Gondi-English-Telugu-Hindi A4 Dictionary (March 2005)

ం శ పద

Gondi Dictionary

ం - ఆంగ

-

ం -

Gondi – English – Hindi – Telugu ఆంగ

– –

ం – మ

ం

ం

ం

అరసంవరం ప క

and Semantic Category Listing

Gondi Dictionary Gondi – English – Hindi – Telugu with English – Gondi (Telugu script) Telugu – Gondi (Telugu script) Hindi – Gondi (Devanagari script) and Semantic Category Listing

First Published: March 2005 Copies: 1000 Compiled by: Mark Penny Joanna Penny Pendur Durnath Rao Publishers: Integrated Tribal Development Agency Utnoor, Adilabad District, Andhra Pradesh Images: Courtesy of Asha Kiran Society, Lamtaput, Koraput, Orissa. Copyright: This compilation copyright © 2005. Anyone is permitted to copy and distribute copies of this text or any portion of this text. It may be incorporated in a larger work, and/or quoted from, stored in a database retrieval system, photocopied, reprinted or otherwise duplicated by anyone without prior notification, permission, compensation to the holder, or any other restrictions. All rights to this text are released to everyone and no one can reduce these rights at any time.

ం ఆ 1,85,000 నగ ఆ మ

, ం

ప చయం

వడ వ ॓ ఆ మం . ఇ ం మం . ం త ం త అల మంత. త తం .

ం ( య) ఉం . ఇ ం ఇం . క ం క ం ఇం ఇం . ఆంధప వ ఆత, ం తగ ప ం ,

ం

న

ఆ త యన ఇ ం. ంద క వ ం ఇ న ం ంత. (30) ఇ జ ం ం . క . ంక , ర శ లయ .ఎ .ఏ. అ క . ఎ . బ ణ ం, అన మౖ శ లయ , త ళ ఇం ం ప . ఇ స॓ ఊ ప యపర . ఇ న తగ రం స॓న ప వ ఆత. ఇ న ఆ వ త ఇ న త య ఉం ం త. ఇ డ పయత ం నగ న తగ సనగ ం. ఉం ఇ అడ హ . ఉం ఇ అ ప ఇరన ఇం ం న త న సంస ృ , స

, ఇ

వ

తం ఇ

ప ం న తగ త ప ధన గ వ పయత ం మంత. ఇ , న

ం

, భవ

ం

య

త అస మం ం.

ఇ

పం

, అ

ం ర మం ల, ఆ ఆంధ ప . ॓: 05-03-2005.

i

ం

హన

, ,

ల ె గ ప చయం ఆ

పజ అ ,ఆ వ ం ష అనబ ం . ం . ఆంధప యం యడం జ న , కరౖ న షయ ఏమం ం ం డ ఉండడ ష .

షల , ం ష ఒక ఈ . ం ష ( ం )అ య 1,85,000 ం , క అ ఆ యం ం ష ం ష షకన న ం , ఉం ం , ఆస ష ప , వ , షౖ న ం , మ ,

ం ష సం పౖ న ఘం ష షౖ న యం త అ అ . వలన ం ప ళ ఆ ంత ల ట ఉప గ కర గ ఉం ం మ క రచ తల రచనల అ లౖ న ంస ృ క, ఆ ర వ వహ , నమ , చ త దౖ న ష ల రచన వ ల సల ఇ న త ం న ర అ అ దృక థ ఒక 30 సంవత ల తం ఇద త , ం కరణ అ అంశ ౖ ప ధన . క ంక ర శ లయ .ఎ . ఏ క . . బ ణ ం అన మౖ శ లయ త ళ వరత క కరణం ం యడం జ న అంశ ల ఈ ఘం యం న బ న జనబ ళ ం సృత ప ర క వడ జరగ మ అ ఎవ అం అంద . ఇ ఆ ల స య వల సృత గ గత సంత ర ం అహ ష కషప న పయత ం యడ జ గన .

స

ఉ ఉం

త

ఈ

ట

ద పయత ం న అం త యడ జ న , ఇంక ఏౖ న సలహల చనల ఆహ ం. ఇంక ఈ న ష ల పపం ల పయత

ం ంఘంట సంస ృ , .

త

ట

యడం వలన హద పడగల

ం ష క అస అ ప డ స భవ

తన

, ందర

, మ ర

ం మం ల ఆ : 05-03-2005. ii

ఉన ప ల సవరణ , త ష యం ప ధన ం.

హన . ఆంధ ప

.

Introduction The Gondi spoken in Adilabad District of Andhra Pradesh, India, (commonly referred to as Koyang) is spoken by approximately 185,000 Gonds, or Koitor as they call themselves. Though written here in the Telugu script, one can clearly see that the Gondi language is very distinct from Telugu. An interesting feature of this variety of Gondi is the high level of borrowing from the neighbouring Indo-Aryan languages, Hindi and Marathi. We have yet to come across a comprehensive Gondi dictionary in the regional script (Telugu) which could be used in schools, to encourage local writers to be more actively involved in committing their cultural stories, beliefs, and local history to paper, and to encourage development of literature in Gondi. However, more than 30 years ago, two scholars worked on the grammar of this dialect of Gondi: Dr. Neville John Lincoln, Cornell University, wrote A Descriptive Analysis of the Adilabad Dialect of Gondi and Dr. P. S. Subrahmanyam, Annamalai University, wrote A Descriptive Grammar of Gondi. This dictionary is based on, but not limited to, the wordlists contained in these two publications. In addition, hundreds of example sentences with their meaning translated into English have been added to illustrate usage of the language. The final section shows the entries sorted by semantic domain (e.g. plants, animals, occupations, actions, parts of the body, home, relation) which is an invaluable resource. We are very much aware of the limitations of this first edition and welcome feedback and corrections. It is our intention to continue working on this resource: to increase the number of entries – especially including words that are unique to the Gondi language and culture; to have more example sentences; to add Gond-specific pictures; to fill in the missing Hindi and Telugu entries; and to correct the occasional wrongly translated sense. A website containing the complete dictionary, along with a downloadable interactive version containing photos and audio clips, is also planned. Our hope and prayer is that this dictionary will be an important step toward long-term Gondi language and culture preservation which should go hand in hand with development and modernisation in the region. Mark and Joanna Penny with Pendur Durnath Rao Mancherial, Adilabad, A.P., India. 5th March 2005

iii

Foreword

FOREWORD Gonds of Adilabad have been inheritors of a splendidly rich cultural heritage. Language plays a vital role in preserving the cultural heritage for posterity. Gondi dialect of the Adilabad variety is spoken by nearly 2 lakh Gonds of Adilabad. Though there is no Gondi script as such, attempts are underway to evolve a Gondi script. In order to further develop and enrich the dialect, a dictionary of Gondi – English – Hindi – Telugu has been a long felt need. The present work has been a commendable effort to address this long felt need. This work is indeed an effort worthy of rich commendation. It would indeed go a long way in mainstreaming the Gondi language. It is an enduring contribution to the Gondi culture and is a significant step forward in the direction of preservation of Gondi language and culture. I hope the work gets further expanded and more and more words get added to it. I heartily congratulate Mr. Mark Penny who has endeavoured to compile this dictionary. I hope it would be of immense use to Gondis and also to other connoisseurs of Gondi dialect.

iv

ొడ ఆ

త

ంప

ఆ

హవ

. ,

ంప య ॓

( ం ) బ ఇన

త ,

ధన ఆం

వ ం -ఇం

-

.

ం

న త ం

సంస ృ ,

ం

డ

ష

ప

న

పయత

అ నంద ం ఆస

అ

ఇ ర

ధ

బ ట

. ఆంత. అ

ం

నగ

ప

కృ

న గ ఇ

ం

ం

అవసరం మంత ఇం

. భ ష

మ స

మత ఇ ప

ప న సవం నగ త వ

ఆంత. ఇ

ఇం

.

పయత ం బ

ఇ

వ

తగ క ం, క ం రం ం

-

సంస ృ ,

ధన ఆం .

మం

త

సంస ృ

గ కత

ఆ

ం

ప

ం

నవ ఉం

ం

॓ మన

డ

న

ఉప

క వ

స

గం నగ త

య

. . .

ఐ.ఏ.య .

॓అ ఉ

v

.

ఐ. . .ఏ.

మందంత

మ ందుమ ట ఆ నవ

ం గ కత

ధన

త ఆ

ష

సృత ప ర

ం

ండ కల

అవసర

న

. ప త

ఎం

జ న

ర

డ

అ నం క

ం

రల

.

కృ . ఈ

ం

ండ

రసత

ధన

.

లక

ం

ష

ఆ

. ఆ

నఇ

త

న

ట ,

ం -ఆంగ

-

వలన

మ

ధన

ష అ

కృ ష

న

ం .

ఇంక అ వృ

ం -

త

ం ట

ఘం య

ఎం న పయత

.

ష

వలన భ ష ఈ

.

ం

ఘం

త న ఈ ప

ప

ల ల మం

ష

ర

ంస ృ క ప

ం ం

ౖ భవ సంస ృ

ల ,

ంప

. భ ష

ఉన ఈ

ఎం

సర

ం

ష

ప న సవం

సంస ృ

ఎ

సంబం ం న

వ ప ల

క అ ర

న

డస

క

గ

ల

జ

య

ఉం ంద ఆ

. .

ఐ.ఏ.య .

ఉ

.

ప

ం .

పయత ం

॓అ

vi

ష

ర డ

న వం ఘం

క వడ

ఐ. . .ఏ.

పజల !

Acknowledgement – దం ో త

అ ం యన ఇం

య

.ఊ

ఇ

మజ

ం వ దం

.

ఇ ం ( య) న స॓ త య (సహ ) . ప ॓ , ఆసర . సం ం , అర ॓ , చహ ధ , చం , సం మ హ , ంఅ . స ఇ ం న య ం ప న ఆసర . ఇ న స॓ ఆయ , త య , ఆసర . స . . . మత అ త . న స

ఐ.ఏ.య . ॓ ఆ స ఐ. . .ఏ. ఉ క త. ం స ం న త ం స .ఓ. త వ మ దణ . .ఓ. దం

. ఉం

ఇ ఆసర

ఇ క డసం స॓ త ంద దం , ఆ .ఇ

.

వ ం

We would like to express our thanks to Benny and Mary Kurian for introducing us to the Gondi language and making us aware of the need for language development in the region. Many people have helped prepare this Gondi (Koya) dictionary. Having gone from village to village the words were checked. Even the villagers themselves have helped with this work. In addition, Dr. Thodasam Chandu, Shri Mesram Somji, Shri Arka Manik Rao, Shri Mesram Manohar, Shri Sidam Arju and Shri Chahkati Dasru have all contributed to the words in this dictionary. This dictionary has not come about by the work of one person. In order to prepare it, all these people have helped. To all of you a hearty thank you! Shri V. Sheshadri (I.A.S.), Project Officer, I.T.D.A. Utnoor, is very understanding towards the tribal people. He has been very pleased about the preparation of a Gondi dictionary for the Gondi community. The Gondi community will never forget this Project Officer. He has made it possible to publish the Gondi dictionary. A hearty thank you to our Project Officer, ‘Sheshadri saab’!

vii

సంకలనకరల , ఇ

ం

( య) ం

న సంగ

నగ ం జన ఆ క . ఇంగం నగ కం ట ం చ

మ

హన

:

మ స॓ ౖ

. వ

.

రత శం డ తగ కం

:అ

, అ ం ం , ల ం మం .

హన ం ,

నగ జన ఆత. అ ఇంగం

ర స

ం

ఇ

.

॓: 29-11-1970 షం , కర ట॓, త ళ షం నగ ట ఇంజ ం . ఉం ం॓ ం

వ

శం

॓: 26-02-1972

తగ ఎం.ఏ. ఙ

॓

త.

రం

మ ం ం ఆతం . మ ం ఆ త మ ఆ నగ . 1999 రత శం య . ఐ. ఎ . సంసత కం ట క స మ . ం , ౖ ద , ॓ కం ట ౖ ం హం . ఆంధ ప ఆ 2003 ం క య ఉం వ న . , ఆ , హన అ ం ం అ , యఆ మం మందం . ం ర : వల ం స డ ( బ డ). ॓: 09-07-1982 జన ఆ . ం ం . మ డ క ం ట లం ం . అ స డ ఆ తగ ॓ . అగ స మం . డవ తరగ త పదవ తరగ ర ఆ తగ క . ఆ నగ క . ఉం ఉ ఐ. .ఐ. తగ ౖ మ . . ఆ . అం ఒ వ గ నగ క . అ హన ం న ం మం . ఇం

డ క ॓ ం

ఖ అ జన సం మ ఖ ఐ. . .ఏ. త న ఇం ఉం ఆంధప స , స॓ త మం .

viii

త

తృ గ

About the compilers This dictionary was developed, typed and checked by Mr. Mark Penny, Mrs. Joanna Penny and Mr. Pendur Durnath Rao. They happily do this work on behalf of the Gondi community. Mr. Mark Penny was born in Ranchi (Bihar, India) on 29 November 1970. He completed his schooling in Bihar, Karnataka and Tamil Nadu. In England he gained a Computer Engineering degree, and later worked in computing at the headquarters of a major bank. Mrs. Joanna Penny was born in Christchurch, New Zealand on 26 February 1972. She completed her M.A. in Linguistics in England in 1995. They were married in New Zealand. After their marriage they both completed a Diploma in Applied Linguistics in Australia. In 1999 they returned to India with S.I.L. International to do linguistic related computing work. Mark instructs courses for specialized linguistic software training in Bangalore, Hyderabad and Nasik. Joanna specializes in Grammar. In 2003, they came to Adilabad district of Andhra Pradesh to learn the Gondi language and to help advance the work of producing Gondi books such as this dictionary. They presently live in Mancherial, Adilabad District, with their two daughters, Abigail and Priya. Mr. Pendur Durnath Rao, son of Motiram, of Bheemuguda (Dubbaguda), was born on 09 July 1982. His (late) father was a farmer. When he was small he used to walk 3 kilometers to go to school. Then his father enrolled him at the Government Ashram school. The children lived there together. From the 3rd class right up until class 10 he studied at the Marlawai Ashram School. He then studied at a private college in Adilabad. Later, at the I.T.I in Utnoor, he completed a Diploma in Stenography. He is presently enrolled at B.R. Ambedkar University, Kagaznagar. He works (very hard!) with Mr and Mrs Penny on the Gondi dictionary project. The Andhra Pradesh Goverment is currently implementing a programme through the State Education and Tribal Welfare (I.T.D.A.) Departments to teach children in schools in their own mother-tongue. Mark is involved in that programme – preparing books for small children.

ix

Contact Information – సంప ంచ వల న ి

ర

దయ ఏౖ న సవరణ ఉన అ వృ ప మ త ప ప రణ పంపవల న గ మన :

Please send any corrections, suggestions for improvement, and additional words to be included in future editions to:

మ చన ట

సం మ హ .ఎ .ఆ . ., ఐ. . .ఏ. ఉ :ఆ ఆంధ ప : 504 311

Mr. Mesram Manohar P.M.R.C., I.T.D.A., Utnoor Adilabad District Andhra Pradesh Pin code: 504 311

అర ॓ ఎ . .ఈ.ఆ . . ం ॓ మహ ం, ( :ఆ : 504 313

Mr. Arka Manik Rao S.C.E.R.P. School Complex Mahagaom, Sirpur (U) Adilabad District Pin code: 504 313

ం

ర : డ( బ : మండలం: ౖ :ఆ ఆంధ ప : 504 313

Mr. Pendur Durnath Rao Bheemuguda (Dubbaguda) Post, Mandal: Jainoor Adilabad District Andhra Pradesh Pin code: 504 313 or by e-mail: [email protected]

x

)

డ)

Contents –

షయ సూ క

ం ప చయం.....................................................................................................i ె గ ప చయం ................................................................................................ii ల Introduction ......................................................................................................iii Foreword...........................................................................................................iv ొడ ........................................................................................................v మ ందుమ ట ......................................................................................................vi Acknowledgement – దం ో మ జ ................................................................vii సంకలనకరల .................................................................................................. viii About the compilers .........................................................................................ix Contact Information – సంప ంచ వల న ి ర మ..........................................x Pronunciation – ఉ రణ .................................................................................xii Grammatical Abbreviations ...........................................................................xiv Gondi Grammar Sketch...................................................................................xv ం గమ .......................................................................................................xx Dictionary – పద శం ం – ఆంగమ –

ం – ెల గ

Gondi – English – Hindi – Telugu ...............................................................1-88 Reverse Listing English – Gondi........................................................................................89-139 ెల గ – ం ..........................................................................................141-163

िह दी – ग डी.............................................................................................165-181

మ య అరసంవరం పటక

Semantic Category Listing .....................................................................183-258

xi

Pronunciation – ఉ ం :ఇ మంతం . ఆం ం .

ం ( య) డ డబ తగ

:ఈ ం ద వ స

న

ఘం నఅ

రణ

స॓నగ అ , ఇ డబ న మంతం అ అ , ం తం అ ర సకం వ ం అ

.

పబ న ప కల

ల

ల బ న

English: These are the sounds of the Gondi language, with a pronunciation guide for English speakers referring to the romanized script.

అ

अ

a

cut

ఆ/ ా

आ / ◌ा

ā

far

इ / ि◌

i

hit

ई / ◌ी

ī

feet

ఉ/ ు

उ / ◌ु

u

put

ఊ/ ూ

ऊ / ◌ू

ū

cool

ऎ / ◌ॆ

e

pet

ए / ◌े

ē

pair

ऒ / ◌ॊ

o

cot

ओ / ◌ो

ō

court

क

k

sky

గ

ग

g

good

◌ంగ ఙ

◌ंग

ng

song

ङ

ṅ

singing

च

c

chilli

ज

j

jug

ఇ/ ి

ఈ/ ీ

ఎ/ ె

ఏ/ ే

ఒ/ ొ

ఓ/ ో క

చ జ

ట డ డ త

ద న

ప

బ

మ

య ర

ల వ

స

హ

xii

ट

ṭ

sty

ड

ḍ

ladle

ड़

ṛ

adapt

त

t

bath

द

d

there

न

n

net

प

p

special

ब

b

bubble

म

m

man

य

y

yellow

र

r

run

ल

l

leg

व

v

wind

स

s

sun

ह

h

hand

ప క

ం :బ

బ య ంతం .

ప

త ఇ డబ తం అ

:అ డ ప షల ట ఈ ప కల ఉన అ .

వ

ం ప ం ం

ం ష

.

తగ ం

తం . అ తగ ఇ అ

ష వ ఈఅ

న .ఆప త వ

English: These sounds are not native to Gondi, but are found in some borrowed words from Indo-Aryan languages such as Marathi and Hindi (and Sanskrit). Many of these sounds are not found in English either. Aspirated consonants (kh, gh, ch, jh, ṭh, ḍh, th, dh, ph, bh) are said with emphasis almost as if the h is pronounced.

ఐ / ై

ఔ/ ౌ ఖ

ఘ ఛ

ఝ ఞ ఠ

ఢ

ణ

ऐ / ◌ै

ai

థ

buy

औ / ◌ौ

au how

ख

kh kite

घ

gh

छ

ch check

झ

jh

–

ञ

ñ

newt

ठ

ṭh top

ढ

ḍh

–

ण

ṇ

round

ధ ఫ

భ

–

శ

ష ళ

थ

th thing

ध

dh

फ

ph pot

भ

bh

श

ś

shop

ष

ṣ

pursue

ळ

ḷ

silk

–

–

kṣ action

ఱ

xiii

र

ṟ

–

Grammatical Abbreviations adj adjl adv advl attr conj corr int n ppn ppnl ppt pron vc vi vt

adjective adjectival adverb adverbial attributive conjunctive correlative interjection noun postposition postpositional past adverbial participle pronoun causative verb intransitive verb transitive verb

(sg.) (pl.)

singular plural

(m.) (f.) (nm.)

masculine (human) feminine (human) non-masculine

(prox.) proximate (nearby) (dist.) distal (further away) (incl.) inclusive (excl.) exclusive

xiv

Gondi Grammar Sketch Basic Tips for Understanding Gondi Morphology by Joanna Penny, MA Linguistics The word order in Gondi is subject, object, verb (SOV). Subjects and objects are nouns (or pronouns) which can take different suffixes which show pluralisation or case. Verbs also have suffixes marking the tense, aspect, or person to which the verb refers. A brief explanation of these suffixes follows, with examples to demonstrate how the language is used in context.

1. The Structure of the Noun 1.1

Plurals There are three suffixes to indicate the plural in Gondi. –ṅg is added to nouns ending in a vowel, for example, kōpā ‘pot’, kōpāṅg ‘pots’; kapḍi ‘cloth’, kapḍiṅg ‘clothes’. –k is added to nouns ending in a consonant, for example, pal ‘tooth’, palk ‘teeth’; janvār ‘animal’, janvārk ‘animals’; mīn ‘fish’(sg), mīnk ‘fish’(pl). –īr is added to masculine nouns to show the plural, for example, maynal ‘man’, maynalīr ‘men’, kānḍi ‘son’, kānḍīr ‘sons’. However, there are a number of exceptions to the rule, as in menj ‘egg’, mesk ‘eggs’; rōn ‘house’, rōhk ‘houses’; kēvi ‘ear’, kēvk ‘ears’; puṅar ‘flower’, puṅak ‘flowers’.

1.2

Case Case refers to the morpheme that identifies the role of the noun. Case can be nominative (subject), accusative (object), dative (indirect object), and genetive (possessive). In Gondi the nominative case is unmarked.

1.2.1

Oblique form Before case markers and post-positions the noun takes an oblique form. For human nouns the suffix is –n . For sonorant ending words (ie. l, ṛ, r, n, ṅ, v, y) the oblique suffix is –d, elsewhere –t is used. In –r ending words the –r drops and the oblique suffix becomes retroflex –ḍ, or –ṭ. For example, suffix

regular noun

oblique form

–n

bābāl ātī mal māv kāsō rōn sovōr nār

bābān ātīn mald māvd kāsōt rōt sovōḍ nāṭ

–d –t –ḍ –ṭ

meaning ‘father’ ‘father’s sister’ ‘peacock’ ‘deer’ ‘tortoise’ ‘house’ ‘salt’ ‘village’

For plural nouns the obliques are as follows: –ṅ ending nouns become –n, –k ending nouns become –kn, and –ir ending verbs remain the same for singular and plural.

xv

1.2.2

Possession Possession is indicated by adding the suffix –a to the end of the oblique form of the noun, as in: ‘father’s book.’ bābāna pusṭak ‘farmer’s bullock cart.’ khētidarana kāsur ‘bullock cart’s wheel.’ kāsuḍa gāre

1.2.3

Case in pronouns Pronouns take a different form according to their case. The first person pronouns are presented below according to case. Nominative Accusative Dative Genetive Oblique singular nannā nākun nāk nāva nā plural (inclusive) maraṭ mākun māk māva mā (exclusive) momoṭ mākun māk māva mā

1.3

Noun Phrase Nouns occur with other words such as adjectives. The adjective is also inflected for number and gender to agree with the noun it modifies. There are two main sets of suffixes: (1) –al for singular and –īr (masculine) or –ik (non-masculine) for plural. (2) –or (masculine) or –a (non-masculine) for singular and –er/-ur (masculine) or –aṅg (non-masculine) for plural. An example of each is shown. singular

plural

–al –al –or –a

–īr –ik –er/-ūr –aṅ

deṅgāl maynal deṅgāl veylo persōr dādāl persa yēni

deṅgalīr maynalīr deṅgālik veylōk persūr dādālīr persaṅg yēniṅg

meaning ‘tall man/men’ ‘tall woman/women’ ‘big brother/brothers’ ‘big elephant/elephants’

Post-positions come after the noun and express relationships such as location of the noun (karum ‘near’, roppo ‘inside’), accompaniment (saṅga ‘with’), benefactive (sāṭi ‘for’), etc. ‘This book is for Priya.’ id pustak priyan sāṭi manta ‘He is playing with his friend.’ vōr sōptan saṅga karser mantōr ‘The baby girl is sleeping inside the house.’ moḍḍe rōt roppo narumser manta

2. The Structure of the Verb Verbs are made up of several morphemes: verb stem – tense/aspect marker – person number gender agreement In the dictionary only the verb stems are listed, although most verbs do not occur in this form without any inflectional morphemes. The verbs are classified as transitive (vt, ie. has an object), intransitive (vi, ie. does not have an object) or causative (vc, ie. cause to do action). All the examples will be given for the verbs sūḍ- ‘see’ and kī- ‘do’ with the first person singular ending meaning ‘I’, to enable easy comparison.

xvi

2.1

Person-number-gender Agreement There are three sets of personal endings that are required for finite verbs. Set I occurs in the present and past tenses. Set II occurs with the imperfect tense. Set III occurs with the future tense. (See section 2.2). These suffixes indicate the person (first, second, third), number (singular or plural) and gender (masculine or non-masculine) of the subject. Even if the subject is not stated with a separate pronoun it can be deducted from this person-number-gender agreement suffix.

1 2 3

singular plural (inclusive) plural (exclusive) singular plural singular plural singular plural

I

II

-ōn -aṭ -ōm -i -iṭ -ōr -ēr -a -aṅg

-ūn -ūṭ -ūm -i -iṭ -ūr -īr -ū -ūṅ

III -ā(n) -aṭ -ōm -i -iṭ -ūr/-er -īr -ār -ūṅ

For example, the past tense (using set I, above) is expressed in the following way for the verb sūḍ- ‘see’. subject

object

verb (stem+past+png)

nanna maraṭ mommoṭ nimme nimmeṭ (v)ōr (v)ūr ad av

mal-d-un mal-d-un mal-d-un mal-d-un mal-d-un mal-d-un mal-d-un mal-d-un mal-d-un

sūḍ-t-ōn sūḍ-t-aṭ sūḍ-t-ōm sūḍ-t-i sūḍ-t-iṭ sūḍ-t-ōr sūḍ-t-ēr sūḍ-t-a sūḍ-t-aṅg

‘I saw a peacock’ ‘We (incl.) saw a peacock’ ‘We (excl.) saw a peacock’ ‘You (sg.) saw a peacock’ ‘You (pl.) saw a peacock’ ‘He saw a peacock’ ‘They (m.) saw a peacock’ ‘She/it saw a peacock’ ‘They (nm.) saw a peacock’

The agreement is between the pronoun (subject) and the final suffix on the verb. 2.2

Finite Verbs Finite verbs require a person-number-gender agreement suffix.

2.2.1

Present tense The present tense morpheme is –nt for vowel ending verb stems and –ānt for consonant ending verb stems. This suffix is also used to indicate present habitual actions, as in English. ‘I see.’ sūḍ-ānt-ōn ‘I do.’ kī-nt-ōn

xvii

The present negative tense has no morpheme (-ø), except when it occurs before –ī/–īṭ as in second person agreement suffixes. sūḍ-ø-ōn kīy-ø-ōn sūḍ-v-ī kīy-v- ī

2.2.2

‘I don’t see.’ ‘I don’t do.’ ‘You don’t see.’ ‘You don’t do.’

Past tense The past tense morpheme is –t . sūḍ-t-ōn kī-t-ōn

2.2.3

‘I saw.’ ‘I did.’

Imperfect tense The suffix –nd is used for vowel ending verb stems and -ānd is used for consonant ending verb stems to indicate a past habitual (imperfect) action. ‘I used to see.’ sūḍ-ānd-ūn ‘I used to do.’ kī-nd- ūn

2.2.4

Future tense The future tense suffix is –k. sūḍ-k-ān kī-k-ān

2.3

‘I will see.’ ‘I will do.’

Non-finite Verbs Non-finite verbs do not require a person number gender agreement suffix.

2.3.1

Past Participle The past participle is formed by adding the suffix -sī to the verb stem. When the verb stem ends in the consonants –d, -j, -t, -h, -c the past participle suffix -cī is used. ‘having seen’ sūḍ-sī ‘having done’ kī-sī

2.3.2

Continuous aspect The continuous suffix is -sēr (or -cēr after –d, -j, -t, -h, -c ending verb stems). ‘on seeing’ sūḍ-sēr ‘on doing’ kī-sēr The continuous sense is also used with the auxiliary verb man- in past present and future tenses. ‘I was seeing’ sūḍ-sēr ma-tt-ōn ‘I am seeing’ sūḍ-sēr ma-nt- ōn ‘I will be seeing’ sūḍ-sēr man-k-ōn

xviii

2.3.3

Gerund The suffix -māḍ is used when a verb is nominalized. ‘(the) seeing’ sūḍ-māḍ ‘(the) doing’ kīy-māḍ

2.3.4

Gerund-Actor The gerund-actor refers to the person who does the action. The suffix -vāl is added to the verb stem. ‘the one who sees’, ‘seer’ sūḍ-vāl ‘the one who does’, ‘doer’ kī-vāl

2.3.5

Supine The supine suffix is -lē. sūḍ-lē kīy-lē

2.3.6

‘in order to see’ ‘in order to do’

Infinitive The infinitive suffix is -ā. sūḍ-ā kīy-ā

2.3.7

‘to see’ ‘to do’

Obligatory The obligatory suffix is -ānā. sūḍ-ānā kīy-ānā

2.3.8

‘one should see.’ ‘one should do.’

Imperative and Prohibitive The imperative suffix -ā is used for commands. For most verbs this is the same as the infinitive form of the verb. The verb kī- is irregular. Some verbs don’t take any suffix, for example tin ‘eat’ and un ‘drink’. ‘Look!’, ‘See!’ sūḍ-ā ‘Do (it)!’ kī-m The prohibitive suffix -mā is used when the command is negative. The plural imperative can be formed by adding the plural suffix -ṭ to the singular form. sūḍ-mā (-ṭ ) ‘Don’t look!’ kīy-mā (-ṭ ) ‘Don’t do (it)!’

xix

ం ఇ

పదం ం. ఇ

ం ( య) య .ఇ ర

న ప

ఉ : - అ రం నగ ప ంత, ంతం , ఇ ఉ : ఆ- అ రం నగ ప ఆ , ఆ , ఆ ఆంతం . ఉ :

- అ రం నగ ప , ం ం, “ ” తగ

ఉ : - అ రం నగ ప ం , ంత, ఇ ఉ :

- అ రం నగ ప , క , .ఇ ఉం ప

గమ

స॓నగ గ ఇ మంత. ఇ న తగ మంతం . అ కర .

క .“ ” , ఉం ప “ ” తగ , ఇ

, ం ఆంతం .

,

క . “ఆ” ఆత, ఆంత, ఆతం , ఆయ ఉం ప “ఆ” తగ

,

క .“ ” ంతం , ం , ఆంతం .

క,

,

, , ఇ

క .“ ” , ఉం ప “ ” తగ ,

స॓నగ ఇ

,

- అ రం నగ ప క .“ స త, హ త, స త, ల “ ” తగ ఆంతం .

ఉ :-

పదం నగ ప , ఊ , “ ” పదం నగ

, , ఆంతం .

క .“ ” , ం, ం, ం , ంతం , తం , ం , “ ” తగ ఆంతం .

ఉ : ఇ - పదం నగ ప క . “ఇ ” ఇ , ఇ ఇ తం , ఇ , ఇ , ఇ , ఇ క , ఇ “ఇ ” తగ ఆంతం . ఉ :

య , ఉం ప

”అ త, ఇ

క .“ ” ॓ , , అ ఆంతం . xx

, ఇ ఉం ప

త, ఉం ప , ॓ , ఇ

,

త,

, నన , ఉం ప

పదం నగ ప , ఊ , అ మ న , “ ” పదం నగ

క .“ , , ం ఆంతం .

- ఇ పదం న క ఉ హర మంతం :

ఇ

ఉ :-

ఉ :

ం మ

మర

మ

త

మ మ

ఊ ( అ అ

)

నన

మ

ఇ /అ ఇ /అ

(

- -ఓ )

- -అ )

(

) మ మ

- -ఇ )

(

త

తం

బ

పదం

ఖ

త

- -

-

-

-ఆ-ఆ-

క - -

-

మన

- -ఓ )

అత

- -అ)

అ

- -ఏ )

(

క

యవ

- ం -త -త -తం

xxi

మ

మ

మ

మ

మ

మ

మ

- -అం ) అ

(

మ .

, , ప

. ఇ ప కతగ

మ

- -ఇ)

(

మర

/ఊ

, ప , ఇ

అరం

- -ఓ )

(

,

యవ

(

(

-

/

ం

మ

మ

ఉ :ఇ

,

ం గ

నన

ఓ (

” , అ ,

ం

అం ె

అట - -

అ అం ె [aṇce] n. small basket. న గంప. అంట [aṇṭit rōj] n. that day. అంట [aṇṭī] adv. on that day. అందూ [andūn] n. gift (of cattle such as

cows, goats or buffaloes) for marriage usually from the bride's parents to the couple. బ బబ యడ , మ ర ీ ె అందూ ఇం ే . It is called * when a father and mother give goats and cows to their daughter (for marriage). తం క త ర క ఇ ె కలను ,ఆవ లను కట మ అంట ర . See: అ . అం - [and-] vt. to reach. అందడమ . అం య [andrīyāl] adj. night-blind. నర అం య ఇం ే . He who cannot see at night is called *. ా ప ట క ించ ా కట ార అంట ర . See: అచంద . అంబ [aṁbaṛi] n. rosella. అక (-మ ) [akurpōk (-mahinā)] n. month 6 of the Gond year (AugustSeptember). అ ా [akkāl] n. wisdom. बु .

అ

[akkō] n. maternal grandfather. తయ . అ ా [akrā] num. eleven. यारह. పద ండ .

అ

ం [aksīdāṅg] n. rice mixed with

vermilion thrown at a wedding, or on cattle (e.g. during 'laxmi pooja') in order to bless. మ మండ , వ స అ ం ాటం ే . Everyone throws rice on the bride and groom in the wedding shelter. ం పం ల వధు, వర లక అ ం ల ార . అగట [agaṭal] n. someone (nm.) or something from there. అక డనుం . అగ [agga] adv-ppn. there. वहा. అక డ. అ ాట [agāṭōr] n. man from there. మ న అ ాట . This man is from there. ఈ మ ి అక ార . అఙ [aṅē] n. elder brother's wife. వ న. అచంద [achandral] adj. night-blind. కట ఆయన. See: అం య . అ [accōr] pron. that much, that many (nm.). అం .ె అ [accōḍ roppō] adv. meanwhile. అ [acvīr] pron. that many (m.). అజ -బ జ [ajaḍ-bujaḍ] See: కబ - బ . అ [ajūk] adv. even now. అ - [aṭ-] vt. to cook. వండ ట. అట [aṭval yēr] vc. water for cooking. रसोइया. అట [aṭtā yēr] n. boiled (cooked) water. ాట అట ల ి త అటం ే . To cook food we boil water. అన మ వండ టక ట ఎసర ట ర . అట [aṭval rōn] n. cooking house. వంట ాల. అట - - [aṭkī-kī-] vt. to hang. टाँगना.

Gondi - English – Hindi – Telugu

1

అట

అట

అవ

[aṭṭēcālīs] num. forty-eight. अड़तालीस. అట ా [aṭṭēsāt] num. sixty-eight. अड़सठ. అటహత [aṭṭēhatar] num. seventy-eight. अठह र. అట వ [aṭthāvan] num. fifty-eight. . अ ठावन. య ౖ ఎ అట [aṭthāvīs] num. twenty-eight. अ ठाईस. అట [aṭyānov] num. ninety-eight. अ ठानवे. అట [aṭyānsī] num. eighty-eight. अ ठासी. అట [aṭrā] num. eighteen. अठारह. అ ం [aḍāṁ] n. shelter. आड़. అ [aṛic] ండ న ర. అడ ా [aṛusāṭ] See: అట ా . num. sixtyeight. अड़सठ. అ ె [aṛetīs] num. thirty-eight. अड़तीस. అడం [aḍḍam] adv. across. అడమ ా. స త ా అడం ాత. While going on the road, a snake came across. వల నడ సు ళ ం ా ామ అడం వ ం . అడ ట [aṛmuṭyāl] adj. foolish. दबुु . అ ే [adēn mōṛi] adjl. like that, similar to that. उस तरह. అల ంట . అ [ad] pron. she, it, that (nm.). అ ే ల ి [adēn lāsi] corr. therefore. उस िलये. అ మ - ా ె [admad-rātne] n. midnight. आ द रात. అర ా . అద - [adma-] vt. to press, squeeze. दबाना. అ [adlī] n. a measure. మ క. అ [anī] conj. and. और. అ [an] num. ఎ . అ [annis] num. ఎనుబ . అ [anmān] n. hesitation. అనుమ నం. అ -మ - [apṭē -mā-] vi. to hit against. అ ా [appā] పదు . అబ [abbā] int. oh! (expression of surprise). अरे ! అబ .

2

అ

న [ayina] n. the day after the marriage day.

అ

న జ వ [ayina jāva] n. porridge

which is made on the first day after marriage and given to the 'avval' goddess. అ [ayō] int. expression of surprise, hurt or displeasure, ouch! అ ా [ayt vār] n. Sunday. र ववार. ఆ ారమ . అ [ayyō] int. oh no! (expression of disappointment). అ . . అ [arīl] n. chest. संदक़ ू . మ , అ - [arī-sond-] vt. to take away, take with. Usage: archaic. అ - ా- [arī-vā-] vt. to bring. लाना. Usage: archaic. అ -క ట [arē-kuṭṭa] n. spoke of a wheel. అ - [ar-] vi. to fall. िगरना. ాం అ మం . The boy is falling. బ ల డ పడ త డ. అర - [arūs-] vc. to cause to fall. అ - [arg-] vi. to melt, dissolve, wear out. पघलना. అర [arta] పడ . అ [artōr] ప డ . అ [art] n. meaning. मतलब. అరమ . అ [ardo] adjl. half. आधा. సగమ . అలం [alam] n. ginger. అలం గడ. అల ా [alavāṭ] n. habit, custom. आदत. అల ాట . అ - [alj-] vi. to lean against. అల [allē] clitic. reportative. అ - [avī-] vi. to be tired. थकना. అ [av] pron. they, those (nm.). అ . అవ 1 [avval] n. mother. త , అమ . అవ -బ బ [avval-bābō] n. parents, father and mother (pl.). అవ 2 [avval] n. the mother god, smallpox goddess. చమ ేవత. మ న అ న జవ డ ా ర్ అవ దగ ం ే . At the beginning of a wedding,


అ ీ

ఆ -మ అసూ - ా

for doing pooja, the beat drums and go to the * goddess place (temple). ం ప జ ేయ చమ ేవత దగర బజబజం ల ళ ర . It is believed that this goddess inflicts smallpox, chickenpox or other similar 'spotty' diseases on people. అ ీ [asī] num. eighty. अ सी. ఎ బ.ౖ అ [askē] adv. then. तब. అప డ . అ - [ask-] vt. to cut, carve, cut throat (as in sacrifice). काटना.

అ ీ అ ా అహ అ

అ అ అసూ -

[astūrī-key] n. palm of hand.

[astūrī-kāl] n. sole of foot.

एक मा . [aslī] adj. good. अ छा. అందమ . [assāl] adj. good. अ छा. అంద న. [ahan] advl. in that way, thus. [ahēr] n. gift (of things excluding

cattle, such as clothes and household items) for weddings or housewarming ceremonies. చుట బందు , మ గ , వ బ బ బ క ిం అ ం ే . Family members, during marriage give the brides and grooms gifts of clothes. చుట ల , బంధువ ల ం ల వర డ ,వధువ త , దండ లక బటల కట మ ే ార . See: అందూ . -1 [ahc-] vt. to push or shove. -2 [ahc-] n. to make a thumb impression.

ఆ ఆ- [ā-] vi. to become, happen, be (by

nature). ఆంత [ānta] adjl. to be enough, sufficient, ample. ల . ఆంగ ాహ [āngun kāhṭal] n. lazy man. See: ఆ ా ా .

ఆం [āṅgṛē] n. shirt. అం , క . ఆం - [āṇj-] vt. to catch. पकड़ना. ఆం [āndrā] n. Andhra. ఆంధ. ఆకడ [ākada] n. alphabet. అ రమ .

ఆ ా [ākāṛi] n. a festival held in July. పండ గ ర .

ఆ ా (-మ

) [ākāṛi (-mahinā)] n.

month 4 of the Gond year (June-July). ఆ ాడం ( ల ౖ). ఆ [āki] n. leaf. प ा. ఆక . ఆ [āki-pēn] n. one of the Gond gods, the that stays in the centre of a village. ామ ేవత, చమ . ఆ [ākīri] adj. in the end, finishing. अंत मे. వ . ఆక [ākūṛ] adj. short. ఆక -ఆ- [ākūṛ-ā-] vi. to be insufficient to wear. ఆ -మ -1 [ākṛē-mā-] vi. to shrink (as in cloth). ఆ -మ -2 [ākṛē-mā-] vi. to become numb from cold.


3

ఆ -

ఆ

ఆ - [āg-] vi. to stop, stand. रोकना. ఆ ం . ఆఙ [āṅī] See: ఆం . ఆ డ ా [āṅūṛasṭān] n. ritual bath. ఆ దు [āṅduḍī] n. bathroom. ా నమ ఆ

గ .

ా ా

[āṅrāsyāl] n. lazy man. See: ఆంగ ాహ . ఆ [ācār-vicār] n. religious observances (pl.). ఆ - [āc-] vt. to choose. ఆ నట [ācongaṭal] n. choose from these. चुनाव. ఆ [ājī] n. father's mother. నమ . ఆట - ా- [āṭā-pā-] vt. to twist something. ऐंठना. ె క ా ఆట ాం ే . We twist the rope to make reigns. డ ను పగం ేయ టక అల ర . ఆట- ా- [āṭi-pā-] vt. to strangle something (the way a constricting snake kills its prey). ఆట-మ - [āṭē-mā-] vi. to evaporate, to dry up (river, etc). ఎం వడమ . ఆట ా [āṭērā] n. attic, store area above rafters of house, loft. అట క . తగ, బ ం -మ ం ఇ ఆట ా ం ే . In order to put pots and things up, * is made in the house. ఇంట ామ ను ఉంచుటక ఇంట అట క తయ ర ే ార . ఆ [āṭ] num. eight. आठ. ఎ . ఆ [āḍā] n. oath. ఆ - ి- [āḍā -piy-] vi. to take oath. खसम खाना. తం కల ఇంజ ఆ ియం . Take an oath if you say you didn't steal the money. వ డబ ల ొంగతనమ ేయల ద ఒట సు ంట ా. ఆ ే [āḍē] n. main horizontal wooden beam to support the roof of a dwelling. ాసం ంద హంద ాయ ాట ఆ ే ట ాటం ే . A main beam is put up so that the rafters can be nailed to both

4

ఆ ఆ ఆ ఆ ఆ

sides. ఇంట ా ాల ఇట అట ట టక ఆ ే కట ఎ గర తయ ర ే ార . - [āḍ-] vi. to cry, weep. रोना. ఏడ ట. ె అ ె మంత. The baby is crying. ాప ఏడ సూం . మ ో [āṛmāṛsō] n. husband and wife. ర భర. - [āḍvā-son-] vi. to go and fetch the bride for the wedding ceremony (lit. don't cry and go). [ātāp] adjl. dark. अँधेर. [ātāl] adj. of that kind (nm.). అట వంట .

ఆ

[ātī] n. father's sister, mother's brother's wife. అతమ . ఆ [ātōr] adj. of that kind (m.). ఆద [ādat] See: అల ా . ఆనం ే -ఆనం [ānaṇdnē-ānaṇd] advl. with great pleasure. సం షం. చుడూ ాం క క వ బ మ త ే ఆనం ే - ఆనం ఆం ే . Little children are so pleased when a playing doll is brought. న ిలలక ఆటల ెందు బమ ల ె ల ఆనంద పడ ర . ఆప - [āpūs-] vt. to stop. रोकना. ఆపడమ . ఆ [āpē] adv. with that. ఆ [āp] clitic. like, in the manner. ఆమ [āmus] See: ఆవ . ఆ [āmt] అవ ం . ఆయ [āyar] adj. it is enough, (no more!). काफ़ . ల . ఆ [āyi] clitic. even, also. भी. నన ఆ ,స ం ఆ , . Even eggs


ఆర

ఇ -

ఆల

[ālmāri] n. almirah, metal cupboard. ఆల . ఆ ా [āvāj] n. sound. आवाज़. శబమ . ఆ ా ా [āvārā] n. fence or compound. ఆవ [āvus] n. new moon. మహ ఉం జ క ఆవ ాంత. The new moon comes once monthly. లక ఒక ా అమ ాస వసుం . అవ సు ట [avusun nēṭi] advl. on the day of the new moon. ఆవ [āvūk] n. life. जीवन. ఆ - [āv-] vt. to cross. ఆ - -1 [āvrī-kī-] vt. to embrace. ఆ - -2 [āvrī -kī-] vt. to tie down. ఆ ా- - [āśā-kī-] vi. to hope. ఆసర [āsara] సహయం. ఆసు [āskuṛ] n. axle. ఇర .

(and) even meat I eat. ను ేపల , ా మ ంసమ , ా ంట ను. ఆర [ārū] n. iron spike at the end of a driving stick. ఆర -బ ే [ārū-beḍḍē] n. stick with an iron spike, goad. ఆర - [ārūs-] vt. to cool. ఆ - [ār-] vi. to become cool, quench thirst. చల ం . ఆ [ārti] n. a plate with a burning oil lamp that contains copper coins, betel nuts, dried coconut kernel, etc offered at the time of settling a marriage. ఆ ా [ārsā] n. mirror. दपण. అదమ . ఆ (మ ా) [ālī (marrā)] n. peepal tree. पेड़. ా ( ెట ). ఆల [ālū] n. potato. आलू. ఆల గడ.

ఇ ఇం [iṅkē] adv. right now. ఇప ె. ఇంగ [ingum] n. kind of round tablet fed

to animals during monsoon. ఇంగ వ. ఇంజ [in̄jēr] attr. therefore. अतः. ఇ [iggē] adv. here. ఇక డ. ఇ ట [iggēṭal] n. someone (nm.) or something from here. ఇక నుం . ఇఙ [iṅē] adv. now. ఇప డ . ఇ - - [icā-kī-] vt. to desire. ఇచు [iccuk] advl. a little. ంత. ఇ [iccōr] pron. this much, this many (nm.). ఇంత. ఇ [icvīr] pron. this many (m.). ఇ - [iṭ-] vt. to touch. छूना. మ ట ట. ఇట [iṭkē] n. brick. ఇట క. , డం , ఉం ే ల రం నం ొహ ాట త ఇట ం ే . In order to make houses, walls and many structures, clay/mud

ఇ ఇ ె

ఇ ే ఇ

ఇ

ఇ ే ఇ ఇ -

bricks are used. ఇండ డల కట టక మట ఇట కలను తయ ర ే ార . - [ittāl kī-] vt. to announce, make known. [ittekē] ppt. (PPt of 'to say' used to mark topic or quotation) ‘if-say'. అంట. ాం ీ ఇ ె . He said bad things (swore?) and went away. ఆయన ట డ అంట డ. [idēn mōṛi] adjl. like this, similar to this. इस तरह. ఇల ంట . [id] pron. she, it, this (n). ఇ . ే ల ి [idēn lāsi] corr. therefore. इस िलये. రక . [iddē] vt. (here) take this. సు . [in-] vt. to say. कहना. అను . [in-] vt. to say. कहना. See: వ - ; -.


5

ఇయం

ఉట- -

ఇ [isōb] n. counting. गणना. ల క . ఇ బ [isōbne] adv. carefully. परवाह. ఇసుగ ం [isrugundi] adj. smallest. అంద

ఇయం

[iyaṇd] adv. this year. ఈ సంవత రమ . ఇ - [ir-] vt. to put, keep. ఉంచు. ఇ (మ ా) [irp (marrā)] n. gul-mahua ె ). bassia longifolia. tree. पेड़. ఇప ( ట ఇ [iv] pron. these (nm.). ఇ .

ఇ

కంట న ాడ . ఇ [ihin] advl. thus, in this way. ఇ బహ [ihin bahan] adv. how so?

[ivvīr] pron. these two men.

ఈ ఈ [īpē] adv. with this. ఈ - [īr-] vi. to accumulate. ఈ ా [īsā] n. part, piece. भाग.

ఈ - [īc-] vt. to blow nose. ఈ ం [ītāṅg] adj. of this kind (nm., pl.). ఈ [ītāl] adjl. like this, such a, of this

ఈ

గమ . ఈ ాం - ా - [īsāṅg-vāṭ-] vt. to split up, divide. గల ేయ ట. ఈసు [īsul] n. flying ant. ఉసుల .

kind (nm.). ఇట వంట . మ న న ఈ ల ప ఆ . People don't eat green frogs like this. మ నవ ల కప ఆక పచ కప ాదు. [ītōr] adj. of this kind (m.).

ఉ ఉం ే [uṇḍē] attr. and, also. और. మరల. ఉం ే-మర [uṇḍē-marla] advl. once

again. ఉం [undi] num. one (nm.). ఒకట. ఉం జ క [undi jōka] adv. once. ఒక ా . ఉ [ukṛē] n. sweat. पसीना. ెమట. ఉ -మ - [ukṛē-māy-] vi. to sweat. पसीना. ఉగ - - [ugaṛī-kī-] vt. to found, begin, start, open.

6

ఉ -మ - [ugrē-māy-] vi. to melt.

క - బండం ఉ - మ ంతం . the hail melted. వడబండ కర గ . ఉ - [uṅ-] vt. to swing a cradle. डोलना. ఉచూ ట [uccūṭī] n. date palm. ఖర రమ . ఉజ-మ - [ujṛē-mā-] vi. to dawn. ఉట [uṭāṛ] n. camel. ऊँट. ఒంట. ఉట- - [uṭī-kī-] vt. to clean.


ఉ -

ఉ

ఉ - [uḍī-] vt. to spit something out (like

seeds from fruit etc.), let fall from mouth. थूकना. ఉ - - [uḍī-kī-] vt. to strike a target (with a bullet, stone, marble). ఉడూం [uṛūṁ] n. a white, large, tick found mainly on cattle. ఉ -1 [uṛ-] vt. to comb (hair). ాం - నం తలం ఊడంతం . After bathing boys and girls comb their hair ిలల తల (lit. head). ా నం ే ం దూ ార . See: కం ా . ఉ -2 [uṛ-] vt. to plough. जोतना. ా ఙ ే ఊడం ే . The plough ploughs ా ేనును దును ర . the field. ఉ - [uṛk-] vt. to urinate. ఉ - [uṛp-] vt. to scrape up. ఉ [utār] n. mountain path, steep downward slope. ఉ [udār] n. to have something on credit. ఉ ర ె . ఉ - [ud-] vt. to sit, take place. बैठना. క . ాం బ ఉ మం ే . The boys are sitting on the ground. ిలల ంద క ఉ ర. ఉదు - [udus-] vc. to seat. ఉ [udri] n. white ant. త ా , ొ ం మన ప ఉ మందంత. White ants live in the places (anthills) where snakes and lizards live. ామ ల , ండల ఉం ే ప టల ెదల ఉంట . ఉ - [un-] vi, vt. to drink, smoke (cigarette). पीना, पलना. గ . ియ మ ర గ ా ఉంట . The calf is drinking milk from the cow. దూడ ఆవ దగర ాల గత ం . ఉండన [unḍana] vt. drink (in the infinitive form). पीना. గ . ాం - ం స ా ఉండన. Boys and girls [should] drink milk in the దున ాల ా . morning. ిలల

-

ఉ

[unnōḍā] n. the hot season, summer. ఎండ ాలం. See: - ాల ం. ఉప - [upus-] vc. to seat, put sitting. గం. ఉ [upyōg] n. use. योग. ఉప ఉ - - [ubrī-kī-] vt. to discard liquid (by pushing over container). ఉమ [umar] వయసు . ఉ - [um-] vt. to pull, drag. खींचना. ాం ె ఉ మం ే . The children are డ ను pulling the rope. ిలల గం త ర. ఉయ -ఆ- [uysār ā-] vi. to become active. ఉర ం - [uruṅg-] vt. to break off. ఉర ం [urūṁ] n. scaly pangolin, iguana, ant-eater. డ ,ె ప గ, మర నం ోబ గ, ఉర ం మందంతం . The * lives in fields, anthills and hollow trees. అడ ల , ప టలల ెట ఱలల ఉడ మ ల ఉంట . ఉర - [urūs-] vt. to break, or snap. तोड़ना. ఉ - [ur-] vi. to be caught (in a trap) usually by the neck. ఉ - [urs-] vt. to plant, place, put, set up. रोपना. ఉ ా [ursvāl] n. transplanting. ఉ [ulli] n. onion. ఉ గడ. ఉ ీ ా (మ ా) [usīrkā (marrā)] n. kind of tree (the roots of which are used for curing snake bite). ఉ ీ - - [usīr-kī-] vi. to be late. ఉసు - [usum-] vt. to wipe away, dust off. प छना. ఉ - [us-] vt. pound, crush. ఇ క ే వం ం ఉ మంతం . They are pounding grain with a pounding stick. ర క వడ దంచుత ర. ఉ [uskē] n. sand. बालू. ఉ - [usk-] vi. to spit. थूकना. ఉ - [uh-] vc. to cause to drink, water (animals). ఉ - [uhk-] vt. to blow (horn).


7

ఉ

-

ఎక

ఉ

- [uhc-] vt. to lean heavily on a stick

సత

as an old man does.

ఊ ఊం - [ūṅg-] vt. to swing. डोलना. ఊం [ūncā] See: ఊచ. ఊం - [ūnd-] vt. to snatch something

rivers, where there is much growth/greenery, quails live. ాగ ల ా , బషరం రకలల ా ప డ ిటల బ ా ఉంట . ఊ - [ūt-] vt. to suck. चूसना. ఊ - [ūm-] See: ఉ - . ఊ ల [ūyil] ఓ ారమ . ఊ [ūr] pron. they, those (m.). ార . ఊర [ūra] pron. their (dist.). ా . ఊ [ūl] n. urine. మ తమ , ఉచ . ఊస [ūsa] n. flood. तूफ़ान. వరద. డగ ి ా ె ల త ఊస ాంత. The river gets flooded after much rain. ద ాన ప ే ాగ ను- ాగ ం ం అంట ర . ఊ -1 [ūs-] vi. to boil over while cooking. ఊ -2 [ūs-] vt. to smear floor with cow dung solution. ఊ ీ ( ిట) [ūsrī (piṭṭē)] n. kind of bird. प ी. నల ిట.

away. खींचना.

ఊక [ūkaṛ] n. swing, cradle. ఉయ ల. ఊచ [ūca] n. height. ఊ [ūc] n. spittle. थूक. ఉ . ఊ

ేం ే [ūc ḍēṇḍē] n. sugar cane. ईक.

ఊటడ [ūṭeṛa] n. a pre-marriage ceremony

ఊ

where turmeric is applied to the bride and groom. వధువర లక ా పసుప ిం . [ūtī] n. quail. ప డ ిట. ల , బసం ా, ఊ ం మందంతం . In

ఎ ఎకంద [ekanda] Variant: अगर.

కం . corr. if.

ఎ [ek cāṛ] num. forty-one. इकतालीस. ఎ ా [ek sāṭ] num. sixty-one. इकसठ. ఎక [ekkūnis] num. nineteen. उ नीस. ఎక అ [ekkūn ansī] num. seventyఎక

8

nine. उ यासी. [ekkūn cālīs] num. thirtynine. उनतालीस.

ఎక ఎక ఎక ఎక

उनतीस.

వ

[ekkūn tīs] num. twenty-nine.

[ekkūn novvad] num. eighty-nine. नवासी. ప [ekkūn pannās] num. forty-nine. उनचास. సత [ekkūn sattar] num. sixtynine. उनह र.


ఎక

ా

ఎక

ా [ekkūn sāṭ] num. fifty-nine.

ఎ ఎ ఎ

క -

ఎక త [ekyattar] num. seventy-one.

उनसठ.

అ

ఎ ా

[ekkē ansī] num. eighty-one. इ यासी. [ekkē vīs] num. twenty-one. इ क स. ా [ekkēvān] num. fifty-one. इ यावन.

ఎ ఎ

इकह र. [ekyā nov] num. ninety-one. इ यानवे. [ettīs] num. thirty-one. इक ीस. [erce] చమట ాయ.

క కం ా [kaṅgvā] n. comb. దు న. See: ఉ - . కం ట ల [kaṇjuṭi kōlā] See: ి . కం - [kan̄jk-] vi. to dream. కల. క - [kak-] vi. to vomit. క ాం [kakrān̄j] n. kind of partridge. క ా ( ిట) [kakrānj (piṭṭē)] n. kind of bird. కమ ల ( ిట). క - [kac-] vt. to hold between teeth. కచూ [kackūṛ] n. flat pan for bread making. స ాతమ . క [kacci] n. iron, steel, sword. लोहा. ఇనుమ . క దుక తం క సం , ా య ాట క తం ే . We bring iron from the iron shops to make plough tips and blades. ఇనుమ దు ాణమ ల కర రక ఇనుమ సుక ంట ర . క - ి [kacci-vīsi] n. large green fly. క -ట [kacci-ṭukḍe] n. steel piece used with flint. క [kacci-tāvi] n. cast iron frying pan. ఇనుప నం. కచు [kaccuri] n. office. ఆ ీసు, ార లయమ . క - ా [kacṛā-kāḍi] n. rubbish, waste, litter, trash. कचरा. ెత ద ె రమ . కట [kaṭin] adj. difficult. मु कल. కషం. కట [kaṭūl] n. bed, cot. पलंग. మంచమ . కట [kaṭōṛāl] n. clan priest. కట ె [kaṭōṛe] n. priest's wife.

క [kaṭ] n. spleen. క - [kaṭ-] 1) vt. to meet. िमलना. 2) to join. కట [kaṭṭā] n. embankment, dam.

ఆప స ాట ల ే కట ొహం ే . In order to stop the water an embankment/dam is built in the river. ట ఆప టక ాగ క అడం కట కట ర . See: ం - - . కటయ (త ా ) [kaṭṭiyāl (tarās)] n. kind of snake with stripes over the body. కట ( ) [kaṭṭūṛī (mīn)] n. kind of fish. జల . కట [kaṭṭē] n. stick (for firewood etc.). కట. కట -ే మ - [kaṭṭēṛē-mā-] vi. be exhausted, tired. కటనూ ి [kaṭṭē nūsi] n. woodworm. క [kaṛā] See: ఖ . క [kaṛāk] See: ఖ . క - [kaṛi-] vi. to become rotten, decompose, to go off. క [kaṛī] n. curry made with ground channa. కడూ - [kaḍūs-] vc. to cause to rot. క ే [kaḍē] n. handle (round, usually attached to large cooking vessels). క [kaṛ] n. eye. आँख. కను . క - ం [kaṛ-koṇḍā] n. eyebrow. కను బమ . క - [kaṛ-] 1) vi. to go through narrow space. 2)


9

క

కర

— vt. to thread a needle. క [kaṛcā] n. stick twisted in rope or string for bringing two things together (for example in tightening a drum). క [kaṛbā] n. dried stalks of millet, etc used as fodder. ప . క ే [kaṛvēṛcī] adv. in the light, broad daylight. चाँदनी. కత - - [katam-kī-] vt. to kill. मारना. చంప ట. See: జ - ; -. క ె ా [katterā] n. scissors. कची. క రె . క [kaddī] adv. whenever. जब क. ఎప ై . క ి [kapṛī] n. cloth (as in clothes to wear). कपड़ा. బట, ర. కప [kappar] n. forehead. माथा. నుదుర . క ( ిట) [kappē (piṭṭē)] n. kind of bird. प ी. ప ర . కబ - బ [kabuk-kibuk] advl. here and there. కబ-మ - [kable-mā-] vt. to agree. कबूलना. ఒప వడం. కమ -పట [kamar-paṭṭā] n. rainbow. इं – धनुष. ఇందధనుసు . కమ [kamka] n. turmeric. పసుప . కనూ య [kankūrīyāl] adj. yellow. पीला. కమ - - [kammay-kī-] vt. to earn. कमाना. క [kammi] n. deficiency, want of money. తక వ. కయ (మ ా) [kayūr (marrā)] n. kind of tree. पेड़.

క

10

[kayser] n. broom. ప ర . ి చ ిం రచ ం ి క ాం ీంత. A broom is used to clean the house, porch and courtyard. ఇల భ పర చుటక ప ర ప వసుం .

[kayser-jāṛi] n. kind of grass used for brooms. ా దుర , క -జ ిరంత. On the boundary of fields * grass grows (lit. appears, or ల comes up). ేనుల ( ప ర )గ రగత ం . కరం ా [karaṅgāṛī] n. metal pin or bolt fitted to a cart to prevent the axle slipping. ాసూడ ఆసు డ ంద - హంద ల ి వ , కరం ా ం ొసం ే . To prevent slipping bolts are fitted to the sides of the cart's axle. ఎడ బం అట ఇట ర గక ండ ఇర ను కట ర . కరల - -కర [karalē-kī-karal] n. to be true or not, to question the truth. ాసవ న. కర [karal] జమ . క య [kariyā] n. bud of flower. క - [karī-] vt. to learn. सीखना, िसखाना. ర . నన ఇం యం క మం . Now I am learning Gondi. अभी मै ग ड सीख रहा हंू ను ఇప డ ం ష ర క ంట ను. కర - [karūs-] vc. to teach. पढ़ाना. కంప ట కర మం . He is teaching them computing. ఆయన ఆ క కంప ట ర త డ. కర - [karu-] vi. to be burnt. जलाना. మ . కర ం [karum] adv-ppn. near. नजद क. దగర. కర క వ [karunkuvari] n. unmarried person (bachelor, spinster). क या. See: ట ;ట . కర [karū] n. hunger. भूख. ఆక . క వ ా [kar vastā] hunger strikes. ా ాం ె బ క వసంత. Having worked in the fields one gets very hungry. ేనుల ప ే ల ఆకల సుం . కర [karūj] n. itch. గ .

క

-జ


కర

కర

క

[karūmnēr] n. neighbours. దగర ార . క ం [karent] n. electricity, power. దు త . క -మ - [karē-mā-] vi. to be known, understood. ెల సు. క [karkōḍā] n. plane. మ నం. క ి [karstī] n. game, match. ఆట. కబ క ి Your game of ల 'kabadi' was good. వ న మం ా కబ ఆ వ. క ా ట [karkāṭā] n. scraps of food left on a plate for several days (get stuck on and dry). ాట ం ె ే ర ఇ క ా ట ియంత. After eating food if the plate is unwashed the dried scraps get stuck. అన మ ప ం కడ క ే పల ం ాడవ త ం . కర [karja] n. debt, loan. कज़. అప . See: బ . క [kardōḍā] n. ornamental belt. గ ా న త ా ఘ ంగ ొహ ాట క ొహం ే . In order to tie bells, the 'gusadi' dancers tie an ornamental belt on their waist. గ ా ార గజల కట ా నడ మ క ల డ కట క ంట ర . క ా [karnāṭ] n. kind of stringed instrument. త క ా కస పరం ే . Only the Gond people play the *. ం మత క ా అ సం తం ా దం ా ార . క ా [karpā] n. flock of birds. प ीय का झुंड. ిటల గ ంప . కర జ [karbuja] n. watermelon. ప చ ాయ. కర [karbūj] n. watermelon. కర జ . కర [karsa] n. expenditure. కర ల . క - [kars-] vi, vt. to play. खेलना. ఆడ ట. ేండ క మం ే . They are playing [with the] ball. ర బం అడ చు ర .

ం (మ ా)

ి ా -క - [sikār-kars-] vt. to hunt

(game). క [kal] n. liquor, wine. ా ా . కల [kalāṛī] n. winemaker. కల ీం త, మరత క హం . The winemaker taps liquor from the 'sindi' and 'tadita' trees. డ ఈత ెట , ెట నుం కల ంచు డ . క - [kal-] vt. to steal. चुराना. కల [kalle] n. thief. चोर. ొంగ. తం ఆ , ఉం ే బత కల కల ఇం ే . A thief is someone who steals money, gold and other things. డబ ల ా బం ారం, ఇతర వసువ లను ొంగ ొంగ అందుర . కల [kaltā] adj. stolen. క -బం [kal-baṇḍā] n. hail stone. See: ా - బం . కల - - [kallā-kī-] vi. to shout. झ लाना. See: ల - - . క - [kallī-] vt. to embrace, greet. కవ - [kavūs-] vc. to cause to laugh. నవ ట. క - [kav-] vt. to laugh. हँ सना. నవ . ాం కవం ే . The boys are laughing. ిలల నవ ర. క ా (మ ా) [kavṭā (marrā)] n. kind of tree. feronia elephantum. క ం (మ ా) [kavṛī liṁ (marrā)] n. a variety of margosa the leaves and the bark of which are used in medicine. ప ( ెట ).


11

క ాట

ా

క ాట [kasāṭī] n. brass animal bell. గంట.

ంద ర (స ) ట క ాటం ొహం ే . During month 5 (July-August), having prepared, we tie bells on the necks of bullocks. ఎడ డల గజల ల ల పండ గ కట ర . See: ట ప . కసూం [kasūṁ] adjl. straight (down). లత . క - [kask-] vt. to bite, sting. క ా [kasrā] పగమ . క ా [kassā] n. deep pool. See: థ . క - [kah-] vt. to calculate, count, measure. ల ంచుట. బ ె తం ీత జ కహం ే . Having been given money, labourers count (it) while going. క ళ ే బబ ల ఇ న తర ాత ల క ట ర . ాం [kāṁ] n. work. काम. ప . ాం-దం [kāṁ-dandā] n. work. काम. ామ [kāmna] adj. important, crucial, useful. मह वपूण. ాం అ - [kāṁ ar-] vt. to be used (or be useful) for. ాం ీ- [kāṁ sī-] vt. to be used (or be useful) for. ాం ా- [kāṁ vāy] vt. to be used (or be useful) for. ామ - [kāmūn roppō yēt] vt. to make use of. ాం - [kān̄j-] vt. to shoulder, carry on shoulder. రం ం ాం ం ే . They carry (take and go) the plough

12

and ropes on their shoulder. అర క ళ కట సు ళ ర. ాం [kāṇḍi] n. boy. बालक. బ ల డ , క మ ర డ , ిల ాడ . ాం [kāntī] n. twig. మ . మర ాం ం హ ంతం . The twigs of a tree go this way and that way. ెట మ ల అట ఇట ళ . ాక [kākaṛ] n. crow. कौवा. ా . ా ా [kākāl] n. father's younger brother, mother's younger sister's husband. ా ాయ , న న . ా [kākī] n. father's younger brother's wife, mother's younger sister. న మ . See: య య . ా [kākō] n. mother's mother. అమ మ . ా [kāk] n. side. ओर. ల ం ా [nālūṅg kāk] adv. on (all) four sides. ా [kākṛē] n. cucumber. खीरा. ోస ాయ. cucumis melo-utilissimus. ా -1 [kāc-] vt. to dig, bore. खोदना. తవ డం. మ న ొ ొం ా ే మం ే . The men are digging holes. ర మనుష ల త ల తవ చు ర . ా -2 [kāc-] vt. to string (as beads, flowers). ా [kājūḍi] n. eye colour. ాట క. ా ొ - [kājūḍi dos-] vi. to put on eye colour. ం బ క క ా ొసంతం . Girls and ladies put on eye colour (mascara) on their eyes. అమ ల కళ ల ాట క ట ర . ాట 1 [kāṭā] n. sting of the bee. ాట 2 [kāṭā] n. 1) pointer (of weighing scales). 2) hand of watch. ాట [kāṭī] n. a decorated ritual bamboo pole used during worship of the great god. ా [kāṭ] n. hem of cloth. క ిత , ో ెత , ల ం త ా మందంత. Clothes, 'dhoti', and 'lungis' have a


ాడ

ాసూ hem. బటలక , ోత లక ,ల ం లక , అంచు ఉంట ం .

ాడ

[kāḍal] n. bee hive (nest). ే తట . ాడ - ీ [kāḍal-vīsī] n. bee that lives in ద. the bee hive (nest). ే టగ, త ాడ [kāḍal-niy] n. honey. शहद. ా -క [kāḍi-kacṛā] See: క - ా . ా 1 [kāḍī] n. dried stalk (waste). ా 2 [kāṛī] n. thin spoke of wheel (cycle). ా ే [kāḍēl] n. tear. आँस.ू క ళ . - ా [- kāḍkī] conj. because (used after a past adj ). य क. రక . ా - - [kātrī-kī-] vt. to cut with teeth or scissors. काटना. క ంచుట. ా [kānār tōṛī] n. dark (black) soil - ideal for growing cotton. నల మట. ాప [kāpus] n. cotton. ई. ప . ా [kāpē] n. shell of a mahua flower. ాయ [kāya] n. unripe fruit. ాయ. మర మర ాయం మంతం . There is unripe fruit in the mango tree. మ ెట దగర ాయల ఉంట . ా ా ఉ - [kārā ud-] vt. to hatch (eggs). ా - ె [kāri-pette] n. black ant. నల మ. ా [kārī] adjl. black. काला. నల ప . ా య [kāriyāl] adj. blackish. काला. నల ప గ. ల. ార [kārun] కర ాండ, ా [kārē] n. small louse. ా ల [kārēlā] n. the gourd Balsam pear. ాకర ాయ. momordica charantia. ా - [kār-] vt. to hatch.

ా (-మ

) [kārti (-mahinā)] n. month

8 of the Gond year (OctoberNovember). ా కం. ా ా [kārvāyi] n. planning. ార మ . ా [kāl] n. leg. टाँग. ాళ . ా [kālknē] advl. on foot. ా -వ [kāl-vaḍḍā] advl. north (in ceremonies), direction of feet. క -అ - [kalk-ar-] vi. to prostrate oneself. క - - [kalk-kēr-] vi. to worship (by folding hands and touching forehead). త ం స భ మత ా రం ే . Daily, after bathing in the morning, we worship the [God of the] ా నం ే ి దున earth. భ మ తక దండం ట ర . ావ [kāvaṛ] n. door made of wood. दरवाज़ा. తల ప . See: ట ట. ా ా [kāvṭā] n. end of a sword.

ా

[kāvṛī] n. carrying yoke with slings at each end for carrying things. సర బ డ గ - గ డ ా గ ఉప ీ ి ా ే . Serwan Badal seated his blind parents in a carrying yoke and took them to the 'Kashi' river. శవణ క మ ర డ తన త దండ లను ా ా ల ా ెసు ళ డ . ాసూ [kāsūr] n. bullock cart. ఎదులబం . డత టం త ాసూ ాం ీంత. A bullock cart is useful for bringing wood from the forest. అడ నుం


13

ా

కటల సుక ావ ఎడబం ప సుం . See: ఝ ాసూ .

ా

[kāsō] n. tortoise. ంబల . గం ా ే ా ం తగ మందంతం . Many tortoises live in the water of the big river. గం ా యందు టల ంబల ఎక వగ ఉంట . See: . ా - [kās-] vi. to heat, become hot, to be . రనగ ద boiled. ాసుసం . He is heating the branding iron in the fire. ి ల ౖన అ ల ఇనుమ ే ార . ాసూ - [kāsūs-] vc. to make hot. ాస [kāsta] adj. hot, warm. ఉష న. ా (-జ ) [kikālī (-jāṛi)] n. kind of grass. घास. - [kic-] vt. pick vegetables leaves. డం , గ ె ా ి బ ం ే . In smaller villages we pick greens [vegetables] during the wet season. గ ెలల వర ాలం వ న తర ాత ఆక క రల ంట ర .

ట

[kiṭkūr] n. cockroach. [kinnān] adj. wet, cool. చల. [kinnītā] adj. very cold. చలట. ట [kipṭyā] n. mucus crust in nose. ప [kipṭa] n. scab. ప ండ ౖన ఎం న ల .

14

ర [kirak] n. silverfish, Silver-grey

wingless insect found in houses feeding on book bindings and starched clothing. అ బ ర . నం ప స !. It has lots of silverfish. Don't ల take books from her!. ఆ ఆ ాల ఆ ప స ాల సు క . ర ట [kirūṭī] n. metal peg used on the end of the bullock cart wheel to keep the axle on. [kireṭk] n. thread on a screw. ల [kilcā] n. joint (of limb). - [killī-] vi. to scream, cry out. चीख़ना. [kis] n. fire. आग. అ .

[kis-ḍabbī] n. matchbox. అ ట. ె ాత ర స ాట డ ాం ే . To light the stove we strike the matchbox. ల అ ే టక అ ట ార . - ల [kis-kōlā] n. matchstick. డ ల - - [kis dabbī lāvī-kī-] vi. to clear jungle or a field using fire. వజ బ డ ల - ే ? Who has burnt my grass (cleared my field) with fire? గ ఎవర అ ట ర. - [kisk-] vt. to pinch. చు ట. ఉం జ గ స చుడూ ాం మ ె ఒ స ం ే . Little boys gather together in one place and pinch each other. ఒక ట ిలల గ గ ే ఒక కర చు ంట ర . [kī] pron. whether, that. - [kī-] vt. to do. ెయ ట.

-డ


ా

క

ా [kīkrā] n. chisel for cutting wood.

క క

క క క

క క క

[kīkri] n. 3-stringed violin-like instrument played with bow. [kīṛā] n. nail (for carpentry etc.). లల . ం - ం [kīṛiṅg-gōṛiṅg] adj. zigzag, jagged. వంకరటంకర. [kīr] n. line. लीक. ఉం- [kīr uṁ-] vi. to draw a line. [kīv] n. disapprove. ా [kīsā] n. pocket. जेब. జబ . ం (-జ ) [kundā (-jāṛi)] n. kind of grass. घास. క [kukkū] n. vermilion powder (used to apply a mark on the forehead). క ంక మ. కక గల [kukkū gulval] n. vermilion and pink powders used for worship. ను ప జ య ాట కక గల ట మ తరం ే . In order to worship the gods, they bring red and pink powder from the market. ేవ ళ ప జ రక క ంక మ గ ల ల అంగ నుం ె ార . క క ( ిట) [kukkū kumrī (piṭṭē)] n. Indian cuckoo. మర ా . - [kuccī kī-] vt. to strike with the fist (not necessarily ‘to punch'). టమ [kuṭumyāl] n. fellow clan member. బంధువ ల . ా ం ను అట ం క ట మ స మం ే . During [worship of the] 'big god' all the fellow clan members meet together. ద ేవ దగర చుట ల , బంధువ ల అందర కల ార . ట [kuṭṭā] n. stubble (dried stem of maize, millet, etc.), tree stump. య . డూ - [kuḍūs-] vc. to take off (draped clothing). ె [kuḍeṛ] n. river, large stream. नद . ాగ . ి ా ె క ెడ ఊస ాంత. Having rained the river becomes

క క క క క క క క క క క

క క క

క క

క క క

ాగ ల ంగ . flooded. వరం వ See: ీల ; ల . [kuṛkā] n. ear-ring. త [kuttūl] n. bench, seat. चौक . ీట. దు -ఆ- [kudurknē-ā-] vi. to be surprised. భయపడ ట. దూ - ొ [kudūr-ḍokke] See: ొ . [kun̄jī] n. key. లమ ే . క -డబ [kun̄jī-ḍabbā] n. lock (lit. key container). లమ . [kunbī] n. farmer. कसान. వ వ ాయమ ేయ ాడ . ప [kuppa] n. heap. క ప . క ప - - [kuppa-kī-] vt. to heap. -మ - [kupsē-mā-] vi. to enter into something to hide one self. రడమ . బ [kubrē] n. cucumber. खीरा. ోస ాయ. See: ా . మ (మ ా) [kumūṛ (marrā)] n. gourd-bearing tree. पेड़. మ [kummāl] n. potter. कु हार. కమ ాడ . క మ బ మం . The potter is making a pot. కమ ాడ క ండ తయ ర స ే ు డ. క [kummē] potter's wife. 2 [kummē] n. hornet. ా [kurāṛī] See: మ . [kurkī] n. animal's thigh. ి ె ా ( ార ంత ా) క అల ఇరం ే . For the 'pitren / karum' ceremony the goat's thigh is cut and kept aside. ార ాండమ ే న క ాల ను ర గ ఉంచు ర . ర ం [kurkūṁ] n. spot on skin. ర [kurpa] n. cutting hook, small sickle. క . చుడ ర టడ క ర ఇం ే . A small sickle is called a *. న డవ క ర అంట ర . క - - [kurpī-kī-] vt. to weed. ా [kurmā] n. chaff. ా [kurrā] n. bull calf. కంక. [kurvī] n. pot. भाँड़ा. క ండ.


15

క

క క క క

క క క

క క క క క

క క క

క 16

[kursi] n. chair. कस . క . [kurs] n. deer. కృష ంక. ా [kusāy] adv. in a low tone, secretly. गुप–चुप. ీ [kusī] adj. liking, happy. च. అనందం. క ా [kusāl] adj. happy. खुश. క ీ-క ీ ే [kusī-kusītē] advl. happily. క ీ-గమ ే [kusī-gamatnē] advl. happily. - [kus-] vi. to fall, or drop (leaves, or fruit etc.). మ మ - [kusmūs man-] vi. to be silent. స ే [kuskavīṛē] n. bat (nocturnam mouselike mammal). గ లమ . Nocturnal mouselike mammal with forelimbs modified to form membranous wings and anatomical adaptations for echolocation by which they navigate. -క -వ - [kus-kus-vaṛk-] vi. to whisper. फुसफुसाना. ీ [kusrī] n. seasoned vegetables. క ర. [kuhi] n. well. कुआँ. బ . ( ) [kuhcē (mīn)] n. kind of fish. ఆల గ ( ేప). - [kūc-] vt. to scrape off, strip. తల గ క మ డబ త క చం ే . When the head rubbing oil is finished we scrape the container. తల నూ అ ే నూ డబ ను చూ ార . జ [kūjā] n. pitcher. कलसा. ట [kūṭā] n. cubit (the length of one's forearm). ట [kūṭār] n. millet heads fed to animals. జ న , త క ట ంద , మ ర , - ాల ం ాటం ే . During summer we scatter 'millet', and 'dhal' straw for the bullocks and cows. జ న ప కం ప ఎడక ఎండ ాలంల త ట ర. - [kūṭ-] vi. to limp, be lame. लँगड़ाना.

