibdib -- kasal kabiyak ng dibdib -- asawa daga sa dibdib -- takot nagbukas ng dibdib -- nagtapat na nais pakasalan ang kasintahan +ILA bulaklak ng dila -- pagpapalabis sa katotohanan &agdilang anghel -- magkatotoo sana &akati ang dila -- madaldal, mapunahin

throw a pin) ($%ST$%A,T) wedding (literal=to be of one heart) spouse (literal=the other half of the heart) worry, fear (literal=mouse in the chest) a man who proposed marriage (literal=opened his heart) (T"N#%) eaggeration (literal="ower of the tongue) to wish that what has been said will come true talkative person (literal = one with itchy tongue)

&atalas ang dila -- masakit mangusap

one who talks oensively (literal = sharp-tongued person) &aanghang ang dila -- bastos magsalita a vulgar person (literal = spicy-tongued person) &ata&is ang dila -- mahusay mangusap, bolero a fast talker (literal = sweet-tongued person) kaututang dila -- katsismisan a gossip (literal = farting tongue) sanga-sangang dila -- sinungaling a liar &ay krus ang dila -- nakapanghihimatong one who could foretell an event +#" (BL""+) ku&ukulo ang dugo -- naiinis, nasusuklam a person who hates somebody (literal=boiling blood) &agaan ang dugo -- madaling makapalagayan a person with whom one gets along easily ng loob (literal=light-blood) &aiti& ang dugo -- salbahe, tampalasan

an evil or bad person (literal=dark-blooded)

$ ha&pas-lupa -- lagalag, busabos haligi ng tahanan -- ama

a bum person, without any goals in life father (literal = post of the house)

I ilaw ng tahanan -- ina itaga sa bato -- tandaan isulat sa tubig -- kalimutan ISI &akitid ang isip -- mahinang umunawa, walang masyadong nalalaman &alawak ang isip -- madaling umunawa, maraming nalalaman #ack to $op #ack to $agalog %omepage

mother (literal = light of the house) to remember (something) forever (literal=cast in stone) to forget (something) forever (literal=write it on water) (!IN+B,AIN) someone incapable of understanding (literal=narrow-minded) someone who easily understands (literal=broadminded)

L L""B &alakas ang loob -- matapang &ahina ang loob -- duwag

(%%LINS. LIT%,AL/INSI+%) a brave person (literal=strong-willed) a coward (literal=weak-willed)

&ababa ang loob -- maawain

merciful person (literal=low-hearted)

&asa&a ang loob -- nagdaramdam

a person with a grudge, painful or ill feelings against someone (literal=bad feelings)

&abigat ang loob -- di-makagiliwan

a person with whom one could not get along with (literal=heavy vibes or feelings)

bukal sa loob -- taos-puso, tapat

a sincere person, or one who gives with a pure heart (literal=pure-hearted)

#ack to $op #ack to $agalog %omepage

!

&ahabang dulang -- kasalan

wedding

&akalaglag-&atsing -- nakaka-akit

enchanting look

&akuskos-balungos -- mareklamo, mahirap amuin, mahirap pasayahin &ahaba ang buntot -- laging nasusunod ang gusto, kulang sa palo, salbahe &alapad ang papel -- maraming kakilala na makapagbibigay ng tulong &ay &agandang hinaharap  -- may magandang kinabukasan &ay sinasabi -- mayaman, may likas na talino

hard to please, always complaining

a wealthy person or a talented person

!ATA

(%*%)

&atalas ang &ata -- madaling makakita

someone who could easily spot something (literal=sharp-eyed)

a person who is a spoiled brat a person who is very in"uential a person with a bright future

tatlo ang &ata -- maraming nakikita, a fault-&nder, cynical person (literal=three-eyed mapaghanap ng mali person) na&uti ang &ata -- nainip sa kahihintay, matagal a person who was stood up (literal=one whose nang naghihintay eyes turned white) &atigas ang leeg -- mapag-mataas, di snobbish person (literal=sti-necked) namamansin &atigas ang katawan -- tamad a lazy person (literal=sti-bodied) &akapal ang palad -- masipag a busy-body, industrious person (literal=thickpalmed) &aiti& ang budhi -- masamang tao, tuso an evil or bad person (literal=dark-souled) &ababaw ang luha -- madaling umiyak emotional person (literal=tear-on-the-surface) !#K$A (A%) &akapal ang &ukha -- di marunong mahiya a shameless person (literal= dense-faced) &anipis ang &ukha -- mahiyain a shy person (literal= thin-faced) &aaliwalas ang &ukha -- masayahin a 'oyful person (literal= bright-faced) &adili& ang &ukha -- taong simangot, a problematic person (literal=dim-faced) problemado dalawa ang &ukha -- kabilanin, balik-harap a deceptive, two-faced person #ack to $op #ack to $agalog %omepage

N nakahiga sa salapipera -- mayaman

rich, connotes someone who is spoiled by wealth

nagbibilang ng poste -- walang trabaho someone who is 'obless, literally counting posts na&a&angka sa dalawang ilog  -- salawahan a person who is unfaithful nag&u&urang ka&atis -- matandang nag-aayos an old manwoman insecure about hisher looks binata o dalaga and dresses up like a young person naniningalang-pugad -- nanliligaw a man courting a woman ningas-kugon -- panandalian, di pang-matagalan something that is not permanent, usually connotes a behavior or action not meant to last #ack to $op #ack to $agalog %omepage

 panis ang laway -- taong di-palakibo

a very uiet person

pagkagat ng dili& -- pag lubog ng araw

twilight

patay-guto& -- matakaw

glutton

pulot-gata -- pagtatalik ng bagong kasal

honeymoon

putok sa buho -- anak sa labas AA

an illegitimate child; out-of-wedlock child (%%T)

&akati ang paa -- mahilig sa gala o lakad

a person who is fond of going places (literal=itchy feet)

pantay ang &ga paa -- patay na

one who 'ust died (literal=level feet)

#SA

(AT)

nagpupusa -- nagsasabi ng mga kuwento ukol sa telling on somebody isang tao saling-pusa -- pansamantalang kasali sa laro o trabaho

temporarily included in a game or work, a term used to refer to little kids fond of 'oining games or work of grown-ups

