1
HUBUNGAN PENGETAHUAN DAN SIKAP DENGAN PENGGUNAAN ALAT PELINDUNG DIRI D IRI PADA PEKERJA INDUSTRI BATU BATA BATA DUSUN LAMSEUNONG KABUPATEN ACEH BESAR TAHUN 2015
SKRIPSI
Diajukan untuk !"!n#ka$i tu#a%&tu#a% 'an !!nu(i %)a*at&%)a*at #una !$!*+"!( #!"a* Sa*jana K!'+kt!*an
O"!(
,
TEUKU SULTAN ALAUDDINS-AH 110.101010112
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN DOKTER /AKULTAS KEDOKTERAN UNIERSITAS S-IAH KUALA DARUSSALAM BANDA ACEH TAHUN 2015
1
LEMBAR PENGESAHAN HUBUNGAN PENGETAHUAN DAN SIKAP DENGAN PENGGUNAAN ALAT PELINDUNG DIRI DI RI PADA PADA PEKERJA INDUSTRI I NDUSTRI BATU BATU BAT B ATA A DUSUN LAMSEUNONG KABUPATEN ACEH BESAR TAHUN 2015
SKRIPSI Diajukan untuk !"!n#ka$i tu#a%&tu#a% 'an !!nu(i %)a*at&%)a*at #una !$!*+"!( #!"a* Sa*jana K!'+kt!*an O"!(, TEUKU SULTAN ALAUDDINS-AH NIM. 110/101010112 Ma(a%i%a P*+#*a Stu'i P!n'i'ikan D+kt!* aku"ta% K!'+kt!*an Uni!*%ita% S)ia( Kua"a
Ban'a A3!(4 / Ju"i 2015
D+%!n P!iin# I4
D+%!n P!iin# II4
'*. H!n'*a Ku*niaan4 M. S3 NIP. NIP. 16720805 200712 1 009
'*. Siti Haja*4 M. K!%4 S$. M NIP. 16/81215 166608 16660 8 2 001
M!n#!ta(ui, D!kan aku"ta% K!'+kt!*an Un%)ia(4
D*. '*. Mu")a'i S$. P :K; NIP. 16<20716 166002 1 001
i
1
LEMBAR PENGESAHAN HUBUNGAN PENGETAHUAN DAN SIKAP DENGAN PENGGUNAAN ALAT PELINDUNG DIRI DI RI PADA PADA PEKERJA INDUSTRI I NDUSTRI BATU BATU BAT B ATA A DUSUN LAMSEUNONG KABUPATEN ACEH BESAR TAHUN 2015
SKRIPSI Diajukan untuk !"!n#ka$i tu#a%&tu#a% 'an !!nu(i %)a*at&%)a*at #una !$!*+"!( #!"a* Sa*jana K!'+kt!*an O"!(, TEUKU SULTAN ALAUDDINS-AH NIM. 110/101010112 Ma(a%i%a P*+#*a Stu'i P!n'i'ikan D+kt!* aku"ta% K!'+kt!*an Uni!*%ita% S)ia( Kua"a
Ban'a A3!(4 / Ju"i 2015
D+%!n P!iin# I4
D+%!n P!iin# II4
'*. H!n'*a Ku*niaan4 M. S3 NIP. NIP. 16720805 200712 1 009
'*. Siti Haja*4 M. K!%4 S$. M NIP. 16/81215 166608 16660 8 2 001
M!n#!ta(ui, D!kan aku"ta% K!'+kt!*an Un%)ia(4
D*. '*. Mu")a'i S$. P :K; NIP. 16<20716 166002 1 001
i
2
DA/TAR ISI
Ha"aan LEMBAR PENGESAHAN..................................................................................... i ..................................................................... ............................................................... ........................................ DA/TAR ISI.............................................. ii KATA KATA PENGANTAR PENG ANTAR ............................................................................................... ............................................................................................... i DA/TAR TABEL..................................................................................................... i ................................................................................................ DA/TAR GAMBAR ................................................................................................ iii DA/TAR LAMPIRAN............................................................................................ i= ..................................................................... ............................................. ...................... DA/TAR SINGKATAN.............................................. = ABSTRAK ........................................... .................................................................. .............................................. ............................................. ...................... =i ABSTRACT............................................ ................................................................... .............................................. .......................................... ..................... =ii BAB I PENDAHULUAN .............................................. ..................................................................... ..........................................1 ...................1 1.1 Lata* B!"akan# ............................................ ................................................................... .............................................. ........................................... .................... 1 1.2 Ruu%an Ma%a"a( ............................................ ................................................................... .............................................. ........................................... .................... 8 ............................................ ................................................................... .............................................. ........................................... .................... 1.8 Tujuan P!n!"itian ............................................ ................................................................... .............................................. ........................................... .................... 8 1.9 Man>aat P!n!"itian ............................................ ................................................................... .............................................. ........................................... .................... 9 1.5 Hi$+t!% Hi$+t!%i% i% ............................................ ................................................................... .............................................. ........................................... .................... 9
............................................................................. ............................... BAB II TINJAUAN PUSTAKA .............................................. 5 2.1 K!%!"aatan K!%!(atan K!*ja ............................................ ................................................................... .............................................. ..................................................... .............................. 5 2.2 In'u%t*i atu ata ............................................ ................................................................... .............................................. ..................................................... .............................. <
3
2.1.1 Mat!*ia" 'an $!uatan atu ata ........................................................................................................................ < 2.8 Ba(a)a P!uatan ........................................................................................................................ < 2.8.1 Tana( < 2.8.2 A%a$ / 2.8.8 Pa*tik!" / 2.9 A"at P!"in'un# Di*i ........................................................................................................................ 7 2.9.1 D!>ini%i ........................................................................................................................ 7 2.9.2 J!ni% 'an >un#%i ........................................................................................................................ 7 2.9.8 akt+* $!n'ukun# ........................................................................................................................ 18 2.9.9 akt+* $!n'+*+n# ........................................................................................................................ 19 2.5 P!n#!ta(uan ........................................................................................................................ 15 2.9.1 D!>ini%i 15 2.9.2 Tin#kat $!n#!ta(uan 15 2.< Sika$ ........................................................................................................................ 1< 2.5.1 D!>ini%i 1< 2.5.2 Sika$ t!*(a'a$ k!%!(atan 1< 2./ K!*an#ka T!+*i ........................................................................................................................ 1/
4
BAB III METODE PENELITIAN ........................................................................ 17 8.1 J!ni% 'an Ran3an#an P!n!"itian ........................................................................................................................ 17 8.2 T!$at 'an ?aktu P!n!"itian ........................................................................................................................ 17 8.8 P+$u"a%i 'an Sa$!" ........................................................................................................................ 17 8.8.1 P+$u"a%i 17 ii 8.8.2 Sa$!" 17 8.8.8 K*it!*ia Sa$!" 17 8.9 K!*an#ka K+n%!$ P!n!"itian ........................................................................................................................ 16 8.5 @a*ia!" P!n!"itian 'an D!>ini%i O$!*a%i+na" ........................................................................................................................ 16 8.5.1 @a*ia!" P!n!"itian 16 8.5.2 D!>ini%i O$!*a%i+na" 16 8.< In%t*u!n P!n!"itian ........................................................................................................................ 20 8./ M!t+'! P!n#uku*an ........................................................................................................................ 20 8.7 A"u* P!n!"itian ........................................................................................................................ 21 8.6 Ana"i%a Data ........................................................................................................................ 22 8.6.1 Ana"i%i% unia*iat 22 8.6.2 Ana"i%i% ia*iat! 22 BAB I HASIL DAN PEMBAHASAN 9.1 Ha%i" P!n!"itian 29
5
9.1.1
Ka*akt!*i%tik
P!k!*ja
29 9.1.2
P!n##unaan
APD
29 9.1.8
P!n#!ta(uan 25
9.1.9 9.1.5 9.1.<
Sika$ 2/ Huun#an 27 Huun#an 26
P!n#!ta(uan Sika$
'!n#an '!n#an
9.2
P!n##unaan P!n##unaan
APD APD
P!a(a%an 80
9.2.1
Ka*akt!*i%tik
P!k!*ja
80 9.2.2
APD 80
9.2.8
P!n#!ta(uan 81
9.2.9
Sika$
81 9.2.5 Huun#an anata*a P!n#!ta(uan '!n#an P!n##unaan APD 82 9.2.< Huun#an anta*a Sika$ '!n#an P!n##unaan APD 82 9.8 K!t!*ata%an P!n!"itian 88 BAB KESIMPULAN DAN SARAN 5.1 K!%i$u"an 89 5.2 Sa*an 89 DA/TAR PUSTAKA................................................................................................ 85 LAMPIRAN.............................................................................................................. 87
iii
6
KATA PENGANTAR
Puji 'an %)uku* %a)a u3a$kan k!(a'i*at A""a( S?T )an# %!nantia%a !"i$a(kan *a(at4 (i'a)a( 'an $!*t+"+n#an&N)a %!(in##a $!nu"i% 'a$at !n)!"!%aikan %k*i$%i '!n#an ju'u" Huun#an $!n#!ta(uan 'an %ika$ '!n#an $!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*. S(a"aat !%!*ta %a"a k!$a'a Ra%u"u""a( SA? )an# t!"a( !iin# anu%ia k! aan !*ak("ak 'an $!nu( '!n#an i"u $!n#!ta(uan. Da"a $!nu"i%an %k*i$%i ini $!nu"i% t!"a( an)ak !n'a$at antuan %!*ta iin#an 'a*i !*a#ai $i(ak. O"!( ka*!na itu4 $!nu"i% in#in !n)a$aikan u3a$an t!*ia ka%i( k!$a'a, 1. D*. D*. Mu")a'i4 S$.P :K; %!"aku D!kan aku"ta% K!'+kt!*an Uni!*%ita% S)ia( Kua"a. 2. '*. H!n'*a Ku*niaan4 M.S3 'an '*4 Siti Haja*4 M.K!%4 S$.M %!"aku '+%!n $!iin# I 'an II )an# '!n#an k!%aa*an 'an k!ik("a%an t!"a( !"uan#kan aktu untuk!!*ikan iin#an %!"aa $!uatan %k*i$%i ini. 8. '*. Ti"ai"i I*a(i4 M.K!% PKK 'an '*. N+ita An'a)ani4 S$.P :K; %!"aku '+%!n $!n#uji I 'an II )an# t!"a( !*%!'ia !"uan#kan aktu untuk !!*ikan k*itik %!*ta %a*an %!(in##a %k*i$%i ini 'a$at !nja'i "!i( aik. 9. D*%. u">it*i4 M.Bi+!' %!"aku '+%!n a"i )an# t!"a( !iin# %!"aa !nja"ani $!n'i'ikan 'i aku"ta% K!'+kt!*an Uni!*%ita% S)ia( Kua"a. 5. A)a(an'a D*%. Ju>*i4 M.P' 'an Iun'a Cut Sauiati4 S.P' %!*ta %!"u*u( k!"ua*#a $!nu"i% )an# %!nantia%a !n'ukun# 'an !+tia%i $!nu"i% 'a"a $!n)u%unan %k*i$%i ini. <. S!"u*u( *!%$+n'!n )an# t!"a( an)ak !antu $!nu"i% 'a"a !"ak%anakan $!n!"itian ini. /. Pa*a %a(aat4 t!an&t!an4 %!ni+* 'an !*a#ai $i(ak )an# tu*ut !!*i 'ukun#an4 %a*an 'an '+a 'a"a $!n)u%unan %k*i$%i ini. P!nu"i% !n)a'a*i a(a tu"i%an ini a%i( an)ak k!ku*an#an4 +"!( ka*!nan)a k*itik 'an %a*an $!a3a %an#at 'i(a*a$kan '!i t!*3i$tan)a ka*)a )an# "!i( aik 'an 'a$at !"ak%anakan $!n!"itian )an# t!"a( 'i*!n3anakan.
i
7
Ban'a A3!(4 Juni 2015
P!nu"i%
DA/TAR TABEL
Ha"aan Ta!" 9.1 Ka*akt!*i%%tik P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata Du%un La%!un+n#................. 29
8
Ta!" 9.2 Di%t*iu%i *!ku!n%i J!ni% APD )an# Di#unakan P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*............................................................................... 25 Ta!" 9.8 Di%t*iu%i *!ku!n%i P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata )an# M!n##unakan APD 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*................................................................................................. 25 Ta!" 9.9 Di%t*iu%i *!ku!n%i P!*tan)aan P!n#!ta(uan P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*............................................................................... 2< Ta!" 9.5 Di%t*iu%i Tin#kat *!ku!n%i P!*tan)aan P!n#!ta(uan P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*............................................................................... 2< Ta!" 9.< Di%t*iu%i *!ku!n%i P!*tan)aan Sika$ P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*................................................................................................. 2/ Ta!" 9./ Di%t*iu%i *!ku!n%i Sika$ P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*................................................................................................. 27 Ta!" 9.7 Di%t*iu%i *!ku!n%i P!*an'in#an Tin#kat P!n#!ta(uan 'an Sika$ P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*......................................................... 27 Ta!" 9.6 Huun#an P!n#!ta(uan '!n#an P!n##unaan APD $a'a P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*............................................................................... 27 Ta!" 9.10 Huun#an P!n#!ta(uan '!n#an P!n##unaan APD $a'a P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Bai%tu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*......................................................... 27
9
DA/TAR GAMBAR
i
Ha"aan
Gaa* 2.1 Safety Googles........................................................................................ 6 Gaa* 2.2 Ma%k!* D!u.......................................................................................... 10 Gaa* 2.8 Ma%k!* i"t!*.......................................................................................... 11 Gaa* 2.9 J!ni%&j!ni% Sa*un# Tan#an...................................................................... 12 Gaa* 2.5 A"at P!"in'un# Kaki............................................................................... 18 Gaa* 8.1 K!*an#ka K+n%!$ P!n!"itian.................................................................. 16 Gaa* 8.2 A"u* P!n!"itian........................................................................................ 21
10
LAMPIRAN
Ha"aan La$i*an 1 Ja'a" P!n!"itian.................................................................................... ii 87 La$i*an 2 L!a* P!*+(+nan K!%!'iaan M!nja'i R!%$+n'!n............................ 86 La$i*an 8 Ku!%i+n!* R!%$+n'!n............................................................................. 90 La$i*an 9 Su*at Iin P!n!"itian................................................................................ 98 La$i*an 9 Ma%t!* Data............................................................................................. 92 La$i*an 5 Ana"i%i% Data........................................................................................... 9/ La$i*an < D+ku!nta%i P!n!"itian.......................................................................... 50
11
DA/TAR SINGKATAN
1. APD 2. ILO
, A"at P!"in'un# Di*i iii , International Labour Organization
8. IR
, Infrared
9. ISPA
, In>!k%i Sa"u*an P!*na$a%an Ata%
5. K8
, K!%!(atan 'an K!%!"aatan K!*ja
<. RI
, R!$u"ik In'+n!%ia
/. SNI
, Stan'a* Na%i+na" In'+n!%ia
7. UU
, Un'an#&un'an#
6. U@
, U"t*a @i+"!t
10. ?HO
, World Healt Organization
i=
12
ABSTRAK P!"ak%anaan K!%!"aatan 'an K!%!(atan K!*ja :K8; !*u$akan %uatu 3a*a untuk !"in'un#i $!k!*ja 'a*i k!3!"akaan k!*ja 'an $!n)akit akiat k!*ja.Ta(a$ ak(i* 'a"a $!n3!#a(an k!3!"akaan k!*ja 'an $!n)akit akiat k!*ja )aitu '!n#an $!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i :APD;. K!3!"akaan k!*ja 'an $!n)akit akiat k!*ja ju#a 'a$at t!*ja'i $a'a %aat $!n#+"a(an atu ata )an# 'iakiatkan +"!( tana( )an# an)ak !n#an'un# n!at+'a4 a%a$ $!aka*an 'an '!u akiat $!aka*an )an# ti'ak %!$u*na. P!n!"itian ini !*tujuan untuk !n#!ta(ui (uun#an anta*a $!n#!ta(uan 'an %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*. D!%ain $!n!"itian ini a'a"a( crosssectional survey )an# 'i"akukan $a'a <2 *!%$+n'!n )an# 'iai" '!n#an t!knik total sampling . P!n#ai"an 'ata $a'a $!n!"itian ini 'i"akukan $a'a u"an M!i 2015. P!n##unaan APD 'iuku* !"a"ui +%!*a%i %!'an#kan $!n#!ta(uan 'an %ika$ !"a"ui aan3a*a '!n#an !n##unakan ku!%i+n!*. Ha%i" uji %tati%tik '!n#an Chi-Sure $a'a CI 65 'an F0405 untuk a*ia!" $!n#!ta(uan 'i'a$atkan $ a"u! 0402 %!'an#kan (a%i" uji %tati%tik '!n#an Chi-Sure $a'a CI 65 'an F0405 untuk a*ia!" %ika$ 'i'a$atkan $ a"u! 042. K!%i$u"an $a'a $!n!"itian ini t!*'a$at (uun#an anta*a $!n#!ta(uan '!n#an $!n##unaan APD 'an ti'ak t!*'a$at (uun#an anta*a %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*. Kata Kun3i , K!%!(atan 'an K!%!"aatan K!*ja4 APD4 P!n#ta(uan4 Sika$4 P!k!*ja in'u%t*i atu ata.