[kūṭāl] n. lame man, disabled, cripple. ా ఆ , ఆ ల క ట ఇం ే . We call someone without legs or arms 'disabled'. ాళ ేత ల ల ా క ంట ారంట ర . క ట [kūṭi] n. lame woman. క ంట. క [kūṛī] n. leaf plate. స (ఆక ల ). క ాట ా మరతం ఆ ం మం ే . They are picking leaves for making leaf plates. ర ఇ ా ాక ల రక ా ెట ఆక ల ెంప త ర. క - [kūṛ-] vi. to roll over, topple over. క డూ - [kūṛūs-] vc. to push over. క [kūtlī] n. armpit. చంక. క - - [kūtlī-kī-] vt. to tickle. गुदगुदाना. చుడూ ాం క కవ స ాట క - ం ే . In order to laugh we tickle little boys. న ిలలను న ంచుటక గ లగ ల ( త తల ) ట ర . క ా [kūysā] n. steel tip of plough. క ా [kūrā] n. silver. चाँद . ం . క [kūrī] n. hoof. క [kūr] n. dead body. मुरदा मुदा. శవమ . క - [kūrk-] vi. to doze. ऊँघना. ద. చుడూ ాం బసు న ా ి ఉ ె క ర ం ే . While in the bus small boys doze off while sitting on a lap. న ిలలను బసు ల పట క ర ంట ద ర. క ల [kūlā] n. buttock. ిర. క ల ం [kūlūṁ] n. pus. ప , గడం ఆ ె క ల ం ియంతం . After getting wounds or tumours pus comes. ప ండ , గడల అ ే మ పట క - [kūs-] vi. to crow. ంజ [ken̄jkā] n. intestine. [key] n. hand. हाथ. ఖరమ , ేత . - [key-] vi. to be bitter in taste. ే య ాయ బ యంత. 'theriya' is very bitter. బ ాయ బ ా ేదుగ ఉంట ం . క ి లఆ ె యంత. If there is too much salt in the

క ట


య

ం

'dhal' it is bitter. క రల ఉప ఎక ౖ ే, ర త ం . య [keymūl] adj. bitter. कटु , क ठा, कड़वाहट. ేదు. య [keyṭā] n. thick or long piece of firewood. కట. - [ker-] vt. to wear (not said of draped . things). డ క ం . నన ఆం I am wearing a shirt. ను క ాను [kel] n. hair. बाल. ంట కల . [kevvī] n. ear. कान. ె , కరమ . [kevk] n. ears (plural). ెవ ల . - [keh-] vt. to shut, close. मीचना. మ య ట. ం - [kēn̄j-] vt. to hear. ను. ాం - ం ంజం ే . The children are listening. బ ల ర , బ కల ంట ం ర . ం ే [kēṇḍēr] n. hump. [kēṛā] See: ఖ . - [kēp-] vt. to guard, keep watch, wait. - [kēy-] vt. to call, summon. बुलाना. ిల ప . [kērī] n. spine. [kēre] n. banana. केला. అరట. (మ ా) [kēre (marrā)] n. plantain tree. पेड़. అరట ( ెట ). [kēl] n. drama, play acting. ఆట. సూ ( ీ ) [kēskūṛ (sīṛi)] n. ladder, steps. सीढ़ . ె న. సప [kēslapudi] ానప ర గ . ా (మ ా) [kēslā (marrā)] n. kind of tree. पेड़. ండ బ డూ ం [koṇḍa buṛkūṁ] n. water snail. ండ బ డూ ం గం ా ే మందంతం . Water snails live in the river. శంక ల నదులల , సమ దంల ఉంట . [kokkōr] n. cock's comb. ఙ బం [koṅāl baṇḍā] n. big rock. [kojji] n. footprint. మర దుబ ా క గ ం అరంతం . When we walk we leave footprints in the dust

and mud. మనమ ఇసుకల , బ ర దల న అడ గ ల పడ . ట [koṭūṛī] n. 1) room, sometimes used to refer to a side room for women in childbirth or menstruation. कमरा. గ , ఖ ప ేశం. బ బ లం ఆ తగ ఉం ా ట ం ే . A room is made on one side of the house where a జన సమయంల lady gives birth. ఆడ ా ప ే క సలమ ఏ ా ట ే ార . 2) shed for goats. ం ం య ాట ట ( ట ) ం ే . An animal shed is made to keep the goats టమ తయ ర in. కలను ఉంచ ే ార . - [koṭ-] vt. to poke, sew, pierce, hoe. కట. ట - [koṭūs-] vc. to prick, stab. ట - ిట [kotka-piṭṭē] n. sparrow. ిచు క. ట [koṭkā] n. cowshed. టమ , ప వ ల ాక. మ రం , ం , ం ం య ాట ట ం ే . To keep all the cows, goats, and buffaloes together a cowshed is made. జంత వ లను, ఉంచ టమ ే ార . See: ొ ; ట ; ట - ిట. టల [koṭṭela] n. threshing stick shaped like a cricket bat. గ ట. ట ( ) [koṭval (mīn)] n. kind of fish. జల . ో [koṛōp] n. receptacle made by joining both hands. ల [koḍkēlā] adj. tender, young, unripe. ల తగ. [koḍḍi] n. point, crest. नोक. న, మ ల. ా దగ ా గం ె సు ద ే టండం ే . If a thorn goes into the foot they remove it with the point of a needle. ాలక మ ల గ న సూ ార . ం [koṛvīn̄j] n. fat.


17

-

-

[koṛvīn̄j niy] n. oil prepared out of fat. - [koṛs-] vt. to sprout, bud green. ౖ ల. త [kotta] n. coin. िस का. స తం [kottaṅg] n. money. पैसा. డబ ల . దం [koddaṅg] n. the seeds of the 'mahka' fruit which can be eaten. మ పం దం ఇంతం . When eating the 'mahka' fruit the seeds make a noise. మ డ పండ టప డ పండక క . - ా- [kodā-pā-] vi. to stumble. [konoḍā] n. niche in wall. - [koy-] vt. to cut (with sawing action), reap, pluck. య డం. య [koyyā] n. part of seed drill (tipun). ా ప తం య స ం ాటం ే . With the [vertically down part of the] seed drill we make furrows in the fields. ేనుల మ డ ాళ ( గడల ) ల ార . ా [korāl] n. wild boar. మ ల . -1 [korī-] vi. to scuff (scrape) along the ground. -2 [korī-] vt. to shave. मूड़ँ ना. మం . The man is shaving. ఈయన గడం సు డ . -3 [korī-] vi. to bend while dancing.

ం

-క [korē-kal] n. earwax. ె ల

. - క మందంత. There is earwax inside the ear. ె ల ఉంట ం . [korop] vt. buttermilk. సల. ద త క ా ా ం ే . Buttermilk is made by churning curd. ర గ ను ఒక ాతల చల ే ార . [kor] n. hen, fowl. .

[kor-pōri] n. young fowl, chicken. ిల. - ం [kor-pōnj] n. pullet, young hen. - [kork-] vt. to gnaw, bite. -గ [kor-gūḍā] n. chicken nest - for hens to lay and hatch their eggs. ళగ డ. [kortē] n. thistle. ऊँटकटारा. మ ల ద. [korrī] n. bean. క డ .

-

[korrī-sēṅāṅg] n. bean pods. క డ ాయల . [korvī] n. cheek. गाल. ెంప. ల - [kolūs-] vc. to forge (implements). ఖ మర ల సం . The ironsmith forges axes. కమ డళ పదును ే ార . (మ ా) [kohkā (marrā)] n. bhilwa tree. पेड़. ( ట ె ). -1 [kohk-] vt. 1) to pound (in a mortar). कूटना. . 2) to beat (stalks of

- ఙం

య

[korīyāṛ] n. son's wife, daughterin-law.

18


య

millet wheat, etc. with a stick so that the seeds fall off). 3) to grind into a paste. -2 [kohk-] vt. 1) to gore. 2) to pierce (when having a tattoo).

[kohrē] n. pumpkin. గ మ ాయ. beninkasa cerifera. ం - - [kōṇḍī-kī-] vt. 1) to block off, or restrict. See: కట . 2) to keep a person forcibly. ంద [kōnda] n. bull. साँड़. ఎదు. ంద- ా [kōnda-vāḍā] n. cattle section or division. ంద ట ం ఉదం . ంద- ా ఇం ే . The place were the bullocks sit in the market is called the *. ఎడ అంగ ఉంట ం . ఎడ ఆ సల ఎడ ా అంట ర . [kōkō] n. younger brother, also used as a term or endearment (e.g. father to son). తమ డ . డ [sernḍu kōkō] n. wife's younger brother. మ . ా- - [kōklā-kī-] vi. to cough. खाँसना. దగ . ట [kōṭā] See: ట . డమ [kōḍamāv] n. wild horse. దు ి . డ [kōṛal] n. religious mask. నృత ేవత ర .ఆ ా ట డ దప జ ం ే . On the day of the 'akadi' festival we worship the 'mask god'. ఆ ా పండ గ డ అ ేవ ప జ ే ార . డ [kōṛal-pēn] n. one of the Gond gods. [kōṛā] n. room. कमरा. గ .

[kōḍā] See: ఖ . ా [kōḍā sāp] n. a thorn bush. गोख . బ మ జమ డ . [kōtlāl] n. watchman. चौक दार. ావ ాడ . ే [kōtlē] n. watchman's wife. [kōnā] n. room. कमरा. గ . అట [aṭval kōnā] n. kitchen. रसोई. వంటగ . [kōn] n. direction. ओर. మ ల. మ వ ే లం మంతం : ఖ ల , ె ఙ , ి ం ,ఫ ా ం . Our country has four directions: North, లగ South, East, West. మ న ేశ క ల , త ర , పడమర, ఉతరం, ధ ణ. ా [kōpā] n. earthen pot, clay vessel. క ండల . మ బ ల లం పం ఇరం ే . At the wedding place four small pots are kept. ం పం ల ల గ న క ండల ఉంచు ర . మ [kōmṭā] n. corner. कोना. మ ల. - మ [pēn-kōmṭā] n. corner set aside for worship. ఉం మ ల - మ ఇం ే . Inside the house, one corner is set aside for worship. ఇంటల ఒక మ ల ేవ డ సలం ఉంట ం . [kōmṭi] n. a Telugu caste name. మట డ . యం [kōyaṅg] n. Gondi language. ం ష. య [kōyā] adjl. Gond. ం . [kōytōr] n. Gond man. డం , గ ె ా మన త . Those who live in small villages (lit. forest habitations) are called 'koitor' (Gonds). అడవ లల , గ ెలల ఉం ే ార ండ ార .


19

ల

ఖ

ప

ర ం [kōrūṁ] n. lateness, delay. ఆలస ం. ర ం- - [kōrūṁ-kī-] vi. to be late.

[kōr] n. horn. सींग. మ ల . [kōrsē] n. charcoal. బ గ . ల [kōlā] n. 1) stick. छड़ . ప ల. చ ల ం ా ర్ డం ందం ే . They hit sticks together for the 'chachoy' dance for 'dandari'. చ ల టమ దం నృత ం ే ార . 2) peg of stringed instrument. 3) arrow. तीर. బ ణం. ల క - ల [lekkan-kōlā] n. piece of chalk. ల [kōylāl] See: ల . . [kōvē] n. red-faced monkey. बंदर. ి [kōsi] n. slough of snake, the skin that is cast off. ి - - [kōsis-kī-] vt. to attempt. పయత మ ేయ ట. [kōs] n. a distance of two miles.

[kōytaṛ] n. Gond woman. ల [kōylal] n. fox. నక . ల నర ఆ ే గ నం ం ల ఇం ే . At night at the river it howls and eats crabs from their holes - that is called a fox. ాగ ల ా ప ట ఎం ాయ ల జంత వ ను నక అంట ర . ా1 [kōrā] n. folded arms (in order to cradle a baby). ార. ా2 [kōrā] See: ఖ ా. 1 [kōrī] n. valley. घाट . పలం. ( )2 [kōrī (kōlī)] n. weaver caste.

త

ఖ ఖం

ఖ ఖ

ఖ

20

[khaṇḍī] 1) num. twenty of something (used particularly for animals). ఇర వ . 2) — n. a measure. [khajur] ఖర రమ . [khaṛā] n. threshing floor, special surface for ceremony. జ న , వం ం , త ం ెడ ాట ా ఖ ం ే . To remove [thresh] the 'jowar', rice, and 'dhal' we make a threshing floor in the field. జ న ల , వ , కం , య టక ేనుల కలం ే ార . [khaṛāk] n. small stone. प थर. న బండల .

ఖ ే [khaṛē] n. ornament for arm or ankle.

మత ా నగ నగ ఖ ేం రంతం . Old ladies wear bracelets on their ankles and wrists. మ స ా ేత లక ాళ క క య ల ఉంట . ఖడ ట ట [khaḍga ṭāṭī] n. large basket for transporting manure by bullock cart. ఖ [khaḍyāl] n. jungle cat (panther?). See: డ ా . ఖబ [khabūr] See: ఖ ప . ఖ ప [khaypat] n. news. ख़बर. ార, కబ ర . ఖ ప - -ీ [khaypat-sī-] vt. to spread news. ార ెప ట.


ఖ ా

ఖబ

ఖ ా [kharāb] adjl. bad. बुरा. ెడ .

ఖ ా - - [kharāb-kī-] vt. to spoil. बगाड़ना.

ఖ ా -ఆ- [kharāb-ā-] vi. to be spoiled.

ఖ ా [kharāl] adj. true. स चा. జం. ఖ ట [kharēṭā] n. dried stalk (used as a

broom, or for firewood). ఖ ండూం [khāṇḍūṁ] n. piece of flesh, chunk of meat. మ ంసప మ క . ఖం [khāndā] n. branch of a tree. మ . ఖం [khāndān] n. dynasty, race. ఖ జ [khājē] n. a function when the relatives of the bridegroom go to the bride's house for presenting her a sari before marriage. ఖ [khāti] n. blacksmith. लोहार. కమ . ఖ [khāt] n. manure. खाद. ఖ ా - [khāt vāṭ-] vi. to spread manure. ా ాప ఉర ాట ఖ ాటం ే . In the fields they spread manure when planting cotton. ేనుల ప పంట య టక ఎర వ ార . ఖ ీ [khāprī] n. ritual dance while putting a god back in place after a festival. ఖ ల [khālān] n. north. ఖ [khās] adjl. important, main. मह वपूण. అవసర న. [khiḍḍī] n. anus. गुदा. గ ద. ఖుం [khuṇḍi] n. kind of small clay pot. भाँड़ा. ఖుల [khullō] adjl. open. ఖు ా [khuśā] See: క ా. ఖూజ [khūjā] n. bow of stringed instrument. కస ాట ఖూజ మందంత. In order to play a 'kikri' (stringed instrument) there is a bow. అ సం త ాధనమ ంచుటక ఖుజ ఉంట ం . ఖూ [khūb] adjl. very. बहत ु . ల ఎక వ. ఖూ [khūrī] See: క .

ఖ [khēkṛē] n. crab. ఎం ాయ. ఖడ[khēṛa-hermi] n. wild buffalo

(lit. forest buffalo). అడ బ . ఖ [khēṛā] n. jungle, forest. जंगल. అడ . ఖ (-బ ) [khēti (-bāṛī)] n. farming. खेती. వ వ ాయం. ఖ - య [khēti-kīyval] n. farmer. कसान. ఖ - య మ గ ాం మం . The farmer is working in the fields. వ వ ాయమ ే ాడ మ ళ ల ప ేసు డ . ఖ [khōgrī] n. saddle. ఖ జ [khōjā] n. bowl. . ఖ 1 [khōḍā] n. 1) horse. घोड़ा. గ రమ . 2) horizontal horse-shaped beam which sits atop a marriage pole. 3) minature earthenware horse used for worship. ఖ 2 [khōḍā] n. trigger of gun. ఖ 3 [khōḍā] n. grasshopper. ఖ 4 [khōḍā] n. stilt. ఖ 1 [khōṛ] n. log, horizontal part of seed drill to which the tubes are attached. ఖ 2 [khōṛ] n. bundle of dried chickpea plants. ఖ బ [khōbrē] n. inner white part of coconut. ना रयल. క డ క. See: .


21

ఖ ా

గ

ఖ ఖ ఖ ఖ ఖ ా [khōrā] n. small digger, tool for

ఖ ా gathering up soil. ా ా. ఖ ాం ీంత. To spread manure a small digger is used. ఎర వ ను(ఆవ డ) సుర టక ా ా ఉప ార . ఖ ర ే న ా ెడం ే . They remove mud

ల from the drains with a digger. భపర చుటక ా ా ఉప ార . [khōrī] See: . [khōlī] n. room. कमरा. గ . [khōl] adjl. deep. गहरा. ల త . -ీ - [khōsī-kī-] vt. 1) to hang clothing, rope, or bag on something. 2) to tuck in clothing (like the end portion of a 'sari' or 'dhoti').

గ గం ా [gaṅgā] n. Ganges (stream in Utnur

Taluk), river. న (గం ా). గం ా [gaṅgār] n. large earthen vessel. గం ాళమ . గం [gan̄j] n. cooking vessel. बरतन. గం . గంట [ganṭel] n. ear-ring. గం - [gaṇḍ-] vt. to pierce, prick, stab, become embedded (thorn). चुभना. గం [gandāl] n. kite (bird). గద. గం న నం క ి ంత. In villages, the kite (bird) having caught a hen goes (flies) away. గద ఊ ల ళ ిలలను ఎత త ం . గ ా [gagrā] n. bronze pitcher. ం .ె బ , ద క త, బ ంగ గ ా తరం ే . Ladies and men use a bronze pitcher to bring water from the well and bore well. ల ీ ,ప ర ష ల బ , బర ళ ం ెల ె ార . గ ే [gacnē] advl. suddenly. अचानक. అక ి త గ. గ - జ-మ - [gaj-bijē-māy-] vi. to get crowded. గట [gaṭkā] See: ఘట . 22

గట [gaṭṭi] n. knot, bundle, clump, parcel గ గ గ గ గ గ

గ గ గ

(usually bound together in a piece of cloth). गांठ, गठर . మ . ంచ [garinca] ం ల ె ట బల. - [gaṛī-] vi. to come together. ోల [gaḍōlā] n. kind of small metal (steel, bronze) pot or vessel. भाँड़ा. [gaḍḍā] n. kind of edible root. [gaḍḍī] n. black-faced monkey. [gaṛyāl] n. servant, ritual food server. హ ట న ా ( ా ) దు నగ ాం య గ ఇం ే . Those who work in hotels (or in the fields) [for pay] are called *. హ టలల , ేను ఇతర ల దగర ప ేసున ా త ాళ అంట ర . - - [gaḍsī-kī-] vt. to pack into a small space (too many people on a bus, or too many clothes into a trunk). [ghaddī] n. hole. छे द. రందమ . గ అర - [ghaddī arūs-] vt. to bore hole. [gunne] n. knot in wood, joint between sections of bamboo.


గ

(గ

గ (గ

)

ం

) [gap (gapnē)] advl.

down(wards). గ అ - [gapnē ar-] vi. to fall down. గ మ డ ం - [gap muṛuṅg-] vi. to dive down, sink down. గ [gamḍī] n. thick (usually black) blanket, used by shepherds to shelter from rain and cold. ం ా . గమ [gammat] n. happiness, fun. खुश. గ [garī] n. fish hook. గ -గ [gar-gar] advl. round and round. గ ట-బం [gargōṭī-baṇḍā] n. flint stone. గ -మ - [garjē-māy-] vi. to thunder. गरज़ना. గ ా [gardān] n. nape (back of the neck). గర [garbaṛ] See: గ బల . గ [garsē] n. stair. గ బల [galbalā] n. children's noise, racket. See: ల . గ ీ- - [gasī-kī-] vt. to rub with hands. గ [gahī] n. measurement for the foundation of a house. ాంజ [gānjā] n. a drug. న మత ాంజ ఉ ా ఊతం ే . Old men in the villages smoke/inhale 'ganja' (a drug). ఊరల మ స ార గంజ టప డ గ ీల క ంట ర . ాగ [gāgrā] n. sacred brass ankle bell. గజ. ెమ ాగం ా నగ ొ ందం ే . During Demsa they tie ankle-bells on their legs and dance. ె ా నృత ంల ాల గజల కట నృత ం ే ార . ా [gāgrī] n. metal pitcher. ా [gājlī] n. bangle. ా . ఇ ా ం ె మంత. She is buying bangles. ఈ ా ల నుచు . ాట [gāṭō] n. boiled rice. అన మ , ఆ రమ . ా 1 [gāḍvā] n. an abusive word for a bad person. ా 2 [gāḍvā] n. a measure.

ా

[gādī] n. donkey. गधा; गदह . ా ద.

ా ే [gādē] n. cylindrical framework of

bamboo or sticks. జ న త క ట ా ే ఇరం ే . The shells/peels of 'jowar' and 'dhal' are put in the *. జ న , కందుల క ట ం ిగ ల ఉంచు ర . ాబ [gābā] n. the hard interior of a stick or tree trunk. ా మంత [gābṛimanta] ట ఉన . ా [gāykī] n. cowherd. ప వ ల ాప . ా ా [gārā] n. mahua fruit. ా [gārē] n. wheel. च . చకం. ా [gār] n. eyeball. కను గ బ. క ద ా య వ - వ ా మంత. An eyeball is the white-white round thing inside the eye. కళ ల గ ండం ా ెలట కను ాప ఉంట ం . ా -బం [gār-baṇḍā] n. hail. ओला. See: క - బం . ా ా [gārkā] n. a kind of cake prepared out of black gram. ా ల . ా ా (జ ) [gārkā (-jāṛi)] n. a kind of grass. agrostis linearis. ా [gārnī] n. strainer, sieve. See: . ా - - [gārī-kī-] vt. to strain, sieve, filter. ాల ం [gāluṁ] n. season. ऋतु. ా ా [gāvāṛ] n. cattle shed. ా [gās] n. morsel, food given to cattle during festival (a small taste). ास. ం [gindā] n. small piece of cloth. कपड़ा. ల క. ాస గం ం ే ి


23

ా

గ గ

గ గ గ గ గ గ గ గ గ గ

24

గ

హంతం . Ladies use a small cloth to put hot vessels down [from the వంట ాతను బట పట fireplace]. ంచు ర . ా [girkā] n. winding mechanism on well. ా [girrā] n. framework of branches used for dragging loads along the ground and for breaking in (training) young bullocks to pull a plough. క రం కర స ాట ా ం ే . For young bullocks to learn, a * is made. కంకలను ర ట రక ర అ తయ ర ే ార . - ా- [gīṛī-pā-] vi. to lie in coils (snake, rope). [gītō] n. line. लीक. అ రమ , ల ౖ . ఉం- [gītō uṁ-] vi. to draw a line. ంజ (మ ా) [gun̄jē (marrā)] n. kind of tree. पेड़. ం - - [guṇḍī-kī-] vt. to wrap, roll up. िलपटना. గ ం -ే మ - [guṇḍē-mā-] vi. to be wrapped, rolled up. ండూ ాయ [guṇḍūr kāya] n. internal organ. ం [guṇḍrāl] adj. round. पराँठा. ం [gunti] n. small bow and arrow. ల . గ ం - ల [gunti-kōlā] n. arrow. బ ణం. [gugrī] n. cooked (boiled) seeds or grain. बीज. ట [guṭṭa] n. hill. पहाड़. ండ. [guḍi] n. temple. मं दर. మం రం. See: మటం. డ ఙ [guṛuṅā] n. adam's apple. ంత క, కంఠమణ. [guḍḍi] adj. blind. अंधा. గ . ే [guṛsē] n. hut. గ . -ే మ - [gutē-mā-] vi. to be caught (in a trap) usually by a limb. డ ాస గ గ -ే మ త. Wild sheep are caught in

ఱ వలల traps (by noose). అడ ప ం . గ - [gud-] vi. to quarrel. झगड़ना. గప [guppūṛ] n. slingshot. ఒ ల.

గబ [gubūṛ] n. owl. గ డగ బ . గ బ [gubṛa] n. grove, orchard, collection of గ గ గ గ గ గ గ

గ

గ గ గ గ

cultivated trees. బ [gubbē] n. lobe of the ear. గ బ . మ మ ా [gumul marrā] బ ర ( ెట ). ల [gumēlā] n. small drum. ా ద వసువ ర . గ [gulgul] n. tickle. గ గ - - [gulgul-kī-] vt. to tickle. ల [gullēr] n. catapult. ల [gulval] n. pink powder used for worship. See: క క . ా [gusāṛī] n. clown (in rituals, in Dandari festival). ా . ట గ ా ఆం ే . On the 'bhogit' festival day the * dancers come. న గ ా శం ార . ా [gusrāl] n. wolf. भे ड़या. ేల . గ ా డ ె మందంత, ం మ ం . The wolf lives in the forest and secretly eats goats. ేల అడ ల ఉంట ం కలను ట ంట ం . [guh] n. mushroom. దుమల . గ [guhk] n. mushrooms (plural). డ [gūṛa] n. small village, hamlet. गाँव. న ఊర , గ ెమ . [gūḍā] n. nest. घ सला. ప గ డ . [gūnāl] n. dwarf. గ ాడ .


గ

బ

గ

[gūrē] n. wall or partition usually of mud with wooden pillars for reinforcement. ఇంట చుట కటన తడకల . ప న తగ గ ం ొసం ే . They put up walls for the new house. త ఇంట మ ందు పవహ డ కట ర . ా [gegṛā] n. woman's underskirt. ం గం రంతం . Girls wear underskirts. అమ ల ను డ గ ర . ండ [gēṇḍur] See: నడ ం . చూ [gēcūṛī] n. a small black tick found on cattle, particularly buffaloes. ం [gondā] n. sacred thread worn around ల డ. waist.

[gogṛī] n. rooster. मुगा. పం . ట [goṭṭā] n. pipe (for liquid), quiver, cylinder. बाँसरु . ా ఇంజ ే ట సుట ం ే . The pipe is used to let water into the fields from the pump. ేనుల ట ౖప ల ర వధుల ర . ా [gopērā] n. spider. ాల ప ర గ . ా ( ిట) [gopērā (piṭṭē)] n. common bird. ప [goppa] n. cowpat (fecal matter of a cow). ా [gommērā] n. cow dung cake (used as a fuel for burning). ిడక. ట బ క [goyita bokka] n. ankle. ల బ క . See: ట. ా [gorkā] n. spear. भाला. బల మ .

[gorē] n. deer (gazelle?). ంక. ప [gorē puṛī] n. kind of centipede (reddish brown in colour and usually found in big groups, rarely alone). పరగ. ల [golkā] n. corn of paddy. ల [gollal] n. shepher (m.). ల ాడ . ల [gollē] n. shepherd (f.). వ [govūr] n. compost. गोबर. ఎర వ . ి [gosṭi] See: . [gohk] n. wheat (pl.). [gohṭi] n. word, news, matter, language (in pl.). भाषा. మ టల . ాట గ మం స ఉం ి ( ) వడ వ మంత. Gather together at the headman's house; there is news to be told. పట దగర అందర కలవం ఒక షయమ మ ట . - - [gohṛī-kī-] vt. to soil clothes (by sitting in mud etc ). -మ - [gohṛē-mā-] vi. to become soiled. క [gōkūṛ] n. itch. గ . [gōcī] n. kind of small round bread. रोट . న ట. డ [gōṛa] n. cement wall. द वार. [gōṛ] adj. sweet. िमठाई. యట. ం (మ ా) [gōṛ liṁ (marrā)] n. curry-leaf tree. murraya koenggii. బ [gōbē] n. generic word for cabbage. ా బ [pān gōbē] n. cabbage (leafy). ా బ. పఙ బ [puṅār gōbē] n. cauliflower. ప ల బ.


25

. [gōli] n. pill, tablet. गोली. [gōl] adjl. round. पराँठा. ల [gōlyāl] adj. round. पराँठा. ల [gōlā] n. ball. गद. గ ండ .

వ

ట ం [gōvardān gōṭāṁ] n.

place in the centre of a village where people meet (especially for marriages). [gōhṛāl] adj. male of animals. नर.

ఘ ఘంట [ghaṇṭā] n. hour. घंटा. ఘ [ghaṭ] adj. hard, strong.

ఘట [ghaṭkā] n. time, hour. बार, बारा. ఘ [ghaṛi] n. a watch, timepiece. घड़ . ఘ ఘ ఘ ఘ ఘ ఘ

26

గ య రమ . ోల [ghaṛōlā] See: గ ోల . (మ ా) [ghannēr (marrā)] n. kind of tree, oleander. nerium odorum. -మ - [ghasrē-mā-] vi. to slip. [ghāṛī] n. smell. गंध. ాసన. See: ా . [ghāv] n. scar. ంగ [ghuṅgur] n. small spherical animal bell usually made of brass.

ర ట ందనం ట గ ఘ ంగ ొహం ే . On the 'pora festival' day (in August) they tie bells to the necks of the bulls. ల ల పండ గ న ఎడ డలల గజల కట ర . ఘ -ీ - [ghusī-kī-] vt. to plant. रोपना. ఘ ీ [ghūsī] n. bandicoot, large rat. పం క . ఙ ా [ghoṅērā] n. bumble bee. ట [ghoṭṭī] n. ankle. टखना. లమండ. ం [ghōndī] n. 1) large forest. 2) place where the god 'jangubai' lives. ట [ghōṭī] n. throat. गरदन. డ. ట- - [ghōṭī-kī-] vt. to rub 'pan' in palm. (-జ ) [ghōnāḍī (-jāṛi)] n. kind of grass. घास. [ghōr] n. worry, sorrow.


చం

ట - -

చ చవ [cavūr] See: చహ . చ ర [cavvēra] n. kind of short green

[can̄ci] n. bag. झोरा. సం . [caṇḍkāl] n. man of the Harijan caste. చం ే [caṇḍkē] n. woman of the Harijan caste. చం [candī] n. provisions, supplies. చం ో [candōṛā] n. kind of trap for catching small animals (rabbits, pigs, deer, etc.). ి ా వసువ . చంబ ా [cambārāl] n. cobbler. చంబ [cambārē] n. wife of cobbler. చ ా - ా- [cakkār-vā-] vi. to swoon. చ ల [caccola] adv. completely. पूणतः. ప గ. చ - - [caṛi-kī-] vt. to hoist (a flag), pull something up. చ [caṛṅā] n. drumstick. చ ి [capṛi] adj. tasteless, insipid, bland, flavourless. చప ౖన, చప ా. చ ీ [caprī] n. roof, covering. छत. చ - - [camki-kī-] vt. to shine, polish. चमकना. ాజ తన డ బ చ . The king shines his horse very much. ా తన గ ఱమ ను ల భం ే ాడ . చ -మ - [camkē-mā-] vi. to shine, polish. चमकना. చమ [camcā] n. spoon. ెమ . చ [carvī] n. brass container for liquids.

చం చం

bean. చ ర ఙ ం క ి అట ం ే . They cook and eat the green beans. ర క డ ాయలను క ర ే ి ంట ర . చహ [cahūr] n. ceremonial fly-whisk with long hair or strips of cloth ties to one end (used for giving blessing). సవ రమ . చ [cahkī] n. mortar for grinding spices. ల. ం [cāṅglō] See: . క [cākū] n. small knife. छुर . క . ంద [cācgōyindal] ప ర . [cāṭ] n. whip. कोड़ा. క . ే [cāḍē] n. funnel part of seed drill. [cāḍnī] n. sieve. See: ా . న [cānal] n. chisel for use with rocks. ా బం [cāpā baṇḍā] n. large slab of stone (typically used as a place for bathing or laundry, also used as part of a trap for rats). See: డ ా . ా [cāprā] n. mat. బ [cābuknē] n. a prod or poke. [cārō] n. animal feed (grass, hay, etc). జంత వ ల (గ ). [cālīs] num. forty. चालीस. నల బ.ౖ - [cāh-] vi. to stretch. तानना. - [cāhk-] n. thorn(s), fishbone(s) (same word is used for s. and pl.). ా [cikkāl] n. mouse. ా [ciklā] n. mud (often used in pl.). क चड़. బ రద. -బ ట [cicāl-boṭṭā] n. little finger. వ [ciccāl vaṛnj] n. little finger. ట - - [ciṭkī-kī-] vi. to snap fingers.


27

ట

చూ

ట [ciṭṭē] n. half pound (approx.)

measure. ట ం - [cip ṭuṇḍ-] vi. to stick, fix, join, bond, attach, glue. िचपकना. ీ [cipṛī] n. dried rheum of eye, dry nose mucus, dry secretion. కంట ల. - - [cipnē-kī-] vt. to hide from harm, protect (in the way a mother hen hides her chicks under her feathers). िछपना, ంచుట. छुपना. మ [cimṭā] n. pincers, tongs. [cimni] n. kerosene lamp. िचराक. పమ . See: . ా 1 [cirāl] n. ring-worm. ా 2 [cirāl] n. cricket insect. . ా [cirkāl] n. kind of insect. చు ా ా [cirnā] n. kind of bell. గంట. లట (మ ా) [cilaṭī (marrā)] n. kind of tree. पेड़. ల [cillal] adj. unripe, green. ఆక పచ . ల -ఆ- [cilkē-ā-] vi. to be finished (work). ख़ म होना. ల ల ట [cilkōlāṭī] n. kind of game. बाज़ी. హ [ciho] n. lion. िसंह, शेर. ింహం. ే [cīcē] n. immature, young fruit, fruit just formed after blossom. ా [cīcōkā] n. seed of tamarind. ా-బం [cīcōrā-baṇḍā] n. kind of rock (usually white, sometimes black). త [cītaṛ] n. cheetah, leopard. [cītāki] n. bead necklace (long). ా [cīpā] n. splint. - - [cīrī-kī-] vt. to cut open, incise. [cīrnī] n. file. ల [cīlā] n. peg for keeping wheel on the axle. చు - [cuk-] vi. 1) to commit a mistake. 2) to be avoidable. చు చు -మ - [cukcukē-mā-] vi. to repent, feel sorry. చు [cukkī] n. mistake. చు -మ - [cukkē-mā-] vi. to get lost. 28

చు -చు -మ - [cuk-cuke-mā-] n. the

noise one makes when disappointed by something, or upexpectedly missing something. చు ా (-జ ) [cukḍā (-jāṛi)] n. kind of grass. घास.

చుట [cuṭṭā] n. pipe. बाँसरु .

[cuṭṭā-ākī] n. leaf for smoking used to wrap tobacco in. చుట - ఆ తమ ఉంట . They put tobacco in the 'cuta' leaf and smoke (drink) it. చుట ఆక లల తంబ క ం ి గ ర . చుడూ [cuḍūr] adj. small. छोटा. న . చుడూ బ [cuḍūr beyē] n. mother's sister. చుడూ బ బ [cuḍūr bābāl] n. father's younger brother. చున [cunna] సున మ . చుబ -చుబ [cubūk-cubūk] n. a person who habitually goes from one house to the next gossiping. ంగ చుబ చుబ ఇం ే . Someone who goes visiting from house to house is called a *. ఇంటంట ర ా ,అ ర గ డ అంట ర . చుమ [cummār] n. head pad (for carrying pots). చుట. చు -మ -ఆ- [cuy-muy-ā-] vi. to shrivel up. చు - - [curī-kī-] vt. to massage to relieve pain. చు - [cuhk-] vt. to suck, smack ones' lips. चूसना. చూ [cūcō] n. penis.

చుట -ఆ


చూ

ేఅ

చూ [cūn] n. chickpea curry. ిట. ెం - - [cen̄cī-kī-] vi. to farm. ెక ం [cekkaṅg] n. wood chips (pl.).

ద ార న గ,ఆడ ల ి లను ళన ే ార . ే ే [cēḍē] See: ే. ే [cētō] adjl. awake. ల . ే [cēv] n. wakefulness. ళ క వ. ే ం [cēsṭēṅg] n. acts of fun. ే - [cēh-] vi. to make jokes at a marriage. During the marriage ceremony, the women sing songs while showing mirrors to each other. ై (-మ ) [cait (-mahinā)] n. month 1 of the Gond year (March-April). ం [coṇḍkā] n. musical instrument. [cokoṭ] advl, adjl. good, well. अ छा. మం గ. ట [cokoṭnā] adj. beautiful, proper. అంద న. ర ా [coru sāṭ] num. sixty-four. च सठ. [corē nov] num. ninety-four. चौरानवे. య [corēyānsī] num. eight-four. चौरासी. హత [corēhattar] num. seventy-four. चौह र. [covtīs] num. thirty-four. च तीस. [covdā] num. fourteen. चौदह. [covvīs] num. twenty-four. चौबीस. -ీ - [cōpṛī-kī-] vi. to pat on the back. [cōri] n. blouse. ిట [cōrcōr piṭṭē] ప ర . ా [cōrnā] n. short pants, shorts. - [cōh-] vi. to itch.

ెక ల .

ె ా [cekṛā] n. small bullock cart for

carrying people. న ఎదుల బం . ను ెకం , ాసూ ప ం ే . During the time to take the gods for a dip in the water they take *s and bullock carts and go. ేవ ళ ను ా ఎడ బండ గట సు ళ ర. ెప [ceppul] n. sandal. च पल. ెర ా [cerupān] num. fifty-four. चौवन. ె [cerecālīs] num. forty-four. चवालीस. ె ం [cercōṇḍā] n. plait of hair. జడ. ె ా [cevṭāl] See: ె ా . ె ా [cevṛāl] n. deaf man. See: బ య . ె [cevṛī] n. deaf woman. ె ా [cevbāli] n. earring worn on the top of the ear (in contrast to those that hang below). ెహ [ceha] n. tea. चाय, चाय–वाय. ే ర , య. ె [cehtīs] num. thirty-six. छ ीस. ె [cehlī] n. coarse flour of millet. ేండ [cēṇḍu] n. ball often made out of rags. गद. బం . ే - - [cēḍī-kī-] vt. to tease. छ लना. డగ చుడూ ాం - క ే - ం ే . People tease little boys and girls.

ఛ ట [chāṭī] n. the side of a drum which is

beaten by hand (rather than with a drumstick). [chānov] num. ninety-six. िछयानवे.

ె ా [chekṛā] See: ె ా.

[cheḍī] n. cane stick. छड़ . ెప [cheppan] num. fifty-six. छ पन. ే అ [chē ansī] num. eighty-six. िछयासी.

ె


29

ే

జ

ే ే

ే హత [chē hattar] num. seventy-six.

[chē cālīs] num. forty-six. िछयालीस. ా [chē sāṭ] num. sixty-six. िछयासठ.

िछह र.

జ జ

జం [jaṅgō] n. moon. चाँद. చందుడ . జం - -ీ [jaṇg-pī-] vi. to rust. క

ా

ఆ ె జం - ియంత. Having got muddy, the cycle will rust. ౖ బ రద అ ే త ప పట త ం . జక [jakmak] n. lighter (usually using flint and steel together). జగడ [jagaṛa] n. fight, argument, quarrel. డవ. జ ా ( ిట) [jagrās (piṭṭē)] n. kind of bird. प ी. జట [jaṭumnē] adv. carefully. జ - - [jaṛī-kī-] See: ఝ - - . జత [jatta] n. stone for grinding flour. सान. ఇసు ా . జత [jattūr] n. kind of stringed musical instrument. జ ే [jattē] n. fresh-water shrimp. య . జ [jatrā] n. travelling fair, market, bazaar. मेला. య త. జ [jank] n. people (pl.). लोग. పజల . జ [janmā] n. birth. ज म. ప ట క, ఉద వం.

30

[janvār] n. animal. జంత వ ల . See: ా . జ ీ [jappī] n. kind of green slime in water or on stone, moss. జమ- - [jama-kī-] vt. to gather. उमड़ना. See: - -. జ -మ - [jamē-mā-] vi. to gather. उमड़ना. జమ [jamānā] n. period, time. ల -జమ ే [tollētā-jamānātē] advl. at an earlier time, a long time ago. జ య [jamiyā] n. large knife. క . జ [jar] corr. if. अगर. జర-జర [jarra-jarra] adv. a little. గ, గ. జల - [jalū-] vt. to chew. चबाना. జ [jal] n. underground water (like a spring, or stream). జలమ . జల ర [jalkara] n. lampstand. ఇత ే ిన పమ ల సమ హమ . జ ా [javāb] n. answer. उ र. జ ాబ . జ ా - ీ- [javāb-sī-] vt. to answer. उ र दे ना. జ - [javk-] vt. to kill. मारना. చంప . See: -. జ [jav-gohk] n. barley (pl.). जौ. బ . జ ంప [jāmpar] n. blouse. ర క. జ గ [jāga] n. place. अ डा. సలమ . జ [jāgli] n. watching or guarding of crops. ా ావ , జ గరణ. నర ా మ దు ం ే జ ఇం ే . Going to the fields at night to guard


జట

జ

the crops - that is called *. ా ప ట పంటలను ా ాడ టక ళ ర ా ా ాల ర ల అంట ర . జ ం - ీ- [jāglīṅg-pī-] vi. to take spells of guard duty over crops. జ ట [jāṭā] n. kind of bean. అనుమ ల . జ [jāṛī] n. grass. घास. గ . జ [jāti] n. caste, kind, sort. जाित. క లమ . జ నూ ా [jānūsā] n. lodging of గృహమ . bridegroom's party. జ [jāmi] ద . జ (మ ా) [jām (marrā)] n. guava tree. జ మ ( ెట ). జ [jār] n. flame, spark, hot coals. జ - [jār-] vt. to trample, tread on. జ వ [jāva] n. kind of porridge. అంబ . జ ా [jāvaṛd-pōṛd] n. morning, before 9 O'clock. జ ా [jāstā] adjl. more, too much, too many. बहत ु . ఎక వ. - - [jingānī-kī-] vi. to live. जीना; जलाना. ా [jivrās] n. animals, living things. जंत.ु జంత వ ల . See: జ . క- -ీ [jīka-sī-] vi. to lean on. ల [jīlā] n. small cattle bell used on the necks of cattle, but also tied to the waist or ankles for ceremonial dancing. ట [juṭṭi] n. 1) frayed end of a rope. ట . 2) the tuft of hair remaining after a head has been shaved. ల [juluk] adv. a little while. ా [juvvā] n. yoke (for oxen). [jūḍā] n. bunch of hair. జడ. [jūḍ] n. shrub. [jūnā] See: ప . [jūnōr] See: ప . జం [jeṇḍā] n. flag. జం . జం [jeṇḍā-pēn] n. flag god.

జం

పఙ

[jeṇḍā puṅār] n. kind of flower. బం ప వ ల . జ [jēvi] n. meal. జ - - [jēvi kī-] vt. to eat, have a meal. खाना, खलना. జవ [jēvun] n. feast. జౖత [jaitūr] n. minor Gond god. జ న [jonnā] n. millet. जोवार. జ న ల . జ [jol] n. saliva. ల . జ -మ - (ఝ -మ -) [johrē-mā(jhūrē-mā-)] vi. to feel sorry, repent. पछताना. జ [jō] corr. if. अगर. జ క [jōka] n. time, occurrence. बार, बारा. మ ం జ కం [mūṇd jōkaṅg] adv. three times.

జ - - [jōkī-kī-] vt. to weigh. జ [jōknē] advl. slowly, carefully, in

measured steps. धीरे . ల ా. జ - - [jōḍī-kī] vt. to join, fold. जोड़ना. జంట ేయ ట. జ -ే మ - [jōḍē-mā-] vi. to be suitable, similar, fitting, proper. జ [jōtā] n. a pad which is tied around the neck of a bullock for plowing. జ ె. జ డ [jōtāṛa] n. beam. ल ठा. దూలమ . జ ా [jōpā] n. compound gate. గల తడక. జ ప [jōpu] n. sleep, rest, snooze. ద. జ [jōrte] advl. with force, loudly, strongly, quickly. జ ర ా.


31

ఝ

-మ -

టట

ఝ ఝ

ఝల

-మ - [jhakkē-mā-] vi. to become

[jhalkā] n. swaying movement (hips) while dancing. ఝ - [jhalk-] vi. to be spilt. ఝ [jhārī] n. kind of bronze vessel. ప జ మ ంత. ఝ [jhār] n. fishing net. ఝ నూ [jhunjūr] adj. dense, thick (of forest). सघन. ఝ మ [jhumka] n. bell (often used on heads of cattle). ఝల [jhuluknē] advl. in short steps, dragging one's feet (in dancing). ఝ ల -మ - [jhūlē-mā-] vi. to swing. डोलना. ఝ [jhūl] n. decorative bullock blanket on which patterns are embroidered. ల 1 [jhēlā] n. the free end of a woman's sari which is worn over the shoulder and wrapped around the back. ల 2 [jhēlā] n. the flower that stands at the top of the maize plant. -మ - [jhomē-ma-] vi. to embrace. [jhōp] n. sleep. नींद. [jhōrī] n. shoulder bag.

very tired, exhausted. ఝ ా [jhagā] n. bloom, blossom. ఝగ ం-ఝగ ం [jhagūṁ-jhagūṁ] adv. onomatopoeic word for glittering, (cat's eyes reflecting, stars shining). ఝ - - [jhaṛī-kī-] vt. to shake off (dust from clothes, or fruit from tree), thresh lightly. ఝడూ [jhaṛūn] post. whole. सारा. ఝ -ే మ - [jhaṛē-mā-] vi. to collapse, wither, fall. ढहना. ఝ [jhaṛtā] n. shudder. ఝ ీ- [jhaṛtā sī-] vi. to shudder (animals have to do this before they can be sacrificed). ఝ [jhaṛpā] n. bamboo mat. ఝ ాసూ [jhaṛpā kāsūr] n. bullock cart with a bamboo mat covering. ఝ - [jhaṛp-] vt. to fan air (for a fire, or to cool someone or thing). ఝ - - [jhalī-kī-] vt. to catch (something) while if falls down. पकड़ना.

ట ట ట ట ట 32

-మ - [ṭakkē-mā-] vi. to be wearied (as in old persons). ం [ṭacpāntā] adv. shining brightly (beam of light). [ṭacpāyō] adv. shining dimly (beam of light). ( ట ి ) [ṭavvē (piṭṭē)] n. Indian roller bird. ాల ిట.

ట

(మ ా) [ṭahkā (marrā)] n. behera

tree. पेड़. ట ం - - [ṭāṅgī-kī-] vt. to hang meat (a sheep or goat in order cut it up into pieces). टाँगना. ట క [tāka] n. crore, one hundred lakhs, (ten million). ట. ట ట [ṭāṭar] ౖకప ల ఇల .


టట

ావ . టబ [ṭēbal] n. table. मेज़. బల. See: ట [ṭēṁ] n. rain drop. ట ం [ṭoṅgī] n. elbow, kneecap. మ ంజ .

ట ట [ṭāṭā] n. vessel made of metal

sheeting. ట ట [ṭāṭī] n. 1) bamboo matting used for walls. తడక. 2) door made of bamboo matting. See: ావ . ట [ṭāḍvā] See: . ట ప [ṭāpūr] n. 1) stick used for making noise to frighten away animals from crops. ధ ం ే కటగంట. See: . 2) cow bell made of wood. ట [ṭārēl] n. churning stick. ట [ṭārō] n. fontanelle, the soft or weak spot on a child's head. త ాలమ . Usually when a baby's hair is shaved, a tuft of hair is left to remain over the fontanelle (weak spot on head). ట ా [ṭiklā] n. forehead mark. ట ా (బ ట ). ట ా మ ద [ṭiklā mudda] n. signet ring. ట ా [ṭipkā] n. spot, blot. చుక . ట -ీ ండూ [ṭiplī-dāṇḍū] n. kind of game. िग ली डं डा. టట ( ట ి ) [ṭīṭrī (piṭṭē)] n. crane bird. ట ం - [ṭuṇḍ-] vi. to stick, be stuck (to clothing). िचपकना. ु .మ క . ట [ṭukṛē] n. piece. टकड़ ట - - [ṭukṛē-kī-] vt. to break into pieces. ట ి [ṭupsi] adj. short in height. ట. See: ల ం . టం - [ṭeṇḍ-] See: ెం - . ట ా [ṭeppā] n. cloud. बादल. ఘం. ట ీ ( ) [ṭepsī (mīn)] n. kind of fish (flat). బ డ పరక. ట [ṭēḍpā] n. wooden peg used for snares.

ట ం ా [ṭoṅgrā] n. knee. घुटना.

ట ా

ా - ల.

ాల ,

ా ే( ట ి ) [ṭoksā vāḍē (piṭṭē)] n.

ి . wood-pecker. వడ ట ట ఙ [ṭoṅāl] adj. tallest. ఎత . See: ెఙ . ట ఙ ( ిట) [ṭoṅāl (piṭṭē)] n. stork bird (lit. tall bird). ట ట [ṭoṭṭē] adjl. female of animal. ఆడ . ట [ṭoḍḍi] See: . ట ీ [ṭoplī] n. basket. टोकर . గ ల, గంప. ట ీ డత ర త ే మంతం . They are bringing 'hirp'-fruit from the forest in baskets. గ లలల అడ నుం ఇప ప ల స ె ు ర. ట [ṭovrī] n. small earthen pot which is used to make a lamp 'diva' for 'pooja'. ట సూ [ṭosūr] adj. thick, fat. मोटा. ొడ . ట ట [ṭohṭuṛi] n. a musical instrument made of bamboo which is hit with a stick. ధ ఇ ే బ ంబ ా ద ం. ట ం [ṭōṇḍrī] n. tondla vegetable. ొండ ాయ. ట [ṭōkrē] n. 1) eggshell. 2) shell of crab. 3) stone of fruit. ట ట [ṭōṭkā] n. turai vegetable, sponge gourd. ర ాయ. ట [ṭōḍmā] n. point where stem joins fruit. . ట ి [ṭōpi] n. hat. टोपी. ట .ి ట [ṭōyī] n. stone of fruit (used primarily for mangoes). See: ే.

ఠ ా ా [ṭhāvā] n. leg of a bed. ావ [ṭhāvuk] n. knowledge. ె యడం. Gondi - English – Hindi – Telugu

33

డం

డమ

డ డం

[ḍaṇḍāri] n. Gond ritual song and dance. నృత బృందమ . డండ [ḍaṇḍug] adj. good-for-nothing. డండూ [ḍaṇḍūl] n. good-for-nothing person. డ -మ - [ḍakrē-mā-] vi. to roar. दहाड़ना. డగ [ḍagūr] adj. big. बड़. ద. డగ ఆ- [ḍagūr ā-] vi. to grow up. డ ా [ḍaggārī] n. male samba. దు ి . డ [ḍap] n. tambourine shaped drum. డప . డ ా [ḍapkā] n. falling stone trap (used to kill small animals such as rats and birds). फंदा. క తంతం. డబ [ḍabbā] n. container. డబ . డ [ḍarḍī] See: ద . డ ా [ḍavrā] n. grass-pulling tool attached to bullocks like a plough. ాప న ా జ ఆ ె డ ా ాం ే . When grass comes between the cotton they make use of the *. ప ల గ ల న గ ంట క ట ర . డ ా ం - - [ḍavvāriṅg-kī-] vt. to make fun of. ండ [ḍāṇḍa] n. handle, shaft (of tool such as an axe, or digger). ం ె [dānde] వదు. ం [ḍāṇḍ] n. compensation. ర మన. ం [ḍāṇḍvī] n. barber. మంగ . See: మం ా . ా [ḍākā] n. heel. एड़ . [ḍāṅuṛ] n. a horizontal pole used to hang clothes on while drying. దం ెమ . [ḍāṭ] adjl. much, many. बहत ु . [ḍāri] n. pulses. పప . ల [ḍālā] n. basket. टोकर . గ .

34

[ḍāv] n. time or turn to cast or play. बार, बारा. [ḍiḍḍi] n. backyard. ఇల చుట సలమ . బ [dibbal] బ రగల ాడ . [ṛiyōr] n. young man. య వక డ . డం ి య దు ట ం ె ం ే . Having gathered (everything) together for 'dandari' the young men go to a different village in order to పడ చుల ఊ dance. దం ళ చు ర. య [ṛiyā] n. young woman. య వ . మ న బ ల యం ాటంతం . The young women make the wedding platform. ం పం , గ ల ె ఆడ ార ార . ల - - [ḍillal-kī-] vt. to loosen something that is tight. వ [ḍivral] n. fisherman. मछुआ. ేపల పట ాళ . See: య . [ḍivvē] n. kerosene lamp. िचराक. See: . ా [ḍīvā] n. earthen oil lamp. పమ . డ ం - [ḍuṇḍ-] vi. to burn. जल गया. డ ండూ - [ḍuṇḍūs-] vc. to burn. जलाना. డ డూ [ḍuḍūs] n. dust. धूल. దుమ . డ ే [ḍuḍḍē] n. young of a buffalo. బ బక . డ డ [ḍuṛma] n. cattle bell. ధ ఇ ె ఇత గంట. డ - - [ḍubī-kī-] vt. to sink, drown. డ బ-మ - [ḍubē-mā-] vi. 1) to sink, drown, set (of sun). 2) to make a loss (either on an investment, or a loan to someone). డమ [ḍumāl] n. uncovered head. ర మ ల ల ాడ . దగ తల ొ


డ

ా

ో య

ా డ మ ఇం ే . Those that don't tie/cover their heads and worship at their god are called *. ేవ దగర దండం టటప డ తల ాగ కట క ా బ తల అంట ర . During worship, it is expected (and usual practice) to cover one's head (hair) with a scarf or handkerchief. డ ా [ḍummērā] n. 1) partially ripe fruit. ఇప ప వ . 2) mahua flowers that have just fallen down from the 'hiruk' tree. డ ా [ḍurḍā] n. dust. धूल. దూ . డ ల [ḍullē] n. grain store. గ . See: ి .

డ డ

[ḍuvāl] n. tiger. बाघ. ప . [ḍuhkī] n. bamboo fish trap. ెగ [ḍeggal] n. parrot. ామ ల క. See: ా . ెఙ [ḍeṅāl] adj. tall, high. ఎత . ెఙ బ ట [ḍeṅāl boṭṭā] n. middle finger (lit. tall finger). ెబ [ḍebṛā] n. sweet made from water and cooked rice. ెమ [ḍemmā] adjl. left. ఎడమ. ెమ ే [ḍemmā keydē] n. on the left hand. ెమ ా [ḍemmā kāk] adj. on the left hand side. ె [ḍerī] n. pole (vertical). గ ంజ. ెర [ḍerka] n. belch. ేను . ెర - - [ḍerka kī-] vi. to belch.

ా

ె

- [ḍehk-] vi. 1) to jump. उछलना.

దునుక . నన ె మం . I am jumping. ను ఎగ ర చు ను. 2) to bubble while boiling. 3) to beat (as in a person's heart or pulse). హ ె [dehṛa] n. mud. బ రద. ేం ే [ḍēṇḍē] n. stalk. ొ [ḍokke] n. lizard. ండ. క దూ ొ [kudūr ḍokke] n. house lizard (usually found within houses). బ . త ా ొ [tarās ḍokke] n. snake-like lizard (usually found outdoors, under stones, logs etc.). ొ [ḍoggi] adj. old (of cattle). पुराना. మస ప వ. ొ [ḍoḍḍi] n. open-roofed enclosure for animals. ప వ ల ాక. ొ ొ [ḍoḍḍo] n. pit. गत. బ ంద. ొ [ḍoppo] n. cup or bowl made of leaves. ొబ [ḍobbal] adj. fat, plump, chubby. मोटा. ొడ . ొహ [ḍohūn] n. 1) water mixed with chaff, etc given to animals for drinking. 2) a wooden tub for holding water given to animals. 3) food scraps fed to cattle. ొహ [ḍoho] n. deep pool in a stream. మడ గ . ో ా [ḍōkā] n. mind. మనుసు . ో ెర (మ ా) [ḍōndera (marrā)] n. kind of tree. జ ( ెట ). ోబ [ḍōbrā] n. 1) a hollow space or cavity that birds, and insects can live in. 2) fireplace, brazier. చ మంట ట. ో య [dōriyal] n. beast. ప వ .


35

ఢ - -

తమ

ఢ ఢ - - [ḍhaglī-kī-] vt. to push. ढकेलना. ఢ - [ḍhay-] vi. to jump, leap, hop. ఢ

'demsa' dance. ా ప ట ెమ నృత మ ే ార . ే ా [ḍhēklā] See: ె ా. ో ాల ం [ḍhōkālūṁ] n. the hot season, - ాల ం. summer. ఎండ ాలం. See: ోక ం [ḍhōkūṁ] n. vulture. िग . ాబందూ. ో ా [ḍhōrkāl] n. man who tends cattle. ప వల ప ాడ . ో [ḍhōrke] n. woman who tends cattle. ో [ḍhōl] n. large drum. ో [ḍhōlkī] n. small drum. ో ా [ḍhōlkyāl] n. drummer, person who drums.

उछलना. [ḍhahki] n. a small double-sided

drum. ఢమ ర . [ḍhās] n. big jungle fly. ఢూట [ḍhūṭī] n. fish basket. ెం [ḍheṇḍkī] n. back, trunk. पीठ. శ ర నుక గమ . ె ా [ḍheplā] n. clump of earth (as in soil). ెమ [ḍhemsa] n. kind of dance. నృత మ . ల ట నర ెమ ందం ే . On the third marriage day night they do the

త త ా [takkā] n. elder sister. అక . త [takdīr] n. luck. అదృషం. See: న ీ . త [taklīb] n. difficulty. क ठनता. కషం. త - [tag-] vi. to last, wear well. త [tagtōr] vi. to become weak. दब ु ल.

మ న ే జర ి త . After fever, the man became a little weak. మ ి జ రమ వలన గత డ . తఙ ా [taṅōrāṛ] n. wife's elder sister. త మ [taṅmarī] n. grandson. డ క మ ర డ మన డ . త య [taṅmiyāṛ] n. granddaughter. డ క త ర మన ాల . తఙ -మఙ [taṅṅāṛ-maṅṅāṛ] adv. hurriedly (work not done well). ప ఆశ గ ేయ ట. తఙ [taṅṅē] n. spouse's elder sister; elder brother's wife (used only with 36

reference to second and third persons). వ న. త - [taṭ-] vi. to get stuck (choke on food, or clothing gets caught on a protruding object). త [taṛākī] n. liver. ారమ . త [taṛāyī] n. dam. ెర వ . త - [taṛī-] vi. to think, occur to mind to come to mind. सोचना. త ెంజ [taṛen̄jāl] n. wolf. भे ड़या. ేల . త [taṛ-key] n. palm of hand. See: అసూ . త - ా [taṛ-kāl] n. sole of feet. త [taṛmi] n. fire. आग. అ , ప . త [tanvā] pron. his own, her own. త -త [tanvā-tanāy] pron. by oneself. తమ [tamma] n. copper. ా .


తమ

-ఆ

న

తమ

-ఆ [tammuk-āki] n. tobacco leaf.

తమ ఆ ం మం . He is selling tobacco. ఆయన గక ఆక ల అమ త డ. తమ [tammur] n. younger brother. తమ డ . తమ - య [tammun-korīyāṛ] n. ర. younger brother's wife. తమ త -త [tammō-tammok] pron. reflective pronoun - themselves. తమ [tamva] pron. their own. తమ -తమ [tamva-tamāy] pron. by themselves. తయ - - [tayār-kī-] vt. to make ready. డం ర రం ా ర ాట తయ ం ే . The relatives of the Dandari (dancers) get water ready in order to wash their feet (lower legs). దం ల చుట లక ాళ కడ గ టక ళ ఉంచు ర . తయ -ఆ- [tayār-ā-] vi. to be ready. తయ [taylā] n. bag. झोला. సం . తర-తర-ఆ- [tara-tara-ā-] vi. గజ గజ వణ ండ . త ా [tarās] n. snake. साँप. ామ . త ా - ొ [tarās-ḍokke] See: ొ . త - [tar-] vt. to bring. लाना. ెచు ట. త - [targ-] vt. to climb. चढ़ना. -త [- tarsō] post. amongst. ట. తల [talūr kor] n. young hen, pullet. త - [talk-] vt. to beg, ask for. అడ గ ట. తల [talla] n. head. िसर. తల. తల- ం [talla-nōntā] n. headache. తల-వ [talla-vaḍḍā] n. south. द ण. తల [talvār] n. sword. अिस. త - [task-] vt. to scrape. త - [tah-] vt. to raise the position something. - [tāk-] vi. to walk, be in progress. నడ చుట. మ న ట మం ే . The man is walking to the

market. జనమ అంగ ల నడ చుక ంట ఉ ర . క - [tākūs-] vc. to drive, to lead. చుడూ ాం ి క సం ే . They hold the little boy’s hand and lead him along. న ిలలను ేత ల పట న ి ార . క ా [tākūsvāl] n. beater (when hunting). [tāgṛī] n. plate used in weighing scales. త ా , సు. See: ా .ీ (మ ా) [tāṛi (marrā)] n. a very tall palm tree from which country liquor is extracted. ట ( ెట ). -క [tāṛi-kal] n. palm liquor. [tāḍī] n. ear-ring with bells. - [tāḍ-] vt. to burrow. - [tāṛk-] vt. to scratch. नोचना. క ట. [tāḍvā] n. chin. ठु ड . గద గమ . గ ఆ ె మ ం ఇంజ ియం ే . Having done wrong they ask for forgiveness and hold (stroke?) the chin. తప అ ే మ పన అడ గ త గడం పట ర . The guilty party holds/strokes the chin of the non-guilty party as they plead for forgiveness. [tātō] adjl. fresh food or water (not used for fruit). ద [tādal] See: ద . ో [tādō] n. father's father. ( యన తం ..). బ వ బబ ో ఇంత . Father's father is called *. న తం అంట మ . ో-బ బ [tādō-bābāl] n. ancestors (pl.). ప కల. -మ య [tād-murīyāl] n. elder brother in law. బ ద - మ య ఇంత . The wife's elder brother is called *. ఇల అన దమ లను, బ వ, బ మ అంట ర . న [tāna] pron. her, its. ఆ . న [tānari tōṛī] See: ా .


37

ి

ి

త మ

[tān pirnē] n. four days from now, (or possibly even later). ఎల ం . ా- ా- [tāpṛā-pā-] vt. to slap. [tār] n. 1) wire. 2) web of a spider. ాల గ డ . 3) instrument string. ం [pensiṇg tār] n. fencing wire (usually barbed). - [tār-] vt. to spread something out (blanket, paper, etc.). [tāli] n. pail, jug, tumbler. మ ంత. ా [tāvā] n. earthen frying pan. నం. [tāvī] n. iron frying pan. నమ . - [tāv-] vt. to dish up, spoon out. క ి గం న సుఖు ే వం ే . 'dhal' is dished out of the pot with a ెడ spoon/ladle. క రను గం నుం ార . [tās] n. furrow dug along by the plough. - [tāh-] vt. to raise, lift. उभारना. క [tikal yēr] n. clean water. భ న ర. ా (-జ ) [tikāḍī (-jāṛi)] n. kind of grass from which scented oil is extracted. ం [tiṛīn̄j] n. claw, nail. ర . ం ం న ాన - ా కంతం . Girls put nail polish on their fingernails. అమ ల ర ళక ంట సుక ంట ర . [tittī] See: . - [tin-] vt. to eat. खाना, खलना. నుట. [tinnā] adjl. right. दा हना. క . ే [tinnā keydē] adj. on the right hand. క ే . ా [tinnā kāk] adj. on the right hand side. ప [tīpūn] n. seed drill. ప ేజన , య దం ే . 'jowar' and soyabeans are sowed using a *. మ డ ాళ ల గడ జ న త ల ట ర. 38

(మ ా)

హత [tiri hattar] num. seventy-three.

ितह र. - [tirī-] vi. to turn. मुड़ना. ర [tirūs] vc. to cause to turn. मुड़ना.

ంద జ న ద ా బం ర ీ ి జ న ం టండం ే . Having made the bullocks go around on the 'jowar' heads at the threshing place, they remove the 'jowar'. ఎడను జ న ె ల కట బం ంప ర . ర ా [tirupān] num. fifty-three. ितरपन. ర ా [tirusāṭ] num. sixty-three. ितरसठ. [tirēcālīs] num. forty-three. ततालीस. - [tiv-] vi. to break off while cutting. तोड़ना. వ - [tivūs-] vc. to break off while cutting. तोड़ना. [tisrō] adj. third. ितहाई. - [tih-] vt. to feed. खला. క [tīkūr] n. kind of fly (wasp, or hornet). ా [tīkyā] n. mustard seed. राई. See: ర. [tīj-bīj] n. thunderbolt. ిడ గ . ర [tīrūnī] n. a blackish centipede. జ . [tīr] n. kind, sort. कार. ర ాల . [tīr-tīrknā] all kinds of. అ క ర ాల . మ గ న అటం ే . For weddings they cook all kinds of food. ం ల రకర ాల వంట ాల ే ార . - [tīrp-] vt. to sift, removing small stones from rice. [tīs] num. thirty. तीस. మ ౖ. త ం - [tuṅg-] vt. to do. ెయ ట. త డూం [tuṛūṁ] n. drum. డంక. త [tuṛkāl] n. Muslims. మ ిం ాడ . త - [tut-] vt. to suck. चूसना. త -బ ే [tuttāri-beḍḍē] See: బ ే. త మ (మ ా) [tummā (marrā)] n. babul tree. पेड़. త మ ( ెట ). acacia arabica.


త

(మ ా)

త

(మ ా) [tumri (marrā)] n. ebony

( ెట ). diospyros tree. पेड़. త tomentosa. త మరతం ఆ ం , చుటం ం ే . They make 'beedis' and leaf-pipes from the leaves of the * tree. త ఆక ల ల తయ ర ే ార . త ా [turrā] n. blowing horn. ఊ ె మ . త (మ ా) [tulsi (marrā)] n. sacred Tulsa tree. पेड़. త ( ెట ). బహ ( ందు) త త మరత ప జ ం ే . Daily, after Brahmins (Hindus) take bath, they worship the 'Tulsa' tree. ందువ ల ా నం ే ి త క ను ( ెట ను) ప ార . త ా [tuvāl] n. towel. త ాల. త - [tuhk-] vi. to sneeze. छ ंकना. త - [tūḍ-] vi. to blow away. త డూ - [tūḍūs] vt. winnow. త ం [tūrin] n. kind of lentil, pulse. కందుల . cajamus indicus. త - [tūr-] vi. to spill, drop. త - [tuh-] vc. to cause to spill, drop. త - [tūs-] vt. to share, divide. ెం - [teṇḍ-] vt. to take out, remove, draw (water). िनकालना. య డమ . See: టం - . ె [tegtōr] vi. to get ready. दब ु ल. ాయ ాట ె . He is getting ready to hit him. ఈయన ఆయనను ట ె ం డ. ె - [terī-] vt. to open. खोलना. ెర ట. నన ావ ె మం . I am opening the door. ను తల ప సు ను. ెర - [terūs-] vc. to fight, quarrel. लड़ना. ఉం బ మ న బ ెర . One woman and man fought much. ఒక మ ి ఒక ఆడ ఆ ల టడక ర. ె - [ter-] vt. to pull out, uproot. ీక . క - ె - [kasnē-ter-] vt. to uproot something.

క -క - ె - [kas-kas-ter-] vt. to uproot

many things quickly. స క -క ెరం ే . They uproot the క లను ందర channa plants. శనగ ందర ా ార . ె - [terg-] vt. to climb up, mount. స మర ె ే . They all ె ౖ climbed up the tree. రందర ట ఎ ర. ె (జ ) [tervī (jāṛī)] n. kind of grass, the root of which is a fragrant bulb. cyperus rotundus. ె ఙ [telṅāṛ] n. south. द ण. ె - [teh-] vt. 1) to rouse from sleep. ల ప . 2) to revive to life. 3) to build. ె [tehtīs] num. thirty-three. ततीस. ె - [tehc-] vt. to clean rice or lentils using an open-ended basket. ే [tē] attr. emphatic particle. ే [tē] corr. if. अगर. ేక (మ ా) [tēka (marrā)] n. teak tree. पेड़. టక ( ెట ). tectona grandis. ే - [tēd-] vi. to rise, get up, fly up. ల మ . ేదూ - [tēdūs-] vc. to raise, cause to rise. उभारना. ే [tēnā] pron. her, its. ఈ . ే ా [tērā] num. thirteen. तेरह. ీక . - ే [- tērī] attr. (so)ever. ే [tēr] attr. also. भी. క డ. ే [tēr] corr. although. य प. - ే [- tēr] clitic. 1) than. 2) even though (used after a past or negative conditional form). ే ా [tēryā] n. bitter gourd (looks somewhat like a cucumber). ోస ాయ. ే [tēvīs] num. twenty-three. तेईस. క -బం [tokkuṛ-bandā] n. a children's game. బండ. [toḍḍi] n. beak, mouth. ర . ం - ా- [toḍḍiṇg-vā-] vi. the tonsils (pl.) have come.


39

ో ో

య (మ ా) [tōyā (marrā)] n. glomerous

[tottōr] adj. past, former, earlier, old man. మ సలయ . త [totta] n. old woman. पुराना. కల. త [tottūr] n. ancestors. ప ల [tollē] adjl. first, previous, earlier. ప ర ం. ల -జమ ే [tollē-jamānātē] advl. in earlier or ancient times. ప ర మ . - [toh-] vt. to show, point out. दखाना. చూప మ . లం హ [nelēn̄j tohta] vi. the moon appeared. దు ా లం ాం బ ం ే . When the moon appears during the 'duradi' festival the boys make a noise while tapping their lips. దు ా పండ గ చందమ మ క ిం ం ిలల అల ే ార . హ బ ట [tohval boṭṭā] n. index finger (lit. the finger that shows). [tōkōr] n. tail. पूछ ँ . క. - [tōc-] vt. to carry on head. [tōḍī] n. dry earth, ground, clay, or mud. िम ट . మట. ొ [- tōṛo] ppnl. with. డ . - [tōṛg-] vi. to be spilt.

( ెట ). ficus fig tree. पेड़. glomerata. - [tōy-] vi. to swell. सूजना. ఉబ డమ . ట [thōyṭal] adj. talkative. క లమ ర. - [tōr-] vt. to scoop liquid in order to transfer to a different container. ల-ప [tōla-puṛī] n. rash, hives. ల- ప ఆ ె ం ో బ దదూ ాంత. After getting rash many itchy spots appear on the body. లప అ ే శ రమంత క ల అవ . An itchy skin eruption characterized by weals with pale interiors and welldefined red margins; usually the result of an allergic response to insect bites or food or drugs. ల [tōlē] n. tortoise. See: ా ; . [tōl] n. skin, hide, bark. खाल. ల , చర మ . ెయ [treyānsī] num. eighty-three. ितरासी. ే [trēnov] num. ninety-three. ितरानवे.

థ థ

40

[thaṛī] n. place at a river where there is always water (used for immersing idols). ను థ ే ం ే (ఉ : జంగ బ , మ ). In order to immerse the gods they go to the *.

(e.g. Jangubai, Bheemal). ేవ ళ ను ా నమ ె ంచ గంగక సుక ళ ర . See: క ా . ో ో [thōṛō] adjl. some. कुछ.


దం

ద దం

[dan̄cvāl] n. 1) pain, ache. 2) person threatening to hit. దం [daṇḍāri] See: డం . దం ెడ [danḍeḍa] n. wreath. దండ. దం [daṇd] n. arm. ఆయ ధం. దం -ఖ ే [daṇḍ-khaṛē] n. upper arm bracelet. దం ో [daṇḍōs] n. greeting. नम कार. ాణ ాజ దం ో ంత. The queen greets the king. ాణ ా క వందనం ే ిం . దం ో - [daṇḍōs kī-] vt. to greet. దం [dandā] n. work. काम. ద - [dak-] vi. to remain, survive, be spared. बच गया. దక - [dakkūs-] vc. to cause to remain, save. దడ ఙ- [daṛuṅ-] vi. to be cold (of weather), when the heat recedes. ద [daṛmi] n. shade. छाया. డ. మర మర బ ద మందంత. Below the mango tree is nice shade. మ ెట ంద మం ా డ ఉంట ం . దదూ [dadūl] n. spot that appears after being stung by an insect. నుల ం క ె ం ో బ దదూ ాంత. Having been bitten by mosquitoes many spots come on the body. ోమల క ట ే శ రమంత క ల వ ా . ద [dab] adj. quiet, silent. గమ గ. ద [darḍī] n. bank, embankment, house foundation. ఒడ . డగ ి ా ె ఊస ద ం ంత. Having rained much the flood (water) goes to the top of the embankment. ద ాన ప ే ాగ ఒడ ండ పవ సుం .

ద

[dal] adj. thick (used for flat things). मोटा. See: ర . ద - - [davṛī-kī-] vi. to get lost. ద ా [dhavral] adj. white. सफ़ेद. ెల ప . ా ితం ా దవ మందంతం . The pages of a notebook are white. ట ప సకమ ల కమ ల ెలగ ఉంట . ద ీ [dastī] n. handkerchief. ద ీ, ే గ డ. దహ [daha] num. ten. दस. ప . ద [dahān] advl. thus, in that way. ద ...అ . . . [dahān . . . ahān . . .] advl. like . . . like . . . ద [dahī] n. curds. ర గ . ద - [dah-] vi. to rise, go up (as in waves). - [dā-] vi. to go. పద. See: -. ండ [dāṇḍa] See: ండ. [dāṭ] See: . [dāḍā] n. jaw. దంతమ . [dāḍī] n. beard. గడమ . తడ [dātaṛa] n. rake. [dāt] ppnl. like, resemblance. ద [dādal] n. elder brother. అన . [dādrā] n. lower abdomen. న [dāna] n. grain. ంజ. -ి బ ే [dāpi-beḍḍē] See: బ ే. ప [dāpkūṛ] n. part of cart holding body to axle. - - [dābī-kī-] vt. to press with great force. दबाना. [dāmṛī] n. rope for leading or tying up cattle (halter). తనుగ . మ ర క ట గ ొహం ే . Cows are tied to the stake. ఆవ లను క టలల కట ర . [dikṛī] n. sari tied in such a way (between legs) that enables ladies to work more comfortably. ర. ట


41

య

ో ా

యబ జస ం ండంతం . In villages Koya (Gond) ladies usually wear local saris (a regular sari but ల మం worn differently). ఊళ ల ఆడ ాళ రల కట ర . య [diyya] n. day. दन. . ా [dirmān pōṛd] n. the time of sun rise. ల ా [dildāryāl] adj. generous. ా (-మ ) [dīvāṛi (-mahinā)] n. month 7 of the Gond year (SeptemberOctober). [divos] n. day. दन. నమ . - [divs-] vt. to tread down, trample. - [dis-] vi. to appear, seem. ...ఇ . . . [dihin . . . ihin . . .] advl. like this. [dīṛi] n. interest rate. అప . ా- [dīrā-] vi. to wait a while, or stop. ఆగ . బగ ం ? ా, నన ాం . Where are you going? Wait, I also will come. ఎక ళ త వ ఆగ ను క డ వ ాను. డ [dīsōṛa] n. lampstand. పమ ాండ . దు ా [dukān] n. shop. दकान . దు ాణమ . ु దు -ల - - [duk-lāvī-kī-] vi. to work hard. దు [dukh] గమ . దుడ [duṛma] See: డ డ . దు [duniya] పపంచమ . దు ా [dupāri] advl. at midday, in the afternoon. మ హ ం. ే దు ా దు ా ఆ ె సుట ం ే . In summer, after midday comes the field workers (including equipment and oxen etc.) take a break. స ల దు ఎ ఎం ెక ౖ ే మ హ ం గ ప ట ర. దుప [duppa] See: మ . దుబ [dubba] n. dust, dirt. धूल. దుమ .

42

దుబ -దుబ -ఆ- [dubba-dubba-ā-] vi. to

be completely burnt up, reduced to ashes. దు [dummē] n. necklace for religious purposes (c.f. prayer beads). దుర - - [durūst-kī-] vt. to cure a disease. దు [durnāgi] n. kind of snake. న శ రమ గల షప త న ామ . దు - [durs-] vt. to insert, push in, fit in, to thrust. దుల [dulāl] n. wooden cross beam of దుల తగ ఊక house. దూలమ . ొహం ే . We tie a swing to the wooden cross beam in the house. ఇంట దూలలక ఉయ ల కట ర . దు [dusro] pron. second, another, next. दसरा ू . దూ [dūdī] n. wool off fruit of 'savri' tree used for fire making with 'cakmak'. దూ (మ ా) [dūdī (marrā)] n. silk-cotton tree. eriodendron anfractuosum. దూ ో [dūdō] n. breast of woman. तन. ె ే [deṛē] n. plate. ే [dēgō] n. eagle, hawk. ేగ ట ి . ే [dēnā] n. ritual song. ే ా [dēvārī] n. village priest. ప జ . ొం - ం -ఆ- [doṅg-diṅg-ā-] vi. to dangle. लटकना. ొబ [dobbā] See: . ొ - [dos-] vt. to lay (eggs), put down, apply. ొహ [doha] v. lash, bind, tie together. కట . ొ - [doh-] vt. to tie, attach, bind. लगाना. ోం- ోం-ఆ- [dōṁ-dōṁ-ā-] vi. to be completely destroyed. ో ె [dhōtre] n. 'dhoti' (cloth worn by males, wrapped around waist). ోవ . ో ా [dōrnā] n. seeder.