#ack to $op #ack to $agalog %omepage

S sa&pid-bakod -- nakikisunod, nakikikain, o nakikitira sa&aing palad -- malas na tao

someone who is privileged to lodge and board in house for free an unfortunate person, unlucky person

sa&pay-bakod -- taong nagpapanggap, hindi mapagkakatiwalaan ang sinasabi

a false, pretentious person

T takaw-tulog -- mahilig matulog takipsili& -- paglubog ng araw talusaling -- manipis ang balat talusira -- madaling magbago tawang-aso -- nagmamayabang, nangmamaliit TAINA &atalas ang tainga -- madaling makarinig &aputi ang tainga -- kuripot nakapinid ang tainga -- nagbibingi-bingihan taingang kawali -- nagbibingi-bingihan

a lazy person who always wants to stay in bed twilight a very sensitive person a person who easily changes a person who sneers (%A,) one who easily hears the news (literal=sharpeared) miser, scrooge (literal=white-eared) one who plays deaf (literal=closed-eared) one who plays deaf (literal=wok-eared* uses metaphor of the handle of a wok)

#ack to $op #ack to $agalog %omepage

# utang na loob -- malaking pasasalamat na hindi kayang bayaran ng ano pa man 0utang na loob0 -- malaking pakiusap, madalas ginagamit upang ipahiwatig ang masidhing damdamin ng nakikiusap, tulad ng +parang awa mo na+

(as noun) debt of gratitude

#L" &atalas ang ulo -- matalino &ahangin ang ulo -- mayabang &ala&ig ang ulo -- maganda ang sariling disposisyon &ainit ang ulo -- pangit ang disposisyon lu&aki ang ulo -- yumabang

($%A+) bright, intelligent (literal=sharp-headed) arrogant person (literal=air-headed) in a good mood (literal=cool-headed)

(as epression) +please+, used to epress the deepest feelings of the person asking for a very big favor, euivalent to +have mercy+

in a bad mood (literal=hot-headed) someone who became proud, arrogant (literal=one whose head grew big) one who is stubborn (literal=hard-headed)

&atigas ang ulo -- ayaw makinig sa pangaral o utos basag-ulo -- gulo, away chaos, uarrel, &ght (literal=break head) &ay ipot sa ulo -- taong pinagtaksilan ng asawa a person who has been cheated by hisher spouse (literal=one with shit on hisher head) sira ang ulosira ang tuktok  -- taong maraming a crazy or foolish person kalokohan ang nasa isip #TAK (B,AIN) utak-biya -- bobo, mahina ang ulo stupid, brainless (literal=&sh-brained) &atalas ang utak  -- matalino bright, intelligent person (literal=sharp-brained)

Transcript of Pagsulat ng Tanging Lathalain  unit  .agsulat ng $anging /athalain 01 2sang uri ng pamahayagan na naguulat ng mga makatotohanang bagay o pangyayari batay sa pagaaral , pananaliksik o pakikipanayam at sinusulat sa isang paeaang kawili wili1 3atuturan ng $anging /athalain unit  4alang tiyak na haba 5agmula sa katotohanan 6aaaring isulat sa ibat ibang anyo o istilo ngunit kailangan na itoy angkop sa nilalaman

7inagamitan ng makabagong pamatnubay

5asusulat sa himig ng payak na pakikipagkaibigan1

6aaaring sulatin sa una ikalawa o ikatlong panauhan 3atangian ng $anging /athalain 6agpabatid

6agturo

6agpayo

6anlibang 6ga layunin ng tanging lathalain 5agsasaad ng katotohanang batay sa isang ulat, samantalang ang maikling kwento ay hango sa mga makatotohanang pangyayri, ay maaari ring bungang isip lamang1 5aglalaman ng mga kuro kuro o pagkakahulugan ng may akda tungkol sa isang balitang nailathala , ngunit ang binibigyang diin ay ang nalikom na tala sa ulat

5agtataglay ng kuro kuro ng may akda sa anyo ng pagpapaliwanag , pagpapakahuligan 1 5aguulay lamang kumg ano ang mangyayari1

5asa pagitan ng balita at ng pangulong tudling1 6ga uri ng lathalain /athalaing nagpapabatid (informative feature) halimbawa* ang dapat gawain kapag may malakas na lindol

/athalaing .abalita (5ews 8eature) halimbawa* ang tagtuyot sa timog luzon1

.angkatauhang lathalaing 9agli ( .ersonality or :haracter sketch) %alimbawa* lathalain ukol sa isang artista, manlalaro o mangaawit1 /athalaing .angkasaysayan (historical feature) %alimbawa* ng <9 rebolusyon

/athalaing pansariling 3aranasan ( .ersonal eperience) >1 /athalaing .akikipanayam (feature interpretation)

?1 /athalaing panlibang (
3asaysayan ng isang pangyayari

.angkayauhang dagli

alaysat- kawili wiling kwento o salaysay, halimbawa kung saan galing ang pangalan ng isang baryo o pook

.angkaunlarang lathalain- tinatalakay ang kaunlaran o pagsulong angkop sa mabilis na pagbabago ng pook o bansa1 ?1 /athalaing @5AB o @.5AB gagawin halimbawa* ng .agluto ng /umpya1 ?1 /athalaing @5AB o @.5AB gagawin halimbawa* ng .agluto ng /umpya1 6ga katangian ng manunulat ng tanging lathalain %andang manaliksik upang mabatid ang ibat ibang bagay hinggil sa isang karaniwang balita o pangyayari na ikinatatanggi ng mga ito1