=
13
ABSTRACT K!%!"aatan 'an K!%!(atan K!*ja :K8; i% a a) t+ $*+t!3t +*k!*% >*+ +33u$ati+na" a33i'!nt% an' +33u$ati+na" 'i%!a%!%. T(! >ina" %ta#! in t(! $*!!nti+n +> +33u$ati+na" a33i'!nt% an' +33u$ati+na" 'i%!a%!% i% ) u%!' +> P!*%+na" P*+t!3ti! Eui$!nt :PPE;. O33u$ati+na" a33i'!nt% an' +33u$ati+na" 'i%!a%!% 3an a"%+ +33u* 'u*in# t(! $*+3!%%in# +> *i3k% 3au%!' ) %+i" (i3( 3+ntain% n!at+'!%4 u*nin# >u!% an' 'u%t a% a *!%u"t +> in3+$"!t! 3+u%ti+n. T(i% %tu') ai% t+ '!t!*in! t(! *!"ati+n%(i$ !t!!n kn+"!'#! an' attitu'!% t+ t(! u%! +> PPE in t(! *i3k in'u%t*) +*k!*% in Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*. T(! %tu') '!%i#n a% 3*+%%& %!3ti+na" %u*!) 3+n'u3t!' in <2 *!%$+n'!nt% !*! tak!n it( t+ta" %a$"in# t!3(niu!. C+""!3tin# 'ata in t(i% %tu') a% 3+n'u3t!' in Ma) 2015. T(! u%! +> PPE a% !a%u*!' t(*+u#( +%!*ati+n (i"! kn+"!'#! an' attitu'!% t(*+u#( int!*i!% u%in# a u!%ti+nnai*!. R!%u"t% +> %tati%ti3a" t!%t ) C(i&Sua*! +n CI 65 an' F 0405 >+* t(! a*ia"! kn+"!'#! +tain!' P@a"u! +> 04024 (i"! t(! *!%u"t% +> t(! %tati%ti3a" t!%t C(i&%ua*! +n CI 65 an' F 0405 >+* t(! attitu'! a*ia"! +tain!' P @a"u! 042. T(! 3+n3"u%i+n +> t(i% *!%!a*3( t(!*! i% a *!"ati+n%(i$ !t!!n kn+"!'#! an' u%! +> PPE an' t(!*! a% n+ 3+**!"ati+n !t!!n attitu'!% t+ t(! u%! +> PPE in t(! *i3k in'u%t*) +*k!*% in Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*. K!)+*'%, +33u$ati+na" (!a"t( an' %a>!t)4 PPE4 kn+"!'#!4 attitu'!4 *i3k in'u%t*).
=i
1
BAB I PENDAHULUAN 11 Lata* B!"akan#
In'+n!%ia !*u$akan %a"a( %atu n!#a*a '!n#an k!3!"akaan 'an $!n)akit akiat k!*ja t!*tin##i 'i 'unia. B!*'a%a*kan "a$+*an :International Labour Organization; ILO ta(un 200/ In'+n!%ia !n!$ati $!*in#kat k!'ua 'unia t!*tin##i '!n#an ju"a( 1.951 +*an# t!na#a k!*ja !nin##a" 'unia4 5.82< 3a3at 'an 57.<6/ %!u( tan$a 3a3at. :142; P!%atn)a $!an#unan 'i n!#a*a !*k!an#4 'itan'ai '!n#an $!an#unan in'u%t*i untuk !!nu(i k!utu(an $!n'u'uk )an# %!akin !nin#kat. Sa"a( %atu in'u%t*i )an# !*$!*an $!ntin# a'a"a( in'u%t*i atu ata )an# !*u$akan %a"a( %atu at!*ia" untuk !an#un %!ua( an#unan %!$!*ti *ua( %!a#ai t!$at !*t!'u(n)a anu%ia. Batu ata t!*uat 'a*i tana( "iat )an# 'iaka* %!(in##a !*a*na !nja'i k!!*a(an. P!nin#katan k!utu(an akan atu ata !n#akiatkan an)ak !*'i*in)a in'u%t*i atu ata 'i!*a#ai 'a!*a( %!(in##a k!utu(an akan t!na#a k!*ja $un !nin#kat. T!ta$i k!ajuan in'u%t*i )an# $!%at 'a$at !niu"kan 'a$ak n!#ati> a#i $!k!*ja a$ai"a ti'ak 'ii*in#i '!n#an $!*(atian t!*(a'a$ k!%!(atan 'an k!%!"aatan k!*ja )an# 'itunjan# '!n#an $!*k!an#an A"at P!"in'un# Di*i :APD; %!%uai '!n#an >akt+* *i%ik+ k!*ja. :8; Pa'a %!ua( $!n!"itian 'i Ru%ia4 'ua '!ka'! t!*ak(i* 'i'a$atkan %!akin !nin#katn)a ju"a( k!atian %aat k!*ja. P!n)!a !k%t!*na" 'a*i !nin#katn)a ju"a( k!atian t!*%!ut a'a"a( k!3!"akaan4 k!*a3unan 'an 3!'!*a. Di%a$in# itu4 $!n)!a "ainn)a a'a"a( anaj!!n in'u%t*i )an# ku*an# aik %!$!*ti $i(ak in'u%t*i )an# ti'ak !n)!'iakan %tan'a* k!aanan k!*ja '!n#an aik4 ku*an#n)a $!*%+ni" )an# !"ati( 'an !!*i $!n)u"u(an t!*(a'a$ $!k!*ja t!ntan# 3a*a !nja#a k!%!(atan 'an k!%!"aatan %aat !k!*ja4 ju#a 'i%!akan ku*an#n)a $!*(atian $i(ak in'u%t*i 'a"a !"akukan $!!*ik%aan k!%!(atan !*ka"a a#i $!k!*ja. :9; P*+%!% $!uatan atu ata 'iaa"i '!n#an $!n##a"ian a(an !nta(. P!n#+"a(an a(an !nta( 'i"akukan '!n#an tan#an %!(in##a !n)!akan tin##in)a *!%ik+ t!*jan#kit in>!k%i 3a3in# 'an ik*++*#ani%!. Pa'a ta(a$
2
$!aka*an 'a$at !n##an##u k!%!(atan %a"u*an $!*na$a%an ka*!na an)akn)a a%a$ $!aka*an. :5; Sa"a( %atu "an#ka( 'a"a $!n3!#a(an k!3!"akaan 'an !nja#a k!%!(atan k!*ja a'a"a( '!n#an !n##unakan A"at P!"in'un# Di*i :APD; )an# aik4 !na* 'an %!%uai '!n#an k!utu(an k!*ja4 $!n##unaan APD !*u$akan "an#ka( ak(i* 'a"a !ja#a k!%!"aatan 'an k!%!(atan k!*ja. :<; Lan#ka( aa" 'a"a !nja#a k!%!(atan 'an k!%!"aatan k!*ja a'a"a( anaj!!n 'an t!kni% )an# aik. ?a"au$un (a" t!*%!ut t!"a( 'i"ak%anakan '!n#an aik4 naun APD t!ta$ (a*u% 'i#unakan. :94<; Di Ru%ia4 t!*'a$at %uatu +*#ani%a%i )an# !*tu#a% !n3!#a( t!*ja'in)a k!3!"akaan 'an #an##uan k!%!(atan akiat k!*ja '!n#an !!*ikan $!n)u"u(an k!$a'a $!k!*ja t!ntan# 3a*a $!n##unaan APD )an# aik 'an !na*. :9; B!*'a%a*kan 'ata '!$nak!t*an%4 an#ka k!3!"akaan 'an $!n)akit akiat k!*ja 'i In'+n!%ia 'a*i ta(un 2000 (in##a 200/ t!*u% !n#a"ai $!nu*unan4 a"au$un !#itu ju"a( k!3!"akaan 'an $!n)akit akiat k!*ja 'i In'+n!%ia a%i( t!*#+"+n# tin##i. :/; Du%un La%!un+n#4 D!%a Kaj(u4 K!3aatan Baitu%%a"a4 Kau$at!n A3!( B!%a*4 P*+in%i A3!( a'a"a( %a"a( %atu 'a!*a( )an# !$un)ai an)ak in'u%t*i atu ata 'an a%i( !n##unakan t!knik $!uatan atu ata '!n#an 3a*a t*a'i%i+na". Di 'u%un t!*%!ut t!*'a$at 1< in'u%t*i atu ata )an# 'ii"iki +"!( $!*+*an#an '!n#an !$!k!*jakan a%)a*akat )an# !*a%a" 'a*i %uku A3!( au$un %uku "ua* A3!(. Ma%in#&a%in# in'u%t*i !i"iki ju"a( $!k!*ja )an# !*a*ia%i 'an ti'ak !$un)ai %u*at iin untuk !an#un in'u%t*i atu ata. Dik(aati*kan i"a !"u a'a k!ijakan P!!*inta( k+ta 'an 'a!*a( )an# !njain k!%!(atan 'an k!%!"aatan $!k!*ja '!n#an $!n#a'aan APD )an# 'i!*ikan k!$a'a $!k!*ja in'ut*i atu ata. Su*!i aa" )an# 'i"akukan $!n!"iti $a'a u"an N+!!* 2019 !nunjukkan 2 'a*i 7 $!k!*ja in'u%t*i ata ata )an# %!*in# !*(uun#an '!n#an tana( 'an $a$a*an a%a$ a%i( !"u !n##unakan APD. Pa'a Pu%k!%a% Da*u%%a"a 'i'a$atkan ju"a( kunjun#an $a%i!n $a'a u"an M!i & Juni ta(un 2019 '!n#an 'ia#n+%a $!n)akit ISPA :In>!k%i Sa"u*an P!*na>a%an Ata%;
19<
+*an#4 kata*ak 7 +*an#4 k+njun#tiiti% 89 +*an# 'an in>!k%i 3a3in# 5 +*an# 'ian'in#kan '!n#an Pu%k!%a% J!u"in#k! )an# ti'ak t!*'a$at in'u%t*i atu ata
3
'i %!kita* $u%k!%a% '!n#an ju"a( kunjun#an )an# 'i'ia#n+%a ISPA 68 +*an#4 Kata*ak ti'ak a'a4 k+njun#tiiti% 1/ +*an# 'an in>!k%i 3a3in# ti'ak a'a. B!*'a%a*kan u*aian 'iata%4 aka $!n!"iti !*a%a t!*ta*ik untuk !"akukan $!n!"itian !n#!nai (uun#an $!n#!ta(uan 'an %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*. 12
Ruu%an Ma%a"a(
Ruu%an a%a"a( untuk $!n!"itian ini a'a"a( a$aka( a'a (uun#an $!n#!ta(uan 'an %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* P*+in%i A3!( 1 !"#"!
1.
Tujuan P!n!"itian $u%uan umum
Untuk !n#!ta(ui (uun#an $!n#!ta(uan 'an %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*.
!"#"&
$u%uan 'husus
1. Untuk !n#!ta(ui (uun#an $!n#!ta(uan '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*. 2. Untuk !n#!ta(ui (uun#an %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*. 13
Man4aat P!n!"itian
!"("!
)anfaat ilmiah
1. P!n!"itian ini 'a$at !nja'i a(an a3aan t!ntan# %ika$ 'an $!n#!ta(uan t!*(a'a$ $!n##unaan a"at $!"in'un# 'i*i. 2. Ha%i" $!n!"itian ini 'i(a*a$kan !nja'i ja"an untuk $!n#!an#an i"u $!n#!ta(uan t!ntan# APD )an# aik 'an !na* 'ia%a )an# akan 'atan#. !"("&
)anfaat pra'tis
1. Untuk !n#ta(ui 'ata ka*)aan )an# !n##unakan APD '!n#an aik 'an ti'ak. 2. M!naa( i"u $!n#!ta(uan $!k!*ja t!ntan# $!ntin#n)a $!akaian APD.
4
15
Hi$+t!%i%
1. T!*'a$at (uun#an $!n#!ta(uan '!n#an $!akaian APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*. 2. T!*'a$at (uun#an %ika$ '!n#an $!akaian APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*.
5
BAB II TINJAUAN PUSTAKA 21 K!%!"aatan K!%!(atan K!*ja K6
K!%!"aatan K!%!(atan K!*ja :K8; !*u$akan %uatu 3a*a untuk !"in'un#i $!k!*ja 'a*i k!3!"akaan k!*ja 'an $!n)akit akiat k!*ja. :7; K8 'iak%u'kan untuk $!n#!na"an4 !a"ua%i 'an $!n#aa%an t!*(a'a$ t!kanan "in#kun#an $!k!*ja
'i t!$at
k!*ja
)an# !n)!akan
$!k!*ja
%akit4
t!*#an##un)a k!n)aanan !k!*ja4 3a3at 'an k!atian. :6; a'a$un )an# !n#atu* t!ntan# $!n#a'aan K8 a'a"a( %!a#ai !*ikut, 1. Un'an#&un'an# N+. 1 ta(un 16/0 t!ntan# k!%!"aatan k!*ja. 2. K!$utu%an !nt!*i t!na#a k!*ja RI N+. K!$. 1185MEN167/ t!ntan# !n'!*a 'an k!%!(atan k!*ja na%i+na". 8. P!*atu*an !nt!*i t!na#a k!*ja RI N+. P!*. 05MEN166< t!ntan# %i%t! anaj!!n k!%!"aatan 'an k!%!(atan k!*ja. :10; P!!*inta( %!!"un)a ju#a t!"a( !n)a'a*i t!ntan#
$!ntin#n)a
k!%!"aatan 'an k!%!(atan k!*ja )an# 'iatu* 'a"a Un'an#&Un'an# Da%a* N++* 8 Ta(un 169/ )an# 'in)atakan !*"aku tan##a" < Janua*i 1651. :11; Di$!*"ukan $!n#!ta(uan k!%!(atan 'an k!%!"aatan k!*ja %!*ta k!(ati&(atian a#a* t!*ja'in)a k!3!"akaan 'a$at 'i(in'a*i. P!k!*ja )an# (an'a" ti'ak a'a a*tin)a i"a (a*u% !nin##a" 'unia atau 3a3at 'a"a !"akukan $!k!*jaann)a. :12; S!3a*a >i"+%+>i k!%!"aatan k!*ja !*u$akan u$a)a untuk !njain k!utu(an 'an k!%!$u*naan %!3a*a *+(ania( au$un ja%ania( $!k!*ja. :6; k!%!(atan k!*ja a'a"a( %a*ana utaa utuk !n3!#a( t!*ja'in)a k!3!"akaan4 3a3at4 'an k!atian )an# 'iakiatkan +"!( $!*a"atan k!*ja4 $*+%!% $!n#+"a(an4 t!$at k!*ja 'an "in#kun#an. :18; K!%!(atan k!*ja !*u$akan %uatu u$a)a $!n)!"!n##a*a k!*ja untuk !nja#a k!%!(atan $!*k!*ja a#a* $!k!*ja %!(at 'an 'a$at !k!*ja '!n#an +$tia" %!*ta ti'ak !a(a)akan 'i*i $!k!*ja %!n'i*i. :18; 21 In'u%t*i Batu Bata
In'u%t*i atu ata a'a"a( %!ua( u%a(a )an# !$*+'uk%i atu ata. Batu ata !*u$akan %a"a( %atu a(an 'a%a* an#unan )an# %!*in# 'i#unakan . Batu ata t!*uat 'a*i tana( "iat %a"a( %atu a(an )an# $a"in# !"i$a( 'i Bui )an#
6
nantin)a 'i3!tak 'an 'i$ana%kan $a'a %u(u 2000 (in##a in!*a" 'a"a tana( "iat !n#!*in#. :19; &"!"!