ధ

- ఆ-

న

ధ ధ

ధుం

-ఆ- [dhaknē-ā-] vi. to be shocked (by

[dhundāṛ] n. storm. ా ాన. వ , గ వ , వ , ి , ే ధుం ఇం ే . We call the wind, thunder, lightening, and rain a storm. ఉర మ ల , ర ప ల ాన, జ ర ా ఉన త ా అంట ర . ధూ ా1 [dhūrā] n. boundary. नाका. ా ట ా ధూ ా ాటం ే . Having divided a plot of land a boundary is put down. ేను పం ెటప డ హదుల ార . ధూ ా2 [dhūrā] See: గ. ధూ ా (-మ ) [dhūrāḍi (-mahinā)] n. month 12 of the Gond year (FebruaryMarch). ె య [dheṛiyā] See: ె ే. ేం ే [dheṇḍē] See: ేం .ే ోబ (మ ా) [dhōbē (marrā)] n. kind of tree. पेड़.

bad news, etc). ధ య [dhaṛiyā] n. plate for eating from. పల మ . ధ [dhaṛī] n. mountain path, steep upward slope. ధ ే -మ - [dhaṛkē-mā-] vi. to beat (heart). ధన ా [dhanvān] n. rich man. ధనమ గల ాడ . ధ [dhani] n. donor. త. ధ [dhan] n. wealth (often specifically meaning 'wealth in cattle'). धन. ధనమ . ధ [dhankā] n. stroke. ధ ా [dhapkā] See: డ ా . నూ [dhānūḍī] See: ా . బ [dhābā] n. roof. छत. ా [dhāvān] n. herd of cattle tethered together by rope. See: నూ . ర [dhirya] n. courage, daring, brave. ह मत. ైర మ .

న న ా [naksā] n. drawing. నగ [nagūr] n. city, town. शहर. పట ం. నఙ [naṅā] adv. earlier. నట [naṭpē] adj. middle in terms of order

of occurrence. మధ ాడ . న [naṛī] n. waist, barrel (of gun). कमर. నడ మ . న -పట [naṛī-paṭṭā] n. waist belt. న - [naṛī-] vi. to swim (humans). ఈత. న [naṛ] n. bug.

నడ ం [naḍḍum] adv-ppn. centre in terms of

location, in between, among, in the middle (of). నడ . నడ ం [naṛvan̄j] n. earthworm. ాన ామ . నడ గ త ా ొ ీ ియం ే . We put an earthworm on a hook and catch fish. ాన ామ లను ాల త ం ేపల పట ర . See: ండ . న [natnī] n. nose stud. న నం బ న ం రంతం . In villages the ladies put nose studs in


43

నదూ their noses. ామలల ఆడ ార మ క క మ క ప ల ట క ంట ర . నదూ [naddūr] n. a look, or glance. ट. దృ .ి నదూ - - [naddūr-kī-] vt. to glance, look briefly, 'keep and eye out' for something. ఇ బ ా , ాట నదూ - ం. If someone comes here, ఎవ న keep an eye out for me. ఇక వ ార రక గ చూడ . నన [nanna] pron. I. ను. న - [nam-] vi. to break, be broken, snap a rope. तोड़ना. న - [namīs-] vc. to break. तोड़ना. నర [naruṁ] adj. soft. कोमल. తగ. నర - [narum-] vi. to sleep. सोना. ద . కట నర మం The girl is sleeping on the bed. అమ మంచం ౖ ద త ం న ా [narkā] adv. at night. ా . న ా -ప ం [narkā-paṛiṅg] advl. all night long. చుడూ - డగ న ా - ప ం నర ం ే . Everybody (lit. small and big) sleeps all night long. న ల , దల ాతంత ద ర. న ీ [nasīb] n. luck. See: త . న 1 [nas] n. snuff. న 2 [nas] adj. brown (the colour of snuff). న -ప [nas-panne] n. kind of small brown toad. న - [nah-] vt. to make wet. ం -ే మ - [nāndē-mā-] vi. to live. जीना. ం - [nānd-] vi. to get wet, become wet, to be soaked. - [nāk-] vt. to lick. चाटना. మ ర ియ కంత. The cow is licking the calf. ఆవ దూడను క త ం . బ [nāgōbāl] n. a snake God worshipped by Gonds; a temple of this God is in Keslapur which is situated at about 30 kilometres from Utnoor. గ ేవ ర. 44

-త ా

[nāg-tarās] n. cobra snake. టస नाग. గ ామ . పంచ ( య ం) త ా న ప జ ం ే . On the 'panchami' festival day everyone does cobra snake worship. పం అందర గ ామ ను ప జ ే ార . [nāṭ] n. log. [nāḍī] adv. tomorrow. ప . ే [nāḍē] n. a measure. య ం-త ా [nāyuṁ-tarās] See: -త ా .

ఙ

[nāyṅāl] n. plough, ploughshare. हल. గ . ా ఊ ే ఙ ాం ీంత. In order to plough the field a ploughshare is used. ేను దును టక గ ప సుం . చ [nāycal] n. dancer. ా [nārāj] adj. displeased. - [nārī-] vt. to drill. ( ర ) [nārī (nārū)] n. leech. ( ) [nārī (mīn)] n. a kind of fish that has a razor-like like back. ేప.

[nārēl] n. coconut. ना रयल. బ ాయ. ర టస హన ంత గ హం ే . On the 'pora' festival day everyone breaks a coconut at the Hanuman (temple). ల ల పండ గ న అందర


అంజ య గ ల టం ాయ ట ర . This happens in the morning, whereas the offering of food happens in the evening of the same day. See: ఖ బ. (మ ా) [nārēl (marrā)] n. coconut tree. బ ( ెట ).

[nār] n. village. गाँव. ామమ . - ట (- ట ) [nār-nāṭē (-nāṭēn)] advl. from village to village. ట [nāṭna] n. villager (nm.). ట [nāṭnōr] n. villager (m.). మ న మ ట . That man is our villager (of our village). ఆయన మ ఊ మ ి

[nāluṅg] num. four (nm.). चार. లగ. [nālvīr] pron. four (m.). चार. [nālli] n. ditch, trench. ग ढा. వ [nāva] pron. my, mine. . వ [nāvkari] n. service. नौकर . ఉ ో గమ . ం - [nind-] vi. to be full. - [nit-] vt. to be standing. త - [nitūs-] vc. to put standing. కట అ త సం ే . The bed, having fallen over is put standing. మంచం ప ే ల ప ర . [ninnē] adj. yesterday. న .

లం

- [nip-] vi. to rise, to stand up. ప

- [nipūs-] vc. 1) to raise, put

standing, to make erect. उभारना. 2) to cause to stop (a moving vehicle). [nimme] pron. you (s.). ర , వ . [nimmeṭ] pron. you (pl.). [niy] n. oil. तेल. నూ . ా [pāl-niy] See: ా . గ [niy gaḍḍā] n. part of the honeycomb where the honey is. ర - [nirū-] vi. to burn, light. जलना. ర - [nirūs-] vc. to burn, light. जलाना. స డ ె ాత ర సం ే . In the morning we light fire in the fireplace. దున ల అ ే ార . - [nil-] vi. to stand, to rise. खड़ा हो. ల ండ . ాం కల కర ం మం ే . The boys are standing beside their cycles. ిలల ౖకల పకన లబ ఉ ర . ల - [nilūs-] vc. to put standing, to stop. [nivōd] n. food offering. ౖ ద మ . ర ట హన ంతన ా ం ే . On the 'pora' festival day they bring a food offering to the Hanuman (temple). ల ల పండ గ అంజ య ౖ ద మ చూప ర . This happens in the evening, whereas the coconut breaking happens in the morning of the same day. -మ - [nivṛē-mā-] vi. to be ready. తయ న . - - [nivṛī-kī-] vt. to make ready. - [nih-] n. to fill. भर. నల హం ే . They are filling water at the tap. ర నల దగర ళ ంప క ంట ర. [nīṛāl] adj. dark blue. नीला. రంగ . [nīṛ] n. kind of deer or antelope. [nīrē] adj. last year. గత సంవత రమ .


45

గ [nīr] n. ash. బ ద. వ [nīva] pron. your (sg.). तव. . ను ా [nuksān] n. destruction. नाश. న. ను [nurme] సూ నుల [nulkā] n. webbing for bed. కట డ నుల ే స యం ే . They weave the webbing for/on the bed. మంచంను నుల అల ర . నుల [nulpē] adv. during the evening, after the sun has set. ాయంతం. నుల [nullē] n. mosquito. ోమ. నూం [nūṅg] n. sesame. నువ ల . sesamum indicum. నూ [nūṛī] n. the powder that is produced by woodworms in wood or weevils in food. బ ంతప ర గ . నూ [nūr] num. hundred. వంద. నూ [nūl] n. thread. దరమ . నూ ి [nūsi] n. insect rust on plants, weevil. నూ ి. ం [neṁ] adv. straight. सीधा. జనమ గ. - [neṭk-] vt. to cut down (a tree, or grass), split (wood). త [nettūr] n. blood. ख़ून. రకమ . [ney] n. dog. कु ा. క క .

ోం [ney noṛōn̄j] n. chameleon.

ోం డ ె ల మందంత, డూం రం మ యంత. The chameleon which is green exists in the forest, it changes into seven colours. ఊ ిర అడ ల ఉంట ం ఏడ రంగ ల మ ర సుం . ం [nerōṇḍā] n. castor plant. ాసూ ాట, ాట ం న ెండం ే . Oil is extracted from the castor plant (beans) for bullock carts

46

రక పమ and lamps. ఎడ బం రక ఆమ దమ నూ ార . ల ం (ల ల ం ) [nelēn̄j (lelēn̄j)] n. moon. ల ం ఉం ే चाँद. చందుడ . న ా సుక సంతం . At night the moon and stars are seen. ా ప ట చందుడ న తల క ి ా . (మ ా) [nellī (marrā)] n. kind of tree. पेड़. ఉ ి ( ెట ). emblic myrobalan, phyllanthus emblica. [nehālī] n. meal - breakfast, lunch or dinner. ి . Having eaten he went out. అల రమ ే ి డ. [nehrī] n. eating. స ? Have you had breakfast? (lit. Is your morning eating done?) దున అల రమ ే ా ా. See: . ం - [nēṅg-] vi. to enter. घुसना. చు ట. ం [neṇgnekē] n. inauguration. ం [nēṇḍ] adv. today. आज. ఇ ా ల. ం - [nēṇḍ-] vi. to take root. - [nēk-] vi. to sound. క - [nēkūs-] vc. to play (musical instrument ). [nēk-neke] advl. at the time of sound (O'clock). ట [nēṭi] clitic. used after the name of a day. - [nēsk-] vi. to breathe, pant. [nēhār] advl. slowly. धीरे . ల ా. ెహ ాస మంత, ఉ . The tea is hot, drink it slowly. య ా ఉం ల ా గ. - [nēh-] vt. to put in. గ [nogga] n. part of the chassis of a bullock cart (main length-wise piece of wood; two are required for each cart). ాసుడ , ెక ం - రం ాం మందంతం . Bullock carts and small carts have two length-wise pieces of


ప

-

[novrī-novrāl] n. bride and groom, the wedding couple. [novvad] num. ninety. न बे. [novvānov] num. ninety-nine. िन यानवे. [nō-] vi. to hurt. ి . [nōntā] n. pain. [nōṭ-] vt. to make rope by twisting, entwine. బ త ే టం ే . Hemp is used to make (twist) rope. జనుమల డ అల ర . [nōḍē] n. rope. र सी. డ .

-

wood (each) [for the chassis]. ఎడ బం , ండ డ ాట కటల ఉంట . - [noṛk-] vi. to crawl (on stomach). रगना. - [nor-] vt. to wash (not used for washing clothes). కడ గ ట. ం [nōvōṅg] n. kind of agricultural ceremony (pl.). స కటమ ఉం మ ి ం ం ే . All the members of the clan (family, saga) gather together to perform the * ceremony. ఒ క ట ం క లందర క ి త నుసుల పండ గ ే ి ంట ర . [nov] num. nine. . ా [novrāl] n. bridegroom. द ू हा. వరడ , ం డ క . ఇఙ మ ం అ వ ా ఇం ే . The man getting married is called the bridegroom. ఇప డ అ అబ ం డ క అంట ర . [novrī] n. bride. दलहन . వధువ , ु ం క త ర . ఇఙ మ ం ఆ ఇం ే . The woman getting married is called the bride. ఇప డ అ అమ ం క త ర అంట ర .

వ ం

ా

-

ే

ా

- [nōr-] vt. to grind. पीसना. ఇసుట. ా [nōskā] n. yam.

ప పంగ పం పం పం పం పం పం

[paṅgad] n. feast. [pan̄cānov] num. ninety-five. पचानवे. వ [pan̄cāvan] num. fifty-five. पचपन. [pan̄cīs] num. twenty-five. प चीस. ేఅ [pan̄cē ansī] num. eighty-five. पचासी. ే [pan̄cē cālīs] num. forty-five. पतालीस. ే ా [pan̄cē sāṭ] num. sixty-five. पसठ.

పం ే హత [pan̄cē hattar] num. seventy-

five. पचह र. పం - [pan̄j-] vi. to be replete, satisfied, filled, full up. పం [panḍi miccō] See: . పం - [paṇḍ-] vi. to ripen. పం [paṇḍi] n. ripe fruit. పంట [paṇṭā] n. crop, harvest. పం [pandrā] num. fifteen. पं ह. ప ను. ప ా - - [pakkā-kī-] vt. to decide, settle. ప [pakkī] n. bamboo strip. దుర బద. తగ ాస ప ం ాం ే . Bamboo strips are fastened


47

ప -

ప

(horizontally) on the beams of a house (usually for attaching tiles). ఇంటల ా ాల ౖ బదల ట ర . ప - [pagrī-kī] vt. to spread out on the ground. फैलना. జ న ం నూ ిం ఆ ె బ ే ప ం ే . When weevils come in the millet it is spread out on the ground in the sun. జ న లల పరగల అ ే ఎండ బట ర . ప -మ [pagrī-mā] vi. to be spread. పజ ( జ) [pajja (pejje)] adv-ppn. behind, after, since. के पीछे . నుక. పట ా [paṭākā] n. firework. ఔట . పట [paṭāṛi] n. the Pardhan caste, hereditary musician of Gonds. ప గ పట ం (క లం ర ). మ ఉహ ం . During weddings the * play (blow) the 'phepre' (woodwind) instruments. ం ల ప ార స ా ార . See: ాట. ప - [paṭ-] vi. to lie down, sleep. పట [paṭkā] n. turban with a 'train' of cloth at the back, worn only be men. ర మ ల . See: ా ట . పట [paṭṭā] n. belt. पेट . దట. ాడ ాం ఆం ి పట రం ే . School boys having tucked in their shirts wear a belt. బ ిలల క పల ి బల సుక ంట ర . పట [paṭṭi] n. area, region. भाग. పట ట [paṭpaṭi] ట ౖ . ప [paṛānā] adj. old. पुराना. ాత . ప [paṛānōr] n. old man. पुराना. ప ం [paṛiṅg] clitic. entirely (occurs only after the word ‘narka' night). बलकुल. ప [paṛid] n. wilderness, barren area. बयाबान. మర , ేలం మ ం , అ జ గత ప ఇం ే . Where there are no trees and bushes, that place is called a wilderness. ెట , ేమ ఉండ ఆ సలమ ను ప అంట ర . ా ా ం ప నగ మ రం 48

ఆప ీం ే . Cowherds in order to eat chapatis (bread) stop their cows in a barren area. ఆవ లను ా ార అన మ నుటక ఆవ లను న ాంతమ ల ల ప ర . ప [paṛī] n. ladle. ప [paṛī] n. point in a game. ప య [paṛīyā] n. comb (large, doublesided, used by ladies). దు న. ప ె [paṛemēn] adjl. quarter. ఉం ా లం ట ం ె ఉం ట ప ె ఇం ే . If we break bread into four pieces, we call one of the pieces a quarter. ఒక టను ల గ మ క ల ే ఒక మ క ను ావ అంట ర . పడ [paḍḍa] n. cow calf, heifer. ఆడ దూడ. ప ం [paṛsāṇg] n. cold (to have a cold). పతం [patang] n. kite (that children fly). पतंग. ా పటం. ప [pattī] n. blade. ప [patpār] n. upbringing. पालन–पोषण. ంపకం. బ -బ బ ల ,అ ే ల ి ప ం ం. He is an orphan (parents are not there), so we brought him up. ఆయనక అమ న ల ల ర అందుక మ అత ంచుత మ. పతం [patran] క ల . ప [patlō] adj. thin (used for flat things). ప [paddi] n. pig. सुअर. పం . పదూ [paddūr] n. end portion of a dhoti. ప 1 [padnā] n. sharpness. ప 2 [padnā] adj. wet soil, almost muddy. ప [pannās] num. fifty. पचास. య .ౖ ప [panne] n. muscle. కండరమ . ాం క మ డ ీ ిప హం ే . When boys play they flex their arms to show off their muscles. ిలల ఆటల డ మ ందు ే మ కండల చూప ర . ప [panne] See: .


ప ా

(త ా )

ా

ప ా (త ా ) [parāḍ (tarās)] n. kind of

snake with spots on its body. ప ా [parāt] n. plate (large). ప ా నగ బ ిం ిస ంతం . Ladies knead flour on a large plate. ప మ ల ఆడ ార ిం ిసుక ర . ప - [parī-] vi. to fly. उड़ना. ఎ ం . ప ం [parēṇḍā] adj. year before last. ప - [par-] vi. to be able. ప ా [parkāṛā] n. track, marks, line. ప 1 [pal] n. tooth, tusk, fang. दाँत. దం ల . ప ా - - [palknē kātrī-kī-] to bite off with the teeth. క ిం ట ీ ి నూ దు ప ా - ం . The tailor bites off the thread with his teeth. బటల క ట ద రమ ను పళ ెంప డ . ప 2 [pal] n. dawn. भात. ప - [pal vīy-] vi. to dawn. పల [pallā] n. plain, meadow, cleaned-up place. खा. టగ. ప -ీ - [pasī-kī-] vt. to deceive. भरमाना. సం ేయ ట. ప [pastīs] num. thirty-five. पतीस. పస ర [paspara] n. the scraps of rice left over after eating. అంట . ప ా (ట ా) [pahārā (ṭahārā)] n. finger board of musical instrument. ప ల [pahīlē] adv-ppn. first, at first, earlier, before. దల . See: ో . ప [pahje] adj. is necessary, needed. ज़ र. పహ [pahna] adj. 1) wet. ప . 2) raw, green, tender. ా- [pā-] vt. to beat, strike. पीटना. ట . ాంజ [pān̄jōl] n. anklet (chain). అం .ె ాంత [pānta] n. large pot for heating bath water. ళ ా ం ేక ండ. ా (మ ా) [pākṛi (marrā)] n. fig tree. पेड़. ా ట [pāgōṭā] n. turban with a 'train' of cloth at the back, worn only be men. ర మ ల . ా ట (పట ) ొ డం

ద

ందం ే . Having tied a turban, the 'dandari' dancers dance. పట కట దం ఎగ ర ర . See: పట . ా [pāṅuṛ] n. cloth. कपड़ा. బటల . ా [pācvī] n. naming ceremony. ప ర డ . ాట1 [pāṭa] n. song, tune. गाना. ాట. ాం - ం ాట ా మం ే The children are singing a song. అబ ల , అమ ల ాట ాడ చు ర . See: పట . ాట2 [pāṭa] n. small beam. See: ా ా. ాటబం [pātabandā] ా నం ేయ బండ. ాట [pāṭi] n. board, plank, slate. पटरा. ెక , పలక. ాట ం [pāṭūṁ pōri] n. young of a goat or a sheep (f.). క ిల. ా [pāt] n. second marriage. ాట (2వ ం ). ాట [pāṭlāl] n. headman of village. ామ ద మ ి. ట ాట మందం . In each village there is one headman. ఊ ఒక క పట ఉంట ర . ాట [pāṭlē] n. headman's wife. ా 1 [pāṛī] n. obstruction (dam), used to trap fish. ా 2 [pāṛī] n. clan, surname. ఇంట ర . ా [pāṛītōr] n. fellow clan member (m.). ా [pāṛītā] n. fellow clan member (f.). ా -ఆ- [pāḍ-ā-] vi. to be spoilt. ె ం . ా [pātī] n. row of bulls for threshing paddy. ాత [pātūr] adj. thin, dilute, watery, weak, adulterated, impure. ా బ [pān gōbē] See: బ. ా ఘ [pānghāt] ళ వ . ా 1 [pāpē] n. uvula. అ హ . ా 2 [pāpē] See: సు ా . ా [pāp] ాపమ . ా ద [pāyda] n. profit, use.


49

ా

ంి ా ా

ద

- [pāyda yēt-] vt. to make

use of.

ద ే అ - [pāydatē ar-] vi. to be

useful. ా [pāyrī] n. step. पग. ా [pāyli] n. measure for measuring grain. మ క. ారండ [pārandu] num. ప ండ . ా ా1 [pārā] n. aerial root of a banyan tree. ా ా2 [pārā] vt. to bless (as in marriage). ా ం -బ ం [pāriṅg-boḍḍiṅg] n. amount (clothes, etc ) given to the bride's father by the bridegroom. ా 1 [pārī] n. dowry. दहे ज़. య ంక డ . ా 2 [pārī] n. son's father-in-law, daughter's father-in-law.

ా

ా ( ిట) [pārēvā (piṭṭē)] n. rock

pigeon, homing pigeon. कबूतर. ావ రమ . న ా వం ం ే . In the villages pigeons are raised. ఊర ళ ల ావ ాలను ంచు ర . ా ా [pāryāk] n. the assembly in which the members of the bride's party and the bridegroom's party sit together during marriage. య ంక ాల . ా ా [pāryāṛ] n. son's or daughter's mother-in-law. య ంక ఆ . ాల [pālaki] num. ల . ాల [pālā] n. tender leaf. ఆక . ాల - - [pālān-kī-] vt. to waken. ాల ం (మ ా) [pālūṇḍī (marrā)] n. ray tree. पेड़. ల డ ( ట ె ).

50

ాల [pāle] n. stick which is attached to the

plough in order to hold it at a higher ఉం ే కట. level. గ అను ె, డ ా [pāl] n. milk. दध ू . ాల . బ న ా ఉంట . Mothers feed milk to their babies. అమ , అబ త ాల గ ర. ా [pāl-niy] n. ghee. . ా [pāl gomtri] n. cow's urine. ఆవ మ తమ . ా [pālkī] n. palanquin (a covered chair or bed carried on two poles by bearers). ా -మ - [pāvē-mā-] vi. to be got, be obtained. ాస [pāsa] n. loop of snare, trap, noose. ా [pāsōṛī] n. blanket. कंबल. ీ ాల ం ా మ నర ం ే . In winter we sleep having covered ourselves with a blanket. చ ాలం ం ా క ి పడ క ంట ర . ా [pās] n. blade of agricultural implement. పల గ . ా - [pāsk-] vt. to dislike. ాం ా . The boy dislikes the girl. అబ అమ అ షప డ . ా ీ [pāsrī] n. weighing stone. See: . ింజ [pin̄jrā] n. cage. పంజరమ . ా ింజ మందంత. The parrot lives inside a cage. ల క పంజరంల ఉంట ం . ిం [piṇḍi] n. flour. आटा. ిం . జ న ిం తం ా ం త ఙంతం . They make 'roti' (bread) from 'jowar' flour. జ న ిం టల ే ార .


ట ి

ి

ిట [piṭṭē] n. bird. प ी. ప .

[piṭṭē-purāṛ] n. the birds (generic term meaning all the birds). చుడూ డగ స ిట ిట- ప ా ఇం ే . Together (collectively), the small and big birds are called *. న ద ిటను ిట గ వ అంట ర . ి - [piṛi-] vi. to be boiling hot. ి - [piṛ-] vi. to pop (grain). ిడూ - [piṛūs-] vc. to dry, parch (grain). सूखना. పం ట ల ం ిడ సం ే . On the 'panchami' festival day (various) grains/lentils are parched (fried without oil). పంచ ా ల ల ే ార . ి [piṛkā] n. tile. ంకటల . ి - [piṛc-] vi. to grow grey (haired). ెల ంట కల . ి [piṛp] n. bamboo matting. తడక. ిత [pittuṛ] adj. brass. पीतल. ఇత . ియ [piyāl] adj. by day. పగల . ియ [piyāl-pōṛd] advl. all day long. పగలంత. ఖ ాం య ియ ాం ం ే . Those who work in the fields work all day long. వ వ ాయ పనుల ే ార నమంత ప ే ార . ియ [piyya] n. calf of cow. ల గ, దూడ. ియ ం - ా [piyāṅg-kālk] n. cattle (pl.). ఆవ ల , బ ల , కల . ట ం స చుడూ డగ ోర క

ిట-ప ా

-

(జన త ) ియ ం - ా ఇం ే . All the small and big animals of the village are (collectively) called cattle. ఊ ల న ద జంత వ ల, ెగదూడల అంట ర . ి ా [pirādi] n. complaint. िशकायत. ం . ిర త [piruta] ి [pir] n. rain. बा रश. వరమ , ాన. ి - ాల ం [pir-gāluṁ] n. the rainy season, monsoon. వర ాలమ . ఆ ా త ా ి - ాల ం ఇం ే . The time from July to November is called the rainy season. ఆ ా నుం ా మ సం వరక వర ాలం అంట ర . ి [pir-yēr] n. rainwater. ి - [pir-] vi. to have gone out (a fire is extinguished, or seeds sprouted). ఆ ం . ి [pirnē] adv. three days from now. ి ( ట ి ) [pirpīhō (piṭṭē)] n. koyal (kind of bird). ల. ిల [pillā] n. young of animal. ిల. ి ా [pivṛāl] adj. light blue. पीला. . ిసం [pisaṇg] n. madness. ి తనమ . ి ా [pissāl] n. mad person (m.). ి ాడ , ి డ . వదూ మన ి ా ఇం ే . A person who goes on talking (to himself) is called a mad person. బ ా ా ా ి డ అంట ర . ి [pissē] n. mad person (f.). ి - [pis-] vi. to be saved, spared, be alive, survive. बचना. ిసూ - [pisūs-] vc. to save. बचा. ి ా [pismāṛ] n. salvation, saving. मु . ి [pistā] బ ం . ిస - [piska-] vt. knead, squeeze. ిం కల ట. ి - [pih-] vt. to extinguish, (to cover?). ి - [pihk-] vi. to break wind, to fart. ి [pihkā] n. fart.


51

-ీ

ప ా [pī-] vt. to hold, seize. पकड़ना. పట . [pīṅg] n. human excrement. (మ ా) [pīn̄j (marrā)] n. kind of tree. [pīcī] n. oil cake. అంబ త ెం ె ీ ియంత. After extracting oil from rosella, an oil cake comes out. అంబ క నూ ీచు లత ం . - [pīṛī-] vt. to screw. [pīni] n. cold. ज़ुकाम. చ . ీ - ాల ం [pīni-gāluṁ] n. the cold season, winter. చ ాలమ . ా [pīpā] n. square-shaped cooking oil tin. డబ . [pīri] n. straw, fodder, hay. ీ మ రం ంద ాట ాం ీంత. The straw is giving to the cows and bullocks. వ గ ఎడక య టక ప వసుం . ీ క ప [pīrikuppa] n. haystack. వ గడ. [pīr] n. pregnant stomach, (womb?). గర మ . - [pīr-] vt. to squeeze out. िनचोड़ना. య డమ . ా ీ - [pāl pīr-] vt. to milk. दहना ु . ాల య డమ . బ త ా ీ మంత. The lady is milking the buffalo. అక బ ాల సుం . - [pīr-] vt. to wring (clothes). ం - [pund-] vt. to know, guess. जानना. - - [pukī-kī-] vi. to fire (gun). [pukoṭ] adj. free. ప క మ . ఙం న [puṅākna hār] ప లదండ. ఙ [puṅār] n. flower. फूल. ప వ ల . ం తలద పఙ ొసంతం . Girls put a flower in the plait on their head. ఆడ ిలల జడలల ప ల ట ర. ఙ బ [puṅār gōbē] See: బ. జ [pujāri] n. Kolam man. ల (జ ర ). - [puṭ-] vi. to be gotten, born, found, discovered.

ీీం ీం ీ

ీ ీ ీ ీ

ీ ీ

ప ప ప ప ప

ీ

ప ప ప

52

[puṭvāl] n. birth. ज म. జ ంచుట. ప ట - [puṭūs-] vc. to get, acquire, procure, search and find. पाना. సం ా ంచుట, ఆ ంచుట. [puṛī] n. insect, worm. क ड़ा. ప ర గ . - [puṛī-] vi. to proliferate, infest (insects in fruit, or wound on an animal). ి ాల ం మ రం ప ె ప ఆంతం . During the rainy season worms (maggots) infest a wound on cows. వర ాలం జంత వ లక ప ండ అ ే ప ర గ ల పడ . డూ [puṛpūl] n. urad dhal (kind of lentil). నుమ ల . ట. ప గ [puttī] n. anthill. ామ గ డం ి హ మందంత. White ants having made a nest live in an anthill. ప టలల ెదల ఉంట . [punāk] n. full moon. ప మ. [pun] n. sore, boil, wound. ప ండ . - [pun-] vt. to solve a riddle. ెప డమ . ర [purav] ా మ . ా ( ట ి ) [purāṛ (piṭṭē)] n. bronzewinged dove. ప ా - ే ( ిట) [purāṛ-dēgō (piṭṭē)] n. pigeon hawk. ర ా [purun sārī] n. kind of sweetmeat. బ , ల . -మ - [purē-mā-] vi. to suffice. ఇ ాట ఇ మం ప - మ య ?. Will this much food be sufficient for this many people?. ఇంత అన మ ఇంత మం స త ం ? ా [purkā] n. kind of gourd used for making dishes, spoons, bottles, musical instruments. ర ాయ. ల త జమ ేప ా ే ఉం . In olden times (long ago) they used to drink from a 'purka'. ప ర ప ాలంల

పట

ప ప

ప ప

ప ప ప ప ప

ప ప

ప


ప ా

ప ప

ప

ప ప ప ప ప ప ప

ప ప ప ప ప

ప

ేదుబ ా తయ ర ే ిన ర ార . ా [purkā] ర ాయ. [purki] n. louse (lice). ప ం నం తల గ జ ద మందంతం . Girls' heads have a lot of lice. ల ఆడ ిలల తలల ఎక వగ ఉంట . ా [purtā] adjl. sufficient, enough, adequate. काफ़ . ప ా ఇ ా. Keep enough for me. मेरे िलये रखो. వంత ఉంచు. స [pustak] n. book. कताब. ప సకం. [puste] n. pendant of necklace. మంగల సూతం. -1 [puh-] 1) vt. to harness. 2) — vi. to be troubled, face difficulty. -2 [puh-] vt. to wet. िभगोना. జ [pūja] n. worship. आराधना. ప జ. ే [pūḍē] n. vagina. ప క . - [pūṛ-] 1) vt. drive. నడ ప . ఇ ల న ప ే మంతం . They are riding the moped. ర ల న నడ ప త ర . 2) — vt. to chase. [pūnā] adj. new (nm.). नया. త. ప [pūnōr] adj. new (m.). नया. [pūrī] n. part of the honey-comb where the honey is. ే తట . [pūro] adjl. all, the whole. ప . ప - - [pūro-kī-] vt. to complete, finish. ప గ. - [pūr-] vi. to get wet, be wet. తడ చుట. -ి - [pūsi-kī-] vt. to question, ask. ప చయం ెయ ట. ర ఆ ీ ె ప ి- ే . The guest having gone was received well (lit. asked good questions) . చుట ే ల మ ా ద ే ార . (-మ ) [pūs (-mahinā)] n. month 10 of the Gond year (DecemberJanuary). ప ష ం.

ం ం

ట

ే

ే

[peṇḍyā] n. bundle of grass (tied together). गठर . ో [pendō] n. riddle. డ ప కథ. న ా త గఉ ం ోం ాటం ే . (ఉ : ఆ మర ం బ ? ాప). At night having sat by the fire they say (lit. throw) riddles. (e.g. What is behind the leaf? Brinjal). ా ప ట గళ మ ందర క , ా తల , డ ప కథల ెప ర . ం ో ప ం - [peṇdō pund-] vi. to guess a riddle. [peṭṭī] n. stomach. కడ ప . [peṛē] n. seed, stone of fruit (other than mango). ంజ. ాప ే ా ఉర ం ే . Cotton seed is planted in the field. ప ంజల ేనుల ట ర. See: ట . [pettē] n. ant. మ. ెం ాక ఆంతం . Ants come in the sugar. మల చ రల అవ .

[pennē] n. frog. मढक. కప . - [pey-] vi. to be split. య - [peyūs-] vc. to split. కటం త ా ద ాట య సం ే . They split wood in order to burn wood at the fire. కటలను మండ టక ల ట ర. ా [peysā] n. money. पैसा. ర ాల . ాబ [perā bokkī] n. honeycomb of large bees. ద ేన. See: బ ా . ం ే [perēṇḍē] See: ప ం . [perēk] n. rice (pl.). चावल. య మ .


53

-

- [per-] vt. pick up. ా [persā] adj. big (nm.), older woman. बड़ा.

ద .

[persōr] adj. older man, big, fat, important (m.). बड़ा. ద ార . ా [persā pēn] n. the big god; one of the Gond gods, the big god. ా బ ట [persā boṭṭā] n. thumb. अँगठ ू ा. -ి [pesi-] vi, vt. to go out, come out, bring out, emerge, rise (sun). ఎలడం. [peselk] n. moong dhal (kind of lentil), green gram pulse (pl.). సల . ం [pēṇḍā] n. anus. गुदा. గ ద. క [pēkūr] n. children (pl.). క మ ర ల . క - క [pēkūr-vēkūr] n. many children. క మ ర ల . ట [pēṭi] . [pēḍāl] n. boy, son. बालक. డ క , బలడ. [pēḍi] n. girl. लड़क. క త ర , బ క. [pēn] n. god. ई वर. ేవ డ . -గ [pēn-gaṛā] n. holy place, place where god is kept. ేవ సలమ . ి [pēpi] n. fathers elder brother, mother's elder sister's husband. ద న .

[pēprē] n. kind of woodwind instrument. స . [pēm] భ ల న ం ఉంచు రంగం. [pēri] n. mother's elder sister, father's elder brother's wife. దమ . - [pēlk-] vi. to defecate. पाख़ाना. మర గ ొడ . [pēvṛē] n. step of a ladder. ె న మధ నవ న ెక . ంట [poṇṭin] n. pen. కలమ . ట- ంట [keṭṭē-poṇṭin] n. pencil (lit. stick pen). ి . [poknē] n. swollen area. ఉబ డమ . 54

[poṭ] n. skin of fruit, fish, husk. ట . పం ం ం ే . Having eaten a banana they throw away the క ా ార . peel. అరట పండ ట [poṭṭi] See: ట ి . - [pot-] vi. to fan into flame, light, blaze, burn. మండ ట. త - [potūs-] vc. to light, burn. ాట అట ాట ెడ ా త త సం ే . In order to cook food they light the fire at the fireplace. అన మ వండ టక ల అ ే ార . తంత [pottanta] మండ త ం . దూ [podūr] n. insides, entrails. గ . ం దూ [pēnḍā podūr] n. bowels. ఎరట గ . ేల [podēlā] n. small tree, bush, shrub. ర . - [pod-] vi. to go inside, enter. ప (మ ా) [poppay (marrā)] n. papaya tree. पेड़. బ ా ( ట ె ). ట [poppōṭā] n. bubble.

[poppōs] n. lungs. య [poyūs] vt. to season (curry). ంప య . छ कना. డ ట [poroḍa mōṭār] See: క . [porōl] n. name. नाम. ర .


(త ా )

ా

(త ా ) [porkē (tarās)] n. water-

snake.

(మ ా) [porkē (marrā)] n. kind of

tree. ప ( ెట ). [porro] adv-ppn. on, upon. ౖన, ద. డ [porroḍāl] adv. from above. ౖ నుం . ల ా (మ ా) [polēsā (marrā)] n. kind of tree. पेड़. ా [povvā] n. flute. वंशी. [pohānyāl] See: ర . హ [pohūncār] n. a big meal together before guests leave (last supper). [pohpī] n. big chisel.

[pohrā] n. bucket. बालट . బ . ం -ే మ - [pōncē-mā-] vi. to reach. ేరడమ . స ఇ స ం ే- మ యన. You must all reach here (tomorrow) morning. రందర ఇక డ దు ేర ా . See: -. ం [pōn̄j] See: - ం . ం - [pōṇḍ-] vt. to put on, wear, (draped clothes such as dhoti). కట వడమ . డం స ో ెం ం ందం ే . The 'dandari' dancers all put on their 'dhotis' and dance. దం ల అందర ోవత ల కట నృత ం ే ార . - [pōṅ-] vi. to flow, drown, wash away, overflow. बहना. క త ం ఙంత. Having been filled the well

ం over flows. బ ల ర ం రత ం . చమ [pōcmma] See: అవ . [pōṛ] n. boil, pustule. ట ( -క ) [phoṭkuṛi (pōṛkuṛī)] 1) n. chicken pox. 2) insect bites. [pōṛd] n. sun. सूरज. సూర డ . - ి [pōṛd-pesināl] n. daybreak, sunrise. भोर. ( ) [pōṛd (mīn)] n. kind of fish. [pōtī] n. necklace of married woman. मंगलसू ा. నలప సల మంగల సూతం. ా ా ొహం . The groom ties the marriage necklace (mangal sutra) on the bride. వర డ వధువ డల మంగళ సూతం కట డ . ే [pōtē] n. large bag. ె [phōṛdrek] advl. afternoon. మ నం. న [pōnaṛ] n. kind of pigeon that lives in the forest. कबूतर. న ిటం డ ె మందంతం . Wild pigeons live in the forest. గ వ రకప ప ల అ ల ఉంట . -1 [pōy-] vi. to smoke (fire). య [pōyā] n. smoke, fume. धुआ;ँ धूआ.ँ గ. -2 [pōy-] vi. to flower. फूलना. ప సుం . మర మ ా ాద ాట యంత. The mango tree flowers in order to (bear) fruit. మ ెట ాయల ాసుటక ప ల ప సుం . ా (-మ ) [pōrā (-mahinā)] n. month 5 of the Gond year (JulyAugust). ావణం. ా [pōrāṛ] n. mother in law, wife's mother, husband's mother. అతమ . బ నబ ా ఆం . My wife's mother is my mother in law. ర త క అత అవ త ం . [pōri] n. young one of animal. డ ిల. ా [pōrkā] n. sapling, young tree. पेड़.


55

సట

ర

సట

ర

బదూ - బదూ

-ీ - [pōsī-kī-] vt. to train up (a child),

[pōsaṭi pōral] n. orphan boy. ఆ ద ిల ాడ . సట [pōsaṭi pōri] n. orphan girl. ఆ ద ఆడ ిల.

raise (horses, etc.). -మ - [pōhē-mā-] vi. to swim (animals).

ఫ ఫ [phaṛī] n. small spoon. ఫ ే [phaṛē] n. hood of cobra. ఫ ా ం [pharāyīṅg] n. west. प

- - [phēkī-kī-] vt. to throw. झ कना.

సడమ . ాం ేండ మం the boy is throwing the ball. అబ బం సుర త ర. ట [phoṭkuṛi] See: . ా [phōkrāl] adv. hollow. खोखला. [phōṛyā] See: ప ర ా . [phōḍrī] n. calf (of leg).

चम.

పడమర. ఫ ా [pharrā] n. small drum. ా - - [phāki-kī-] vt. to divide, separate, spread. ా -మ - [phākē-mā-] vi. to be spread, separated.

.

బ బంట [baṇṭi] adv. on what day? when. जब.

ఎప డ . బం [baṇḍā] n. rock, stone. च टान. బండ. బం - - [band-kī-] vt. to close, finish. బం -ఆ- [band-ā-] vi. to close, finish. బ ా [bakrā] See: బ క . బగ [baggā] adv. where? ఎక డ. బగ [baggan] advl. anywhere, somewhere. ఎక ై . బగ - ల [baggan-selle] advl. nowhere. బ ం [baccōṅg] pron. how many? ఎ . బ [baccōr] pron. how much? ఎంత. బ ే [baclē] pron. how many? (nm.). ఎ . బ [bacvīr] pron. how many?(m.). ఎందర . బ ాం మం ే ? How many boys do you have? క ఎంత మం ిలల ర. బ - - [baṛī-kī-] vt. to increase. बढ़ना.

56

బ ే-మ - [baṛē-mā-] vi. to increase.

बढ़ना. బ [baṛgā] n. medium thickness stick, rod. छड़ . See: బ ే. బ ే [baḍḍē] See: బ .ే బత [bata] pron. what? బత [batal] pron. what? ఏ ట. బత [batāy] advl. anything,

something. ఏ ో ఒకట. బత - ల [batāy-selle] advl. nothing at all. ఏ ల దు. బతం -ప ం [battaṅg-puttiṅg] pron. whatever, anything, this or that,. బ [batti] advers. but. पर. బ [battīs] num. thirty-two. ब ीस. బదూ -బదూ [badūr-badūr] adjl. blurred. ల ాం బదూ - బదూ సం . Boys at a distance appear blurred to old men and


బ న ె

బ

ాళ క దూరం నుం women. మ స క ిం ే బ ల డ మసక, మసక క ి ాడ . బ ెన [badena] pron. whose? (nm.). బ [bad] pron. which ,any, who (nm.). బ ే [baddē] pron. anybody (nm.) anything, somebody (nm.) something. ఎవ ఒకర . బ ే- ల [baddē-selle] pron. nobody (nm.) nothing. బదం (బ రం ) [badraṅg (bad raṅg)] pron. which colour? బ - - [badlē-kī-] vt. to change. बदलना. బ ే-మ - [badlē-mā-] vi. to change. बदलना. వ తయ బ నగ బ ే మ త. My bag got changed on the bus. సం బసు ల మ న . బ (బౖ) [bay (bai)] adjl. much, many. बहत ु . బయ [bayḍā] See: బ ే. బ [bav] pron. which, who, what. బ [baskē] adv. when? ఎప డ . బ ా ?. When did you come?. ఎప డ వ ర. బ [baskēn] advl. anytime, sometimes. బ - ల [baskēn-selle] advl. never. బ -బ [baskē-baskē] advl. sometimes. బ - బ మ ట సూ ే ం . I go sometimes in order to see my village. అప డప డ మ ఊర చూడ ను. బసూ ా [bastūr vār] n. Thursday. గ ర ారమ . బహ [bahan] advl. how? బహ . . . అహ . . . [bahan . . . ahan . . .] as....so.…. బ [bahitāḍyāl] adj. wild man, savage, thug, terror. जंगली. బ [bahri] adv-ppn. outside. के बाहर. బ ట. బ [bākī] n. debt, loan. कज़. అప . See: కర.

బ - - [bāgī-kī-] vt. to bend. मरोड़ना.

బ బ బ బ బ బ బ బ బ బ బ బ బ బ బ బ

బ

బ

పం ం య ాట ాం బ - ం . In order to pluck fruit he bent the మ ను branch. పండ ెంచ వంచు డ See: వర - . య [bāgṛiyāl] adj. curved, bent, slightly crooked. See: ా ా . [bāj] n. side. ౖప . [bātāl] pron. of what kind? (nm.). [bātōr] pron. of what kind? (m.). . ద [bādra] num. [bān] n. arrow. బ ణమ . [bāpē] pron. with which? బ [bābāl] n. father. पता. తం . బ (మ ా) [bābūr (marrā)] n. babul tree. पेड़. దం ే ( ెట ). బ [bābō] n. father. पता. తం . బ (మ ా) [bābṛē (marrā)] n. kind of tree. पेड़. [bāyi] n. elder sister. అక . ల [bāylāl] n. eunuch. नपुस ं क. [bāykō] n. wife. प नी. ర . బ [bāyik] n. wives, ladies. అక ల . ర [bāra] num. twelve. बारह. ప ండ . [bāri] advl. why? ఎందుక . బ ె [bārittekē; bāri-ittekē] Variant: బ - ఇ ె . corr. because, (lit. 'if say why'). य क. [bārik] adj. thin (used for long objects such as pipes, sticks, finger, people, but not flat objects such as paper or cloth). [bārcī] n. carving tool used primarily for on wood. బ ే కట ట వం ెక ం ే . The legs of a bed are carved with a *. బ శ మంచం ళ ెక ర. బ [key bārcī] n. small tool for carving wood. ల బ [nilo bārcī] n. large tool for carving (digging out) wood which is swung while standing.


57

బ - ా-

బ ం

బ - ా- [bār-vā-] vi. to flower. फूलना. బ వ [bāvan] num. fifty-two. बावन. బ [bāvis] num. twenty-two. बाईस. బ ా [bāsāṭ] num. sixty-two. बासठ. బ -మ - [bāhkē-mā-] vi. to go wrong, be in vain. ం ే [bindē] n. vessel. बरतन.

బ [buknī] n. fine particles. ిం ( డ ). బ ా [buggā] n. balloon, bulb. బ 1 [bucci] n. fruit of maize. బ 2 [bucci] n. little girl. బ జ [bujjēṛā] n. scarecrow. బదుర . బ డూ ం [buṛkūṁ] n. snail. బ - [buṛk-] vi. to spring up, gush out. బ [buḍḍi] n. clay pot, earthen vessel,

బ

ె

ాండ

[biccegāṇḍal] n. beggar (m.). అడ క ాడ . ె ాం ే [biccegāṇḍē] n. beggar (f.). (మ ా) [bijjūrī (marrā)] n. lemon tree. మ ( ెట ). citrus medica acida. See: ంబ (మ ా). [bitti] n. span. బ (మ ా) [bibūt (marrā)] n. ash tree. पेड़. [biyē] n. spouse's younger sister. మరల . [bir] adj. tight.

బ బ బ బ బ బ బ బ

బ

ల [billa] n. coin. िस

का.

[bī] attr. also, emphatic particle. भी. క డ. [bīḍā] n. inner room. कमरा. గ . [bīḍī] n. cigar, 'bidi', local cigarette. ల. బ [bībāṭ] n. young tiger. ర త ప . బ ా [bukkā] n. handful (of food). మ ద. 58

బ బ

dish-shaped hollow. క ండ. బ ం కమ ం . A potter makes pots. క ండల క మ ే ాడ . (-మ ) [buṛ-bhāvēy (mahinā)] n. month 3 of the Gond year (May-June). మ ర రమ సం. [budlā] n. rear, or tail of bird. [budvār] n. Wednesday. బ ధ ారమ . ఙ [buy sēṅā] n. groundnut. [buylī] n. hemp. బ త ే టం ే . With hemp they twist (make) rope. జనుమల డ అల ర . ర క [buruka] n. small pieces of trash, rubbish, or waste. త క . - [bur-] vt. to kiss, nuzzle. चूमना. మ దు. ా [burkāl] n. tiger. बाघ. ప . ా [bursāl] adj. furry, covered with hair. (ఎ ) బ ా మందంత. Bears are covered with hair. ఎల గ బంట ంట కల ఉంట ం . [bursik] n. 1) harvest festival (during which freshly harvested grain is offered to the ancestors). 2) during the 'divadi' festival a small pot of rice is prepared with a burning wick which is placed at the door, and later fed to the animals. ల [bulla] n. hole (nest) in a tree used by a wood-pecker or owl. ం [būndā] n. collection, girls or ladies collect money from others in the village in a cloth.


బ

బ బ

బ బ బ బ బ

బ

బమ [būṛā] n. bread prepared with ghee. [būḍ] adv-ppn. under, underneath. ంద. టబ బ ప స మంత. The book is under the table. బల ంద ప సకమ ఉన . బ -అ - [būḍ-ar-] vi. to fall down. -ఆర - [būḍ-ārūs-] vt. to defeat. हराना. ా [būrā] n. feather. ఈక, మమ . [būr] pron. who? which? (m.pl.). ఎవర . [būs] బ ి . ే [beḍḍē] n. bamboo stick. మ త బ ే (బయ ) ఉ ే కం . The old man is walking leaning on his stick. మ స ాడ కట సహయమ నడ ార . See: బ . త -బ ే [tuttāri-beḍḍē] n. a spiked bamboo stick used for urging bullocks forward. -ి బ ే [dāpi-beḍḍē] n. a bamboo stick with a sharpened metal spike at one end used to prod bullocks while plowing, and a blunt blade-like instrument at the other end for removing mud from the plough. [beyē] n. mother. माँ.

[beyē-bābāl] n. mother and father, parents. బ - బ బ మ క జన ీ ే . Mother and father న మక gave birth to me. అమ జ ర. బ ా [berāl] n. honeycomb of large bees. ే పట . See: ా బ .

బ

-బ బ

బర

(మ ా) [berūlī (marrā)] n. the

banyan tree. पेड़. ా ( ెట ). ficus bengalensis. బ [berrē] clitic. reportative. బ - [bers-] vi. to grow. బ య [behriyāl] adj. deaf (m.). बहरा. ె ట ాడ . See: ె ా . బ [behrī] adj. deaf (f.). बहरा. ె ట ాల . See: ె ా . బం - [bēṅg-] vi. to creep, crawl. బం [bēnci] n. desk, table. मेज़. బల. బ [bēke] adv. where? whither? బం [bēnd] adv. where?, in which side? బం [bēṇdāl] adv. from where? బం -హ [bēṇdā-hakkē] advl. from all sides. బ [bēcāṛ] num. forty-two. बयालीस. బట-మ - [bēṭe-mā-] vi. to meet. िमलना. కల సుట. బ బ ే [bēt beḍḍē] n. measuring stick made of bamboo. బ [bēre] n. thin strip of bamboo used for tying things. బ ల . బ ం [boṁ] n. nipple. మ . బ [bokēnā] See: . బ - [bok-] vi. to erupt, to irritate. ేత దు బ క ంత. The oil of the 'kohka' nut irritates the skin. ంజ నూ అంట ే క ల వ ా . బ క [bokka] n. bone. अ थ. బ క . బ ా [bogṛā] n. high place. బ [boṭ] n. red spot on forehead. బ ట . ందు బ ద బ రం ే . Hindu ladies and men wear a * (spot on the forehead). ందువ ల , ప ర ష ల , ీల , బ ట ట క ంట ర . బ ట [boṭṭā] n. finger. उँ गली. ల . బ ట [boṭṭē] n. kind of fish. मछली. ేప. బ - [boṛs-] vt. to roast, fry. भूनना. బ ల ే [bodēlā] n. small wild gourd. బ మ [bomma] n. toy, doll. బ మ .


59

బ ల

ట

బ ల [bovla] n. platform for weddings.

బక

goat or sheep. క త ( ిల). బ [bōṛī] adj. shaven-headed. బ గ ండ . ె డన అ బ ం ే . After small babies lose their umbilical cord, they have their heads shaven. అమ , అబ , బడ ఊ న తర ాత ంట కల ార . బ [bōṛkāl] adj. bald. బటతలగల. బ న [bōna] pron. whose? (m.). ఎవ . బమ [bōmṛāl] n. Brahmin. బహ నుడ . బ [bōmṛē] n. female Brahmin. బ [bōr] pron. who, which (m.). ఎవర . బ [bōrē] pron. anybody (m.), somebody (m.). ఎవ ఒకర . బ - ల [bōrē-selle] pron. nobody (m.). బ . . . బ . . . [bōr . . . bōr . . .] pron. the one... the other. బ [byānov] num. ninety-two. बानवे. బ [byānsī] num. eighty-two. बयासी. బ హత [byāhattar] num. seventy-two. बह र.

మ గ , ా ఉద ాట బ ల ాటంతం . At a marriage, in order for the bride and groom to sit, (the ladies) put a platform. ం ల వధు, వర ల క వ గ ల ె ార . బ ం ా [bōṅgā] n. kind of wind instrument that produces only one note for . పట , accompaniment. స ట బ ం ా ఉహ ం ే . 'Pardhan' and 'Thoytal' people play (blow) the *. ప , ట, స ా ార . బ ం [bōntā] n. quilt. ీ ాల ం బ ం మ చం ే . During the winter season they cover (themselves) with a quilt. చ ాలం బ ంతల కప క ంట ర .

బక

ల ి [bōkūṛ pillā] n. male young of

[bōkuḍ] n. male goat. बकरा. క త .

భ భక

[bhaktal] n. medicine man who uses traditional herbal (ayurvedic) medicines. ప జ . డగ మ ా ె భక ం . When there is a major illness the medicine man makes it better. ద గమ వ ప జ మం గ ే ాడ . భ స [bharōsa] adj. trustworthy. खरा. నమ కం. భ స [bharōsatōr] n. trustworthy man.

60

భ ా

[bharṅāṛī] n. rib cage.

ం ే [bhāṇḍē] n. gun. త ా . ఙ [bhāṅī] n. hair parting. ట [bhāṭō] n. older sister's husband. బ వ.


మం [bhāṛī] n. a small grain. [bhāy] See: బ (బౖ). -ఆ- [bhāy-bhāy-ā-] vi. to dawn. (-మ ) [bhāvēy (-mahinā)] n. month 2 of the Gond year (AprilMay). ౖ ాఖమ . క ా [bhikarvāṛāl] See: ె ాండ . ా [bhivḍā] n. large basket. సూ - [bhisūṛk-] vi. to slip, slide. తడ ే ి బ సూడ ంతం . At the dam, while catching fish, the fish slip (slide) a lot. ెర వ ల ేపల పటటప డ ల ేపల త ి ంచు క ంట . [bhīṛā] See: . మ [bhīmāl] n. name of one of the Gond gods. మ ేవ డ . సట మ మ ద ప జ ం ే . In November-December they do 'Bheemal' god pooja. మ ర ర మ సమందు ేవ ప జ ే ార . భ -ే మ - [bhudē-mā-] n. loss. నష ండ . భ [bhūtī] n. employment, work. नौकर . క .న బ మ న భ ాం దు ట ం ే . In the villages ladies and men in order to work (be employed) go to other villages. ఊళ ల ఆడ ార , గ ార క ప రక ఊ ళ ర. భ మ [bhūmkāl] See: ే ా .

[bhūyārī] n. cave. खोह. గ హ. [bhūytāl] n. worker (m.). క ాడ . భ ే [bhūytē] n. worker (f.). భ ల -మ - [bhūlē-mā-] vi. to forget. भूलना. డగ డ ె స భ ల- మ . Having gone to the big forest he forgot వమ the way. ద అడ ల యడ. ం [bhēṇḍī] n. ladies-finger vegetable ాయ. (okra). िभंड . బం [bhēgī-bhēgī] See: య - య . [bhēṛkī] n. wild sheep. ంక. డ ( హడ ) ఇం ే . A wild (male) sheep is called a *. అడ బఱ త ను అంట ర . బ [bhēbrē] n. tomato. టమ ట. [bhēlī] n. jaggery, coarse brown sugar. गूड. బలం. ఊ ెం ేన ం ే . They make 'jaggery' from sugarcane. ఱ ె ుక గడ నుం బలం ార . [bhovrī] n. whirlpool. సు . [bhōḍāl] adj. yellow. पीला. కమ మందంత. Turmeric is yellow. పసుప పసుప పచ గ ఉంట ం . డూం [bhōḍūṁ] n. a bull dedicated to the temple to be worshipped. య [bhōyāl] n. fisherman. मछुआ. [bhōyē] n. fisherman's wife. ా [bhōrāḍī] n. evil spirit. దయ ం.

భ య భ

మ మం ా

[maṅgālī] n. barber. మంగల డ . See: ం . మం (మ ా) [maṅgī (marrā)] n. kind of tree. पेड़.

మంగ

ా

[maṇgūr vār] n. Tuesday. మంగళ ారమ . మం [maṅg] See: మర. మంజ [man̄jē] adv. after. बाद. త ా త. మం [maṇḍā] n. shelter. పం .


61

మంత

మ ం

మంత [manta] vi. existential verb 'is', there

is. ఉన . మం [mandā] n. herd, group of cattle or ం ా బ ల sheep. మంద. మం ం ం తరం ే . Shepherds bring big herds (flocks) of sheep. ళ ార ఎక వ ఱ ల మందలను ె ార . మందూ [mandūṛī] n. group. दल. మం ే [mandē] n. pleasure. वनोद. మం ే- ా- [mandē-vā-] vi. it is pleasing. మం ే- ీ- [mandē-pī-] vi. to take pleasure. మం - [mand-] vi. to be, live, stay, continue. మ [manmāṛ] gerund. to stay. మ - [mak-] vi. to hide. िछपना, छुपना. మ - ీ- [makī-sī-] vt. to hide something. చుట. మ ం [makkeṅg] n. maize. మక ల . మ - [mag-] vi. to be healed (wound). మగ [maggūr] n. crocodile. मकर. స . మ [mac] n. dew. ీ ాల ం నర బ మ అరం . During the winter much dew falls. చ ాలం ా ప ట ల మంచు క ర సూం . మ [majbūt] adjl. strong. मज़बूत. గటగ. మటం [maṭam] n. temple. मं दर. మం రం. మ ం [maṛin] బం ార గ ండ . మ [maṛī] n. bead of a necklace. మణప స. మడూ- [maṛū-] vi. to be charred (for example food at the bottom of a cooking vessel). మ ం . మ ం (మ ) [maṛkān̄j (maṛkās)] n. kind of small fish (sg.). నల ేప. మ [maṛkāsk] n. kind of small fish (pl.). నల ేపల . మ [matī] advers. but. पर. మ [mat] n. medicine, lotion, potion, drug. మందు. భక ఇ మ తమ 62

ీ ా ఇ . The medicine man prescribed me medicine for this illness. ప జ క ఈ గం మందు ఇసను అ అ ర. మను [mannu] v. to be. ఉండ . మ [mannē] adv. day after tomorrow. ఎల ం . మ న [maynal] n. man. आदमी. మ ి. మయ [mayjā] n. barber's razor, blade. మంగల న క . మయ - ం- [maydān-son-] vi. to go to toilet (lit. 'field'). మయ - [mayyūs-] vt. 1) to spare, cause to remain. बचा. 2) to cause to win. మర ండ (త ా ) [marakoṇḍal (tarās)] n. kind of snake that lives in trees. ెడ గ ామ . మర [maraṭ] pron. we (excl.). మనమ . మర ం - [maruṅg-] vt. to forget. भूलना. మర డం. నన తం మర ం ి ా . I came, having forgot the money at home. ను డబ ల ఇంట వద మ వ ను. మర ం [marūṁ] adv-ppn. behind. के पीछे . పక క . హ మర ం బత మం . He is doing something back (behind) there. ఆయన క ించక ం ఏం ేసు డ . మర బలం [marka bēlan] మ ాయ క . మ ా (మ ా) [markā (marrā)] n. mango tree. पेड़. మ ( ెట ). మ (మ ా) [mard (marrā)] n. saj tree. पेड़. మ ( ట ె ). మ [marnḍāṛ] n. father's sister's daughter. మ డూ [marnḍū] n. male cross-cousin. మ ం [marmīṅg] n. marriage ceremony. ం ల . ాం ఆ ఆ డగ ఆ ె మర ం ం ే . Boys and girls, having become big (matured), they get


మర

మ

ా అమ ా married. అబ ద ాళ అయ క ే ార . మర [marra] n. insecticide, pesticide.

[marra-ḍabbā] n. backmounted pesticide pump. మ ా [marrā] n. tree. पेड़. ట ె . మ [marri] n. son. पु . క మ ర డ . మ -ఇ [marri-ivvīr] n. father and son (pl.). మ - య [marri-miyāṛ] n. boys and girls, sons and daughters (pl.). మర [marla] advl. 1) again. फर. ఇంక, మ . 2) afterwards. बाद मे. త ా త.

మర-డబ

మ [mars] n. axe. డ . మలం ( ) [malan̄j (mīn)] n. kind of

fish. मछली. ేప ర . మల ద [maleda] n. ట మ క ల బలం. మ [mal] n. peacock. మ . మ -పట [mal-paṭṭā] n. peacock feather belt. మ - [mal-] vi. to return. लौटना. మల .

మల

-

- [malūs-] vc. to return, bring

back. लौटना. మ సుడ ం [malsuṛum] ప ర . మల [mallā] See: మర. మల (-జ ) [malvā (-jāṛi)] n. kind of grass. घास. మ మ[masēmā-pēn] n. one of the Gond gods. ేవ డ . మ య [maskyāl] n. a man who tends ాడ . buffaloes. బ ల మసర [mastaral] n. teacher. अ यापक. ఆ ర డ . ల త జమ ే ాడ హ మసర ఇం . A long time ago school teachers were called *. ప ర ప ాలం యందు బ ె ఆ ర డ మసర అ ార . మ ా [masrāl] adj. 1) dirty. गंदा. మ , నల ా. 2) blackish. ం ెం నల ౖన. మ [mahinā] n. month. मह ना. ల. మ [mahīt] See: త . మహ (-మ ) [maho (-mahinā)] n. month 11 of the Gond year (JanuaryFebruary). మ ఘం. మ - [mah-] vt. to finish. మ (మ ా) [mahkā (marrā)] n. Bengal quince, 'bel' tree. पेड़. మ డ ( ెట ). aegle marmelos. మ - [mahk-] vt. to search for. త క . మ ంజ -ప [mān̄jā-puṛī] n. glow worm. నుగ ర ప ర గ . మ ంజ ప నర డ ంత. Glow worms flash (spark) at night. నుగ ర ప ర గ ా ళల ర సుం . మ ం [māṇḍi] n. thigh, lap. जाँघ. మ ం - - [māṇḍi-kī-] vt. to arrange, tidy, set (trap). सँजोना. మ ం [māndi] n. crowd of people, big affair. పజల . చు మ ం [cukkē māndi] n. thought. िचंता. మ [māc] n. dirt on skin. ల. మ - [māc-] vt. to plaster, smear, daub.


63

మట

ం -

మ ట [māṭī] n. kind of edible root from the

forest. గడ (దుంప). మట [māṭyāl] n. whirlwind, tornado. बायाँ. మ [māḍī] n. house (with multiple levels). मकान. బం ా. మ - [māṛk-] vi. to glance. झाँकना. మ ో [māṛsō] n. husband. पित. భర. మ ెర [mātera] న ంల కసు . మ త [mātral] n. old man. మ స ాడ . మ త [mātari] n. old woman. మ సలమ . మ [mādgī] n. tanner (person who tans animal hides). మ గ. మ మ రం ా ె మ రన ెండం . When cows die, the tanner removes the skin of the cow. మ గ జంత వ ల చ ల ాడ . మ [mān] n. honour, respect. लाज. మ ా ద. మ -మ ా ద- - [mān-maryāda-kī-] vt. to honour. మ - ా త ం - [mān-pān tuṅg-] vt. to honour. మ -మ - [mānē-mā-] vi. to be respectful. మ - [mān-] vi. to be made. बन गया. స మ ంత. Having walked and walked, a path was made. चलके-चलके रा ता बन गया. వ న ,న ఎర న . మ మ [māmal] n. mother's brother, father's sister's husband. మ మ. మ య [māyā] n. kindness. उपकार. మ యమ . మ య [māyṭa] n. bangle, anklet (worn by married ladies). క యం. ఆ ె దగ మ య ర ీంతం . Having become a bride they (ladies) wear a bangle on their arm (wrist). క త రక ే క యల ార . మ య [māyyā] n. love. यार. 64

మర

- [mārus-] vt. to tease, to pull faces.

ఊ క మ ర ీ మం ే . They ళన are teasing me. ార నను స ే ు ర. మ [mārēl] n. wing. पंख. క . మ [mār] n. blow, beating. మ - [mār-] vi. to be finished. ख़ म होना. మ (-జ ) [mārvēlī (-jāṛi)] n. kind of grass. घास. మ ల ం (త ా ) [māluṇḍī (tarās)] n. two headed snake. ండ తలల ామ . మ [māl] n. produce, cultivated goods, wares. फसल. మల [mālkāl] n. head of household, owner. యజమ . మ వ [māva] pron. our (sg.). మన . మ వం [māvang] pron. our (pl.). మన .

మ

[māv] n. deer. దు ి . మ డగ డ ె మందంతం . Deer live in the big forest. దుప ల అడ ల ఉంట . మ సూ [māsūl] n. python. अजगर. డ ల వ. మ సూ త ా జన త ఆ ిజ ం . The python wraps around animals and having killed, it eats. ండ ల వ జంత వ లను పట చం ి ంట . మ - [mās-] vi. to start a fire, get a fire going. ం - [miṅg-] vt. to swallow. िनगलना. ంగ ట. ా ె ం ంగం ే . Having got fever they swallow tablets. జ రమ వ ల సుక ంట ర .


ం -

ం - [min̄j-] vi. to be covered over,

buried, immersed. ం - [miṇḍ-] vi. to sleep. सोना. పండ . ండూ - [miṇḍūs-] vc. to put to sleep. పండబట ట. ం [mindī] n. eyelash. కను ప . చు -మ చు [miccuk-muccuk] adj. ం flashing. ర సుట. ప న చు - మ చు ఆయ లౖ ొహం ే . While inaugurating a new house, they tie flashing lights. నూతన గృహప శం ే టప డ న దు పల ఇల క కట క ంట ర . [miccō] n. scorpion. ब छू. ేల . పం [panḍi miccō] n. a reddish coloured scorpion. ఎరట ేల . ట - [miṭus] vt. to apply (rice, or vermilion) in order to bless. ల ప జ ట ియ ం ా క అ ం ట సం ే . On 'laxmi pooja' day they apply rice (as a blessing) on their cattle. ల ప జ ఆవ ల ాళ క అ ం ల ార . డ ం - [miṛuṅg-] vi. to turn over. డూ - [miṛūs-] vi. to turn over. - [miṛc-] vc. flash of light (as in lightning, or glow worms). चमकना. ర సుం . వ [miṛcval] n. lightning. నూం - [minūṅg-] vi. to taste sweet. (మ ా) [minōṛā (marrā)] n. kind of tree. पेड़. [minōṛāl] n. tortoise. ంబల . See: ా . నూ [minṅūl] n. spark. య [miyāṛ] n. daughter. पु ी. క త ర . బ బ బ తమ య ఇం ే . A mother and father's girl is called a daughter. అమ న ల ా క త ర లను ర ల అంట ర . - [miy-] vi. to sprout, become abundant.

ర [miraṭ] pron. you. ర . ర [mirūg] n. start of rainy season (in

June). - [mir-] vi. to splash. ర [mirkūṭ] n. chilli (pounded into flakes). డ ారమ . - [mis-] vt. to bury. दफ़नाना. బ ంద ట ట. బ ఆ ా ె ొ ొ ా సం ే . If anyone dies, a hole is dug ే and they buried them. ఎవ న చ బ ంద త ా ట ర. -ీ - [misṛī-kī-] vt. to mix. िमलाना. కల డమ . మ న ాట -ీ ం . The worker is mixing cement for the house. మ ి ఇల కట టక ి ం కల ప త డ. - [mih-] vt. to bathe. नहाना; नहलाना; नहलवाना. ా నమ ే ంచుట.

[mīn] n. fish. मछली. ేప. ట ఙ ( ిట) [mīn ṭoṅāl (piṭṭē)] n. stork. ంగ. - - [mīri-kī-] vt. to gather, collect. జమ ెయడమ . ం డబం కర ాట ం ం - ంతం . Girls, in order to play with small containers, gather them (from) the rubbish heaps. ఆడ ిలల ఆట ల ెప డ ఆవ డ క ప లల డబ ల జమ ే ార . -మ - [mīrē-mā-] vi. to gather. గ క ర. వ [mīva] pron. your (pl.). तव. . [mīsēl] n. whisker, fin (of fish). సమ . [mīsēlk] n. moustache. ాల . మ న మందంతం . Men


65

మ ంగ

మ మ మ మ మ

మ

మ మ

మ మ

మ

మ మ

66

మ

ాల have moustaches. ప ర ష లక ఉంట . ంగ [muṅgūr] n. roof, lean to. छत. ం (మ ా) [muṅgē (marrā)] See: మ ల (మ ా). ం [munḍi] adj. lazy. ం తనం. See: ల ం . ం ే [muṇḍēl] n. vertical pole (with a pointed end to attach the cross beam ‘patti') used for the side of a house. ా [mukērā] n. nose ring. మ క ప డక. మ త మ రం నగ రంతం . Old ladies wear nose rings on their noses. మ స ఆడ ార మ క క మ ర డగ ర. గ [mugūs] n. mongoose. మ ం స. మగ త ాసు తన ేట ం ంత. A mongoose cuts (makes) a snake into pieces using its mouth. మ ం స ామ ను తన ట మ క ల స ే ుం . [muggī] n. bud of flower. - [muc-] vt. to cover. िछपना, छुपना. కప ట. నర స మ నర ం ే . At night everyone sleeps having covered themselves. ా ప ట అందర బటల క ి పడ క ంట ర . చ [muccaṛ] n. cover, lid, stopper, capping. మ త. చు [muccuk] ppnl. without. के बना. మ చు ం. Without him we will not go. తప మ ళ లమ . జ - - [mujrā-kī-] vi. 1) to salute. వందనల , నమ ా ాల . 2) to put hands together to greet someone (not a handshake!). - [muṭ-] vt. to recognize. ట [muṭṭī] n. 1) fist. मु ठ. ి . 2) short handle (of implement, weapon, whip etc.) that can by gripped by the fist.

మ ట[muṭṭī-mēn] n. handful. మ - [muṛī-] vi. to snore. మ త నర

నర మ యం ే . Old men snore while sleeping at night. మ స ార ద టప డ బ ర ట ర . మ - [muḍ-] vi. to tip over, be immersed. डु बाना. మ డూ - [muḍūs-] vi. to drown, etc. डु बाना; डु बोना. మ డ ం - [muḍuṅg-] vi. to dive. మ డూ - [muḍḍūs-] vt. to fold (a cloth). మ - [muṛs-] vi. to stoop. మ ద [mudda] n. ring. अँगठू . ఉంగరమ . ా మర ం ఆ ె ట బ టనగ మ దం ం ే . The bride and groom having got married go to the market in order to wear rings. వధువ , వర డ ం అయ క అంగ ఉంగరమ ల డ గ ర . మ ద బ ట [mudda boṭṭā] n. ring finger, second finger. మ [muddā] num. thirteen. तेरा. పదమ డ . మ [munnis] మ ప . మ [munne] adv-ppn. forward, before, in front of. पेश. మ ందర. మ ా [mupṭā] n. fold. तह. మ ా 1 [murāṛī] n. cowshed. మ ా 2 [murāṛī] n. a large basket for storing paddy. మ ర ం త [muruṅgta] adjl. cold (water). ठं डा. చలట ( ర ). మ - [mur-] vi. to grow, to ripen. మ ా [murtā] n. full grown (nm.). మ [murtōr] n. full grown (m.). మ (మ ా) [mur (marrā)] n. flame of the forest tree. पेड़. దుగ ( ెట ). butea frondosa. మ ర - - [murguṛī-kī-] vt. 1) to wring the neck of an animal. 2) to twist someone's arm or skin. ऐंठना. మ [murrē] n. fried gram. ప ట ల .


మ ల (మ ా)

ం

మ ల (మ ా) [mulgē (marrā)] n. Indian

horse-radish tree. మ సూ [musūr] n. monsoon. ర త పవనం. రం మ ం యం దు ి ా ె మ సూ ఇం ే . If it goes on raining for two or three days or more they call that monsoon. ండ మ డ ల ఒ మ గ వరం వ మ సూ అంట ర . . మ [muskē] n. animal's muzzle. మ ాప , జ న గ డ ా ా ంద ా మ ం ొహం ే . While using the 'daura' for cotton or 'jowar' muzzles are tied on the bullocks. ేలల గ ంట క టటప డ ఎడ మ ఖులక డ గ ార . మ ా - -ీ [musḍērkā-pī-] vi. to be bloated due to indigestion. మ -మ -క - [mus-mus-kav-] vi. to giggle. మ - [muh-] vt. to block, plug. మ - [muhc-] vi. to bark. भ कना. మ ం [mūnd] num. three (nm.). तीन. మ డ. మ [muvvīr] pron. three (m.). तीन. మగర. మ ా [mūkā] adjl. dumb, mute, person who cannot speak. गूग ँ ा. మ గ ాడ . చుడూ మ ా వ ా మ ా ఇం ే . Someone who since birth cannot speak is called dumb. న గ న ప ట నుం మ ట డ ా అత మ గ అంట ర . మ [mūkē] adjl. feminine dumb, mute, person who cannot speak.

మ మ మ

ా [mūrā] n. cow. गाय. ఆవ . య [mūrīyāl] n. father-in-law.

ससुर. మ మయ . మ [mūrē marnḍāṛ] n.

mother's brother's daughter. మ మ [mūrē marri] n. husband's brother's son. మ - [mūr-] vi. to be blocked. మ - [mūsk-] vt. to sniff, nuzzle, inhale. See: మ . ట [meṭṭā] n. mountain. पहाड़; पहाड़ . గ ట. దూ [medūr] n. brain. दमाग़. దడ . యంత [meyanta] గ ల త ం . య -ఆ- [meyāṛ-ā-] vi. to disappear. మ యమ అవ డం. నన త ఇ ఇ ,బ య ఆయ ?. I left money right here, where has it disappeared?. ను డబ ల ఇక ె ఉం ను ఎట మ యం అ న . - [mey-] vt. to win. जीतना. ం . - [melī-] vi. to shake. झंझोड़ना. ల - [melūs-] vi. to shake. झंझोड़ना. -ీ [mesī-] vt. to sharpen. -బం [mesel-baṇḍā] n. sharpening stone. మర , బ ం , కం - బం గ ియం ే . They sharpen axes, carving tools and chisels are on a sharpening stone. డ , బ శ, ఉ నూరడ బండ ౖ ాక ర . [mes] n. small bee-hive. ం [mēn̄j] n. egg (sg.). अंडा. గ డ . [mēsk] n. egg (pl.). अंडे. గ డ .


67

ం

- -

ం [mēṇdī] n. henna. lawsoina alba. ం ో [mēndōl] n. body. तन. శ రమ . ం ో - ీ [mēndōl-pi-] vi. to get fat.

-

[mēj] n. table. मेज़. బల. See: టబ . [mēḍā] n. eaves of roof. గ ంజ. ం [mētīṅg] n. fenugreek seeds. , - ం [- mēn, -mēṇḍ] clitic. equivalent to English -ful. पूरा. - [mēy-] vi. to graze. चरना. - [mēh-] vt. to cause to graze. चरना. ట [mokoṭa] n. mask. ం [mokōṁ] n. face. मुख. ఖం. - - [mokṛō-kī-] vt. to stretch oneself. [moksal] మ ఖ వ . ో ా [moḍōkā] n. shoot of a seed. య ప జ ో ాం ాంతం . If soya beans get wet the shoots come quickly. య ే ందర ా ల త త ం . [moḍ] n. navel, bellybutton. బ డ . డ [moḍḍāl] n. newborn boy. बालक. న గ ాప. ె [moḍḍe] n. newborn girl. लड़क. న ఆడ ాప. ో [modōl] 1) n. beginning. शु . దల . 2) — adv-ppn. earlier, before. ఇ ాం ో బ సుర ే . Who started

this work before. ఈ ప మ ందు ఎవర ారం ం ర . See: ప ల . [mod] n. tree trunk. దు, కట. [momoṭ] pron. we (incl.). మ . - [moy-] vt. to murder, finish off. ह या. See: జ - ; -. క . [morol] n. stalk. [morōs] n. bark for rope making. చుట ఆ నం కటం ొహం ే . Bundles of leaves for 'bidis' are tied with strips of 'moros' bark. త ఆక లను గల కటల కట ర . [morrō] n. birthmark(?), mole.

ల

[mollōl] n. rabbit, hare. క ం ేల . [mosor] n. nose. नाक. మ క . ా- - [mōkṭā-kī-] vt. to fold. [mōtī] n. pearl. मोती. -ఆ- [mōp-ā-] vi. to be founded. ర [mōra] n. leaf hat. ల [mōlā] n. iron-nail. ర [mōvēra] n. mustard seed. राई. ఆవల . See: ా .

య [yādi] n. memory, recollection. याद. జ పకం. య - - [yādī-kī-] See: త - - . య య [yāyāl] 1) n. mother's younger sister, father's younger brother's wife. న మ . See: ా . 2) — n. maternal aunt. న మ . ంజ [yen̄jē] n. kernel of chironji fruit. chironjia sapida. ా ె నం

య

68

ంజం ి ం ే . Having cracked open the nuts of the chironji పండను fruit they eat the kernels. పగ ల ట ా ాపల క ల ంట ర . ం - [yend-] vi. to dance. नाचना, नचना. నృత ం. బ ం ె మంతం . The ladies are dancing. ీ, నృత ం స ే ు ర. - - [yekṭī-kī-] vi. to hiccup. ఎ ళ .


-ీ ఇ

-ీ [yekhīn pī-] vt. to believe.