6asigasig at masiyasat sa pagkuha ng mga tala hinggil sa pangyayari

6ay kakayahang magawang lathalain ang alinmang balita1

6ay sariling pamamaraan at istilo1 6ga payo para sa mga bagong manunulat ng tanging lathalain amahan ng mga anekdota o mga natatanging pangyayari 7amitin ang mga siniping sabi at ilagay ang mga ito sa simula1 6agbigay ng tiyak at madaling maunawaang halimbawa 7umamit ng usapa (conversation) at katutubong kulay (local color) upang ipadama ang mga pangyayari sa mambabasa 7awing maikli ang talata  $apusin sa pamamagitan ng pang-ugnay na katapusan 6ga mungkahing panimula sa pagsulat ng lathalain .anretorikong tanong (Chetorical Duestion) halimbawa* ino ang nagsabi na ang edad ng tao ay hadlang sa kianyang pagaaralE .anggulantang na pahayag ( tartling tatement) halimbawa* hindi pa kami laosF .asalaysay na panimula (5arrative Apening) halimbawa* @matiwasay na pinag aaral ang kanyang sarili at ang kanyang anim na anakB iniping sabi (Duoted Cemark) halimbawa*B manalig ka sa kanya at tutulungan ka nya1B 2sang kasabihan , salawikain o talinghaga (maim, .roverb, or phorism) halimbawa* @tubig, tubig sa lahat ng dako, ngunit kahit isang patak ay walang maiinomB

uliraning dapat na .agtalunan a artikulo, o pangyayaring dapat na patunayan (problwms to be discussed in the article or fact to be established) halimbawa* @may kasagutan na mabilis na pagtaas ng halaga ng gulay1magtanim kaB

6ahalin 5atin ang ting 3apaligiran (8ilipino- 8ourth .lace) 8ourth .lace G
6ahalin 5atin ang ting 3apaligiran #y 9avis Ir1 :1 /abawig 22 :ompetence

%indi mo ba natanong sa sarili mo kung paano mo namamalayan ang mga nangyayari sa ating kapaligiranE 5atanong mo rin ba sa sarili mo kung ano ang magagawa mo para sa 2nang 3alikasanE ng ating kapaligiran parang kapatid na rin natin dahil ito ay parang isang tao na kailangang alaagaan, mahalin, protektahan, at huwag pabayaan kundi ito ay pagmalasakitan1

ng ating kamalayan sa ating kapaligiran o sa ating 2nang 3apaligiran ay mahalaga dahil minsan hindi mo na alam kung ano ang ginagawa mo na sa kanya at minsan hindi mo na talaga napapansin na parang napapatay mo na pala siya na parang isang hayop na kinakatay lamang1 3ung napapansin ninyo ngayon ang ginagawa ngayon ng mga tao sa ating mga /ikas na aman, ito ngayon ay paubos nang paubos hanggang hindi mo namalayan na wala na pala1 2to ay isa lamang sa mga ginagawang kasamaan ng tao sa ating kalikasan1 ng mga ibang tao naman ay gumagawa lamang ng mga kasamaan sa ating kalikasan kung kinakailangan at itong mga gawain naman na ito ay minsan tumutulong sa ating mga pangangailangan sa ating araw-araw na buhay1 3ung may inaayunan naman ang kalikasan, meron din itong kinaiinisan1 2tong kanyang

kinaiinisan ay ang mga taong gumagawa ng mga delikadong mga pamamaraan na kung minsan din ay lumalason sa ating @3apatidB1

3ung patuloy itong nagaganap sa ating kapaligiran, malamang maidadamay rin ang mga walang kinalaman sa ganti ng kalikasan1 ng mga halimbawa ng mga ganti ng kalikasan ay ang mga patuloy at magkakasunod na pagdating ng mga kalamidad tulad ng nangyari sa Iapan na napakalakas na lindol at ang kasunod ay isang dambuhalang tsunami na sumira ng mga gusali, bahay, kalakal, at kumitil ng mga buhay1 ng iba pang kasunod ng mga trahedyang mga iyon ay ang nuclear leak1 ng mga iba pang kalamidad na dumating dito sa ating kapaligiran ay ang mga sunod-sunod na mga bagyo na nagdatingan sa ating bansa1

ng mga trahedyang nangyayari ay ilan lamang sa sinyales ng pagganti ng kalikasan1 3ung ito ay magpapatuloy, pwede ring maubos ang ating lahi sa pagdating ng panahon1 ng mga ginagawa natin ngayon ay pwedeng igganti ng kalikasan sa mga anak, ng anak, ng kanilang mga anak, at ng kanilang anak1 6alamang wala na ring maaabutan ang ating mga anak na sariwang hangin, mga hayop na kalaro, o kaya mga malilinis at magagandang mga tanawin, tulad ng mga even 4onders of the 4orld, o kaya ang :hocolate %ills, ang 6aria :hristina 8alls, at marami pang iba1 9apat rin nating ituro sa ating mga anak ang kahalagahan ng ating kalikasan, na dapat natin itong alagaan, protektahan, mahalin at huwag pababayaan dahil totoo nga ang wika ng ating .ambansang #ayani nasi 9r1 Iose Cizal na @ng kabataan ang pagasa ng ating bayan1B

Para sa lider-estudyanteng may agam-agam  by Danilo Araña Arao February 23, 2013

Unti-unting bumababa ang iyong mga grado habang tuloy-tuloy mong ginagampanan ang iyong tungkulin. Mina!y hindi mo na alam kung ano ang mauuna " ang pag-uulit ng mga kurong madala kang lumiban o ang pagbagak ng iyong kata#an. Dumarating na kai ang panahong nagkakaakit ka na dahil a iyong pagpupuyat. $ailan nga ba ang huling panahong nakatulog ka nang #along ora% &adyang mahirap hanapin ang tahimik na pag-aaral o mapayapang pagtulog a panahong ang lipunan ay #alang katahimikan at kapayapaan. 'lang taa ba ng kape iniinom mo para labanan ang antok% (ara ko na rin igurong tinanong kung ilang bee mong nilalabanan ang natutulog na kamalayan ng karamihang etudyante) $umpara kai a iba, maaabing mulat ka. *akikita ng iyong mga mata ang realidad ng lipunan habang pinapaalala ng iyong iip ang pangangailangang ito ay baguhin. Alam mo ang katotohanan a loob at laba ng pamantaan hindi lang batay a iyong nababaa kundi batay na rin a iyong  pakikialamuha. 'to ang iang bagay na iyong natutuhan bilang iang lider+ Mahalaga ang nakukuha mula a mga libro pero ma mahalaga ang nakukuha mula a mga taong kayang magbahagi a iyo. &a iyong pakikipag-uap a iang magaaka, nalalaman mo kung gaano kahirap magtanim at mabuhay a kanayunan, lalo na kung #ala iyang ariling lupa. $ahit na alam mo ang etaditika