)aterial dan pembuatan batu bata Mat!*ia" $!uatan atu ata a'a"a( tana( "!$un# )an# !*u$akan
at!*ia" 'a%a* 'a"a $!!ntukan atu ata4 tana( "anau )an# !$un)ai $"a%ti%ita% %an#at aik untuk $!uatan atu ata4 $a%i* untuk !n#u*an#i k!$"a%ti%an 'a*i atu&ata %!(in##a ti'ak !n)u%ut 'an ai* )an# !*>un#%i untuk *!ak%i $!n#ikatan at!*ia" %u$a)a u'a( 'i3!tak. :5; Da"a $!uatan atu ata !"a"ui !!*a$a ta(a$ )aitu4 $!n##a"ian tana( k!u'ian tana( )an# t!"a( 'i#a"i t!*%!ut 'i%i$an 'a"a aktu )an# "aa untuk !u%ukkan +*#ani%! 'a"a tana( t!*%!ut4 %!t!"a( 'i'a$atkan tana( 'an at!*ia" )an# %!%uai '!n#an %)a*at $!uatan atu ata4 tana( "iat 'i3a$u* '!n#an ai* 'an 'i"akukan $*+%!% $!"uatan '!n#an !n##unakan kaki 'an tan#an4 t!na( )an# t!"a( !"a"ui ta(a$ $!n#+"a(an 'i%i$an %!"aa 2 (in##a 8 (a*i4 %!"anjutn)a !"a"ui $*+%!% $!!ntukan !n##unakan a"at $!n3!takn)a '!n#an uku*an %!%uai )an# t!"a( 'it!ntukan SNI S&09&1676& atau SII&0021&/74 k!u'ian !"a"ui ta(a$ $!n#!*in#an atu&ata %!"aa 2 (a*i4 %aat $!n#!*in#an atu ata 'itutu$ '!n#an $"a%tik a#a* ti'ak t!*$a$a* ata(a*i %!3a*a "an#%un#4 'an $*+%!% ak(i* ak(i* 'a*i $!uatan atu ata a'a"a( $!aka*an4 $a'a $*+%!% ini t!*ja'i $!*ua(an kiia 'an >i%ika %!3a*a minerology tana(. :5; 22 Ba(a)a P!7uatan &"&"! $anah
Tana( !*u$akan at )an# !$un)ai a#!n in>!k%iu% %!$!*ti !!*a$a j!ni% n!at+'a )an# !n#!"ua*kan t!"u* atau "a*an)a k! tana( '!n#an ju"a( !n3a$ai 20 (in##a 200.000 $!*(a*i4 k!u'ian !ntuk in>!kti> n!at+'a !a%uki tuu( anu%ia '!n#an !*a#ai 3a*a4 %a"a( %atun)a a'a"a( '!n#an akti> %!$!*ti 3a3in# taan# 'an strongyloides4 'iana n!at+'a !n!u% ku"it anu%ia. :15; Manu%ia !*u$akan hospes definitive utaa %!ua n!at+'a4 'iana !nja'i $a*a%it untuk anu%ia. :1<;
&"&"&
*sap
7
A%a$ a'a"a( %a"a( %atu a!*+%+" $a'at )an# !*uku*an ku*an# 'a*i 041 ik*+!t!* 'an t!*!ntuk +"!( $!aka*an ti'ak %!$u*na 'a*i at!*ia" )an# !n#an'un# ka*+n. Kan'un#an a%a$ !*u$a '*+$"!t 3ai*an 'i%a$in# $a*tiku"at k!*in#. :1/; "!$a%n)a $+"utan k! u'a*a 'a*i $!aka*an %!$!*ti $!aka*an ka)u 'a$at !niu"kan *i%ik+ k!%!(atan %!*iu%4 t!*utaa ka*!na !n#(i*u$ a%a$. Ka)u aka* t!*a%uk i+a%%a )an# %!*in# 'i#unakan untuk !uat a$i ia%a 'an a(an aka* "ainn)a4 t!*(i*u$ a%a$ i+a%%a 'a$a !uat #an##uan $!*na$a%an %!$!*ti ISPA. :17; &"&"#
+arti'el Pa*tik!" atau '!u akan !*a(a)a a$ai"a t!*(i*u$ +"!( anu%ia 'an
a%uk k! 'a"a %a"u*an $!*na$a%an4 tin#kat a(a)a t!*#antun# 'a*i j!ni% 'an 'ia!t!* 'a*i $a*tik!" t!*%!ut4 uku*an $a*tik!" )aitu 041 & 10 ik*+n4 ?HO ju#a !nu"i%kan '!u !*'ia!t!* 048 04< ik*+!t!* 'a$at t!*(i*u$ k! 'a"a a"!+"i4 %!'an#kan $a*tik!" )an# "!i( !%a* akan t!*%an#kut 'i %a"u*an $!*na$a%an. Sa"a( %atu 3+nt+( %u!* $a*tik!" a'a"a( $a*tik!" )an# 'i(a%i"kan +"!( $!aka*an $a*ik )an# 'a$at !"a)an# 'i u'a*a !!*a$a (a*i 'an !"a)an# (in##a *iuan ki"+!t!*. Pa*tik!" 'a$at !*u$a ka*+n4 j!"a#a4 au t!*an#4 "!ak4 in)ak4 $!3a(an "+#a. :16; Pa*tik!" '!u a'a"a( k+$+n!n )an# 'a$at !nu*unkan kua"ita% u'a*a ai!n 'an !*%i>at ka*%in+#!n4 )an# 'a$at !niu"kan #an##uan >un#%i $a*u a#i anu%ia. :20; 2 A"at P!"in'un# Di*i &"#"! ,efinisi
A"at $!"in'un# 'i*i a'a"a( a"at )an# a$u !"in'un#i %!%!+*an# %aat !k!*ja 'an !inia"kan t!*ja'in)a $a$a*an at !*a(a)a %aat !*a'a 'it!$at k!*ja. P!n##unaan APD ukan "an#ka( aa" untuk !inia"kan t!*ja'in)a k!3!"akaan k!*ja4 )an# (a*u% 'i"akukan t!*"!i( 'a(u"u a'a"a( !n#!n'a"ikan %u!* )an# !nja'i $!n)!a k!3!"akaan 'an #an##uan k!%!(atan 'i t!$at k!*ja. P!*u%a(aan (a*u% !n)!'iakan APD %!3a*a 3ua&3ua untuk $!k!*ja 'an (a*u% !!nu(i Stan'a* N!#a*a In'+n!%ia :SNI;. B!*ikut %)a*at&%)a*at APD,
a.
APD (a*u% n)aan 'an !nak 'i$akai
.
APD ti'ak !*at4 (a*u% *in#an %!(in##a ti'ak !n##an##u $!k!*ja
8
3.
APD )an# 'i$akai %!%uai '!n#an a(a)a )an# akan 'i(a'a$i $!k!*ja
'.
APD %!%uai %tan'a* )an# t!"a( 'it!ta$kan 'an u'a( 'i'a$atkan. :21; 2.9.2 enis dan fungsi J!ni% $!n##uanaan APD $a'a "+ka%i in'u%t*i $a*ik atu atu %!%uai '!n#an >akt+* *i%ik+ )an# 'a$at !niu"kan k!3!"akaan k!*ja. B!*ikut j!ni% APD , 1.
A"at $!"in'un# ata 'an uka Saat !k!*ja 'a"a $!*in'u%t*ian 3!'!*a 'an $!n)akit ata akiat k!*ja
%!*in# t!*ja'i )an# 'iakiatkan +"!( at!*ia" )an# !"a)an# 'i u'a*a4 '!u atau *a'ia%i. Ba(a)a&a(a)a t!*%!ut 'a$at 'i(in'a*i '!n#an $!akaian a"at $!"in'un# ata4 $!"in'un# ata (a*u% n)aan4 %!%uai 'an t!*%!'ia 'i in'u%t*i untuk !n'+*+n# $!k!*ja !akain)a. :22; Pa'a "a$i*an $!*atu*an !nt!*i t!na#a k!*ja 'an t*an%i#*a%i *!$u"ik In'+n!%ia n++* PER.07MEN@II2010 t!ntan# APD !n)atakan A"at $!"in'un# ata 'an uka a'a"a( a"at $!"in'un# )an# !*>un#%i untuk !"in'un# ata 'an uka 'a*i $a$a*an a(an kiia !*a(a)a4 $a$a*an $a*tik!"&$a*tik!" )an# !"a)an# 'i u'a*a 'an 'i a'an ai*4 $!*3ikan !n'a&!n'a k!3i"4 $ana%4 atau ua$ $ana%4 *a'ia%i #!"+an# !"!kt*+a#n!tik )an# !n#i+n au$un )an# ti'ak !n#i+n4 $an3a*an 3a(a)a4 !ntu*an atau $uku"an !n'a k!*a% atau !n'a taja. :28; B!*ikut a'a"a( j!ni%&j!ni% a"at $!"in'un# ata. :22; , a.
Safety spectacles :ka3aata k!%!"aatan; , t!*uat 'a*i ka3a )an# 'ik!*a%kan atau $+"ika*+nat. Da$at !"in'un#i ata 'a*i 'a$ak !n!*#i )an# *!n'a(4 U@4 *a'ia%i IR4 'an ta(an t!*(a'a$ !ntu*an.
.
Goggles , "!n%a ia%an)a t!*uat 'a*i anti kaut )an# 'i"a$i%i $+"ika*+nat. Da$at !"in'un# ata 'a*i '*+$"!t 'an '!u ka%a*.
9
Gaa* 2.1 Safety Googles" :18;
2.
A"at $!"in'un# $!*na$a%an !%!*ta $!*"!n#ka$ann)a A"at $!"in'un# $!*na$a%an a'a"a( a"at $!"in'un# )an# !*>un#%i untuk
!"in'un#i +*#an $!*na$a%an '!n#an 3a*a !n)a"u*kan u'a*a !*%i( 'an %!(at 'anatau !n)a*in# a(an kiia4 ik*++*#ani%!4 $a*tik!" )an# !*u$a '!u4 kaut :a!*+%+";4 ua$4 a%a$4 #a% fume 'an %!a#ain)a Ma%k!* 'ia#i !nja'i 2 j!ni% )aitu :18; , a.
Ma%k!* '!u , a'a"a( a%k!* )an# $a"in# %!'!*(ana )an# (an)a !>!kti> !"in'un#i +*#an $!*na$a%an 'a*i #an##uan '!u )an# ti'ak !*a3un.
Gaa* 2.2 Ma%k!* D!u. :18;
.
Ma%k!* carbon , !"in'un#i +*#an $!*na$a%an 'a*i a(an kiia )an# t+k%i%ita%n)a *!n'a(. 8 j!ni% a%k!* %!t!n#a( >i"t!* )aitu :22; , 1; Untuk $!*"in'un#an $a*tik!" u'a*a :au4 atu; >i"t!* ka%a* 'i$a%an# 'i cartridge. 2; Untuk $!*"in'un#an t!*(a'a$ #a% 'an a%a$4 i%a"n)a a%a$ $a'a %aat $!aka*an atu&ata. 8; .ilter k+ina%i )an# !n#an'un# '!u4 filter cartridge (a*u% 'i#anti t!*atu*.
10
Gaa* 2.8 Ma%k!* i"t!*. :22;
8.
A"at $!"in'un# tan#an A"at $!"in'un# tan#an a'a"a( a"at $!"in'un# )an# !*>un#%i untuk
!"in'un#i tan#an 'an ja*i&ja*i4 tan#an 'a*i $ajanan a$i4 %u(u $ana%4 %u(u 'in#in4 *a'ia%i !"!kt*+a#n!tik4 *a'ia%i !n#i+n4 a*u% "i%t*ik4 a(an kiia4 !ntu*an4 $uku"an 'an #+*!%an4 t!*in>!k%i at $at+#!n :i*u%4 akt!*i; 'an ja%a' *!nik :28;. Sa*un# tan#an !*u$akan it! $a"in# u*a( 'an a"at $!"in'un# 'i*i )an# $a"in# %!*in# 'iutu(kan $a'a !*a#ai $!k!*jaan. B!*ikut j!ni%&j!ni% %a*un# tan#an !%!*ta #aa*n)a )an# t!*"i(at $a'a #aa* 2.9 :22;, a.
Sa*un# tan#an kain '!n#an $"a%tik k!*a% )an# t!*'a$at $a'a t!"a$ak tan#an. Bi%a 'i#unakan untuk $!k!*jaan %!$!*ti !uat 'an !n#an#kat atu&ata.
.
Sa*un# tan#an '!n#an %!*at )an# "!i( t!a" 'itaa( "a$i%an $"a%tik $a'a a#ian t!"a$ak tan#an4 'i#unakan untuk $!k*jaan )an# "!i( ka%a*.
3.
Sa*un# tan#an %!$!nu(n)a 'i"a$i%i $"a%tik 'an ta(an ai*. Di#unakan untuk $!k!*jaan 'a"a k+n'i%i a%a( atau '!n#an a(an %!j!ni% !t+n.
11
'.
Sa*un# tan#an )an# t!*uat 'a*i ku"it4 'i#unakan untuk !$!*aiki %!%uatu )an# t!*uat 'a*i aja atau %!j!ni%n)a
:a;
:;
:3;
:';
Gaa* 2.9 J!ni%&j!ni% Sa*un# Tan#an :22; 9.
A"at $!"in'un# kaki A"at $!"in'un# kaki !*>un#%i untuk !"in'un#i kaki 'a*i t!*ti$a atau
!ntu*an '!n#an !n'a&!n'a !*at4 t!*tu%uk !n'a taja4 t!*k!na 3ai*an $ana% atau 'in#in4 ua$ $ana%4 t!*$ajan %u(u )an# !k%t*i4 t!*k!na a(an kiia !*a(a)a 'an ja%a' *!nik4 t!*#!"in3i*. :28;
12
Gaa* 2.5 A"at P!"in'un# Kaki. :22;
5.