కరల కర . ఆయన ఇల ! See: మ - మ - ;

ె డ జ ప కరల - - కర . [yeṛkā] n. ram. [yeṛki] n. fever. बुख़ार. జ రమ . మం బ ఇ ె ే మం . Day by day he is getting weaker because he has fever. క తగ త డ ఎందుకంట జ రమ ఉ డ .

[yeṛj] n. bear. भालू. భల కమ , ఎల గ బంట. - [yet-] vt. to take to lap, take on shoulder. - [yed-] vt. to sow, (with drill, not by scattering). बीजना. కట [yeddā kaṭṭe] n. firewood. వంట ెరక . [yeddi] n. sunlight. ఎండ. స ి ె ాంత. In the morning after the sun rises sunlight comes. ఉదయం అ ే ఎండ వసుం . - ాల ం [yeddi-gāluṁ] n. the hot season, summer. ఎండ ాలం. - ాల ం స డ న బ ెరంత. During summer it is very hot from morning till evening. స ాలంల ఉదయం నుం ాయంతం వరక ల గ ఉంట ం . నూ [yenjūr] n. sweet preparation made by pounding 'jaggery' and sesame seeds together. నువ ల .

- [yerī-] vt. to drag, pull along. ే తట .

[yelli] n. rat. चुआ. ఎల క. - [yev-] vt. to reach. See: ం ే- మ - . వ [yevnal] ppnl. up to, until. వరక . - [yeh-] vt. to cause to dance. ం [yēṁ] n. spirit of death. ాత వ ాం ే . Having died the spirits (of death) come to take away the soul. మరణం న తర ాత యమ డ ాణమ సు ళ వ ాడ . డూం [yēṛūṅg] num. seven (nm.). सात. ఏడ . [yēṛvīr] num. seven (m.). - [yēt-] vt. to take, buy, fetch. సు . [yētmā] n. a Gond god, deity. ేవ ర. [yēnī] n. elephant. हाथी. ఏనుగ . తన ండ ాం హంత. The elephant showers boys with water using its trunk. ఏనుగ తన ండం ిలల ౖ ర జల త ం . మ [yēmal] n. twin boy. [yēmē] n. twin girl. మ [yēmalir] n. twin boys. [yēmek] n. twin girls. మ [yēmal-yēmē] n. twins (one boy, one girl). [yērī] n. dry part of the honey-comb where there is no honey. [yēr] n. water. पानी. ర . ఇ కస త ే మంతం . They are bringing water. ర న ం ెల ళ ెసు ర . -త ం - [yēr-tuṅg-] vi, vt. to bathe, wash. नहाना.


69

రం

రప

ర రం

[raṅg] n. colour, dye. రంగ . రం -రం ా [raṅg-raṅgnā] adj. many coloured. రంగ రంగ ల. రం [raṇḍ] num. two, both (nm.). दो. ండ . See: ఇ . రక ింజ [raktapinjōr] ంజర ామ . ర ా [raggāl] adj. red. लाल. ఎర ప . ర - - [ragṛī-kī-] vt. to scrape. ర [raccā] n. courtyard. आँगन. మ తజగ ర ఇం ే . The place in front of the house is called the courtyard. ఇంటల మ ందు సల ా అంట ర . ర - - [raccī-kī-] vt. to heap. ర [raṭ] adj. thick (used for flat things). मोटा. See: ద . ర -మ - [rahē-mā-] vi. to live, stay. जीना; जलाना. ఇ ట అ ట ర - మ ం. Having gone from this village they stayed there in that village. ఈ ఊ నుం ఆఊ ల అల ఉం యమ . ర - [rah-] vi. to gather, assemble. उमड़ना. ాం - [rāṅg-] vt. to abuse, scold, revile. ట ట, దూ ించుట. ాం ే [rāṇḍē] n. 1) widow. वधवा. వధవ ాల . 2) term of abuse for women or animals. ా - - [rākī-kī-] vt. to do the gardening, to watch over, take care of (young plants etc.). ంచడమ . ా [rāgō] n. parrot. ల క. ా పంచంగం టండంత. The parrot took out the fate (fortune telling). ల క పం ంగం చూ ిసూం . See: ెగ .

70

ా - [rāc-] vt. to cut by striking (with an

axe). ాజ [rājāl] n. king. राजा. ా . ా - ా [rāj-vāṛā] n. palace. ాజ మ . ా [rān̄jī] n. bamboo (thin variety). बंब.ू దుర కంక. ా బ ాం ాంత. Bamboo is very useful. దుర ల ప వసుం . ాయ [rāyāl] n. vulture. िग . ాబందూ. ాయ మ ర ా ె ాంతం . When a cow dies, vultures come in order to eat it. జంత వ ల చ ే ాబందూవ ల న వ ా . ా ి మ ట [rāyisiṛimāṭo] ప ర . ాయ [rāytā] n. pickles. పచ . ా ా [rāvṛāl] n. parrot. ామ ల క. See: ా . ా ి [rāsi] num. hundred. వంద. ాం [rikāṁ] adjl. empty, clear. खाली. ాం- - [rikāṁ-kī-] vt. to empty out, clear out, take out everything. ా బ ా ఆ- [rīkā bākā ā-] vi. to be scattered. िछटकना. ా బ ా ఇ - [rīkā bākā ir-] vt. to place things in a disordered manner. बखेरना. - [rīk-] vt. to scatter. [rītī] n. way, manner. राह. . ర ే( ) [ruddē (mīn)] n. kind of fish. సన మ . ర ప [rupya] n. Rupee. पया. ర ా . ఇం దహ ర ప న ఉం త ాత. Now a ten rupee coin has come. పసుతమ 10 ర ాల ల వ గల ఒక ౖస అ ం . ర ప ం [rupyaṅg] n. money (pl.). पैसा. ర ాల . ట క త ాట బ ల ర ప ం ప . In order to buy a tractor


రమ

ర ర

ర ర ర

ర

very much money is needed. ట కర ను ల ేయ టక ల ర ాల ావల ను. See: త. మ [rumāl] n. turban. ర మ ల . మ [rumna] n. handle. ర మడ. ర మ ి ాం ే . Having held the handle they start to plough. ర మ న పట అరక దును ర . [ruy] n. cotton padding used in mattresses, pillows etc. ప దూ . ం [rūnd] n. breadth. డల . క [rūka] n. boat. नाव. క. ల తగ ర ా ె ం ే . Where there is a lot of water they go by boat. ల ైన టల పడవ పయ ణమ ే ార .

ీ [rūsī] n. large knife. క . -మ - [repse-mā-] vi. to be broken

down (as in a vehicle), damaged, collapsed. క న. - [rey-] vi. to descend (from a mountain), alight (from a vehicle). उतरना. గ . టం ి గట తం . Holding the (bundle of) wood she descended the mountain. కటల పట గ ట గ ర .అ బస త. She got down from (alighted) the bus ఆ బసు నుం ం . - [reh-] vt. to lower. ంచు. ం - [rēṅg-] vi. to come loose (rope). ఖ [rēkha] ప డ . ఙ [rēṅā] n. wild plum. గ పండ . zizyphus jujuba. - [rēsk-] vi. to fan. ే ం- [roṁ-] vi. to rest. ాం . నడ ం మరత ద సూ మం ే . While walking in summer, having seen a shady place on the way,

they rest. స ాలంల నడ సు ళ ం ా మధ న ెట డ చూ ి ాం సుక ంట ర . ం [rondi] n. thigh of animals. డ. See: మ ం . - [rok-] vi. to be digested. [roppō] adv-ppn. in, inside. ల పల. బ [roppōḍā banin] n. undershirt, vest. బ ా [robēkāl] n. stone pestle. రచ బండ, ర బ ా . చ గ బ ాల బంతం . (Ladies) grind lentils with the stone pestle at (in) the mortar. రబ ల పప ను ర బ ర. హ [roha] పంప మ . [rohī] See: మ . - [roh-] vt. to send. भेजना, िभजाना. హ - [rohka-] vi. to chew cud; ruminate. మ రం , ం , ం స హ - ాంతం . Cows, buffaloes and sheep all chew cud. ఆవ ల , బఱ ల , ల అ జంత వ ల మర ా . ం - [rōn̄j-] vi. to hum, buzz. गुनगुनाना. శబమ . ం [rōṇḍā] n. weed. खरपतवार. కల ప . ా [rōkāl] n. wooden pestle. క . ర ాట ా ాం ీంత. In order to pound chillies the wooden pestle is used. ారం నూ టక క ప వసుం . [rōj] n. day. दन. . [rōjī] adv. daily. रोज़.

[rōn] n. house, home. मकान. ఇల . [rōtōr] n. male member of household.


71

(మ ా)

లట

- [rōsk-] vt. to bale out. బ

త [rōta] n. female member of

ి య ాట ల ే స ంతం . Ladies in order to catch fish at the river bale out the water. మ లల ( ీ) ేపల పట ాగ ళ ను డ ర . - ా- [rōhkā-pā-] vi. to.chew.cud.

household.

[rōt-kārūmnōr] n. neighbour. पड़ोसी. (మ ా) [rōmī (marrā)] n. tree under which people habitually rest on a journey. पेड़. ాం ( ెట ).

- ార

ల లం [laṅg] adjl. far. दरू. దూరమ .

[laṅgāl] n. vagabond, wanderer, someone unable to pay back a loan, loser. ేశ మ . తం త మల ి ి లం ా ఇం ే . Those who borrow money and can't repay it are called *. ర ాల సు ఇవ ా ెడ ాడ అంట ర . నహ ా ం , లం ా ఆ . The marbles are with me. He is the loser. అతను వద ల ఓ డ. లం [laṇḍī] n. idle person, lazy. See: ల ం . లంబ [lambō] adj. long. चोग़ा. ల [lak] adjl. far. दरू. లక [lakka] n. lacker (polish), wax. లక . లగం [lagaṁ] n. bridle. लगाम. లగ [lagu] బలమ . ల ం [lagniṅg] n. betrothal ceremony (pl.) involving a time of joking (or spoof negotiating) with the ladies in the bride's party with those in the groom's party. లగ మ , ం . ా ట ి ల ం ెహం ే . After the bride and groom have met, the ladies do the betrothal ceremony (a part of the marriage). ం క త ర , ం ిల ాడ క ి ల అ ం ల చల ర . See: మ ం . ల [laṅ] n. menstruation, monthly period.

లం ా

72

[laṅgyāl] adj. bare, barren. వట. లజ-మ [lajjē-mā-] vi. to be shy, ashamed. ిగ పడ ట. ల [ladāyi] య దమ . లప ం [lappaṅgī] n. falsehood, dishonesty, deception. లబ [labāḍ] n. a lie. झूठ, झूठा. అబదమ . లబ వ - [labāḍ vaṛk-] vi. to tell a lie. లబ వ మ . Do not lie. అబదమ మ ట డక లబ [labānāl] n. Lambadi man. బంజ ర మ .ి లబ [labānē] n. Lambadi woman. లమ [lamgā] n. cloves. మ క ప డక. ల [lavṛī] See: క ె . లసూ [lasūn] n. garlic. ఎల ాయ. లసూ క తగ ి ాటం ే . Garlic is put into the 'dhal' (lentils). ఉ ాయ ల క రల ార . ల ం [lahēṅg] n. parched grain. ల [lahki] adv. hurriedly. ందర. ల ం [lāṁ] adjl. long. चोग़ा. డ వ . ల ం [lāṇḍī] adj. short in length. ం , క ర చ. See: ట ి . ల - [lāg-] vt. to touch, be necessary, start. छूना. త ం . ల ట [lāṭī] n. fishing rod. దుర బ ంగ . ియ ాట ల ట గ ొహం ే . In order to catch fish a hook is tied to the

లం ా


ల

ల

fishing rod. ేపల పట టక కటక ాలం కట ర . ల [lāṛ] n. love. यार. మ. ల - - [lāṛ-kī-] vt. to love. మ చూపడం. బ బ బ చుడూ ాం బ ల - ం ే . Father and mother love their little boys and girls very much. అమ న ల న ిలలను ల ార . ల [lāṛāl] n. bridegroom, lover (m.). द ू हा. ల [lāṛī] n. bride, lover (f.). दलहन . ु ల ా [lānḍgyāl] See: గ ా . ల త [lāta] n. a kick. लात. ాల ెబ . ల - - [lāvī-kī-] vt. to make use of, put on. ట వడమ . ల ి [lāsi] ppnl. for, in order to, on behalf of. िलए. రక . ంబ (మ ా) [limbū (marrā)] n. lemon tree. మ ( ెట ). citrus acida. See: (మ ా). [likṛī] n. noise-making stick on snare. జన ిటం ంతం ఇంజ , ా మ లం , మ లం , సు ం ొహం ే . If birds are eating the 'jowar' then, in the corners of the field, *s are tied. జ న పంటల ర ణ రక ేను మ ల మ లల కట గంటల కట ర . See: ట ప . ం (మ ా) [līṁ (marrā)] n. ‘neem' tree. ప ( ెట ). azadirachta indica. ల ట- - [lūṭi-kī-] vt. to loot, rob, steal, thieve. चोर . ొం ంచుట. ల ండ [lenda] n. animal droppings (not dung) from sheep, goats etc. డ క ప . లం [leṇḍāl] adj. lazy. आलसी. ం ౖక . ల ం మ న ాం . The lazy man is not going to work. మ మ ి ప ేయ టక ళడ . చుడూ ాం ం లం లం ఆం ే . When little children walk long distances they become lazy.

- -

న

ిలల దూరం నడవ ం ార . See: లం . ల - [lek-] vt. to count. िगनना. ల క . ల -ి - [lepṭi-kī-] vt. 1) to attach, hit. लगाना. 2) to dent. ల - - [lehi-kī-] vt. to write. िलखना. ాయ మ . టల మం . He is writing a letter. ఈయన ఉతరం ాసు డ . ల ం ా [leheṅgā] n. dress. ల ం [lēṅg] n. tone, voice. కంఠమ , ాగమ . న ల ం మంత, ాట ారంత. Her voice is good, she will sing a song. ఆ ాగం మం ా ఉం ాట ాడ త ం . ల ం ా [lēṅgṛāl] adj. lame. लँगड़ा. క ంట ాడ . ల ం (మ ా) [lēṇḍī (marrā)] n. 'jamun' tree. पेड़. అల డ ( ెట ). eugenia jambolana. ల ం మరతం పం ం ా మందంతం . The fruit of the jamun tree are black. అల ర పండ నల ా ఉంట . లం (మ ా) [lēṇḍyā (marrā)] n. kind of tree similar to eugenia jambolana. ల ా [lēkāl] n. man or boy (used with contempt). ల ట - ం - [loṭōs-sond-] vi. to shrink (cheeks). వడమ . మ మంత అ ే ాట నం ం ల ట - తం . He has fever (is sick), so his cheeks have shrunk. ఆయనక గం ఉం అందుక ఆయన ెంపల ల . ల [loddī] n. valley. घाट . ల [lollī] n. noise, racket. అల . ల - - [lollī-kī-] vi. to make a noise, or racket. అల ెయ ట. లక [lōkūr] n. people (pl.). పజల . ల [lōnī] See: ం . ల - - [lōmī-kī-] vt. to swing. टाँगना.


73

వం ల

వ

-

-మ - [lōmē-mā-] vi. to swing.

टाँगना.

వ వం

[van̄ji] n. paddy (sg.). వ . వం ం [van̄jing] n. paddy (pl.) (used mostly in the plural form). వ . వ ల [vakkīlu] n. lawyer, advocate, య ా . barrister, attorney. వక (వ ) [vakut (vakt)] n. instance, time. बार, बारा. వక -వ [vaktūn-vakt] advl. recurring time. వక [vakūr] n. harrow. ాప క టం టం ె వక ాం ీంత. In order to remove the cotton stems a * is useful. ప ెటను ీ య టక గ ంట క ప వసుం . వ ా [vaggār] n. male buffalo (m.). వ - [vaṭk-] vi. to be thirsty. హం. వట [vaṭṭā] n. fight. జగడం. ాం వ వ వట ాం ే . Boys fight with each other. ిలల ఒక జ ఒకర వసు ర . వట [vaṭṭiye] వట ా. వట [vaṭṭiy] adj. unnecessary, not needed. అక రక ా . వటడ [vaṭṭeṛa] బట . వ [vaṛī] n. wind, air, spirit. पवन. ా . వ - [vaṛ-] vi. to leak. चूना. వ (మ ా) [vaṛ (marrā)] n. banyan tree. మ ెట . ficus indica. వ - [vaṛk-] vt. to speak, talk. बात करना. మ ట డ . See: ఇ - ; -. వ [vaḍḍā] n. neighbourhood, section of town, colony. వ - [vat-] vi. to dry up, be dry. బ క ిం వ ె మంతం , వ ె త ఇ ా. The clothes are outside in order to dry;

74

having dried bring and put them ఉ inside. బయట బటల ఆర ఆ ాక ఇంట ె ఉంచు. వ [vattā] adj. dry, dried. सूख. వ య [vaydyāl] n. doctor. डॉ टर. వయ [vayyūk] n. yawn. ఆవ ంచు. వయ - ీ- [vayyūk-sī-] vi. to yawn. వర [vara] రమ . వ - [varī-] vi. to bend. मरोड़ना. వం ం . వర - [varus-] vt. to bend something around in order to fit it to something. వ [varōr] num. one (m.). వ - [var-] vt. to cross, ford, climb up/over, ascend, go up. ఎక డం. టం తర ాట గ ట వ తం . In order to bring wood they are ascending the mountain. కటల ేవ గ ట ఎక ర . వ ా [varṭāl] n. washerman. धोबी. వ [varṭē] n. washerwoman. వ [varsōnē] advl. at the same time, all at once. స వ ా ! You all came at the same time! ర అందర ఒ ా వ ా! వ - [vas-] vi. to be felt, to experience (hunger, thirst, etc.), to want to. लगना. వ - [vah-] vt. to give birth to (animal). మ ర ియ వహ. The cow gave birth to a calf. ఆవ దూడక జన ం . వ - [vahc-] vi. to boil. వహ - ీ [vahcu-sī] vc. to boil. వ - - [vahcī-kī-] vt. to boil. జ న ాట అట ాట ో త వ - ీయల గ . In order to cook 'jowar' food the water must be boiled


ా-

జ

మ ందు first. జ న అన మ వండ ట ేయవల ను. ా- [vā-] vi. to come. आना. ా ా . ా ాట [vāgāṭī] n. an evil spirit which stays on trees and captures animals (it is believed that the hair of an animal killed by a tiger becomes this spirit). भूत. ా ా [vākṛāl] adj. crooked, bent. कु टल. See: బ య . ా య [vākṛīyāl] See: ా ా .

ాగ

[vāguṛ] n. large round net for catching animals. వల. ా ే ( ) [vāgcēyn (vēlī)] n. a creeper that is used in curing snake bite. ా - [vāṅ-] vi. to leak profusely. चूना. తర ం ే గ అర ాఙంత. If a hole comes in the pot for bringing water, it leaks. ర ెచు చ రందం అ ం ర ార త ం . ా - - [vācī-kī-] vt. to read. पढ़ना. చదవడమ . ాడ ాం ం న ా ప స ా - ం ే . School boys and girls read books at night. బ ిలలందర ా ప ట ప స ాల చదువ ర . ాజ- ాజ ే [vāja-gājatē] advl. with much noise. ాట- - [vāṭī-kī-] vt. to pound. कूटना. ాట- [vāṭē-] n. idea. ఉ ాయమ . ా - [vāṭ-] vt. to throw, sow, scatter. झ कना. సుర ట, య మ . ాట [vāṭnī] n. division, heap. बँटवारा. ా [vāṛī] n. garden. उ ान. ట. ాపం - ర ం ా ే ఉర ం ే . They

plant vegetables in the garden. వం ాయల , , టల పం ార . ా ే [vāḍē] n. carpenter. बढ़ई. ా టబ మం ే . The carpenters are making a table. ర వడం ార టబ ేసు ర . ా [vāti] n. wick of a lamp. వ . ా [vāyiṭ] adj. bad. बद. ెడ . ా [vārī] n. string (of musical instrument). ా - [vār-] vt. to sing. गाना. ాడ ట. ాట ా . He sang a song. ఈయన ాట ా డ. ా [vārtī] n. leather rope or strap. ార . ప ా ాం ీంత. In order to harness the plough a * is used. ార డ అర క ప వసుం . ావ [vāvūr] n. field. खेत. ేను. ా ా [vāsā] n. rafter, each of the sloping beams forming the framework of a roof. ल ठा. గ ంజ, ాసమ . తగ ఆ ేత ాసం బ పట వ ాంతం . In a house, the rafters come down from the main beam to the side beams. ఎ గర కట నుం ం పట వరక ా ాల వ ా . ా ి [vāsi] ppnl. for, on behalf of. के िलए. See: ల ి. ా [vās] n. smell. गंध. ాసన. See: ఘ . ా - [vās yēt-] vt. to smell. सूघ ँ ना. పఙ ా ె మం . He is smelling the flower. అతను ప వ ాసన చూసు డ . [vik] n. poison. वष. షమ . ( ) [vickāṛ (mīn)] n. a kind of fish. ేప ర . జ [vijjā] n. seed. बीज. తనమ . జ ా - [vijjā vāṭ-] vt. to sow seed. ి ాల ం స ఖ ర ా జ ాటం ే . In the rainy season all the farmers sow seed in the fields. వర ాలంల వ వ ాయ ర ల అందర త ల ార .


75

ా

ా

[viṭṭāṛ] మ ట డ . [viḍyā] n. metal collar to attach the blade of an agricultural implement. దూ - [vidūrk-] vt. to lay down (offering), scatter. మం తగ దు ీ ా ి ాట ం ే . Having scattered the food offering at the temple they come home and eat. గ లల ౖ ద మ చూ ి ఇంట వ ంట ర . ం [vidrīṅg] n. agricultural festival which takes place before sowing (pl.). - [viy-] vt. to transplant. య [viyyār] n. rubbish, garbage, refuse. - [vis-] vt. to thresh (with bullocks). జన దు ఖ ంద ో సం ే . The heads of 'jowar' are threshed by bullocks at the threshing floor. జ న పంట కలలను ఎడ బం కట ర . సూ [viskūṛ] n. charred wood, a partly burned stick from the fireplace, or a stick still burning. मशाल. కట ర త జ సూ ఇం ే . After a stick has been burned it is called *. కట ా న తర ాత సూ కట అంట ర . [vīc] n. tomb, grave. . (మ ా) [vīḍā (marrā)] n. betel nut tree. -ఆ [vīḍā-āki] n. betel, 'paan' leaf. -ఆ ే ట ర ా ఆం . Having eaten a 'paan' leaf the mouth becomes red. తమల ాక ంట ర ఎర బడత ం . - [vīt-] vi. to run. दौड़ना. ఉర ట. - [vīy-] vi. to dawn, emerge. [vīr] pron. they, these (m.). ర . ర [vīra] pron. their (prox.). . ా [vīsā] num. twenty. बीस. ఇర .ౖ ీ [vīsī] n. fly. ఈగ. - [vīs-] vi. to wear out. गस जाना. ాసుడ ఆసు ా. The axle of the bullock 76

cart has worn out. ఎడ బం ఇర అ ం . - [vīsk-] vt. to pull down. మరతగ పం ాట ెర జ తం స ం ే . Having climbed a tree in order to get fruit, they pull down the ె ను పండ రక branches. ట మ లను వంచు ర . వ ర [vūrā] See: ఊర. వ [vūr] See: ఊ . ంజ [ven̄jēr] n. tongue. जीभ. ల క. వడ ల అ స ా సూ ే ంజ ాం ీంత. The tongue is used for speaking and tasting food. మ ట డ టక , ర ల క ప సుం . (మ ా) [veṅūr (marrā)] n. kind of tree. पेड़. ట [veṭṭā] n. a small copper coin. ట [veṭṭē] n. small drum-like instrument. నృత ా ద వసువ . చ ం ె ట ాం ే . While doing the 'chachoy' dance they beat the * drum. చ నృత ం ే టప డ ( ట) అ సం త ాధనం ా ార . - [veḍī-] vt. to pour out. [veḍīl] n. old man. మ స ార . ా [veḍīlpān] n. old age. बुढ़ापा. (మ ా) [veṛmā (marrā)] n. kind of tree. पेड़. ర ెట . దూ [veddūr] n. bamboo (thick variety). बंब.ू దుర . దు నం డం కం ే . They walk with stilts of bamboo. దుర కటలను గ రల ే ి నడ ార . [veyne] adv. immediately, right away, quickly. ज द . ందర ా. ట ం వ , వ క . Let's do the shopping quickly, and quickly go home. అంగ (బజ ర ) ందర ా ేయం ఇంట ళ ం. See: స . య - య [veyya-veyya] advl. quickly. ज द -ज द . See: స - స .


[veylo] n. wife, woman. प नी. ర , ఆడ . -మ న [veylo-maynal] n. man and woman, (sometimes husband and wife). ీల , ప ర ష ల . - ఙ [veylo-juṅṅāl] n. 1) a man who is always with the ladies. 2) a man with a female complexion. - [verī-] vi. to be afraid. ర - [verūs-] vc. to frighten, threaten. डरना. బ [verē] n. fear. डर. భయమ . ండ , అగ . He is very afraid, he won't go there. ఆయనక భయ క వ అతను అక ళడ. - -ీ [verē -pī-] vi. to take fright. - - [verē-kī-] vt. to warn, or scare away. జ పం ం ాం ాం ే , ఊ - యల గ . Everyday the boys come to eat guavas, they must be scared away. జ మ పండ న ిలల వ ార ా బయ టవల ను. ర [verkaṛ] n. cat. ి . [vercē] n. squirrel. ఉడ త. ర [vertal] n. guest (m.). చుటమ . మ ర ా . A guest (male) has come to my house. మ ఇంట చుటమ వ ర. [vertē] n. guest (f.). - [vers-] vt. to brand. క ర డ ం ాటం ే . They are marking the young bull with the branding iron. ర ఎదు కంకక ా ల ట ర . గ ా ల సు టత గ స ల ర ీ ి స ట ర ం ే . On the Laxmi festival day, the 'gusadi' clowns light a broom in the fire and burn everyone's necks. గ ా ార ల ప జ ప ర కట ప లను అ ల ట అంద కల ార .

- [velī-] vi. to stroll, roam, wander. ల

टहलना. గ. ం [velūṁ] n. compound wall or fence.

ద . మ రం ంగ బ త ల ం ం ే . To prevent cows entering a compound wall is made surrounding the house. జంత వ ల ాక ండ ఇంట చుట కం ే ే ార . (మ ా) [velkī (marrā)] n. silk-cotton tree. ల [velle] advl. very. बहत ु . ఎక వ. - [veh-] vt. to tell. बोलना. ెప ం . See: ఇ - ; వ - . - [vē-] vi. to cook. ఉడ క ట. య - [vēyūs-] vc. to cook. ఉ ం . మ ం య ే . They cooked the corn well. మక ల మం ా ా ర. ( ా) [vēgrō (vēgōrā)] adjl. separate, different. अलग. [vēg-vēgrō] adjl. separate, different (emph). अलग. [vēṭ] n. outer-most metal rim of a bullock cart wheel. ాసుడ ఘ క త మందంత. There is a metal rim on a bullock cart wheel. ఎడ బం ఛక ఇనుప కమ ఉంట ం . [vēḍā] n. yard of a house, or small plot of land near to the house for growing vegetables etc. రడ . డ గ మ ం దం ే . They grow corn in the *. ర ల క జన ార . [vēṛcī] n. light (from fire, lamp, sun, etc.). योित. ల త ర . న ా ప స వ ల ప జ In order to read books at night, (a) light is needed. ా ప సకం చదువ టక ల త ర అవసరమ . న ాంత. Light comes from the sun. దున సూర ల త ర వసుం . న [vēna] pron. his (prox.). ఇత . [vēri] clitic. up to, until. तक. ా.


77

- [vēr] pron. he, this (m.) referring to someone near by. यह. ఇతడ . మ య [vērmāyṭā] n. a function for fixing the marriage during which vermilion and an anklet will be given to the bride by the bridegroom's party. [vērnī] n. bowl made of clay. మట పల మ . ల [vēlāṛ] n. queen. रानी. ాణ. [vēli] n. kind of creeper. लता. సు [vēsuni] n. halter (rope for leading or tying bullocks). సూ [vēsūṛi] n. story, tale. कहानी. కథ. - [vēs-] vt. to cover a house (e.g. with thatch, tiles, or corrugated sheets). కప ట. జ- ా - [vojjē-vāṭ-] vt. to load. लादना. కటల ప . డూం - [voḍūṅg-] vi. to be peeled. िछलना. [voḍki] n. knowledge. ान. జ పకం, ప చయమ . -ఇ - [voḍki-ir-] vt. to remember, recognize. ే -మ - [voḍkē-mā-] vi. to be known, recognized. जानना. గ ర ే ాను. -ఆ- [vodāl-ā-] vi. to sag (mattress, or woven surface, basket, etc.), sink. కట ా లట ఉ ె ే - ఆం . When many people sit on a bed, the (criss-crossed, weaved) rope sags. మంచంల ఎక వ మం క ర ంట నుల వదుల అవ త ం . న [vorōnay] advl. alone (m.). अकेला. ఒక త . [varōy] advl. alone (nm.). अकेली. ఒక తను. [vorōr] See: వ . [vorke] పక క . [vohō] n. udder. - [voh-] 1) vi. to hatch (of young bird). 2)

78

— vt. to burst, break open. - [vō-] vt. to carry away, take and go. ढोना. సుక వడం. ం [vōṇḍi] n. butter. म खन. గడ. ంద [vōṇdal] జ ర. ట [vōṭā] n. verandah, porch, threshold, covered entrance area of a house. మ త ీ జగ ట ఇం ే . In front of a house, the area covered by the roof is called *. ఇంట మ ందు ఉన సలమ ను అర స అంట ర ట [vōṭī] n. pouch (usually for collecting cotton) formed by tucking cloth it in at the waist and folding the other half upwards. [vōṛā] n. boat, trough. नाव. క. డూ- -ీ [vōṛū-sī-] vt. to peel or remove the shell or cover of food items (boiled eggs, beans, peas, corn, bananas, peanuts, etc.). छ लना. ం క ి అట ాట డూ- ీం ే . Having plucked beans, in order to cook it the shell is removed. క డ ాయల వండ టక ర ట ర . [vōtāṛ] n. woman. औरत. ీ. న [vōna] pron. his (dist.). అత . ా [vōpā] n. section of a field. - [vōm-] vt. to sell. बेचना. అమ డం. వతం మం . He is selling dried fish. ఆయన ఎండ పల అమ త డ. [vōrī] n. long section of a field, aisle, (when planting cotton, the field is divided into sections by planting single rows of other crops such as lentils). [vōr] pron. he that (m.). అతను. - [vōr-] vi. to burst. ప ం . ప ాత బ ఉ ీ హ . Having blown a balloon too much, it bursts. ా బ గను బ ా ఊ పగ ల ట ర . - - [vōrpī-kī-] vt. to remove or strip something without permission, steal.


ీ

స नोचना. క

ి

ి

ట, went. ొంగల , ఇంట నుం మ ంతల , ేవ ల సు ళ ర . ీ [vōsrī] n. verandah. बरामदा. వ ా ా.

త ె ెం ం - ి ే . The thieves, having removed the plates, pots and pans and

స సం - [san̄j-] vt. to become numb, knock

సం సం స స సగ

సగ

స ా స ా

out, deadened. ఉం ే ామ లం యన ఇ ె బ సంజంత. When carrying some load for a distance with one hand, it becomes numb. ఒక ే వసువ ల దూరం సు లంట ల ఇబ ం ా ఉంట ం . [saṇtār] n. orange. ంజ. (మ ా) [santār (marrā)] n. kind of citrus tree. జ ట ె . [sakrē] advl. in the morning. దున. [sakrēn] advl. early in the morning (emph). దు . [sagūṛ] n. a pre-wedding tradition, ritual or procedure. సగ ాట న ా ం ి ం ే . For the * ritual, they take the 'chapatis' and go to the bride's house. అల రక ం క త ర ఇంట టల సుక ర. Prior to a wedding, senior members of the groom's family take 'chapatis' to the bride's house and discuss wedding plans etc., later the bride's family reciprocate in a similar way. [sagūn] n. sneeze. త మ . ప ం ఆ ె బ సగ ాంతం . After getting a cold, many sneezes come. జలబ అ ేత మ ల వ ా . [saggā] n. phratry (related to the number of gods that are worshipped). [saglāl] n. wife's sister's husband. సడక డ .

సఙ [saṅī] n. friend (m.).

నమమ

డక. సఙ [saṅō] n. friend (f.). న మ మ క త ర. సట [saṭṭā] num. పద ర . సట (-మ ) [saṭṭi (-mahinā)] n. month 09 of the Gond year (NovemberDecember). మ ర ర ( ంబ ). స 1 [saṛā] n. the horizontal beam(s) of wood used to hold up the eaves of a house, or shelter (such as a marriage shelter). మండ ె గ సడం ాటం ే . They put horizontal beams on the vertical pillars of a shelter. పం ల గ ంజల ౖన ా ాల ార . స 2 [saṛā] n. — n. cow dung mixed with water (used to keep courtyards looking clean). See: స ి. స 3 [saṛā] n. — n. leash, rope for controlling bullocks. స ం [saṛāṅg] n. sound of a drum. ढोल का आवाज़. స ి [saṛāpi] n. cow dung. డ. స ి తగ ి ి రచ ే స ాటంతం . Having mixed cow dung with water they spread (throw) the mixture on the courtyard. ఆవ డ టల క ి కల ి చల ర . స ి ి [saṛāpi sitri] డ గంప.


79

స

స

సర

[saṛāyi] n. the chickpea, Bengal gram, 'channa'. నగల . cicer arietenum. స ే [saṛē] n. daughter's husband. అల డ . స ే-మ [saṛē-marrī] n. sister's son. ెల , అక డ క . స ే- య [saṛē-miyāḍ] n. sister's daughter. స ే [saṛētīs] num. thirty-seven. सतीस. స -ే మ - [saṛē-mā-] vi. to rot, decay, decompose, become spoilt. ాల ం మర నం ాలం స ే- మ ంతం . In summer the leaves of the trees decay. స ాలంల ెట ఆక ల ాల . మర ాయం ల జ ి ఇ స ే- మంత. If you leave (lit. bury) mangoes for a long time they will become rotten. మ ాయలను ల ల క ి ఉం ే ె . స [saṛ] n. a festival which lasts for several days. స - [saṛ-] vi. to run, drip. दौड़ना. సత [sattar] num. seventy. स र. స [sattāvīs] num. twenty-seven. स ाईस. స [sattīpēn] n. one of the gods. ేవ ర. స - ో [sattī-ḍhōl] n. kind of drum used for dances. స ే [sattēcālīs] num. forty-seven. सतालीस. స ే ా [sattēvān] num. fifty-seven. स ावन. స ే ా [sattēsāṭ] num. sixty-seven. सरसठ. స ేహత [sattēhattar] num. seventyseven. सतह र. స [satyānov] num. ninety-seven. स ानवे. స [satyānsī] num. eight-seven. स ासी. స [satrā] num. seventeen. स ह. ప డ . 80

స [satrī] n. umbrella. छ ी. డ గ . స [san] n. festival. పండ గ. స [sanvār] n. Saturday. శ ారమ . స ట (మ ా) [sapōṭa (marrā)] n. chickoo

tree. స ట ( ెట ). స [sapne] advl. quickly. ज द . త ర ా. See: . స -స [sap-sap] advl. quickly. ज द ज द . See: య - య . సప [sappūr] adj. lean, thin. సన మ . స ీ [saprī] n. verandah. बरामदा. సబ [sabuṛ] adj. hard, solid, durable, stiff, firm, strong. గటగ. సబ [sabbā] n. feast, banquet. సబ [sabbāl] n. crowbar. గడ ార. స - - [samjī-kī-] vt. 1) to console. 2) to remove misunderstanding. స -మ - [samjē-mā-] vi. to be understood. స [samdi] pron. all, everything, everybody (nm.). सब. అ , తమ . స [samdīr] pron. all, everybody (m.). सब. అందర . ా దగ స మ ం ే . Everybody gathers together at the temple (lit. god's place). ద ేవ దగర అందర కల ార . సమ [samdur] సమ దమ . సమ [sammār] n. coriander. . స [sammis] num. ఆర వ . స [sari] n. road, path. सड़क. , బ ట. స - [sari-tāk-] vi. to go along the road. బ ట ా . స -సూ - [sari-sūḍ-] vt. to wait for, expect (lit. to watch the road). స - [sari-] vt. to weave. बुनना. ప జ ట ం స యం ే . The 'pujari' (Kolams) weave baskets. ల మ ల , గ లల తయ ర ే ార . సర [sarūn] n. funeral pyre. ా మ న త ల ం ే అ ే సర ఇం ే . When a dead man is burned that is called a funeral pyre. చ న


స -

ా

మ ి ాల ర సర అంట ర . స - [sar-] vi. to be torn. चीरना. సర - [sarūs-] vc. to tear. चीरना. స - - [sari-kī-] vt. to tear, make a way. चीरना. స ా [sartā] adj. torn. స -మ - [sarkē-mā-] vi. to shift. స [sarrī] n. silver neck ornament. డకంట. స ా [sarvā] n. the grain that remains in the field after threshing. సల [sallē] n. sacred spear head. ేవ ప మ. స - [sav-] vi. to curdle, go sour. ా ి వడమ . ాట ఆ క ిఆ ాల ం సవం . In the summer, even rice and 'dhal' go sour quickly. అన మ ా , క ర ా ఎండలంల ందర ా ా ి త ం . స - [savī-] vi. to be sour. స ా [savtā] adj. sour (bad taste). స - - [savri-kī-] vt. to prepare, get ready. सँवारना. స -మ - [savrē-mā-] vi. to be ready. స ా [savvā] num. one and a quarter. స ా [savvād] n. taste. वाद. ర . స [savvi] n. meat. మ ంసమ . జవ ంతగ ఉం ఉం స వ ే . During a big feast they dish out a piece of meat each. ందు జనమ ల ఒ క మ ంసం మ క వ ం ర . స [savvīs] num. twenty-six. छ बीस. స ీ [sīsīs] య బ . ా- [sā-] vi. to die. मरना. వడం. ా [sātōr] adj. dead. मृत. మ ణం డ . ాం - [sāṅg-] vi. to spread out (plants, etc.), to stretch something. ల ౖల ేబ ాంగంత. Nylon rope stretches a lot. ౖల డ బ ా ాగ త ం . ా ే య -హ ాంగంత. In the field, the 'tediya' vine spreads out all

over. ేనుల ోస ాయ గ ఇట అట ాగ త ం . ాక [sākur] n. sugar. పంచ ర(చ ర). ం ా [sākrī] n. chain. ज़ंजीर. ల . ా ొహం ే . They tie the buffaloes with a chain. బఱ లను ల సుల కట ర . ాట [sāṭā] n. frame of cart. ాట [sāṭi] ppnl. for, in order that, for the sake of. िलए. రక . ా [sāṭ] num. sixty. साठ. ాడ [sāḍa] n. school. कूल. బ , ాఠ ాల. ాం ం క య ాట ట ాడ మంత. In order for boys and girls to learn, there is a school in each village. బ ల ర , బ కల , చదువ వ ఊళ ల ాఠ ాలల . ా [sātī] n. chest. संदक़ . ू . ాదు [sādu] సజనుడ . ా - [sād-] vi. to fruit. ాయడం. ా [sādrāl] adj. good, normal, beautiful, handsome. ా [sādrī] adv. good, well. ా ే [sādrē] adj. lovely, gorgeous, charming, wonderful,. ాన [sānal] n. corpse, dead man. लाश. ా [sānē] n. corpse (f.). ాప [sāpa] n. brinjal, egg plant. వం ాయ. ాపం - ర ం [sāpaṇg-mircaṇg] n. vegetables (lit. eggplants-chillies). క ర ాయల . మ ాట ట ాపం - ర ం తరం ే . They take vegetables to the market in order to sell them. అంగ ల అమ వం ాయల , రప ాయల ె ార . ా [sāp] n. thorn. काँट. మ ల . ెప ా క ా గండంతం . Without wearing 'chappals' (slippers) thorns will prick your feet. ెప ల సుక క ే ాదల మ ల గ చు క ంట .


81

ా - -

న ి ూ ం

ా - - [sāp-kī-] vc. to clean. శభపర చు. ా - ా ా

- - [sāp-sāpāy-kī-] vt. to

clean up. ప భపర చుట. ా -ి - [sāpṛi-kī-] vt. to catch up with. ొరక పట ట. ా -మ - [sāpṛē-mā-] vi. to be caught up to. ామ [sāman] n. goods, materials. सामान. ామ [sāmā] n. sanva corn. ా [sāyi] n. ink. याह . ా [sārī] n. bread. रोट . ట. ార ం [sāruṅg] num. six (nm.). ఆర . ా [sārvīr] num. six (m.). ఆర గ ర . ా [sārnī] n. row, in a line. पंगत. వర సగ. ా [sālī] advl. annually, once a year. हर ా జం साल. ప సంవత రమ . ా ామ 15 ప మ 26 క చ ం ే Every year on the days of August 15 and January 26 the flag is flown. సంవత రంల ే : 15 ఆగష 26 జనవ జం ను ఎగ ర ార . ాల (మ ా) [sālē (marrā)] n. kind of tree especially used during marriage ceremony. पेड़. strychnos potatorum. ాల మరత మ గమ ం ఖ ం ే . They use the * tree to make the center pole and horse-shaped beam for a wedding. అందుస ట ె కట ీటల ే ార . ాల ా [sālēvāṛāl] n. a person of the weaver caste. తప ార . ల త జమ ే ాల ా క ిం ందు . In olden times the people of the weaver caste used to make clothes. ాత ాలం ాల ార బటల ే ార . ాల ా ే [sālēvāṛē] n. a female person of the weaver caste. ా [sāl] n. year. साल. సంవత రమ . ావ (మ ా) [sāvari (marrā)] n. kind of tree much used for firewood. पेड़. ావ [sāvu] మంత డ . 82

ా [sāvlī] n. shadow. छाया. డ. ిం ా [siṅgār] n. tattoo. ిం ారం,

పచ బ ట . గ జ నం బ బ ిం ా నగ హ ీంతం . Gujarathi ladies get pierced with many tattoos on their arms. గ జ ర ఆడ ాళ ేత ల ౖ ఎక వ చుక బ ట సుక ంట . ిం ే [sindēr] n. splinter. करच. బ ం టం ె నగ ిం ే ంతం . While removing bamboo strips splinters go into ones hands. సం ాల ిటప డ ేత లక గ చు క ంట ం . ి ాట [sikāṭi] n. darkness. अंधकार. ా , కట. నర కరం ె ి ాట ఆం . When the electricity goes off at night, darkness comes. ా ళ ల ( దు ) క ం ే కట అవ త ం . ి ా [sikār] n. hunting. ట. ి ా - - [sikār-kī-] vi. to hunt (work). ి ా [sikkā] n. net bag to hang things in. ఉట. ి ం [siṛāyīṅg] n. east. पूरब. త ర క . ి ో [siḍōporō] adv. one on top of the other, stacked. ఒక ద ఒకట. ి - [siṛk-] vi. to sprinkle. నుక ల వచు ట. త ి ప (మ ా) [sitapaṛ (marrā)] n. custard apple tree. ి ఫలం ( ెట ). ిత -ఆ- [sitūr-ā-] vi. to become cool. చలబ ం . త ి (మ ా) [sitūlī (marrā)] n. kind of tree. पेड़. త ి జ [sitta jommō] n. soup. ప ల సు. ిత (మ ా) [sitta (marrā)] n. tamarind tree. पेड़. ంత ( ెట ). ి (మ ా) [sitri (marrā)] n. date palm. phoenix dactylifera. ి - - [sinnārī-kī-] vt. to kick, flog. ినూ ం [sinnūṁ] n. bracelet.


ి

ీ

ి

[sibbi] n. large basket for storing grain made of bamboo and mud. గ .జన ం ి గ ఇరం ే . 'Jowar' is filled in the * and kept (for లల ం ి storage). జ న ల గ ఉంచు ర . See: డ ల . ిమ [simgā] n. 'holi', the festival when colours are thrown. హ . ియ ం [siyuṅg] num. five (nm.). पाँच. ఐదు. ి [siyvīr] pron. five (m.). पाँच. ఐదుగ ర . ి [sirip] attr. only. ిర ం [sirum] n. 'pins and needles', numbness, tingling, prickling. ల జ ఉ ె ా ిర ం ాంతం . After sitting for a long time you get pins and needles in your legs. ల ప క ర ంట ాలక ఎక . ిర [sirulī] n. cow-itch plant. దూల ం . ి [sirḍyāl] adj. uncontrollable (of animals). పంగల. ి ా [sirnā] n. cattle-bell. గంట. ిర (-జ ) [sirpūṭ (-jāṛi)] n. kind of grass. घास. ిర [sirmūṭ] adv-ppn. around, surrounding. के आसपास. చుట . ా ిర ి ా ి మంత. Barbed wire has been put around the field. ేను చుట ిం కం ే ే ి ఉం . ి [silkī] n. backbone. నుక గమ . ిల ం [silpam] ిల ం. ిల ( ల ) [sillē (sellē)] vi. not to be.

ి

ి

[sivōṛā] n. peg at side of yoke. ందం ప హ ాట వ తగ ి డం ాటం ే . In order to harness bullocks pegs are put into the yoke. ఎడను నడ ప టక బం జ ెల ార . [sivlī] n. lip. अधर. ద .

ీీం

[sī-] vt. to give, allow (with Inf.). ఇవ . [sīṅg] See: .

ీం (మ ా) [sīndī (marrā)] n. kind of tree

from which country liquor is make. पेड़. ఈత ( ెట ). ీం -క [sīndī-kal] n. kind of liquor. ీట [sīṭē] n. shell of chironji. ీ ో [sīḍō yēr] n. yesterday's water. ీప [sīpa] num. fifteen. ప ను. ీ ి [sīpi] n. tailor. दज़ . ద . క ిం టం ీ ి ఇం ే . The person who stitches clothes is called a tailor. బటల క ట ా ద అంట ర . ీ ి [sīpi] n. shell. ఆల ప . ీ - [sīy-] vt. to sweep. झाड़ना. ాం - ం ఊర ాడ ి మం ే . The students are sweeping their school. అబ ల , అమ ల ా క బ ఊడ సు ర . ీ ా [sīrā] n. vein. నరమ . ీ 1 [sīr] n. root. जड़. ర . మర నం ీ బ బ ంతం . The roots of trees go below the ground. ట ె ర భ లప ళ .


83

ీ

సూ

ీ

[sīr] n. nit (white louse). ప ీ తల గ మందంతం . The nit (lice-like bug) stays on the head. ల తలల ఉంట . ీ - - [sīrknē-] vi. to sniffle. ీల [sīlkā] n. brook, rivulet. న ాగ . See: క ె . ీ ా [sīsā] n. bottle. ీ ా. ీ ీ [sīsrī] n. whistle. सीठ . సు ా [sukir vār] n. Friday. క ారమ . సు [suk] సుఖమ . సు - [suk-] vt. to launder. ఉత క . సుక ం [sukkūṁ] n. star. िसतारा. చుక ల , న తం. సుక [sukūṛ] n. wooden ladle, spoon. అన ం క కట. ాస క ి సుక ె వం ే . Hot 'dhal' is dished out with a ladle. క రను ెడ ార . సుజ ాం [sujārāṅg] n. sacrificial animals (pl.). ా దగ సుజ ాం ( ం ఆ , ం ఆ ) ాం ే . At the place (temple) of the great god the kill (sever) sacrificial animals (goats, buffaloes). ద ేవ దగర జంత బలల ఇ ార . సుట- - [suṭṭī-kī-] vt. to release, leave, quit, give up. డ వ . సుట-మ - [suṭṭē-mā-] vi. to escape. 2

సు ె [sutte] n. hammer. సు ె. సు [sutlī] n. string, thin rope. तनी. సు ో [suddō] adjl. good, beautiful. अ టగ.

84

छा.

సు - - [sudrī-kī-] vt. to clean, mend,

sharpen (an instrument). సు -మ ే - [sudrē-mā-] vi. to be well, healthy. సున [sunna] num. zero. సున . సు [suple] n. small basket. छोटा टोकर . న గంప. సు [suy] n. needle or injection. సు ంబ (మ ా) [suy limbū (marrā)] n. kind of lemon tree. మ ( ెట ). సు -ప [suy-padi] n. porcupine. ఏదుపం . సు [suy-kor] n. kind of jungle fowl. సు - దం బ రం మ మ మందంతం . The feathers of a jungle fowl are curved back. సుయ [suyyal] adj. sharp. చ ా. సుర - - [surū-kī-] vt. to start, begin. शु करना. ారం ంచు. సుర - [surūs-] vt. to throw, discard. సు - [sur-] vt. to bake. సు ా [surpāpē] n. butterfly. िततली. ండ ల క. సు ా [surpāpṛe] ీ క ల క. సు ా [survertāl] n. mediator of a marriage. సు [survē] n. a kind of bee that makes its hive within hollow trees and anthills. త ద. సు ం ప గ, మర నం ోబ గ ొసంతం . The * bees make their homes in anthills and in hollow trees. ే ప టలల , ెట రలల టత ం . సుల [sulūḍī] n. bamboo flute. ణ వ . సుల షన ే మందంత. The * is in Krishna's hand. ిలలన కృష ణ ే ల ఉంట ం . సూ - [sūḍ-] vt. to see, look at. दे कना. చూచుట. ప ట ం సూ ే మం ే . They are looking at photos. ర ట ల చూసూ ర. సూ [sūpē] n. small mouse. టల క.


సూ ి

(త ా )

సూ ి [sūpli] n. small winnowing basket. న

ట. సూ (మ ా) [sūrē (marrā)] n. churni tree, oblique-leaved jujube. पेड़. zizyphus oenoplia.

[seṭēṛ] n. sickle. हँ िसया. డవ . ావ జ హ ాట ట ాం ీంత. A sickle is used for removing field grass. ేనుల గ య టక డవ ప ేసుం . ట[seṭṭa-sev] n. end portion of saree that hangs over the shoulder. ంగ . ట [seṭṭā] n. shoulder. कंधा. భ జమ . [sen] n. head of corn, jowar, etc. కం . జన యంత. The 'jowar' head will sprout. జ న ేను పంట కళకల లడత ం .

ట

క

[seykal] n. bicycle. ౖ ల . ర (మ ా) [serūlī (marrā)] n. kind of banyan tree without aerial roots. ా (మ ా) [serkā (marrā)] n. chironji tree. पेड़. ట ె . ా ీట ( ) [serkā sīṭē (mīn)] n. kind of fish. డ ార ేప.

ర

ం [serpūṁ] n. sandal. च

पल.

ెప ల .

ాల ం ా ంతం ఇంజ ర ం రం ే . In the summer their feet get burnt, so they wear sandals. స ల ాళ ాల అ ెప ల డగ ర. [sevvēr] n. gum, sap. బంక. ా మరతగ బ ియంత. Much gum (sap) comes out from a 'serka' ె క ల బంక ళ త ం . tree. బంక ట -మ - [sēkē-mā-] vi. to warm oneself. ఙ [sēṅā] n. pod (of bean, etc.). టం [sēṭēṅg] n. pubic hair (pl.). ఆత ల . య [sēṛkyāl] n. a man who tends goats and sheep. కల ప ాడ . (-జ ) [sēḍvā (-jāṛi)] n. kind of grass. घास. ందం జ బ ంతం Bullocks eat very much * grass. ఎడ ి అ గ బ ా ంట .

[sētī] n. winnowing basket. ట. ే హ ె ంతం . They (ladies) clean rice with a winnowing basket. ట య మ ెర గ ర . [sēmēṛ] n. mucus of the nose. . (త ా ) [sērī] n. kind of snake. साँप. జ త ామ . త ా మ న సూ ె బ యంత. When the * snake sees a man it goes away quickly. జ త ామ మనుష లను చూ పర గ ల సుం .


85

-

[sēr] n. complete plough system including oxen. हल. అరక. డ [sērnḍu] n. wife's younger brother. మర . [sērnḍāṛ] n. wife's younger sister. మరదల . ా [sēryāṛ] n. younger brother's wife. ా -అ ా [sēryāṛ-avvāl] n. stepmother. ల [sēlaḍ] n. younger sister. बहन, ब हन. ల ె . ల -ఇ [sēlaḍ-ivvīr] n. brother and sister. ల - య [sēlaḍ-miyāṛ] n. young girls. ల [sēlā] n. hand cloth, larger than a handkerchief. త ా ల . వ [sēvṭa] adj. last. వ [sēvṭatōr] n. youngest brother, last son. వత [sēvṭata] n. youngest sister, last daughter. వ ం [sēvyaṇg] n. noodle-like food preparation made from wheat flour. బ వం మంతం . The ladies are making noodles. ీ, య ల ేసుత ర.

86

ే [soddēl] n. fireplace. . ా [sonārāl] n. goldsmith. सुनार.

ఔ ాల డ . మ దం , చ ,ప ం , ం ా ఇం ే . He who makes rings, chains, necklaces is called a goldsmith. మటల , ల సుల , ే ా ఔ ాల డ అంట ర . - [son-] vi. to go. जा. మ , . అ ాడ ే ంజ మంత. She is going to school. ఆ బ ళ చున . మ [somar] n. Monday. మ ారమ . - [sovī-] See: స - . [sovōr] n. salt. नमक. ఉప . ా [sosānī] n. 1) thinking. िचंतन. అల ంచుట. See: ం - - . 2) advice. सलाह. సల . ం [sōn̄cītāl] n. panther. ం డ ె మందంత. The panther lives in the forest. ర త ప అడ ల ఉంట ం . ం - - [sōṇc-kī-] vi. to think. सोचना. అల ంచుట. - [sōk-] vi. to apply, anoint, administer (medicine). [sōṅ] n. anger. ोध. పమ . - ా- [sōṅūn-vā-] vi. to become angry. పప డమ . ట [sōṭā] n. thick rod, stick. జ ట ి ం ే . While going to guard they hold a stick and go. ేను ావ ార దుడ కర పట ళ ర. - [sōḍī-] vi. to set (sun), go away, disappear, run away. ం . డూ - [sōḍūs-] vc. to drive away. - [sōṛ-] vi. to be sharp.


ే

టం

ే [sōdē] n. witch-doctor. మంత ాడ . [sōnī-vōtāṛ] n. midwife, lady

బ మంత! How beautiful the rose (flower) is! గ ల ప వ ల అందం ా ఉం . మ బ బ మంత. The ల peacock is very beautiful. మ అందం ా ఉం . ( ) [sōyrīk (sōrik)] n. relationship. संबध ं . ా [sōrā] n. large earthen vessel. తవ . ా [sōrāy] n. a measure. తవ . ల [sōlā] num. sixteen. सोलह. పద ర . -ీ - [sōsī-kī-] vi. to ponder, think over. సూ [esṭūl] n. stool. సూ .

that attends to deliveries of babies. ి. [sōnē] బం ారమ . ి [sōpti] n. companion. సహయంగ. ి అగ వ ా. Be a companion to me and come up to there. క అందక డ గ వ ా ా. ప , ప [sōptyal, sōpta] n. friend. త డ. బ [sōbā] n. beauty. बहार. అందం. బ [sōbātā] adj. beautiful. सुद ं र; सुद ं रता. అందంగ. గ ల ప ఙ బత

హ హండం [hanḍang] n. testicles. న మ

ంద ండ ల. హందూ [handūr] n. men from a long way away. అక ార . హ [hakkē] n. there, thither. उ र. అక డ. హంద [handa] advl. from there, belonging to there. హంద [handal] advl. from there. హజ [hajār] num. thousand. . హ [haṭ] n. perseverance, obstinacy. హట-మ - [haṭṭē-mā-] vi. to become tired. అ ి వడమ . హ [hattī] See: . హన - ట [hanaṭ-nēṭi] adv. day before yesterday. ల హన - ట ా ా ి. Sir came, not yesterday, but the న day before yesterday. న ాక ఆ ర డ వ ఉం ెను. హ ( ) ట [hannē(ṭ) nēṭi] n. day before yesterday. హయ [haylāl] n. female buffalo.

హ

- [harī son-] vi. to elope with a

man to marry another man while having a child. హ [har] clitic. each. येक. హ ా [harrā] n. room. कमरा. గ . హల [halkāl] adj. light, easy. హల [halkō] adjl. light, easy. ( , హ ) [hā (hē, ho)] int. yes. हाँ. క- -ీ [hāka-sī-] vi. to shout, call out. झ लाना.

ట ం [hāṭuṁ] n. small fair, bazaar.

అంగ . ట ం ఆ క ఉం య ఉదం . The bazaar happens (lit. sits) once every week (lit. on the eighth


87

బ

త

ారం ల క ా day). అంగ ఉంట ం . బ [hābar] n. sky. अंबर. ఆ ాశమ . ా [hārā] n. long basket. See: ల . - - [hālī-kī-] vt. to shake. झंझोड़ना. ం [hindā] advl. belonging to here. ంద ( ంద ) [hindal (hindak)] advl. from here. ఇట నుం . ంద -హంద [hindak-handak] advl. from all sides. [hikke] adv. hither, to this place. ఇట . -హ [hikke-hakke] advl. here and there. ా [hikmāt] n. contrivance, thought. ఉ ాయమ . మ [himmāt] n. boldness, courage. साहस. ైర మ . ర (మ ా) [hiruk (marrā)] n. gulmahua tree. पेड़. ఇప ( ెట ). ర మ ా ర అ మర ఘరం ాదంత. After the 'hiruk' nuts fall, the 'hiruk' tree bears fruit. ఇప ట ె ఇప ప ల త ా ాత ఇప ాయ ల ాసుం . ర -క [hiruk-kal] n. kind of liquor. ఇర [iruk] n. flowers of the gul-mahua tree (nm.pl.). ఇప ప ల . (మ ా) [hirōḍā (marrā)] n. kind of tree (fruit used for making black dye). पेड़. కర ా య. క ా ె ాయన ం ే . After getting a cough, they eat the skin of the 'hiroda' nut. దగ అ ే కర ా య ాయ ల ంట ర . ా [hirḍā] n. gum, socket of a tooth. ర ం [hirḍūṁ] n. kind of insect that bites and spoils clothes.

ర

(మ ా) [hirdūlī (marrā)] n. kind of

ీ ంత. tree. మ (మ ా) [hirp (marrā)] See: ఇ (మ ా). ా [hirvāl] advl. green. हरा. ా [hīrā] n. diamond. హ ం 1 [huṇḍī] n. butter. म खन. గడ. హ ం 2 [huṇḍī] n. collection box used by religious people. హ - - [huṛī-kī-] See: ఉ - - . హ డూం [huṛūṁ] See: ఉడూం. హ ట [hūṭāṛ] See: ఉట . హ ం [hūṛāṅg] n. corn or grains or peas of tender and immature ears or pods of great millet which have been parched. అట క ల . హ ే( ట ి ) [hūṛē (piṭṭē)] n. kind of bird. प ी. ంక. [hermī] n. buffalo. भस. బ . ాల ం తగ ం మందంతం . In the summer buffaloes lie sleepily in the water. స ాలంల టల బ ల పడ క ంట . [herrē] n. goat. बकर . క. ల [helva] ట ప ాహమ . ండూ [hēnḍūr] n. a person who performs human sacrifices. నరహంతక ల . When a large (building) project is embarked on, a human (usually child) sacrifice is sometimes performed. త [hētu] n. remembrance. జ పకమ . త - - [hētu-kī-] vi. to remember. याद करना. జ పకమ ెయ ట.

Total number of entries: 2572

88


a little

ankle bell (small)

A a little advl. ఇచు . able (to be) vi. ప - . abuse vt. ాం - . abuse (term of) n. ాం ే (2). abusive word n. ా 1. accumulate vi. ఈ - . ache n. దం (1). acquire vc. ప ట -, see: ప - . across adv. అడం. active (become) vi. ఉయ - ఆ- . acts of fun n. ే ం . adam’s apple n. గ డ ఙ . adequate adjl. ప ా. administer medicine vi. -. adulterated (liquid) adj. ాత . advice n. ా (2). advocate n. వ ల . aerial root of banyan tree n. ా ా1. afraid (to be) vi. -. after adv. మంజ; adv-ppn. పజ ( జ). afternoon advl. ె . afternoon (in the) advl. దు ా . afterwards advl. మర (2). again advl. మర (1). agree vt. కబ- మ - . agricultural ceremony n. ం ; n. ం . agricultural implement n. ా ; n. . air n. వ . alight vi. -. alive (to be) vi. ి - . all at once advl. వ . all day long advl. ియ ,

see: య ి . all kinds of — , see: . all night long advl. న ా -ప ం , see: న ా . all (nm.) pron. స .

all (whole) adjl. ప . all (m.) pron. స , see: స . allow vt. ీ- . almirah n. ఆల . alone (nm.) advl. , see: న alone (m.) advl. న . alphabet n. ఆకడ. also attr. ఉం ;ే attr. ే ; attr. ; clitic. ఆ . although corr. ే . among adv-ppn. నడ ం. amongst post. -త . ample adjl. ఆంత, see: ఆ- . ancestors n. ో-బ బ , see: ో; n. త , see: . ancient times advl. ల -జమ ,ే

.

ల. attr. ఉం ;ే conj. అ . advl. మర (2). n. ఆం . n. . see:

and

and then Andhra anger angry (to become)

vi. - ా-, see: . animal n. జ . animal bell n. ఘ ంగ . animal droppings n. ల ండ. animal enclosure n. ొ . animal feed (grass) n. . animal shelter n. ట . animal (young) n. ిల . animals n. ా . animals (for sacrifice) n. సుజ ాం . animal’s muzzle n. మ . animal’s thigh n. క . ankle n. ట బక ; n. ట. ankle bell (small) n. ాగ. English - Gondi

89

ankle bell (large)

bag

ankle bell (large) n. ల . anklet (bangle) n. మ య. anklet (chain) n. ాంజ . announce vt. ఇ -. annually advl. ా . anoint vi. -. another pron. దు . answer n. జ ా ; vt. జ ా - ీ-, see: జ ా . ant n. ే. ant (black) n. ా ె. ant (flying kind) n. ఈసు . anteater n. ఉర ం. antelope n. . anthill n. ప . anus n. ; n. ం . any (nm.) pron. బ . anybody (nm.) pron. బ ే, see: బ . anybody (m.) pron. బ , see: బ . anything advl. బత , see: బత ; pron. బతం - ప ం . anything (nm.) pron. బ ే, see: బ . anytime advl. బ , see: బ . anywhere advl. బగ , see: బగ. appear vi. -. appear (moon) vi. ల ం హ,

see:

apply

area argue argument arm

armpit n. క . around adv-ppn. ిర . arrange (to) vt. మ ం - - . arrogant person n. ా 1. arrow n. ల (3); n. గ ం - ల , see: గ ం ; n. బ . ascend vt. వ - . ash n. . ash tree n. బ (మ ా). ashamed (be) vi. లజ- మ . ask vt. ప ి- - . assemble vi. ర - . as....so.… — బహ . . . అహ . . .,

see: బహ . astonished (be) vi. క దు - ఆ- . at first adv-ppn. ప ల . at night adv. న ా . at the same time advl. వ . attach vi. ట ం -; vt. ొ - ; vt. ల ి- - (1). attempt vt. ి - -. attic n. ఆట ా. attorney n. వ ల . aunt (maternal) n. య య . avoidable (be) vi. చు - (2). awake adjl. ే ; vt. ాల - - . axe n. మ . axle n. ఆసు . axle bolt n. కరం ా . ayurvedic practitioner n. భక .

-.

vi. -; vt. ొ - ; vt. ట - . n. పట. vc. ెర - . n. జగడ. n. దం .

B babul tree n. త మ (మ ా); n. బ బ (మ ా). bachelor n. కర క వ . back (of body) n. ెం . backbone n. ి . backyard n. .

90

adj. ా ; adjl. ఖ ా . bad person n. ా 1. bag n. చం ; n. తయ ; n. ే. bad

English - Gondi

bake vt. సు - . adj. బ , see: బ . vt. -. n. ల , see: ; n. ేండ . balloon n. బ ా. Balsam pear gourd n. ా ల . bamboo fish trap n. డ . bamboo flute n. సుల . bamboo mat (for covering) n. ఝ bamboo matting n. ట ట (1); n. ి . bamboo stick n. బ ే. bamboo strip (thick) n. ప . bamboo strip (thin) n. బ . bamboo (thick) n. దూ . bamboo (thin variety) n. ా . banana n. . bandicoot n. ఘ ీ. bangle n. మ య. bangle (glass) n. ా . bangle (thick) n. ఖ ే. Banjara (m.) n. లబ . Banjara (f.) n. లబ , see: లబ bank n. ద . banyan tree n. బర (మ ా); n. వ (మ ా). barber n. ం ; n. మం ా . barber’s razor n. మయ . bare adj. లం ా , see: ల . bark for rope making n. . bark (to) vi. మ -. bark (tree) n. . barley n. జ . barrel (of gun) n. న . barren adj. లం ా , see: ల . barren area n. ప . barrister n. వ ల . basket (kind of) n. ఖడ ట ట; n. ట ీ; n. ల ; n. డ ల ; n. మ ా 2; n. ి ;

become cool

bake bald bale out ball

.

.

n. సూ ి; n. ; n. ా. basket (small) n. అం ె. bat (mammal) n. క స .ే bathe vi, vt. -త ం -, see: vt. -. bathroom n. ఆ దు . bazaar n. జ ; n. ట ం. be (to) v. మను . bead n. మ . bead necklace n. . beak n. . beam n. జ డ; n. ాట2; n. ా ా; n. స 1. beam (main) n. ఆ .ే bean (kind of) n. ; n. చ ర; n. జ ట . bean pod n. ఙ . bean pods (kind of) n. - ఙం ,

see:

bear beard beast beat

;

. .

n. n. . n. ో య . vt. - 1 (2); vt. ా- . beat (heart) vi. ె - (3); vi. ధ ే - మ - . beater (for hunting) n. క ా

,

see: -. n. మ . adj. ట , see: ; adj. ా ; adj. బ , see: బ ; adjl. సు ో. beauty n. బ . because conj. - ా ; corr. బ ె , see: బ . become vi. ఆ- . become angry vi. - ా-, see: become cool vi. ిత - ఆ- .

beating beautiful

English - Gondi

.

91

bed

blackish

bed n. కట . bee (kind of) n. ాడ - ీ, see: ాడ ; n. ఙ ా; n. సు . bee sting n. ాట 1. beehive n. ాడ ; n. ాబ ; n. బ ా . before adv-ppn. ప ల ; adv-ppn. మ ; adv-ppn. ో . beg vt. త - . beggar (m.) n. ె ాండ . beggar (f.) n. ె ాం ే, see: ె ాండ . begin vt. ఉగ - - ; vt. సుర - - . beginning n. ో . behera tree n. ట (మ ా). behind adv-ppn. పజ ( జ); adv-ppn. మర ం. bel tree n. మ (మ ా). belch n. ెర . believe vt. ీ- . bell (ankle) n. ాగ. bell (brass) n. క ాట. bell (for animals) n. ఘ ంగ . bell (kind of) n. ా ; n. ఝ మ ; n. డ డ . bell (wood) n. ట ప (2). bell (small) n. ల . bellybutton n. . belonging to here advl. ం . belonging to there advl. హంద, see: హ . belt n. పట . belt (peacock feather) n. మ -పట ,

see: మ . bench n. క త . bend vi. - 3; vi. వ - ; vt. బ - - . bend (around) vt. వర - . Bengal gram n. స . bent adj. బ య ; adj. ా ా .

92

betel leaf n. -ఆ , see: (మ ా). betrothal ceremony n. ల ం . bhilwa tree n. (మ ా). bicycle n. క . big adj. డగ . big (nm.) adj. ా . big (m.) adj. , see: ా . bind v. ొహ. bind (to) vt. ొ - . bird (kind of) n. ఊ ీ ( ిట); n. క ా ( ిట); n. క ( ిట); n. ా ( ిట), see: ా; n. జ ా ( ిట); n. ట ( ిట); n. టట ( ిట); n. ట ఙ ( ిట), see: ట ఙ ; n. ా ా ( ిట); n. ి ( ిట); n. ప ా ( ిట); n. ప ా - ే ( ిట),

see: ప ా ( ిట); n. హ ే( ట ి ). bird (part of) n. బ . bird (generic) n. ిట. birds (flock) n. క ా . birds (generic) n. ిట-ప ా , see: ట ి . birth n. జ ; n. ప ట , see: ప - . birth (animals, to give) vt. వ - . birthmark n. . bison (?) n. ఖడ. bite vt. క - ; vt. క - ; vt. -. bite off —ప ా - -, see: ప 1. bitter gourd n. ే ా . bitter (in taste) adj. య , see: -. bitter (to taste) vi. -. black adjl. ా . black soil n. ా . black-faced monkey n. గ . blackish adj. ా య , see: ా ; adj. మ ా (2).

English - Gondi

blacksmith blacksmith n. ఖ . blade n. ప . blade (agricultural) n. ా . blade (razor) n. మయ . bland adj. చ ి. blanket (decorative) n. ఝ . blanket (for indoors) n. ా . blanket (for outdoors) n. గ . blaze vi. -. bless (as in marriage) vt. ా ా2. blind adj. గ . bloated due to indigestion (be) vi.

మ

ా - -ీ . block vt. మ - . block (to) vt. ం - - (1). blocked (to be) vi. మ - . blood n. త . bloom n. ఝ ా. blossom n. ఝ ా. blot n. ట ా . blouse n. ; n. జ ంప . blow n. మ . blow away vi. త -. blow (horn) vt. ఉ -. blow nose vt. ఈ - . blowing horn n. త ా. blue (dark) adj. . blue (light) adj. ి ా . blurred adjl. బదూ - బదూ . board n. ాట. boat n. ర క; n. . body n. ం ో . boil vc. వహ - ీ, see: వ -; vi. వ -; vt. వ - -, see: వ - . boil (on skin) n. ప ; n. . boil over while cooking vi. ఊ - 1. boiled rice n. ాట . boiled water n. అట , see: అ - . boiling hot (to be ) vi. ి - . boldness n. మ . bolt (for axle) n. కరం ా .

breakfast bond vi. ట ం -. bone n. బ క . book n. ప స . bore vt. ా - 1. bore hole vt. గ అర -, see: గ . born (to be) vi. ప - . bosom n. దూ ో. both (nm.) num. రం . bottle n. ీ ా. boundary n. ధూ ా1. boundary fence n. ల ం. bow and arrow (small) n. గ ం . bow (of instrument) n. ఖూజ . bowels n. ం దూ , see: దూ . bowl n. ఖ జ . bowl (of clay) n. . boy n. ాం . boy (newborn) n. డ , see: . boy (son) n. . boys and girls n. మ - య , see: మ . bracelet n. ఖ ే; n. ినూ ం. Brahmin (nm.) n. బ , see: బ మ . Brahmin (m.) n. బ మ . brain n. దూ . branch of tree n. ఖ ం . brand (something) vt. -. brass adj. ిత . brave n. ర . brazier n. ోబ (2). bread n. ా . bread (kind of) n. ; n. బ . breadth n. ర ం . break into pieces vt. ట - -, see: ట . break off vt. ఉర ం - . break off (while cutting) vc. వ -,

see:

-;

vi. -. break open vt. -. break (snap) vt. ఉర - . break (snap a rope) vc. న vi. న - . break wind vi. ి -. breakfast n. . English - Gondi

-, see: న

-;

93

breast

by themselves

n. దూ ో. vi. -. n. ఇట . n. , see: ా ; n. ల , see: ల . bride and groom n. - ా ,

bullock cart n. ాసూ . bullock cart (part of) n. ి . bullock cart (small, for carrying people) n.

breast breathe brick bride

see:

bridegroom

n.

ా . ా ; , see: ల .

ె ా.

bullock cart (with covering) n. ఝ

ాసూ , see: ఝ

n. ల bridle n. లగం. bring vt. అ - ా-, see: అ -; vt. త - . bring back vc. మల -, see: మ - . bring out vi, vt. ి- . brinjal n. ాప. broken down vi. -మ -. bronze pitcher n. గ ా. bronze-winged dove n. ప ా ( ట ి ). brook n. ీల . broom n. క . brother n. . brother and sister n. ల -ఇ ,

see: ల . adj. న 2.

brown brown sugar (coarse) n. . bubble n. ట. bubble while boiling vi. ె - (2). bucket n. . bud of flower n. క య ; n. మ . bud (to) vt. -. buffalo n. . buffalo (wild) n. ఖడ. buffalo (m.) n. వ ా . buffalo (f.) n. హయ . bug n. న . build vt. ె - (3). bulb n. బ ా. bull n. ంద. bull calf n. క ా. bull (consecrated) n. డూం. bullock blanket n. ఝ .

94

.

bumble bee n. ఙ ా. bunch (hair) n. . bundle n. గట; n. ం . bundle (of plants) n. ఖ 2. buried (to be) vi. ం - . burn vc. డ ండూ -, see: డ ం - ; vc. ర -, see: ర - ; vc. త -, see: -; vi. డ ం - ; vi. ర - ; vi. -. burn (to start) vi. మ - . burnt stick n. సూ . burnt (to be) vi. కర - . burnt up (to be) vi. దుబ - దుబ - ఆ- . burrow vt. -. burst vi. -; vt. -. bury vt. -. bush n. ేల . but advers. బ ; advers. మ . butter n. ం ; n. హ ం 1. butterfly n. సు ా . buttermilk vt. . buttock n. క ల . buy vt. -. buzz vi. ం - . by day adj. ియ . by oneself pron. త -త , see: త by themselves pron. తమ -తమ ,

see: తమ .

English - Gondi

.

cabbage (leafy)

change

C cabbage (leafy) n. ా బ, see: బ. cabbage (generic) n. బ. cage n. ింజ . cake (kind of) n. ా ా . calculate vt. క - . calf (of cow) n. ియ . calf (of leg) n. . call vt. -. call out vi. క- ీ- . camel n. ఉట . cane stick n. బ ే. capping n. మ చ . carefully adv. ఇ బ ; adv. జట ; advl. జ . carpenter n. ా ే. carry away vt. - . carry (in lap, or on shoulder) vt. -. carry on head vt. -. carry on shoulder vt. ాం - . carrying yoke with slings n. ా . cart (part of) n. ల ; n. ప ; n. గ. cart (with covering) n. ఝ ాసూ ,

see: ఝ . cart (small) n. ె ా. cart (large) n. ాసూ . carve vt. అ - . carving tool n. బ .

బ

,

ల బ

,

carving tool (small) n.

see: బ

.

see: బ n. జ .

.

carving tool (large) n.

caste caste (kind of) n. . castor plant n. ం . cat n. ర . catapult n. గ ల . catch vt. ఆం - . catch up vt. ా ి- - .

catch while falling vt. ఝ - - . cattle n. ియ ం - ా , see: ియ . cattle bell n. డ డ . cattle bell (small) n. ల . cattle section n. ంద- ా , see: ంద. cattle shed n. ా ా . cattle-bell n. ి ా . caught (to be, in a trap, by limb) vi.

గ

ే- మ - .

caught (to be, in a trap, by neck) vi. ఉ - . caught up to vi. ా -మ -, see: ా -ి - . cauliflower n. ప ఙ బ, see: బ. cause to dance vt. -. cause to drink vc. ఉ - . cause to laugh vc. కవ - . cause to remain vc. దక -; vt. మయ - (1). cause to rise vc. ేదూ -, see: ే - . cause to rot vc. కడూ - . cause to win vt. మయ - (2). cave n. భ య . cavity n. ోబ (1). cement wall n. డ. centipede (black) n. ర . centipede (red) n. ప . central meeting place n. వ ట ం. centre (location) adv-ppn. నడ ం. ceremonial instrument n. చహ . ceremony n. ల ం . ceremony (kind of) n. ం ; n. ం . ceremony (marriage) n. మ ం . ceremony (pre-marriage) n. ఊటడ. ceremony (wedding related) vi.

ఆ

-. chaff n. క ా . chain n. ా . chair n. క . chameleon n. ోం . change vi. బ ే-మ -, see: బ - - ; vt. బ - - . English - Gondi

95

chappal

cold (to have a cold)

n. ెప ; n. ర ం. charcoal n. . charm n. దు . charming adj. ా ే. charred n. సూ . charred (be) vi. మడూ- . chase vt. ప - . chassis of cart n. గ. cheek n. . cheetah n. త . chest n. అ ; n. ా . chew vt. జల - . chew cud vi. హ - . chicken n. - , see: chicken nest n. -గ . chicken pox n. ట (

n. ం . n. . n. . n. ా. vc. ా - - ; vt. ఉట- - ; vt. సు - - . clean (rice) vt. -. clean rice (to) vt. ె -. clean up vt. ా - ా ా

chappal

claw clay bowl clay (dry) clay vessel clean

.

-క ), . chickoo tree n. స ట (మ ా). chickpea (a) n. స . childbirth (room) n. ట (1). children n. క . children (many) n. క - క , see: క . children’s noise n. గ బల . child’s father-in-law n. ా 2. chilli flakes n. ర . chin n. . chironji tree n. ా (మ ా). chisel (big) n. . chisel (for rocks) n. న . chisel (for wood) n. ా. choice n. ఆ నట , see: ఆ - . choose vt. ఆ - . chubby adj. ొబ . churni tree n. సూ (మ ా). churning stick n. ట . cigar n. . citrus n. సం (మ ా). city n. నగ . clan n. ా 2. clan member (m.) n. ా , see: ా clan member (f.) n. ా , see: ా 2. clan priest n. కట . see:

96

2.