tungkol a mababang ahod, iba pa rin ang iyong natututuhan a pakikipag-uap a iang manggaga#ang handang iku#ento a iyo ang aktu#al na nangyayari a paga#aan. $anayunan at paga#aan. $ailangan mo talagang lumaba a iyong pamantaan para malaman ang nangyayari a ating lipunan. Ang anumang natututuhan mo ay kailangang maibahagi a mga kap#a etudyante. Ang anumang plano ng iyong organiayon ay kailangang bahagi ng minimithing  pagbabago a loob at laba ng pamantaan. May ilang indibid#al na nagaabing malaking kabali#an ang iyong ginaga#a. (ara a kanila, ma dapat tutukan ng mga etudyante kaama na ang mga lider na katulad mo ang makapagtapo a kolehiyo. $ailangan mang baguhin ang lipunan, ang argumento nila!y pu#ede namang maghintay ang pakikipaglaban para a mga manggaga#a, magaaka at iba pang ektor ng lipunan kapag nakuha mo na ang iyong diploma. &a ngayon, ang kailangan lang da# ga#in ay maging mabuting/ etudyante. ilang lider, kailangan mo lang da# magpatakbo ng iang organiayong may limitadong aktibidad na hindi nakakaabala a mapayapang pag-aaral ng lahat. atay a ganitong klaeng biruan at huntahan, dumarating ang panahong tila natutuko kang tahakin na lang ang ma madaling landa " ang tahimik na pag-aaral at ang limitadong pakikibaka kung mayroon lang panahon. $ung panini#alaan ang argumento ng ilang indibid#al, hindi ba!t ma magandang matataa ang grado mo para may maipagyabang hindi lang a mga mahal a buhay kundi a kompanyang papaukan% At napag-uuapan na rin lang ang trabaho mo a hinaharap, hindi  ba!t maaapektuhan ang iyong aplikayon kung malalaman ang aktibita mong nakaraan% (ero aglit lang pumapaok a iipan ang poibleng pagtahak a ganitong landa dahil alam mong ito ay mitulang paglalakbay a lugar ng mga #alang pakialam. Ang pakikibaka ng iang etudyante ay hindi nagtatapo a pagkuha ng diploma. *agpapatuloy ito hanggang a iyong  pagtanda. Ang anumang tagumpay ng iang kampanya ay hindi nangangahulugan ng #aka kundi  pagkakaroon ng ma marami pa. Alam mong #alang pinipiling edad ang pakikipaglaban para a  pagbabago ng lipunan. $ung tutuuin pa nga!y higit na kinakailangan ang kabataan a maraming kampanyang dapat ipag#agi. o, kailangan mong pumaok a klae hangga!t makakaya dahil tungkulin mo iyon bilang etudyante. o, kailangan mong makapagtapo a malapit na hinaharap dahil hindi ka pu#edeng habambuhay na etudyante a loob ng pamantaan. agama!t mainam na makakuha ng matataa na grado, dapat mong tandaan ang iang batayang katotohanan+ Ang grado ay hindi ukatan ng iyong  pagkatao. indi nauukat ng letra o numero ang iyong katalinuhan o kakayahan bilang etudyante. $ung tutuuin, may kailangan ka pa ngang ipali#anag a iba pang etudyante a panahong inii#anan mo ila a importanteng kampanya para matupad ang ambiyon mong makuha ang mataa na pang-akademikong karangalan. *aaan ang itinataguyod mong huay at dangal para a  pamantaan at para a bayan kung ang peronal na kahuayan at karangalan ang iyong inaatupag% ilang iang guro, mani#ala kang ang matataa na grado ay mainam ngunit hindi kinakailangan a  pagpapatuloy ng iyong pakikibaka. &a katunayan, hindi naman tinatanong ng mga nakakaalamuha mong manggaga#a!t magaaka kung ika# ba ay nakapagtapo a kolehiyo. Ang mahalaga a kanila!y handa kang maglingkod a abot ng iyong makakaya.  *ormal para a iang indibid#al na magkaroon ng agam-agam. Ang lider-etudyanteng katulad mo!y maraming pinagdaraanan at ang pagdadala#ang-iip ay adyang hindi maii#aan. (ero lagi mong tandaan ang iyong inumpaang tungkulin hindi lamang a arili kundi a iyong mga kap#a

etudyante at maging a bayan. (atuloy mong ipaglalabanan ang kanilang kapakanan, kahit na ito ay nangangahulugan ng maraming peronal na akripiyo tulad ng paminan-minang pagliban a klae o pagbaba ng mga grado. u#ag mong iipin ang pambubuyo ng ilang naa paligid mo. At lalo mong hu#ag paninin ang iba pang lider-etudyanteng may kakaibang panini#ala at may kakaibang konepto ng paglilingkod  para a bayan " iang paglilingkod na diumanong nagbabalane a pang-akademikong ga#ain at  pakikibaka pero a eeniya ay nagnanai na hu#ag makialam a lipunan at bulag na umunod a mga naa kapangyarihan. &ila ay hindi dapat pamarian dahil #ala a kanila ang di#a ng tunay na lider-etudyanteng naglilingkod a bayan. May agam-agam ka pa ba% &ana ay #ala na. $ung mayroon pa, nanini#ala akong unti-unti itong ma#a#ala, lalo na!t naipaalala ko na a iyo ang halaga ng iyong ginaga#a.