Pakaian $!"in'un# Pakaian $!"in'un# !*>un#%i untuk !"in'un#i a'an %!a#ian atau
%!"u*u( a#ian a'an 'a*i a(a)a t!$!*atu* $ana% atau 'in#in )an# !k%t*i4 $ajanan a$i 'an !n'a&!n'a $ana%4 $!*3ikan a(an&a(an kiia4 3ai*an 'an "+#a $ana%4 ua$ $ana%4 !ntu*an '!n#an !%in4 $!*"atan 'an a(an4 t!*#+*!%4 *a'ia%i4 inatan#4 ik*++*#ani%! $at+#!n 'a*i anu%ia4 tuu(an4 'an "in#kun#an %!$!*ti i*u%4 akt!*i 'an jau*. :28; &"("#
.a'tor +endu'ung
1. K!t!*%!'iaan a"at $!"in'un# 'i*i Da"a UU N+. 1 ta(un 16/0 $a%a" 19 3 t!"a( !n)atakan %a"a( %atu k!ajian $!n#u*u%4 )aitu !n)!'iakan %!3a*a 3ua&3ua4 %!ua a"at $!*"in'un#an 'i*i )an# 'iajikan $a'a t!na#a k!*ja )an# !*a'a 'iaa( $i$inann)a 'an !n)!'iakan a#i %!tia$ +*an# "ain )an# !a%uki t!$at k!*ja t!*%!ut4 'i%!*tai '!n#an $!tunjuk&$!tunjuk )an# 'i$!*"ukan !nu*ut $!tunjuk $!#aai $!n#aa% atau a("i&a("i k!%!"aatan k!*ja. :29; Ju#a 'itu"i%kan 'a"a "a$i*an $!*atu*an !nt!*i t!na#a k!*ja 'an t*an%i#*a%i R!$u"ik In'+n!%ia n++* PER.07MEN@II2010 t!ntan# a"at $!"in'un# 'i*i $a%a" 8 a)at 1 !n)atakan P!n#u%a(a aji !n)!'iakan APD a#i $!k!*jau*u( 'i t!$at k!*ja. :28; 2. P!"ati(an P!"ati(an atau training a'a"a( %uatu $*+%!% $!n'i'ikan >+*a" )an# !i"iki %a%a*an $!n'i'ikan untuk !naa(kan $!n#a"aan )an# !*>un#%i
13
untuk !niu"kan $!*ua(an $!*i"aku4 k!a$uan4 'an k!t!*a$i"an k!*ja %!%!+*an# atau %!k!"+$+k $!k!*ja. :25; &"("(
.a'tor +endorong
1. P!n#aa%an T!"a( 'itu"i%kan 'a"a "a$i*an $!*atu*an !nt!*i t!na#a k!*ja 'an t*an%i#*a%i *!$u"ik In'+n!%ia n++* PER.07MEN@II2010 t!ntan# a"at $!"in'un# 'i*i $a%a" 104 P!n#aa%an t!*(a'a$ 'itaatin)a $!*atu*an !nt!*i ini 'i"akukan +"!( $!n#a% k!t!na#ak!*jaan A$ai"a $!n#u%a(a atau $!n#u*u% !"an##a* aka akan !n'a$atkan %ank%i %!$!*ti )an# 'itu"i%kan $a'a $a%a" 6 P!n#u%a(a atau $!n#u*u% )an# ti'ak !!nu(i k!t!ntuan %!a#aiana 'iak%u' 'a"a Pa%a" 24 Pa%a" 94 'an Pa%a" 5 'a$at 'ik!nakan %ank%i %!%uai Un'an#&Un'an# N++* 1 Ta(un 16/0. :29;P!n#aa%an k!t!na#ak!*jaan ju#a t!"a( 'iatu* +"!( un'an#&un'an# N++* 1 ta(un 16/0 t!ntan# k!%!"aatan k!*ja BAB @I , $!n#aa%an. P!n#u*u% !*u$akan +*an# )an# !$un)ai tu#a% !i$in "an#%un# %!%uatu t!$at k!*ja atau a#iann)a )an# !*'i*i %!n'i*i4 %!'an#kan $!#aai $!n#aa% ia"a( $!#aai t!kni% !*k!a("ian k(u%u% 'a*i "ua* '!$a*t!!n t!na#a k!*ja )an# 'itunjuk +"!( !nt!*i t!na#a k!*ja. :2<; 2. K!ijakan Un'an#&un'an# N+. 25 Ta(un 166/ t!ntan# k!t!na#a k!*jaan $a%a" 107 !n)atakan a(a
%!tia$
$!k!*ja
!$un)ai
(ak
untuk
!$!*+"!(
$!*"in'un#an ata% k!%!"aatan 'an k!%!(atan k!*ja4 +*a" 'an k!%u%i"aan4 $!*"akuan )an# %!%uai '!n#an (a*kat 'an a*taat anu%ia %!*ta ni"ai&ni"ai a#aa8 :2<; 25 P!n#!ta(uan &"/"! ,efinisi
M!nu*ut N+t+a'+j+ $!n#!ta(uan a'a"a( (a%i" 'a*i Ta(u 'an ini t!*ja'i %!t!"a(
+*an#
!"akukan
$!n#in'!*aan
t!*(a'a$
%uatu
+j!k
t!*t!ntu.
P!n#in'!*aan t!*ja'i !"a"ui $an3a in'!*a anu%ia4 )aitu, in'!*a $!n#"i(atan4 $!n'!n#a*an4 $!n3iuan4 *a%a4 'an *aa. S!a#ian !%a* $!n#!ta(uan anu%ia 'i$!*+"!( !"a"ui $!n'i'ikan4 $!n#a"aan +*an# "ain4 !'ia a%%a4 au$un 'ukun#an. :2/;
14
&"/"&
$ing'at pengetahuan P!n#!ta(uan )an# !n3aku$ '+ain k+#niti> !i"iki < tin#katan4 )aitu ,
a. Ta(u 0'no12 M!i"i"ki a*ti %!a#ai %uatu k!a$uan untuk !n#in#at at!*i )an# t!"a( $!*na( 'i$!"aja*i %!!"un)a. . M!a(ai 0comprehension2 M!a(ai 'ia*tikan %!a#ai k!a$uan untuk !nj!"a%kan %!3a*a !na* t!ntan# +j!k )an# 'ik!ta(ui 'an 'a$at !n#int!*$*!ta%ikan at!*i t!*%!ut %!3a*a !na*. 3. A$"ika%i 0application2 A$"ika%i 'ia*tikan %!a#ai k!a$uan untuk !n##uanakan at!*i )an# t!"a( 'i$!"aja*i $a'a %itua%i atau k+n'i%i )an# %!!na*n)a . '. Ana"i%i% Ana"i%i% a'a"a( %uatu k!a$uan untuk !njaa*kan at!*i atau %uatu +j!k k!'a"aan k+$+n!n&k+$+n!n t!*t!ntu4 ta$i a%i( 'i'a"a %uatu +*#ani%a%i atau a%i( a'a kaitann)a %atu %aa "ain. !. Sint!%i% 0synthesis2 Sint!%i% !*u$akan k!a$uan untuk !"!takkan atau !n#(uun#kan a#ian&a#ian 'i'a"a %uatu !ntuk k!%!"u*u(an )an# a*u untuk !n)u%un >+*u"a%i a*u 'a*i >+*u"a%i&>+*u"a%i )an# a'a. >.
Ea"ua%i Ea"ua%i !*kaitan '!n#an k!a$uan untuk !"akukan ju%ti>ika%i atau $!ni"aian t!*(a'a$ %uatu at!*i atau +j!k. :27;
29 Sika$
&"3"!
,efinisi Sika$ !*u$akan *!ak%i atau *!%$+n %!%!+*an# )an# a%i( t!*tutu$ t!*(a'a$ %uatu %tiu"u% atau +j!k. Sika$ %!3a*a n)ata 'a$at !nunjukkan %uatu k+n+ta%i a'an)a k!%!%uaian *!ak%i t!*(a'a$ %tiu"u% atau +j!k t!*t!ntu. Sika$ ini !i"iki !*a#ai tin#katan4 )akni, a.
M!n!*ia Oj!k au 'an !n!*ia %tiu"u% )an# 'i!*ikan.
15
.
M!nan##a$i M!!*ikan tan##a$an t!*(a'a$ $!*tan)aan )an# 'i!*ikan
3.
M!n#(a*#ai M!!*ikan ni"ai )an# $+%iti> t!*(a'a$ +j!k
'.
B!*tan##un# jaa -aitu %ika$ $a"in# tin##i tin#katann)a ka*!na ia !*tan##un# jaa t!*(a'a$ a$a )an# t!"a( 'i)akinin)a 'an '!n#an %ia$ ju#a !n#ai" *i%ik+n)a. :27;
&"3"&
Si'ap terhadap 'esehatan Sika$ t!*(a'a$ k!%!(atan a'a"a( $!n'a$at atau $!ni"aian +*an# t!(a'a$ (a"&(a" )an# !*kaitan '!n#an $!!"i(a*aan k!%!(atan4 )an# !n3aku$4 )an# !n3aku$ %!ku*an#&ku*an#n)a 9 a*ia!" )aitu :26; , a. Sika$ t!*(a'a$ $!n)akit !nu"a* 'an ti'ak !nu"a* :j!ni% $!n)akit 'an tan'an)a
atau
#!ja"an)a4
$!n)!an)a4
3a*a
$!nu"a*ann)a4
3a*a
$!n3!#a(ann)a4 3a*a !n#ata%i 'an 3a*a !nan#ani %!!nta*a;. . Sika$ t!*(a'a$ >akt+*&>akt+* )an# t!*kait 'an !$!n#a*u(i k!%!(atan4 anta*a "ain, #ii akanan4 %a*ana ai* !*%i(4 $!uan#an ai* "ia(4 $!uan#an k+t+*an "ia( $!naan#an4 $!uan#an %a$a( 'an %!a#ain)a. 3. Sika$ t!ntan# >a%i"ita% $!"a)an k!%!(atan )an# $*+>!%%i+na" au$un t*a'i%i+na". '. Sika$ untuk !n#(in'a*i k!3!"akaan4 aik k!3!"akaan k!*ja4 k!3!"akaan *ua( tan##a4 k!3!"akaan "a"u "inta% 'an %!a#ain)a. 2. K!*an#ka T!+*i
/akt+* P*!'i%$+%i%i :2/4 27; , -
P!n#!ta(uan Sika
P!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i $a'a $!k!*ja in'u%t*i 7atu7ata :2/427;
P!k!*ja )an# ti'ak !akai APD
/akt+* P!n'+*+n# :2<;, -
P!n#aa%an K!ijakan t!ntan# APD
16
P!n)akit aki7at k!*ja 'i in'u%t*i 7atu&7ata
K!:!"akaan 'an $!n)akit aki7at k!*ja 'i in'u%t*i 7atu&7ata
16
BAB III METODE PENELITIAN
1
J!ni% 'an Ran:an#an P!n!"itian
J!ni% $!n!"itian a'a"a( ana"itik +%!*a%i+na" '!n#an '!%ain cross-sectional survey )aitu $!n#u$u"an 'ata )an# 'i"akukan
$a'a %atu %aat :point time
approach;. 2
T!$at 'an ;aktu P!n!"itian
P!n!"itian ini 'i"ak%anakan 'i in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* P*+in%i A3!(. P!n!"itian ini 'i"akukan 'a*i Bu"an Ju"i 2019 %a$ai A$*i" 2015. S!'an#kan $!n#ai"an 'ata 'a"a $!n!"itian ini 'i"ak%anakan $a'a u"an M!i 2015.
P+$u"a%i 'an Sa$!"
#"#"! +opulasi P+$u"a%i $a'a $!n!"itian ini a'a"a( %!"u*u( $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# !k!*ja 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* )an# !*ju"a( 71 +*an#. #"#"& Sampel Sa$!" $a'a $!n!"itian ini a'a"a( %!"u*u( $!k!*ja in'u%t*i atu 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* ta(un 2015 %!*ta !!nu(i k*it!*ia ink"u%i 'an !k%k"u%i $!n!"itian. T!knik $!n#ai"an %a$!" )an# 'i"akukan '!n#an t!knik total sampling" #"#"# 4riteria sampel a. K*it!*ia ink"u%i 1. P!k!*ja t!ta$ in'u%t*i atu ata. 2. B!*%!'ia !nja'i %a$!" $!n!"itian 'an !nan'atan#ani %u*at $!*%!tujuan. . K*it!*ia !k%k"u%i 1. Ti'ak (a'i* $a'a %aat $!n#ai"an 'ata. 2. Ti'ak 'a$at !*k+unika%i '!n#an aik.
17
3 K!*an#ka K+n%!$ P!n!"itian
K!*an#ka k+n%!$ 'a"a $!n!"itian ini a'a"a( @a*ia"! In'!$!n'!n
@a*ia"! D!$!n'!n
P!n#!ta(uan
Sika$
P!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i Gaa* 8.1 K!*an#ka K+n%!$ P!n!"itian
5 a*ia7!" P!n!"itian 'an D!4ini%i O$!*a%i+na"
#"/"!
5ariabel penelitian @a*ia!" 'a"a
$!n!"itian ini a'a"a( '!$!n'!n )aitu $!n##unaan a"at
$!"in'un# 'i*i 'an a*ia!" in'!$!n'!n )aitu $!n#!ta(uan 'an %ika$. #"/"&
,efinisi operasional D!>ini%i +$!*a%i+na" $a'a $!n!"itian ini a'a"a( ,
1. P!n##unaan a"at $!"in'un# 'i*i a'a"a( $!n##unaan APD untuk $!k!*ja in'u%t*i atuata untuk !nin#katkan k!%!(atan 'an k!%!"aatan $a'a %aat !k!*ja4 !inia"kan t!*ja'in)a k+ntaina%i 'a*i 3a3in# 'an "ain&"ain $a'a %aat $!n#+"a(an atu ata. A"at uku* )an# 'i#unakan a'a"a( "!a*an chec' list 4 3a*a uku* 'i#unakan '!n#an +%!*a%i. Ha%i" uku* a'a"a( "!n#ka$ 'an ti'ak "!n#ka$ '!n#an %ka"a +*'ina". 2. P!n#!ta(uan a'a"a( %!ua )an# 'ik!ta(ui +"!( $!k!*ja in'u%t*i atu ata untuk k!%!(atan 'an k!%!"aatan k!*ja 'an t!ntan# $!n##unaan APD4 3a*a uku* )an# 'i"akukan '!n#an aan3a*a !n##unakan kui%i+n!*. Ha%i" uku* aik 'an ku*an# aik '!n#an %ka"a +*'ina". 8. Sika$ a'a"a( %uatu *!%$+n atau *!ak%i $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# a%i( t!*tutu$ t!*(a'a$ APD.
Ca*a uku* 'i"akukan '!n#an aan3a*a
!n##unakan kui%i+n!*. Ha%i" uku* a'a"a( %!tuju 'an ti'ak %!tuju '!n#an %!ka"a +*'ina" . 9
In%t*u!n P!n!"itian
18
A"at $!n#u$u" 'ata 'a"a $!n!"itian ini a'a"a( ku!%i+n!* 'an 3+nt+( #aa* APD %!a#ai $!an'u $!n!"iti 'a"a
!"akukan aan3a*a %aat
$!n#u$u"an 'ata. .