- -, see: ా - - . clean water n. క . cleaned-up place n. పల . clear adjl. ాం. clear out vt. ాం- -, see: ాం. clear with fire vi. డ ల - -, see: . climb vt. త - . climb up/over vt. వ - . close vi. బం -ఆ-, see: బం - - ; vt. -; vt. బం - - . cloth n. ా . cloth (clothes to wear) n. క ి. cloud n. ట ా . cloudy adjl. బదూ - బదూ . cloves n. లమ . clown (in ritual) n. గ ా . clump of earth (as in soil) n. ె ా. coarse flour of millet n. ె . cob of corn n. బ 1. cobbler n. చంబ ా . cobra snake n. -త ా . cockroach n. ట . cock’s comb n. . coconut n. . coconut (part of) n. ఖ బ. coconut tree n. (మ ా), see: coiled (to be) vi. - ా- . coin n. త; n. ల. cold n. ీ . cold season n. ీ - ాల ం, see: ీ . cold (to be) vi. దడ ఙ- . cold (to have a cold) n. ప ం .

English - Gondi

.

cold (water)

crane bird

cold (water) adjl. మ ర ం త. collapse vi. ఝ ే- మ - . collapsed vi. -మ -. collar (metal) n. . collect vt. - -. collection n. హ ం 2. collection (of money) n. బ ం . colony n. వ . colour n. రం . colourful adj. రం -రం ా , see: రం . comb n. కం ా . comb (hair) vt. ఉ - 1. comb (large) n. ప య . come vi. ా- . come loose (rope) vi. ం - . come out vi, vt. ి- . come to mind vi. త - . come together vi. గ - . commit a mistake vi. చు - (1). companion n. ి. comparison advl. ద ...అ . . .,

see: ద

;

advl. ...ఇ ... compensation n. ం . complaint n. ి ా . complete vt. ప - -, see: ప . completely adv. చ ల. compost n. వ . compound n. ఆ ా ా. compound gate n. జ ా. compound wall n. ల ం. console vt. స - - (1). constrict vt. ఆట- ా- . container n. డబ . container (brass) n. చ . continue vi. మం - . contrivance n. ా . cook vc. య -, see: - ; vi. - ; vt. అ - . cooking house n. అట , see: అ - . cooking vessel n. గం . cool adj. ; vt. ఆర - . cool (become) vi. ఆ - .

copper n. తమ . coriander n. సమ . corn cob n. బ 1. corn of paddy n. ల . corner n. మ . corner (for worship) n.

- మ, see: మ . corpse (m.) n. ాన . corpse (f.) n. ా , see: ాన . cot n. కట . cotton n. ాప . cotton padding n. ర . cough vi. ా- - . count vt. క - ; vt. ల - . counting n. ఇ . couple (wedding) n. - ా , see: ా . courage n. ర ; n. మ . courtyard n. ; n. ర . cousin n. మ డూ. cover n. మ చ ; vt. ి - ; vt. మ - . cover over (to be) vi. ం - . covering n. చ ీ. cow n. మ ా. cow calf n. పడ. cow dung n. స ి. cow dung cake n. ా. cow dung (piece) n. ప . cow dung solution n. స 2. cowherd n. ా . cow-itch plant n. ిర . cowpat n. ప . cow’s urine n. ా . cowshed n. ట ; n. మ ా 1. crab n. ఖ . crab shell n. ట (2). cradle (a) n. ఊక . cradle (a baby) n. ా1 . crane bird n. టట ( ిట).

English - Gondi

97

crawl crawl vi. బం - . crawl (on stomach) vi. -. credit (to have something on) n. ఉ creep vi. బం - . creeper (kind of) n. ా ే ( ); n. . crest n. . cricket insect n. ా 2. cripple (m.) n. క ట , see: క - . cripple (f.) n. క ట, see: క - . crocodile n. మగ . crooked adj. బ య ; adj. ా ా . crop n. పంట , see: పం - . crore n. ట క. cross vt. ఆ - ; vt. వ - . cross beam n. దుల . cross-cousin (m.) n. మ డూ. crow (a) n. ాక . crow (to) vi. క - . crowbar n. సబ . crowd of people n. మ ం . crucial adj. ామ , see: ాం. crush vt. ఉ - . cry vi. ఆ - . cry out vi. -.

dawn cub (tiger) n. బ . cubit n. క ట . cucumber n. ా ; n. క బ. cup (made of leaves) n. ొ . cupboard (metal) n. ఆల . curdle vi. స - . curds n. ద . cure disease vt. దుర - - . curry n. చూ . curry (kind of) n. క . curry-leaf tree n. ం (మ ా), see: curved adj. బ య ; adj. ా ా . custard apple tree n. ితప (మ ా). custom n. అల ా . cut (down) vt. -. cut (open) vt. - -. cut (sawing action) vt. -. cut (throat) vt. అ - . cut (up) vt. ా - . cut (with teeth/scissors) vt. ా - - . cutting hook n. క ర . cycle n. క . cylinder n. ట . cylindrical framework n. ా ే.

.

D adv. , see: . n. కట ; n. త . dam (to) vt. ం - - (1). dam (small) n. ా 1. damaged vi. -మ -. dance (marriage) n. ెమ . dance (ritual) n. ఖ ీ; n. డం . dance (to) vi. ం -. dancer n. చ . dancing (part of) advl. ఝ ల ; n. ఝల . dangle vi. ొం - ం - ఆ- .

daily dam (a)

98

n. ర . adjl. ఆ . n. ా . n. ి ాట. n. ఉచూ ట. n. ి (మ ా). vt. మ - ; vt. ట - . daughter n. య . daughter-in-law n. య . daughter’s husband n. స ే. dawn n. ప 2; vi. ఉజ- మ - ; vi. ప -, see: ప daring dark dark soil darkness date palm date-palm daub

English - Gondi

2;

.

day

disappear

vi. - ఆ- ; vi. -. day n. య ; n. ; n. . day after tomorrow adv. మ . day before yesterday adv. హన - ట. day name (comes after) clitic. ట. day 01 Monday n. మ . day 02 Tuesday n. మంగ ా . day 03 Wednesday n. బ . day 04 Thursday n. బసూ ా . day 05 Friday n. సు ా . day 06 Saturday n. స . day 07 Sunday n. అ ా . day-before-yesterday n. హ ( ) ట. daybreak n. - ి , see: . daylight adv. క ే . dead adj. ా , see: ా- . dead body n. క . dead man n. ాన . dead woman n. ా , see: ాన . deaf man n. ె ా . deaf woman n. ె , see: ె ా . deaf (m.) adj. బ య . deaf (f.) adj. బ , see: బ య . debt n. కర; n. బ . debtor n. లం ా , see: లం . decay vi. స ే- మ - . deceive vt. ప ీ- - . deception n. లప ం . decide vt. ప ా - - . decimated (to be) vi. ోం- ోం- ఆ- . decompose vi. క - ; vi. స ే- మ - . deep adjl. ఖ . deep pool n. క ా . deep pool in stream n. ొహ . deer (kind of) n. క ; n. ; n. ; n. మ . defeat vt. బ - ఆర - . defecate vi. -.

deficiency n. క . deity (name of a) n. అవ 2; n. ఆ - , see: ఆ ; n. డ - , see: డ ; n. జౖత ; n. ా , see: ా ; n. మ ; n. మ మ ; n. ; n. స . delay n. ర ం. delivery lady n. . dense adj. ఝ నూ . dent vt. ల ి- - (2). descend vi. -. desire vt. ఇ - - . desk n. బం . destroyed (to be) vi. ోం- ోం- ఆ- . destruction n. ను ా . dew n. మ . dhal (kind of) n. ప డూ ; n. . dhoti n. ో ె. diamond n. ా. die vi. ా- . different adjl. ( ా). different (emph) adjl. - , see:

ా). difficult adj. కట . difficulty n. త . (

difficulty (to face) vi. ప - 1. dig vt. ా - 1. digested (to be) vi. -. digger (small) n. ఖ ా. dilute adj. ాత . dinner n. . direction n. . direction (a) advl. ా -వ , see: ా . dirt n. దుబ . dirt (on skin) n. మ . dirty adj. మ ా (1). disabled person (m.) n. క ట ,

see: క

-. disabled person (f.) n. క ట, see: క disappear vi. య - ఆ- ;

English - Gondi

-.

99

disappointment (to voice)

dwarf

vi. -. disappointment (to voice) n.

drawing n. న ా . dream vi. కం - . dress n. ల ం ా. dried adj. వ , see: వ - . dried stalk (broom) n. ఖ ట . dried stalk (fodder) n. క . dried stalk (waste) n. ా 1. drill vt. -. drink vi, vt. ఉ - . drink (inf.) vt. ఉండన, see: ఉ - . drip vi. స - . drive vc. క -, see: -; vt. ప - . drive away vc. డూ -, see: -. drop (from a tree) vi. క - . drop (something) vc. త -, see: త - ; vi. త - . droppings (animal) n. ల ండ. drown vi. డ బ-మ - (1), see: డ - - ; vi. -; vi. మ డూ -, see: మ - ; vt. డ - - . drug n. మ . drugs n. ాంజ . drum (kind of) n. డ ; n. ఢ ; n. త డూం; n. ట; n. స - ో , see: స . drummer n. ో ా , see: ో . drumstick n. చ . dry (cook) vc. ిడూ -, see: ి - . dry (to) vi. వ - . dry up vi. ఆట- మ - . drying pole (for clothes) n. . dumb (m.) adjl. మ ా. dumb (f.) adjl. మ , see: మ ా. durable adj. సబ . during the evening adv. నుల . dust n. డ డూ ; n. డ ా; n. దుబ . dust off vt. ఉసు - . duty (take guard) vi. జ ం - ీ-, see: జ . dwarf n. గ .

చు - చు - మ - . disapprove n. . discard vt. సుర - . discard liquid vt. ఉ - - . discovered (to be) vi. ప - . disease (on plants) n. నూ ి. dishonesty n. లప ం . dislike vt. ా - . displeased adj. ా . dissolve vi. అ - . distance of two miles n. . distorted adjl. బదూ - బదూ . ditch n. . dive vi. మ డ ం -, see: మ - . dive down vi. గ మ డ ం -, see: గ (గ ). divide vt. ఈ ాం - ా -, see: ఈ ా; vt. త -; vt. ా - - . division n. ాట . do vt. - ; vt. త ం - . doctor n. వ య . doctor (local) n. భక . dog n. . doll n. బ మ . donkey n. ా . donor n. ధ . door (bamboo) n. ట ట (2). door (wood) n. ావ . dove (kind of) n. ప ా ( ిట). down advl. గ (గ ). downwards advl. గ (గ ). dowry n. ా 1. doze vi. క -. drag vt. ఉ - ; vt. -. drag one’s feet advl. ఝ ల . dragging tool n. ా. drama n. . draw a line vi. ఉం-, see: ; vi. ఉం-, see: . draw (water) vt. ెం - . 100

English - Gondi

dye dye dynasty

entwine n. రం . n. ఖ ం

.

E clitic. హ . n. ే . n. . n. , see: . adj. ; adjl. ల ; adv. నఙ ; adv-ppn. ప ల ; adv-ppn. ో . earlier time (sg.) advl. ల -జమ

each eagle ear (sg.) ear (pl.) earlier

see: జమ

,ే

.

early in the morning (emph) advl. స earn vt. కమ - -. earring n. ె ా . ear-ring n. క . ear-ring (kind of) n. గంట . ear-ring (with bells) n. . earth n. . earthen frying pan n. ా. earthen pot n. ా. earthen vessel (large) n. గం ా . earthworm n. నడ ం . earwax n. -క . east n. ి ం . easy adj. హల ; adjl. హల . eat vt. జ - -, see: జ ; vt. -. eating n. . eaves n. . ebony (tree) n. త (మ ా). edge n. ా . edible root (kind of) n. గ ; n. మ ట. egg plant n. ాప. egg (sg.) n. ం . egg (pl.) n. , see: ం . eggshell n. ట (1). eight num. ఆ .

.

elbow n. ట ం . elder brother n. ద . elder brother in law n. -మ య elder brother’s wife n. అఙ; n. తఙ. elder sister n. త ా ; n. బ . electricity n. క ం . elephant n. . elope when pregnant vi. హ -. embankment n. కట ; n. ద . embrace vi. -మ -; vt. ఆ - - 1; vt. క - . emerge vi. -; vi, vt. ి- . emphatic particle attr. ;ే attr. . employment n. భ . empty adjl. ాం. empty out vt. ాం- -, see: ాం. enclosure n. ొ . end (in the) adj. ఆ . end (of rope) n. ట (1). end of saree n. ట. end of sword n. ా ా. end portion of dhoti n. పదూ . enough adj. ఆయ ; adjl. ఆంత, see: ఆ- ; adjl. ప ా. enter vi. ం - ; vi. -. enter into vi. క -మ -. entirely clitic. ప ం . entrails n. దూ . entrance (covered) n. ట . entwine vt. -.

English - Gondi

.

101

equivalent to English -ful equivalent to English -ful clitic. -

-

father’s sister’s husband excrement (human) n. ీం . exhausted (be) vi. కట ే- మ - . exhausted (become) vi. ఝ - మ - . expect vt. స -సూ -, see: స . expenditure n. కర . experience (to) vi. వ - . express disappointment int. అ . express surprise int. అబ . expression (of surprise) int. అ . extinguish vt. ి - . extinguished vi. ి - . eye n. క . eye colour n. ా . eyeball n. ా . eyebrow n. క - ం , see: క . eyelash n. ం .

,

ం .

erect (make) vc. ప - (1), see: -. erupt vi. బ - . escape (to) vi. సుట-మ -, see: సుట- - . eunuch n. బ ల . evaporate vi. ఆట- మ - . even clitic. ఆ . even now adv. అ . even though clitic. - ే (2). evening (during) adv. నుల . every year advl. ా . everybody (nm.) pron. స . everybody (m.) pron. స , see: స . everything pron. స . evil spirit (kind of) n. ా ; n. ా ాట.

F n. ం. n. ీం . n. జ . n. ట ం. vi. అ - ; vi. ఝ ే- మ - . fall (cause to) vc. అర -, see: అ - . fall down vi. గ అ -, see: గ (గ vi. బ -అ -, see: బ . fall from mouth vt. ఉ - . fall (to) vi. క - . falling stone trap n. డ ా . falsehood n. లప ం . family (member, f.) n. త, see: . family (member, m.) n. , see: fan vi. -. fan (air) vt. ఝ - . fang n. ప 1. far adjl. లం ; adjl. ల . farm vi. ెం - - . farmer n. క ; n. ఖ - య , see: ఖ face faeces fair (big) fair (small) fall

(- బ ).

102

n. ఖ (- బ ). n. ి , see: ి - . vi. ి -. adj. ట సూ ; adj. ొబ ; n. ం . fat (to become) vi. ం ో - ీ,

farming fart (a) fart (to) fat

);

.

ం ో . fat (m.) adj. , see: ా . father n. బ బ ; n. బ బ . father and mother n. అవ -బ బ , see: అవ 1. father and son n. మ -ఇ , see: మ . father-in-law n. మ య . father-in-law (of child) n. ా 2. fathers elder brother n. ి. father’s elder brother’s wife n. . father’s father n. ో. father’s mother n. ఆ . father’s sister n. ఆ . father’s sister’s daughter n. మ . father’s sister’s husband n. మ మ .

English - Gondi

see:

father’s younger brother father’s younger brother

fish (kind of)

n. చుడూ

fine particles n. బ . finger n. బ ట . finger board (of musical instrument)

బ బ , see: చుడూ .

father’s younger brother’s wife n. ా ,

see: ా ా ; n. య య . fear n. . feast n. జవ , see: జ ; n. పంగ ; n. సబ . feather n. బ ా. feed vt. -. feel sorry vi. చు చు - మ - ; vi. జ - మ - (ఝ - మ - ). fellow clan member n. క ట మ . fellow clan member (m.) n. ా , see: ా 2. fellow clan member (f.) n. ా , see: ా 2. felt (to be) vi. వ - . female (of animal) adjl. ట ట. fence n. ఆ ా ా; n. ల ం. fencing wire n. ం , see: . fenugreek seeds n. ం . festival n. స . festival (big) n. స . festival (holi) n. ిమ . festival(kind.of) n. ఆ ా . fetch vt. -. fetch (bride) vi. ఆ -. fever n. . fiddle-like (instrument) n. . field n. ావ . fifteen num. ీప. fig tree n. ా (మ ా). fig tree (kind of) n. య (మ ా). fight n. జగడ; n. వట ; vc. ెర - . file n. . fill n. -; vt. -. filled (to be) vi. పం - . filter vt. ా - -, see: ా . fin (of fish) n. .

ా). finger (little) n. -బట . finger (middle) n. ెఙ బ ట , see: ెఙ . fingernail n. ం . finish vi. బం -ఆ-, see: బం - - ; vt. ప - -, see: ప ; vt. బం - - ; vt. మ - . finish off vt. -. finished (to be) vi. మ - . finished work (be) vi. ల - ఆ- . finishing adj. ఆ . fire n. ; n. త . fire (gun) vi. ప - - . fire (to start) vi. మ - . fireplace n. ోబ (2); n. ే . firewood n. కట. firewood (thick) n. య . firewood (thin) n. కట. firework n. పట ా. firm adj. సబ . first adjl. ల ; adv-ppn. ప ల . fish basket n. ఢూట. fish bone(s) n. -. fish hook n. గ . fish (kind of) n. కట ( ); n. క ( ); n. ట ( ); n. జ ే; n. ట ీ ( ); n. ( ); n. ( ); n. బ ట; n. మలం ( ); n. ర ే ( ); n. ( ); n. ా ీట ( ).

English - Gondi

ప

n.

ా (ట

103

fish (kind of, small, sg.) fish (kind of, small, sg.)

(మ

).

fish (kind of, small, pl.)

see: మ

fox n. మ n. మ

ం (మ

ం , ).

fish (generic) n. . fisherman n. వ ; n. య . fisherman’s wife n. , see: య . fishing net n. ఝ . fishing rod n. ల ట. fist n. మ ట (1). fit in vt. దు - . fitting (be) vi. జ -ే మ - . five pron. ి , see: య ి ం . five (nm.) num. ియ ం . fix vi. ట ం -. flag n. జం . flag god n. జం , see: జం . flame n. జ . flame of the forest tree n. మ (మ ా). flash vc. -. flashing adj. చు - మ చు . flat pan n. కచూ . flats n. మ . flavourless adj. చ ి. flesh (piece) n. ఖ ండూం. flint stone n. గ ట- బం . flint (with steel) n. జక . flock (birds) n. క ా . flog vt. ి - -. flood n. ఊస. flour n. ిం . flow vi. -. flower n. ప ఙ ; vi. బ - ా- . flower (kind of) n. జం ప ఙ . flower (of maize) n. ల 2. flower (to) vi. - 2. flowers (kind of) n. ఇర , see: ర flute fly

104

(మ ా). n. ా ; n. సుల . n. ; n. ీ; vi. ప - .

vi. ే - . n. ఈసు . n. ీ . n. మ ా; vt. జ - - ; vt. ా- - . fold (a cloth) vt. మ డూ - . fold hands (for worship) vi. క

fly up flying ant fodder fold

see: ా . folded arms n. ా1 . fontanelle n. ట . food (kind of) n. మ ; n. ంజ; n. ామ . food offering n. . food scraps n. క ా ట . food scraps fed to cattle foolish adj. అడ ట foot (part of) n. త - ా footprint n. . for ppnl. ల ి; ppnl. ా ;ి ppnl. ాట. for that reason corr. అ

see: అ .

n.

-

ొహ

-,

(3).

. , see: త -

ే ల ి,

for the sake of ppnl. ాట. for this reason corr. ఇ ే ల ,ి see: ఇ . ford vt. వ - . forehead n. కప . forest n. ఖ . forge (implements) vc. ల - . forget vi. భ ల - మ - ; vt. మర ం - . former adj. . forward adv-ppn. మ . found vt. ఉగ - - . found (to be) vi. ప - . foundation (of house) n. ద . founded (to be) vi. - ఆ- . four days from now n. ి . four (nm.) num. ల ం . four (m.) pron. , see: ల ం . fowl n. . fowl (wild) n. సు . fox n. ల .

English - Gondi

.

frame of cart

get wet

frame of cart n. ాట . frayed rope n. ట (1). free adj. ప . fresh (food or water) adjl. . fresh water n. క . fresh-water shrimp n. జ ే. Friday n. సు ా . fried gram n. మ . friend n. ప , ప, see: ి. friend (m.) n. సఙ. friend (f.) n. సఙ , see: సఙ. frighten vc. ర -, see: -. frighten away animals (stick to) n. ట ప

from there (m.pl.) distant n. హందూ . from there (nm.) n. అగట . from village to village advl. - ట (-

(1);

n. . frill (?) n. ట. frog n. . frog (brown) n. న -ప , see: న 2. from above adv. డ , see: . from all sides advl. బం -హ , see: బ ; advl. ంద -హంద ,

ం . ంద ( ంద ), see: ం . from here (nm.) n. ఇ ట , see: ఇ . from there advl. హంద, see: హ ; advl. హంద , see: హ . see:

from here advl.

ట ), see: . from where? adv. బం , see: బ . fruit (immature) n. ే. fruit of maize n. బ 1. fruit (part of) n. ట . fruit (ripe) n. పం , see: పం - . fruit (to bear) vi. ా - . fry vt. బ - . frying pan (earthen) n. ా. frying pan (iron) n. క ; n. . fuel for fire n. ా. full grown (nm.) n. మ ా, see: మ - . full grown (m.) n. మ , see: మ - . full moon n. ప . full (to be) vi. ం - . full up (to be) vi. పం - . fume n. య , see: - 1. fun n. గమ . funeral pyre n. సర . funnel part of seed drill n. .ే furrow dug along by plough n. . furry adj. బ ా .

G game n. క ి. game (kind of) n. ల ల ట; n. ట ీ- ండూ; n. క - బం . Ganges n. గం ా. garbage n. య . garden n. ా . gardening (to do) vt. ా - - . garlic n. లసూ . gate n. జ ా. gather vi. జ -మ -, see: జమ- - ; vi. ర - ; vt. జమ- - ; vt. - -.

gather (together) vi.

see:

-మ -, - -.

gazelle n. . generous adj. ల ా . get vc. ప ట -, see: ప - . get crowded vi. గ - జ- మ - . get down vi. -. get fat vi. ం ో - ీ, see: ం ో . get lost vi. చు - మ - ; vi. ద - - . get ready vt. స - - . get stuck vi. త - . get up vi. ే - . get wet vi. ం - ;

English - Gondi

105

ghee

grass (kind of)

vi. ప - . ghee n. ా , see: ా . gift n. అందూ ; n. అ . giggle vi. మ - మ - క - . ginger n. అలం. girl n. , see: . girl (daughter) n. య . girl (newborn) n. ె, see: . girls (young) n. ల - య ,

see: ల . vt. ీ- .

give give birth to (animal) vt. వ - . give up vt. సుట- - . glance vi. మ -. glance (a) n. నదూ . glance (to) vt. నదూ - -, see: నదూ . glow worm n. మ ంజ - ప . glue vi. ట ం -. gnaw vt. -. go vi. - ; vi. -. go along the road vi. స -, see: స . go off vi. క - . go out vi, vt. ి- . go through narrow space vi. క - . go up vt. వ - . go up (as in waves) vi. ద - . go wrong vi. బ -మ -. goad n. త -బ ే, see: బ ే. goat n. బ క ; n. . goat shed n. ట (2). god (name of a) n. అవ 2; n. ఆ - , see: ఆ ; n. డ - , see: డ ; n. జౖత ; n. ా , see: ా ; n. మ ; n. మ మ ; n. ; n. స . god (generic) n. . goldsmith n. ా . Gond adjl. య . 106

Gond (m.) n. , see: య . Gond (f.) n. త , see: య . Gondi language n. యం . gone out vi. ి - . good adj. అ ీ; adj. అ ా ; adj. ా ; adjl. సు ో; adv. ా ; advl, adjl. . good-for-nothing adj. డండ . good-for-nothing person n. డండూ ,

see: డండ . goods n. ామ . goods (cultivated) n. మ . gore vt. - 2 (1). gorgeous adj. ా ే. gossiper n. చుబ - చుబ . got (to be) vi. ా - మ - . gotten (to be) vi. ప - . gourd (Balsam pear) n. ా ల . gourd (kind of) n. ప ా ; n. బ ేల . gourd (sponge) n. ట ట . gourd-bearing tree n. క మ (మ ా). grain n. న. grain basket n. డ ల . grain (cooked) n. గ . grain (kind of, small) n. . grain remaining after threshing n. స ా . grain store n. ి . granddaughter n. త య , see: త మ . grandson n. త మ . grass n. జ . grass (kind of) n. క -జ , see: క ; n. ా (- జ ); n. క ం (- జ ); n. ా ా (జ ); n. (- జ ); n. చు ా (- జ ); n. ా (- జ ); n. ె (జ ); n. మల (- జ );

English - Gondi

grasshopper n. మ (- జ ); n. ిర (- జ ); n. (- జ ). grasshopper n. ఖ 3. grass-pulling tool n. డ ా. grave n. . graze vi. -; vt. -. green adj. ల ; advl. ా . green bean n. చ ర. green gram n. . green (raw) adj. పహ (2). greet vt. క - ; vt. దం ో -, see: దం . greeting n. దం ో , see: దం . grey-haired (become) vi. ి - . grind vt. -. grind into paste vt. - 1 (3). grindstone n. జత. ground n. . groundnut n. బ ఙ. group n. మందూ . group (cattle) n. మం .

hang (meat) grove n. గ బ. grow vi. బ - . grow grey (haired) vi. ి - . grow (of plants) vi. మ - . grow up vi. డగ ఆ-, see: డగ guard vt. -. guard (take) vi. జ ం - ీ-, see: జ guarding (crops) n. జ . guava tree n. జ (మ ా). guess vt. ప ం - . guess a riddle vi. ం ో ప ం -, see: guest (m.) n. ర . guest (f.) n. , see: ర . gul-mahua flowers n. ఇర , see:

(మ ా).

. .

ం ో. ర

gul-mahua tree n. ఇ (మ ా); n. ర (మ ా). gum n. ; n. ా. gun n. ం ే. gun (part of) n. ఖ 2. gush out vi. బ -.

H n. అల ా . n. క - బం ; n. ా -బం , see: ా . hair n. . hair bunch n. . hair parting n. ఙ. hair (pubic) n. టం . hair (tuft) n. ట (2). hairy adj. బ ా . half adjl. అ . half pound measure n. ట. halter n. ; n. సు . ham n. ం . hamlet n. గ డ. hammer n. సు ె. hand n. .

habit hail

hand cloth n. ల . hand (of watch) n. ాట 2 (2). hand (part of) n. అసూ ; n. త . handful n. మ ట. handful (of food) n. బ ా . handkerchief n. ద ీ. handle (harrow) n. ర మ . handle (long) n. ండ. handle (plough) n. ాల . handle (round, metal) n. క ే. handle (short) n. మ ట (2). hands (open) n. ో . handsome adj. ా . hang vt. అట - - . hang (clothing) vt. ఖ ీ- - (1). hang (meat) vt. ట ం - - . English - Gondi

107

happen

hole

vi. ఆ- . advl. క ీ-క ీ ే, see: క ;ీ advl. క ీ-గమ ే , see: క .ీ happiness n. గమ . happy adj. క ీ; adj. క ా , see: క .ీ hard adj. ఘ ; adj. సబ . hard interior of stick n. ాబ . hare n. ల . harness vt. ప - 1. harrow n. వక . harvest n. పంట , see: పం - . harvest festival n. బ (1). hat n. ట ి. hat (of leaves) n. ర. hatch vt. ా - . hatch (bird) vi. -. hatch (eggs) vt. ా ా ఉ - . have a meal vt. జ - -, see: జ . hawk n. ే ; n. ప ా - ే ( ిట), happen happily

see: ప ా ( ిట). hay n. ీ . haystack n. ీ క ప , see: ీ . he (prox.) pron. . he (dist.) pron. . head n. తల. head (of corn, jowar, etc.) n. . head of household n. మ ల . head pad n. చుమ . head (soft spot) n. ట . headache n. తల- ం , see: తల. headman of village n. ాట . headman’s wife n. ాట, see: ాట . healed (be) vi. మ - . healthy (to be) vi. సు ే- మ - . heap n. క ప ; n. ాట ; vt. క ప - -, see: క ప ; vt. ర - - . hear vt. ం - . heartbeat vi. ధ ే - మ - . heat vi. ా - . heat (make) vc. ాసూ -, see: ా - . 108

heel n. ా. heifer n. పడ. height n. ఊచ. hem n. ా . hemp n. బ . hen n. . henna n. ం . her own (dist.) pron. త . her (prox.) pron. ే . her (dist.) pron. న. herd n. మం . herd (tethered together) n. ా . herdsman n. ో ా . herdswoman n. ో , see: ో ా . here adv. ఇ . here and there advl. కబ - బ ; advl. -హ , see: . here (take this) vt. ఇ ే. hereditary musicians of Gonds n. పట . hesitation n. అ . hiccup vi. - -. hide vi. మ - . hide (from harm) vt. - -. hide one self vi. క -మ -. hide (skin) n. . hide (something) vt. మ - ీ-, see: మ - . high adj. ెఙ . high place n. బ ా. high shelves n. ఆట ా. hill n. గ ట. his own (dist.) pron. త . his (prox.) pron. న. his (dist.) pron. న. hit vt. ల ి- - (1). hit (accidentally) vt. ల - . hit against vi. అ - మ - . hither adv. . hive n. ాబ ; n. బ ా . hives (itchy skin) n. ల- ప . hoe vt. -. hoist vt. చ - - . hold vt. ీ- . hold between teeth vt. క - . hole n. గ .

English - Gondi

hole (in tree) hole (in tree) n. ోబ (1); n. బ ల. holi n. ిమ . hollow adv. ా . hollow space n. ోబ (1). holy place n. -గ , see: . home n. . honey n. ాడ , see: ాడ . honeycomb n. ాబ ; n. బ ా . honey-comb (part of) n. గ ; n. ప ; n. . honour n. మ ; vt. మ -మ ా ద- -,

see: మ ; vt. మ - ా త ం -, see: మ . hood of cobra n. ఫ ే. hoof n. క . hop vi. ఢ - . hope vi. ఆ ా- - . horizontal beam n. ఖ 1 (2); n. స 1. horn n. . horn (to blow) n. త ా. hornet n. క 2. horse n. ఖ 1 (1). horse (kind of) n. డమ . horse (minature, idol) n. ఖ 1 (3). horse-shaped beam n. ఖ 1 (2). hot adj. ాస, see: ా - . hot (become) vi. ా - . hot coals n. జ . hot season n. ఉ ; n. ో ాల ం; n. - ాల ం, see: .

hut hot water pot n. ాంత. hour n. ఘంట ; n. ఘట . hours (time) advl. - , see: -. house n. . house foundation n. ద . house lizard n. క దూ ొ , see: ొ . house (multiple levels) n. మ . house (part of) n. మ ం ే ; n. . how? advl. బహ . how many? pron. బ ం . how many? (nm.) pron. బ ే. how many?(m.) pron. బ . how much? pron. బ . how so? adv. ఇ బహ , see: ఇ . hum vi. ం - . hump n. ం ే . hundred num. నూ ; num. ా ి. hunger n. కర . hunger strikes — క వ ా, see: కర . hunt (game) vt. ి ా -క -, see: క - . hunt (work) vi. ి ా - -, see: ి ా . hunting n. ి ా . hurriedly adv. ల . hurriedly (work not done well) adv.

తఙ - మఙ . hurt int. అ ; vi. - . husband n. మ ో . husband and wife n. ఆ మ ో . husband’s brother’s son n. మ మ . husband’s mother n. ా . husk n. . hut n. గ ే .

English - Gondi

109

I

itch

I I pron. నన . ice n. క - బం . idea n. ాట- . idle (person) n. లం . idol (horse) n. ఖ 1 (3). if corr. ఎకంద; corr. జ ; corr. జ ; corr. ే. ignite vi. -. iguana n. ఉర ం. immediately adv. . immersed (to be) vi. మ - . important adj. ామ , see: ాం; adjl. ఖ . important (m.) adj. , see: imprint (foot) n. . imprint (thumb) n. అ - 2. impure (liquid) adj. ాత . in adv-ppn. . in earlier times advl. ల -జమ

ల. in front of adv-ppn. మ see:

infest (fruit or wound) vi. ప - . inhale vt. మ -. injection n. సు . ink n. ా . inner room n. . insect n. ప . insect bites n. ట ( -క ) (2),

see:

ా .

,ే

.

in measured steps advl. జ . in order that ppnl. ాట. in order to ppnl. ల ి. in that way advl. అహ ; advl. ద . in the manner clitic. ఆ . in the middle (of) adv-ppn. నడ ం. in the morning advl. స . in this way advl. ఇ . in vain (to be) vi. బ -మ -. inauguration n. ం , see: ం - . in-between adv-ppn. నడ ం. incise vt. - -. increase vi. బ -ే మ -, see: బ - - ; vt. బ - - . index finger n. హ బ ట . Indian cuckoo n. క క క ( ిట). Indian horse-radish tree n. మ ల (మ ా). 110

.

insect (kind of) n. ా ె; n. ప ; n. ా 2; n. ా ; n. క ; n. ర ం. insect rust on plants n. నూ ి. insert vt. దు - . inside adv-ppn. . inside (go) vi. -. insides n. దూ . insipid adj. చ ి. instance n. వక (వ ). instrument (kind of) n. సుల . instrument string n. (3). instrument (to play) vc. క -, see: -. insufficient to wear (be) vi. ఆక - ఆ- . interest rate n. . internal organ (kind of) n. గ ండూ

ాయ.

intestine n. ంజ . iron n. క . iron frying pan n. . iron spike n. ఆర . iron-nail n. ల. irritate vi. బ - . is necessary adj. ప . is (there) vi. మంత. it is pleasing vi. మం ే- ా-, see: మం ే. it (prox.) pron. ఇ . it (dist.) pron. అ . itch n. కర ; n. క ;

English - Gondi

its (prox.) vi. its (prox.) pron.

ladle -.

its (dist.)

ే .

pron.

న.

J jab (accidentally) vt. గం - . jagged adj. ం ం . jaggery n. . jamun tree n. ల ం (మ ా). jaw n. . join vi. ట ం -; vt. క - (2); vt. జ - - . joint (in bamboo) n. గ . joint (of limb) n. ల .

vi. ే - . n. . vi. ె - (1); vi. ఢ - . jungle n. ఖ . jungle cat n. ఖ . jungle fly (big) n. . jungle fowl (kind of) n. సు

jokes jug jump

-

.

K keep vt. ఇ - . keep person forcibly vt. ం - - (2). keep watch vt. -. kernel of chironji fruit n. ంజ. key n. క . kick (a) n. ల త. kick (to) vt. ి - -. kill vt. కత - - ; vt. జ - ; vt. -. kind n. జ ; n. . kindness n. మ య . king n. ాజ . kiss vt. బ - . kitchen n. అట , see: . kite n. పతం . kite (bird) n. గం .

knead vt. ిస - . knee n. ట ం ా, see: ట ం . kneecap n. ట ం . knife (long) n. జ య . knife (small) n. క . knife (large) n. ర ీ. knock out vt. సం - . knot n. గట. knot (in wood) n. గ . know vt. ప ం - . knowledge n. ావ ; n. . known (to be) vi. క - మ - ; vi. ే -మ -, see: . Kolam man n. ప జ . koyal (kind of bird) n. ి ( ిట).

L lacker n. లక . ladder n. సూ ladder (part of) n.

( ీ ). .

ladies n. బ , see: బ ladies-finger n. ం . ladle n. ప 1; English - Gondi

.

111

Lambadi (m.)

like . . . like . . . (prox.)

n. సుక . Lambadi (m.) n. లబ . Lambadi (f.) n. లబ , see: లబ . lame adj. ల ం ా . lame person (m.) n. క ట , see: క - . lame person (f.) n. క ట, see: క - . lamp (earthen, oil) n. ా. lamp (kerosene) n. ; n. . lampstand n. జల ర; n. డ. language (in pl.) n. . lap n. మ ం . large bag n. ే. large basket n. ా. large drum n. ో . large earthen vessel n. ా. large forest n. ం (1). large green fly n. క - ి, see: క . large slab of stone n. ా బం . lash v. ొహ. last adj. వ; vi. త - . last daughter n. వత, see: వ. last meal with guests n. హ . last son n. వ , see: వ. last year adj. . late (to be) vi. ఉ ీ - - ; vi. ర ం- -, see: ర ం. lateness n. ర ం. laugh vt. క - . launder vt. సు - . lawyer n. వ ల . lay down (offering) vt. దూ - . lay (eggs) vt. ొ - . lazy adj. మ ం ; adj. ల ం . lazy man n. ఆంగ ాహ ; n. ఆ ా ా . lazy (person) n. లం . lead vc. క -, see: -. leaf n. ఆ . leaf cup n. ొ . leaf for smoking n. చుట -ఆ , see: చుట . leaf hat n. ర. 112

leaf plate n. క . leak (slowly) vi. వ - . leak (with force) vi. ా - . lean against vi. అ - . lean on vi. క- ీ- . lean on stick vt. ఉ -. lean (thin) adj. సప . lean to n. మ ంగ . leap vi. ఢ - . learn vt. క - . leash n. స 3. leather rope or strap n. ా . leave vt. సుట- - . leech n. ( ర ). left adjl. ెమ . left (hand) n. ెమ ే, see: ెమ . left (side) adj. ెమ ా , see: ెమ . leg n. ా . leg of bed n. ా ా. lemon tree n. (మ ా); n. ంబ (మ ా); n. సు ంబ (మ ా). lentil (kind of) n. త ం . leopard n. త . lick vt. -. lid n. మ చ . lie (a) n. లబ . lie down vi. ప - . lie in coils vi. - ా- . life n. ఆవ . lift vt. -. light (fire) vc. ర -, see: ర - ; vc. త -, see: -; vi. ర - ; vi. -. light (from source) n. . light (in the) adv. క ే . light (weight) adj. హల ; adjl. హల . lighter n. జక . lightning n. వ . like clitic. ఆ ; ppnl. . like . . . like . . . (prox.) advl. ...

English - Gondi

ఇ

...

like . . . like . . . (dist.) like . . . like . . . (dist.) advl. ద

అ

. . ., see: ద

lungs lock n. క -డబ , see: క . lodging of bridegroom’s party n. జ నూ ా. loft n. ఆట ా. log n. ఖ 1; n. . long adj. లంబ ; adjl. ల ం. long basket n. ా. long festival n. స . long section of a field n. . long time ago advl. ల -జమ ,ే

... .

like that adjl. అ ే . like this adjl. ఇ ే . like this (type) adjl. ఈ . liking adj. క .ీ limp vi. క - . line n. ; n. ; n. ప ా . line (in a) n. ా . lion n. హ . lip n. ి . liquor (kind of) n. -క , see:

(మ ా); n. ీం -క , see: ీం (మ ా); n. ర -క , see: ర (మ ా). liquor maker n. కల , see: క . liquor (generic) n. క . litter n. క - ా ; n. బ ర క. little adv. జర- జర. little finger n. వ . little girl n. బ 2. little while adv. ల . live vi. - -; vi. ం ే- మ - ; vi. మం - ; vi. ర - మ - . liver n. త . living things n. ా . lizard (household) n. క దూ ొ , see: ొ . lizard (snake-like) n. త ా ొ , see: ొ . lizard (generic) n. ొ . load vt. జ- ా - . loan n. కర; n. బ . lobe of ear n. గ బ . local cigarette n. .

see: జమ . look (a) n. నదూ . look at vt. సూ - . look (to) vt. నదూ - -, see: నదూ . loop of snare n. ాస. loose (of rope) vi. ం - . loosen (something) vt. ల - - . loot vt. ల ట- - . loser n. లం ా , see: లం . loss n. భ ే- మ - . loss (make a) vi. డ బ-మ - (2), see: డ - - . lotion n. మ . loudly advl. జ . louse n. ప ; n. ీ 2. love n. మ య ; n. ల ; vt. ల - -, see: ల . lovely adj. ా ే. lover (m.) n. ల , see: ల . lover (f.) n. ల , see: ల . low tone adv. క ా . lower vt. -. lower abdomen n. . luck n. త ; n. న ీ . lunch n. . lungs n. .

English - Gondi

113

mad person (m.)

measure

M mad person (m.) n. ి ా , see: ిసం . mad person (f.) n. ి , see: ిసం . made (to be) vi. మ - . madness n. ిసం . mahua flowers n. డ ా (2). mahua fruit n. ా ా. main adjl. ఖ . main beam n. ఆ .ే maize n. మ ం . maize (flower) n. ల 2. make a way vt. స - -, see: స - . make fun of vt. డ ా ం - - . make hot vc. ాసూ -, see: ా - . make jokes (during marriage) vi. ే - . make known vt. ఇ -. make ready vt. గ - - ; vt. తయ - - ; vt. - -, see: -మ -. make rope vt. -. make use of vt. ామ -,

see: ాం; vt. ా ద vt. ల - - . make wet vt. న - .

-, see: ా

male (animal) adj. . man n. మ న . man and woman n. -మ

see:

.

ద;

న ,

man from there n. అ ాట , see: అగ. man of Harijan caste n. చం . man (old) n. మ త . man or boy (with contempt) n. ల ా . man who is always with ladies n. -

ఙ

(1), see:

man who tends buffaloes n. మ man who tends cattle n. ో ా . man who tends goats and sheep n.

. య .

య .

-

man with female complexion n.

ఙ

(2), see:

mango tree n. మ ా (మ ా). 114

.

manner n. . manure n. ఖ . manure basket n. ఖడ ట ట. many adjl. ; adjl. బ (బౖ). many coloured adj. రం -రం ా ,

see: రం .

margosa (kind of tree) n. క ం (మ ా). mark n. ట ా; n. బ . market n. జ ; n. ట ం. marking nut tree n. (మ ా). marks n. ప ా . marriage ceremony n. మ ం . marriage (day after) n. అ న. marriage function (kind of) n. ఖ జ; n. మయ. marriage jokes vi. ే - . marriage (second) n. ా . mask n. ట. mask (religious) n. డ . massage to relieve pain vt. చు - - . mat n. ా. match n. క ి. matchbox n. -డ , see: . matchstick n. - ల , see: . materials n. ామ . maternal grandfather n. అ . matter n. . matting n. ట ట (1). matting (of bamboo) n. ి . mature (nm.) n. మ ా, see: మ - . mature (m.) n. మ , see: మ - . meadow n. పల . meal n. జ ; n. . meal (big) n. జవ , see: జ . meaning n. అ . meanwhile adv. అ , see: అ . measure n. ఖం ;

English - Gondi

measure (a kind of)

mother in law

n. ;ే vt. క - . measure (a kind of) n. ా 2. measure (medium, tall) n. అ . measure (small) n. ట. measure (large) n. ా ; n. ా . measurement n. గ . measuring stick n. బ బ ే. meat n. స . meat (piece) n. ఖ ండూం. mediator of marriage n. సు ా . medicinal creeper n. ా ే ( ). medicine n. మ . medicine man n. భక . meet vi. బట- మ - ; vt. క - . melt vi. అ - ; vi. ఉ - మ - . member of household (m.) n. ,

see:

.

member of household (f.) n. త, see: memory n. య . mend vt. సు - - . menstruation n. ల . menstruation (room) n. ట (1). metal collar (agr. implement) n. . metal pitcher n. ా . midday (at) advl. దు ా . middle (in the) adv-ppn. నడ ం. middle (occurrence) adj. నట . midnight n. అ మ - ా ె . midwife n. . milk n. ా ; vt. ా ీ -, see: ీ - . millet n. జ న . millet heads fed to animals n. క ట . mind n. ో ా. mine pron. వ. mirror n. ఆ ా . mistake n. చు . mix vt. -ీ - . mole n. . mole (on skin) n. క ర ం. money n. తం , see: త;

.

n. ా; n. ర ప ం , see: ర ప . money collection n. హ ం 2. mongoose n. మ గ . monkey (black-faced) n. గ . monsoon n. ి - ాల ం, see: ి ; n. మ సూ . monsoon (start of) n. ర . month n. మ . month 01 (March-April) n. ై . month 02 (April-May) n. . month 03 (May-June) n. బ . month 04 (June-July) n. ఆ ా . month 05 (July-August) n. ా. month 06 (August-September) n. అక . month 07 (September-October) n. ా . month 08 (October-November) n. ా . month 09 (November-December) n. సట. month 10 (December-January) n. ప . month 11 (January-February) n. మహ . month 12 (February-March) n. ధూ ా . monthly period n. ల . moon n. జం ; n. ల ం (ల ల ం ). moon (appeared) vi. ల ం హ,

see:

moon (full) moon (new)

-.

n. ప . advl. అవ సు

see: ఆవ ; n. ఆవ .

ట,

moong dhal (kind of lentil) n. moonlight adv. క ే . more adjl. జ ా. morning n. జ ా . morning (in the) advl. స . morsel n. ా . mortar n. చ . mosquito n. నుల . moss n. జ ీ . mother n. అవ 1; n. బ . mother and father n. బ -బ బ

.

,

see: బ . mother god n. అవ 2. mother in law n. ా .

English - Gondi

115

mother’s brother

new moon

mother’s brother n. మ మ . mother’s brother’s daughter n. మ

మ

mud (wet) n. ా. muddy (almost) adj. ప 2. murder vt. -. muscle n. ప 1. mushroom (sg.) n. గ . mushroom (pl.) n. గ , see: గ . musical instrument (kind of) n. క ా ; n. ; n. ం ; n. జత ; n. ట ట ; n. డ ; n. బ ం ా. musical instrument (kind of, woodwind) n.

.

mother’s brother’s wife n. ఆ . mother’s elder sister n. . mother’s elder sister’s husband n. mother’s mother n. ా . mother’s sister n. చుడూ బ ,

ి.

see: చుడూ .

mother’s younger brother n. ా ా . mother’s younger sister n. ా ,

see: ా ా ; n. య య .

mother’s younger sister’s husband n.

ా ా . mount vt. ె - . mountain n. ట . mountain path n. ధ . mouse n. ా . moustache n. , see: mouth n. . much adjl. ; adjl. బ (బౖ). much later n. ి .

. musical instrument (part of) n. ప

ా

ా); n. ా . (ట

musicians of Gonds n. పట . Muslims n. త . mustard seed n. ా; n. ర. mute (m.) adjl. మ ా. mute (f.) adjl. మ , see: మ muzzle n. మ . my pron. వ.

.

mucus (dry, in nose) n. ట . mucus (of nose) n. . mud (dry) n. . mud (liquid) n. ెహ.

ా.

N nail (finger) n. ం . nail (metal) n. . name n. . naming ceremony n. ా . nape of the neck n. గ ా . navel n. . near adv-ppn. కర ం. necessary (to be) vt. ల - . necklace n. దు ; n. . necklace (long) n. . necklace pendant n. ప . needed adj. ప . 116

needle n. సు . neem tree n. ం (మ ా). neighbour n. - ార , see: . neighbourhood n. వ . neighbours n. కర . nest n. గ . nest (bees) n. ాడ . nest (for chickens) n. -గ . nest (hole in tree) n. బ ల. net bag n. ి ా . net (large, round) n. ాగ . never advl. బ - ల , see: బ . new moon advl. అవ సు ట, see: ఆవ ; English - Gondi

new (nm.)

older sister’s husband

n. ఆవ . new (nm.) adj. ప . new (m.) adj. ప , see: ప . newborn (m.) n. డ , see: . newborn (f.) n. ె, see: . news n. ఖ ప ; n. . next pron. దు . niche in wall n. . night-blind adj. అం య ; adj. అచంద . nipple n. బ ం. nit n. ీ 2. no more! adj. ఆయ . nobody (nm.) pron. బ ే- ల , see: బ . nobody (m.) pron. బ - ల , see: బ . noise n. గ బల ; n. ల . noise (make a) vi. ల - -, see: ల . noise (much) advl. ాజ- ాజ ే. noise-making stick (big) n. ట ప (1). noise-making stick (small) n. . noodles n. వ ం .

n. ాస. adj. ా . advl. ా -వ , see: ా ; n. ఖ ల . nose n. . nose mucus (dry) n. ీ. nose mucus (wet) n. . nose ring n. మ ా. nose stud n. న . not be (to) vi. ిల ( ల ). not needed adj. వట . nothing at all advl. బత - ల , see: బత . nothing (nm.) pron. బ ే- ల , see: బ . now adv. ఇఙ. now (emph.) adv. ఇం . nowhere advl. బగ - ల , see: బగ. numb (become) vi. ఆ - మ - 2; vt. సం - . numbness n. ిర ం. nuzzle vt. బ - ; vt. మ -. noose normal north

O n. ఆ ; vi. ఆ - ి-, see: ఆ . oblique-leaved jujube n. సూ (మ ా). obstinacy n. హ . obstruction n. ా 1. obtained (to be) vi. ా - మ - . occur to mind vi. త - . occurrence n. జ క. O’clock advl. - , see: -. of that kind (nm.) adj. ఆ . of that kind (m.) adj. ఆ . of this kind (nm.) adjl. ఈ . of this kind (nm., pl.) adj. ఈ ం . of this kind (m.) adj. ఈ . of what kind? (nm.) pron. బ . of what kind? (m.) pron. బ . offering (bowl with food) n. బ (2). office n. కచు . oath

oh! int. అబ . oil n. . oil cake n. ీ . oil prepared out of fat n.

see:

ం .

ం

,

n. ీ ా. n. ం . adj. ప . n. ా , see: . adj. ; n. ప , see: ప ; n. మ త ; n. . old (of cattle) adj. ొ . old woman n. త, see: ; n. మ త , see: మ త . older man adj. , see: ా . older sister’s husband n. ట .

oil tin okra old old age old man

English - Gondi

117

older woman

peacock

older woman adj. ా . oleander n. ఘ (మ ా). on adv-ppn. . on behalf of adv. ల ి; adv. ా ి. on foot adv. ా , see: ా . on four sides adv. ల ం ా , see: ా . on that day adv. అంట. on the left hand adv. ెమ ే,

see: ెమ .

on the left hand side adv.

see: ెమ .

ెమ

ా ,

on the right hand adv.

see:

n. ఉ . attr. ి . adjl. ఖుల ; vt. ఉగ - - ; vt. ె - . orange n. సం . orchard n. గ బ. ornament n. ఖ ే. ornamental belt n. క . orphan (female) n. సట

onion only open

.

on the right hand side adv.

see:

ర .

, see:

సట

orphan (male) n. సట ర . ouch! int. అ . our (sg.) pron. మ వ. our (pl.) pron. మ వం , see: మ వ. outside adv-ppn. బ . outstanding n. కర; n. బ . overflow vi. -. owl n. గ బ . owner n. మ ల .

ే, ా ,

. on what day adv. బంట. once adv. ఉం జ క. once again advl. ఉం ే-మర, see: ఉం .ే one and a quarter (1¼) fraction num. స ా . one (nm.) num. ఉం . one (m.) num. వ .

P ‘paan’ leaf n. -ఆ , see: (మ ా). ‘paan’ tree n. (మ ా). pad (for bullock) n. జ . padding (cotton) n. ర . paddy (sg.) n. వం . paddy (pl.) n. వం ం , see: వం . pail n. . pain n. దం (1); n. ం . palace n. ా - ా . palanquin n. ా . palm liquor n. -క , see:

(మ ా). palm of hand n. అసూ ; n. త . pan n. కచూ . pant (to) vi. -. panther n. ం . papaya tree n. ప (మ ా). 118

parcel n. గట. parch (grain) vc. ిడూ -, see: ి - . parched grain n. ల ం ; n. హ ం . Pardhan n. పట . parents n. అవ -బ బ , see: అవ 1; n. బ -బ బ , see: బ . parrot (big) n. ా ా . parrot (generic) n. ా . parrot (small) n. ెగ . part n. ఈ ా. partially ripe fruit n. డ ా (1). particles (fine) n. బ . partition n. గ . partridge (kind of) n. క ాం . past adj. . pat on back vi. ీ- - . path n. స . peacock n. మ .

English - Gondi

peacock feather belt

plough (part of)

peacock feather belt n. మ -పట ,

see: మ . n. . vt. డూ- -ీ . vi. డూం - . n. ఆ (మ ా). n. ర ట; n. ల . peg at side of yoke n. ి peg (for snares) n. ట .

pearl peel peeled (be) peepal tree peg

.

peg of stringed instrument n. ల (2). pen n. ంట . pencil n. ట- ంట , see: ంట . pendant n. ప . penis n. చూ . people n. జ . people (pl.) n. ల క . period n. జమ ; n. ల . perseverance n. హ . person threatening to hit n. దం (2). pesticide n. మర. pesticide pump n. మర-డబ , see: మర. pestle (stone) n. బ ా . pestle (wooden) n. ా . petticoat n. ా. phratry n. స ా. pick up vt. -. pick vegetables leaves vt. -. pickles n. ాయ . piece n. ఈ ా; n. ట . piece of chalk n. ల క - ల , see: ల . pierce (accidentally) vt. గం - . pierce (for a tattoo) vt. - 2 (2). pierce (gore) vt. - 2 (1). pierce (poke) vt. -. pig n. ప . pigeon n. ా ా ( ిట). pigeon hawk n. ప ా - ే ( ిట),

see: ప ా ( ిట). pigeon (kind of) n. న . pill n. . pincers n. మ . pinch vt. -.

pink powder n. గ ల . pinky n. -బట . pins and needles n. ిర ం. pip (of fruit) n. ే. pip (of mango) n. ట . pipe (for liquid) n. ట . pipe (smoking) n. చుట . pit n. ొ ొ. pitcher n. క జ . place (a) n. జ గ. place for ceremony n. ఖ . place for worship n. - మ,

see: మ .

place things in disordered manner vt.

బ ా ఇ -, see: place (to) vt. ఉ - . place (to this) adv. .

ాం.

ా

place where a god lives n. ం (2). plain n. పల . plait (hair) n. ె ం . plane (tool) n. క . plank n. ాట. planning n. ా ా . plant vt. ఉ - ; vt. ఘ ీ- - . plant (kind of) n. జం ప ఙ ; n. ం . plantain n. . plantain tree n. (మ ా), see: . plaster vt. మ - . plate n. ె ే. plate containing coins n. ఆ . plate (for eating) n. ధ య . plate (weighing scales) n. . plate (large) n. ప ా . platform for weddings n. బ ల. play vi, vt. క - . play acting n. . play (instrument ) vc. క -, see: -. pleasure n. మం ే. plough (a) n. ఙ . plough harness (part of) n. జ . plough (part of) n. క ా; n. ాల ; n. ి .

English - Gondi

119

plough (to)

pulses (kind of)

plough (to) vt. ఉ - 2. plough (generic) n. . pluck vt. -. plug vt. మ - . plum (wild) n. ఙ . plump adj. ొబ . pocket n. ా. pod (of bean) n. ఙ . point n. . point (in game) n. ప 2. point out vt. -. point where stem joins fruit n. ట . pointer (scales) n. ాట 2 (1). pointing finger n. హ బ ట . poison n. . poke vt. -. pole (for clothes to dry on) n. . pole (ritual) n. ాట. pole (vertical) n. ె . polish n. లక ; vi. చ -మ -, see: చ - -; vt. చ - -. ponder vi. -ీ - . pop (grain) vi. ి - . porch n. ట . porcupine n. సు - ప . porridge (kind of) n. అ న జ వ,

see: అ n. జ వ.

న;

pot (clay, large) n. బ . pot (clay, small) n. ఖుం . pot (cooking) n. గం . pot holder n. చుమ . pot (large, for heating water) n. ాంత. pot (metal, for water) n. గ ోల . pot (metal, rounded) n. క . potato n. ఆల . potion n. మ . potter n. క మ . potter’s wife — క , see: క మ 1. pouch n. ట. pound vt. ఉ - ; vt. ాట- - . pound (in mortar) vt. - 1 (1). pour out vt. -. 120

powder (from worms) n. నూ . powder (red) n. క క . powder (red and pink) n. క క గ ల

see: క క . n. క ం .

,

power pregnant stomach n. ీ . pre-marriage ceremony n. ఊటడ. prepare vt. తయ - - ; vt. - -, see: -మ -; vt. స - - . press vt. అద - . press (with great force) vt. - -. previous adjl. ల . pre-wedding tradition n. సగ . prick vc. ట -, see: -. prick (accidentally) vt. గం - . pricking n. ిర ం. priest n. కట ; n. ే ా . priest’s wife n. కట ె, see: కట . procure vc. ప ట -, see: ప - . prod n. బ . prodding stick n. త -బ ే, see: బ ే. produce (cultivated) n. మ . profit n. ా ద. progress (be in) vi. -. proliferate vi. ప - . proper adj. ట , see: . proper (be) vi. జ ే- మ - . prostrate oneself vi. క -అ -, see: ా . protect vt. - -. provisions n. చం . pubic hair (pl.) n. టం . pull vt. ఉ - . pull along vt. -. pull down vt. -. pull faces vt. మ ర - . pull out vt. ె - . pull up vt. చ - - . pullet n. - ం , see: ; n. తల . pulley (on well) pull n. ా . pulse (kind of) n. త ం . pulses n. . pulses (kind of) n. .

English - Gondi

pump (for pesticides) pump (for pesticides)

see: మర.

ready (get)

n. మర-డబ ,

vt. ం - ; vt. ల - - . put on eye colour vi. ా put on

pumpkin n. . pus n. క ల ం. push vt. ఢ - - . push in vt. దు - . push over vc. క డూ -, see: క - . push (with fingers) vt. అ - 1. pustule n. . put vt. ఇ - . put down vt. ొ - . put hands together vi. మ జ - - (2). put in vt. -.

ొ -,

see: ా . put (seed) vt. ఉ - . put sitting vc. ఉప - . put standing vc. త -, see: -; vc. ప - (1), see: -; vc. ల -, see: -. put to sleep vc. ండూ -, see: ం - . python n. మ సూ .

Q n. ఊ . n. జగడ; vc. ెర - ; vi. గ - . quarter adjl. ప ె . queen n. ల . quench thirst (become) vi. ఆ - . question vt. ప ి- - . quickly adv. ;

quail quarrel

quiet quilt quit quiver

advl. జ ; advl. య - య , see: advl. స ; advl. స -స , see: స . adj. ద . n. బ ం . vt. సుట- - . n. ట .

;

R rabbit n. ల . race n. ఖ ం . racket n. గ బల . racket (a) n. ల . racket (make a) vi. ల - -, see: ల . rafter n. ా ా. rain n. ి . rain drop n. ట . rainbow n. కమ - పట . rainwater n. ి , see: ి . rainy season n. ి - ాల ం, see: ి . raise vc. ేదూ -, see: ే - ; vc. ప - (1), see: -; vt. -; vt. ీ- - .

raise position vt. త - . rake n. తడ. ram n. . rash (skin) n. ల- ప . rat n. . rat (kind of large) n. ఘ ీ. rate n. . raw adj. పహ (2). ray tree n. ాల ం (మ ా). razor n. మయ . reach vi. ం ే- మ - ; vt. అం - ; vt. -. read vt. ా - - . ready (get) vi. ె . English - Gondi

121

ready (to be)

roam

ready (to be) vi. తయ -ఆ-,

see: తయ - - ;

vi. -మ -; vi. స -మ -, see: స - - . reap vt. -. rear (of bird) n. బ . receptacle (of joined hands) n. ో . recognize vt. మ - ; vt. -ఇ -, see: . recognized (to be) vi. ే -మ -,

see:

.

recollection n. య . recurring time advl. వక

(వ ).

red adj. ర ా . red-faced monkey n. reduced to ashes (to be)

-వ , see: వక

see:

. vi.

దుబ - దుబ - ఆ- .

. remain (to) vi. ద - . re-marriage n. ా . remember vi. త - -, see: త ; vt. -ఇ -, see: . remembrance n. త . remove vt. ెం - ; vt. - -. remove misunderstanding vt. స - - (2). repent vi. చు చు - మ - ; vi. జ - మ - (ఝ - మ - ). replete (to be) vi. పం - . reportative (‘it is said’) clitic. అల ; clitic. బ . request vt. త - . resemblance ppnl. . respect n. మ . respectful (to be) vi. మ -మ -, see: మ . rest n. జ ప ; vi. ం- . restrict vt. ం - - (1). return vc. మల -, see: మ - ; 122

.

adv. ఇం . adj. ా , see: . n. . n. ట ా మ ద, see: ట ా; n. మ ద. ring finger n. మ ద బ ట , see: మ ద. ring-worm n. ా 1. ripe fruit n. పం , see: పం - . ripen vi. పం - ; vi. మ - . rise vi. ే - ; vi. ద - ; vi. -. rise (stand) vi. -. rise (sun) vi, vt. ి- . ritual bamboo pole n. ాట. ritual bath n. ఆ డ ా . ritual food server n. గ . ritual (kind of) n. సగ . ritual offering n. బ (2). ritual song n. ే . ritual song and dance n. డం . ritual stick n. చహ . river (deep part) n. థ . river (small) n. ీల . river (medium) n. క ె . river (large) n. గం ా. rivulet n. ీల . road n. స . roam vi. -.

right now right (side) rim ring

refuse (rubbish) n. య . region n. పట. relationship n. ( ). release vt. సుట- - . religious observances (pl.) n.

ఆ

vi. మ - . revile vt. ాం - . revive to life vt. ె - (2). rheum of eye (dry) n. ీ. rib cage n. భ ా . rice (bolied) n. ాట . rice (ceremonial) n. అ ం . rice (scraps) n. పస ర. rice (uncooked) n. . rich man n. ధన ా . riddle n. ం ో. right adjl. . right away adv. . right (hand) adj. ే,

English - Gondi

roar

sari (part of)

roar vi. డ - మ - . roast vt. బ - . rob vt. ల ట- - . rock n. బం . rock (big) n. ఙ బం . rock (kind of) n. ా- బం . rock pigeon n. ా ా ( ిట). rod (thick) n. ట . rod (threshing) n. టల. rod (medium) n. బ . roll over vi. క - . roll up vt. గ ం - - . rolled up (to be) vi. గ ం ే-మ -,

rope (for bullocks) n. స 3. rope (for tying cattle) n. . rope (leather) n. ా . rope (thin) n. సు . rope (to make) vt. -. rosella n. అంబ . rot vi. స ే- మ - . rotten vi. క - . round adj. గ ం ; adj. ల , see: ; adjl. . round and round advl. గ - గ . rouse from sleep vt. ె - (1). row n. ా . row of bulls for threshing paddy n. ా . rub ‘pan’ in palm vt. ట- - . rub with hands vt. గ ీ- - . rubbish n. క - ా ; n. బ ర క; n. య . ruminate vi. హ - . run vi. -; vi. స - . run away vi. -. Rupee n. ర ప . rushed adv. ల . rust vi. జం - ీ- . rust (on plants) n. నూ ి.

see: గ ం - - .

roller (bird) n. ట ( ిట). roof n. చ ీ; n. బ ; n. మ ంగ . roof (part of) n. . room n. ట (1); n. ; n. ; n. ఖ ; n. హ ా. room (inner) n. . rooster n. . root n. ీ 1. root (kind of) n. మ ట. rope n. ే.

S n. తయ ; n. ే. sacred spear head n. సల . sacred thread worn around waist n. sacred Tulsa tree n. త (మ ా). sacrificer (of humans) n. ండూ . sacrificial animals n. సుజ ాం . saddle n. ఖ . sag vi. - ఆ- . saj tree n. మ (మ ా). saliva n. జ . salt n. . sack

ం .

vi. మ జ - - (1). n. ి ా , see: ి - . n. డ ా . n. ఉ . n. ెప ; n. ర ం. sanva corn n. ామ . sap n. . sapling n. ా . sapota tree n. స ట (మ ా). sari n. . sari (part of) n. ల 1. salute salvation samba (m.) sand sandal

English - Gondi

123

satisfied (to be)

share

satisfied (to be) vi. పం - . Saturday n. స . savage adj. బ . save vc. దక -; vc. ిసూ -, see: ి - . saved (to be) vi. ి - . saving n. ి ా , see: ి - . say ppt. ఇ ె ; vt. ఇ - ; vt. ఇ - . scab n. ప. scaly pangolin n. ఉర ం. scar n. ఘ . scare away vt. - -, see: . scarecrow n. బ జ . scatter vt. ా - . scatter (food) vt. దూ - . scatter (seed) vt. - . scattered (be) vi. ా బ ా ఆ-, see: ాం. school n. ాడ. scissors n. క ె ా. scold vt. ాం - . scoop vt. -. scorpion n. . scorpion (red) n. పం , see: . scrape vi. - 1; vt. త - ; vt. ర - - . scrape off vt. క - . scrape up vt. ఉ - . scraps n. పస ర. scratch vt. -. scream vi. -. screen (bamboo) n. ట ట (1). screw vt. ీ - . scruff vi. - 1. search and find vc. ప ట -, see: ప - . search for vt. మ -. season n. ాల ం. season (curry) vt. య . seasoned vegetables n. క ీ. seat n. క త ; vc. ఉదు -, see: ఉ - ; vc. ఉప - . second pron. దు . 124

second finger n. మ ద బ ట , see: మ ద. secretion (dry) n. ీ. secretly adv. క ా . section of field n. ా. section of town n. వ . see vt. సూ - . seed drill n. ప . seed drill (horizontal part of) n. ఖ 1. seed drill (part of) n. య . seed (for sowing) n. జ . seed (of fruit) n. ే. seed (of ‘mahka’ fruit) n. దం . seed (of mango) n. ట . seed (of sesame) n. నూం . seed (of tamarind) n. ా. seeder n. ో ా . seeds (cooked) n. గ . seem vi. -. seize vt. ీ- . sell vt. -. send vt. -. separate adjl. ( ా); adjl. - , see: ( ా); vt. ా - - . separated (to be) vi. ా -మ -,

see: ా - - .

servant n. గ . service n. వ . sesame seeds n. నూం . set a trap (to) vt. మ ం - - . set (of sun) vi. డ బ-మ - (1), see: డ - - . set (sun). go away vi. -. set up vt. ఉ - . settle vt. ప ా - - . seven (nm.) num. డూం . seven (m.) num. , see: డూం . sew vt. -. shade n. ద . shadow n. ా . shaft (of tool) n. ండ. shake vi. -; vi. ల -, see: -; vt. - -. shake off vt. ఝ - - . share vt. త -.

English - Gondi

sharp

sister’s son

sharp adj. సుయ . sharp (to be) vi. -. sharpen vt. ీ- . sharpen (an instrument) vt. సు - - . sharpening stone n. -బం ,

see:

-ీ .

sharpness n. ప 1. shave vt. - 2. shaven-headed adj. బ . she (prox.) pron. ఇ . she (dist.) pron. అ . shed (for animals) n. ట . shed (for goats) n. ట (2). sheep n. . shell n. ీ ి. shell of chironji n. ీట. shell (of crab) n. ట (2). shell of mahua flower n. ా . shell (to) vt. డూ- -ీ . shelter n. అ ం; n. మం . shepherd (m.) n. ల . shepherd (f.) n. ల , see: ల . shift vi. స - మ - . shine vc. -; vi. చ -మ -, see: చ - -; vt. చ - -. shining adv. ఝగ ం- ఝగ ం. shining brightly (beam of light) adv.

ట

ం .

ట

.

shining dimly (beam of light) shirt n. ఆం . shocked vi. ధ - ఆ- . shoot n. ో ా. shop n. దు ా . short adj. ఆక . short (height) adj. ట ి . short (length) adj. ల ం . short pants n. ా . short steps advl. ఝ ల . shorts n. ా . shoulder n. ట ; vt. ాం - . shoulder bag n. .

adv.

vi. కల - - ; vi. క- ీ- . shove vt. అ - 1. show vt. -. shrimp n. జ ే. shrine n. -గ , see: . shrink (as in cloth) vi. ఆ - మ - 1. shrink (cheeks) vi. ల ట - ం - . shrivel up vi. చు - మ - ఆ- . shrub n. ; n. ేల . shudder n. ఝ ; vi. ఝ ీ-, see: ఝ . shut vt. -. shy (be) vi. లజ- మ . sickle n. ట . sickle (small) n. క ర . side n. ా ; n. బ . side of drum n. ట. sieve n. ా ; n. ; vt. ా - -, see: ా . sift vt. -. signet ring n. ట ా మ ద, see: ట ా. silent adj. ద . silent (be) vi. క మ మ -. silk-cotton tree n. దూ (మ ా); n. (మ ా). silver n. క ా. silver neck ornament n. స . silverfish n. ర . similar (be) vi. జ ే- మ - . similar to that adjl. అ ే . similar to this adjl. ఇ ే . since adv-ppn. పజ ( జ). sing vt. ా - . sink vi. డ బ-మ - (1), see: డ - - ; vi. - ఆ- ; vt. డ - - . sink down vi. గ మ డ ం -, see: గ

shout

(గ

).

sister (younger) n. ల . sister’s daughter n. స ే- య , see: స .ే sister’s son n. స ే-మ , see: స ే. English - Gondi

125

sit

sole of foot

sit vt. ఉ - . six (nm.) num. ార ం . six (m.) num. ా , see: ార ం . sixty-eight num. అడ ా . skin n. . skin (of fruit or animals) n. . sky n. బ . slap vt. ా- ా- . slate n. ాట. sleep n. జ ప ; n. ; vi. నర -; vi. ప - ; vi. ం - . sleep (make to) vc. ండూ -,

ం -. adj. బ . vi. సూ - . see:

slender slide slime (in water, or on stone) n. జ ీ . slingshot n. గ ప . slip vi. ఘ - మ - ; vi. సూ - . slough of snake n. ి. slowly advl. జ ; advl. . smack (lips) vt. చు -. small adj. చుడూ . small basket n. సు . small bee-hive n. . small copper coin n. ట . small drum n. గ ల; n. ో , see: ో ; n. ఫ ా. small earthen pot n. ట . small louse n. ా . small mouse n. సూ . small piece of cloth n. ం . small spoon n. ఫ . small stone n. ఖ . small tree n. ేల . small village n. గ డ. smallest adj. ఇసుగ ం . smear vt. మ - . smear floor with cow dung solution vt.

ఊ - 2. 126

smear (vermilion) vt. ట - . smell n. ఘ ; n. ా ; vt. ా -, see: ా . smoke n. య , see: - 1. smoke (cigarette) vi, vt. ఉ - . smoke (fire) vi. - 1. snail n. ండ బ డూ ం; n. బ డూ ం. snake n. త ా . snake (cast skin) n. ి. snake (cobra’s hood) n. ఫ ే. snake God n. బ . snake (kind of) n. కటయ (త ా ); n. దు ; n. -త ా ; n. ప ా (త ా ); n. (త ా ); n. మర ండ (త ా ); n. మ ల ం (త ా ); n. మ సూ ; n. (త ా ). snake lizard n. త ా ొ , see: ొ . snap (a rope) vc. న -, see: న - ; vi. న - . snap (break) vt. ఉర - . snap fingers vi. ట - - . snatch away vt. ఊం - . sneeze n. సగ ; vi. త -. sniff vt. మ -. sniffle vi. ీ - -. snooze n. జ ప . snore vi. మ - . snuff n. న 1. soaked (to be) vi. ం - . socket of tooth n. ా. (so)ever attr. - ే . soft adj. నర . soft spot (on head) n. ట . soil clothes vt. - -. soil (dark) n. ా . soiled (become) vi. -మ -. sole of foot n. అసూ - ా ,

see: అసూ -

English - Gondi

;

solid

spread news

n. త - ా , see: త . solid adj. సబ . solve riddle vt. ప - . some adjl. ో ో. somebody (nm.) pron. బ ే, see: బ . somebody (m.) pron. బ , see: బ . something advl. బత , see: బత . something (nm.) pron. బ ే, see: బ . sometimes advl. బ , see: బ ; advl. బ -బ , see: బ . somewhere advl. బగ , see: బగ. son n. ; n. మ . song n. ాట1. son-in-law n. స ే. sons and daughters n. మ - య ,

see: మ .

son’s or daughter’s mother-in-law n.

ా ా

. son’s wife n. య . sore (swollen) n. దదూ . sore (wound) n. ప . sorrow n. . sort n. జ ; n. . sound (a) n. ఆ ా . sound (make) vi. -. sound (of drum) n. స ం . soup n. ిత జ . sour (bad) adj. స ా, see: స - . sour (to be) vi. స -, see: స - . sour (to make) vi. స - . south n. తల-వ , see: తల; n. ె ఙ . sow (by handful) vt. - . sow (scatter) vt. ా - . sow seed vt. జ ా -, see: జ . sow (with seed drill) vt. -. span n. . spare (to) vt. మయ - (1). spared (to be) vi. ి - . spark n. జ ; n. నూ . sparrow n. ట - ిట. speak vt. వ - .

n. ా . n. ా. vi. త - . vc. త -, see: త - . vi. ఝ - ; vi. -. spine n. . spinster n. కర క వ . spirit n. వ . spirit (malevolent) n. ా ాట. spirit (of death) n. ం. spit vi. ఉ - . spit out vt. ఉ - . spittle n. ఊ . splash vi. -. splash (sprinkle) vi. ి - . spleen n. క . splint n. ా. splinter n. ిం ే . split vc. య -, see: -. split (to be) vi. -. split up (divide) vt. ఈ ాం - ా -,

spear spider spill spill (to) spilt (be)

see: ఈ ా.

split (wood) vt. -. spoil vt. ఖ ా - -, see: ఖ ా . spoiled (to be) vi. ఖ ా -ఆ-, see: ఖ ా . spoilt (become) vi. స ే- మ - . spoilt (to be) vi. ా - ఆ- . spoke of wheel (thick) n. అ - క ట. spoke of wheel (thin) n. ా 2. sponge gourd n. ట ట . spoon n. చమ . spoon (ladle) n. సుక . spoon out (to) vt. -. spot n. ట ా . spot on forehead n. ట ా; n. బ . spot on skin (mole) n. క ర ం. spot (swollen) n. దదూ . spouse’s elder sister n. తఙ. spouse’s younger sister n. . spread (divide) vt. ా - - . spread manure vi. ఖ ా -, see: ఖ . spread news vt. ఖ ప - ీ-,

see: ఖ

English - Gondi

ప .

127

spread out (on the ground)

stop (wait)

spread out (on the ground) vt. ప - . spread out (something flat) vt. -. spread out (stretch) vi. ాం - . spread (to be) vi. ప -మ , see: ప - ; vi. ా -మ -, see: ా - - . spring (of water) n. జ . spring up vi. బ -. sprinkle (food) vt. దూ - . sprinkle (liquid) vi. ి - . sprout (abundant) vi. -. sprout (germinate) vt. -. squeeze (in hands) vt. ిస - . squeeze out vt. ీ - . squeeze (press) vt. అద - . squeeze (through) vi. క - . squirrel n. . stab vc. ట -, see: -. stab (accidentally) vt. గం - . stacked adv. ి ో . stair n. గ . stalk n. ేం ే; n. . stand (stop) vi. ఆ - . stand (to) vi. -. stand (up) vi. -. standing (to be) vt. -. standing (to put) vc. ల -, see: -. star n. సుక ం. start vt. ఉగ - - ; vt. ల - ; vt. సుర - - . start a fire vi. మ - . start of rainy season (in June) n. ర . stay vi. మం - ; vi. ర - మ - . steal vt. క - ; vt. ల ట- - ; vt. - -. steel n. క . steel (for flint) n. క -ట , see: క . steel tip of plough n. క ా. steel (with flint) n. జక . steep downward slope n. ఉ . steep upward slope n. ధ . stem n. ో ా. 128

stem joining point n. ట . step n. ా . step (of ladder) n. . step-mother n. ా -అ ా . steps n. సూ ( ీ ). stick (attach) vi. ట ం -; vi. ట ం - . stick (bamboo) n. బ ే. stick (cane) n. ె . stick (firewood) n. కట. stick (for measuring) n. బ బ ే. stick (multi-purpose) n. -ి బ ే,

see: బ ే.

stick (noise-making, to frighten animals away) n. ట ప (1); n. . stick (short) n. ల (1). stick (thick) n. ట . stick (threshing) n. టల. stick twisted in rope n. క . stick (with spike) n. ఆర -బ ,ే

see: ఆర ; n. త -బ ే, see: బ ే. stick (medium) n. బ . stiff adj. సబ . stilt n. ఖ 4. sting vt. క - . stolen adj. కల , see: క - . stomach n. ట. stomach (pregnant) n. ీ . stone n. బం . stone (for grinding) n. జత. stone (for sharpening) n. -బం , see: -ీ . stone (of fruit) n. ట (3). stone of fruit n. ట ; n. ే. stone (pestle) n. బ ా . stool n. సూ . stoop vi. మ -. stop (cause to) vc. ప - (2), see: -. stop (moving) vt. ఆప - . stop (stand) vi. ఆ - . stop (wait) vi. ా- .