Ang Tunay na inuno ng kalidad sa buhay ng isang tao ay nasa tamang proporsiyon ng kanyang pagnanasang humusay, kahit saan mang larangan siya nakatuon1  ng pamumuno ay isang bihira at mahalagang katangian ng isang tao1 3ung walang mga pinuno na mangunguna at mangangasiwa para hubugin ang isang pangkat, samahan, o kalipunan ng mga tao, ang lipunan ay mauusyami at walang kapupuntahan1 7anito din ang nangyayari kung hindi matino at walang pagmamalasakit sa kapakanan ng mga nasasakupan ang namumuno1 ng tunay na kalagayan ng isang lipunan ay nararapat lamang batay sa uri ng kanyang mga pinuno o sa mga taong umuugit sa pamahalaan1 3ung sino ang iyong pinuno sa lipunang iyong ginagalawan, ay siya ring uri ng pamamahala na iyong makakamtan1 6atiwasay o masalimoot

man ito, nasa uri ng pinuno ito nakasalalay1 t nasa atin naman ang sagradong kapasiyahan na palitan sila, kung silaJy mga problema sa halip na mga solusyon1 ng mga 3atangian 0 ng mahusay na pinuno ay isang tao na hindi inilalagay sa kompormiso ang kanyang integridad at karakter kapag walang sinuman na nakatingin1 K ng mahusay na pinuno ay may natatanging moralidad at matibay na panininidigan sa katotohanan1 L ng mahusay na pinuno ay may kusang-palo at masidhing makamtan ang tagumpay para sa kagalingang panlahat1 M ng mahusay na pinuno ay hindi palaasa at laging naghihintay sa mangyayari na kailangan pang utusan1 N ng mahusay na pinuno ay hindi pabaya at laging nakatuon sa mga bagong inpormasyon at makabuluhan para sa kaunlaran ng bayan1 > ng mahusay na pinuno ay pinangangalagaan ang kanyang karangalan at pangalan ng kanyang pamilya maging sa pribado at publikong paningin1 ? ng mahusay na pinuno ay hindi mapagkanulo, doble-kara o balimbing sa pabagu-bagong panahon, sa mga kaalyado, sa partido, at sa antas ng paglilingkod1 O ng mahusay na pinuno ay hindi matabil ang dila, walang panahon sa mga walang katuturan at hindi nakakatulong, at laging nasa makabuluhang paggawa ang atensiyon1 P ng mahusay na pinuno ay masigasig na mabago ang kapaligiran laban sa kahirapan, kabuktutan, at kamangmangan1 0Q ng mahusay na pinuno ay hindi nasusuhulan at ipinagbibili sa anumang halaga ang kanyang sinumpaang tungkulin, at lahat ng tungkol sa pagtupad nito1 00 ng mahusay na pinuno ay hindi tamad at laging nasa mga aliwan, sugalan o bisyo ng katawan, bagkus nasa paglilingkod lamang sa sambayanan1 0K ng mahusay na pinuno ay mapagkumbaba, magiliw, at higit na pinahahalagahan ang maliliit at karaniwang tao1 0L ng mahusay na pinuno ay laging nakatuon sa isipirito ng bayanihan o sama-samang pagtutulungan at kooperasyon1 0M ng mahusay na pinuno ay isang huwaran at modelo na tinutularan1 0N ng mahusay na pinuno ay may positibong saloobin at makabuluhang tanawin sa kagandahan ng buhay1 0> ng mahusay na pinuno ay magalang at masuyong tinutupad ang paglilingkod sa bayan1 5angunguna sa disiplina at pagsupil sa mga kalapastanganan at pandaraya sa kalakal1 0? ng mahusay na pinuno ay may makabayang adhikain sa ikakaunlad ng bayan, lalo na sa pagpapairal ng mabubuting gabay at panuntunang makatao1

0O ng mahusay na pinuno ay nangunguna sa pagtangkilik sa mga produkto, mga ani sa agrikultura, palaisdaan, pag-aalaga ng mga hayupan, at likas na mga bungang-kahoy at gulay ng sariling bansa1 0P ng mahusay na pinuno ay may pagdakila sa tungkulin at nakahandang ipaglaban ito kahit anuman ang mangyari sa sinumang mangangahas na itoJy salaulain1

KQ ng mahusay na pinuno ay mapagmahal at tagapagtaguyod sa pagpapaunlad ng sariling wika, mga tradisyon, mga sining at kulturang .ilipino1 K0 ng mahusay na pinuno ay tunay na .ilipino na maka9iyos, maka.amilya, maka3alikasan, ma3atarungan, at maka#ayan1 Hpang mapatunayan ang tunay na pinuno, kailangan niyang pasanin ang bigat ng kanyang mga nasasakupan sa kanyang mga balikat at magsakripisyo para sa ikakaunlad ng lahat1 #agamaJt iilan at umuunti na lamang ang kanilang mga bilang, hindi pa rin tayo nawawalan ng pag-asa, na kahit papaanoJy may natitira pa ring mga tunay na .ilipino na nagmamahal sa ating bansa1 2to ang mga tao na ang tangi nilang hangarin ay ang makapaglilingkod lamang sa sambayanan at hindi nakatuon sa pansariling kapakinabangan o nasa pagpapayaman sa kanilang mga tungkulin1 6ayroon ka bang kilala na tumutugon sa mga mahuhusay na katangiang itoE

Ang Mahusay na Pinuno Ni Rhojani Joy Nasiad 9-St. Hildegard Ang kakayahang mamuno ay isang bihira ngunit mahalagang katangian ng tao. Hindi lahat ay nais mamuno. Hindi lahat ay maaaring mamuno. At hindi lahat ay mahusay mamuno. Kung hindi matino ang inuno! ang mga tagasunod nito ay "alang direksyon at atutunguhan. Ang

tanong!

ano-ano

nga

ba

ang

mga

gintong

katangian

ng

isang

inuno#

Ang mahusay na inuno ay may takot sa $iyos. Nasasalamin sa buhay niya ang di"a ng %ibliya at ang ba"at kilos at gala" niya&y alay sa Panginoon. Ang mahusay na inuno ay marunong magahalaga sa sariling amilya. $ahil ang amilya ay ang ating mga unang guro! sa kanila tayo unang natuto kung kaya&t ang ugali natin ay nagsisimbolo sa kung sino at ano tayo sa loob ng sariling tahanan. Ang mahusay na inuno ay may mataas na antas ng moralidad. Siya ay may integridad at may aninindigan. Hindi siya nasusuhulan at natatalo ng tukso. Ang ba"at salitang kanyang binibiti"an ay makabuluhan at makatotohanan. Ang mahusay na inuno ay masiag at maagka"angga"a. 'inugugol niya ang anahon sa aggana ng kanyang tungkulin at sinisiguro niyang "alang oras na nasasayang. Hindi niya iinaagabukas a ang ga"aing kaya niyang mataos ngayon Ang mahuhusay na inuno ay matu"id at taat. Hindi siya maanlinlang! hindi siya abusado at hindinghindi niya isasangkot ang sarili sa kati"alian. Ang isang mahusay na inuno ay hindi sakim. Ang rason niya sa agiging lider ay hindi ara sa sariling kaakanan lamang kundi ara sa ikabubuti ng lahat. Ang mahusay na inuno ay tinutuad ang lahat ng kanyang iinangako. Mayroon siyang