M!t+'! P!n#ku*an
1. P!n#uku*an A"at P!"in'un# 'i*i P!n#ku*an a*ia!" $!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i !*'a%a*kan +"!( +%!*a%i $!n!"iti 'i"a$an#an 4 k!u'ian 'ikata#+*ikan !nja'i 2 %!%uai '!n#an a#ian $!k!*jaan. a; L!n#ka$ jika a#ian k!*ja $!n#+"a(an tana( atau $!n3!takan !akai $!"in'un# tan#an 'an $!"in'un# kaki atau a#ian k!*ja $!aka*an !akai %!ua APD atau !akai $!"in'un# tan#an4 $!"in'un# kaki 'an $!"in'un# $!*na$a%an ; Ti'ak "!n#ka$ jika a#ian k!*ja $!n#+"a(an tana( atau $!n3!takan ti'ak !akai $!"in'un# tan#an 'an $!"in'un# kaki atau a#ian k!*ja $!aka*an ti'ak !akai %!ua APD atau ti'ak !akai $!"in'un# tan#an4 $!"in'un# kaki 'an $!"in'un# $!*na$a%an. 2. P!n#!ta(uan P!n#uku*an a*ia!" $!n#!ta(uan !n##unakan ku!%i+n!* '!n#an 3a*a aan3a*a '!n#an
!!*ikan 5 $!*tan)aan. K!u'ian a*ia!"
$!n#!ta(uan 'ikata#+*ikan !nja'i 2 !*'a%a*kan ni"ai !an. P!n#!ta(uan 6
aik i"a %k+* ni"ai =
6
'an $!n#!ta(uan ku*an# aik i"a %k+* =
.
8. Sika$ P!n#uku*an a*ia!" %ika$ !n##unakan ku!%i+n!* '!n#an 3a*a aan3a*a '!n#an !!*ikan < $!*tan)aan. K!u'ian a*ia!" %ika$ 'ikata#+*ikan 6
!nja'i 2 !*'a%a*kan !an. S!tuju i"a %k+* ni"ai = 6
ku*an# aik i"a %k+* =
.
'an $!n#!ta(uan
19
< A"u* P!n!"itian
P!n#ai"an %a$!" '!n#an '!n#an t!knik total sampling"
M!!*ikan "!a* $!*%!tujuan !nja'i *!%$+n'!n
M!aan3a*ai *!%$+n'!n %!%uai kui%i+n!*
M!n#u$u"kan 'ata
P!n#+"a(an 'ata Gaa* 8.2 A"u* P!n!"itian P!n#+"a(an 'ata 'a"a $!n!"itian 'i"akukan '!n#an ta(a$an&ta(a$an %!a#ai !*ikut , !" 7diting S!t!"a( $!n#u$u"an 'ata4 'i"akukan $!n!"itian k!a"i t!*(a'a$ in%t*u!n $!n#uu"an 'ata :ku!%i+n!*; )an# !"i$uti k!"!n#ka$an jaaan i%ian )an# 'i!*ikan *!%$+n'!n untuk !a%tikan %!ua $!*n)ataan t!"a( 'ijaa atau 'ii%i4 'a$at t!*a3a 'an t!*"i(at k!k!"i*uan )an# !$un)ai k!un#kinan !n##an##u $!n#+"a(an 'ata %!"anjutn)a. &" Coding P!n!"iti !!*i k+'! $a'a jaaan 'an (a%i" $!!*ik%aan )an# t!*'a$at 'i ku!%i+n!* untuk !u'a(kan $!n#+"a(an 'ata. #" $ransfering Data )an# t!"a( 'i!*i k+'! 'i%u%un %!3a*a !*u*utan u"ai 'a*i *!%$+n'!n $!*taa (in##a *!%$+n'!n t!*ak(i* untuk k!u'ian 'ia%ukkan k! 'a"a ta!" %!%uai '!n#an %u a*ia!" )an# 'it!"iti k!u'ian 'i(itun# >*!ku!n%in)a. (" $abulating
20
Pa'a
ta(a$
tau"atin#4
$!n!"iti
!n#!"+$+kkan
jaaan&jaaan
*!%$+n'!n !*'a%a*kan kat!#+*i )an# t!"a( 'iuat untuk %!tia$ %u a*ia!" )an# 'iuku* 'an !n#(itun# ni"ai t+ta" %!tia$ k+"+ 'a*i a*ia!" )an# !*i%i 'ata )an# 'i'a$at 'a*i (a%i" $!n!"itian )an# %!"anjutn)a 'ia%ukkan k! 'a"a ta!" 'i%t*iu%i >*!ku!n%i. =
Ana"i%a Data
Ana"i%i% 'ata )an# )an# 'i#unakan 'a"a $!n!"itian ini a'a"a( ana"i%i% unia*iat 'an 'i"anjutkan '!n#an ana"i%i% ia*iat. #"8"! *nalisis univariat Ana"i%i% unia*iat 'i#unakan untuk !n'!%k*i$%ikan >*!ku!n%i a%in#& a%in# a*ia!"4 aik a*ia!" '!$!n'!n au$un a*ia!" in'!$!n'!n. Data )an# 'i$!*+"!( 'a*i (a%i" $!a#ian ku!%i+n!* 'iku$u"kan 'an 'i%ajikan 'a"a !ntuk ta!" 'i%t*iu%i >*!ku!n%i '!n#an *uu%. Ruu% ,
f 1
× 100 P P $*!%!nta%! f! >*!ku!n%i t!*aati n ju"a( %a$!" #"8"& *nalisis bivariat Ana"i%i% 'ata ia*iat 'i"akukan untuk !n3a*i k+*!"a%i anta*a a*ia!" '!$!n'!n 'an in'!$!n'!n. Da"a ana"i%i% ini 'a$at 'i"akukan $!n#ujian %t%ti%tik %a"a( %atun)a '!n#an !n##unakan C(i&Sua*!.
9 &
( 0 − E )
∑
2
E
Diana, O :O%!*!'; ni"ai (a%i" $!n#aatan E :E=$!3t!'; ni"ai !k%$!kta%i P!n#ai"an k!%i$u"an $a'a $!n!"itian ini !*'a%a*kan ni"ai p-value )an# akan 'ian'in#kan '!n#an ni"ai %!a#ai !*ikut , 1. Jika $ Q 0405 (a%i"n)a ti'ak !akna %!3a*a %tati%tik atau ti'ak t!*'a$at (uun#an :Ha 'it+"ak;. 2. Jika $ 0405 aka (a%i"n)a !*akna %!3a*a %tati%tik atau t!*'a$at (uun#an :Ha 'it!*ia;
21
22
BAB I HASIL DAN PEMBAHASAN 31 Ha%i" P!n!"itian ("!"! 4ara'teristi' :esponden
Ju"a( *!%$+n'!n 'a"a $!n!"itian ini a'a"a( <2 +*an# 'a*i 71 +*an#4 16 +*an# atau 18 $!k!*ja atu ata )an# !k!*ja 'i Du%un La%!un+n# ti'ak t!*a%uk k! 'a"a k*it!*ia ink"u%i. Ka*akt!*i%tik $!k!*ja !*'a%a*kan uu*4 j!ni% k!"ain4 "aa k!*ja 'an a#ian $!k!*jaan 'a$at 'i"i(at $a'a ta!" 9.1 'i aa( ini. Ta7!" 31 Ka*akt!*i%tik P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata Du%un La%!un+n# Ka*akt!*i%tik Uu* 2< 2<&85 8<&95 9<&55 Q55 J!ni% K!"ain Laki&"aki P!*!$uan Laa k!*ja 1 ta(un 1&5 ta(un < ta(un Ba#ian P!k!*jaan P!n#+"a(an Tana( P!n3!takan P!aka*an T+ta"
/*!ku!n%i n6
P!*%!nta%! >6
0 26 81 2 0
0 9/ 50 8 0
82 80
52 97
0 91 21
0 << 89
15 85 12 92
29 5< 16 100
B!*'a%a*kan ta!" 9.1 'i ata%4 $!k!*ja in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* $a"in# an)ak !*u%ia 8<&95 ta(un )aitu %!!%a* 504 '!n#an j!ni% k!"ain "aki&"aki 524 "aa !k!*ja 1&5 ta(un )aitu %!!%a* <<4 )an# !k!*ja 'ia#ian $!n#+"a(an tana( 294 $!n3!ntakan 5< 'an $!aka*an 16. A'a$un
23
>*!ku!n%i ka*akt!*i%tik j!ni% k!"ain !*'a%a*kan a#ian $!k!*jaann)a 'a$at 'i"i(at $a'a ta!" 9.2 'iaa( ini. Ta7!" 32 Ka*akt!*i%tik J!ni% K!"ain P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata Du%un La%!un+n# B!*'a%a*kan Ba#ian P!k!*jaan J!ni% K!"ain Ba#ian P!k!*jaan
P!n#+"a(an Tana( P!n3!takan P!aka*an
Laki&"aki n
>
P!*!$uan n >
15 < 12
29 10 16
0 26 0
0 9/ 0
B!*'a%a*kan ta!" 9.2 'i ata%4 $!k!*ja in'u%t*i atu ata Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( !%a* )an# !k!*ja 'ia#ian $!n#+"a(an tana(4 !j!ni% k!"ain "aki&"aki %!an)ak 294 'ia#ian $!n3!takan 10 "aki&"aki 'an 9/ $!*!$uan4 %!'an#kan 'ia#ian $!aka*an 16 "aki&"aki. ("!"&
+enggunaan *+, B!*'a%a*kan (a%i" $!n#u$u"an 'ata )an# 'i"akukan $!n!"iti4 #aa*an
t!ntan# >*!ku!n%i j!ni% APD )an# 'i#unakan $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* 'a$at 'i"i(at $a'a ta!" 9.8 'i aa( ini. Ta7!" 3 Di%t*i7u%i /*!ku!n%i J!ni% APD )an# Di#unakan P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a* J!ni% APD )an# 'i#unakan
M!akai n
P!"in'un# ata P!"in'un# +*#an $!*na>a%an P!"in'un# tan#an P!"in'un# kaki Pakaian $!"in'un#
1 5 50 8< 0
2 7 71 57 0
Ti'ak !akai n
<1 5/ 12 2< <2
67 62 16 92 100
Ha%i" +%!*a%i 'i"a$an#an4 ti'ak 'iju$ai $!k!*ja )an# !n##unakan $akaian $!"in'un# %aat !k!*ja4 67 $!k!*ja ti'ak !n##unakan $!"in'un# ata4 62 $!k!*ja ti'ak !n##unakan $!"in'un# +*#an $!*na>a%an4 92 $!k!*ja ti'ak
24
!n##unakan $!"in'un# kaki 'an t!*'a$at 16 $!k!*ja atu ata ti'ak !n##unakan $!"in'un# tan#an %aat !k!*ja. S!t!"a( 'i"akukan +%!*a%i $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*4 'i $!*+"!( (a%i" %!$!*ti t!*"i(at $a'a ta!" 9.9 'i aa( ini. Ta7!" 33 Di%t*i7u%i /*!ku!n%i P!k!*ja Batu Bata )an# M!n##unakan APD 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a* P!n##unaan APD
L!n#ka$ Ti'ak L!n#ka$ T+ta"
/*!ku!n%i n6 26 88 92
P*!%!nta%! >6 9/ 58 100
B!*'a%a*kan ta!" 9.9 'i ata% !nunjukkan a(a $!k!*ja )an# ti'ak "!n#ka$ !n##unakan APD '!n#an "!n#ka$ a'a"a( 58. ("!"#
+engetahuan B!*'a%a*kan (a%i" aan3a*a '!n#an !n##unakan ku!%i+n!* aka
#aa*an %!3a*a "!n#ka$ 'an j!"a% !n#!nai 'i%t*iu%i >*!ku!n%i $!n#!ta(uan $!k!*ja in'u%t*i atu ata t!ntan# $!n##unaan APD 'i$!*"i(atkan $a'a ta!" 9.5 'i aa( ini. Ta7!" 35 Di%t*i7u%i /*!ku!n%i P!*tan)aan P!n#!ta(uan P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a* P!n#ta(uan
A$a )an# 'iak%u' '!n#an a"at $!"in'un# 'i*i M!nu*ut an'a a$aka( APD !*#una $a'a aktu !k!*ja 'i in'u%t*i atu ata APD a$a %aja )an# (a*u% 'i#unakan +"!( $!k!*ja in'u%t*i atu ata %aat !k!*ja A$a akiatn)a i"a $!k!*ja ti'ak !n##unakan APD
Baik
n
Ku*an# 7aik n
9<
/9
1<
2<
57
69
9
<
8/
<0
25
90
97
//
19
28
25
M!nu*ut an'a ka$an APD t!*%!ut u"ai 'i$akai
2
8
<0
6/
Ha%i" aan3a*a '!n#an $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'a*i $!*tan)aan& $!*tan)aan )an# 'iajukan t!*'a$at 6/ $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# ti'ak !n#!ta(ui akan k!ajian !n#in#atkan $!k!*ja "ainn)a untuk !n##unakan APD '!n#an aik 'an !na*4 'an t!*'a$at 90 $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# ti'ak !n#!ta(ui j!ni%&j!ni% APD )an# (a*u% 'i#unakan %aat !k!*ja. P!n#!ta(uan $!k!*ja !n#!nai $!n##unaan APD 'a$at 'i"i(at $a'a ta!" 9.< !*ikut. Ta7!" 39 Di%t*i7u%i /*!ku!n%i Tin#kat P!n#!ta(uan P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a* P!n#!ta(uan Baik Ku*an# aik T+ta"
/*!ku!n%i n6 88 26 92
P*!%!nta%! >6 58 9/ 100
B!*'a%a*kan ta!" 9.< 'iata% t!*"i(at a(a $!k!*ja in'u%t*i atu ata !i"iki $!n#!ta(uan aik t!ntan# $!n##unaan APD %!!%a* 58. ("!"(
Si'ap B!*'a%a*kan (a%i" aan3a*a '!n#an !n##unakan ku!%i+n!* t!ntan#
%ika$4 aka #aa*an %!3a*a "!n#ka$ 'an j!"a% 'i$!*"i(atkan $a'a ta!" 9./ 'i aa( ini. Ta7!" 3. Di%t*i7u%i /*!ku!n%i P!*tan)aan Sika$ P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a*
n
Ku*an# 7aik n
57
69
9
<
9/
/<
15
29
Baik
Sika$
M!nu*ut an'a %!aikn)a $!k!*ja in'u%t*i atu&ata !k!*ja !n##unakan APD P!k!*ja in'u%t*i atu ata ti'ak !akai APD !n)!akan t!*ja'in)a k!3!"akaan 'an PAK
26
APD )an# ti'ak "a)ak $akai atau *u%ak %!aikn)a (a*u% 'i#anti O*an# )an# !*a'a 'i a*!a in'u%t*i atu ata (a*u% !akai APD )an# "!n#ka$ a"au$un ia %!'an# ti'ak !k!*ja S!aikn)a $!k!*ja in'u%t*i !n3u3i tan#an 'an kaki '!n#an ai* )an# !n#a"i* %!!"u 'an %!t!"a( !k!*ja Bi"a !"i(at $!k!*ja "ain ti'ak !akai APD4 %!aikn)a kita !n#in#atkann)a a#a* !akai APD
<1
67
1
2
1
2
<1
67
<2
100
0
0
27
95
89
55
Ha%i" aan3a*a '!n#an *!%$+n'!n4 'a*i $!*tan)aan&$!*tan)aan )an# 'iajukan t!*'a$at 100 $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# %!tuju untuk !n3u3i tan#an %aat %!!"u 'an %!t!"a( !k!*ja4 67 $!k!*ja %!tuju APD )an# ti'ak "a)ak $akai atau *u%ak (a*u% 'i#anti 'an 55 $!k!*ja ti'ak %!tuju untuk !n#in#atkan $!k!*ja in'u%t*i atu ata "ain )an# ti'ak !n##unakan APD %aat !k!*ja. Ha%i" $!n#u$u"an 'ata )an# 'i"akukan $!n!"iti t!ntan# %ika$ 'a$at 'i"i(at $a'a ta!" 9.7 'i aa( ini. Ta7!" 3< Di%t*i7u%i /*!ku!n%i Sika$ P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a* Sika$ S!tuju Ti'ak S!tuju T+ta"
/*!ku!n%i n6 25 8/ 92
P*!%!nta%! >6 90 <0 100
B!*%a'a*kan ta!" 9.7 'iata% t!*"i(at a(a $!k!*ja in'u%t*i atu ata !i"iki %i>at ti'ak %!tuju %!!%a* <0. B!*'a%a*kan (a%i" aan3a*a4 t!*'a$at $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# !i"iki $!n#!ta(uan aik naun !i"iki %ika$ ti'ak %!tuju %!ta $!k!*ja )an# !i"iki $!n#!ta(uan ku*an# naun !i"iki %ika$ %!tuju t!*(a'a$ $!n##unaan APD %!$!*ti t!*"i(at $a'a Ta!" 'i aa( ini.