English - Gondi

stopper

swing (a)

stopper n. మ చ . store area above rafters n. ఆట ా. stork n. ట ఙ ( ిట), see: ట ఙ ; n. ట ఙ ( ిట). storm n. ధుం . story n. సూ . straight adv. ం. straight (down) adjl. కసూం. strain vt. ా - -, see: ా . strainer n. ా . strangle vt. ఆట- ా- . strap (leather) n. ా . straw n. ీ . stream (small) n. ీల . stream (large) n. క ె . stretch (for something) vi. -. stretch (oneself) vt. - -. stretch (something) vi. ాం - . strike vt. ా- . strike target vt. ఉ - -, see: ఉ - . strike with fist vt. క -. string n. సు . string (beads, flowers) vt. ా - 2. string (of musical instrument) n. ా . stringed instrument (kind of) n. క ా ; n. ; n. జత . stringed instrument (part of) n. ల (2); n. ఖూజ . strip (of bamboo) n. ప . strip (remove) vt. - -. strip (scrape) vt. క - . stripe n. . stroke n. ధ . stroll vi. -. strong adj. ఘ ; adj. సబ ; adjl. మ . strongly advl. జ . stubble n. క ట . stuck (be) vi. ట ం - . stumble vi. - ా- . such a adjl. ఈ . suck vt. ఊ - ; vt. చు -;

vt. త - . suddenly advl. గ ే . suffice vi. ప - మ - . sufficient adjl. ప ా. sufficient (enough) adj. ఆయ . sufficient (it is) adjl. ఆంత, see: ఆ- . sugar n. ాక . sugar (brown) n. . sugar cane n. ఊ ేం ే, see: ఊ . suitable (be) vi. జ ే- మ - . summer n. ఉ ; n. ో ాల ం; n. - ాల ం, see: . summon vt. -. sun n. . sun rise (time of) n. ా . Sunday n. అ ా . sunlight n. . sunrise n. - ి , see: . supper n. . supplies n. చం . surname n. ా 2. surprised (be) vi. క దు - ఆ- . surrounding adv. ల ం ా , see: ా ; adv-ppn. ిర . survive (to) vi. ద - ; vi. ి - . swallow vt. ం - . swaying while dancing n. ఝల . sweat n. ఉ . sweat (to) vi. ఉ -మ -, see: ఉ . sweep vt. ీ - . sweet adj. . sweet (kind of) n. ెబ ; n. ప ర ా ; n. నూ . sweet (taste) vi. నూం - . swell vi. -. swim (animals) vi. -మ -. swim (humans) vi. న - . swing vi. ఝ ల - మ - ; vi. ల -మ -, see: ల - - ; vt. ఊం - ; vt. ల - - . swing (a) n. ఊక .

English - Gondi

129

swing cradle

then

swing cradle vt. ఉ - . swollen area n. . swoon vi. చ ా - ా- . sword n. క ;

n. జ య ; n. తల . sword (part of) n. ా ా.

T n. టబ ; n. బం ; n. . tablet n. . tablet (kind of) n. ఇంగ . tail n. . tail (of bird) n. బ . tailor n. ీ ి. take vt. -. take (and go) vt. - . take away vt. అ -. take care of vt. ా - - . take fright vi. - ీ-, see: . take oath vi. ఆ - ి-, see: ఆ . take off clothing vc. క డూ - . take on shoulder vt. -. take out vt. ెం - . take out (everything) vt. ాం- -, table

see: ాం. take place vt. ఉ - . take pleasure vi. మం ే- ీ-, see: మం ే. take root vi. ం - . take this vt. ఇ ే. take to lap vt. -. take with vt. అ -. tale n. సూ . talk vt. వ - . talkative adj. ట . tall adj. ెఙ . tallest adj. ట ఙ . tamarind seed n. ా. tamarind tree n. ిత (మ ా). tambourine-shaped drum n. డ . tanner n. మ . taste n. స ా . taste sweet vi. నూం - . tasteless adj. చ ి. 130

tattoo n. ిం ా . tattoo (pierce) vt. - 2 (2). tea n. ెహ. teach vc. కర -, see: క - . teacher n. మసర . teak tree n. ేక (మ ా). tear vt. స - -, see: స - . tear (to) vc. సర -, see: స - . teardrop n. ా ే . tease vt. ే - - ; vt. మ ర - . tell vt. -. tell a lie vi. లబ వ -, see: లబ . temple n. గ ; n. మటం. ten num. దహ. tender adj. ల; adj. పహ (2). tender leaf n. ాల . term of abuse for women or animals n.

ాం ే (2). testes n. హండం . testicles n. హండం . than clitic. - ే (1). that pron. . that day n. అంట . that (m., dist.) pron. . that many (m.) pron. అ

.

that many/much (nm.) pron. అ . that (nm.) pron. అ . the one… the other pron. బ . . . బ . . .,

see: బ .

their own pron. తమ . their (prox.) pron. ర, see: . their (dist.) pron. ఊర, see: ఊ . themselves pron. త -త . then adv. అ .

English - Gondi

then (after) then (after) advl. మర (2). there adv-ppn. అగ. there (from) advl. హంద, see: హ . there (to) n. హ . therefore attr. ఇంజ ; corr. అ ే ల ి, see: అ ; corr. ఇ ే ల ,ి see: ఇ . these (nm., prox.) pron. ఇ . these (m.) pron. ఇ , see: ఇ ; pron. . they (m., prox.) pron. . they (m., dist.) pron. ఊ . they (nm., dist.) pron. అ . thick (fat) adj. ట సూ . thick (flat things) adj. ద ; adj. ర . thick (of forest) adj. ఝ నూ . thief n. కల , see: క - . thieve vt. ల ట- - . thigh n. మ ం ; n. ం . thin (flat things) adj. ప . thin (in radius) adj. బ . thin (lean) adj. సప . thin (liquid) adj. ాత . think vi. త - ; vi. ం - - . think over vi. ీ- - . think poorly of n. . thinking n. ా (1). third adj. . thirsty (be) vi. వ - . thirteen num. మ . this (m., prox.) pron. . this many (m.) pron. ఇ . this many/much (nm.) pron. ఇ . this (n) pron. ఇ . this year adv. ఇయం . thistle n. . thither n. హ . thorn n. ా . thorn bush n. ా . thorn(s) n. -. those (nm.) pron. అ . those (m.) pron. ఊ .

time (occurrence) n. చు మ ం , see: మ ం ; n. ా . thread n. నూ . thread a needle vt. క - . thread on a screw n. . threaten vc. ర -, see: -. three days from now adv. ి . three (nm.) num. మ ం . three times adv. మ ం జ కం , see: జ క. three (m.) pron. మ , see: మ ం . thresh (lightly) vt. ఝ - - . thresh (with bullocks) vt. -. threshing floor n. ఖ . threshing stick n. టల. threshold n. ట . throat n. ట. throw vt. - -; vt. సుర - . throw (scatter) vt. ా - . thrust vt. దు - . thumb n. ా బ ట , see: ా . thumb imprint n. అ - 2. thunder vi. గ - మ - . thunderbolt n. . Thursday n. బసూ ా . thus (that way) advl. అహ ; advl. ద . thus (this way) advl. ఇ . tick (black, small) n. చూ . tick (white, large) n. ఉడూం. tickle n. గ గ ; vt. క - -, see: క ; vt. గ గ - -, see: గ గ . tidy (to) vt. మ ం - - . tie down vt. ఆ - - 2. tie (to) vt. ొ - . tie together v. ొహ. tiger n. ఖ ; n. డ ా ; n. బ ా . tiger (young) n. బ . tight adj. . tile n. ి . time (instance) n. వక (వ ). time (occurrence) n. జ క. thought

English - Gondi

131

time (of day)

tree (kind of)

time (of day) n. ఘట . time of sun rise n. ా . time (turn to play) n. . time (years earlier) n. జమ . tin (for cooking oil) n. ీ ా. tingling n. ిర ం. tip (of plough) n. క ా. tip over vi. మ - . tired (to be) vi. అ - ; vi. కట ే- మ - ; vi. హట- మ - . to be vi. మం - . to be (by nature) vi. ఆ- . to climb up vt. ె - . to cover a house vt. -. to stay gerund. మ , see: మం - . to there n. హ . toad (small, brown) n. న -ప , see: న 2. tobacco n. తమ - ఆ . to.belch vi. ెర - -, see: ెర . to.chew.cud vi. - ా- . today adv. ం . toddy-tapper n. కల , see: క . toenail n. ం . toilet (to go) vi. మయ - ం- . tomato n. బ. tomb n. . tomorrow adv. . tone n. ల ం . tongs n. మ . tongue n. ంజ . tonsils vi. ం - ా-, see: . too many adjl. జ ా. too much adjl. జ ా. tool (agricultural) n. డ ా. tool (for carving) n. బ . tool (for carving, large) n. ల బ ,

see: బ

.

see: బ

.

tool (for carving, small)

n.

tool (for gathering soil) n. ఖ ా. tooth n. ప 1. topple over vi. క - . torn adj. స ా, see: స - . torn (to be) vi. స - . 132

బ

,

n. మ ట . n. ా ; n. ల ; n. . touch vt. ఇ - . towel n. త ా . town n. నగ . toy n. బ మ . track n. ప ా . train up vt. ీ- - . trample vt. జ - ; vt. -. transfer liquid vt. -. transplant vt. -. transplanting n. ఉ ా . trap (bird, small animals) n. ాస. trap (fish) n. డ ; n. ా 1. trap (net) n. ాగ . trap (rodent) n. డ ా . trap (small animals) n. చం ో . trash n. క - ా ; n. బ ర క. tread down vt. -. tread on vt. జ - . tree n. మ ా. tree (kind of) n. ఆ (మ ా); n. ఇ (మ ా); n. ఉ ీ ా (మ ా); n. కయ (మ ా); n. క ా (మ ా); n. క ం (మ ా); n. క మ (మ ా); n. (మ ా), see: ; n. ా (మ ా); n. (మ ా); n. గ ంజ (మ ా); n. ం (మ ా), see: n. ఘ (మ ా); n. లట (మ ా); n. జ (మ ా); n. ట (మ ా); n. ో ెర (మ ా); n. (మ ా); n. త మ (మ ా);

tornado tortoise

English - Gondi

;

tree stump n. త (మ ా); n. త (మ ా); n. ేక (మ ా); n. య (మ ా); n. దూ (మ ా); n. ోబ (మ ా); n. (మ ా), see: n. (మ ా); n. ా (మ ా); n. ాల ం (మ ా); n. ీం (మ ా); n. ప (మ ా); n. (మ ా); n. ల ా (మ ా); n. బ బ (మ ా); n. బ బ (మ ా); n. (మ ా); n. బ (మ ా); n. బర (మ ా); n. మం (మ ా); n. మ ా (మ ా); n. మ (మ ా); n. మ (మ ా); n. (మ ా); n. మ (మ ా); n. మ ల (మ ా); n. (మ ా); n. ంబ (మ ా); n. ం (మ ా); n. ల ం (మ ా); n. ల ం (మ ా); n. వ (మ ా); n. (మ ా); n. (మ ా); n. (మ ా); n. (మ ా); n. సం (మ ా); n. స ట (మ ా); n. ాల (మ ా); n. ావ (మ ా); n. ితప (మ ా); n. ిత (మ ా); n. ిత (మ ా); n. ీం (మ ా); n. సు ంబ (మ ా);

twist

;

n. సూ (మ ా); n. ర (మ ా); n. ా (మ ా); n. ర (మ ా); n. (మ ా); n. ర (మ ా). tree stump n. క ట . tree trunk n. . trees (collection of) n. గ బ. trench n. . trigger of gun n. ఖ 2. trouble maker n. ా 1. troubled (to be) vi. ప - 1. trough n. . true adj. ఖ ా . trunk (of body) n. ెం . trunk (of tree) n. . trustworthy adj. భ స. trustworthy (man) n. భ స

,

see: భ స.

truth (in question) n. కరల - - కర . try vt. ి - -. tuck in vt. ఖ ీ- - (2). Tuesday n. మంగ ా . tuft n. ట (2). tumbler n. . tune n. ాట1. turban n. పట ; n. ా ట ; n. ర మ . turmeric n. కమ . turn vi. -. turn (cause to) vc. ర , see: -. turn over vi. డ ం - ; vi. డూ -, see: డ ం - . tusk n. ప 1. twenty num. ఖం . twig n. ాం . twin (boy) n. మ . twin (boys) n. మ , see: మ . twin (girl) n. , see: మ . twin (girls) n. , see: మ . twins (boy and girl) n. మ , twist English - Gondi

see: మ . vt. ఆట - ా- ;

133

twist someone’s arm or skin

very tired (become) two (nm.) num. రం . two (m.) pron. ఇ , see: ఇ .

vt. -. twist someone’s arm or skin vt.

మర

- - (2). two headed snake n. మ ల ం (త ా ).

U udder n. . umbrella n. స . uncle n. మ మ . uncontrollable (of animals) adj. ి uncover vt. డూ- -ీ . uncovered head n. డ మ . under adv-ppn. బ . underground water n. జ . undershirt n. బ , see: understood (to be) vi. క - మ - ; vi. స - మ - . unless ppnl. మ చు . unnecessary adj. వట . unripe adj. ల; adj. ల . unripe fruit n. ాయ. until clitic. ; ppnl. వ . up to clitic. ; ppnl. వ . upbringing n. ప . upon adv-ppn. .

upper arm bracelet n. దం -ఖ ే,

see: దం .

uproot (many things)

see: ె - .

.

vt. క -క - ె -,

uproot (with force) vt. క

see: ె - .

- ె -,

uproot (generic) vt. ె - . urad dhal (kind of lentil) n. ప డూ . urinate vt. ఉ - . urine n. ఊ . urine (of cow) n. ా . use n. ఉ ; n. ా ద. used for (to be) vt. ాం అ -, see: ాం; vt. ాం ీ-, see: ాం; vt. ాం ా-, see: ాం. useful adj. ామ , see: ాం. useful (to be) vi. ా ద ే అ -,

.

uvula

see: ా ద. n. ా 1.

V vagabond n. లం ా , see: లం . vagina n. ప ే. vain (to be in) vi. బ -మ -. valley n. ; 1 n. ల . vegetable (kind of) n. ట ం ; n. ట ట . vegetable plot n. . vegetables n. ాపం - ర ం . vein n. ీ ా. verandah n. ట ; 134

n. ీ; n. స ీ. vermilion and pink powder

n. క క , see: క క . vermilion powder n. క క . vertical pole n. మ ం ే . very adjl. ఖూ ; adjl. బ (బౖ); advl. ల . very cold adj. . very tired (become) vi. ఝ - మ - .

గల

English - Gondi

vessel (bowl-shaped, metal)

webbing for bed

vessel (bowl-shaped, metal) n. ట ట . vessel (earthen) n. బ . vessel (earthen, large) n. ా. vessel (kind of, bronze) n. ఝ . vessel (large, metal, for water) n. ం ే. vessel (metal, for water) n. గ ోల . vest n. బ , see: . village n. . village priest n. ే ా .

village to village (from)

advl.

ట ), see:

.

- ట (-

villager (nm.) n. ట , see: . villager (m.) n. ట , see: . voice n. ల ం . voice disappointment n. చు - చు - మ - . vomit vi. క - . vulture n. ోక ం; n. ాయ .

W waist n. న . waist belt n. న -పట , see: న . wait vi. ా- . wait for vt. స -సూ -, see: స . wait (guard) vt. -. wakefulness n. ే . waken vt. ాల - - . walk vi. -. wall n. గ ; n. ల ం. wall (cement) n. డ. wander vi. -. wanderer n. లం ా , see: లం . want of money n. క . want (to) vi. వ - . wares (cultivated) n. మ . warm adj. ాస, see: ా - . warm oneself vi. -మ -. warn (to) vt. - -, see: . wash vi, vt. -త ం -, see: vt. -. wash away vi. -. washerman n. వ ా . washerwoman n. వ , see: వ ా . waste n. క - ా ; n. బ ర క. watch n. ఘ . watch over vt. ా - - . watching (crops) n. జ . watchman n. . watchman’s wife n. ే, see: .

water n. . water (clean) n. క . water for cooking vc. అట

,

see: అ - .

;

water mixed with chaff n. ొహ (1). water pot (for heating) n. ాంత. water snail n. ండ బ డూ ం. water (stream) n. జ . watermelon n. కర జ; n. కర . water-snake n. (త ా ). watery adj. ాత . way n. . we (excl.) pron. మర . we (incl.) pron. . weak (become) vi. త . weak (dilute) adj. ాత . wealth n. ధ . wear vt. - ; vt. ం - . wear out vi. అ - ; vi. -. wear well vi. త - . wearied (be) vi. ట - మ - . weave vt. స - . weaver caste n. ( )2 . weaver (m.) n. ాల ా . weaver (f.) n. ాల ా ,ే see: ాల ా . web (spider) n. (2). webbing for bed n. నుల .

English - Gondi

135

wedding gift from groom’s family wedding gift from groom’s family n.

ా ం -బ ం .

wedding party n. ా ా . wedding platform n. బ ల. Wednesday n. బ . weed n. ం ; vt. క - -, see: క ర . weep vi. ఆ - . weevil n. నూ ి. weigh vt. జ - - . weighing stone n. ా ీ. well adv. ా ; advl, adjl. . well (to be) vi. సు ే- మ - . well (water) n. క . west n. ఫ ా ం . wet adj. ; adj. పహ (1); vt. ప - 2. wet (become) vi. ం - ; vi. ప - . wet (soil) adj. ప 2. what? pron. బత; pron. బత . what? (n.pl) pron. బ . whatever pron. బతం - ప ం . wheat (pl.) n. . wheel n. ా . wheel rim n. . when adv. బంట. when? adv. బ . whenever adv. క . where? adv. బగ; adv. బం , see: బ . where? whither? adv. బ . whether pron. . which colour? pron. బదం (బ రం ),

see: బ .

which? (m.pl.) pron. బ which? (nm.) pron. బ . which? (n.pl) pron. బ . which? (m.) pron. బ . whip n. . whirlpool n. . whirlwind n. మ ట . 136

.

winnow whisker n. . whisper vi. క - క - వ - . whistle n. ీ ీ. white adj. ద ా . white ant n. ఉ . who? (m.pl.) pron. బ . who? (nm.) pron. బ . who? (n.pl) pron. బ . who? (m.) pron. బ . whole adjl. ప ; post. ఝడూ . whose? (nm.) pron. బ ెన. whose? (m.) pron. బ న. why? advl. బ . wick n. ా . widow n. ాం ే (1). wife and husband n. ఆ మ ో . wife of cobbler n. చంబ , see: చంబ ా . wife (sg.) n. బ ; n. . wife (pl.) n. బ , see: బ . wife’s elder sister n. తఙ ా . wife’s mother n. ా . wife’s sister’s husband n. స ా . wife’s younger brother n. డ ,

see:

;

n. డ. wife’s younger sister n.

see:

డ. .

,

wild adj. ి wild boar n. ా . wild buffalo n. ఖడ. wild horse n. డమ . wild man adj. బ . wild pigeon n. న . wild plum n. ఙ . wild sheep n. . wilderness n. ప . win vt. -. wind n. వ . wind instrument (kind of) n. బ ం ా. winding mechanism on well n. ా . winemaker n. కల , see: క . wing n. మ . winnow vt. త డూ -, see: త -. English - Gondi

winnowing basket

yoke (part of) wood plane (tool) n. క . wooden beam (cross) n. దుల . wooden beam (main) n. ఆ .ే wooden peg used for snares n. ట . wooden pestle n. ా . wooden tub n. ొహ (2). wood-pecker n. ట ా ా ే ( ిట). woodwind instrument n. . woodworm n. కటనూ ి. wool (from tree) n. దూ . word n. . work n. ాం; n. ాం-దం , see: ాం; n. దం ; n. భ . work hard vi. దు - ల - - . worker (m.) n. భ . worker (f.) n. భ ే, see: భ worm n. ప . worm (glow) n. మ ంజ - ప . worry n. . worship (act of) n. ప జ. worship (to) vi. క - -, see: ా . worthless (person) n. డండూ ,

winnowing basket n. . winnowing basket (small) n. సూ ి. winter n. ీ - ాల ం, see: ీ . wipe away vt. ఉసు - . wire n. (1). wire (fencing) n. ం , see: . wisdom n. అ ా . witch-doctor n. ే. with ppnl. ొ. with force advl. జ . with great pleasure advl. ఆనం ే - ఆనం . with much noise advl. ాజ- ాజ ే. with that adv. ఆ . with this adv. ఈ . with which? pron. బ . wither vi. ఝ ే- మ - . without ppnl. మ చు . wives n. బ , see: బ . wolf n. గ ా ; n. త ెంజ . woman n. ; n. . woman and man n. -మ న ,

see:

.

woman of Harijan caste

see: చం

.

n. చం ే ,

see: డండ . wound (infected) n. ప . wrap vt. గ ం - - . wrapped (to be) vi. గ ం ే-మ -, see: గ ం - - . wreath n. దం ెడ. wring (clothes) vt. ీ - . wring neck of animal vt. మ ర - - (1). write vt. ల - - .

woman (old) n. మ త , see: మ త . woman who tends cattle n. ో ,

see: ో ా

.

.

woman’s underskirt n. ా. womb n. ీ . wonderful adj. ా ే. wood chips n. ెక ం . wood from fire n. సూ .

Y yam n. ా . yard n. . yawn (a) n. వయ . yawn (to) vi. వయ - ీ-, see: వయ year n. ా . year before last adj. ప ం . yearly advl. ా .

adj. కనూ య , see: కమ ; adj. . yes int. ( , హ ). yesterday adj. . yesterday’s water n. ీ ో . yoke (for oxen) n. ా . yoke (part of) n. ి .

yellow

.

English - Gondi

137

you

37

you pron. ర . you (s.) pron. . you (pl.) pron. , see: . young adj. ల. young fowl n. - , see: . young girls n. ల - య , see: ల . young (goat or sheep, m.) n. బ క ి . ల young hen (with chicks) n. తల . young hen (without chicks) n. - ం ,

see:

young tiger n. బ . young tree n. ా . young woman n. య , see: younger brother n. ; n. తమ . younger brother’s wife n. తమ

య , see: తమ ; n. ా . younger sister n. ల . younger sister’s husband n. స ే. youngest brother n. వ , see: వ. youngest sister n. వత, see: వ. your (sg.) pron. వ. your (pl.) pron. వ.

.

young man n. . young of animal n. ిల . young (of animal) n. . young of buffalo (f.) n. డ .ే young of goat or sheep (f.) n. ాట ం

.

Z zero zigzag

num. సున . adj. ం -

ం .

Numbers 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18

138

num. సున . num. ఉం . num. రం . num. మ ం . num. ల ం . num. ియ ం . num. ార ం . num. డూం . num. ఆ . num. . num. దహ. num. అ ా. num. బ ర. num. ే ా. num. . num. పం . num. ల . num. స . num. అట .

.

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

English - Gondi

num. ఎక . num. ా. num. ఎ . num. బ . num. ే . num. . num. పం . num. స . num. స . num. అట . num. ఎక . num. . num. ఎ . num. బ . num. ె . num. . num. ప . num. ె . num. స ే .

38 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70

1000 num. అ ె . num. ఎక . num. . num. ఎ . num. బ . num. . num. ె . num. పం ే . num. ే . num. స ే . num. అట . num. ఎక ప . num. ప . num. ఎ ా . num. బ వ . num. ర ా . num. ెర ా . num. పం వ . num. ెప . num. స ే ా . num. అట వ . num. ఎక ా . num. ా . num. ఎ ా . num. బ ా . num. ర ా . num. ర ా . num. పం ే ా . num. ే ా . num. స ే ా . num. అట ా . num. ఎక సత . num. సత .

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 1000

num. ఎక త . num. బ హత . num. హత . num. హత . num. పం ే హత . num. ే హత . num. స ేహత . num. అటహత . num. ఎక అ . num. అ .ీ num. ఎ అ . num. బ . num. ెయ . num. య . num. పం ే అ . num. ే అ . num. స . num. అట . num. ఎక వ . num. వ . num. ఎ ా . num. బ . num. ే . num. . num. పం . num. . num. స . num. అట . num. ా . num. నూ . num. హజ .


English - Gondi

139

అంగ

అల

డ ( ట ె )

అ అంగ అం అంట అంట అం ె అందం అందంగ అందడమ అందమ అంద న

n. ట ం. n. ఆం . ppt. ఇ ె . n. పస ర. pron. అ . n. బ . adj. బ , see: బ . vt. అం - . adj. అ .ీ adj. అ ా ; adj. ట , see: . అంద కంట న ాడ adj. ఇసుగ ం . అందర pron. స , see: స . అం ె n. ాంజ . అంబ n. జ వ. అక ి త గ advl. గ ే . అక n. త ా ; n. బ . అక డ క n. స ే-మ , see: స ే. అక డ adv-ppn. అగ; n. హ . అక డనుం n. అగట . అక ార n. హందూ . అక రక ా adj. వట . అక ల n. బ , see: బ . అ రమ n. ఆకడ; n. . అ n. ; n. త . అ ట n. -డ , see: . అట క n. ఆట ా. అట క ల n. హ ం . అట వంట adj. ఆ . అడమ ా adv. అడం. అడ n. ఖ . అడ బ n. ఖడ. అడ క ాడ n. ె ాండ . అడ గ ట vt. త - .

అత అతను అ హ అతమ

pron. న. pron. . n. ా 1. n. ఆ ; n. ా . అదృషం n. త . అదమ n. ఆ ా . అనందం adj. క ీ. అనుమ నం n. అ . అనుమ ల n. జ ట . అ క ర ాల — , see: . అన n. ద . అన ం క కట n. సుక . అన మ n. ాట . అ pron. స . అను vt. ఇ - . అప n. కర; n. ; n. బ . అప డ adv. అ . అబదమ n. లబ . అబ int. అబ . అమ మ n. ా . అమ n. అవ 1. అమ డం vt. -. అ int. అ . అరక n. . అరట n. . అరట ( ెట ) n. (మ ా), see: . అరమ n. అ . అర ా n. అ మ - ా ె . అలం గడ n. అలం. అల ాట n. అల ా . అల ంట adjl. అ ే . అ ి వడమ vi. హట- మ - . అల ంచుట n. ా (1); vi. ం - - . అల డ ( ెట ) n. ల ం (మ ా).

Telugu - Gondi

141

అల

ఇనుప

అల n. ల . అల ెయ ట vi. ల - -, see: ల . అల డ n. స ే. అవసర న adjl. ఖ .

అ అవ ం

నం

pron. అ . —ఆ .

ఆ ఆంధ ఆక ఆ ాశమ ఆక ఆక పచ ఆ ం ఆగ ఆ ర డ ఆట ఆడ దూడ ఆడ ఆడ ట ఆత ల ఆ ారమ ఆ ద ఆడ

n. ఆం . n. కర . n. బ . n. ఆ ; n. ాల . adj. ల . vi. ఆ - . vi. ా- . n. మసర . n. క ి; n. . n. పడ. adjl. ట ట; n. . vi, vt. క - . n. టం . n. అ ా . ిల n. సట

ర . ఆ ద ిల ాడ n. సట ఆపడమ vt. ఆప - .

, see:

ఆ ీసు n. కచు . ఆ pron. న. ఆయ ధం n. దం . ఆ ం vi. ి - . ఆర num. ార ం . ఆర గ ర num. ా , see: ార ం . ఆర వ num. స . ఆలస ం n. ర ం. ఆల గడ n. ఆల . ఆల ప n. ీ ి. ఆల గ ( ేప) n. క ( ). ఆల n. ఆల . ఆవ ంచు n. వయ . ఆవల n. ర. ఆవ n. మ ా. ఆవ మ తమ n. ా . ఆవ ల n. ియ ం - ా , see: ియ . ఆ ాడం ( ల ౖ) n. ఆ ా (-మ ), see: ఆ ా . ఆ రమ n. ాట .

సట

ర .

ఇ ఇంక advl. మర (1). ఇంగ వ n. ఇంగ . ఇంట ర n. ా 2. ఇంత pron. ఇ . ఇందధనుసు n. కమ - పట . ఇక డ adv. ఇ . ఇక నుం n. ఇ ట , see: ఇ . ఇట adv. . ఇట క n. ఇట .

142

ఇట నుం

advl.

ఇట వంట ఇతడ ఇత ఇత ఇత ే

adjl. ఈ pron. . pron. న. adj. ిత .

ం .

ంద ( ంద ), see: .

ి న పమ ల సమ హమ n. జల ర. ఇ pron. ఇ . ఇనుప నం n. క .

Telugu - Gondi

ఇనుమ

ఊ ె మ

ఇనుమ n. క . ఇప ( ెట ) n. ఇ (మ ా); n. ర (మ ా). ఇప ప ల n. ఇర , see: ర ఇప ప వ n. డ ా (1). ఇప డ adv. ఇఙ. ఇప ె adv. ఇం . ఇర వ num. ఖం . ఇర ౖ num. ా. ఇర n. ఆసు .

ఇల ంట ఇల ఇల చుట ఇ ఇ ా ల ఇవ ఇసుట ఇసు ా

(మ ా).

adjl. ఇ ే n. .

సలమ

. n.

.

pron. ఇ . adv. ం . vt. ీ- . vt. -. n. జత.

ఈ ఈ సంవత ఈక ఈగ ఈత

రమ adv. ఇయం . n. బ ా. n. ీ. vi. న - .

ఈత ( ెట ) n. ంీ (మ ా). ఈ pron. ే .

ఉ ఉంగరమ ఉంచు ఉండ ఉచ ఉట ఉ ం ఉడ క ట ఉడ త ఉత క ఉ ెర ఉద వం ఉ ో గమ ఉన ఉప గం

n. మ ద. vt. ఇ - . v. మను . n. ఊ . n. ి ా . vc. య -, see: vi. - . n. . vt. సు - . n. ఉ . n. జ . n. వ . vi. మంత. n. ఉ .

ఉ ాయమ

-.

ాట- ; n. ా . ఉప n. . ఉబ డమ n. ; vi. -. ఉ n. ఊ . ఉయ ల n. ఊక . ఉర ట vi. -. ఉ గడ n. ఉ . ఉష న adj. ాస, see: ా - . ఉ ి ( ెట ) n. (మ ా). ఉసుల n. ఈసు . n.

ఊ ఊ ె మ

n. త

ా.

Telugu - Gondi

143

ఎండ

ఐదుగ ర

ఎ ఎండ n. ఎండ ాలం n. ఉ

ఎనుబ ఎ బౖ ఎ

num. అ . num. అ .ీ pron. బ ం ; pron. బ ే. ఎప డ adv. బంట; adv. బ . ఎప ై adv. క . ఎర ప adj. ర ా . ఎర వ n. వ . ఎరట ేల n. పం , see: . ఎరట గ n. ం దూ , see: దూ . ఎల ం adv. మ ; n. ి . ఎల క n. . ఎల గ బంట n. . ఎలడం vi, vt. ి- . ఎల ాయ n. లసూ . ఎవ pron. బ న. ఎవర pron. బ ; pron. బ . ఎవ ఒకర pron. బ ే, see: బ ; pron. బ , see: బ .

.

; ో ాల ం; - ాల ం, see: ఎం వడమ vi. ఆట- మ - . ఎం ాయ n. ఖ . ఎంత pron. బ . ఎందర pron. బ . ఎందుక advl. బ . ఎక డ adv. బగ. ఎక డం vt. వ - . ఎక ై advl. బగ , see: బగ. ఎ ళ vi. - -. ఎక వ adjl. జ ా; advl. ల . ఎ ం vi. ప - . ఎడమ adjl. ెమ . ఎత adj. ట ఙ ; adj. ెఙ . ఎదు n. ంద. ఎదులబం n. ాసూ . ఎ num. అ ; num. ఆ . n. n.

.

ఏ ఏడ ఏడ ట ఏదుపం ఏ ో ఒకట

num. డూం . vi. ఆ - . n. సు - ప . advl. బత , see: బత .

ఏనుగ n. . ఏ ల దు advl. బత - ల , see: బత . ఏ ట pron. బత .

ఐ ఐదు ఐదుగ ర

144

num. య ి ం . pron. ి , see:

య ి ం .

Telugu - Gondi

ఒంట

కమ

ఒ ఒంట ఒకట ఒక ఒక ా ఒక తను

n. ఉట . num. ఉం .

ద ఒకట adv. ి ో . adv. ఉం జ క. advl. , see: న

ఒక త advl. న . ఒ ల n. గ ప . ఒడ n. ద . ఒప వడం vt. కబ- మ - .

.

ఓ ఓ ారమ

—ఊ

ల.

ఔ ఔట ఔ ాల డ

n. పట ా. n. ా .

క కంక n. క ా. కం n. . కంట ల n. ీ. కంఠమణ n. గ డ ఙ . కంఠమ n. ల ం . కండరమ n. ప 1. కందుల n. త ం . కట v. ొహ. కట వడమ vt. ం - . కటల ప vt. జ- ా - . కట n. కట; n. య ; n. . క యం n. మ య. కడ గ ట vt. -. కడ ప n. ట. క ంచుట vt. ా - - .

క

n. క ; n. జ య ; n. ర ీ. క ెర n. క ె ా. కథ n. సూ . క ళ n. ా ే . కను n. క . కను గ బ n. ా . కను బ మ n. క - ం , see: క . కను ప n. ం . కప n. . కప ట vt. మ - ; vt. -. కబ ర n. ఖ ప . క n. . కమ ల ( ిట) n. క ా ( ిట). కమ n. ఖ . Telugu - Gondi

145

కర ా య n. (మ ా). n. కర . n. . n. కర . — ార . vi. కం - . n. ంట . n. ం . vi. బట- మ - . vt. -ీ - . adj. కట ; n. త . ాకర ాయ n. ా ల . ా ాయ n. ా ా . ా n. ాక . ాట క n. ా . ాయ n. ాయ. ాయడం vi. ా - . ారమ n. త . ా కం n. ా (- మ ). ార మ n. ా ా . ార లయమ n. కచు . ాల ెబ n. ల త. ాళ n. ా . ావ ాడ n. . చు ా n. ా . ల బ క n. ట బక . క ంక మ n. క క . క ంట n. క ట, see: క - . క ంట ాడ adj. ల ం ా . క ండ n. క ; n. బ . క ండల n. ా. క ం ేల n. ల . కక n. . కట vt. -. క adjl. . క ే adj. ే, see: కడక n. ఖ బ. క తంతం n. డ ా . కప n. క ప . కమరడ n. ాం ; n. మ . కమరల n. క ; n. క - క , see: క

డ ల ి

కర ా య కర ల కరమ కర జ కర ాండ కల కలమ కల ప కల సుట కల డమ కషం

146

క క క క క క క క

.

.

మ రచ

ాడ n. క మ . adj. ల ం . n. క . n. క ర . లమ n. జ . లమ ర adj. ట . ాడ n. భ . డ attr. ే ; attr. . క త ర n. , see: ; n. య . క ర n. క ీ. క ర ాయల n. ాపం - ర ం . క vt. ఉ - . క న vi. -మ -. క n. భ . కృష ంక n. క . ంగ n. ట ఙ ( ిట). ంగ n. ట. ం ెం నల ౖన adj. మ ా (2). ండ n. గ ట. ండ ల క n. సు ా . ంత advl. ఇచు . చ ా adj. సుయ . టమ n. ట . ట vt. ా- . డ ల వ n. మ సూ . డవ n. ట . డక n. . n. సమ . గ, గ adv. జర- జర. బ ( ెట ) n. (మ ా), see: బ ాయ n. . మ n. ాం ; n. ఖ ం . మ ల n. ా ; n. . య n. క ట . రక conj. - ా ; ppnl. ల ి; ppnl. ాట. ల (జ ర ) n. ప జ . ల n. ి ( ిట). ట n. ట క. డ ిల n. .

Telugu - Gondi

.

గమ n. . ిల n. పం n. . n. . న n. . పంగల adj. ి పప డమ vi. పమ n. .

, see:

మట డ n. . య డం vt. -. ళ గ డ n. -గ . ంచుట vt. - -. ంద adv-ppn. బ . త adj. ప .

.

. - ా-, see:

ాయ

.

ఖ ఖరమ n. . ఖర రమ — ఖ ;

n. ఉచూ ట.

గ గం ాళమ n. గం ా . గం n. గం . గంట n. క ాట; n. ా ; n. ి ా . గంప n. ట ీ. గజ గజ వణ ండ vi. తర- తర- ఆ- . గ n. కర ; n. క . గజ n. ాగ. గటగ adj. సబ ; adjl. మ . గ య రమ n. ఘ . గడ (దుంప) n. మ ట. గడ ార n. సబ . గడమ n. . గ n. జ . గత సంవత రమ adj. . గ n. ; n. ; n. ఖ ; n. ; n. హ ా. గ , ఖ ప ేశం n. ట (1). గద గమ n. .

గ లమ గమ గ గర మ గల తడక ా ా ద ా ల ా ా పటం ా ాన ంజ చు ట గ ంజ గ ండ గట గ గ గద గ క గమ Telugu - Gondi

n. క స ే. adj. ద . n. ీ . n. జ ా. n. ా . n. ా . n. ా ా . n. వ . n. పతం . n. ధుం . n. న; n. ే. vt. -. n. ఖ జ . n. ె ; n. ; n. ా ా. n. ల , see: . n. ట . n. గ ే . adj. గ . n. ; n. ం . ర vi. -మ -, see: ాయ n. .

- -.

147

గ

న

గ

n. ల ; n. డ ల ; n. ి . గ ర ారమ n. బసూ ా . గ ర ే ాను vi. ే -మ -, see: గ రమ n. ఖ 1 (1). గల n. ట ీ. గహ n. భ య . గ ట n. టల. గ ెమ n. గ డ. గ డగ బ n. గ బ . గ ాడ n. గ . గ బ n. గ బ . ం vt. -. ం ా n. గ . ంత క n. గ డ ఙ . డవ n. జగడ. డగ n. స . డ n. మ .

డ ారమ n. ర . ల ాడ n. ల . ల n. ా . ం adjl. య . ం ష n. యం . కట vt. -. దుమల n. గ . n. . ర n. ం . ంక n. హ ే ( ిట). n. . ా n. గ ా . గద n. గం . ామ ద మ ి n. ాట . ామ ేవత n. ఆ - , see: ఆ . ామమ n. . గడ n. ం . గడ n. , see: ం .

.

చ చంక చందుడ

n. క . n. జం ; n. ల ం (ల ల ం ). చంప vt. జ - . చంప ట vt. కత - - . చకం n. ా . చదవడమ vt. ా - - . చప ా adj. చ ి. చప ౖన adj. చ ి. చమట ాయ — ఎ . చర మ n. . చ n. ీ . చ ాలమ n. ీ - ాల ం, see: చ మంట ట n. ోబ (2). చల adj. . చలట adj. . చలట ( ర ) adjl. మ ర ం త. చలబ ం vi. ిత - ఆ- . చల ం vi. ఆ - . ట n. . n. అ ; 148

n. ా . ల ఎక వ adjl. ఖూ . ల adj. ఆయ ; adjl. ఆంత, see: ఆ- . వడం vi. ా- . ంత ( ెట ) n. ిత (మ ా). వడమ vi. ల ట - ం - . క డ n. . క డ ాయల n. - ఙ ం , see:

ీ .

. టల క n. సూ . నుక ల వచు ట vi. ి - . న ఆడ ాప n. ె, see: న ఊర n. గ డ. న ఎదుల బం n. ె ా. న గంప n. అం ె; n. సు . న బండల n. ఖ . న ట n. సూ ి. న adj. చుడూ . న న n. ా ా .

Telugu - Gondi

.

న

న

గ ాప

జంత వ ల

న గ ాప n. డ , see: . న మ n. ా , see: ా ా ; n. య య ; n. య య . న ట n. . న ాగ n. ీల . ర తప n. బ . లక n. ా . వ adj. ఆ . కట n. ి ాట. పర n. క . మ n. ే. n. . ర n. క ి; n. . లమండ n. ట. చుక n. ట ా . చుక ల n. సుక ం. చుట n. చుమ . చుటమ n. ర . చుట adv-ppn. ిర . చూచుట vt. సూ - . చూప మ vt. -. ెంప n. . ెక n. ాట. ెక ల n. ెక ం . ెట n. మ ా. ె ం vi. ా - ఆ- . ెడ adj. ా ; adjl. ఖ ా . ెడ గ ామ n. మర ండ (త ా ). ెత ెదరమ n. క - ా .

ెప ం ెప డమ ెప ల ెమట ెమ ెయ ట

vt. -. vt. ప - . n. ర ం. n. ఉ . n. చమ . vt. - ; vt. త ం - . ెర వ n. త . ెల n. స ే-మ , see: స ే; n. ల . ె n. . ె ట ాల adj. బ , see: బ య . ె ట ాడ adj. బ య . ె ల n. -క . ెవ ల n. , see: . ే గ డ n. ద ీ. ేత n. . ేదు adj. య , see: -. ేను n. ావ . ేప n. ( ); n. బ ట; n. . ేప ర n. మలం ( ); n. ( ). ేపల పట ాళ n. వ . ేరడమ vi. ం ే- మ - . క n. ఆం . చు ట vi. ం - . ప n. క . రడమ vi. క - మ - .

ఛ య

n.

ెహ.

జ జంట య ే ట vt. జ - - . జంత వ ల (గ ) n. .

జంత వ ల

Telugu - Gondi

n.

n. జ

;

ా . 149

జగడం

ఢమ ర

జగడం జడ

n. వట . n. ె ం ; n. . జ ంచుట n. ప ట , see: ప - . జమ ెయడమ vt. - -. జ ( ెట ) n. ో ెర (మ ా). జలమ n. జ . జ ాబ n. జ ా . జ గరణ n. జ . జ ర — ంద . జ మ ( ెట ) n. జ (మ ా). ంక n. ; n. . vt. - 1 (1). ( ెట ) n. (మ ా). ల డ ( ెట ) n. ాల ం (మ ా). ట n. ట (1).

ర మన n. ం . జం n. జం . జ త ామ n. (త ా ). జ n. ర . జల n. కట ( ); n. ట ( ). జబ n. ా. జ ె n. జ . జన ల n. జ న . జర ా advl. జ . జ పకం n. య ; n. . జ పకమ n. త . జ పకమ ెయ ట vi. త - -, see: త . జ రమ n. .

ట టమ ట n. బ. ట ా (బ ట ) n. ట ా. టక ( ెట ) n. ేక (మ ా).

ట ి

n. ట ి.

డబ ల ేగ ిట

n. n.

డ డంక డప డబ

n. త డూం. n. డ . n. డబ ; n. ీ ా.

ఢ ఢమ ర

150

n. ఢ

.

Telugu - Gondi

తం , see: త. ే .

తం

ల

త తం తక వ త ం తడక తడకల తడ చుట తనుగ త ాలమ తమ డ తమ

n. బ బ ; n. బ బ . n. క . vt. ల - . n. ట ట (1); n. ి . n. గ . vi. ప - . n. . n. ట . n. ; n. తమ . ర n. తమ

-

see: తమ . తయ న vi. -మ -. త ా n. . త ా త adv. మంజ; advl. మర (2). తల n. తల. తల ప n. ావ . త n. అవ 1. తవ n. ా; n. ా . తవ డం vt. ా - 1. ంబల n. ా ; n. . ట ( ెట ) n. (మ ా). తయ n. అ . ( యన తం ..) n. ో. లమ n. క -డబ , see: క లమ ే n. క . ంప య vt. య . నుట vt. -. యట adj. . య డమ vt. ెం - ; vt. ీ - . ర ెట n. (మ ా). గ vi. -. సుక వడం vt. - . సు vt. ఇ ే;

య ,

.

vt. -. త క n. బ ర క. త ( ెట ) n. త (మ ా). త ా n. ం ే. త మ ( ెట ) n. త మ (మ ా). త మ n. సగ . త ద n. ాడ - ీ, see: ాడ ; n. సు . త ( ెట ) n. త (మ ా). త ాల n. త ా . త ా ల n. ల . త ర క n. ి ం . ెచు ట vt. త - . ెర ట vt. ె - . ె యడం n. ావ . ెల ప adj. ద ా . ెల సు vi. క - మ - . ెల ంట కల vi. ి - . ే టగ n. ాడ - ీ, see: ాడ . ే తట n. ాడ ; n. ప ; vt. -. ే పట n. బ ా . ే ర n. ెహ. ేను n. ెర . ేల n. . ండ n. ొ . ందర adv. ల . ందర ా adv. . డ n. ం . n. ట . డక ం vt. - . num. . క n. . ట n. ా . ట post. -త . డ ppnl. ొ. ేల n. గ ా ; n. త ెంజ . ల n. . Telugu - Gondi

151

గ గ డ సు

ోస ాయ vi, vt. ఉ - ; vt. ఉండన, see: ఉ - . n. ే. n. .

బండ n. క త ర ా advl. స

- బం . .

ద దండ దం ెమ దంతమ దం ల దం ే ( ెట దగర దగర ార దగ దట ద

n. దం ెడ. n. . n. . n. ప 1. ) n. బ బ (మ ా). adv-ppn. కర ం. n. కర . vi. ా- - . n. పట . —జ ; n. ల ం. దయ ం n. ా . దరమ n. నూ . ద n. ీ ి. ద ీ n. ద .ీ ా clitic. . చుట vt. మ - ీ-, see: మ - . త n. ధ . n. ; n. స . ి n. . హం vi. వ - . ంచు vt. -. గ vi. -. నమ n. . ల — ార . రక corr. ఇ ే ల ,ి see: ఇ . పమ n. ; n. ా. పమ ాండ n. డ. దు ాణమ n. దు ా . దునుక vi. ె - (1). దు ి n. డమ ;

152

n. డ ా ; n. మ . దుమ n. డ డూ ; n. దుబ . దు న n. కం ా ; n. ప య . దూడ n. ియ . దూరమ adjl. లం . దూల ం n. ిర . దూలమ n. జ డ; n. దుల . దూ n. డ ా. దృ ి n. నదూ . ేవ ప మ n. సల . ేవ డ n. ; n. మ మ . ేవ ర n. ; n. స . ేవ సలమ n. -గ , see: ేశ మ n. లం ా , see: లం . ొంగ n. కల , see: క - . ొం ంచుట vt. ల ట- - . ొండ ాయ n. ట ం . ొడ adj. ట సూ ; adj. ొబ . ొరక పట ట vt. ా ి- - . ోమ n. నుల . ోవ n. ో ె. ోస ాయ n. ా ; n. క బ; n. ే ా .

Telugu - Gondi

.

ధనమ

ళ

ా ం ేక ండ

ధ ధనమ n. ధ . ధనమ గల ాడ n. ధన ా . న ంల కసు — మ ెర. ైర మ n. ర ; n. మ .

ధ ధ ధ

ం ే కటగంట n. ట ప (1). ఇ ె ఇత గంట n. డ డ . ఇ ే బ ంబ ా ద ం n. ట ట .

న నక n. ల . న తం n. సుక ం. నడ చుట vi. -. నడ ప vt. ప - . నడ మ n. న . నడ adv-ppn. నడ ం. న (గం ా) n. గం ా. నమ ా ాల vi. మ జ - - (1). నమ కం adj. భ స. నరమ n. ీ ా. నరహంతక ల n. ండూ . నల ప adjl. ా . నల ప గ adj. ా య , see: ా . నల బౖ num. . నల ేప n. మ ం (మ ). నల ేపల n. మ , see: మ ం (మ ). నల మట n. ా . నల ా adj. మ ా (1). నల మ n. ా ె. నల ిట n. ఊ ీ ( ిట). నలప సల మంగల సూతం n. . నవ vt. క - . నవ ట vc. కవ - . నష ండ n. భ ే- మ - . గ n. ఙ . గ అను ఉం ే కట n. ాల . గ ేవ ర n. బ . గ ామ n. -త ా . pron. వ.

నమ n. ఆ . ంజ n. సం . జ ెట n. సం (మ ా). లక n. ంజ . లగ num. ల ం . ె న n. సూ ( ీ ). ె న మధ నవ న ెక n. . జం adj. ఖ ా . జనమ గ adv. ం. జమ — కర . ద n. జ ప ; vi. క -. ద vi. నర -. న adj. . ప n. త . మ ( ెట ) n. (మ ా); n. ంబ (మ ా); n. సు ంబ (మ ా). ల ండ vi. -. ట ప ాహమ — ల . టగ adjl. సు ో; n. పల . డ n. ద ; n. ా . pron. వ. ర n. . adj. ి ా . రంగ adj. . ళ వ — ా ఘ . ళ ా ం ేక ండ n. ాంత. Telugu - Gondi

153

వ

పలం

వ pron. . నుదుర n. కప . నువ ల n. నూం . నువ ల n. నూ . నూ n. . నూ ి n. నూ ి. నృత బృందమ n. డం . నృత ం vi. ం -. నృత ేవత ర n. డ . నృత మ n. ెమ . నృత ా ద వసువ n. ట. మ n. మ .

n. ా , see: ా . ల n. మ . తప ార n. ాల ా . ను pron. నన . ర vt. క - . ౖ ద మ n. . ి n. ం . ర n. . క n. ర క; n. . య ా n. వ ల .

ప పంచ ర(చ ర) n. ాక . పంజరమ n. ింజ . పండబట ట vc. ండూ -, see: ం - . పండ vi. ం - . పండ గ n. స . పండ గ ర n. ఆ ా . పం n. ప . పం క n. ఘ ీ. పం n. మం . పంప మ — హ. ప n. ిట. ప గ డ n. గ . ప ర — ంద ; — ిట; — మ సుడ ం; — ా ి మ ట; n. క ( ిట). పగలంత advl. ియ , see: ియ . పగల adj. ియ . ప ం vi. -. పగమ — క ా. పచ n. ాయ . పచ బ ట n. ిం ా . ప adj. పహ (1). పట vt. ీ- . పట ం n. నగ . పడమర n. ఫ ా ం . 154

పడ ప డ ప ప దూ పద పద ండ పదమ డ పద ర

— అర. —అ . n. ాప . n. ర . vi. - . num. అ ా. num. మ . num. సట ; num. ల . ప num. దహ. ప డ — ఖ; num. స . ప ను num. పం ; num. ీప. పదు —అ ా . ప n. ాం. ప ఆశ గ ేయ ట adv. తఙ - మఙ . ప ండ num. ారండ ; num. బ ర. పప n. . ప భపర చుట vt. ా - ా ా - -,

see: ా - - . ప ( ెట ) n. (మ ా). ప చయం ెయ ట vt. ప -ి - . ప చయమ n. . పలక n. ాట. పల గ n. ా . పలం n. 1.

Telugu - Gondi

పల మ పల మ ప వ ప వల ప వల ప వల ప వల పసుప ాట ాట (2వ ాఠ ాల ాడ ట ాత ా బ ాపమ ామ

n. ధ య . n. ో య . ాప n. ా . ాక n. ొ . ాక n. ట . ప ాడ n. ో n. కమ . n. ాట1. ం ) n. ా . n. ాడ. vt. ా - . adj. ప . n. ా బ, see: — ా . n. త ా ; n. దు . ామ ట n. ప . ార n. ా1 . ా ా n. ఖ ా. ాల ిట n. ట ( ిట). ాల n. ా . ాల య డమ vt. ా ావ రమ n. ా ా ( ిట). ా ి వడమ vi. స - . ిం n. ిం . ిం కల ట vt. ిస - . ిం ( డ ) n. బ . ి తనమ n. ిసం . ి ాడ n. ి ా , see: ిచు క n. ట - ిట. ిటల గ ంప n. క ా . ిట n. చూ . ిడక n. ా. ి n. మ ట (1). ిడ గ n. . ిర n. క ల . ిల ప vt. -. ిల n. ిల . ిల ాడ n. ాం . ి n. ర . ి డ n. ి ా , see: ీక num. ే ా; vt. ె - . ీట n. క త . ప ండ n. ప .

ద

ా

ప ప ప ప ప

.

బ.

ీ -, see: ీ - .

ిసం .

ిసం .

క మ adj. ప . చ ాయ n. కర జ. టక n. జ . ట ల n. మ . రగ n. ప ; n. ప . పరడ n. ా . ప n. డ ా ; n. బ ా . ప ల సు n. ిత జ . పల n. ల (1). ప వ ల n. ప ఙ . పషం n. ప (- మ ). ప సకం n. ప స . ప క n. ప ే. ప జ n. ప జ. ప జ మ ంత n. ఝ . ప జ n. ే ా ; n. భక . ప డ ిట n. ఊ . ప మ n. ప . ప adjl. ప . ప గ adv. చ ల; vt. ప - -, see: ప . ప ర ం adjl. ల . ప ర మ advl. ల -జమ ,ే see: ప కల n. ో-బ బ , see: n. త , see: . ప ల బ n. ప ఙ బ, see: బ. ప లదండ — ప ఙ ం న . ప సుం vi. - 2. ంకటల n. ి . ంచడమ vt. ా - - . ంజర ామ — రక ింజ . ం n. ల ం . ం క త ర n. , see: ా . ం డ క n. ా . ం ల n. మ ం . ంపకం n. ప . ట వడమ vt. ల - - . డ ార ేప n. ా ీట ( ). ద n. ి . ద adj. డగ . ద ేన n. ా బ . ద న n. ి.

న

Telugu - Gondi

ల. ో;

155

ద

బ

ద adj. ా . దమ n. . ద ార adj. , see: ా . నం n. ా. నమ n. . ి n. ట- ంట , see: ంట . రడ n. . రగ n. ద . సల n. . గ n. దూ . డ n. స ి. డ క ప n. ల ండ. డ గంప — స ి ి . ర n. . లక n. ం . ౖ నుం adv. డ , see: . ౖకప ల ఇల — ట ట . ౖన adv-ppn. . ౖసల n. త. గ n. య , see: - 1. ట ఉన — ా మంత. ట adj. ట ి . ట n. . డ ప కథ n. ం ో.

డవ మ

adjl. ల ం. vi. -. n. ే . ర n. ేల . ల n. ప ర ా . vi. -. చమ n. ఆ - , see: ఆ . చమ ేవత n. అవ 2. ం vi. -. పక క — ; adv-ppn. మర ం. పజల n. జ ; n. మ ం ; n. ల క . ప సంవత రమ advl. ా . ప (క లం ర ) n. పట . పపంచమ — దు . పయత మ ేయ ట vt. ి - -. ారం ంచు vt. సుర - - . మ n. ల . మ చూపడం vt. ల - -, see: ల . దున advl. స . దు advl. స .

బ బంక n. . బం ారమ — . బం ార గ ండ — మ ం . బం ా n. మ . బంజ ర మ ి n. లబ . బండ n. బం . బం n. ేండ . బం ప వ ల n. జం ప ఙ . బంధువ ల n. క ట మ . బట — వటడ. బట n. క ి. బటతలగల adj. బ , see: బ . బటల n. ా . బ n. ాడ. బ ట adv-ppn. బ . బ n. . 156

బ బక బ ల బ ల బలమ బల బ బల మ బ క బట బట ా బ ణం బ ణమ బ Telugu - Gondi

n. డ .ే n. ియ ం - ా , see: య ి . ాడ n. మ య . — లగ . n. టబ ; n. బం ; n. . n. క దూ ొ , see: ొ . n. ా . n. , see: . n. స . vi. స -, see: స . n. ల (3); n. గ ం - ల , see: గ ం . n. బ . n. జ .

బలడ

మట

బలడ

n. ాం ; n. . బవ n. ట . బ n. క . ం ె n. గ ా. ం ెల ట బల — గ ంచ. డ క మ ర డ మన డ n. త మ . డ క త ర మన ాల n. త య

బం ాయ n. ం . బదుర n. బ జ . బలం n. . బ ల n. బ . బ ంతప ర గ n. నూ . బ ంద n. ొ ొ. బ ంద ట ట vt. -. బ n. . బక n. బ క . బగ n. . బట n. బ . బడ n. . బ ా ( ెట ) n. ప (మ ా). బమ n. బ మ . బ మ జమ డ n. ా . బ రగల ాడ — బ . బ గ ండ adj. బ . బ ం — ి . బహ నుడ n. బ మ .

,

see: త మ . య మ n. . ల n. . ర ాయ n. ట ట . బ డ పరక n. ట ీ ( ). బ ధ ారమ n. బ . బ రద n. ా; n. ెహ. బ ర ( ెట ) — గ మ మ ా. బ ి —బ . బ ద n. . బ n. ప ర ా .

భ భయపడ ట vi. క దు - ఆ- . భయమ n. . భర n. మ ో . భల కమ n. . గమ n. ఈ ా. గల ేయ ట vt. ఈ ాం - ా -, see: ఈ ా.

ర

n. బ ; n. . ర భర n. ఆ మ ో . మ ేవ డ n. మ . భ జమ n. ట .

భ

ల

న ం ఉంచు రంగం —

.

మ మంగల సూతం n. ప . మంగ n. ం . మంగల డ n. మం ా . మంగల న క n. మయ . మంగళ ారమ n. మంగ ా . మంచమ n. కట . మం గ advl, adjl. . మండ ట vi. -.

మండ త ం — తంత. మంత ాడ n. ే. మంద n. మం . మం రం n. గ ; n. మటం. మందు n. మ . మక ల n. మ ం . మట n. . Telugu - Gondi

157

మట పల మ మట పల మ n. . మడ గ n. ొహ . మణప స n. మ . మ ( ెట ) n. మ (మ ా). మధ ాడ adj. నట . మ నం advl. ె . మ హ ం advl. దు ా . మన pron. మ వ; pron. మ వం , see: మ వ. మనమ pron. మర . మ ి n. మ న . మనుసు n. ో ా. మరదల n. , see: డ. మర n. డ. మరల attr. ఉం ే. మ ణం డ adj. ా , see: ా- . మర గ ొడ vi. -. మరల n. . మ n. డ , see: . మ ాద n. మ . మ ెట n. వ (మ ా). మర డం vt. మర ం - . మల vi. మ - . మ advl. మర (1). మ ంసప మ క n. ఖ ండూం. మ ంసమ n. స . మ ఘం n. మహ (- మ ). మ టల n. . మ ట డ vt. వ - . మ ం vi. మడూ- . మ vi. కర - . మ గ n. మ . మ క n. అ ; n. ా . మమ n. మ మ . మ మయ n. మ య . మ ాయ క — మర బలం . మ ( ెట ) n. మ ా (మ ా). మ యమ n. మ య . మ యమ అవ డం vi. య - ఆ- . మ డ ( ెట ) n. మ (మ ా). మ ర ర ( ంబ ) n. సట (- మ ). మ ర రమ సం n. బ (- మ ). ంగ ట vt. ం - . 158

మ ల గలత ం — యంత. నుగ ర ప ర గ n. మ ంజ - ప . నుమ ల n. ప డూ . గడ n. ం ; n. హ ం 1. ద adv-ppn. . pron. వ. ర pron. ; pron. ర . సమ n. . ాల n. , see: . మ ం స n. మ గ . మ ంజ n. ట ం . మ ంత n. . మ ందర adv-ppn. మ . మక n. ట . మక n. . మ క ప డక n. మ ా. మ క ప డక n. లమ . మఖ వ — . మగర pron. మ , see: మ ం . మ ట ట vt. ఇ - . మటడ — ా . మ n. గట. మద n. బ ా . మ దు vt. బ - . మ ౖ num. . మప —మ . మ adj. మ ా (1). మ ల ద n. . మల n. ా . మ సలమ n. మ త , see: మ త . మ సలయ adj. . మ స ప వ adj. ొ . మ స ాడ n. మ త . మ స ార n. . మ n. మ . మ ిం ాడ n. త . మ గ ాడ adjl. మ ా. మ డ num. మ ం . మ త n. మ చ . మ తమ n. ఊ . మ య ట vt. -. మ ల n. ; n. ; Telugu - Gondi

డ

ా

n. మ . డ n. ట. డకంట n. స . తగ adj. నర . దడ n. దూ . ర సుట adj. చు - మ చు . ర సుం vc. -. ల ా advl. జ ; advl. . ళ క వ n. ే . క n. . క ిల n. ాట ం . క త n. బ క . క త ( ిల) n. బ క ిల . కల n. ియ ం - ా , see: ియ . కల ప ాడ n. య . ఘం n. ట ా . ( ెట ) n. య (మ ా). న మ మ క త ర n. సఙ , see: సఙ. న మ మ డ క n. సఙ. మ pron. . ల adjl. ే .

ావ

ల n. మ . ం adj. ల ం . ం తనం adj. మ ం . ం ౖక adj. ల ం . క n. . ఖం n. ం. తమ pron. స . దల adv-ppn. ప ల ; n. ో . దు n. . ెట n. ా (మ ా). ల డ n. ం . ం — ిర త. లల n. . స n. మగ . ా - ల n. ట ం ా, see: ట ం . ాల n. ట ం ా, see: ట ం . ట ౖ — పట ట. దుగ ( ెట ) n. మ (మ ా). సం ేయ ట vt. ప ీ- - .

య యజమ యత యబ య ౖ య ౖఎ

n. మ ల . n. జ . —స ీ . num. ప . num. అట వ .

య దమ — ల . య వక డ n. . యవ n. య , see:

.

ర రంగ రంగ రంగ రందమ ర ాల రకమ రచ బండ రమ ర క

n. రం . ల adj. రం -రం ా , see: రం . n. గ . n. . n. త . n. బ ా . — వర. n. జ ంప .

ాగమ ా ా ాజ మ ాణ ా ా

Telugu - Gondi

ావ

n. ల ం . n. తమ . n. ాజ . n. ా - ా . n. ల . adv. న ా ; n. ి ాట. n. జ . 159

ాబందూ

వ న

ాబందూ

n. ోక ం; n. ాయ . ామ ల క n. ెగ ; n. ా ా . ా ా vi. ా- . ా ( ెట ) n. ఆ (మ ా); n. బర (మ ా). ర n. స ా . ర త పవనం n. మ సూ . రబ ా n. బ ా . ర మడ n. ర మ . ర మ ల ల ాడ n. డ మ . ర మ ల n. పట ; n. ా ట ; n. ర మ . ర ా n. ర ప . ర ాల n. ా; n. ర ప ం , see: ర ప . ండ num. రం .

ండ తలల ామ n. మ ల ం (త ా ). ండ న ర — అ . క n. మ . కల — పతం . గ పండ n. ఙ . కట ఆయన adj. అచంద . ప adv. . ట n. ా . ట మ క ల బలం n. మల ద. మ n. అ ; n. బ ం. య n. జ ే. క n. ా . గమ — దు . n. య ; n. . మమ n. బ ా. ల n. చ .

ల లక ల లగ మ లక

n. లక . num. ాల . n. ల ం . n. ఇ ; vt. ల - . ల ంచుట vt. క - . లమ vi. ే - . లగ n. ియ .

ల తగ లప లౖ లత ల పల

adj. ల. vt. ె - (1). n. . adjl. కసూం; adjl. ఖ . adv-ppn. .

వ వంకరటంకర adj. ం ం . వం ాయ n. ాప. వం ం vi. వ - . వంటగ n. అట , see: . వంట ెరక n. కట. వంట ాల n. అట , see: అ - . వండ ట vt. అ - . వంద num. నూ ; 160

వందనల వట వట ా వడ ిట వ వ న

Telugu - Gondi

num. ా ి. vi. మ జ - - (1). adj. లం ా , see: ల . — వట . n. ట ా ా ే ( ిట). n. ా . n. అఙ; n. తఙ.

వదు

శభపర చు

వదు — ం .ె వధవ ాల n. ాం ే (1). వధువర లక ా పసుప ిం n. ఊటడ. వధువ n. , see: ా . వయసు — ఉమ . వరక ppnl. వ . వరడ n. ా . వరద n. ఊస. వ n. వం ; n. వం ం , see: వం . వ గడ n. ీ క ప , see: ీ . వర సగ n. ా . వర ాలమ n. ి - ాల ం, see: ి . వరమ n. ి . వల n. ాగ . వ ా ా n. ీ. ాగ n. క ె . ాన n. ి . ాన ామ n. నడ ం . ానప ర గ — సప . ా ద వసువ ర n. గ ల . ా pron. ఊర, see: ఊ . ార pron. ఊ . ార n. ఖ ప . ార ెప ట vt. ఖ ప - ీ-, see: ఖ ప . ార n. ా . ాసన n. ఘ ; n. ా . ాసమ n. ా ా. ాసవ న n. కరల - - కర . గృహమ n. జ నూ ా. డవ vt. సుట- - . తనమ n. జ . దు త n. క ం . ను vt. ం - . మ నం n. క . య ంక ఆ n. ా ా .

య ంక డ n. ా 1. య ంక ాల n. ా ా . ల n. గ ం . ాం vi. ం- . ాం ( ెట ) n. (మ ా). షమ n. . సుర ట vt. ా - . స (ఆక ల ) n. క . సడమ vt. - - . pron. ర, see: . ర pron. . ంట కల n. . ం n. క ా. డల n. ర ం . త క vt. మ -. దుర n. దూ . దుర బద n. ప . దుర కంక n. ా . దుర బ ంగ n. ల ట. నుక adv-ppn. పజ ( జ). నుక గమ n. ి . num. బ ద; num. హజ . ల త ర n. . ట n. ి ా . vi. ా - . ణవ n. సుల . ప ( ెట ) n. క ం (మ ా); n. ం (మ ా). య మ vt. ా - . ర n. ీ 1. ౖప n. బ . ౖ ాఖమ n. (- మ ). వ వ ాయం n. ఖ (- బ ). వ వ ాయమ ేయ ాడ n. క ాయ మ vt. ల - - . ల n. బ ట .

.

శ శ ారమ n. స శబమ n. ఆ ా ;

.

vi. ం - . శభపర చు vc. ా - - . Telugu - Gondi

161

శ ర

నుక

గమ

త డ

శ ర నుక గమ n. ంె . శ రమ n. ం ో . శవమ n. క . న మ ంద ండ ల n. హండం . క ారమ n. సు ా .

భ న ర n. క నగల n. స . ావణం n. ా (- మ మంత డ — ావ .

. ).

ష ి ా వసువ n. చం ో .

స సం

n. చం ; n. తయ . సం షం advl. ఆనం ే - ఆనం . సంవత రమ n. ా . సగమ adjl. అ . సజనుడ — ాదు. సడక డ n. స ా . సన మ n. ర ే ( ). సన మ adj. సప . స n. ; n. బ ం ా. స ట ( ెట ) n. స ట (మ ా). సమ దమ — సమ . స ాతమ n. కచూ . సల n. ా (2). సల vt. . సవ రమ n. చహ . సహయం — ఆసర. సహయంగ n. ి. ా మ —ప ర . ాయంతం adv. నుల . ా ా n. క . ాల గ డ n. (2). ాల ప ర గ n. ా. ిం ారం n. ిం ా . ింహం n. హ . ిగ పడ ట vi. లజ- మ . ి ఫలం ( ట ె ) n. ితప (మ ా).

162

ిల ం — ిల ం. ీ క ల క — సు ా . ీమ ంత n. ర (మ ా). ీ ా n. ీ ా. సుఖమ — సు . సు n. . సు ె n. సు ె. సున num. సున . సున మ — చున . సూ న — ను . సూర డ n. . ౖ ల n. క . ల n. జ . మర ా n. క క క ( ిట). మ ారమ n. మ . ర ాయ — ప ా ; n. ప ా . సూ n. సూ . ీ n. . ీల , ప ర ష ల n. -మ న , see: . సలమ n. జ గ. ా నం ేయ బండ — ాటబం . ా నమ గ n. ఆ దు . ా నమ ే ంచుట vt. -. త డ n. ప , ప, see: .ి

Telugu - Gondi

హ

హ హ

— ట. n. మ ి .


Telugu - Gondi

163

अँगूठा

आवाज़

अ अँगठ ू ा अँगठ ू अँधेर अंडा अंडे अंत मे अंधकार अंधा अंबर अकेला अकेली अगर

अचानक अ छा

अजगर अ ठाईस

n. पॆसा बॊ ा, see: पॆसा. n. मु . adjl. आताप. n. मज. n. मे क, see: मज. adj. आक र. n. िसका ट. adj. गुि . n. हाबर. advl. वॊरोनय. advl. वॊरोय, see: वॊरोनय. corr. ऎकं द; corr. जर; corr. जो; corr. ते. advl. ग ने. adj. अ ली; adj. अ साल; adjl. सु ो; advl, adjl. चॊकॊट. n. मासूल. num. अ थावीस.

अ ठानवे अ ठावन अ ठासी अठह र अठारह अड़तालीस अड़तीस अड़सठ अ डा अतः अधर अ यापक अरे ! अलग अिस अ थ अ सी

num. अ ानॊव. num. अ थावन. num. अ ा सी. num. अ ेहतर. num. अ ा. num. अ ेचालीस. num. अडॆतीस. num. अ ेसात; num. अडु साट. n. जाग. attr. इं जेर. n. िस ली. n. म तरल. int. अ बा. adjl. वे ो (वेगोरा); adjl. वेग-वे ो, see: वे ो

(वेगोरा). n. त वार. n. बॊ . num. असी.

आ आँख आँगन आँसू आग आज आटा आठ आड़ आदत

n. कड. n. र ा. n. काडेल. n. कस; n. ति . adv. नड. n. पिड. num. आट. n. अडां. n. अलवाट.

आदमी आ द रात आधा आना आराधना आलसी आलू आवाज़

Hindi - Gondi

n. म नल. n. अ द-रा ॆ. adjl. अद . vi. वा-. n. पूज. adj. लडाल. n. आलू. n. आवाज.

165

इं –धनुष

ऊँटकटारा

इ इं –धनुष इकतालीस इक ीस इकसठ इकह र इ कस

n. कमर-प ा. num. ऎक चाड. num. ऎ ीस. num. ऎक साट. num. ऎ य र. num. ऎ े वीस.

इ यानवे इ यावन इ यासी इस तरह इस िलये

num. ऎ या नॊव. num. ऎ े वान. num. ऎ े अ सी. adjl. इदेन मोिड. corr. इदेन लािस, see: इद.

उनह र उ नीस उ यासी उपकार उभारना

उस तरह उस िलये

num. ऎ कू न स र. num. ऎ कू िनस. num. ऎ कू न अ सी. n. माया. vc. तेदस ू -, see: तेद-; vc. िनपूस- (1), see: िनप-; vt. ताह-. vi. जमे-मा-, see: जम-क -; vi. रह-; vt. जम-क -. adjl. अदेन मोिड. corr. अदेन लािस, see: अद.

ऊँटकटारा

n. कॊट.

ई ईक ई वर

n. ऊच डडे, see: ऊच. n. पेन.

उ उँ गली उछलना उड़ना उतरना उ र उ र दे ना उ र उ ान उनचास उनतालीस उनतीस उनसठ

n. बॊ ा. vi. डॆ क- (1); vi. ढय-. vi. परी-. vi. रॆय-. n. जवाब. vt. जवाब-सी-, see: जवाब. n. ह े . n. वाडी. num. ऎ कू न प ास. num. ऎ कू न चालीस. num. ऎ कू न तीस. num. ऎ कू न साट.

उमड़ना

ऊ ऊँघना ऊँट

166

vi. कू क-. n. उटाड.

Hindi - Gondi

ऋतु

कमरा

ऋ ऋतु

n. गालुं.

ए एक मा एड़

n. अ तूरी-काल, see: अ तूरी-कॆ य. n. डाका.

ऐ ऐंठना

vt. आटा-पा-; vt. मुगुडी-क - (2).

ओ ओर

n. काक; n. कोन.

ओला

n. गार-बंडा, see: गार.

औ और

attr. उं डे; conj. अिन.

औरत

n. वोताड.

क कंधा कंबल कचरा कटु क ठनता क ठा कड़वाहट क या

n. सॆ ा. n. पासोडी. n. क डा-कािड. adj. कॆ मूल, see: कॆ य-. n. त लीब. adj. कॆ मूल, see: कॆ य-. adj. कॆ मूल, see: कॆ य-. n. क कु व र.

कपड़ा कबूतर कबूलना कमर कमरा Hindi - Gondi

n. कि ड; n. गदा; n. पाङु ड. n. पारे वा (िप े); n. पोनड. vt. क लॆ-मा-. n. नडी. n. कॊटू डी (1); 167

कमाना

कमाना कज़ कस कलसा कहना कहानी काँट काटना कान काफ़ काम काला कताब करच कसान

खोदना n. कोडा; n. कोना; n. खोली; n. बीडा; n. हरा. vt. क मय-क -. n. कज; n. बाक . n. कु स. n. कू जा. vt. इन-; vt. इन-. n. वेसूिड. n. साप. vt. अ क-; vt. का ी-क -. n. कॆ वी. adj. आयर; adjl. पुता. n. कां; n. कां-दंदा, see: कां; n. दंदा. adj. का रयाल, see: कारी; adjl. कारी. n. पु तक. n. सदेर. n. कु बी;

n. खेित-क वल, see: खेित

(-बाडी).

n. िच ला. n. पुडी. n. कु िह. adjl. थोडो. adj. वा डाल. n. नॆय. n. कु मल. vt. कॊ क-1 (1); vt. वाटी-क -. के आसपास adv-ppn. िसमूट. के पीछे adv-ppn. प (पॆ ॆ); adv-ppn. म ं . के बाहर adv-ppn. बि . के बना ppnl. मु चुक. के िलए ppnl. वािस. केला n. के रॆ . कची n. क ॆरा. कोड़ा n. चाट. कोना n. को टा. कोमल adj. न म. कौवा n. काकड. य क conj. -का क ; corr. बा र ॆके, see: बा र. ोध n. सोङ. क चड़ क ड़ा कुआँ कुछ कु टल कु ा कु हार कूटना

ख vi. िनल-. n. र डा. adj. भरोस. vi. आडा-िप-, see: आडा. vi. िच के -आ-; vi. मार-. ख़बर n. ख पत. ख़ून n. नॆ ूर. खाँसना vi. को ला-क -. खाद n. खात. खाना, खलना vt. जेिव-क -, see: जेिव; vt. ितन-. खाल n. तोल.

खड़ा हो खरपतवार खरा खसम खाना ख़ म होना

168

खाली खला खींचना खीरा खुश खेत खेती खेलना खोखला खोदना

Hindi - Gondi

adjl. रकां. vt. ितह-. vt. उम-; vt. ऊंद-. n. का डे; n. कु े. adj. कु साल, see: कु सी; n. ग मत. n. वावूर. n. खेित (-बाडी). vi, vt. कस-. adv. फो ाल. vt. काच-1.

खोलना खोलना खोह

घोड़ा vt. तॆरी-. n. भूयारी.

ग गंदा गंध गठर ग ढा गणना गधा; गदह गरज़ना गरदन गत गस जाना गहरा गाँव गांठ, गठर गाना गाय गाल िग

adj. म ाल (1). n. घाडी; n. वास. n. प ा. n. नाि ल. n. इसोब. n. गादी. vi. गज-मा-. n. घोटी. n. डॊ ॊ. vi. वीस-. adjl. खोल. n. गूड; n. नार. n. ग . n. पाट1; vt. वार-. n. मूरा. n. कॊव . n. ढोकूं ;

n. रायाल. िगनना vt. लॆक-. िगरना vi. अर-. िग ली डं डा n. ट ली-दांडू. गुदगुदाना vt. कू ली-क -, see: कू ली. गुदा n. िख ी; n. पडा. गुनगुनाना vi. र ज-. गुप–चुप adv. कु साय. गूग ँ ा adjl. मूका. गूड n. भेली. गद n. गोला, see: गोल; n. चडु . गोख n. कोडा साप. गोबर n. गॊवूर. गोली n. गोिल. यारह num. अ ा. ास n. गास.

घ घंटा घड़ घाट घास

n. घंटा. n. घिड. n. कोरी1; n. लॊ ी. n. ककाली (-जािड); n. कुं दा (-जािड); n. घोनाडी (-जािड); n. चु डा (-जािड); n. जािड;

घुटना घुसना घ सला घोड़ा

Hindi - Gondi

n. म वा (-जािड); n. माविल (-जािड); n. िसपूट (-जािड); n. से वा (-जािड). n. ट ा, see: ट गी. vi. नग-. n. गूडा. n. खोडा1 (1).

169

च

छाया

च n. गारे . n. बंडा. vt. तग-. n. चॆ पुल; n. सॆप.ू चबाना vt. जलू-. चमकना vc. िम च-; vi. च के -मा-, see: चि क-क -; vt. चि क-क -. चरना vi. मेय-; vt. मेह-. चवालीस num. चॆरॆचालीस. चाँद n. जंगो; n. नॆलज (लॆलज). चाँदनी adv. क वे ची. चाँद n. कू रा. चाटना vt. नाक-. चाय, चाय–वाय n. चॆह. चार num. नालुंग; pron. ना वीर, see: नालुंग. चालीस num. चालीस. चावल n. पॆरेक. िचंतन n. सॊसानी (1). िचंता n. चु े मां द, see: मां द. िचपकना vi. िचप टुंड-; vi. टुंड-. िचराक n. िचि ; n. िड वे. चीख़ना vi. क ली-. च च टान चढ़ना च पल

चीरना चुआ चुनाव चुभना चुराना चूना चूमना चूसना चोग़ा चोर चोर च तीस च सठ चौक चौक दार चौदह चौबीस चौरानवे चौरासी चौवन चौह र

vc. स स-, see: सर-; vi. सर-; vt. स र-क -, see: सर-. n. यॆि ल. n. आचॊ गटल, see: आच-. vt. गंड-. vt. कल-. vi. वड-; vi. वाङ-. vt. बुर-. vt. ऊत-; vt. चु क-; vt. तुत-. adj. लंबो; adjl. लां. n. क लॆ, see: कल-. vt. लू ट-क -. num. चॊ तीस. num. चॊ साट. n. कु ूल. n. को लाल. num. चॊ दा. num. चॊ वीस. num. चॊरे नॊव. num. चॊरे या सी. num. चॆ पान. num. चॊरे ह र.