isang salita at may kakayahang iatuad kung ano ang tama. May lakas na loob din siyang tanggain ang kamaliang naga"a at baguhin ito ayon sa nararaat. Ang mahusay na inuno ay "alang inaanigan. Siya&y atas sa anumang agaasya. Pantay-antay ang turing niya sa lahat ng kanyang mga nasasakuan. Ang mahusay na inuno ay marunong makinig sa hinaing at kat"iran ng kanyang mga tao. (to&y uang mai"asan ang hindi agkakauna"aan at hindi agkakaintindihan. At sa huli! ang mahusay na inuno ay may ti"ala sa sarili. Alam niya ang kanyang kakayahan bilang inuno at alam niya ang resonsibilidad at tungkulin ara sa tao at sa bayan. Hindi saat na alam niya ang batas. $aat ay alam din niya kung aano at kailan ito iinatutuad.

 Ang Tunay na Pinuno  Ang pinuno ay isang lingkod. Upang magpasimuno, kailangan nating malaman kung paano sumunod.  Ang pinuno ay isang katulong, isang tagapagbalita, isang boses para sa marami. Ang mga ito ay mga halimbawa ng mga serbisyong binigay natin sa para sa ating koponan kapag humantong tayo sa kanila. Inaalis natin ang mga sagabal upang magawa nila ang kanilang mga trabaho at magluningning para sa buong grupo. Kung makilala natin ang ating mga tungkulin bilang tagapaglingkod at tagasunod ng ating grupo at nagsisikap upang gawin itong malinaw sa kanila na tayo ay nasa isang katayuan lamang ng isang mayroong kapasidad na mamuno upang gawing mas madali para sa kanila ang kanilang mga tungkulin, hindi sila kailanman makaramdam ng pagbabanta sa ganoong pamumuno. Walang kumpetisyon o pang-aapi. Sa ganitong istilo ng pamumuno ay hindi ka darating sa harap ng linya, nagniningning at mayroong pagmamataas habang kinukuha ng lahat ng kaluwalhatian. Bagkos ang iyong buong koponan ang tatanghalin doon ng sama-sama at dahil dito magkaroon ka ng higit pa sa paggalang mula sa iyong mga tagasunod. Kung ikaw ay may pagnanais, maaari kang maging isang epektibong lider kung gusto mo. Ang isang mabuting lider ay nahuhubog sa pamamagitan ng walang kataposang pag-aaral, edukasyon, maraming pagsasanay, at mga karanasan. Ang pagiging isang lider ay isang proseso kung saan ang isang tao ay may kakayahang mang-impluwensya ng iba na gawin ang isang layunin at kakayahang dalhin ang isang organisasyon sa paraang mas nagkakaisa.  Kapag ang isang tao ay magpasiya kung siya ay rerespeto sa iyo bilang isang lider, hindi siya nag-iisip tungkol sa iyong mga katangian, sa halip, tinitingnan niya kung ano ang mga ginagawa mo at dito niya maaaring malaman kung ikaw ba dapat bigyan ng kanyang respeto. inagamit niya ang obserbasyong ito upang malaman niya kung ikaw ba ay isang kagalang-galang at mapagkakatiwalaang pinuno o isang taong makasarili na ginagamit ang lamang kapangyarihan upang magmukhang mabuti at makakuha ng promosyon. Ang mga lider na makasarili ay hindi mabisa dahil ang kanilang mga empleyado ay susunod lamang sa utos nila, ng walang pagtatalima. !aaaring magtagumpay sila sa maraming mga lugar dahil naipakita nila ang isang magandang imahen sa mga mas nakatataas sa kanila ngunit kapalit ng pagkalugi o kapinsalaan ng kanilang mga manggagawa.

 Ang isang batayan ng mabuting mamumuno ay ang kanyang marangal na karakter at walang pagiimbot na serbisyo sa inyong organisasyon. Sa mata ng mga tagasunod, ang iyong pamumuno ay ang lahat ng mga bagay na ginawa mo na nagdudulot ng epekto sa mga layunin at ikabubuti ng organisasyon. !ay tatlong pangunahing mga bagay na humuhubog sa isang mabuting lider. Una ay dapat na ginagawa ng isang lider kung ano ang kanyang itinuturo. Ang pangalawa at dapat niyang tingnan at pangalagaan ang mga nakapaligid sa kanya. Ang pangatlo ay dapat may kakayahan siya upang bumuo ng iba pang mahusay na mga lider.