("!"/
Hubungan +engetahuan dengan +enggunaan *+,
27
Ta7!" 3= Hu7un#an P!n#!ta(uan '!n#an P!n##unaan APD $a'a P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a*
P!n##unaan APD P!n#!ta(uan
Baik Ku*an# aik
L!n#ka$ n 20 << 6 81
Ti'ak "!n#ka$ n 18 89 20 <6
+ 5alue
:+
0402
1468
T+ta" n 88 26
100 100
B!*'a%a*kan Ta!" 9.6 'iata% 'i'a$atkan a(a $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# !*$!n#!ta(uan aik !n##unakan APD '!n#an "!n#ka$ )aitu %!!%a* << 'an )an# !*$!n#!ta(uan ku*an# aik 26 ti'ak !akai APD. Ha%i" uji %tati%tik '!n#an Chi-Suare untuk a*ia!" $!n#!ta(uan $a'a int!*a" k!$!*3a)aan 65 '!n#an F0405 !nunjukkan $ a"u! 0402 %!(in##a H0 'it+"ak )an# !*a*ti t!*'a$at (uun#an anta*a $!n#!ta(uan $!k!*ja in'u%t*i atu ata '!n#an $!n##unaan APD 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3ataatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*. Pa'a $!n!"itian ini 'i'a$atkan :+ 1468 a*tin)a $!k!*ja )an# !i"iki $!n#!ta(uan ku*an# aik !i"iki $!"uan# 1468 ka"i untuk ti'ak !n##unakan APD 'ian'in#kan '!n#an $!k!*ja )an# !*$!n#!ta(uan aik. ("!"3
Hubungan Si'ap dengan +enggunaan *+,
Ta7!" 310 Hu7un#an Sika$ '!n#an P!n##unaan APD $a'a P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!:aatan Baitu%%a"a Ka7u$at!n A:!( B!%a*
Sika$ S!tuju Ti'ak %!tuju
L!n#ka$ n 15 << 19 90
P!n##unaan APD Ti'ak "!n#ka$ n 12 89 21 <0
T+ta" n 2/ 85
+ 5alue
:+
048
148/
100 100
B!*'a%a*kan Ta!" 9.10 'iata% 'i'a$atkan a(a $!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# !i"iki %ika$ %!tuju 3!n'!*un# !n##unakan APD '!n#an "!n#ka$ )aitu %!!%a* << 'an )an# ti'ak %!tuju <0 ti'ak !akai APD.
28
Ha%i" uji %tati%tik '!n#an Chi-Suare untuk a*ia!" %ika$ $a'a int!*a" k!$!*3a)aan 65 '!n#an F0405 !nunjukkan $ a"u! 048 %!(in##a H0 'it!*ia )an# !*a*ti ti'ak t!*'a$at (uun#an anta*a %ika$ $!k!*ja in'u%t*i atu ata '!n#an $!n##unaan APD 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*. Pa'a $!n!"itian ini 'i'a$atkan :+ 148/ a*tin)a $!k!*ja )an# !i"iki %ika$ ti'ak %!tuju !i"iki $!"uan# 148/ ka"i untuk ti'ak !n##unakan APD 'ian'in#kan '!n#an $!k!*ja )an# !i"iki %ika$ %!tuju. 32 P!7a(a%an ("&"! 4ara'teristi' +e'er%a
Ka*akt!*i%tik $!k!*ja )an# 'ini"ai 'a"a $!n!"itian ini 'ia#i !nja'i ti#a kata#+*i )aitu uu*4 j!ni% k!"ain4 "aa k!*ja 'an a#ian $!k!*jaan. P!a#ian uu* 'a"a $!n!"itian ini 'ia#i %!%uai '!n#an k!t!ntuan ?HO 'an ILO K187 )an# !a(a% t!ntan# u%ia iniu untuk 'i$!*+"!(kan a%uk k!*ja4 'a"a $a%a" 8 a)at 1 !n)atakan a(a u%ia iniu untuk 'i$!*+"!(kan !k!*ja 'iana $!k!*jaan itu !a(a)akan k!%!(atan4 k!%!"aatan atau +*a" u'a4 ti'ak +"!( ku*an# 'a*i 17 ta(un. B!*%a*kan (a%i" $!n!"itian ini 'i'a$atkan uu* $!k!*ja $a"in# an)ak !*u%ia 8<&95 ta(un )aitu %!!%a* 50 'an 'iikuti +"!( uu* 2<&85 ta(un %!!%a* 9/4 u%ia t!*%!ut !*u$akan u%ia $*+'ukti> untuk !k!*ja !nu*ut ILO :80;. P*!%!nta%! j!ni% k!"ain t!*an)ak 'a"a $!n!"itian ini a'a"a( "aki&"aki )aitu %!!%a* 52 'an "aa k!*ja 1&5 ta(un )aitu %!!%a* <<4 )an# !k!*ja 'ia#ian $!n3!takan %!an)ak 85 +*an# atau 5< '!n#an j!ni% k!"ain $!*!$uan 26 +*an# 'an < +*an# "aki&"aki4 'ia#ian $!n#+"a(an tana( %!an)ak 15 +*an# atau 29 '!n#an j!ni% k!"ain "aki&"aki %!ua 'an 'ia#ian $!aka*an !*ju"a( 12 +*an# atau 16 )an# !*j!ni% k!"ain "aki&"aki %!ua. ("&"&
*+, A"at P!"in'un# Di*i :APD; a'a"a( %!$!*an#kat a"at k!%!"aatan )an#
'i#unakan +"!( $!k!*ja untuk !"in'un#i %!"u*u( atau %!a#ian tuu(n)a 'a*i k!un#kinan a'an)a $!a$a*an $+t!n%i a(a)a "in#kun#an 'a*i PAK 'an k!3!"akaan k!*ja. P!n##unaan APD !*u$akan tin#kat $!n#!n'a"ian *!%ik+ k!*ja
29
$a"in# ak(i* 'an u*a(4 'i(a*a$kan '!n#an $!n##unaan APD 'a$at !n3!#a( atau !inia"kan t!*ja'in)a k!3!"akaan 'an $!n)akit akiat k!*ja :21; Ha%i" $!n!"itian ini !nunjukkan %!ua $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* ti'ak !n##unakan $akaian $!"in'un#4 67 ti'ak !n##unakan $!"in'un# ata4 62 ti'ak !n##unakan $!"in'un# +*#an $!*na>a%an4 71 !n##unakan $!"in'un# tan#an 'an 57 !n##unakan $!"in'un# kaki. Ha%i" $!n!"itian ini (a$i* %aa '!n#an $!n!"itian )an# 'i"akukan +"!( %au'a*a A" Buk(a*i :2019; naun $a'a $!k!*ja )an# !*!'a )aitu $a'a $!k!*ja $!n#+"a( !a% 'i K!3aatan K*u!n# Sa!! A3!( Ja)a4 '!n#an (a%i" %!ua $!k!*ja ti'ak !n##unakan $!"in'un# ata4 65 ti'ak !n##unakan $akaian $!"in'un#4 75 ti'ak !n##unakan $!"in'un# +*#an $!*na>a%an4 72 ti'ak !n##unakan $!"in'un# tan#an 'an <0 !n##unakan $!"in'un# kaki :81;. Ha%i" )an# ti'ak jau( !*!'a ju#a 'i'a$atkan $a'a $!n!"itian %au'a*a A*iant+ ?i++ :2010; naun $a'a 'i B+#+* '!n#an (a%i" <<49 !n##unakan APD 'an 884< ti'ak !n##unakan APD :11;. K+n'i%i in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*4 12 in'u%t*i (an)a !n)!'iakan $!"in'un# tan#an k!$a'a $!k!*jan)a4 )an# 'i#anti 'a"a 2 in##u %!ka"i4 %!'an#kan 9 in'u%t*i "a#i ti'ak !n)!'iakan APD. ("&"# +engetahuan Ha%i" $!n!"itian ini !nunjukkan 58 $!k!*ja in'u%t*i atu ata !i"iki $!n#!ta(uan )an# aik %!'an#kan )an# !i"iki $!n#!ta(uan ku*an# aik 9/. Ha%i" $!n!"itian ti'ak jau( !*!'a '!n#an )an# 'i"akukan +"!( %au'a*a A*iant+ ?i++ :2010; $a'a $!k!*ja $!n#+"a(an !a% 'i B+#+* '!n#an (a%i" <<49 !*$!n#!ta(uan aik 'an 884< !*$!n#!ta(uan ku*an# aik :11;. P!nin#katan $!n##unaan APD 'a$at 'itin#katkan '!n#an $!n#aa%an )an# 'i"akukan +"!( $i(ak $!*u%a(aan 'an $!nin#katan $!n#!ta(uan $!k!*ja akan $!ntin#n)a
$!akaian
APD.
P!n#!ta(uan
!*u$akan
(a"
)an#
$a"in#
!*$!n#a*u( 'a"a !nin#katkan $!n##unaan APD a#i $!k!*ja. P!n#!ta(uan %!n'i*i 'a$at 'itin#katkan '!n#an 3a*a !!*ikan $!n)u"u(an k!$a'a $!k!*ja'an !n!$!"kan $+%t!*&$+%t!* t!ntan# $!n##unaan APD.
30
K!a'aan $!n#!ta(uan $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* %!n'i*i a%i( %an#at ini4 (a" ini 'a$at 'i"i(at 'a*i (a%i" $!n!"itian ini %!n'i*i4 (a%i" aan3a*a *!%$+n'!n 'i'a$atkan %a"a( %atu $!n)!a inin)a $!n#!ta(uan a'a"a( ku*an#n)a $!n)u"u(an 'an $!!*ita(uan akan $!ntin#n)a $!n##unaan APD. ("&"(
Si'ap Ha%i" $!n!"itian ini !nujukkan <0 $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un
La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3aatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* !i"iki %ika$ ti'ak %!tuju4 %!'an#kan )an# !i"iki %ika$ %!tuju a'a"a( 90. Ha%i" $!n!"itian )an# 'i"akukan +"!( %au'a*a A" Buk(a*i :2019;4 '!n#an (a%i" <8491 !i"iki %ika$ %!tuju 'an 8<456 !i"iki %ika$ %!tuju :81;. ("&"/
Hubungan antara +engetahuan dengan +enggunaan *+, P!k!*ja in'u%t*i atu ata '!n#an tin#kat $!n#!ta(uan aik 3!n'!*un#
!n##unakan APD '!n#an "!n#ka$ 'an )an# !i"iki $!n#!ta(uan ku*an# aik << ti'ak "!n#ka$ !n##unakan APD. B!*'a%a*kan (a%i" uji %tati%tik '!n#an !n##unakan Chi-Suare $a'a int!*a" k!$!*3a)aan 65 '!n#an F0405 !nunjukkan t!*'a$at (uun#an anta*a $!n#!ta(uan '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3ataatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* '!n#an p value 0402. Ha%i" (uun#an $!n#!ta(uan '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!n!"itian ini ju#a ti'ak jau( !*!'a '!n#a $!n!"itian %au'a*a A*iant+ ?i++ 'i B+#+* '!n#an (a%i" uji %tati%tik '!n#an p value 04000 )an# !nunjukkan t!*'a$at (uun#an anta*a $!n#!ta(uan '!n#an $!n##unaan APD. Ha%i" $!n!"itian )an# %aa ju#a 'i'a$atkan 'a"a $!n!"itian %au'a*a A" Buk(a*i '!n#an p value 04088 )an# !*a*ti t!*'a$at (uun#an anta*a $!n#!ta(uan '!n#an $!n##unaan APD :81;. Ha%i" 'a*i $!n!"itian ini ju#a ju#a %!%uai '!n#an $!n'a$at #*!!n :1670; )an# !n)atakan a(a $!n#!ta(uan !*u$akan %a"a( %atu >akt+* )an# !*$!n#a*u( )an# !n'+*+n# atau !n#(aat in'ii'u untuk !*$!*i"aku :82;. Ra%!) :16/7; ju#a !n)atakan $!n#!ta(uan !*u$akan >akt+* )an# %an#at
31
$!ntin# untuk t!*!ntukn)a $!*i"aku %!%!+*an#4 i"a $!k!*ja !$un)ai $!n#!ta(uan )an# ku*an# t!*(a'a$ $+t!n%i atau $un %u!* a(a)a )an# a'a 'i "in#kun#an k!*jan)a4 aka in'ii'u t!*%!ut akan 3!n'!*un# !uat %uatu k!$utu%an )an# %a"a( :11;. ("&"3
Hubungan antara Si'ap dengan +enggunaan *+, P!k!*ja in'u%t*i atu ata )an# !i"iki %ika$ ti'ak %!tuju 3!n'!*un#
!n##unakan APD '!n#an ti'ak "!n#ka$ 'an )an# !i"iki %ika$ %!tuju <8 "!n#ka$ !n##unakan APD. B!*'a%a*kan (a%i" uji %tati%tik '!n#an !n##unakan Chi-Suare $a'a int!*a" k!$!*3a)aan 65 '!n#an F0405 !nunjukkan ti'ak t!*'a$at (uun#an anta*a %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3ataatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a* '!n#an p value 042. Ha%i" (uun#an anta*a %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!n!"itian ini ti'ak jau( !*!'a '!n#an (a%i" )an# 'i'a$atkan 'a"a $!n!"itian %au'a*a A" Buk(a*i '!n#an (a%i" p value 04800 )an# !*a*ti ti'ak t!*'a$at (uun#an anta*a %ika$ '!n#an $!n##unaan APD :81;. S!(a*u%n)a $!k!*ja )an# !i"iki %ika$ %!tuju !i"iki $!*i"aku )an# aik 'a"a $!n##unaan APD4 $!n#!ta(uan $!k!*ja t!ntan# $!n##unaan APD 'a$at !nin#katkan $!*i"aku 'an k!t!*ta*ikan $!k!*ja untuk !n##unakan APD4 naun
'a*i
(a%i"
aan3a*a
*!%$+n'!n
'i'a$atkan
a%i(
ku*an#n)a
$!!*ita(uan untuk !n##unakan APD k!$a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# D!%a Kaj(u K!3ataatan Baitu%%a"a Kau$at!n A3!( B!%a*4 'a*i (a%i" aan3a*a *!%$+n'!n 'i'a$atkan !!*a$a >akt+* )an# !$!n#a*u(i $!k!*ja )an# !i"iki %ika$ %!tuju t!ta$i ti'ak !n##unakan APD '!n#an aik a'a"a(, 1; ku*an#n)a k!t!*%!'iaan APD4 2; %+%ia" !k+n+i )an# *!n'a(4 8; !n#an##a$ ti'ak !akai APD a'a"a( (a" ia%a. Sika$ ukan %a"a( %atu >akt+* )an# '+inan t!*(a'a$ $!n#a*u( $!*i"aku $!n##unaan APD. Sika$ 'i$!n#a*u(i +"!( $!n#!ta(uan4 $iki*an 'an !+%i )an# !*$!*an 'a"a !*$!*i"aku !n##unakan APD. A'a !!*a$a tin#katan %ika$4 'a"a $!n!"itian ini4 $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!n+n# !i"iki
32
%ika$ 'a"a tin#katan receiving )aitu !n!*ia atau %!tuju t!ta$i !"u %a$ai 'a"a ta(a$ $*aktik atau tin'akan :88;. 3 K!t!*7ata%an P!n!"itian 1. Pa'a %aat $!n#ai"an 'ata ti'ak %!ua *!%$+n'!n (a'i* 'an ti'ak %!ua
%!tuju 'iaan3a*ai. 2. Data )an# a'a ti'ak 'a$at !n##aa*kan $*!a"!n%i $!n)akit akiat k!*ja )an# 'a$at t!*ja'i $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata.