छ छड़ छत

170

n. कोला (1); n. छॆडी; n. ब गा. n. च ी; n. धाबा; n. मुंगूर.

छ ीस छ ी छ पन छ बीस छाया

Hindi - Gondi

num. चॆ तीस. n. स ी. num. छॆ पन. num. स वीस. n. दि ; n. सा ली.

िछटकना

झंझोड़ना

िछटकना vi. रीका बाका आ-, see: रकां. िछपना, छुपना vi. मक-; िछयानवे िछयालीस िछयासठ िछयासी िछलना िछह र छ ंकना

vt. िच े-क -; vt. मुच-. num. छानॊव. num. छे चालीस. num. छे साट. num. छे अ सी. vi. वॊडू ग ं -. num. छे ह र. vi. तु क-.

vt. चेिड-क -; vt. वोडू -सी-. छुर n. चाकू . छूना vt. इट-; vt. लाग-. छे द n. ग . छोटा adj. चुडूर. छोटा टोकर n. सु लॆ. छ कना vt. पॊयूस. छ लना

ज n. खेडा. adj. बिहता ाल. n. िज ास. n. सीर्1. n. ज मा; n. पु वाल, see: पुट-. जब adv. बं ट. जब क adv. क ी. जल गया vi. डु ड ं -. जलना vi. िन -. जलाना vc. डु ड ं ू स-, see: डु ड ं -; vc. िन स-, see: िन -; vi. क -. ज द adv. वॆ नॆ; advl. स ॆ. ज द -ज द advl. वॆ य-वॆ य, see: वॆ नॆ; advl. सप-सप, see: स ॆ. ज़ंजीर n. सा . ज़ र adj. प जॆ. ज़ुकाम n. पीिन. जंगल जंगली जंतु जड़ ज म

vi. सॊन-. n. मांिड. n. जाित. vi. वॊ के -मा-, see: वॊि क; vt. पुंद-. जीतना vt. मॆय-. जीना vi. नांदे-मा-. जीना; जलाना vi. िज गानी-क -; vi. रहे-मा-. जीभ n. वजेर. जीवन n. आवूक. जेब n. क सा. जोड़ना vt. जोडी-क -. जोतना vt. उड-2. जोवार n. जॊ . जौ n. जव-गॊ क. योित n. वे ची. ान n. वॊि क. जा जाँघ जाित जानना

झ झगड़ना झ लाना झाँकना

vi. गुद-. vi. क ला-क -; vi. हाक-सी-. vi. मा क-.

झाड़ना झंझोड़ना

Hindi - Gondi

vt. सीय-. vi. मॆली-; vi. मॆलूस-, see: मॆली-; vt. हाली-क -.

171

झूठ, झूठा झूठ, झूठा झ कना

तब n. लबाड. vt. फे क -क -; vt. वाट-.

झोरा झोला

n. चंिच. n. त ला.

ट टखना टहलना टाँग टाँगना

n. घॊ ी. vi. वॆली-. n. काल. vi. लोमे-मा-, see: लोमी-क -; vt. अ क -क -; vt. टांगी-क -;

ु टकड़ टोकर टोपी

vt. लोमी-क -. n. टु डे. n. टॊ ली; n. डाला. n. टोिप.

ठ ठं डा ठु ड

adjl. मु ं त. n. ता वा.

ड डर n. वॆरे. डरना vc. वॆ स-, see: वॆरी-. डु बाना vi. मुड-. डु बाना; डु बोना vi. मुडूस-, see: मुड-. डॉ टर n. व ाल.

डोलना

vi. झूले-मा-; vt. उङ-; vt. ऊंग-.

ढ ढकेलना ढहना ढोना

vt. ढ ली-क -. vi. झडे-मा-. vt. वो-.

ढोल का आवाज़

n. सडांग.

त तक तन

172

clitic. वे र. n. मदोल.

तनी तब

Hindi - Gondi

n. सु ली. adv. अ के .

तव

दो

तव तह तानना िततली ितरपन ितरसठ ितरानवे ितरासी ितह र ितहाई तीन तीर

pron. नीव; pron. मीव. n. मु टा. vi. चाह-. n. सुपापे. num. ित पान. num. ित साट. num. ेनॊव. num. ॆया सी. num. ित र ह र. adj. ित ो. num. मूंद; pron. मु वीर, see: मूंद. n. कोला (3).

तीस तूफ़ान तेईस तेरह तेरा तेल ततालीस ततीस तोड़ना

num. तीस. n. ऊस. num. तेवीस. num. तेरा. num. मु ा. n. िनय. num. ितरे चालीस. num. तॆ तीस. vc. ितवूस-, see: ितव-; vc. नमीस-, see: नम-; vi. ितव-; vi. नम-; vt. उ स-.

थ थकना थूक थूकना

vi. अवी-. n. ऊच. vi. उ क-;

vt. उडी-.

द द

ण

दफ़नाना दबाना दरवाज़ा दज़ दपण दल दस दहाड़ना दहे ज़ दाँत दा हना दखाना दन

n. त ल-व ा, see: त ल; n. तॆ ङाड. vt. िमस-. vt. अ -; vt. दाबी-क -. n. कावड. n. सीिप. n. आसा. n. मंदड ू ी. num. दह. vi. ड े -मा-. n. पारी1. n. पल्1. adjl. ित ा. vt. तॊह-. n. द य; n. दवॊस; n. रोज.

दमाग़ द वार दकान ु दब ु ल दबु ु दलहन ु दहना ु दध ू दरू द ू हा दसरा ू ट दे कना दो

Hindi - Gondi

n. मॆदरू . n. गोड. n. दुकान. vi. त तोर; vi. तॆ तोर. adj. अ मु ाल. n. नॊि , see: नॊ ाल; n. लाडी, see: लाड. vt. पाल पीर-, see: पीर-. n. पाल. adjl. लंग; adjl. लक. n. नॊ ाल; n. लाडाल, see: लाड. pron. दु ॊ. n. न दूर. vt. सूड-. num. रं ड.

173

दौड़ना दौड़ना

पचपन vi. वीत-; vi. सड-.

ध धन धीरे धुआ;ँ धूआँ धूल

n. धन. advl. जो े ; advl. नेहार. n. पोया, see: पोय-1. n. डु डूस;

धोबी

n. डु डा; n. दु ब. n. वटाल.

न adv-ppn. क ं . n. कु डॆड. n. बा लाल. num. नॊ वद. n. सॊवोर. n. दंडोस, see: दंड. adj. पूना; adj. पूनोर, see: पूना. नर adj. गो डाल. नवासी num. ऎ कू न नॊ वद. नहाना vi, vt. येर-तुंग-, see: येर. नहाना; नहलाना; नहलवाना vt. िमह-. नाक n. मॊसोर. नाका n. धूरा1. नाग n. नाग-तरास. नाचना, नचना vi. यद-. नाम n. पॊरोल. नजद क नद नपुस ं क न बे नमक नम कार नया

ना रयल नाव नाश िनकालना िनगलना िनचोड़ना िन यानवे नींद नीला नोक नोचना नौकर

n. खो े; n. नारे ल. n. क; n. वोडा. n. नु सान. vt. तड-. vt. मग-. vt. पीर-. num. नॊ वानॊव. n. झोप. adj. नीडाल. n. कॊि . vt. ता क-; vt. वोप -क -. n. ना क र; n. भूती.

प पंख पंगत पं ह पकड़ना प ी 174

n. मारे ल. n. सान . num. पं ा. vt. आंज-; vt. झली-क -; vt. पी-. n. ऊ ी (िप े);

n. क पे (िप े); n. ज ास (िप े); n. िप े; n. डे (िप े). प ीय का झुंड n. कपा. पग n. पा ी. पचपन num. पंचावन. Hindi - Gondi

पचह र num. पंचे ह र. num. पंचानॊव. num. प ास. num. पंचे अ सी. num. पंचीस. vi. जॊ -े मा- (झूरे-मा-). n. पा ट. n. रोत-का ोर, see: रोन. vt. वाची-क -. vc. क स-, see: करी-. n. पतंग. n. मा सो. n. खडाक. n. बा को; n. वॆ लॊ. प ा n. आ क. पर advers. बि ; advers. मती. परवाह adv. इसो ॆ. पराँठा adj. गुं ाल; adj. गो याल, see: गोल; adjl. गोल. पलंग n. कटू ल. पवन n. वडी. प चम n. फराय ग. पसीना n. उ डे; vi. उ डे-मा-, see: उ डे. पहाड़ n. गु . पहाड़; पहाड़ n. मॆ ा. पाँच num. िसयुंग; pron. िस वीर, see: िसयुंग. पाख़ाना vi. पे क-. पाना vc. पुटूस-, see: पुट-. पानी n. येर. पालन–पोषण n. प पार. पघलना vi. अग-. पता n. बाबाल; n. बाबो. पीटना vt. पा-. पीठ n. ढ क . पीतल adj. िप ुड. पीना vt. उं डन, see: उन-. पीना, पलना vi, vt. उन-. पीला adj. क कू रीयल, see: क क; adj. िप डाल; पचह र पचानवे पचास पचासी प चीस पछताना पटरा पड़ोसी पढ़ना पढ़ाना पतंग पित प थर प नी

पेड़ पीसना पु पु ी पुराना

पूछ ँ पूरब पूरा पूणतः पेट पेड़

Hindi - Gondi

adj. भोडाल. vt. नोर-. n. म र. n. िमयाड. adj. डॊि ग; adj. पडाना; n. तॊ , see: तॊ ोर; n. पडानोर, see: पडाना. n. तोकोर. n. िसडाय ग. clitic. -मेन्, -मड. adv. च ॊल. n. प ा. n. आली (मरा); n. इप (मरा); n. कयूर (मरा); n. कु मूड (मरा); n. के रॆ (मरा), see: के रॆ ; n. के ला (मरा); n. कॊ का (मरा); n. गुज ं े (मरा); n. िचलटी (मरा); n. ट का (मरा); n. तु मा (मरा); n. तुि (मरा); n. तुि स (मरा); n. तेक (मरा); n. तोया (मरा); n. धोबे (मरा); n. नॆ ली (मरा); n. पाि ड (मरा); n. पालूंडी (मरा); n. पॊ पय (मरा); n. पॊलेसा (मरा); n. पोका; n. बाबूर (मरा); n. बा डे (मरा); n. िबबूत (मरा); n. बॆ ली (मरा); n. मंगी (मरा); n. मका (मरा); n. मद (मरा); n. मरा; n. म का (मरा); n. िमनोडा (मरा); 175

पेश

पेश

बहना n. मुर (मरा); n. रोमी (मरा); n. लडी (मरा); n. वॆङूर (मरा); n. वॆ ा (मरा); n. साले (मरा); n. साव र (मरा); n. िसतूली (मरा); n. िस (मरा); n. स दी (मरा); n. सूरे (मरा); n. सॆका (मरा); n. िह क (मरा); n. िहरोडा (मरा). adv-ppn. मु ॆ.

पतालीस पतीस पसठ पैसा प छना यार कार येक भात योग

num. पंचे चालीस. num. प तीस. num. पंचे साट. n. कॊ ंग, see: कॊ ; n. पॆ सा; n. यंग, see: य. vt. उसुम-. n. मा या; n. लाड. n. तीर. clitic. हर. n. पल्2. n. उ योग.

फ फंदा फसल फर फुसफुसाना फूल

n. ड का. n. माल. advl. मल (1). vi. कु स-कु स-व क-. n. पुङार.

फूलना फैलना

vi. पोय-2; vi. बार-वा-. vt. प ी-क .

ब बँटवारा बंदर बंबू बकरा बकर बच गया बचना बचा बड़ बड़ा बढ़ई बढ़ना

176

n. वा नी. n. कोवे. n. रा जी; n. वॆ दूर. n. बोकु ड. n. हॆर. vi. दक-. vi. िपस-. vc. िपसूस-, see: िपस-; vt. म यूस- (1). adj. डगूर. adj. पॆसा; adj. पॆस र, see: पॆसा. n. वाडे. vi. बडे-मा-, see: बडी-क -;

vt. बडी-क -. ब ीस num. ब ीस. बद adj. वाियट. बदलना vi. ब ले-मा-, see: बि ल-क -; vt. बि ल-क -. बन गया vi. मान-. बयालीस num. बेचाड. बयासी num. या सी. बरतन n. गंज; n. बदे. बरामदा n. वो ी; n. स ी. बह र num. याह र. बहन, ब हन n. सेलड. बहना vi. पोङ-.

Hindi - Gondi

बहरा

भ कना

adj. बॆि याल; adj. बॆ ी, see: बॆि याल. बहार n. सोबा. बहत adjl. खूब; ु adjl. जा ता; adjl. डाट; adjl. बय (बै); advl. वॆ लॆ. बाँसरु n. गॊ ा; n. चु ा. बाईस num. बािवस. बाघ n. डु वाल; n. बुकाल. बाज़ी n. िच कोलाटी. बात करना vt. व क-. बाद adv. मंजे. बाद मे advl. मल (2). बादल n. टॆ पा. बानवे num. यानॊव. बायाँ n. मा ाल. बार, बारा n. घ का; n. जोक; n. डाव; n. वकु त (व ). बारह num. बार. बा रश n. िपर. बाल n. कॆ ल. बहरा

बालक बालट बालू बावन बासठ बखेरना बगाड़ना ब छू बयाबान बलकुल बीज बीजना बीस बुख़ार बुढ़ापा बु बुनना बुरा बुलाना बेचना बैठना बोलना

n. कांिड; n. पेडाल; n. मॊ ल, see: मॊड. n. पॊ ा. n. उ के . num. बावन. num. बासाट. vt. रीका बाका इर-, see: रकां. vt. खराब-क -, see: खराब. n. िम ो. n. पिडद. clitic. प डग. n. गु ी; n. िव ा. vt. यॆद-. num. वीसा. n. यॆि क. n. वॆडी पान, see: वॆडील. n. अ ाल. vt. स र-. adjl. खराब. vt. के य-. vt. वोम-. vt. उद-. vt. वॆह-.

भ भर भरमाना भाँड़ा भाग भाला भालू भाषा िभंड िभगोना भी

n. िनह-. vt. पसी-क -. n. कु व ; n. खुंिड; n. गडोला. n. ईसा; n. प . n. गॊका. n. यॆ ज. n. गॊि ट. n. भडी. vt. पुह-2. attr. तेर;

attr. बी; clitic. आिय. भूख n. क . भूत n. वागाटी. भूनना vt. बॊ स-. भूलना vi. भूले-मा-; vt. म ं ग-. भेजना, िभजाना vt. रॊह-. भे ड़या n. गु ाल; n. तडजाल. भस n. हॆम . भोर n. पो द-पॆिसनाल, see: पो द. भ कना vi. मु च-.

Hindi - Gondi

177

मंगलसू ा

याद करना

म n. पोती. n. गुिड; n. मटं. मकर n. म गूर. मकान n. माडी; n. रोन. म खन n. व िड; n. ड ं ी1. मछली n. बॊ े; n. मलंज (मीन); n. मीन. मछुआ n. िड ल; n. भोयाल. मज़बूत adjl. म बूत. मतलब n. अत. मरना vi. सा-. मरोड़ना vi. वरी-; vt. बागी-क -. मशाल n. िव कू ड. मह वपूण adj. का , see: कां; adjl. खास. मह ना n. मिहना. माँ n. बॆये. माथा n. क पर. मारना vt. कतम-क -; vt. ज क-. िम ट n. तोडी. मंगलसू ा मं दर

मोती

adj. गोड. vi. बेटॆ-मा-; vt. कट-. vt. िम डी-क -. vt. कॆ ह-. n. िप माड, see: िपस-. n. मॊ . n. मु ी (1). vc. ित स, see: ितरी-; vi. ितरी-. n. कू र. n. गॊ डी. adj. क टन. vt. कॊरी-2. adj. सातोर, see: सा-. n. पॆ े. n. टेबल; n. बिच; n. मेज. n. ज ा. adj. टॊसूर; adj. डॊ बल; adj. दल; adj. रट. n. मोती.

याद करना

vi. हेतु-क -, see: हेतु.

िमठाई िमलना िमलाना मीचना मु मुख मु ठ मुड़ना मुरदा मुदा मुगा मु कल मूड़ ँ ना मृत मढक मेज़ मेला मोटा

य य प यह याद

178

corr. तेर. pron. वेर. n. या द.

Hindi - Gondi

र ववार

वष

र र ववार रसोइया रसोई र सी राई राजा रानी राह च पया ई

n. अ त वार. vc. अ वल येर, see: अट-. n. अ वल कोना, see: कोना. n. नोडे. n. ती या; n. मोवेर. n. राजाल. n. वेलाड. n. रीती. adj. कु सी. n. य. n. कापुस.

खा रगना रोकना रोज़ रोट रोना रोपना

n. प ला. vi. नॊ क-. vi. आग-; vt. आपूस-. adv. रोजी, see: रोज. n. गोची; n. सारी. vi. आड-. vt. उस-; vt. घुसी-क -.

ल लँगड़ा लँगड़ाना लगना लगाना लगाम लटकना ल ठा लड़क लड़ना लता लाज लात लादना

adj. ल डाल. vi. कू ट-. vi. वस-. vt. दॊह-; vt. लॆि ट-क - (1). n. लगं. vi. द ग- दग-आ-. n. जोताड; n. वासा. n. पेिड, see: पेडाल; n. मॊ ,ॆ see: मॊड. vc. तॆ स-. n. वेिल. n. मान. n. लात. vt. वॊ े-वाट-.

लाना लाल लाश िलए िलखना िलपटना लीक लोग लोहा लोहार लौटना

vt. अरी-वा-, see: अरी-सॊ द-; vt. तर-. adj. र गाल. n. सानल. ppnl. लािस; ppnl. सा ट. vt. लॆिह-क -. vt. गुंडी-क -. n. क र; n. गीतो. n. ज क. n. कि . n. खाित. vc. मलूस-, see: मल-; vi. मल-.

व वंशी वहा वधवा

n. पॊ वा. adv-ppn. अ ग. n. रांडे (1).

वनोद वष

Hindi - Gondi

n. मंद.े n. िवक.

179

शहद

वाद

श शहद शहर िशकायत

n. काडल-िनय, see: काडल. n. नगूर. n. िपरा द.

शु शु

करना

vt. सु -क -. n. मॊदोल.

स सँजोना सँवारना संदक़ ू संबध ं सघन स चा सड़क सतह र स र स ाईस स ानवे स ावन स ासी स ह सफ़ेद सब सरसठ सलाह ससुर साँड़ साँप साठ सात सान सामान सारा साल साहस

180

vt. मांिड-क -. vt. सि -क -. n. अरील; n. साती. n. सो ीक (सो रक). adj. झु जूर. adj. खराल. n. स र. num. स ेह र. num. स र. num. स ावीस. num. स यानॊव. num. स ेवान. num. स या सी. num. स ा. adj. द ाल. pron. सि द; pron. सि दर, see: सि द. num. स ेसाट. n. सॊसानी (2). n. मूरीयाल. n. क द. n. तरास; n. सेरी (तरास). num. साट. num. येडूग ं . n. ज . n. सामन. post. झडू न. n. साल. n. िह मात.

n. िचहॊ. n. कॊ ; n. िब ल. िसतारा n. सु कूं . िसर n. त ल. सींग n. कोर. सीखना, िसखाना vt. करी-. सीठ n. सी ी. सीढ़ n. के कू ड (सीिड). सीधा adv. न. सुद ं र; सुद ं रता adj. सोबाता, see: सोबा. सुअर n. प . सुनार n. सॊनाराल. सूघ ँ ना vt. वास येत-, see: वास. सूख adj. व ा, see: वत-. सूखना vc. िपडू स-, see: िपड-. सूजना vi. तोय-. सूरज n. पो द. सतालीस num. स ेचालीस. सतीस num. सडेतीस. सोचना vi. तडी-; vi. स च-क -. सोना vi. न म-; vi. मड-. सोलह num. सोला. कूल n. साड. तन n. दूदो. याह n. सािय. वाद n. स वाद. िसंह, शेर िस का

Hindi - Gondi

हँ सना

ह मत

ह हँ सना हँ िसया ह या हर साल हरा हराना हल

vt. कव-. n. सॆटेड. vt. मॊय-. advl. साली. advl. िहवाल. vt. बूड-आ स-. n. ना ङाल;

हाँ हाथ हाथी ह मत

n. सेर. int. हा (हे, हॊ). n. कॆ य. n. येनी. n. िधय.


Hindi - Gondi

181

1. The physical universe

1.1.3.4. Snow, ice

1. The physical universe 1.1. Sky

1.1.3. Weather

n. sky. Tel: ఆ ాశమ . Hin: अंबर.

బ

దడ ఙ-

1.1.1. Objects in the sky

vi. to be cold (of weather),

when the heat recedes.

1.1.1.1. Sun

1.1.3.1. Wind

ఉజ-మ - vi. to dawn. ద n. shade. Tel: డ. Hin: छाया. ా n. the time of sun rise. ప 2 n. dawn. Hin: भात. ప - vi. to dawn.

త మట

vi. to blow away.

వ

n. wind, air, spirit. Tel: ా .

ి

Hin: भोर.

ా

-ఆ-

ట

ఆవ n. new moon. అవ సు ట advl. on the day of the జం n. moon. Tel: చందుడ . Hin: चाँद. లం హ vi. the moon appeared. ల ం (ల ల ం ) n. moon. Tel: చందుడ Hin: चाँद.

ం

మ.

n. star. Tel: చుక ల ; న తం.

Hin: िसतारा.

.

ఘం. Hin: बादल.

n. rainbow.

Tel: ఇందధనుసు . Hin: इं

–धनुष.

n. rain drop.

ి

n. rain. Tel: వరమ ; Hin: बा

ి - ాల ం

new moon.

సుక

n. cloud. Tel:

కమ -పట

1.1.1.2. Moon

1.1.1.3. Star

vi. to fan.

1.1.3.3. Rain

vi. to set (sun), go away,

n. full moon. Tel: ప

cool someone or thing).

ట ా

డ. Hin: छाया.

disappear, run away. Tel: ం .

ప

vt. to fan air (for a fire, or to

1.1.3.2. Cloud

n. sunlight. Tel: ఎండ.

-

-

vi. to dawn.

n. shadow. Tel:

Hin: पवन.

ఝ

n. daybreak, sunrise.

-

Hin: बायाँ.

1.1.3.1.1. Blow air

n. sun. Tel: సూర డ . Hin: सूरज.

-

n. whirlwind, tornado.

ి మ ర

रश.

ాన.

n. the rainy season,

monsoon. Tel: వర ాలమ

.

n. rainwater.

n. dew. n. start of rainy season (in

June).

మ సూ n. monsoon. Tel: ర త పవనం. స n. umbrella. Tel: డ గ . Hin: छ ी. 1.1.3.4. Snow, ice

క -బం ా -బం Semantic Category Listing

n. hail stone. n. hail. Hin: ओला. 183


1.2.2.2. Rock

n. ditch, trench. Hin: ग ढा.

1.1.3.5. Storm

ధుం

n. storm. Tel: ా

1.1.3.6. Lightning, thunder

ాన.

గ -మ - vi. to thunder. Hin: गरज़ना. n. thunderbolt. Tel: ిడ గ . చు -మ చు adj. flashing. -

వ

ఖ

n. jungle, forest. Tel: అడ . Hin: जंगल.

ం

n. 1 • large forest.

place where the god 'jangubai' lives. 2•

vc. flash of light (as in

lightning, or glow worms). Tel: ర సుం . Hin: चमकना. n. lightning.

1.1.3.7. Flood

ఊస

1.2.1.6. Ecosystem

ర సుట.

Tel:

n. cave. Tel: గ హ. Hin: खोह.

భ య

n. flood. Tel: వరద. Hin: तूफ़ान.

ప

n. wilderness, barren area. Hin:

बयाबान.

1.2.2. Matter

ా

n. dark (black) soil - ideal

for growing cotton. Tel: నల మట.

1.2. World

1.2.2.1. Soil, dirt

1.2.1. Land

ఉ

n. ground. 1.2.1.1. Mountain

ఉ

n. mountain path, steep

గట ధ

n. hill. Tel:

downward slope.

ట

ండ. Hin: पहाड़.

n. mountain path, steep upward

ావ

n. mountain. Tel: గ ట. Hin: पहाड़;

पहाड़ .

n. plain, meadow, cleaned-up

place. Tel: టగ. Hin: खा. n. field. Tel:

1.2.1.4. Valley 1

n. valley. Tel: పలం. Hin: घाट .

1.2.1.5. Underground

క గ

n. well. Tel: బ

ొ ొ

184

n. mud (often used in pl.).

డ డూ డ ా ె ా

దుబ ప బ మ

Tel: బ

రద. Hin: क चड़.

n. dust. Tel: దుమ . Hin: धूल.

n. dust. Tel: దూ . Hin: धूल.

n. clump of earth (as in soil). n. dry earth, ground, clay, or

mud. Tel: మట. Hin: िम ट .

n. dust, dirt. Tel: దుమ . Hin: धूल. 2

adj. wet soil, almost muddy. n. fine particles. Tel: n. dirt on skin. Tel:

1.2.2.2. Rock

ేను. Hin: खेत.

n. valley. Hin: घाट .

ల

ా

slope.

1.2.1.3. Plain, plateau

పల

n. sand. Hin: बालू.

. Hin: कुआँ.

n. hole. Tel: రందమ . Hin: छे द.

ఙ ఖ

బం

n. pit. Tel: బ ంద. Hin: गत.

Semantic Category Listing

(

ల.

డ

).

n. big rock.

n. small stone. Tel:

Hin: पत ्थर.

గ ట-బం ా బం

ిం

న బండల

.

n. flint stone. n. large slab of stone

(typically used as a place for bathing or laundry, also used as part of a trap for rats).


ా-బం బం

1.3.4. Be in water

ీల

n. kind of rock (usually

white, sometimes black).

1.3.1.4. Spring, well

n. rock, stone. Tel: బండ.

జ

Hin: च

टान.

n. iron, steel, sword.

క -ట n. steel piece used with flint. క ా n. silver. Tel: ం . Hin: चाँद . జం - -ీ vi. to rust. ిత adj. brass. Tel: ఇత . Hin: पीतल. ీ n. lead.

1.2.2.4. Mineral

-

ా స ి -

ట

-

-

ర

-

. Hin: पानी.

క

ె

గం ా

ర

. Hin: पानी.

n. deep pool. n. deep pool in a stream.

1.3.1.3. River

vi. to run, drip. Hin: दौड़ना. vi. to sprinkle. Tel:

వచు ట.

నుక ల

.

vt. to pour out.

న ం -

vt. to make wet.

ప ప

vt. to wet. Hin: िभगोना.

-2 -

vi. to get wet, become wet, to be

soaked. vi. to get wet, be wet. Tel: తడ

1.3.3.1. Dry

n. river, large stream. Tel: Hin: नद .

ాగ

n. Ganges (stream in Utnur

Taluk), river. Tel: న

vt. to bale out.

1.3.3. Wet

n. boiled (cooked) water.

గ

vi. to leak profusely. Hin: चूना.

vi. to leak. Hin: चूना.

వ -

1.3. Water

Tel: మడ

vi. to splash.

transfer to a different container.

n. oil. Tel: నూ . Hin: तेल.

క ా ొహ

n. bubble.

vt. to scoop liquid in order to

1.2.2.6. Solid, liquid, gas

1.3.1. Bodies of water

vi. to spring up, gush out.

1.3.2.2. Pour

n. diamond.

n. water. Tel:

.

overflow. Hin: बहना.

n. pearl. Hin: मोती.

అట

spring, or stream). Tel: జలమ

vi. to flow, drown, wash away,

1.2.2.5. Jewel

1.2.2.8. Oil

.

1.3.2.1. Flow

n. salt. Tel: ఉప . Hin: नमक.

n. water. Tel:

ాగ

1.3.2. Movement of water

Tel: ఇనుమ . Hin: लोहा.

ా

న

n. underground water (like a

బ

1.2.2.3. Metal

క

n. brook, rivulet. Tel:

(గం

n. whirlpool. Tel: సు .

ా).

.

ఆట-మ -

చుట.

vi. to evaporate, to dry up

(river, etc). Tel: ఎం

వ -

vi. to dry up, be dry.

వడమ

.

1.3.4. Be in water

మ

-


vi. to tip over, be immersed. Hin: डु बाना.

185


1.5.1. Tree

1.3.6. Water quality

క

n. clean water. Tel:

ర

ీ ో

.

భ

న

ఘ

n. yesterday's water.

1.4. Living things

ఆవ

n. life. Hin: जीवन.

పంట పఙ ం

n. crop, harvest.

గమ

మ ా Tel: బ ర ( ెట ). ం (మ ా) n. curry-leaf tree. (మ ా) n. kind of tree, oleander.

1.5. Plant

(

n. flower. Tel: ప వ ల . Hin: फूल.

ట

n. weed. Tel: కల ప .

ెట

ఇ

(మ ా)

ెట

(

n. gul-mahua tree. Tel: ఇప

). Hin: पेड़.

of which are used for curing snake bite).

కయ (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. క ా (మ ా) n. kind of tree. క ం (మ ా) n. a variety of margosa the leaves and the bark of which are used in medicine. Tel: ప ( ట ె ).

(మ ా)

n. gourd-bearing tree.

Hin: पेड़.

(మ ా) (

n. plantain tree. Tel: అరట

ట ె

). Hin: पेड़.

ా (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. (మ ా) n. bhilwa tree. Tel: (

ెట

గ ంజ (మ ా) 186

n. behera tree. Hin: पेड़.

).

n. kind of tree. Tel: జ

n. a very tall palm tree

త మ (మ ా)

). Hin: पेड़.

ఉచూ ట n. date palm. Tel: ఖర రమ . ఉ ీ ా (మ ా) n. kind of tree (the roots

కమ

ెట

n. guava tree. Tel: జ మ

from which country liquor is extracted. Tel: ట ( ెట ).

1.5.1. Tree

(

).

(మ ా)

n. kind of creeper. Hin: लता. n. peepal tree. Tel: ా

ెట

(మ ా) ో ర ె (మ ా) (

Hin: खरपतवार.

ఆ (మ ా)

n. kind of tree. Hin: पेड़.

లట (మ ా) జ (మ ా)

). Hin: पेड़.

(

n. babul tree. Tel: త మ

ెట

). Hin: पेड़.

ెట

). Hin: पेड़.

త

(మ ా)

n. ebony tree. Tel: త

త

(మ ా)

n. sacred Tulsa tree.

(

Tel: త

ేక (మ ా)

(

ెట

). Hin: पेड़.

n. teak tree. Tel: టక ( ెట ).

Hin: पेड़.

య (మ ా) Tel:

n. glomerous fig tree. (

ెట

). Hin: पेड़.

దూ (మ ా) n. silk-cotton tree, ోబ (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. (మ ా) n. coconut tree. Tel: బ (

ెట

(మ ా) (

ెట

).

n. kind of tree. Tel: ఉ ి ). Hin: पेड़.

ా (మ ా) n. fig tree. Hin: पेड़. ాల ం (మ ా) n. ray tree. Tel: ల డ (

ెట

ీం (మ ా)

n. kind of tree. Hin: पेड़. Semantic Category Listing

). Hin: पेड़.

n. kind of tree.


ప

(మ ా)

Tel: బ

(మ ా) (

ెట

1.5.1. Tree

లం

n. papaya tree.

ా

ెట

(

). Hin: पेड़.

ెట

).

బ బర

ెట

). Hin: पेड़.

(

(

మ (మ ా)

n. saj tree. Tel: మ

ెట

(

Hin: पेड़.

మ

(

ెట

దుగ

మ ల (మ ా)

ెట

(

Tel:

). Hin: पेड़.

(

). Hin: पेड़.

habitually rest on a journey. Tel: ాం ( ెట ). Hin: पेड़.

(

ెట

).

Tel: అల

డ

(

ెట

ి ఫలం ( ెట

).

ెట

). Hin: पेड़.

country liquor is make. Tel: ఈత ( ెట ). Hin: पेड़.

ంబ (మ ా)

tree. Tel: మ

సూ (మ ా)

n. kind of lemon

(

ెట

).

n. churni tree, oblique-

leaved jujube. Hin: पेड़.

ర

మ

ం (మ ా) n. ‘neem' tree. Tel: ప ( ెట ల ం (మ ా) n. 'jamun' tree.

n. custard apple tree.

ి (మ ా) n. date palm. ీం (మ ా) n. kind of tree from which సు

n. tree under which people

n. lemon tree. Tel:

n. kind of tree much used

త ి (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. త ి (మ ా) n. tamarind tree. Tel: ంత

n. Indian horse-radish

ంబ (మ ా)

n. kind of tree especially

ితప (మ ా)

).

tree.

(మ ా)

).

ట

for firewood. Hin: पेड़.

(మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. (మ ా) n. flame of the forest tree. Tel:

n. chickoo tree. Tel: స

ావ (మ ా)

మ ా n. tree. Tel: ెట . Hin: पेड़. మ (మ ా) n. Bengal quince, 'bel' tree. Tel: మ డ

.

used during marriage ceremony. Hin: पेड़.

). Hin: पेड़.

ెట

(

ెట

ాల (మ ా)

మం (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. మ ా (మ ా) n. mango tree. Tel: మ

జ ెట

స ట (మ ా)

). Hin: पेड़.

ెట

. Hin: पेड़.

Tel:

).

ా

.

(మ ా) n. silk-cotton tree. సం (మ ా) n. kind of citrus tree.

(మ ా) n. ash tree. Hin: पेड़. (మ ా) n. the banyan tree. Tel:

eugenia jambolana.

ెట

బ బ (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. (మ ా) n. lemon tree. Tel: మ (

n. kind of tree similar to

వ (మ ా) n. banyan tree. Tel: మ ెట (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. (మ ా) n. kind of tree. Tel: ర

n. kind of tree. Tel: ప

ల ా (మ ా) n. kind of tree. Hin: पेड़. బ బ (మ ా) n. babul tree. Tel: దం ే (

(మ ా)

).

(మ ా)

without aerial roots.

ా (మ ా)

). Hin: पेड़.


n. kind of banyan tree

Tel:

n. chironji tree.

ెట

. Hin: पेड़.

187


ర

1.5.3. Grass, herb, vines

(మ ా)

n. gul-mahua tree.

(మ ా)

n. kind of tree (fruit

(మ ా)

n. kind of tree. Tel:

Tel: ఇప (

ెట

బ

). Hin: पेड़.

ంత.

ా

ీమ

Hin: जौ.

జ ట n. kind of bean. Tel: అనుమ ల . జ n. grass. Tel: గ . Hin: घास. జం ప ఙ n. kind of flower. Tel: బం

n. cotton. Tel: ప . Hin: ई. n. a thorn bush.

Tel: బ మ

n. shrub.

ిర

ం

జమ డ

పవ ల

. Hin: गोख .

1.5.3. Grass, herb, vines

ం

which scented oil is extracted.

.

అంబ n. rosella. ఆల n. potato. Tel: ఆల గడ. Hin: आलू. ఉ n. onion. Tel: ఉ గడ. ఊ ంే ే n. sugar cane. Hin: ईक. క -జ n. kind of grass used for

ె

(జ )

ప ా

n. watermelon. Tel: కర

n. cucumber. Tel: Hin: खीरा.

జ.

ోస ాయ.

ా (-జ ) n. kind of grass. Hin: घास. క ం (-జ ) n. kind of grass. Hin: घास. క బ n. cucumber. Tel: ోస ాయ. Hin: खीरा.

n. thistle. Tel: మ ల

ద.

Hin: ऊँटकटारा.

n. bean. Tel:

క డ

.

ా ా (జ ) n. a kind of grass. ల n. corn of paddy. n. wheat (pl.).

188

n. kind of grass, the root of

which is a fragrant bulb. n. kind of gourd used for

making dishes, spoons, bottles, musical instruments. ర ాయ. Tel:

n. rice (pl.). Tel: Hin: चावल.

brooms.

కర ా

.

జ న n. millet. Tel: జ న ల . Hin: जोवार. ా (-జ ) n. kind of grass from

n. castor plant. n. cow-itch plant. Tel: దూల

n. kind of grass.

చు ా (-జ ) n. kind of grass. Hin: घास. జ n. barley (pl.). Tel: బ .

1.5.2. Bush, shrub

ాప

(-జ ) Hin: घास.

used for making black dye). Tel: కర ా య. Hin: पेड़.

ర

n. generic word for cabbage.

బ ల ే ం

యమ

.

n. small wild gourd. n. ladies-finger vegetable

(okra). Tel: బం

ాయ. Hin: िभंड .

బ n. tomato. Tel: టమ ట. మ ం n. maize. Tel: మక ల . మల (-జ ) n. kind of grass. Hin: घास. మ (-జ ) n. kind of grass. Hin: घास.

ా లసూ దూ


n. bamboo (thin variety). Tel:

దుర కంక. Hin: बंबू.

n. garlic. Tel: ఎల ాయ.

n. bamboo (thick variety). Tel:

దుర

. Hin: बंबू.


సమ ిర

1.5.6. Growth of plants

n. coriander. Tel:

(-జ )

ట

.

n. kind of grass.

Hin: घास.

(-జ )

n. kind of grass. Hin: घास.

n. stone of fruit (used primarily

for mangoes).

ేం ే

n. stalk.

చర మ

1.5.4. Moss, fungus, algae

గ జ ీ

n. mushroom. Tel:

దుమల

.

n. kind of green slime in water

దూ

used for fire making with 'cakmak'. n. log.

1.5.5. Parts of a plant

ఆ క

n. leaf. Tel: ఆక . Hin: प ा.

క య ాం ా 1 ా క ా ఖ ట

n. bud of flower.

ఖం గ ాబ ె ఝ ా ల2 ట ట

. Hin: खाल.

ా ా1 ాల ీ ే

n. dried stalks of millet, etc

used as fodder. Tel:

మ

ప

.

.

n. aerial root of a banyan tree. n. tender leaf. Tel: ఆక .

n. straw, fodder, hay.

n. seed, stone of fruit (other

than mango). Tel: ంజ.

n. dried stalk (waste).

n. skin of fruit, fish, husk.

n. shell of a mahua flower. n. dried stalk (used as a broom,

మ

or for firewood). n. branch of a tree. Tel:

ట

Tel:

n. chaff.

.

n. bud of flower.

ో ా

n. shoot of a seed.

మ

n. the hard interior of a stick or

tree trunk. n. cane stick. Hin: छड़ . n. bloom, blossom. n. the flower that stands at the

top of the maize plant.

.

n. bark for rope making.

ా

ే

జ ా ీట ీ 1

n. 1 • eggshell.

(

)

n. a creeper that is

used in curing snake bite. n. seed. Tel:

n. root. Tel:

ర

. Hin: जड़.

n. head of corn, jowar, etc. Tel: కం .

n. point where stem joins fruit.

1.5.6. Growth of plants


. Hin: बीज.

n. shell of chironji.

ఇర ాయ -

తనమ

n. thorn. Tel: మ ల . Hin: काँट.

shell of crab. 3 • stone of fruit.

2•

క

n. stalk. Tel:

.

sections of bamboo.

.

దు; కట.

n. tree trunk. Tel:

n. knot in wood, joint between

Tel:

;

n. wool off fruit of 'savri' tree

or on stone, moss.

n. twig. Tel:

ల

n. skin, hide, bark. Tel:

n. flowers of the gul-mahua tree

(nm.pl.). Tel: ఇప ప ల

.

n. unripe fruit. Tel: ాయ.

vt. to sprout, bud green.

189


ే

1.6.1.1.3. Hoofed animals

n. immature, young fruit, fruit vi. to collapse, wither, fall.

Hin: ढहना.

డ

ా

n. 1 • partially ripe fruit.

Tel: ఇప

పవ . 2 • mahua flowers that have just fallen down from the 'hiruk' tree.

ం - vi. to take root. పం - vi. to ripen. పం n. ripe fruit. -2 vi. to flower. Tel: ప సుం ా

బ 1 బ ాం ా -

బ ా మగ

.

n. sapling, young tree. Hin: पेड़. vi. to grow. vi. to sprout, become abundant. vi. to spread out (plants, etc.), to

stretch something. vi. to fruit. Tel: ాయడం. n. animal. Tel: జంత వ ల .

Tel: జంత

వల

n. animals (pl.).

ా

1.6.1.1. Mammal

ే

n. bat (nocturnam mouselike

mammal). Tel: గ

1.6.1.1.1. Primate

లమ

n. jungle cat (panther?).

Hin: बंदर.

n. black-faced monkey.

ड़या.

ింహం. Hin: िसंह, शेर.

n. lion. Tel:

n. cheetah, leopard. n. tiger. Tel: ప n. wolf. Tel:

. Hin: बाघ. . Hin: भे

ేల

ड़या.

n. dog. Tel: క క . Hin: कु ा. n. young tiger. Tel: n. tiger. Tel: ప

ర తప

.

. Hin: बाघ.

n. mongoose. Tel: మ ం స.

n. bear. Tel: భల కమ ;

ఎల గ బంట. Hin: भालू. n. cat. Tel:

ి

.

n. panther. n. camel. Tel: ఒంట. Hin: ऊँट.

n. deer. Tel: కృష

ంక.

n. wild horse. Tel: దు ి .

n. 1 • horse. Tel: గ రమ . Hin: घोड़ा.

horizontal horse-shaped beam which sits atop a marriage pole. 3 • minature earthenware horse used for worship. 2•

n. donkey. Tel: ా ద. Hin: गधा;

गदह .

n. horseshoe. .

. Hin: भे

ేల

n. wolf. Tel:

n. deer (gazelle?). Tel:

.

n. red-faced monkey. Tel:

గ మ ం

ఉట క డమ ఖ 1

. Hin: जंत.ु

1.6.1. Types of animals

n. fox. Tel: నక .

1.6.1.1.3. Hoofed animals

n. animals, living things.

ో ా సూ

కస

ర ం

n. fruit of maize.

1.6. Animal

ా

ఖ గ ా హ త డ ా త ెంజ బ

Hin: फूलना.

190

ల

just formed after blossom.

ఝ -ే మ -

జ

1.6.1.1.2. Carnivore

ంక.

n. kind of deer or antelope.

ప

ియ

n. kind of monkey. Hin: बंदर.


n. pig. Tel: పం . Hin: सुअर.

n. calf of cow. Tel: ల గ; దూడ.


ియ ం - ా

ల ;బ ల

n. male goat. Tel: Hin: बकरा.

n. wild sheep. Tel:

మ మ

ా

ట - ిట

n. cattle (pl.).

Tel: ఆవ

బక

1.6.1.2. Bird

n. deer. Tel: దు ి .

కల

;

.

క త

n. hen, fowl. Tel:

గం గబ

.

ంక.

n. cow. Tel: ఆవ . Hin: गाय. n. ram.

n. elephant. Tel: ఏనుగ . Hin: हाथी.

n. buffalo. Tel: బ . Hin: भस. n. goat. Tel:

1.6.1.1.4. Rodent

ఘ

ీ ా

క. Hin: बकर .

క

.

n. kite (bird). Tel: గద.

n. owl. Tel: గ డగ బ .

n. rooster. Tel:

పం

. Hin: मुगा.

ా ( ిట) n. common bird. జ ా ( ిట) n. kind of bird. Hin: प ी. ట ( ిట) n. Indian roller bird. Tel:

ాల ిట.

టట ( ట ి ) n. crane bird. ట ా ా ే ( ిట) n. wood-pecker. Tel: వడ

n. bandicoot, large rat. Tel: పం

ిచు క.

n. sparrow. Tel:

ిట.

ె గ n. parrot. Tel: ామ ల క. ోక ం n. vulture. Tel: ాబందూ. Hin: िग ే n. eagle, hawk. Tel: ేగ ిట. ా ా ( ిట) n. rock pigeon, homing

.

n. mouse.

n. rat. Tel: ఎల క. Hin: चुआ. n. squirrel. Tel: ఉడ త.

సు -ప n. porcupine. Tel: ఏదుపం సూ n. small mouse. Tel: టల క.

. Hin: कबूतर.

pigeon. Tel: ావ రమ

1.6.1.1.6. Anteater, aardvark

ిట n. bird. Tel: ప . Hin: प ी. ిట-ప ా n. the birds (generic term

ఉర ం

ి

.

meaning all the birds).

n. scaly pangolin, iguana, ant-

eater.

1.6.1.2. Bird

ी.

క ాం n. kind of partridge. క ా ( ట ి ) n. kind of bird. Tel: కమ ల (

క ాక కక

ిట).

( ిట)

n. kind of bird. Tel: ప

Hin: प

ी.

n. crow. Tel: ా . Hin: कौवा.

క

Tel:

( ిట)

మర ా

ర

n. Indian cuckoo. .

( ిట)

Tel:

n. koyal (kind of bird).

ల.

ప ా ( ిట) n. bronze-winged dove. ప ా - ే ( ిట) n. pigeon hawk. న n. kind of pigeon that lives in

ఊ n. quail. Tel: ప డ ిట. ఊ ీ( ట ి ) n. kind of bird. Tel: నల ట ి . Hin: प

.

.

the forest. Hin: कबूतर.

మ

n. peacock. Tel:

టఙ

ా ాయ

ా ా సు -


( ిట)

మ

.

n. stork. Tel:

n. parrot. Tel:

ల క.

ంగ.

n. vulture. Tel: ాబందూ.

Hin: िग .

n. parrot. Tel: ామ

ల క.

n. kind of jungle fowl.

191


హ

ే ( ిట)

1.6.1.5. Fish

ంక.

n. kind of bird. Tel:

Hin: प

ी.

1.6.1.3.3. Turtle

ా

1.6.1.3. Reptile 1.6.1.3.1. Snake

కటయ త ా దు

(త ా )

n. kind of snake with

stripes over the body.

.

n. cobra snake.

గ

ామ

. Hin: नाग.

n. python. Tel: Hin: अजगर.

(త ా )

1.6.1.3.2. Lizard

ామ

ొ

ొ

ేప).

)

. Hin: साँप.

n. house lizard (usually

)

(usually found outdoors, under stones, logs etc.).

n. kind of fish.

Hin: मछली.

ం (మ

)

మ

n. kind of small

n. kind of small fish (pl.).

Tel: నల

మలం (

)

ర

ేపల

ే(

n. chameleon.

. Hin: मछली.

) (

మ ర


.

n. kind of fish. Tel:

n. fish. Tel:

ర

ేప.

fish (sg.). Tel: నల ేప.

.

n. snake-like lizard

n. a kind of fish that has a


మ

ండ.

డ పరక.

razor-like like back. Tel: ేప.

బట

found within houses). Tel: బ

) n. kind of fish. Tel: జల . ) n. kind of fish. Tel: ఆల గ

Tel: బ

(

eater. n. lizard. Tel:

(

(

డ ల వ.

n. scaly pangolin, iguana, ant-

ోం

192

త

( (

.

n. kind of snake.

Tel: జ

త ా

n. two headed snake.

ండ తలల ామ

n. frog. Tel: కప . Hin: मढक.

ట ( ) n. kind of fish. Tel: జల . జ ే n. fresh-water shrimp. Tel: య . ట ీ ( ) n. kind of fish (flat).

that lives in trees. Tel: ెడ గ ామ .

Tel:

.

n. kind of small brown toad.

కట క

(త ా ) n. water-snake. మర ండ (త ా ) n. kind of snake

క దూ

Hin: मकर.

స

.

1.6.1.5. Fish

n. kind of snake with

మ ల ం (త ా )

.

ంబల

n. crocodile. Tel:

న -ప

spots on its body.

ొ

1.6.1.3.4. Crocodile

న శ రమ గల షప త న ామ

ప ా (త ా )

ఉర ం

n. tortoise. Tel:

1.6.1.4. Amphibian

Tel:

మ సూ

n. tortoise.

n. kind of snake.

Tel:

-త ా

ల

మగ

n. snake. Tel: ామ . Hin: साँप.

ంబల

n. tortoise. Tel:

.

ేప

ేప. Hin: मछली.

n. kind of fish. Tel: సన .

)

n. a kind of fish. Tel:

ేప


ా

ీట (

)

ార


ేప.

1.6.1.7. Insect

ఈసు ఉడూం

1.6.2. Parts of an animal

డ

Tel:

n. flying ant. Tel: ఉసుల .

n. a white, large, tick found

పం

mainly on cattle.

ర ం

n. grasshopper. n. a small black tick found on

cattle, particularly buffaloes. n. kind of centipede (reddish

brown in colour and usually found in big groups, rarely alone). Tel: ప ర గ .

n. bug.

ప

n. louse (lice).

n. mosquito. Tel:

ోమ .

n. insect, worm. Tel: ప ర గ . Hin: क

n. fly. Tel: ఈగ.

n. nit (white louse). n. butterfly. Tel: Hin: िततली.

ండ ల క.

n. kind of insect that bites and

spoils clothes.

ా

n. spider. Tel: ాల ప ర గ .

1.6.1.9. Small animals

ండ బ డూ ం n. water snail. ఖ n. crab. Tel: ఎం ాయ. ర n. a blackish centipede. Tel: జ నడ ం n. earthworm. Tel: ాన ామ . ( ర ) n. leech. బ డూ ం n. snail. ల n. rabbit, hare. Tel: క ం ేల .

.

1.6.2. Parts of an animal

.

n. kind of fly (wasp, or hornet).

న నుల ప

.

1.6.1.8. Spider

క క ం ే

n. big jungle fly.

క

बच ्छू.

. Hin:

scorpion. Tel: ఎరట ేల

ీ 2 సు ా

n. hornet.

ఙ ా n. bumble bee. ా 2 n. cricket insect. ా n. kind of insect. Tel: చు ా

ేల

.

n. a reddish coloured

ీ

wingless insect found in houses feeding on book bindings and starched clothing.

ప

నుగ ర ప ర గ

n. scorpion. Tel:

ఉ n. white ant. క - ి n. large green fly. కటనూ ి n. woodworm. ా - ె n. black ant. Tel: నల మ. ా n. small louse. ట n. cockroach. ర n. silverfish, Silver-grey

క 2 ఖ 3 చూ

ే n. ant. Tel: మ. మ ంజ -ప n. glow worm.

n. animal's thigh. n. hoof. n. hump. n. cock's comb. n. horn. Tel:

మ ల

. Hin: सींग.

ి

n. slough of snake, the skin that

ం

n. claw, nail. Tel:

ड़ा.

is cast off. n. tail. Tel:

ర

.

క. Hin: पूँछ.

n. skin, hide, bark. Tel:

చర మ Semantic Category Listing

. Hin: खाल.

ల

;

193


ప

1

1.6.7. Male and female animals

n. tooth, tusk, fang. Tel: దం

ల

Hin: दाँत.

n. skin of fruit, fish, husk. Tel:

ంజ

ట

n. udder.

లత

ల క. Hin: जीभ.

ొహ

1.6.2.1. Parts of a bird

n. beak, mouth. Tel:

బ బ ా మ ం

ర

.

n. rear, or tail of bird. n. feather. Tel: ఈక;

మమ

.

n. wing. Tel: క . Hin: पंख.

n. egg (sg.). Tel: గ డ . Hin: अंडा.

1.6.2.2. Parts of a reptile

ఫ ే

n. hood of cobra.

ట

n. 1 • eggshell.

shell of crab. 3 • stone of fruit. 2•

1.6.3. Animal life cycle

n. young of animal. Tel: n. young one of animal. Tel:

1.6.3.1. Egg

ా ట ొ -

ిల.

vt. to hatch. n. 1 • eggshell.

shell of crab. 3 • stone of fruit. vt. to lay (eggs), put down,

apply.

. Hin: लात.

n. 1 • water mixed with chaff,

etc given to animals for drinking. 2 • a wooden tub for holding water given to animals. 3 • food scraps fed to cattle. vt. to feed. Hin: खला. vi. to graze. Hin: चरना. vt. to cause to graze. Hin: चरना. vi. to chew cud; ruminate.

క - vi. to crow. గ -మ - vi. to growl. Hin: गुराना. డ -మ - vi. to roar. Hin: दहाड़ना. - vi. to bellow. Hin: रँ भाना. ం - vi. to hum, buzz. Tel: శబమ

1.6.4.1. Animal movement

ం

. Hin: उड़ना.

.

Hin: गुनगुनाना.

1.6.5. Animal homes

n. nest. Tel: ప గ డ . Hin: घ सला. n. anthill. Tel: ామ

ట.

n. hole (nest) in a tree used by a

wood-pecker or owl.

క ా

n. flock of birds. Tel:

గ ంప

. Hin: प

ిటల

ीय का झुंड.

1.6.7. Male and female animals

ాట 1 n. sting of the bee. - vt. to gnaw, bite. - ా- vi. to lie in coils (snake, rope).

194

ెబ

1.6.6. Animal group

2•

vi. to fly. Tel: ఎ

హ -

గ ప బల

డ ిల.

1.6.4. Animal actions

ప -

n. a kick. Tel: ాల

1.6.4.3. Animal sounds

1.6.2.5. Parts of small animals

ిల

vi. to swim (animals).

1.6.4.2. Animal eating

.

n. tongue. Tel:

-మ -

.

క ా ా -

n. bull calf. Tel: కంక. n. wild boar. Tel:

మ ల

n. young fowl, chicken. Tel:

ిల.

- ం n. pullet, young hen. ంద n. bull. Tel: ఎదు. Hin: साँड़.


.

2. Person

డ ా డ ే

2.1. Types of people

బక

n. male samba. Tel: దు ి . n. young of a buffalo. Tel: బ

బక

sheep (f.). Tel:

బక

n. male goat. Tel:

క ిల.

Hin: बकरा.

క త

n. male young of goat or

క త

sheep. Tel:

డూం

.

తల n. young hen, pullet. పడ n. cow calf, heifer. Tel: ఆడ దూడ. ాట ం n. young of a goat or a

ిల

(

ిల).

n. a bull dedicated to the

temple to be worshipped. n. ram.

వ ా హయ

n. male buffalo (m.). n. female buffalo.

.

2. Person 2.1. Types of people

n. boy, son. Tel:

అ ాట n. man from there. ఆంగ ాహ n. lazy man. ఆ ా ా n. lazy man. ాం n. boy. Tel: బ ల డ ; క మ ర డ

Hin: बालक.

క ట క ట ా

ిల ాడ

n. girl. Tel: క త ర ; బ

;

. Hin: बालक.

n. lame woman. Tel: క ంట.

గ చుబ

n. an abusive word for a bad

మ

adj. wild man, savage,

thug, terror. Hin: जंगली.

n. dwarf. Tel: గ

-చుబ

ాడ

న

డ

habitually goes from one house to the next gossiping. n. people (pl.). Tel: పజల .

జ

n. caste, kind, sort. Tel: క లమ .

Hin: लोग.

Hin: जाित.

n. good-for-nothing person.

n. newborn boy.

ఆడ ాప. Hin: लड़क.

లం ల ా

.ి Hin: आदमी.

గ ాప. Hin: बालक.

న

n. newborn girl. Tel:

.

n. a person who

n. man. Tel: మ

Tel:

ె

person.

జ

డండూ ట ట

బ

.

క.

Hin: लड़क.

n. lame man, disabled, cripple.

1

డ క ;బ ల డ

న

n. idle person, lazy. n. man or boy (used with

contempt).

- ఙ

n. 1 • a man who is

- ఙ

n. 1 • a man who is

always with the ladies. 2 • a man with a female complexion.

n. villager (nm.). n. villager (m.).

always with the ladies. 2 • a man with a female complexion. n. guest (f.).


195

2. Person

2.2.3. Arm, leg

n. woman. Tel:

ీ. Hin: औरत.

ంజ ే

ల - య n. young girls. ండూ n. a person who performs 2.2. Body

ి

human sacrifices. Tel: నరహంతక ల .

2.2.1. Head

క n. eye. Tel: కను . Hin: आँख. క - ం n. eyebrow. Tel: కను బ మ కప n. forehead. Tel: నుదుర . ె

n. cheek. Tel:

గ ా ా గడఙ గబ ట ీ

n. buttock. Tel:

ెం

దూ ో న

n. eyeball. Tel: కను గ బ.

ంత క;

n. adam's apple. Tel:

కంఠమణ.

ీ

n. lobe of the ear. Tel: గ బ .

డ. Hin: गरदन.

n. dried rheum of eye, dry nose

mucus, dry secretion. Tel: కంట ల.

ం - ా-

గమ

. Hin: ठु

ड.

vi. the tonsils (pl.) have

come.

n. jaw. Tel: దంతమ .

ప ా

1

n. tooth, tusk, fang. Tel: దం Hin: दाँत.

1

ం

196

n. uvula. Tel: అ

హ

n. eyelash. Tel: కను

ం

n. face. Tel:

n. spine.

ఖం. Hin: मुख.

.

ిర.

n. anus. Tel: గ ద. Hin: गुदा.

n. back, trunk. Tel: శ ర

గమ

నుక

. Hin: पीठ.

ల

n. breast of woman. Hin: स ्तन. n. waist, barrel (of gun). Tel: నడ

మ

. Hin: कमर.

Tel: గర

మ

.

ట ం

n. stomach. Tel: కడ ప .

n. anus. Tel: గ ద. Hin: गुदा. n. lungs.

బం భ ా

n. nipple. Tel:

ా సు ట

n. chest. Tel:

n. rib cage.

మ

.

n. navel, bellybutton. Tel: బ డ . . Hin: संदक़ ू .

n. nipple. n. shoulder. Tel: భ జమ . Hin: कंधा.

2.2.3. Arm, leg

.

ల

n. joint (of limb). n. hand. Tel: ఖరమ ;

Hin: हाथ.

.

;

n. pregnant stomach, (womb?).

.

ప

Hin: संदक़ ू .

మ

n. lower abdomen.

n. nape (back of the neck).

n. chin. Tel: గద

n. gum, socket of a tooth.

క ల .

ెంప. Hin: गाल.

n. head. Tel: తల. Hin: िसर.

తల

. Hin: अधर.

ద

n. chest. Tel:

; కరమ . Hin: कान.

n. throat. Tel:

n. lip. Tel:

అ

Hin: माथा.

n. ear. Tel:

n. neck. Hin: कंठ.

ల క. Hin: जीभ.

2.2.2. Torso

n. body. Tel: శ రమ . Hin: तन.

ం ో

ా

n. tongue. Tel:

బట

n. nose. Tel: మ క . Hin: नाक. Semantic Category Listing

n. finger. Tel:

ల

ేత

.

. Hin: उँ गली.

2. Person

2.2.8. Internal organs

2.2.3.1. Arm

అసూ n. palm of hand. క n. armpit. Tel: చంక. ో n. receptacle made by joining both hands.

టం త దం మంగ మట

n. elbow, kneecap. Tel: మ

ంజ

మ ద బట

finger.

2.2.4. Skin

క ర ం n. spot on skin. ట ా n. spot, blot. Tel: చుక

.

2.2.5. Hair

n. arm. Tel: ఆయ ధం.

ట

n. wrist.

ి . Hin: मु ठ. 2 • short handle (of implement, weapon, whip etc.) that can by gripped by the fist.

అసూ - ా n. sole of foot. Hin: एक मा . ా n. leg. Tel: ాళ . Hin: टाँग. ట బ క n. ankle. Tel: ల బ క . ట n. ankle. Tel: లమండ. Hin: टखना. ట ం ా n. knee. Tel: ాల ; ా -

ట. 2 • the tuft of hair remaining after a head has been shaved.

Tel:

ట

n. fontanelle, the soft or weak

spot on a child's head. Tel: త ాలమ . adj. furry, covered with hair.

adj. bald. Tel: బటతలగల.

n. whisker, fin (of fish). Tel:

ప

.

n. bone. Tel: బ క . Hin: अस ्िथ. n. backbone. Tel:

1

నుక

గమ

.

n. muscle. Tel: కండరమ .

2.2.8. Internal organs

n. little finger.

బట

ాల

n. pubic hair (pl.). Tel: ఆత ల .

2.2.7. Flesh

n. little finger.

ర

.

n. moustache. Tel:

బక ి

2.2.3.3. Finger, toe

n. claw, nail. Tel:

సమ

2.2.6. Bone, joint

n. thigh, lap. Hin: जाँघ.

.

n. index finger (lit. the

finger that shows).

ా బట

బ ా బ

టం

n. calf (of leg).

ం హ

n. beard. Tel: గడమ .

. Hin: घुटना.

ా n. heel. Hin: एड़ . త - ా n. sole of feet. ఫ ాయ n. thigh. Hin: जाँघ.

. Hin: बाल.

n. 1 • frayed end of a rope.

n. 1 • fist. Tel:

-బ ట వ

ంట కల

n. hair. Tel:

2.2.3.2. Leg

మం

.

n. birthmark(?), mole.

n. palm of hand.

ల

n. ring finger, second

n. thumb. Hin: अँगूठा.

క n. spleen. ంజ n. intestine. గ ండూ ాయ n. internal organ. త n. liver. Tel: ారమ . దూ n. insides, entrails. Tel: గ . ం దూ n. bowels. Tel: ఎరట గ


.

197

2. Person

దూ ీ ా

2.3.7. Functions of the stomach

n. brain. Tel:

దడ

. Hin:

दमाग़.

2.3.4. Functions of the mouth

n. vein. Tel: నరమ .

2.2.8.1. Male organs

చూ హండం

n. penis. n. testicles. Tel: న మ

ండ

ల

.

ంద

2.2.8.2. Female organs

ీ

n. pregnant stomach, (womb?).

ప

ే

Tel: గర

మ

.

క - vt. to hold between teeth. క - vt. to bite, sting. ా- - vi. to cough. Tel: దగ . Hin: खाँसना. త - vi. to sneeze. Hin: छ ंकना. - vt. to lick. Hin: चाटना. ప ా - - to bite off with the teeth.

బ -

n. vagina. Tel: ప క .

2.3. Body functions

- - vt. to tickle. Hin: गुदगुदाना. గ n. tickle. గ - - vt. to tickle. - vi. to stretch. Hin: तानना. - - vt. to stretch oneself. - - vi. to hiccup. Tel: ఎ ళ . వయ n. yawn. Tel: ఆవ ంచు. ిర ం n. 'pins and needles', numbness, క గ గ

tingling, prickling.

ం వయ

vt. to kiss, nuzzle. Tel: మ దు.

Hin: चूमना.

Hin: िनगलना.

- -ీ

vi. to yawn.

2.3.4.1. Spit, saliva

ఉ -

vt. to spit something out (like

ఉ ఊ జ

vi. to spit. Hin: थूकना.

seeds from fruit etc.), let fall from mouth. Hin: थूकना. n. spittle. Tel: ఉ n. saliva. Tel:

. Hin: थूक.

ల

2.3.1. Functions of the eye

2.3.5. Functions of the heart

2.3.1.1. Weep

ధ ే -మ -

ఆ ా ే

vi. to cry, weep. Tel: ఏడ ట.

2.3.2. Functions of the ear

-క

ళ

n. earwax. Tel:

2.3.3. Functions of the nose

త

. Hin: आँसू.

ె ల

198

vi. to beat (heart).

n. blood. Tel: రకమ . Hin: ख़ून.

2.3.6. Breathe, breath

మ -

.

vi. to breathe, pant. vi. to snore.

2.3.7. Functions of the stomach

క కర మ

ఈ - vt. to blow nose. ట n. mucus crust in nose. మ - vt. to sniff, nuzzle, inhale. సగ n. sneeze. Tel: త మ . ీ - - vi. to sniffle. n. mucus of the nose. Tel:

.

2.3.5.1. Bleed, blood

Hin: रोना.

n. tear. Tel: క

ంగ ట.

vt. to swallow. Tel:

.


vi. to vomit. n. hunger. Tel: ఆక . Hin: भूख.

ా - -ీ

vi. to be bloated due to

indigestion. vi. to be digested.

2. Person

2.5.4. Weak

2.3.7.1. Defecate, feces

స ం

n. manure. Hin: खाद.

ఖ ి ీం -

vi. to break wind, to fart. vi. to defecate. Tel: మర గ

ొడ

Hin: पाख़ाना.

vi. to go to toilet (lit.

'field').

2.3.8. Urinate, urine

ఉ ఊ ాట

vt. to urinate. n. urine. Tel: మ తమ ; ఉచ . n. urine. Tel: ఉచ .

2.3.9. Sweat

ఉ n. sweat. Tel: ెమట. Hin: पसीना. ఉ -మ - vi. to sweat. Hin: पसीना. 2.4. The senses 2.4.1. See

నదూ

Hin:

Hin: दे कना.

vi. to glance. Hin: झाँकना.

2.4.1.2. Something used to see

ఆ ా

n. mirror. Tel: అదమ . Hin: दपण.

2.4.2. Hear

ం -

vt. to hear. Tel:

2.4.2.1. Sound

గ బల

లం

2.4.3. Taste

య

vi. to be bitter in taste. adj. bitter. Tel:

क ठा; कड़वाहट.

ేదు. Hin: कटु ;

నూం - vi. to taste sweet. స ా n. taste. Tel: ర . Hin: स ्वाद.

2.4.4. Smell

ఘ ా ా

n. smell. Tel: n. smell. Tel:

-

ాసన. Hin: गंध. ాసన. Hin: गंध.

vt. to smell. Hin: सूँघना.

2.4.5. Sense of touch

ఆ -మ -2

vi. to become numb from

ను.

vt. to resound.

vi. to sound.

ాజ- ాజ ే

tingling, prickling.

2.5.1. Tired

అ - vi. to be tired. Hin: थकना. కట -ే మ - vi. be exhausted, tired. ఝ -మ - vi. to become very tired, exhausted.

-మ -

.

advl. with much noise.

vi. to be wearied (as in old

persons).

ట- ె -మ - vi. to be tired out. హట-మ - vi. to become tired. Tel: అ 2.5.2. Rest

n. tone, voice. Tel: కంఠమ ;

ాగమ

n. 'pins and needles', numbness,

2.5. Body condition

ట

n. children's noise, racket.

- ా-

ిర ం

ष ् ट.

vt. to see, look at. Tel: చూచుట.

-

-

.

cold.

2.4.1.1. Look

మ

n. whistle. Hin: सीठ .

ీ ీ

n. a look, or glance. Tel: దృ .ి

సూ -

आवाज़.

2.4.2.2. Types of sounds

n. human excrement.

మయ - ం-

n. sound of a drum. Hin: ढोल का

ం-


.

vi. to rest. Tel:

2.5.4. Weak

త

వడమ

ాం

ి

.

vi. to become weak. Hin: दब ु ल.

199

2. Person

2.6.6. Treat disease

2.6. Healthy

ె

ం ో - ీ vi. to get fat. సు -మ ే - vi. to be well, healthy.

బ య

2.6.1. Sick

ప

ం

n. deaf woman.

బ

n. cold (to have a cold).

Hin: बहरा. Hin: बहरा.

2.6.4.6. Mute

మ -

మ

2.6.2. Disease

ా

( 2•

బ -

-క

)

ి ా .

n. 1 • chicken pox.

insect bites.

vt. 1 • to gore.

to pierce (when having a tattoo). 2•

n. scar.

2.6.3.2. Poison

n. poison. Tel: 2.6.4. Disabled

షమ

. Hin:

वष.

n. lame man, disabled, cripple. n. lame woman. Tel: క ంట.

ి డ

;

.

2.6.5. Symptoms of disease

ా- త -

vi. to cough. Tel: దగ . Hin: खाँसना. vi. to sneeze. Hin: छ ंकना.

int. expression of surprise, hurt

or displeasure, ouch!

తల- ం దం ం

n. headache. n. 1 • pain, ache. 2•

person threatening to hit.

vi. to hurt. n. pain. Tel:

ి

.

n. fever. Tel: జ రమ . Hin: बुख़ार.

2.6.5.3. Swell

దదూ

గ adj. blind. Tel: గ . Hin: अंधा. బదూ -బదూ adjl. blurred.

200

ాడ

vi. to swell. Tel: ఉబ డమ . Hin: सूजना.

Hin: लँगड़ा.

n. deaf man.

.

n. mad person (f.).

-

2.6.4.3. Blind

ె ా

ి

adj. lame. Tel: క ంట ాడ .

2.6.4.5. Deaf

ి

Tel:

2.6.5.2. Fever

2.6.4.1. Crippled

క ట క ట లం ా

cannot speak. Tel: మ గ ాడ

n. mad person (m.).

అ

2.6.3. Injured

ఘ

adjl. dumb, mute, person who

2.6.5.1. Pain

vi. to erupt, to irritate.

-2

.

2.6.4.7. Mentally disabled

n. boil, pustule.

ట

.

Hin: गूँगा.

2.6.2.2. Skin disease

క ల ం n. pus. ా 1 n. ring-worm. ల-ప n. rash, hives. ప n. sore, boil, wound. Tel: ప ండ

ె ట ాల

adj. deaf (f.). Tel:

2.6.1.1. Recover from sickness

vi. to be healed (wound).

ె ట ాడ

adj. deaf (m.). Tel:

n. spot that appears after being

stung by an insect. n. swollen area. Tel: ఉబ డమ .

2.6.6. Treat disease

ప


n. scab. Tel: ప ండ

ల

.

ౖన ఎం న

2. Person

ా దుర

2.7.1.2. Wedding

ల - - vt. to love. Tel: మ చూపడం. ల n. bridegroom, lover (m.).

n. splint.

- -

vt. to cure a disease.

Hin: दल ू ्हा.

2.6.6.3. Doctor, nurse

వ

n. doctor. Hin: डॉक् टर.

య

n. wife, woman. Tel: Hin: पत ्नी.

2.6.6.4. Medicine . Hin: गोली.

n. pill, tablet. Tel:

మ

మయ

drug. Tel: మందు.

vi. to apply, anoint, administer

(medicine).

భక 2.7. Life

n. medicine man who uses

ా

2.7.1.1. Arranging a marriage

traditional herbal (ayurvedic) medicines. Tel: ప జ .

ఆ

n. a plate with a burning oil

ఖజ

ా ా బ బ మ ం మ ో మయ ల

n. gift (of cattle such as cows,

goats or buffaloes) for marriage usually from the bride's parents to the couple. n. a function when the relatives

of the bridegroom go to the bride's house for presenting her a sari before marriage. n. bridegroom. Tel: వరడ ;

ం

n. second marriage. Tel: ాట (2వ

ం

).

n. wife. Tel:

ర

జ నూ ా

. Hin: पत ्नी.

ా ం -బ ం ా

.

n. husband. Tel: భర. Hin: पित. n. love. Hin: प ्यार.

n. love. Tel:

మ. Hin: प ्यार.

.

n. amount (clothes, etc )

n. dowry. Tel:

1

Hin: दहे ज़.

య ంక డ

.

n. a pre-wedding tradition,

ritual or procedure.

2.7.1.2. Wedding

అ

ం

ఆ ఖ

n. rice mixed with vermilion

thrown at a wedding, or on cattle (e.g. during 'laxmi pooja') in order to bless.

n. marriage ceremony.

ం ల

గృహమ

given to the bride's father by the bridegroom.

n. wives, ladies. Tel: అక ల . Tel:

n. lodging of bridegroom's

party. Tel:

సగ

. Hin: दल ू ्हा.

డక

n. mediator of a marriage.

lamp that contains copper coins, betel nuts, dried coconut kernel, etc offered at the time of settling a marriage.

2.7.1. Marriage

అందూ

n. a function for fixing the

సు

2.6.6.7. Traditional medicine

.

marriage during which vermilion and an anklet will be given to the bride by the bridegroom's party.

n. medicine, lotion, potion,

-

ర ; ఆడ

-

-

vi. to go and fetch the bride

for the wedding ceremony (lit. don't cry and go). 1



201

2. Person

2.7.4.2. Child

horizontal horse-shaped beam which sits atop a marriage pole. 3 • minature earthenware horse used for worship.

డ

2•

ే ం ే -

vi. to make jokes at a marriage.

ా

ా ా2 ా ా

ం క త ర

. Hin: दलहन . ु

n. bride and groom, the

members of the bride's party and the bridegroom's party sit together during marriage. Tel: య ంక ాల .

-

n. betrothal ceremony (pl.)

involving a time of joking (or spoof negotiating) with the ladies in the bride's party with those in the groom's party. Tel: లగ మ ; ం . n. bride, lover (f.). Hin: दलहन . ु

కవ

ట

n. 1 • room, sometimes used to

refer to a side room for women in childbirth or menstruation. Tel: గ , ఖ ప ేశం. Hin: कमरा. 2 • shed for goats.

2.7.3.2.2. Help to give birth

-

n. midwife, lady that

attends to deliveries of babies. Tel: .ి

2.7.3.4. Multiple births

మ -

n. twins (one boy, one

girl).

2.7.3.5. Birth ceremony

ా

n. naming ceremony. Tel: ప

రడ

.

2.7.4. Stage of life 2.7.4.1. Baby

డ

(bachelor, spinster). Hin: कन ्या.

n. newborn boy. Tel:

ె

n. unmarried young man. n. unmarried young girl.

న




న

2.7.4.1.1. Care for a baby

-

n. birth. Tel: ప ట క; ఉద వం. Hin: जन ्म.

Hin: जन ्म.

vi. to elope with a man to

2.7.3.2. Give birth

n. unmarried person

ా -ఆ- vi. to be born. పట n. birth. Tel: జ ంచుట.

న

marry another man while having a child.

n. platform for weddings.

2.7.3. Birth

202

హ

n. the assembly in which the

2.7.1.3. Unmarried

జ


vt. to bless (as in marriage).

బ ల ల ం

ట ట


n. bride. Tel: వధువ ;

wedding couple.

కర

ె


న

Tel:

2.7.3.1. Pregnancy

n. acts of fun.

-

ల

n. newborn boy.

vt. to feed. Hin: खला. vt. to take to lap, take on

shoulder. 2.7.4.2. Child

క Semantic Category Listing

n. children (pl.). Tel: క మ ర ల .

3. Language and thought

బ

3.1.2.2. Dazed, confused

ాా

n. little girl.

2

ల -

య

n. young girls.

2.7.4.2.1. Rear a child

ప

n. upbringing. Tel: Hin: पालन–पोषण.

ంపకం.

n. old man. Hin: पुराना.

n. old man. Tel: మ స

ార

జ

n. old age. Hin: बुढ़ापा.

vt. to kill. Tel: చంప . Hin: मारना. vt. to murder, finish off.

या.

n. dead body. Tel: శవమ .

Hin: मुरदा

मुदा.

n. corpse, dead man. Hin: लाश. n. corpse (f.).

2.7.6.3. Bury

-

vt. to bury. Tel: బ ంద

Hin: दफ़नाना.

adjl. female of animal. Tel: ఆడ . n. boys and girls, sons

ట ట.

2.7.6.4. Grave

n. tomb, grave. Tel:

.

2.7.6.5. Funeral

and daughters (pl.).

సర

2.7.5.1. Man

n. funeral pyre.

2.7.6.6. Mourn

n. eunuch. Hin: नपुंसक.

స

2.7.6. Die

మ డూ -

-

ాన ా

adj. male of animals. Hin: नर.

ల

-

క

2.7.5. Male, female

బ

Hin: मारना.

2.7.6.2. Corpse

.

డగ ఆ- vi. to grow up. మ - vi. to grow, to ripen. మ ా n. full grown (nm.).

య

vt. to kill. Tel: చంప ట.

Hin: ह

2.7.4.6. Grow, mature

టట మ -

.

vt. to strangle something (the

- -

.

n. old woman. Tel: మ సలమ .

ా

Hin: मृत.

కత

2.7.4.5. Older person

ాడ

డ

way a constricting snake kills its prey).

n. young woman. Tel: య వ .

n. old man. Tel: మ స

adj. dead. Tel: మ ణం

ఆట- ా-

n. young man. Tel: య వక డ .

ప మత మత

వడం. Hin: मरना.

2.7.6.1. Kill

2.7.4.3. Youth

య

vi. to die. Tel:

- -

vt. 1 • to console. 2•

vi. to drown, etc. Hin: डु बाना;

to remove misunderstanding.

डु बोना.

3. Language and thought 3.1. Soul, spirit

3.1.2. Mental state

3.1.1. Personality

3.1.2.2. Dazed, confused

ట

adj. talkative. Tel: క లమ

ర

.

ధ

-ఆ-


vi. to be shocked (by bad

news, etc). 203


3.2.6.1. Forget

3.1.2.3. Lose consciousness

3.2.3. Know

చ ా - ా- vi. to swoon. ె - vt. 1 • to rouse from sleep.

ావ పం -

Tel: ల ప .

to revive to life. 3 • to build.

n. knowledge. Tel: జ పకం;

deadened.

క -మ -

ే -మ -

n. mind. Tel: మనుసు .

ెల సు.

vi. to be known, recognized.

Tel: గ

ర

3.2.1. Think

3.2.4. Understand

త -

స

-మ -

స

- -

vi. to think, occur to mind to

come to mind. Hin: सोचना.

Hin: िचंतन.

. Hin: सलाह.

advice. Tel: సల

vi. to think. Tel: అల

ంచుట.

Hin: सोचना.

-ీ ా

vi. to ponder, think over. n. contrivance, thought. Tel: ఉ

ాయమ

vi. to be understood.

vt. 1 • to console. 2•

to remove misunderstanding.

3.2.4.3. Meaning

అ

n. meaning. Tel: అరమ . Hin: मतलब.

3.2.5. Opinion 3.2.5.1. Believe

ంభ స

vt. to trust. adj. trustworthy. Tel: నమ కం.

Hin: खरा.

ీ-

.

3.2.1.1. Investigate

3.2.5.3. Agree

ప

కబ-మ -

-ి -

vt. to question, ask.