.angakong 5apapako

Pangako ng mga kandidato, panlilinlang sa mga tao 'ahat ng mga kandidato ay inaaming dumarami ang naghihirap na mga (ilipino. Ito ang katotohanang hindi nila kayang itago. Isang katotohanan na lagi na lang may )solusyon) sa panahon ng kampanya ng eleksyon. *atotohanan na ang )solusyon) diumano ay kung si ganito o si ganoon ang mananalo at makaupo sa pwesto. 'aging ganito ang naririnig at nababasa ng taumbayan, laluna ng manggagawa at maralita tuwing sasapit ang halalan. )+alinis na pamahalaan), )matino at tapat na taong nasa pwesto), walang kurakot na gobyerno), )libreng edukasyon), )trabaho), )tamang sahod), )lupa), )pabahay)..... Ito na ang laging sinasabi ng mga kandidatong nangangailangan ng boto ng manggagawa at maralita para masungkit nila ang kapangyarihan sa bulok na pamahalaan. awat isa sa mga kandidato ay nagsasabing )ako at ang aking partido ang may tunay na plataporma at programa para maiahon ang sambayanan mula sa kahirapan). Ilang dekada na ba nating narinig ang mga katagang ito Ilang dekada na ba nating narinig na naghirap diumano ang bansa dahil sa )maling pamamahala), dahil )hindi mga tamang tao ang naluklok sa gobyerno). indi ba/t ito lagi ang sinasabi ng nasa oposisyon na nais palitan ang administrasyon  Ang administrasyon naman ay laging nagsasabing wala sa kanila ang problema kundi )hindi sapat na panahon ng panunungkulan) ang siyang dahilan kung bakit ang mga pangako ay hindi natupad. Ang nasa administrasyon ay sinisisi ang lahat maliban sa kanilang sarili sa mga kapalpakan ng kanilang )plataporma) at )programa). 0anito lagi ang eksenang nakikita natin sa kada tatlo at anim na taong palabas ng eleksyon. Katotohanang matagal na nating alam +atagal na nating alam na lahat ng mga kandidato ay walang kaibahan sa isa/t-isa. +atagal na nating alam na ang nais lamang nila ay uupo sa pwesto para lalupang magpayaman gamit ang kapangyarihan. *aya nga ang iba sa ating mga kapatid ay ginawa na lamang )pantawid-gutom) ang eleksyon dahil alam nila na walang pagbabagong mangyari sa kanilang hirap na kalagayan matapos ang eleksyon.  Ang puno/t dulo ng kahirapan ay ang bulok na sistema ng ekonomiya ng bansa na nagbunga ng bulok na gobyerno. alang sinumang )santo) at )santa) ang may kapangyarihang gawing maayos ang pamahalaan na nakatungtong at nabubuhay mula sa mabangong singaw ng bulok na panlipunang kaayusan. igit sa lahat, wala sa mga )super-hero) na politiko at kapitalistang partido ang kapangyarihan upang wakasan ang kabulukan ng sistema at estado dahil ito mismo ang pinagtatanggol nila. Ang may kapasidad lamang nito ay ang

uring may istorikal na kapasidad at kapangyarihan upang durugin ang mapagsamantalang kaayusan ang uring manggagawa.  Ang panlipunang sistema na nakabatay sa ganansya, sa ganansyang ang tanging pinaggalingan ay ang libreng paggawa ng masang anakpawis, sa pag-aari ng minorya sa mga kagamitan ng produksyon, na siyang dahilan ng permanenteng krisis ng sobrang produksyon at patuloy na kawalang kapasidad ng nakararami na bilhin ang mga batayang pangangailangan, ang tunay na puno/t dulo ng korupsyon at kabulukan ng gobyerno. Tiwala sa sariling lakas, ibagsak ang sistema ng kapital ala sa loob ng gobyerno ang solusyon sa mga problema ng kahirapan. Ang solusyon ay durugin ang kapitalistang gobyerno at itayo ang kolektibo at rebolusyonaryong kapangyarihan ng manggagawa. indi ito makakamit sa pamamagitan ng eleksyon kahit pa pagandahin ang mga dekorasyon ng mga )radikal) at )rebolusyonaryo) sa loob ng gobyerno at parliyamento, na siyang ginagawa ngayon ng mga oportunista at traydor na mga organisasyon ng *aliwa.  Ang tanging solusyon ay rebolusyon ng manggagawa para wasakin ang kapitalistang mga relasyon. ubalit, ang malaking hadlang ay ang kawalan ng tiwala ng masang manggagawa at maralita sa kanilang sariling lakas at pagkakaisa, ang kawalan ng tiwala na kayang-kaya nilang organisahin ang kanilang sarili at kayang-kaya nilang labanan ang naghahari at mapagsamantalang mga uri sa lipunan.  Ang papel ng *aliwa at burges na oposisyon ay lalupang itulak ang masa na lubusang mawalan ng tiwala sa sarili dahil sa ganitong sitwasyon lamang kakapit at maniwala ang masa sa mga panlilinlang at pagsisinungaling ng mga umaangking )lider), )abanteng destakamento) at )tagapagligtas). Ang mga )lider) at )kinatawan) ng masa ang )tanging may kapangyarihan) upang iahon ang huli sa kahirapan. At dahil hindi naman talaga matutupad ang mga pangako, sisihin ng mga )lider) at )kinatawan) ang masa mismo dahil )hindi aktibong sumusuporta) at )nanatiling pasibo), mas masahol pa, )mababa ang kamulatan), hindi katulad sa mga )lider) at )kinatawan) na )mataas na ang kamulatan). indak na sindak ang lahat ng mga politiko !*anan at *aliwa, administrasyon at oposisyon" na darating ang panahon na hawakan na mismo ng masa sa kanilang mga kamay ang pagpanday ng kanilang kinabukasan. ahil ang ibig sabihin nito ay itinatakwil nan g nakararami ang eleksyon at hinahawakan na nila ang rebolusyon. *aya naman nagtulong-tulong ang lahat ng paksyon ng naghaharing uri, sa kabila ng kanilang matinding kompetisyon at siraan na manatiling nakakulong ang malawak na masa sa mga mistipikasyon ng eleksyon dahil ayaw ng naghaharing uri na tahakin ng masang anakpawis ang kanilang sariling landas, ang landas ng proletaryong rebolusyon.

PANG-URI  Ang Pang-uri ay ang salitang naglalarawan sa pangngalan at panghalip. Ito ay tinatawag na  Adjective sa wikang english. //Nakapahilis na panitik uri ng pang uri

Ito ay nagsasaad ng bukod na pagsasama-sama ng mga tao o bagay. alimbawa •

sobra -sobra ang tao

•

maraming - marami na ang tao sa paligid 

 Kaibigan ko siya. Kalaro kita. Dalawahan[ baguhin ] 

Ito ay ginagamit kung dalawa ang inilalarawan. alimbawa +agkasingganda akapal na panitik Maramihan[ baguhin ] 

Ito ay ginagamit sa tatlo o higit pa. alimbawa

!ga Kayarian ng "ang-uri 6baguhin7 Payak [b   aguhin ] 

Ito ay kapag ang anyo ng pang-uri ay salitang ugat. alimbawa puti pula anim saya dakila turo Maylapi [ baguhin ] 

Ito ay pang-uring likas na may panlaping ma, maka at iba pa. alimbawa •

masikip na daan

•

makataong asal 

•

malaking aso

Tambalan[ baguhin ] 

Ito ay binubuo ng dalawang salitang magkaiba ang kahulugan ngunit nang pinagsama ay bagong salita ang nabuo. alimbawa •

balat-sibuyas

•

kapit-tuko

•

tulog-mantika

•

anak-pawis

•

abot-kamay 

mukang aso yung naka tingen sa s8reen Inuulit [ baguhin ]  Ito ay ang pinagulit-ulit na mga salita.