33
BAB KESIMPULAN DAN SARAN
51
K!%i$u"an
Da*i $!n!"itian ini 'a$at 'ita*ik !!*a$a k!%i$u"an %!a#ai !*ikut , 1. Ju"a( $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# )an# !*$!n#!ta(uan aik a'a"a( 88 +*an# atau 58 %!'an#kan 26 +*an# atau 9/ !*$!n#!ta(uan ku*an# aik. 2. Ju"a( $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# )an# !i"iki %ika$ ti'ak %!tuju 8/ +*an# atau <0 %!'an#kan 25 +*an# atau 90 !i"iki %ika$ %!tuju. 8. T!*'a$at (uun#an anta*a $!n#!ta(uan '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*. 9. Ti'ak t!*'a$at (uun#an anta*a %ika$ '!n#an $!n##unaan APD $a'a $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*. 52
Sa*an
B!*'a%a*kan (a%i" 'an k!%i$u"an $!n!"itian 'i ata%4 aka 'i aa( ini $!n!"iti !n3+a !!*ikan %a*an&%a*an atau$un a%ukan4 )akni %!a#ai !*ikut , 1. H!n'akn)a Dina% K!%!(atan !n#a'akan $!n)u"u(an t!ntan# $!ntin#n)a $!n##unaan APD untuk !nin#katkan $!n#!ta(uan 'an !$!*aiki %ika$ $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*. 2. H!n'akn)a $!i"ik u%a(a in'u%t*i atu ata !n)!'iakan APD )an# "a)ak a#i $!k!*ja in'u%t*i atu ata 'i Du%un La%!un+n# Kau$at!n A3!( B!%a*.
34
DA/TAR PUSTAKA
1. Di. K!3!"akaan k!*ja RI t!*!%a* k!'ua. On"in!. 2007 3it!' 2019 D!%!!*. Aai"a"! >*+, (tt$,>inan3!.#*+u$%.)a(++.3+#*+u$>$%i! %%a#!1658. 2. Int!*na%i+na" La+u* O>>i3!. Buku $!'+an $!n3!#a(an k!3!"akaan k!*ja. Jaka*ta , D!$a*t!!n t!na#a k!*ja 1676. 8. K(ai*u''in H4 Mu'jian H4 En'a*t+ D. P!a%a*an Batu Bata %!*ta Ka*akt!*i%tik P!n#(a%i"P*+'u%!n Batu Bata 'i D!%a Pan##i%a*i K!3aatan Man'i*aja Kau$at!n Banja*n!#a*a Ta(un 2011. 2018 1,1&19. 9. Du'a*! AA4 Ka*na3(! IP4 O'"an' JO. O33u$ati+na" A33i'!nt% in Ru%%ia an' t(! Ru%%ian A*3ti3. 2018 Ma*3( 16 /2. 5. Hu'a M4 Ha%tuti E. P!n#a*u( T!$!*atu* P!aka*an 'an P!naa(an Au T!*(a'a$ Kua"ita% Batu Bata. N!ut*in+. 2012 A$*i" 2 9, P. 192&52. <. Han'a)ani EE4 ?i++ TA4 Su*)ani D. Huun#an anta*a P!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i4 Uu* 'an Ma%a K!*ja '!n#an K!3!"akaan K!*ja $a'a P!k!*ja Ba#ian Ru%ti3 Di PT B+*n!+ M!"intan# Buana Ek%$+*t -+#)aka*ta. 2010 S!$t!!* 9, P. 199&286. /. IP. In'+n!%ia $!*in#kat t!*tin##i k!3!"akaan k!*ja. On"in!. 2007. 3it!' 2019 D!%!!*. >*+, (tt$,.In'+>ai").n!tin'!=.$($+$ti+n3+V3+n T!ntWta%ki!Wi'1/0 T!*(a'a$ M+tia%i 'an Kin!*ja Ka*)aan. A'ini%t*a%i Bi%ni%. 2019 Ma*!t 6. 6. S!tiaan H. P!n#a*u( Bu'a)a O*#ani%a%i 'an P*+#*a K!%!"aatan4 K!%!(atan K!*ja :K8; $a'a P*+'uk'iita% Ka*)aan PT KAI Ban'un#. T*ik+n+ika. 2006 Juni 7, P. 86&95. 10. L!%ta*i MI4 E>>!n'i -4 !'it+*%. Hi$unan P!*atu*an P!*un'an#an K!%!(atan 'an K!%!"aatan K!*ja, P!*ta"K8.3+ 2005. 11. ?i++ A. akt+*&akt+* -an# B!*(uun#an '!n#an P!*i"aku P!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i 'i A*!a" P!*taan#an Ea% P+n#k+* Kau$at!n B+#+* Jaka*ta, Uni!*%ita% I%"a N!#!*i S)a*i> Hi'a)atu""a( 2010. 12. Ju%tin!4 Si*ait. M!a(ai a%$!k&a%$!k $!n#!"+"aan %u!* 'a)a anu%ia 'a"a +*#ani%a%i. Jaka*ta, G*a!'ia ?i'ia%*aa In'+n!%ia, 200<. P. /5&<. 18. Hai' H4 P*au')ant+ B. P!n#aa%an in'u%t*i 'a"a $!n#!n'a"ian $!n3!a*an "in#kun#an4 E'i%i I. Jaka*ta, G*anit 200/.
35
19. T(! B*i3k In'u%t*) A%%+3iati+n. On"in!. 2006 3it!' 2019 D!%!!* >*+, (tt$,.#+*i3k.3+R!%+u*3!%A!*i3an&B*i3kIn'u%t*). 15. KUI. Pa*a%it+"+#i K!'+kt!*an Jaka*ta, KUI 2007. 1<. S+!'a*t+. Pa*a%it+"+#i K"inik Su*aa)a, Ai*"an##a Uni!*%it) P*!%% 2007. 1/. L!%ta*i . Ba(a)a Kiia, Sa$"in# 'an P!n#uku*an K+ntainan Kiia 'i u'a*a. Jaka*ta, EGC 2006. 17. i')a%tuti P. Ba(a)a Ba(an Kiia $a'a K!%!(atan Manu%ia 'an Lin#kun#an E%t!* 4 !'it+*. Jaka*ta, EGC 2005. 16. Sa%t*aija)a AT. P!n3!a*an Lin#kun#an. Jaka*ta, PT Rin!ka Ci$ta 2000. 20. Sut*i%n+ E4 ?i%nu I. Ana"i%i% R!%ik+ C!a*an D!u :TSP; Akiat A%a$ Pa*ik T!*(a'a$ P!k!*ja Dan Ma%)a*akat S!kita*. S!a*an#, T Un'i$. 2012. 21. *an% @P4 Ananta'ja)a SP4 La(in'a( L. Bia)a 'an Man>aat 'a*i A"at P!"in'un# Di*i, Statu% Stu'i Ka%u% Di D!$+t LPG PT. P!*taina :PERSERO;4 Tanjun# P*i+k4 Jaka*ta4 In'+n!%ia. inan3! An' A33+untin#. 2018 S!$t!!* 2, P. 98&56. 22. P!*%+na" P*+t!3ti! C"+t(in# an' Eui$!nt :PPE;. ILO 2018. 28. P!*atu*an M!nt!*i T!na#a K!*ja 'an T*an%i#*a%i R!$u"ik In'+n!%ia t!ntan# A"at P!"in'un# Di*i :APD;. 2010. 29. Un'an#&un'an# R!$u"ik In'+n!%ia
N++*
1
Ta(un
16/0 T!ntan#
K!%!"aatan K!*ja. 16/0. 25. S+!ki'j+ N. Da%a*&'a%a* P!n'i'ikan Dan P!"ati(an. Jaka*ta, PT Rin!ka Ci$ta 1676. 2<. Un'an# & Un'an# K!t!na#ak!*jaan N+ 25 Ta(un 166/. 166/. 2/. S+!ki'j+ N. P!n'i'ikan 'an P!*i"aku K!%!(atan. Jaka*ta, PT Rin!ka Ci$ta 2008. 27. Lau*!n3!. P*++%i K!%!(atan Dan A$"ika%i. Jaka*ta, PT Rin!ka Ci$ta 2005. 26. St!$(an L4 Ra>>a!"" M4 C(*i%tian B4 Gu%ta D. M!*3u*) a% a S!*i+u% H!a"t( Haa*' >+* 3(i"'*!n in G+"' Minin# A*!a%. Ei*+n!nta" R!%!a*3(. 2007 P. 76&6/. 80. Int!*na%i+na" La+u* O>>i3!. U%ia Miniu untuk 'i$!*+"!(kan !k!*ja. 2006 P. 2&8. 81. Buk(a*i A. Huun#an P!n#!ta(uan 'an Sika$ '!n#an P!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i $a'a P!n#+"a( Ea% K*u!n# Sa!! Kau$at!n A3!( Ja)a. Ban'a A3!(, Uni!*%ita% S)ia( Kua"a 2019. P. 88&91. 82. G*!!n4 La*!n3!4 'kk. 1670 'it!*j!a(kan +"!( u"ai Ha')4 a>*i!" Ta>a" 'an Su'a*ti Ku!%n+. P*!n3anaan P!n'i'ikan S!ua( P!n'!katan Dia#n+%tik. Jaka*ta P*+)!k P!n#!an#an aku"ta% K!%!(atan Ma%)a*akat D!$a*t!n 'an K!u'a)aan RI. 88. KBBI. Jaka*ta, Pu%at Ba(a%a Jaka*ta 2007. Kau% Ba(a%a In'+n!%ia P. 181.
36
37
Laa$i*an 1 Ja'a" $!n!"itian N +
K!#iatan
1
Stu'i K!$u%takaan P!n)u%unan 2 $*+$+%a" 8 9
S!ina* $*+$+%a" P!n!"itian
5 < /
P!n#+"a(an 'ata P!n)u%unan "a$+*an ak(i* Si'an# %k*i$%i
7
$!*aikan %k*i$%i
<
/
7
2019 6 10
11 12
1
2015 2 8 9
5
<
38
LAMPIRAN 2
LEMBAR PERMOHONAN KESEDIAAN MENJADI RESPONDEN
K!$a'a -t(. P!k!*ja In'u%t*i Batu ata D!%a Kaj(u 'i& T!$at D!n#an H+*at4 Sa)a )an# !*tan'a tan#an 'iaa( ini , Naa
, T!uku Su"tan A"au''in%)a(
NIM
, 110/101010112
A"aat
, D%. B"an# K*u!n#4 K!3. Baitu%%a"a4 Ka. A3!( B!%a* A'a"a( a(a%i%a P*+#*a Stu'i P!n'i'ikan D+kt!* aku"ta% K!'+kt!*an
Uni!*%ita% S)ia( Kua"a )an# akan !n#a'akan $!n!"itian untuk !n)u%un %k*i$%i %!a#ai %a"a( %atu %)a*at untuk !$!*+"!( #!"a* Sa*jana K!'+kt!*an. A'a$un $!n!"itian ini B!*ju'u", Huun#an P!n#!ta(uan 'an Sika$ '!n#an P!n##unaan A"at P!"in'un# Di*i Pa'a P!k!*ja In'u%t*i Batu Bata D!%a Kaj(u. Untuk itu %a)a !!*"ukan k!%!'iaan %au'a*a%au'a*i !*$a*ti$a%i 'a"a $!n!"itian ini '!n#an !n#i%i ku!%i+n!* tan$a a'a $ak%aan 'a*i $i(ak ana$un. P!n!"itian ini ti'ak !niu"kan k!*u#ian $a'a %au'a*a%au'a*i4 k!*a(a%iaan in>+*a%i )an# 'i!*ikan akan 'ija#a 'an (an)a 'i#unakan untuk k!$!ntin#an $!n!"itian. Bi"a %au'a*a !*%!'ia !*$a*ti%i$a%i 'a"a $!n!"itian ini4 'i(a*a$kan 'a$at !nan'atan#ani "!a* $!*%!tujuan *!%$+n'!n )an# ju#a %a)a %!*takan $a'a %u*at ini. Ata% k!t!*%!'iaan %au'a*a 'an k!*ja%aa )an# aik t!*"!i( 'a(u"u %a)a u3a$kan t!*ia ka%i(. Ban'a A3!(4
Ma*!t 2015
H+*at Sa)a4
:T!uku Su"tan A"au''in%)a(;
39
LAMPIRAN
KUESIONER RESPONDEN A I'!nti I'!ntita ta%% R!%$+ R!%$+n'! n'!n n
Tan##a n##a"" a aan an3a 3a*a *a 'i"a 'i"ak% k%an anak akan an
,
N++* R!%$+n'!n
,
Naa *!%$+n'!n
,
Uu*
,
J!ni% k!"ain
, Laki&"aki P!*!$uan
P!n'i'ikan T!*ak(i*
,
A"aat
,
Laa !k!*ja
,
B P!*t P!*tan an)a )aan an APD
K!*ja 'ia#ian , a. P!n#+ !n#+"a "a(a (an n tan tana( a( . P!n3!takan 3. $!aka*an N+
J!ni% APD
M!akai
Ti'ak M!akai
. 1 P!*"in'un#an Mata 2 P!*"i !*"in' n'un un#a #an n O* O*#an #an P!* P!*na na>a >a%a %an n 8 P!"in'un# Tan#an 9 P!"in'un# Kaki 5 Pakaian P!"in'un# K!%i$u"an , a. L!n#ka$ . Ti'ak "!n#ka$ 3. Ti'ak ! !ak akaai C P!*ta P!*tan)a n)aan an P!n#!t P!n#!ta(u a(uan an
1. A$a )an# )an# 'iak% 'iak%u' u' '!n#an '!n#an A"at P!"in P!"in'un# 'un# Di*i Di*i a. A"at A"at $!"in'un $!"in'un# # k!*ja k!*ja )an# 'i$ak 'i$akai ai a#i a#i %ia$a %ia$a )an# au au %aja %aja 0
J!ni%
40
. A"at )an# 'i#unakan u ntuk !n3!#a( $!n)akit $!n )akit 1 3. A"at A"at )an# 'i#unaka 'i#unakan n untuk !in !inia" ia"i%a% i%a%ii tin#kat tin#kat $a$a*an $a$a*an a(an a(an !*a(a)a 'an !n#(in'a*i !n#( in'a*i k!3!"akaan 'an ' an $!n)akit akiat k!*ja k!* ja 2
2. M!nu*ut an'a a$aka( a$aka( A"at A"at $!"in'un# $!"in'un# Di*i Di*i !*#una !*#una $a'a $a'a aktu !k!*ja 'i in'u%t*i atu ata a. Ti'ak 0 . -a4 -a4 APD APD 'i$!*"ukan a#i $!k!*ja $!k!* ja in'u%t*i atu ata %aja 1 3. -a4 -a4 APD APD 'i$!*"ukan 'i$!*"ukan a#i a#i %!ua %!ua )an# !a%uki a*!a in'u%t*i in'u%t*i atu atu ata 2
8. APD a$a %aja %aja )an# (a*u% 'i#unakan 'i#unakan +"!( $!k!*ja $!k!*ja in'u%t*i atu ata ata %aat %aat B!k!*ja a. Pa*a Pa*an#4 n#4 3an#k 3an#ku" u" 'an 'an $!n $!n3!t 3!tak ak 0 . S!$atu4 Baju 'an a%k!* 1 3. P!"in'u P!"in'un# n# ata4 a%k!* a%k!*44 $akaian $akaian $!"in'un $!"in'un#4 #4 $!"in'un# $!"in'un# tan#an tan#an 'an %!$atu 2
9. A$a akiatn)a akiatn)a i"a $!k!*ja $!k!*ja ti'ak ti'ak !n##unakan !n##unakan A"at P!"in'un# P!"in'un# 'i*i a. Ti'ak Ti'ak a'a $!n#a $!n#a*u( *u( %aa %aa %!ka" %!ka"ii
41
0 . Bi%a !n)!akan t!*ja'in)a t!*ja' in)a 3!'!*a atau %akit %aki t 1 3. M!ua M!uatt $!n)a $!n)akit kit %!aki %!akin n $a*a( $a*a( 2
5. M!nu*ut an'a ka$an ka$an A"at P!"in'un# P!"in'un# Di*i t!*%!ut %!(a*u%n)a %!(a*u%n)a u"ai u"ai 'i$akai a. Saat Saat %!'a %!'an# n# !k! !k!*j *jaa 0 . Saat (!n'ak !u"ai $!k!*jaan $!k!*j aan 1 3. Saat Saat !a% !a%uki uki a*!a a*!a in'u%t in'u%t*i *i atu ata ata 2