!alimbawa" 9 :: Araw-araw •

::0abi-gabi 'ima-lima a tbp. alimbawa  Araw-araw siya nag-aaral.

Kaantasan ng "ang-uri 6baguhin7 #$ %antay" tumutukoy sa tanging katangian ng pangngalan o panghalip. alimbawa

 Ang bawat pook ay tahimik. iya ay maagap. &$ Pahambing" nagpapahayag ng magkatulad o magkaiba ang kalagayan ng isang pangngalan o panghalip. Ang pahambing na pang-uri ay may dalawang kalagayan a. magkatulad b. di-magkatulad. alimbawa +agkatulad maglaro tayo *asinghusay ni 'ito ang kapatid niya pagdating sa paglililok. i-magkatulad i +ario ay di-gasinong matangkad kaysa ka y (ablo.

'$Pasukdol" nagpapakilala ng nangingibabaw o namumukod na katangian ng pangngalan o panghalip. alimbawa i Andrea ang pinakamaganda sa kanilang lahat. i Andrea ang reyna ng landi.  Ang anak niya ay ubod ng sipag. i aniel ang napangasawa ni Andrea dahil siya ang pinakamagaling na a8tor.

 Ano ang (ang-uri, +ga ;ri at *ailanan ng (ang-uri Ang Pang-uri ay ang bahagi ng pananalitang nagbibigay-turing a pangngalan at panghalip. 'to ay tinata#ag na Ade4ti5e a #ikang 'ngle. 'to ay maaaring pang-uring panlarawan o pamilang. Uri ng Pang-uri  1.

Pang-uring panlarawan

Ang mga lika na pamng-uring nagpapakilala ng katangian ng pangngalang binibigyang-turing. Halimbawa:

matayog na pangarap malapalayong bahay 2.

Pang-uring pamilang

'to ay nagpapakilala ng bilang, halaga o dami ng  binibigyang-turing na pangngalan o panghalip. Maaring tiyak o di-tiyak. Halimbawa:

di-tiyak+

mga

 

marami

 

kaunti tiyak+

dala#a ia ampu, et46

 

tig-apat

Uri ng pang-uring pamilang 

#$

Patakaran o Kardinal 'to ay gamit a bilang o dami Halimbawa:

andaan anlibo •

Pamahagi

'to ay pamilang na bahagi ng iang  buo o mahigit a iang buo. Halimbawa:

kalahati  bahagdan 17100 kaapat 8 •

Pahalaga

'to ay nagaad ng halaga ng mga bagay. Palansak 

•

'to ay nagaaad ng bukod na pagaamaama ng mga tao o bagay. Halimbawa:

dala-dala#ang bata  pito-pitong dahon

#$

Panunuran 'to ay nagpapahayag ng pagkakaunod-unod ng bilang. Halimbawa:

una ikalima7ika-9  pangala#a  ikaiyam7ika-:  Kailanan ng Pang-uri  a.

Isahan

$arani#ang payak ang pang-uri at nagpapakilala a tulong ng pamilang ng isa, mga panghalip na isahan at ng panandang ang  at si. Halimbawa:

'ang maipag na mag#a#ali i Mang ;ayo. b.

Dalawahan

 *akikilala ito a pang-uring pamilang na dalawa+ a paggamit ng unlaping magsing-, magka-, magkasing-, at ng iba pang unlaping kapwa, kambal , at iba pa. Halimbawa:

$ap#a maipag ang mag-aa#ang ;oma at *ena. c.

Maramihan


imbing na himbing pa ang mga taga-baryo. Ang dami-dami ng kalat a laba ng bakuran ni Aling 'ka.

(ang-;ri *aantasan ng (ang-uri 12

Lantay 5aglalarawan ang pang-uring lantay ng isang pangngalan o panghalip na walang pinaghahambingan1 $ali&bawa3 Kabigha-bighani  ang pook na ito1

42

aha&bing 5agtutulad ang pahambing sa dalawa o higit pang pangngalan o panghalip1 $ali&bawa3

Ganggamunggong pawis ang namuo sa king noo1

a1

aha&bing na &agkatulad 2pinakikilala ito ng mga panlaping ka-, ga-, sing-/kasing /magkasing-/magsing-.  2pinakikilala ang magkapantay na katangian ng dalawang bagay na pinaghahambingan1 $ali&bawa3 Magkakasingganda  ang mga bulaklak sa hardin1

b1

aha&bingna di-&agkatulad 2to ay kung hindi magkapantay ang katangian ng pinaghahambingan1 •

aha&bing na pala&ang

6ay katangiang nakahihigit sa pinaghahambingan1 7inagamitan ito ng mga salitang higit  at lalo at tinutu lungan ng kaysa o kaysa kay 1 $ali&bawa3 Lalong kahali-halina ang mga bulaklak ditto kaysa sa nakita ko sa .arke1 •

aha&bing na pasahol

6ay katangiang kulang o kapos sa pinaghahambingan1  $inutulungan ito ng mga salitang gaano, tulad ni, o tulad ng1 $ali&bawa3 Di-gaanong magaganda ang mga moske sa $aguig kaysa sa mga makikita sa Ramboanga1

52

asukdol ng pasukdol ay katangiang namumukod o nagngingibabaw sa lahat ng pinaghahambingan1 $ali&bawa3 ng ganda-ganda ng .alawan1 Walang kaparis sa ganda si 7lenda1

(ang-;ri *aanyuan ng (ang-uri 12

ayak  2to ay kapag ang anyo ng pang-uri ay salitang ugat1 $ali&bawa3 sariwang gatas puting sapin

42

!aylapi 2to ay pang-uring likas na may panlaping ma, maka at iba pa1 $ali&bawa3 masikip na daan makataong asal

52

Inuulit 2to ay ang pang-uri ay inuulit bilang pagbigay diin1 $ali&bawa3 libu-libong salapi sabi-sabi ng mga tao

62

Ta&balan 2to ay binubuo ng dalawang salita1 $ali&bawa3 balat-sibuyas kapit-tuko tulog-mantika