D P!*t P!*tan an)a )aan an Sika$ Sika$
1. M!nu*ut an'a %!aikn)a $!k!*ja in'u%t*i atu&ata !k!*ja !n##unakan !n##unakan a"at $!"in'un# 'i*i. a. S!tuju 1 . Ti'ak %!tuju 0 2. P!k!*ja P!k!*ja in'u%t in'u%t*i *i atu ata ata ti'ak !a !akai kai a"at a"at $!"in'un# $!"in'un# 'i*i 'i*i !n)!akan t!*ja'in)a k!3!"akaan 'an $!n)akit k!*ja. a. S!tuju
42
1 . Ti'ak %!tuju 0 8. A"at $!"in'un# 'i*i )an# ti'ak "a)ak $akai atau *u%ak %!aikn)a (a*u% 'i#anti. a. S!tuju 1 . Ti'ak %!tuju 0 9. O*an# )an# !*a'a 'i a*!a in'u%t*i atu ata (a*u% !akai a"at $!"in'un# 'i*i )an# "!n#ka$ a"au$un ia %!'an# ti'ak !k!*ja. a. S!tuju 1 . Ti'ak %!tuju 0 5. S!aikn)a $!k!*ja in'u%t*i !n3u3i tan#an 'an kaki '!n#an ai* )an# !n#a"i* %!!"u 'an %!t!"a( !k!*ja. a. S!tuju 1 . Ti'ak %!tuju 0 <. Bi"a !"i(at $!k!*ja "ain ti'ak !akai A"ata P!"in'un# Di*i4 %!aikn)a kita !n#in#atkann)a a#a* !akai A"at P!"in'un# Di*i. a. S!tuju 1 . Ti'ak %!tuju
43
0
44
La$i*an 3
La$i*an 5
45
N+ R!%& $+n& '!n
U& u*
J!ni% K!"ain
P!n'& 'ikan
Laa B!k!*ja Ta(un6
Ba#i& an K!*ja
K!t!*a& n#an
APD 1
2
3
5
K!t!*a& n#an
P!n#!ta(uan 1
2
3
5
K!t!* n#a
Sika$ 1
2
3
5
9
46
A 01
88
P!*!$uan
SMP
2
2
1
0
Ti'ak "!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
A 02
8<
Laki&"aki
SMP
9
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
A 08
86
P!*!$uan
SD
<
2
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
ti'a %!tuj
A 09
8/
Laki&"aki
SD
/
1
1
0
Ti'ak "!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
A 05
81
Laki&"aki
SD
8
8
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
B 01
81
P!*!$uan
SMP
8
2
1
1
L!n#ka$
1
1
1
1
1
Ti'ak aik
1
0
1
0
1
0
B 02
81
P!*!$uan
SMP
8
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
B 08
99
Laki&"aki
SMP
<
1
1
0
0
1
2
0
1
1
1
1
0
1
0
B 09
86
Laki&"aki
SMP
9
1
1
0
0
1
1
0
1
1
1
1
0
1
0
B 05
97
Laki&"aki
SD
/
8
0
0
1
1
0
L!n#ka$
1
1
2
1
1
1
1
1
0
1
0
B 0<
58
Laki&"aki
SMP
7
8
0
1
1
1
0
L!n#ka$
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
0
C 01
98
P!*!$uan
SMP
6
2
0
0
0
0
2
0
1
0
0
1
0
1
0
C 02
8/
P!*!$uan
SMP
<
2
0
0
0
1
2
0
1
1
0
1
0
1
0
C 08
89
Laki&"aki
SD
<
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
D 01
2<
Laki&"aki
SMP
2
1
0
0
Ti'ak "!n#ka$
1
1
2
1
2
Baik
1
1
1
0
1
1
D 02
87
P!*!$uan
SMP
2
2
1
1
L!n#ka$
0
1
1
0
1
1
0
1
0
1
0
D 08
2/
P!*!$uan
SMP
2
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
0
1
1
1
1
0
1
0
D 09
8/
P!*!$uan
SMP
9
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
1
1
1
0
1
0
E 01
82
P!*!$uan
SMP
8
2
0
0
Ti'ak "!n#ka$
0
1
2
0
1
1
0
1
0
1
0
E 02
86
P!*!$uan
SMP
/
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
0
1
1
0
1
0
1
0
E 08
89
P!*!$uan
SD
<
2
0
0
Ti'ak "!n#ka$
0
1
2
0
1
1
0
1
0
1
0
E 09
89
Laki&"aki
SMP
8
8
0
0
1
1
0
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
E 05
98
Laki&"aki
SD
/
8
0
0
1
1
0
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
E 0<
8<
Laki&"aki
SD
9
1
0
0
1
1
2
0
1
Ti'ak aik
1
0
0
1
1
1
ti'a %!tuj
01
26
Laki&"aki
SMP
5
1
1
0
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
02
88
P!*!$uan
SMP
9
2
0
0
0
1
2
0
1
1
1
1
0
1
0
08
26
P!*!$uan
SMP
2
2
1
1
L!n#ka$
0
1
2
1
1
1
1
1
0
1
0
09
8/
Laki&"aki
SD
5
2
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
G 01
89
Laki&"aki
SMP
<
1
1
0
Ti'ak "!n#ka$
0
1
2
1
1
Ti'ak aik
1
0
1
0
1
0
G 02
8<
P!*!$uan
SD
<
2
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
H 01
26
Laki&"aki
SMP
8
1
0
0
2
1
1
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
H 02
2<
Laki&"aki
SMP
2
1
1
0
2
1
1
1
2
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
H 08
85
Laki&"aki
SMP
1
8
0
1
1
1
0
L!n#ka$
2
1
1
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
H 09
91
Laki&"aki
SMP
9
8
1
1
1
1
0
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
H 05
91
P!*!$uan
SMP
<
2
1
1
L!n#ka$
2
1
1
2
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
H 0<
8/
P!*!$uan
SMP
9
2
1
1
L!n#ka$
1
1
1
1
1
Ti'ak aik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
H 0/
88
Laki&"aki
SMP
9
2
1
1
L!n#ka$
1
1
1
2
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
0
0
0
Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$
Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$
Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$
Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$
Ti'ak aik Ti'ak aik Baik Ti'ak aik Ti'ak aik Ti'ak aik
Ti'ak aik Ti'ak aik Baik Ti'ak aik Ti'ak aik Ti'ak aik
Ti'ak aik Ti'ak aik
ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj
ti'a %!tuj ti'a %!tuj %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj
47
I 01
27
Laki&"aki
SMP
2
1
1
0
Ti'ak "!n#ka$
1
1
1
1
1
Ti'ak aik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
I 02
86
Laki&"aki
SMP
8
1
1
1
L!n#ka$
2
1
1
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
I 08
8<
P!*!$uan
SMP
5
2
1
1
L!n#ka$
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
%!tuj
I 09
90
Laki&"aki
SMP
/
2
1
0
Ti'ak "!n#ka$
1
1
1
1
1
1
1
1
0
1
1
%!tuj
I 05
98
Laki&"aki
SMP
/
8
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
1
1
1
0
1
1
%!tuj
J 01
87
Laki&"aki
SMP
<
2
0
1
0
0
1
1
1
1
0
1
0
1
0
J 02
90
P!*!$uan
SMP
9
2
0
0
0
1
1
1
1
1
0
1
0
1
0
J 08
82
Laki&"aki
SMP
9
1
1
0
0
1
1
1
1
1
1
1
0
1
0
K 01
87
Laki&"aki
SMP
5
1
1
0
1
1
1
0
1
1
0
1
0
1
0
K 02
26
P!*!$uan
SMP
2
2
1
0
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
K 08
88
Laki&"aki
SMP
2
8
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
K 09
98
Laki&"aki
SD
<
8
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
0
L 01
26
P!*!$uan
SMP
1
2
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
L 02
82
Laki&"aki
SMP
8
8
1
1
L!n#ka$
1
1
1
1
1
Ti'ak aik
1
1
1
0
1
0
ti'a %!tuj
82
P!*!$uan
SMP
9
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
8/
Laki&"aki
SMP
9
1
1
0
Ti'ak "!n#ka$
1
1
1
1
1
Ti'ak aik
1
0
1
0
1
0
ti'a %!tuj
N 01
90
P!*!$uan
SMP
9
2
1
1
L!n#ka$
1
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
O 01
81
P!*!$uan
SMP
8
2
1
0
0
1
1
1
1
0
1
1
0
1
0
O 02
85
P!*!$uan
SMP
5
2
0
0
0
0
1
0
1
0
0
1
0
1
0
O 08
91
P!*!$uan
SD
<
2
0
0
0
0
1
0
1
0
0
1
0
1
0
P 01
89
P!*!$uan
SMP
9
2
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
P 02
89
P!*!$uan
SMP
<
2
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
P 08
90
P!*!$uan
SD
5
2
1
1
L!n#ka$
2
1
2
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
P 09
86
Laki&"aki
SMP
5
1
1
0
Ti'ak "!n#ka$
2
1
1
1
1
Baik
1
1
1
0
1
1
%!tuj
P 05
98
Laki&"aki
SMP
/
8
1
1
L!n#ka$
1
1
1
1
1
Ti'ak aik
1
1
1
0
1
0
ti'a %!tuj
M 01 M 02
0
0
0
0
0
1
0
1
La$i*an 9
1. Ana"i%i% Unia*iat *!ku!n%i ta!" Stati%ti:%
P!n##unaanAPD N
@a"i' Mi%%in#
<2 0
P!n##unaanAPD
0
Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$
0
0
Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$ Ti'ak "!n#ka$
0
Ti'ak aik Ti'ak aik Baik Ti'ak aik Ti'ak aik Ti'ak aik Ti'ak aik
Ti'ak aik Ti'ak aik Ti'ak aik
ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj
ti'a %!tuj ti'a %!tuj ti'a %!tuj
48
Cuu"ati! *!u!n3) @a"i'
P!*3!nt
@a"i' P!*3!nt
P!*3!nt
L!n#ka$
26
9<.7
9<.7
9<.7
Ti'ak "!n#ka$
88
58.2
58.2
100.0
T+ta"
<2
100.0
100.0
Stati%ti:%
P!n#!ta(uan N
@a"i' Mi%%in#
<2 0
P!n#!ta(uan
Cuu"ati! *!u!n3) @a"i'
P!*3!nt
@a"i' P!*3!nt
P!*3!nt
Baik
88
58.2
58.2
58.2
Ti'ak aik
26
9<.7
9<.7
100.0
T+ta"
<2
100.0
100.0
Stati%ti:%
Sika$ N
@a"i' Mi%%in#
<2 0
Sika$
Cuu"ati! *!u!n3) @a"i'
P!*3!nt
@a"i' P!*3!nt
P!*3!nt
S!tuju
2/
98.5
98.5
98.5
Ti'ak %!tuju
85
5<.5
5<.5
100.0
T+ta"
<2
100.0
100.0
49
2. Ana"i%i% Bia*iat Tau"a%i %i"an# Ca%! P*+:!%%in# Sua*)
Ca%!% @a"i' N P!n#!ta(uan X
Mi%%in# P!*3!nt
<2
P!n##unaanAPD
N
100.0
T+ta"
P!*3!nt 0
N
0.0
P!*3!nt <2
P!n#!ta(uan ? P!n##unaanAPD C*+%%ta7u"ati+n
P!n##unaanAPD L!n#ka$ P!n#!ta(uan
Baik
C+unt E=$!3t!' C+unt
Ti'ak aik
C+unt E=$!3t!' C+unt
Ti'ak "!n#ka$
T+ta"
20
18
88
15.9
1/.<
88.0
6
20
26
18.<
15.9
26.0
100.0
50
T+ta"
C+unt E=$!3t!' C+unt
26
88
<2
26.0
88.0
<2.0
C(i&S@ua*! T!%t%
@a"u!
'>
A%)$. Si#. :2&
E=a3t Si#. :2&
E=a3t Si#. :1&
%i'!';
%i'!';
%i'!';
5.922 a
1
.020
C+ntinuit) C+**!3ti+n
9.266
1
.087
Lik!"i(++' Rati+
5.51/
1
.016
P!a*%+n C(i&Sua*!
i%(!*Y% E=a3t T!%t
.029
Lin!a*&)&Lin!a* A%%+3iati+n
5.889
N +> @a"i' Ca%!%
1
.016
.021
<2
a. 0 3!""% :0.0; (a! !=$!3t!' 3+unt "!%% t(an 5. T(! iniu !=$!3t!' 3+unt i% 18.5<. . C+$ut!' +n") >+* a 2=2 ta"!
Ca%! P*+:!%%in# Sua*)
Ca%!% @a"i' N Sika$ X P!n##unaanAPD
Mi%%in# P!*3!nt
<2
N
100.0
T+ta"
P!*3!nt 0
N
0.0
P!*3!nt <2
100.0
Sika$ ? P!n##unaanAPD C*+%%ta7u"ati+n
P!n##unaanAPD L!n#ka$ Sika$
S!tuju
C+unt E=$!3t!' C+unt
Ti'ak %!tuju
C+unt E=$!3t!' C+unt
T+ta"
C+unt E=$!3t!' C+unt
Ti'ak "!n#ka$
T+ta"
15
12
2/
12.<
19.9
2/.0
19
21
85
1<.9
17.<
85.0
26
88
<2
26.0
88.0
<2.0
C(i&S@ua*! T!%t%
@a"u!
'>
A%)$. Si#. :2&
E=a3t Si#. :2&
E=a3t Si#. :1&
%i'!';
%i'!';
%i'!';
51
P!a*%+n C(i&Sua*! C+ntinuit) C+**!3ti+n Lik!"i(++' Rati+
1.971 a
1
.229
.622
1
.88/
1.975
1
.228
i%(!*Y% E=a3t T!%t Lin!a*&)&Lin!a* A%%+3iati+n N +> @a"i' Ca%!%
.80< 1.957
1
.22/
<2
a. 0 3!""% :0.0; (a! !=$!3t!' 3+unt "!%% t(an 5. T(! iniu !=$!3t!' 3+unt i% 12.<8. . C+$ut!' +n") >+* a 2=2 ta"!
.1<7
52
La$i*an .
D+ku!nta%i P!n!"itian