Tel: ప

3.2.1.4. Imagine

కం

-

చయం ెయ ట.

vi. to dream. Tel: కల. n. wisdom. Hin: बु

- vt. to recognize. -ఇ - vt. to remember, recognize. త - - vi. to remember. Tel: జ పకమ

.

adj. foolish. Hin: दबु ु

204

vt. to learn. Tel: Hin: सीखना,

వడం.

మ

3.2.2. Learn

క -

vt. to agree. Tel: ఒప

3.2.6. Remember

3.2.1.6. Stupid

అడ ట

vt. to believe.

Hin: कबूलना.

3.2.1.5. Intelligent

అ ా

ే ాను. Hin: जानना.

3.2.4.1. Misunderstand

చు మ ం n. thought. Hin: िचंता. ాట- n. idea. Tel: ఉ ాయమ . ా n. 1 • thinking. Tel: అల ంచుట.

ం - -

ान.

vi. to be known, understood.

Tel:

3.2. Mind

2•

. Hin:

3.2.3.1. Known, unknown

vt. to become numb, knock out,

ో ా

ె యడం.

vt. to know, guess. Hin: जानना.

ప చయమ

2•

సం -

n. knowledge. Tel:

ర

.

.

ెయ ట. Hin: याद करना.

3.2.6.1. Forget

భ ల -మ -

िसखाना. Semantic Category Listing

vi. to forget. Hin: भूलना.


మర ం -

3.4.1.2. Happy

vt. to forget. Tel: మర డం.

Hin: भूलना.

3.2.7. Expect

vi. to hope.

3.3.4.2. Goal

vt. to desire.

అం - vt. to reach. Tel: అందడమ . ం -ే మ - vi. to reach. Tel: ేరడమ - vt. to reach.

3.2.7.2. Disappointed

చు -చు -మ -

n. the noise one makes

when disappointed by something, or upexpectedly missing something.

3.2.8. True

3.3.4.5. Choose

ప ా - -

vt. to decide, settle.

3.3.5. Willing

n. to be true or not, to

question the truth. Tel: ాసవ న.

adj. true. Tel:

n. perseverance, obstinacy.

వ -

vi. to be felt, to experience

3.4. Emotion

జం. Hin: सच ्चा.

adjl. right. Tel: క

హ

. Hin: दा

(hunger, thirst, etc.), to want to. Hin: लगना.

हना.

3.3. Volition

3.4.1. Positive emotions

3.3.2. Request

3.4.1.1. Like, love

3.3.2.1. Beg

ఆనం ే -ఆనం

త

ె

vt. to beg, ask for. Tel: అడ గ ట.

ాండ

n. beggar (m.).

Tel: అడ

క

3.3.2.3. Give consent

ీ-

ాడ

.

vt. to give, allow (with Inf.). Tel: ఇవ

.

3.3.3. Influence 3.3.3.3. Advise

ా

n. 1 • thinking. Tel: అల

Hin: िचंतन. 2•

advice. Tel: సల

ంచుట.

. Hin: सलाह.

3.3.3.8. Threaten

ర - -

-

.

3.3.5.2. Stubborn

కరల - -కర ఖ ా

ఆ - vt. to choose. ఆ నట n. choose from these. Hin: चुनाव.

3.2.7.1. Hope

ఆ ా- ఇ - -

3.3.4. Decide, plan

క

ీ

advl. with great

pleasure. Tel: సం షం.

adj. liking, happy. Tel: అనందం. Hin:

च.

మం ే n. pleasure. Hin: वनोद. మం ే- ా- vi. it is pleasing. మ య n. love. Hin: प ्यार. ల n. love. Tel: మ. Hin: प ्यार. ల - - vt. to love. Tel: మ చూపడం. ల n. bridegroom, lover (m.). Hin: दल ू ्हा.

n. bride, lover (f.). Hin: दलहन . ु

ల

3.4.1.2. Happy

vc. to frighten, threaten. Hin: डरना.

vt. to warn, or scare away.

క క క

ా adj. happy. Hin: खुश. ీ-క ీ ే advl. happily. ీ-గమ ే advl. happily.


205


3.5.1.4.2. Greet

గమ n. happiness, fun. Hin: खुश. మం ే- -ీ vi. to take pleasure.

వ

కవ

3.5.1.1. Voice

vc. to cause to laugh. Tel: నవ

ట.

క - vt. to laugh. Tel: నవ . Hin: हँ सना. మ -మ -క - vi. to giggle. 3.4.1.3. Surprise

క దు

-ఆ-

vi. to be surprised.

Tel: భయపడ

ట.

-వ

Tel:

3.4.2.7. Fear

మ

మ -

vi. to be silent.

3.5.1.2.1. Announce

ఇ

ిగ పడ ట. పమ

. Hin:

ोध.

vi. to become angry.

పప డమ

-

vt. to announce, make known.

3.5.1.4. Speak with others 3.5.1.4.1. Call

-

vi. to be afraid. n. fear. Tel: భయమ . Hin: डर. vi. to take fright.

క- -ీ

ిల ప

.

vt. to show, point out. Tel: చూప

మ

. Hin:

दखाना.

vi. to shout, call out.

Hin: झल ्लाना.

3.5.1.4.2. Greet

n. worry, sorrow. 3.5. Communication 3.5.1. Say

ఇ ె

ppt. (PPt of 'to say' used to mark

ఇ ఇ -

vt. to say. Tel: అను . Hin: कहना.

topic or quotation) ‘if-say'. Tel: అంట. vt. to say. Hin: कहना.

vt. to call, summon. Tel: Hin: बुलाना.

.

3.4.2.7.1. Worry

క vt. to embrace, greet. దం ో n. greeting. Hin: नमस ्कार. దం ో - vt. to greet. మ జ - - vi. 1 • to salute. Tel: వందనల

;

నమ ా ాల . 2 • to put hands together to greet someone (not a handshake!).

మ జ- -

vi. 1 • to salute. Tel: వందనల ;

నమ ా

206

vi. to whisper.

3.5.1.2. Make speech

vi. to be shy, ashamed.

- ా-

-

Hin: फुसफुसाना.

క

n. anger. Tel:

- -ీ

-క

vt. to dislike.

3.4.2.5. Angry

-

కల - - vi. to shout. Hin: झल ्लाना. vi. to scream, cry out. Hin: चीख़ना. ల n. noise, racket. Tel: అల .

3.5.1.1.5. Silent

Tel:

. Hin: बोलना.

3.5.1.1.1. Shout

n. disapprove. 3.4.2.4. Shy, timid

లజ-మ

ెప ం

vt. to tell. Tel:

n. sound. Tel: శబమ . Hin: आवाज़.

ఆ ా

క

3.4.2.3. Dislike, abhor

-

करना.

3.5.1.1.2. Speak quietly

3.4.2. Negative emotions

ా

vt. to speak, talk. Tel: మ ట డ .

Hin: बात

-

3.4.1.2.1. Laugh

-

-


ాల

.

4. Social behavior

4.1.4. Neighbor

to put hands together to greet someone (not a handshake!).

3.5.4.3. Riddle

2•

ప

3.5.1.5. Ask

జ ా n. answer. Tel: జ ాబ . Hin: उ र. జ ా - -ీ vt. to answer. Hin: उ र दे ना.

ంట n. pen. Tel: కలమ . ల - - vt. to write. Tel: ాయ మ

clitic. reportative.

ఖ

ప - -ీ

ార; కబ ర

Hin: ख़बर.

vt. to spread news. Tel:

ెప ట.

3.5.5.2. Written material

ార

ం

n. Gondi language. Tel:

ష.

n. ink. Hin: स ्याह .

ా

.

3.5.3. Language

యం

.

Hin: िलखना.

3.5.2.1. News, message

n. news. Tel:

.

3.5.5.1. Write

clitic. reportative.

ప

ెప డమ

Tel:

3.5.5. Reading and writing

3.5.2. Report

ఖ

vt. to solve a riddle.

ం ో n. riddle. Tel: డ ప కథ. ం ో ప ం - vi. to guess a riddle.

3.5.1.5.1. Answer

అల బ

-

పస

n. book. Tel: ప సకం. Hin: कताब.

ఇ

n. counting. Tel: ల క . Hin: गणना.

3.5.5.3. Read

ా - -

vt. to read. Tel: చదవడమ .

Hin: पढ़ना.

3.6. Teach

3.5.3.1. Word

n. word, news, matter, language

(in pl.). Tel: మ టల

. Hin: भाषा.

3.5.3.3. Name of a thing

n. name. Tel: 3.5.4. Verbal tradition

ర

. Hin: नाम.

కర

-

vc. to teach. Hin: पढ़ाना.

3.6.2. School

ల క - ల n. piece of chalk. ాడ n. school. Tel: బ ; ాఠ ాల. Hin: स ्कूल.

3.5.4.1. Fable, myth

సూ

n. story, tale. Tel: కథ. Hin: कहानी.

4. Social behavior సఙ

4.1. Relationships

అ ాట

n. man from there.

(

)

n. relationship.

Hin: संबंध.

ప

4.1.1. Friendship

సఙ

ి

క త ర

,

.

నమ మ

కర


.

నమ మ

n. companion. Tel: సహయంగ.

ప

4.1.4. Neighbor

n. friend (m.). Tel:

డక

n. friend (f.). Tel:

n. friend. Tel:

త డ

.

n. neighbours. Tel: దగర ార .

207

4. Social behavior

- ార

4.1.9. Related by kinship

n. neighbour.

Hin: पड़ोसी.

వ

n. neighbourhood, section of

town, colony.

4.1.4.1. Social class

ఆ ఆ

(

)2

చం చం ే బమ బ

మట డ

n. man of the Harijan caste.

ా

n. father's younger brother's

n. mother's mother.

య

4.1.5. Unity

mother's younger sister's husband. Tel: ా ాయ ; న న .

wife, mother's younger sister. Tel: న మ .

ా

n. female Brahmin.

ం

.

n. father's younger brother,

n. woman of the Harijan caste. n. Brahmin. Tel: బహ నుడ .

brother's wife. Tel: అతమ

ా ా

.

n. weaver caste.

.

n. father's sister, mother's

n. a Telugu caste name. Tel:

నమ

n. father's mother. Tel:

advl. belonging to here.

Tel: అమ

మ

.

n. son's wife, daughter-in-

law.

4.1.6. Disunity

n. younger brother, also used as

స ా

a term or endearment (e.g. father to son). Tel: తమ డ .

adj. torn.

4.1.6.3. Alone

న

advl. alone (m.). Tel: ఒక త .

Hin: अकेला.

advl. alone (nm.). Tel: ఒక తను.

Hin: अकेली.

4.1.8. Show affection

ఆ - -1 vt. to embrace. క vt. to embrace, greet. -మ - vi. to embrace. బ - vt. to kiss, nuzzle. Tel: మ దు.

చుడూ బ చుడూ బ బ తఙ ా తమ తమ ో

n. maternal grandfather.

అఙ అవ అవ

n. elder brother's wife. Tel: వ న.

208

-బ బ

తయ .

n. parents, father and

mother (pl.).

n. younger brother. Tel: తమ

య

-

డ

.

n. younger brother's

wife. Tel: తమ

n. father's father. Tel:

(

ర

యన తం

.

..).

n. elder brother in

law.

అ

n. mother. Tel: త ; అమ .

n. wife's elder sister.

-మ య

4.1.9. Related by kinship

1

n. father's younger

brother.

Hin: चूमना.

Tel:

n. mother's sister.

ా ప ప

ద 2


n. elder brother. Tel: అన .

n. clan, surname. Tel: ఇంట ర . n. brother's son.

n. brother's daughter.

4. Social behavior

ి

4.1.9.2. Related by marriage 4.1.9.1. Related by birth

n. fathers elder brother,

mother's elder sister's husband. Tel: ద న .

మ -ఇ

4.1.9.1.1. Grandfather, grandmother

ో-బ బ

n. mother's elder sister, father's

elder brother's wife. Tel: దమ

ా బందూ బ

.

n. brother (not family

members).

-బ బ

n. mother and father,

parents.

ట

n. older sister's husband. Tel: బ

మ మమ మ

వ.

త

n. mother's brother, father's

sister's husband. Tel: మ మ.

మ

n. mother's brother's

స ా

father's younger brother's wife. Tel: న మ .

డ

త ా బ ల

డ

Tel: అల

డ

య

.

n. elder sister. Tel: అక . n. younger sister. Tel: Hin: बहन,

.

ెల ; అక

n. sister's daughter.

n. wife's younger brother.

Tel: మర .

Tel: మరదల .

ब हन.

ెల .

ల -ఇ n. brother and sister. వ n. youngest brother, last son. వత n. youngest sister, last daughter.

4.1.9.1.4. Son, daughter

n. son. Tel: క మ ర డ . Hin: पु .

మ య

n. daughter. Tel: క త ర .

Hin: पु

త మ

n. wife's younger sister.

ా

.

ी.

4.1.9.1.5. Grandson, granddaughter

.

n. sister's son. Tel:

డక

కల

n. elder sister. Tel: అక .

.

n. daughter's husband.

స -ే మ స -ే

maternal aunt. Tel: న మ

n. wife's sister's husband.

స ే

n. ancestors. Tel: ప

బం n. mother. Hin: माँ. బ బ n. father. Tel: తం . Hin: पता. బ బ n. father. Tel: తం . Hin: पता. బ n. mother. Hin: माँ. ా -అ ా n. step-mother.

n. 1 • mother's younger sister,

Tel: సడక

.

4.1.9.1.2. Father, mother

daughter.

2•

కల

4.1.9.1.3. Brother, sister

n. father's sister's daughter.

యయ

n. ancestors (pl.).

Tel: ప

.

n. mother in law, wife's mother,

husband's mother. Tel: అతమ

n. father and son (pl.).

త

n. grandson. Tel:

మన డ

య

.

డక మ ర డ

n. granddaughter. Tel:

క త ర మన ాల

.

డ

4.1.9.1.7. Cousin

మ

డూ

n. male cross-cousin.

4.1.9.2. Related by marriage

తఙ

n. younger brother's wife.


n. spouse's elder sister; elder

brother's wife (used only with

209

4. Social behavior

4.2.2.1. Ceremony

ా ా

టం

in-law. Tel: య ంక ఆ

.

Tel: మరల .

మ

n. husband's brother's son.

4.2.1.2. Encounter

vt. 1 • to meet. Hin: िमलना.

క -

2•

బట-మ -

4.1.9.2.2. In-law

మ

య

మందూ లక

ర భర. మయ

. Hin: ससुर.

హ

4.1.9.3. Widow, widower

ాం ే

n. 1 • widow. Tel: వధవ ాల . Hin:

वधवा.

term of abuse for women or animals. 2•

ా ా త స ా

Tel: బంధువ

ల

.

n. fellow clan member (m.).

n. fellow clan member (f.). n. male member of household. n. female member of household. n. phratry (related to the

number of gods that are worshipped).

4.1.9.9. Race

ఖం

n. dynasty, race.

గ

n. clown (in rituals, in Dandari

ా

జం డం ెమ ం పంగ బ

4.2. Social activity 4.2.1. Come together (form a group)

గ - జ-మ 210

before guests leave (last supper). n. a pre-marriage ceremony

n. guest (m.). Tel: చుటమ . n. fellow clan member.

n. a big meal together

ఊటడ

4.1.9.8. Family, clan

కటమ

n. people (pl.). Tel: పజల .

4.2.2.1. Ceremony

4.1.9.7. Non-relative

ర

n. group. Hin: दल.

4.2.2. Social event

n. father-in-law.

Tel: మ

vi. to meet. Tel: కల సుట.

4.2.1.4. Crowd, group

n. husband and wife.

Tel:

to join.

Hin: िमलना.

4.1.9.2.1. Husband, wife

ఆ మ ో

n. place in the centre

of a village where people meet (especially for marriages).

n. son's or daughter's mother-

n. spouse's younger sister.

మ

వ

reference to second and third persons). Tel: వ న.

vi. to get crowded.


where turmeric is applied to the bride and groom. Tel: వధువర లక ా పసుప ిం .

festival). Tel: n. flag. Tel: జం

ా

.

.

n. Gond ritual song and dance.

Tel: నృత

బృందమ

.

n. kind of dance. Tel: నృత మ .

n. kind of agricultural ceremony

(pl.). n. feast. n. 1 • harvest festival (during

which freshly harvested grain is offered to the ancestors). 2 • during the 'divadi' festival a small pot of rice is prepared with a burning wick which is

4. Social behavior

4.2.3.5. Musical instrument

placed at the door, and later fed to the animals.

ం స సబ ిమ

vi. to dance. Tel: నృత ం.

Hin: नाचना,

ట

नचना.

instrument.

ట

n. feast, banquet.

n. 'holi', the festival when

colours are thrown. Tel: హ

.

n. song, tune. Tel: ాట. Hin: गाना.

ాట1

4.2.3.2. Play music

-

vt. to blow (horn).

ట

n. the side of a drum which is

-

vc. to play (musical instrument

).

4.2.3.3. Sing

ా -

vt. to sing. Tel: ాడ ట. Hin: गाना.

of bamboo which is hit with a stick. Tel: ధ ఇ ే బ ంబ ా ద ం.

n. tambourine shaped drum.

ఢ

n. a small double-sided drum.

Tel: డప .

ో ో

Tel: ఢమ

ర

.

n. large drum. n. small drum. n. 1 • wire.

web of a spider. Tel: ాల గ డ . 2•

n. kind of stringed musical

instrument.

n. a musical instrument made

డ

beaten by hand (rather than with a drumstick).

జత క

n. kind of stringed musical

n. festival. Tel: పండ గ.

4.2.3. Music

ఉ

జత

3•

instrument string.

త డూం n. drum. Tel: డంక. త ా n. blowing horn. Tel: ఊ ె మ ప ా (ట ా) n. finger board of musical instrument.

4.2.3.5. Musical instrument

n. kind of woodwind

క ా

instrument. Tel: స

n. kind of stringed instrument. n. 3-stringed violin-like

instrument played with bow.

ల

ఖూజ గ ల చ

n. 1 • stick. Tel: ప ల. Hin: छड़ .

peg of stringed instrument.

3•

arrow. Tel: బ ణం. Hin: तीर.

ా

n. bow of stringed instrument.

ట

వసువ

ర

.

ా

n. drumstick.

ం

ఫ ా బం ా

2•

n. small drum. Tel:

n. musical instrument.

ద

.

స - ో సుల


.

n. small drum.

n. kind of wind instrument that

produces only one note for accompaniment. Tel: స

.

n. string (of musical

instrument). n. small drum-like instrument. Tel: నృత

ా

ద వసువ

.

n. kind of drum used for

dances. n. bamboo flute. Tel:

ణవ

.

211

4. Social behavior

4.4.2.6.2. Make a mistake

4.2.4. Dance

-3

4.4. Behavior

vi. to bend while dancing.

4.4.1.3. Do good to

చ n. dancer. - vt. to cause to dance.

మయ

4.2.5. Drama

n. drama, play acting. Tel: ఆట.

4.2.6. Entertainment, recreation

క -

4.4.1.6. Self-controlled 4.4.1.6.2. Social refinement

4.4.2.2.1. Think poorly of

n. point in a game.

ి

n. disapprove. 4.4.2.2.5. Discontent

n. game, match. Tel: ఆట.

ల ల ట n. kind of game. Hin: बाज़ी. ట -ీ ండూ n. kind of game. Hin: िगल ्ली डं डा.

మయ -

-

vt. 1 • to spare, cause to

remain. Hin: बचा. 2 • to cause to win. vt. to win. Tel:

4.2.7. Play, fun

ఖ గం

4

ం

. Hin: जीतना.

n. small bow and arrow.

ల

n. complaint. Hin: िशकायत.

ి ా

4.4.2.4. Speak evil of 4.4.2.4.4. Quarrel

గ

-

ే - - vt. to tease. Hin: छ लना. మ ర - vt. to tease, to pull faces.

4.4.2.5. Dishonest

4.4.2.5.1. Lie, speak untruth

లబ

.

vi. to quarrel. Hin: झगड़ना.

4.4.2.4.9. Mock

లబ

n. stilt.

Tel:

vi. to be respectful.

4.4.2.2. Feel evil toward

4.2.6.2. Sports

క

Hin: उपकार.

4.4.2. Do something bad

Hin: खेलना.

2

n. kindness. Tel: మ యమ .

మ -మ -

vi, vt. to play. Tel: ఆడ ట.

4.2.6.1. Game

ప

4.4.1. Do something good

n. a lie. Tel: అబదమ . Hin: झूठ,

झूठा.

వ

-

vi. to tell a lie.

4.4.2.5.2. Deceive

ల ేండ

n. ball. Tel: గ ండ . Hin: गद.

క

-బం

n. a children's game.

లప ం

Tel:

బండ.

4.4.2.6. Lack self-control

బమ

n. ball often made out of rags. Tel: బం . Hin: गद.

n. toy, doll. Tel: బ మ .

vt. to deceive. Tel: Hin: भरमाना.

సం ేయ ట.

n. falsehood, dishonesty,

deception.

4.4.2.6.2. Make a mistake

4.2.8. Humor

ే - vi. to make jokes at a marriage. డ ా ం - - vt. to make fun of.

212

ప -ీ -

చు చు


vi. 1 • to commit a mistake. 2•

to be avoidable.

n. mistake.

4. Social behavior

4.6.9. Region

4.5. Prosperity, trouble

her chicks under her feathers). ु Tel: ంచుట. Hin: िछपना, छपना .

4.5.2. Trouble

-

-క

త

-

vi. to cause trouble.

జ ం - -ీ

n. difficulty. Tel: కషం. Hin: क

ప

-1

duty over crops.

ठनता.

4.5.5. Chance

1•

vt. to harness.

2•

vi. to be troubled, face

త న ీ

difficulty. vt. 1 • to attach, hit. Hin: लगाना. 2•

to dent.

4.5.3. Respond to trouble 4.5.3.1. Courage

ర మసూ మ

ైర మ

. Hin:

ह मत.

n. boldness, courage.

ైర మ

n. headman of village. Tel: ామ

ాట

n. headman's wife.

ాజ

n. king. Tel: ా . Hin: राजा.

ల

n. queen. Tel: ాణ. Hin: रानी.

మ ా - -ీ -

vc. to cause to remain, save.

vi. to be saved, spared, be alive,

survive. Hin: बचना. .

ే

Hin: चौक

दार.

4.6.5.5. Restrain

vt. 1 • to block off, or restrict.

to keep a person forcibly.

4.6.8. Submit to authority

మ .

n. honour, respect. Tel: మ ా ద.

Hin: लाज.

మ -మ ా ద- - vt. to honour. మ - ా త ం - vt. to honour. 4.6.9. Region

n. watchman's wife.

- -

4.6.5. Command

4.6.8.2. Honor

vt. to guard, keep watch, wait.

ాడ

(horses, etc.).

2•

4.5.4.5. Defend from danger

n. watchman. Tel: ావ

vt. to train up (a child), raise

ం - -

ిసూ - vc. to save. Hin: बचा. ి ా n. salvation, saving. Hin: मु సుట-మ - vi. to escape. -

vt. to appoint.

4.6.4.5.1. Discipline, train

4.5.4.4. Save from trouble

-

ి.

4.6.4.5. Lead

to be avoidable.

4.5.4. Respond to someone in trouble

దక ి -

దమ

4.6.4.3. Appoint, delegate

vi. 1 • to commit a mistake. 2•

ాట

4.6.4. Authority

. Hin: साहस.

4.5.3.3. Avoid trouble

చు -

4.6.1. Person in authority

4.6.1.2. King's family

adjl. brave.

Tel:

n. luck.

4.6.1.1. Supreme authority

n. courage, daring, brave. Tel:

n. luck. Tel: అదృషం.

4.6. Government

4.5.2.7. Accident

ల -ి -

vi. to take spells of guard

vt. to hide from harm, protect

ఆం

n. Andhra. Tel: ఆంధ.

(in the way a mother hen hides Semantic Category Listing

213

4. Social behavior

4.9.1. God

4.6.9.2. City

నగ

4.8.3. Peace

n. city, town. Tel: పట Hin: शहर.

4.8.3.1. Rebuke

ం.

ాం -

4.6.9.4. Community

య గ డ

adjl. Gond. Tel:

ం

న ఊర ; గ

ెమ

. Hin: गाँव.

n. village. Tel: ామమ . Hin: गाँव.

4.7. Law

ట ట, దూ ించుట.

Tel:

4.8.3.6. Repent

.

n. small village, hamlet. Tel:

vt. to abuse, scold, revile.

చు చు -మ - vi. to repent, feel sorry. జ -మ - (ఝ -మ -) vi. to feel sorry, repent. Hin: पछताना.

4.8.4. War

4.7.5. Legal process

4.8.4.1. Defeat

4.7.5.5. Take oath

బ

-ఆర

భ

-ే మ -

ఆ

4.7.7. Punish

- -

4.7.7.3. Imprison

ర మన.

vt. 1 • to block off, or restrict.

2•


4.8. Strife 4.8.1. Fight

జగడ ె ర దం

ద -

-

ాం ే

డవ.

vc. to fight, quarrel. Hin: लड़ना. n. 1 • pain, ache. 2•

person threatening to hit.

n. 1 • widow. Tel: వధవ ాల .

Hin:

वधवा.

term of abuse for women or animals. 2•

వట

spared. Hin: बच गया.

4.8.4.9. Weapon, Shoot

ా ా ల

n. end of a sword. n. 1 • stick. Tel: ప ల. Hin: छड़ .

ఖ

4.8.2.4. Set free

214

vt. to release, leave, quit, give

up. Tel: డ వ

peg of stringed instrument.

3•

arrow. Tel: బ ణం. Hin: तीर.

ా n. spear. Tel: బల మ తల n. sword. Hin: अिस. ప - - vi. to fire (gun). ం ే n. gun. Tel: త ా .

. Hin: भाला.

4.9. Religion 4.9.1. God

అవ

n. fight. Tel: జగడం.

2•

n. trigger of gun.

2

2

4.8.2. Defend from attack

సుట- -

.

vi. to remain, survive, be

n. fight, argument, quarrel. Tel:

ండ

4.8.4.7.1. Survive

n. compensation. Tel:

ం - -

n. loss. Tel: నష

4.8.4.7. Casualty

vt. to kick, flog.

4.7.7.2. Fine

ం

vt. to defeat. Hin: हराना.

4.8.4.3. Lose

n. oath.

ి

-

ఆ -

.

డ Semantic Category Listing

n. the mother god, smallpox

goddess. Tel:

చమ

ేవత.

n. one of the Gond gods, the

that stays in the centre of a village. Tel: ామ ేవత; చమ n. one of the Gond gods.

.

4. Social behavior

జౖత

4.9.5.4. Perform religious ceremony

n. minor Gond god.

బ

ా

n. a snake God worshipped by

Gonds; a temple of this God is in Keslapur which is situated at about 30 kilometres from Utnoor. Tel: గ ేవ ర. n. one of the Gond gods, the

కక

గల

ఖ

apply a mark on the forehead). Tel: క ంక మ.

1

gods. Tel: మ

ేవ డ

.

n. one of the Gond gods.

ేవ డ

Tel:

horizontal horse-shaped beam which sits atop a marriage pole. 3 • minature earthenware horse used for worship.

ేవ

n. a Gond god, deity. Tel:

ర

స

.

n. one of the gods. Tel:

ర

.

ేవ

4.9.3. Supernatural power 4.9.3.1. Benevolent supernatural power 4.9.3.1.2. Bless

-

గల

.

vt. to apply (rice, or vermilion)

in order to bless.

n. pink powder used for

worship.

ం

n. sacred thread worn around

waist. Tel:

జం ే బ క క

n. ritual song. n. red spot on forehead. Tel: బ ట .

-అ - vi. to prostrate oneself. - - vi. to worship (by folding hands and touching forehead). n. corner set aside for

worship.

n. spirit of death.

n. an evil spirit which stays on

trees and captures animals (it is believed that the hair of an animal killed by a tiger becomes this spirit). Hin: भूत.

ం

.

n. flag god.

- మ

n. evil spirit. Tel: దయ ం.

4.9.5. Practice religion

అ

ల డ

4.9.5.3. Worship

4.9.3.2. Malevolent supernatural power

ా ం ా ాట


2•

. Hin: ईश ्वर.

ేవ డ

n. vermilion and pink

powders used for worship.

n. name of one of the Gond

మ మ-

ట

n. vermilion powder (used to

big god. n. god. Tel:

మ

కక

n. rice mixed with vermilion

thrown at a wedding, or on cattle (e.g. during 'laxmi pooja') in order to bless.

ప జ స

n. worship. Tel: ప జ.

Hin: आराधना.

n. a festival which lasts for

several days.

4.9.5.4. Perform religious ceremony

ఆ డ ా ఆ -


n. ritual bath. n. religious observances

(pl.).

215

5. Home

ఖ ీ మల ద ం

5.1. Rooms of a house

ాగ

n. ritual dance while putting a

god back in place after a festival. n. Tel:

ట మ క ల బలం.

n. agricultural festival which

n. sacred brass ankle bell. Tel: గజ.

చవం చహ

n. altar. Tel: బ

ట

n. small earthen pot which is

దు

n. necklace for religious

n. ceremonial fly-whisk with

long hair or strips of cloth ties to one end (used for giving blessing). Tel: సవ రమ .

takes place before sowing (pl.).

4.9.5.5. Make offering, sacrifice

n. food offering. Tel:

దూ

-

ౖ దమ

.

vt. to lay down (offering),

used to make a lamp 'diva' for 'pooja'.

scatter.

సుజ ాం

n. sacrificial animals (pl.).

4.9.7. Religious organization

purposes (c.f. prayer beads).

4.9.7.1. Religious person

కట కట ె గ ే ా

n. clan priest.

సల

n. priest's wife.

త

ప మ.

గ థ

ిం ాడ

.

pole used during worship of the great god. n. religious mask. Tel: నృత

ర

.

n. temple. Tel: మం రం. Hin: मं दर.

n. place at a river where there is

always water (used for immersing idols).

-గ

n. a decorated ritual bamboo

ేవత

ేవ

n. sacred spear head. Tel:

n. village priest. Tel: ప జ .

4.9.8. Religious object, artifact

డ

n. mask.

4.9.8.2. Place of worship

n. Muslims. Tel: మ

ాట

ట

n. servant, ritual food server.

4.9.7.3. Islam

ీఠం.

మటం

n. holy place, place where god

is kept. Tel: ేవ

సలమ

.

n. temple. Tel: మం రం. Hin: मं दर.

5. Home shed for goats.

5.1. Rooms of a house

2•

ఆట ా

n. attic, store area above rafters

n. room. Tel: గ . Hin: कमरा.

ట


216

of house, loft. Tel: అట క

.

refer to a side room for women in childbirth or menstruation. Tel: గ , ఖ ప ేశం. Hin: कमरा.

ఖ గ


n. room. Tel: గ . Hin: कमरा. n. room. Tel: గ . Hin: कमरा. n. stair.

n. inner room. Tel: గ . Hin: कमरा.

5. Home

మ

5.1.4. Household tools

n. house (with multiple levels). Tel: బం

ా. Hin: मकान.

n. house, home. Tel: ఇల .

n. verandah, porch, threshold,

covered entrance area of a house.

ీ స ీ హ ా

Hin: बरामदा.

n. verandah. Hin: बरामदा. n. room. Tel: గ . Hin: कमरा.

ఆ దు ఆ ా ా ా ే డ

జ ా

n. cooking house. Tel: వంట

ాల.

n. bathroom. Tel: ా నమ గ .

n. fence or compound.

n. cylindrical framework of

bamboo or sticks. n. cement wall. Hin: द वार. n. compound gate. Tel: గల తడక.

n. backyard. Tel: ఇల

చుట సలమ

బ

.

adv-ppn. outside. Tel: బ Hin: के

बाहर.

ట.

n. courtyard. Hin: आँगन.

ర

5.1.2. Personal plot, property

మల ల ం

n. head of household, owner. Tel: యజమ

టబ

n. table. Tel: బల. Hin: मेज़.

ఊక కత క

n. swing, cradle. Tel: ఉయ ల. n. chair. Tel: క

కట

n. bed, cot. Tel: మంచమ .

ీట. Hin: चौक .

n. bench, seat. Tel:

. Hin: कस .

5.1.3.3. Bed

n. verandah. Tel: వ ా ా.

5.1.1. Outside of a house

అట

5.1.3.1. Table

5.1.3.2. Chair

Hin: मकान.

ట

5.1.3. Furniture

.

n. compound wall or fence. Tel: ద .

n. yard of a house, or small plot

of land near to the house for growing vegetables etc. Tel: రడ .

Hin: पलंग.

ా ా ా ా బం

n. mat. n. leg of a bed. n. blanket. Hin: कंबल. n. quilt.

5.1.4. Household tools

క క క

n. broom. Tel:

లమ

n. key. Tel:

-డబ

సూ గ ా గ ోల ా ట చ

పర

.

ే

.

n. lock (lit. key container).

Tel:

లమ

( ీ )

Tel:

.

n. ladder, steps.

ె న. Hin: सीढ़ .

n. bronze pitcher. Tel:

ం ె.

n. kind of small metal (steel,

bronze) pot or vessel. Hin: भाँड़ा. n. metal pitcher. n. pipe (for liquid), quiver,

cylinder. Hin: बाँसुर . n. brass container for liquids.

క చుమ

ु . n. small knife. Tel: క . Hin: छर

ఝ

n. kind of bronze vessel.

ట


n. head pad (for carrying

pots). Tel: చుట. Tel: ప

జ మ ంత.

n. churning stick.

217

5. Home

డబ

5.2.1.2.3. Pound in mortar and pestle

n. container. Tel: డబ .

య

hang clothes on while drying. Tel: దం ెమ .

య

n. a horizontal pole used to

ల ా తయ

. Hin: टोकर .

n. basket. Tel: గ

n. earthen oil lamp. Tel:

పమ

n. 1 • wire.

ప ప

పమ

n. bamboo strip. Tel: n. blade.

n. bucket. Tel: బ

బ

ాండ

.

దుర బద. ె న

n. step of a ladder. Tel:

ెక

.

ీ

. Hin: बालट .

n. large knife. Tel: క .

5.1.5. Household decorations

బ ా

డగ

. Hin: छ

ी.

సు -

n. boiled rice. Tel: అన మ ;

ఆ రమ

.

vc. to dry, parch (grain).

ా ి వడమ

.

vt. to bake.

5.2.1.2. Steps in food preparation

-

vt. to clean rice or lentils using

an open-ended basket.

-ీ -

vt. to mix. Tel: కల డమ .

Hin: िमलाना.

vt. to cook. Tel: వండ ట.

vc. water for cooking.

Hin: रसोइया.

ాసూ - vc. to make hot. ెబ n. sweet made from water and

vi. to be peeled. Hin: िछलना. vt. to peel or remove the shell

or cover of food items (boiled eggs, beans, peas, corn, bananas, peanuts, etc.).

5.2.1. Food preparation

Hin: छ

लना.

5.2.1.2.3. Pound in mortar and pestle

-1

cooked rice.

218

.

vi. to boil over while cooking.

డూం డూ- -ీ

n. a small grain.

ి -

ం

5.2.1.2.2. Remove shell, skin

n. balloon, bulb.

5.2. Food

అ అట

कना.

బ - vt. to roast, fry. Hin: भूनना. వ - vi. to boil. వహ - ీ vc. to boil. వ - - vt. to boil. స - vi. to curdle, go sour.

ె

dish-shaped hollow. Tel: క ండ. n. umbrella. Tel:

vc. to cook. Tel: ఉ

Tel:

n. clay pot, earthen vessel,

ర స

. Hin: छ

Hin: सूखना.

instrument string.

మధ నవ న

-

ిడూ -

web of a spider. Tel: ాల గ డ .

n. lampstand. Tel:

య

vi. to cook. Tel: ఉడ క ట.

ఊ -1 ాట

.

2•

డ

ంప

Tel:

5.2.1.1. Methods of cooking

n. bag. Tel: సం . Hin: झोला.

3•

vt. to season (curry).

vt. 1 • to pound (in a mortar). Tel:

to beat (stalks of millet wheat, etc. with a stick so that the seeds fall off). 2•

vi. to be boiling hot.


. Hin: कूटना.

5. Home

5.2.2.5. Hungry, thirsty 3•

చ

to grind into a paste.

5.2.1.5. Food storage

n. mortar for grinding spices. Tel:

బ ా

ల

.

n. stone pestle. Tel: రచ బండ;

రబ

ా

.

ా n. wooden pestle. Tel: క ాట- - vt. to pound. Hin: कूटना.

డల ీ ా మ ా

.

ి

ిం

. Hin: सान.

ా

n. flour. Tel:

5.2.1.4. Cooking utensils

కచూ క

ా

ఖుం

ొ

. Hin: आटा.

n. flat pan for bread making. Tel: స

ాతమ

.

n. pot. Tel: క ండ. Hin: भाँड़ा.

ండల

ప

1

-

జ

n. pincers, tongs.

that birds, and insects can live in. 2 • fireplace, brazier. Tel: చ మంట ట.

నం.

n. earthen frying pan. Tel:

నమ

n. wooden ladle, spoon.

ంక

కట.

.

vt. to chew. Hin: चबाना. vt. to eat, have a meal. Hin: खाना,

खलना.

vt. to eat. Tel:

నుట. Hin: खाना,

.

n. meal. n. meal - breakfast, lunch or

dinner.

n. 1 • a hollow space or cavity

Tel: అన

n. ladle.

5.2.2.1. Meal

n. sieve.

n. ladle.

vt. to dish up, spoon out.

खलना.

n. strainer, sieve.

n. iron frying pan. Tel:

paddy.

n. bowl made of clay. Tel: మట

Hin: बरतन.

ా

n. a large basket for storing

n. cup or bowl made of leaves.

జల జ - -

.

n. cooking vessel. Tel: గం .

మ ోబ

.

5.2.2. Eat

Hin: भाँड़ा.

ా

2

పల మ

n. earthen pot, clay vessel.

Tel: క

tin. Tel: డబ

5.2.1.6. Serve food

n. kind of small clay pot.

గం

ప 1 సుక

ిం

n. square-shaped cooking oil

made of bamboo and mud. . Tel: గ

n. stone for grinding flour. Tel: ఇసు

.

n. large basket for storing grain

5.2.1.2.4. Grind flour

జత

n. grain store. Tel: గ

n. eating. 5.2.2.4. Taste of food

ెర n. belch. Tel: ేను . ె - - vi. to belch. ర నూం - vi. to taste sweet. స - vi. to be sour. స ా adj. sour (bad taste). 5.2.2.5. Hungry, thirsty

క వ ా hunger strikes. వ - vi. to be thirsty. Tel:


హం. 219

5. Home

5.2.3.1.1. Food from seeds

5.2.2.7. Drink

ఉ -

ా

vi, vt. to drink, smoke . Hin: पीना,

గ

(cigarette). Tel: पलना.

ఊ - vt. to suck. Hin: चूसना. చు - vt. to suck, smack ones' lips.

బ

-

Tel: ఇప

పవ . 2 • mahua flowers that have just fallen down from the 'hiruk' tree.

vt. to suck. Hin: चूसना.

5.2.2.8. Eating utensil

క ఖజ చమ ె ే ధ య ఫ

స (ఆక ల

n. leaf plate. Tel: n. bowl. Tel: n. spoon. Tel:

n. pail, jug, tumbler. Tel: మ ంత. n. plate.

ాప

n. plate for eating from. Tel: పల మ .

ం

channa.

5.2.3.1. Food from plants

n. the gourd Balsam pear. Tel:

ా ా

n. mahua fruit.

ాయ.

n. the seeds of the 'mahka' fruit

which can be eaten.

ా ా

n. a kind of cake prepared out

ా ె

త

Tel: క

ా

డ క. Hin: ना रयल.

of black gram. Tel: ా ల

.

n. seed of tamarind.

n. coarse flour of millet. n. pulses. Tel: పప .

n. mustard seed. Hin: राई.

ం

n. kind of lentil, pulse. Tel: కందుల .

n. coconut. Tel:

ీ n. seasoned vegetables. Tel: క ర. - ఙ ం n. bean pods. Tel: క డ .

n. brinjal, egg plant. n. pod (of bean, etc.).

ాకర ాయ.

ాయల

n. fenugreek seeds.

n. inner white part of coconut.

n. corn or grains or peas of

tender and immature ears or pods of great millet which have been parched. Tel: అట క ల .

ా ల

.

ఖబ

n. fried gram. Tel: ప ట ల .

ం

flakes). Tel: డ ారమ

Tel: వం

దం

n. curry made with ground

grain. Hin: बीज.

220

n. chilli (pounded into

5.2.3.1.1. Food from seeds

ఖుడూం n. kind of dumpling. గ n. cooked (boiled) seeds or

క

like a cucumber). Tel: ోస ాయ.

ఙ

5.2.3. Types of food

మ హ

n. bitter gourd (looks somewhat

ర

.

n. small spoon.

క

ే ా

).

.

ెమ

బ.

పఙ బ n. cauliflower. Tel: ప ల బ. చ ర n. kind of short green bean. డ ా n. 1 • partially ripe fruit.

Hin: चूसना.

త

n. cabbage (leafy). Tel: ా

Hin: ना

నూం ీ


रयल.

బ

ాయ.

n. sesame. Tel: నువ ల . n. oil cake.

5. Home

ప డూ పర

5.2.3.3.5. Cooking oil

n. urad dhal (kind of lentil).

నుమ ల

Tel:

ా

n. jaggery, coarse brown sugar.

.

Tel: బ

;

ల

5.2.3.1.5. Food from roots

.

green gram pulse (pl.). Tel: సల .

ఙ

n. groundnut.

n. bread prepared with ghee.

ర ంజ నూ

ల ం స ామ వం

n. mustard seed. Tel: ఆవల .

Hin: राई.

n. kernel of chironji fruit.

కమ గ ా మట

pounding 'jaggery' and sesame . seeds together. Tel: నువ ల n. parched grain.

n. the chickpea, Bengal gram,

'channa'. Tel: నగల

.

n. sanva corn.

n. noodle-like food preparation

made from wheat flour. n. wild plum. Tel: గ పండ . n. orange. Tel:

ంజ.

ాడ ం

టం టట ాపం -

n. tondla vegetable. Tel:

ాయ.

n. vegetables (lit.

eggplants-chillies). Tel: క ర ాయల .

n. kind of edible root from the

forest. Tel: గడ (దుంప). n. honey. Hin: शहद. n. egg (sg.). Tel: గ డ . Hin: अंडा.

n. egg (pl.). Tel: గ డ . Hin: अंडे.

ఖ ండూం

n. piece of flesh, chunk of

meat. Tel: మ ంసప మ క

స

.

n. meat. Tel: మ ంసమ .

5.2.3.2.2. Milk products

ద ా ా ం

n. curds. Tel:

రగ

.

n. milk. Tel: ాల . Hin: दध ू . n. ghee. Tel:

n. butter. Tel:

.

గడ. Hin: मक् खन.

5.2.3.3. Cooking ingredients 5.2.3.3.1. Sugar Tel: బలం. Hin: गूड.

ాక

n. sugar. Tel: పంచ

5.2.3.3.3. Spice

n. turai vegetable, sponge

ర ం

n. yam.

n. jaggery, coarse brown sugar.

ొండ ాయ.

gourd. Tel: ర ాయ.

n. kind of edible root.

5.2.3.2.1. Meat

5.2.3.1.3. Food from vegetables

n. pumpkin. Tel: గ మ

n. turmeric. Tel: పసుప .

5.2.3.2. Food from animals

n. sweet preparation made by

5.2.3.1.2. Food from fruit

ఙ సం

Tel: బలం. Hin: गूड.

n. kind of sweetmeat.

n. moong dhal (kind of lentil),

బ బ

5.2.3.1.4. Food from leaves

కమ లమ

ర(చ

ర).

n. turmeric. Tel: పసుప .

n. cloves. Tel: మ క ప డక.

5.2.3.3.4. Leaven

ీట

n. yeast.

5.2.3.3.5. Cooking oil

ం


n. oil prepared out of fat.

221

5. Home

5.3.2. Women's clothing

5.2.3.4. Prepared food

అ

నజవ

n. porridge which is made

on the first day after marriage and given to the 'avval' goddess.

n. kind of small round bread.

చూ జవ పర

ట. Hin: रोट .

న

Tel:

n. chickpea curry. Tel:

ట ి .

n. kind of porridge. Tel: అంబ .

ా

n. kind of sweetmeat.

Tel: బ

ల

;

ా

n. bread. Tel:

ెహ

n. tea. Tel:

5.2.3.6. Beverages

चाय–वाय.

త ా n. towel. Tel: త ాల. ద ీ n. handkerchief. Tel: ద ;ీ ే గ డ. న -పట n. waist belt. ర n. leaf hat. ల ం ా n. dress. ర ం n. sandal. Tel: ెప ల . Hin: चप ्पल. ల n. hand cloth, larger than a handkerchief. Tel: త

ఆం

ట. Hin: रोट . ;

య. Hin: चाय,

ా ో ె

5.2.3.7. Alcoholic beverages

క

n. liquor, wine. Tel: ా ా

-క ీం -క ర -క

.

పట

n. palm liquor.

n. kind of liquor. n. kind of liquor.

5.2.4. Tobacco

చుట n. pipe. Hin: बाँसुर . చుట -ఆ n. leaf for smoking used to wrap tobacco in.

తమ న 1

-ఆ

n. cigar, 'bidi', local cigarette.

5.2.5. Narcotic

ల

పట పదూ ా ట రమ

n. tobacco leaf.

n. snuff.

Tel:

.

ాంజ -ఆ హప

n. a drug.

క ి

n. cloth (as in clothes to wear).

n. shirt. Tel: అం ;

క

.

.

n. short pants, shorts. n. 'dhoti' (cloth worn by males,

wrapped around waist). Tel: ోవ .

n. turban with a 'train' of cloth

at the back, worn only be men. Tel: ర మ ల .

n. belt. Tel: దట. Hin: पेट .

n. end portion of a dhoti. n. turban with a 'train' of cloth

at the back, worn only be men. Tel: ర మ ల . n. turban. Tel: ర మ ల .

బ

n. undershirt, vest.

ా

n. woman's underskirt.

ల1

n. the free end of a woman's

n. opium.

5.3. Clothing

222

ా ల

5.3.2. Women's clothing

n. betel, 'paan' leaf.

Tel: బట;

n. sandal. Hin: चप ्पल.

5.3.1. Men's clothing

.

ే ర

ెప

ర. Hin: कपड़ा. Semantic Category Listing

n. blouse.

sari which is worn over the shoulder and wrapped around the back. n. sari tied in such a way

(between legs) that enables

5. Home

5.4.1. Jewelry

క ఖ ే గంట ా ఘ

ladies to work more comfortably. Tel: ర.

5.3.3. Traditional clothing

ట ి

n. hat. Tel: ట

ి. Hin: टोपी.

5.3.4. Clothes for special occasions

క n. ornamental belt. మ -పట n. peacock feather belt.

ె ా

n. hem of cloth. n. pocket. Tel: జబ . Hin: जेब.

ా ట

n. pouch (usually for collecting

cotton) formed by tucking cloth it in at the waist and folding the other half upwards.

5.3.7. Wear clothing

క డూ -

vt. to wear (not said of draped

things). Tel:

ఖ -ీ -

ం -

డక ం

.

vt. 1 • to hang clothing, rope, or

bag on something. 2 • to tuck in clothing (like the end portion of a 'sari' or 'dhoti'). clothes such as dhoti). Tel: కట వడమ .

vt. 1 • to gore.

to pierce (when having a tattoo). n. forehead mark. Tel: ట ా (బ ట ).

n. tattoo. Tel:

5.4.1. Jewelry

కం

ిం ారం; పచ బ ట

n. silver neck ornament.

Tel: గ

య రమ

. Hin: घड़ .

n. earring worn on the top of

the ear (in contrast to those that hang below). n. signet ring.

n. ear-ring with bells.

దం -ఖ ే n. upper arm bracelet. దు n. necklace for religious న ాంజ ప వ

n. nose stud. n. anklet (chain). Tel: అం ె.

n. pendant of necklace. Tel: మంగల సూతం.

n. bead.

n. necklace of married woman. Tel: నలప

బ జబ మ

2•

ట ా ిం ా

n. a watch, timepiece.

సల మంగల సూతం.

Hin: मंगलसू

vt. to string (as beads, flowers).

-2

n. bangle. Tel: ా .

ట ామ ద

vt. to put on, wear, (draped

5.4. Adornment

ా -2

n. ear-ring.

purposes (c.f. prayer beads).

vc. to take off (draped

clothing).

-

n. ornament for arm or ankle.

n. bead necklace (long).

5.3.6. Parts of clothing

ా

n. ear-ring.

.

మయ

ा.

n. upper arm bangle. n. bead of a necklace. Tel: మణప

స.

n. bangle, anklet (worn by

married ladies). Tel: క యం.

మ ా n. nose ring. Tel: మ క ప డక. మ ద n. ring. Tel: ఉంగరమ . Hin: अँगूठ . స n. silver neck ornament. Tel:

ినూ ం


డకంట.

n. bracelet.

223

5. Home

5.5.5. What fires produce

5.4.2. Cosmetics

ా ా

జక

n. eye colour. Tel: ాట క.

ొ -

ం

vi. to put on eye colour.

5.4.3. Caring for hair

ప య ి

-

vt. to comb (hair). n. comb. Tel: దు

ఙ

5.5.3. Extinguish a fire

న.

ి -

n. bunch of hair. Tel: జడ.

n. comb (large, double-sided,

used by ladies). Tel: దు

న.

vi. to grow grey (haired). Tel:

ంట కల

.

n. hair parting.

5.4.3.2. Plaiting hair

ె

ం

n. plait of hair. Tel: జడ.

5.4.3.5. Cutting hair

క ె ా ం మం ా మయ

n. scissors. Tel: క ెర. Hin: कची. n. barber. Tel: మంగ .

n. barber. Tel: మంగల డ .

n. barber's razor, blade. Tel: మంగల

5.4.3.6. Shave

-2 మయ 5.5. Fire

త పట ా త

నక

ెల

ి -

కర -

224

vi. to be burnt. Tel: మ Hin: जलाना.

ర - vi. to burn, light. Hin: जलना. ర - vc. to burn, light. Hin: जलाना. మడూ- vi. to be charred (for example

5.5.5. What fires produce

జ

. Hin: आग.

n. flame, spark, hot coals. n. ash. Tel: బ

ద.

n. firework. Tel: ఔట .

-1 vi. to smoke (fire). య n. smoke, fume. Tel:

blaze, burn. Tel: మండ ట.

సూ

vi. to fan into flame, light,

-

.

burnt up, reduced to ashes.

vc. to light, burn.

Hin: धुआँ;

5.5.1. Light a fire

-డ

vt. to extinguish, (to cover?).

- vt. to brand. -మ - vi. to warm oneself.

.

ప

.

food at the bottom of a cooking vessel). Tel: మ ం .

.

n. fire. Tel: అ . Hin: आग. n. fire. Tel: అ ;

extinguished, or seeds sprouted). Tel: ఆ ం

డ ం - vi. to burn. Hin: जल गया. డ ండూ - vc. to burn. Hin: जलाना. దుబ -దుబ -ఆ- vi. to be completely

n. barber's razor, blade.

నక

vi. to have gone out (a fire is

5.5.4. What fires do

vt. to shave. Hin: मूँड़ना. Tel: మంగల

and steel together).

ల n. steel for firemaking. ల త ట n. steel for firemaking. నూ n. spark.

n. henna.

ఉ -1 కం ా

n. lighter (usually using flint

n. matchbox. Tel: అ

ట.


धूआँ.

గ.

n. charred wood, a partly

burned stick from the fireplace, or a stick still burning. Hin: मशाल.

5. Home

5.9. Live, stay

5.5.6. Fuel

కట

5.6.2. Bathe

-

n. stick (for firewood etc.). Tel: కట.

య

नहलवाना.

-త ం -

firewood. Tel: కట.

n. cow dung cake (used as a

fuel for burning). Tel: ిడక.

n. firewood. Tel: వంట ెరక .

5.5.7. Fireplace

ే

n. fireplace. Tel:

5.6.4. Wash clothes

ీ -

vt. to wring (clothes).

వ సు -

n. washerwoman. vt. to launder. Tel: ఉత క .

5.6.5. Sweep, rake

.

ీ

-

5.6. Cleaning

ఉట- త -

5.6.6. Wipe, erase

vt. to scrape.

ఉసు

vt. to wash (not used for

washing clothes). Tel: కడ గ ట.

vt. to scrape.

ఊ -2

vt. to smear floor with cow

-

dung solution. vt. to soil clothes (by sitting in

క

-

స

నర - vi. to sleep. Tel: ద ం - vi. to sleep. Tel: పండ vc. to put to sleep.

ట.

adjl. awake. Tel:

ె -

vt. 1 • to rouse from sleep.

ల

n. wakefulness. Tel:

n. cow dung mixed with water

.

ళ క వ.

Tel: ల ప .

to revive to life. 3 • to build. 2•

(used to keep courtyards looking clean).

ా - - vc. to clean. Tel: శభపర చు. ా - ా ా - - vt. to clean up. Tel: ప భపర చుట.

. Hin: सोना.

ే ే

Hin: चमकना.

. Hin: सोना.

5.7.1. Go to sleep

5.7.3. Wake up

vi. to shine, polish.

ద. Hin: ऊँघना.

n. sleep. Hin: नींद.

Tel: పండబట


2

vi. to doze. Tel:

ండూ -

-మ - vi. to become soiled. - - vt. to shine, polish. -మ -

छना.

5.7. Sleep

mud etc ).

చ

vt. to wipe away, dust off.

Hin: प

5.6.1. Clean, dirty

చ

vt. to sweep. Hin: झाड़ना.

vt. to clean.

ర - -

- -

vi, vt. to bathe, wash.

Hin: नहाना.

n. charcoal. Tel: బ గ .

కట

ంచుట. Hin: नहाना; नहलाना;

ే

n. thick or long piece of

ా

vt. to bathe. Tel: ా నమ

ాల - -

vt. to waken.

5.9. Live, stay

- - vi. to live. Hin: जीना; जलाना. ం -ే మ - vi. to live. Hin: जीना.


225

6. Work and occupation

6.2. Agriculture

vi. to live, stay. Hin: जीना;

ర -మ -

जलाना.

6. Work and occupation 6.1. Work

6.1.2.3.8. Complete, finish

ాం n. work. Tel: ప . Hin: काम. ాం-దం n. work. Hin: काम. దం n. work. Hin: काम.

ల -ఆ-

Hin: ख़त ्म

మ -

భ

ే

ాడ

మం లం

.

n. worker (f.).

6.1.1.2. Expert

మసర

n. teacher. Tel: ఆ

ర డ

Hin: अध ्यापक.

. Hin: राह.

vt. to attempt. Tel: పయత మ

ేయ ట.

6.1.2.2. Use

ఉ ామ ా ద ల - -

n. use. Tel: ఉప

-

గం. Hin: योग.

vt. to make use

of.

-

vt. to make use of.

vt. to make use of, put on.

ట

Tel:

6.1.2.2.1. Available

ా -మ -

వడమ

adj. lazy. Tel: Hin: आलसी.

మ ా -ఆ-

ౖక

.

vi. to be arranged.

6.1.2.6. Prepare

తయ - - vt. to make ready. తయ -ఆ- vi. to be ready. ె vi. to get ready. Hin: दब ु ल. -మ - vi. to be ready. Tel: తయ న - - vt. to make ready. రచూ - - vt. to prepare. Hin: सँवारना. స - - vt. to prepare, get ready.

.

Hin: सँवारना.

vi. to be ready.

6.1.3. Difficult, impossible

vi. to be got, be obtained.

కట

adj. difficult. Tel: కషం. Hin: मुश ् कल.

6.1.2.3.1. Work hard

6.2. Agriculture

దు -ల - -

ఖ (-బ )

vi. to work hard.

n. farming. Tel: వ వ ాయం.

Hin: खेती.

6.1.2.3.5. Power, force

226

ం

Hin: सजना.

స -మ -

.

6.1.2.3. Work well

జ

ం తనం.

6.1.2.5.1. Arrange an event

6.1.2.1. Try

ి - -

adj. lazy. Tel:

6.1.2.5. Plan

.

6.1.2. Method

n. way, manner. Tel:

vi. to be finished. Hin: ख़त ्म होना.

6.1.2.4.3. Lazy

n. worker (m.). Tel: క

होना.

6.1.2.4. Work poorly

6.1.1. Worker

భ

vi. to be finished (work).

advl. with force, loudly,

strongly, quickly. Tel: జ ర ా.

గబ


n. grove, orchard, collection of

cultivated trees.


ెం - -

6.2.5. Harvest

ా -

vi. to farm.

6.2.1. Growing crops

ఘ

-ీ -

Hin: झ

జ

n. paddy (sg.). Tel: వ .

n. paddy (pl.) (used mostly in

the plural form). Tel: వ

6.2.2. Land preparation

క

vi. to clear jungle or a

field using fire.

- ా

vt. to weed.

n. section of a field. vt. to plough. Hin: जोतना.

వక

n. harrow.

vt. to dig, bore. Tel: తవ డం.

Hin: खोदना.

n. long section of a field, aisle,

(when planting cotton, the field is divided into sections by planting single rows of other crops such as lentils). 6.2.2.3. Fertilize a field

ఖ ా - vi. to spread manure. మర n. insecticide, pesticide. స ి n. cow dung. Tel: డ.

ఉ

-

Hin: रोपना.

n. watchman. Tel: ావ

Hin: चौक

ే గప జ

vt. to sow, (with drill, not by

ాడ

दार.

.

n. watchman's wife. n. slingshot. Tel: ఒ

ల.

n. watching or guarding of

crops. Tel: ా

ావ

;జ

గరణ.

n. 1 • stick used for making

noise to frighten away animals from crops. Tel: ధ ం ే కటగంట. 2 • cow bell made of wood.

బజ ా - -

n. scarecrow. Tel: బదుర .

vt. to do the gardening, to watch

over, take care of (young plants etc.). Tel: ంచడమ . n. noise-making stick on snare.

6.2.4.1. Cut grass

క

- - vt. to weed. - vt. to cut (with sawing action),

కట

n. transplanting.

scattering). Hin: बीजना.

vt. to transplant.

reap, pluck. Tel: య డం. n. sickle. Tel:

6.2.5. Harvest

vt. to plant, place, put, set up.

ా

vt. to sow seed.

Hin: पंगत.

ట

6.2.3. Plant a field

ఉ -

कना.

n. row, in a line. Tel: వర సగ.

టప

6.2.2.2. Plow a field

ఉ -2 ా -1

.

6.2.4. Tend a field

బ - ా- vi. to flower. Hin: फूलना. ా n. garden. Tel: ట. Hin: उ ान. ల - -

-

ా -

ా

.

6.2.1.3. Growing flowers

డ

సుర ట; య మ

Tel:

vt. to plant. Hin: रोपना.

6.2.1.1. Growing grain

వం వం ం

vt. to throw, sow, scatter.

ా


డవ

. Hin: हँ िसया.

vt. pick vegetables leaves. n. stubble (dried stem of maize,

millet, etc.), tree stump. Tel: య .

n. row of bulls for threshing

paddy. 227


6.2.8. Agricultural tools

6.2.5.2. Uproot plants

6.2.8. Agricultural tools

క

ఆర

- ె -

vt. to uproot something.

6.2.5.4. Gather wild plants

ం

together). Hin: गठर . n. hemp. n. produce, cultivated goods,

wares. Hin: फसल. n. gum, sap. Tel: బంక.

6.2.6. Process harvest

కర

n. cutting hook, small sickle.

క

ా

Tel: క


to beat (stalks of millet wheat, etc. with a stick so that the seeds fall off). 3 • to grind into a paste. 2•

ఖ ా

n. small digger, tool for

ఉ టల

vt. pound, crush.

ా

ఖ

n. threshing floor, special

స ా

n. threshing stick shaped like a

జ

cricket bat. Tel: గ ట.

for dragging loads along the ground and for breaking in (training) young bullocks to pull a plough. n. whip. Tel: క

ే

n. a pad which is tied around

the neck of a bullock for plowing. Tel: జ .ె

డ ా

n. grass-pulling tool attached to

bullocks like a plough.

n. the grain that remains in the

n. 1 • wire.

field after threshing.

web of a spider. Tel: ాల గ డ . 2•

n. storage basket.

6.2.7. Farm workers

క

ం

n. farmer. Hin: कसान.

ప తడ ో ా

ఖ - య

228

3•

n. farmer. Tel: వ వ ాయమ

ేయ

ాడ

. Hin:

. Hin: कोड़ा.

n. funnel part of seed drill.

6.2.6.4. Store the harvest

ం

drill to which the tubes are attached.

n. framework of branches used

surface for ceremony. vt. to thresh (with bullocks).

n. log, horizontal part of seed

gathering up soil. Tel: ా ా.

ట.

6.2.6.3. Thresh

n. steel tip of plough.

n. part of seed drill (tipun).

6.2.6.1. Winnow grain

n. winnowing basket. Tel:

.

య ఖ 1


n. stick with an iron spike,

goad.

6.2.5.5. Plant product

-1

driving stick.

ఆర -బ ే

n. bundle of grass (tied

బ మ

n. iron spike at the end of a

कसान.


instrument string. n. fencing wire (usually

barbed). n. seed drill. n. rake. n. seeder.


ఙ ాల

ా బ

6.3.1.1. Cattle

n. plough, ploughshare. Tel:

గ

. Hin: हल.

వ -

vt. to give birth to (animal).

ఉ -

vc. to cause to drink, water

6.3.1. Domesticated animal

n. stick which is attached to the

plough in order to hold it at a higher level. Tel: గ అను ఉం ే కట.

ొహ

n. blade of agricultural

implement. Tel: పల గ

.

n. medium thickness stick, rod. Hin: छड़ .

బ ే త

ొహ

n. bamboo stick.

-బ ే

n. a spiked bamboo stick

used for urging bullocks forward.

మర-డబ

n. back-mounted pesticide

pump.

మ

n. axe. Tel:

డ

ా

.

n. metal collar to attach the

సు

blade of an agricultural implement.

సబ ా ీ ర ం

స

n. crowbar. Tel: గడ ార.

n. part of plough harness.

n. 1 • water mixed with chaff,

etc given to animals for drinking. 2 • a wooden tub for holding water given to animals. 3 • food scraps fed to cattle. n. 1 • water mixed with chaff,

etc given to animals for drinking. 2 • a wooden tub for holding water given to animals. 3 • food scraps fed to cattle. n. herd of cattle tethered

together by rope. n. halter (rope for leading or

tying bullocks). n. leash, rope for controlling

bullocks.

ి

n. peg at side of yoke.

n. iron-pointed stick for

6.3.1.1. Cattle

removing mud from tools. Tel: క .

క ట ట

n. complete plough system

including oxen. Tel: అరక. Hin: हल.

ట

n. thick rod, stick.

ట


6.3. Animal husbandry

మ

3

(animals).

refer to a side room for women in childbirth or menstruation. Tel: గ , ఖ ప ేశం. Hin: कमरा. 2 • shed for goats. n. animal's muzzle. Tel: మ

ా ా ా

n. millet heads fed to animals. n. cowshed. Tel:

ప

n. morsel, food given to cattle

during festival (a small taste).

ియ ం - ా

.


;

n. cattle shed.

Hin:

మం

వ ల ాక.

టమ

ास.

Tel: ఆవ

n. cattle (pl.).

ల ;బ ల

;

కల

.

n. herd, group of cattle or

sheep. Tel: మంద.

229


మ ా హ ి ా

6.4.1. Hunt

ో ా

n. cowshed.

1

vi. to chew cud; ruminate.

మ ల

n. wild boar. Tel:

6.3.1.5. Dog

మ

-

Tel: ప

ో మ

n. cattle-bell. Tel: గంట.

6.3.1.4. Pig

ా

n. man who tends cattle.

.

ప

య

vt. to harness.

2•

vi. to be troubled, face

used by shepherds to shelter from rain and cold. Tel: ం ా

వ ల ాప ల ాడ

ఝమ డడ

230

).

n. kind of bell. Tel: గంట.

n. small cattle bell used on the

necks of cattle, but also tied to the waist or ankles for ceremonial dancing. n. bell (often used on heads of

cattle). n. cattle bell. Tel: ధ

ఇత గంట.

ఇ ె

-

.

n. animal feed (grass, hay, etc).

ా ల

ొ -

.

usually made of brass.

వ ల (గ

vt. to milk. Tel: ాల

య డమ

ా ాఉ -గ

.

n. small spherical animal bell

Tel: జంత

ీ -

. Hin: दहना ु .

6.3.6. Poultry raising

క ాట n. brass animal bell. Tel: గంట. ంద- ా n. cattle section or division. గ n. thick (usually black) blanket,

n. shepherd (f.).

కల

vt. buttermilk. Tel: సల.

ా

n. bridle. Hin: लगाम.

n. shepher (m.). Tel:

.

6.3.3. Milk

1•

n. cowherd. Tel: ప

ాడ

n. a man who tends goats

and sheep. Tel: ప ాడ .

6.3.2. Tend herds in fields

ా ల ల ఘ ంగ

.

buffaloes. Tel: బ ల

vi. to bark. Hin: भ कना.

difficulty.

లగం

ాడ

n. a man who tends

య

n. yoke (for oxen).

-1

ప

n. woman who tends cattle.

6.3.1.7. Beast of burden

ా

వల

vt. to hatch (eggs). n. chicken nest - for hens to

lay and hatch their eggs. Tel: ళ గ డ .

vt. to lay (eggs), put down,

apply. 1•

vi. to hatch (of young bird).

2•

vt. to burst, break open.

6.3.6.1. Chicken

n. rooster. Tel: 6.4. Hunt and fish

ి ా

n. hunting. Tel:

6.4.1. Hunt

పం

. Hin: मुगा.

ట.

ి ా -క - vt. to hunt (game). ఖ 2 n. trigger of gun. గం n. small bow and arrow. Tel:

స

క

ా

ల

.

n. beater (when hunting).

n. method of catching rabbits by

using fire to dazzle them.

ి ా - -


vi. to hunt (work).


6.5.1.1. Types of houses

6.4.1.1. Track an animal

6.4.5. Fishing

గ ఝ వ

n. footprint.

ప ా

n. track, marks, line.

6.4.2. Trap

ా -1

vt. to dig, bore. Tel: తవ డం. Hin: खोदना.

చం ో

small animals (rabbits, pigs, deer, etc.). Tel: ి ా వసువ . n. bamboo fish trap. n. loop of snare, trap, noose.

animals. Tel: వల.

6.4.3. Hunting birds

6.4.4. Beekeeping

గ ప ాబ బ ా

ీ

n. part of the honey-comb

trap fish. ु . n. fisherman. Hin: मछआ n. fisherman's wife.

vi. to be caught (in a trap)

-ే మ -

vi. to be caught (in a trap)

usually by a limb. n. falling stone trap (used to kill

small animals such as rats and birds). Tel: క తంతం. Hin: फंदा.

(horses, etc.).

where the honey is.

6.5. Working with buildings

n. part of the honey-comb

మ ా ే

n. honeycomb of large bees.

Tel:

ద ేన. ే పట

.

vt. to plaster, smear, daub. n. carpenter. Hin: बढ़ई.

6.5.1. Building 6.5.1.1. Types of houses

n. honeycomb of large bees. Tel:

.

ింజ n. cage. Tel: పంజరమ . -ీ - vt. to train up (a child), raise

ద.

where the honey is. Tel: ే తట

దుర బ ంగ

usually by the neck.

.

.

n. small bee-hive. n. dry part of the honey-comb

where there is no honey.

సు

n. obstruction (dam), used to

ఉ -

n. bee that lives in the bee

hive (nest). Tel: ే టగ; త

n. fish basket.

n. fishing rod. Tel:

డ ా

n. sting of the bee.

ే తట

ु . . Hin: मछआ

లట

గ

n. catapult.

n. bee hive (nest). Tel:

పట ాళ

6.4.6. Things done to animals

n. large round net for catching

ాట 1 ాడ ాడ -

ేపల

n. fisherman. Tel:

య

n. wooden peg used for snares.

గల

n. fishing net.

ఢూట ా 1

n. kind of trap for catching

ట డ ాస ాగ

n. fish hook.

n. a kind of bee that makes its

గ

ొ

ే

n. hut. Tel: గ

.

n. open-roofed enclosure for

animals. Tel: ప

వ ల ాక.

మం n. shelter. Tel: పం . ా - ా n. palace. Tel: ాజ మ

hive within hollow trees and anthills. Tel: త ద. Semantic Category Listing

.

n. house, home. Tel: ఇల . Hin: मकान.

231


6.6. Occupations

6.5.2. Parts of a building

ఆ ే

6.5.2.6. Foundation

n. main horizontal wooden

beam to support the roof of a dwelling. n. wall or partition usually of

జ డ దుల ాట

mud with wooden pillars for reinforcement. Tel: ఇంట చుట కటన తడకల . n. beam. Tel: దూలమ . Hin: ल ठा. n. wooden cross beam of

house. Tel: దూలమ

మం ే

ా ా

పలక. Hin: पटरा.

1

232

n. nail (for carpentry etc.).

;

ె

లల

.

n. bamboo mat.

n. 1 • bamboo matting used for

walls. Tel: తడక. 2 • door made of bamboo matting. n. pole (vertical). Tel: గ ంజ.

ి

ంకటల

n. tile. Tel:

ి

.

n. rafter, each of the sloping

6.5.4.1. Road

beams forming the framework of a roof. Tel: గ ంజ; ాసమ .

స

n. the horizontal beam(s) of

ధూ ా1

n. boundary. Hin: नाका.

కల కమ

n. winemaker.

ఖ

n. blacksmith. Tel: కమ

ठा.

wood used to hold up the eaves of a house, or shelter (such as a marriage shelter). n. roof, covering. Hin: छत. n. roof. Hin: छत. n. roof, lean to. Hin: छत. n. eaves of roof. Tel: గ ంజ.

n. door made of wood. Tel: తల

ప

. Hin: दरवाज़ा.

ెక ల

n. wood chips (pl.). Tel:

6.5.4. Infrastructure

6.5.2.4. Door

ావ

n. brick. Tel: ఇట క.

pointed end to attach the cross beam ‘patti') used for the side of a house.

6.5.2.2. Roof

చ ీ బ మ ంగ

ె ం క ఝ టట

n. vertical pole (with a

Hin: ल

స

ెక


Tel:

.

n. board, plank, slate. Tel:


6.5.3. Building materials

ఇట

n. niche in wall.

గ

ా -1

ల

n. bamboo matting. Tel: తడక.

n. iron-nail.

n. road, path. Tel: Hin: सड़क.

;బ

ట.

6.5.4.2. Boundary

6.6. Occupations

1

n. potter. Tel: క మ

Hin: कुम ्हार.

ాడ .

Hin: लोहार.

చంబ ా n. cobbler. వ n. fisherman. Tel: ేపల య మ


పట ాళ

ु . . Hin: मछआ

ु . n. fisherman. Hin: मछआ

n. tanner (person who tans

animal hides). Tel: మ గ.

.

.


ీ ి

6.6.5.1. Draw, paint

n. tailor. Tel: ద . Hin: दज़ .

ే

6.6.3. Working with wood

n. witch-doctor. Tel: మంత ాడ .

క

n. plane. Tel:

n. thread on a screw.

6.6.1. Working with cloth

క -

1•

ా

vi. to go through narrow

space. 2 • vt. to thread a needle.

-

vt. to poke, sew, pierce, hoe. Tel: క

నుల నూ - స ాల ా

ట

.

n. webbing for bed.

n. a person of the weaver

caste. Tel: తప

ార

n. carving tool used primarily

for on wood.

n. small piece of cloth.

ా

n. cloth. Tel: బటల . Hin: कपड़ा.

ల క. Hin: कपड़ा.

n. blacksmith. Tel: కమ

.

.

n. goldsmith. Tel: ఔ ాల డ .

Hin: सुनार.

Hin: कुम ्हार.

ట ీ సు

n. basket. Tel: గ ల; గంప.

Hin: टोकर .

n. small basket. Tel: Hin: छोटा

टोकर .

న గంప.

చంబ ా n. cobbler. చంబ n. wife of cobbler. మ n. tanner (person who tans ం ా

animal hides). Tel: మ గ.

n. cobbler's stand.

6.6.5. Art

6.6.2.4. Working with clay

n. potter. Tel: క మ

n. splinter. Hin: करच.

6.6.4.3. Working with leather

Hin: लोहार.

n. anvil. Tel:

vt. to cut down (a tree, or grass),

6.6.4.2. Basket weaving

vc. to forge (implements).

1

6.6.3.1. Lumbering

6.6.4. Crafts

6.6.2.3. Working with metal

ా

n. hammer. Tel: సు ె.

ిం ే

6.6.2. Working with minerals

-

n. carpenter. Hin: बढ़ई.

ా ే సు ె

6.6.3.2. Wood

ం

Tel:

n. sharpening stone.

split (wood).

6.6.1.1. Cloth

ాడ

.

potter's wife.

6.6.2.7. Working with stone

న

vt. to screw.

n. a female person of the

n. tailor. Tel: ద . Hin: दज़ .

క

n. plate (large).

-

ీ ి

కమ

ప ా ీ బ

.

weaver caste.

ా

n. file.

-బం

vt. to weave. Hin: बुनना.

ాల ా ే

ల ఖ

n. chisel for cutting wood.

n. thread. Tel: దరమ .

vt. to weave. Hin: बुनना.

మ నం.

n. chisel for use with rocks.

న ా

n. drawing.

6.6.5.1. Draw, paint

ఉం- vi. to draw a line. ఉం- vi. to draw a line.


233


6.8.3.1. Give, donate

6.6.7. Working with water

ా -1

ి ా



n. washerman. Hin: धोबी.

క జ ం ా

n. pitcher. Hin: कलसा.

ండ

6.6.7.2. Conveying water

మట

n. pitcher. Hin: कलसा.

6.6.7.3. Controlling water

ెర వ

n. dam. Tel:

6.7. Tool

.

n. chisel for use with rocks. n. big chisel.

6.7.4. Carrying tool

క

.

n. carrying yoke with slings at

each end for carrying things.

6.7.7. Container

ఖడ ట ట

గ ా టట ం ే ా ా ా

n. large earthen vessel. Tel: గం

ాళమ

.

n. bronze pitcher. Tel:

ం ె.

n. vessel made of metal

234

pron. their own.

ప -మ -

vi. to suffice.

6.8.1.4. Wealthy

ధన ా

n. rich man. Tel: ధనమ

గల ాడ

.

6.8.1.5. Have insufficient

-ఆ-

vi. to be insufficient to

wear.

ఆయ

adj. it is enough, (no more!).

క

n. deficiency, want of money.

Tel:

ల

. Hin: काफ़ .

Tel: తక

వ.

6.8.2. Accumulate wealth

n. vessel. Hin: बरतन.

n. wealth (often specifically

meaning 'wealth in cattle'). Tel: ధనమ . Hin: धन.

n. large basket.

6.8.2.2. Make profit

n. large earthen vessel. Tel: తవ .

కమ - - vt. to earn. Hin: कमाना. ా ద n. profit, use.

n. long basket.

n. bag. Tel: సం . Hin: झोरा. n. shoulder bag.

ే

తమ

ధ

sheeting.

6.7.7.1. Bag

చం

6.8.1.1. Possess

ఆక

n. large basket for

transporting manure by bullock cart.

గం ా

ి . Hin: मु ठ. 2 • short handle (of implement, weapon, whip etc.) that can by gripped by the fist. n. 1 • fist. Tel:

6.8.1.2. Have sufficient

n. wooden pestle. Tel:

ా

an axe, or digger).

6.8.1. Have wealth

6.7.2. Pounding tool

ా

n. handle, shaft (of tool such as

6.8. Finance

6.7.1. Cutting tool

న

Tel: ఉట.

6.7.8. Parts of tools

వ ా

త

n. net bag to hang things in.

6.8.3. Share wealth

6.8.3.1. Give, donate

అందూ

n. large bag.


n. gift (of cattle such as cows,

goats or buffaloes) for marriage

7. Physical actions

7.1.6. Lean

usually from the bride's parents to the couple.

అ

n. gift (of things excluding

cattle, such as clothes and household items) for weddings or housewarming ceremonies.

ాం ే

n. money (pl.). Tel: ర

Hin: पैसा.

ట

n. beggar (f.).

6.8.4. Financial transactions 6.8.4.1. Buy

చం ామ

n. provisions, supplies.

n. a small copper coin.

6.8.9.1. Steal

-

vt. to sell. Tel: అమ డం.

Tel:

- -

ఊం -

6.8.4.7. Spend

ల

6.8.4.8. Store, marketplace

.

n. small fair, bazaar. Tel: అంగ .

ఫ ా

n. coin. Tel:

ా

ౖసల

n. money. Tel: డబ n. money. Tel: ర

. Hin: िसक् का.

ల

ాల

vt. to remove or strip

vt. to snatch something away. Hin: खींचना.

6.9. Business organization

6.8.6. Money

త తం

ంచుట. Hin: चोर .

6.8.9.5. Take by force

Hin: बेचना.

n. expenditure. Tel: కర

ొం

something without permission, steal. Hin: नोचना.

6.8.4.2. Sell

టం

.

6.8.9. Dishonest financial practices

n. goods, materials. Hin: सामान.

కర

ాల

క - vt. to steal. Hin: चुराना. కల n. thief. Tel: ొంగ. Hin: चोर. ల ట- - vt. to loot, rob, steal, thieve.

6.8.3.4. Beggar

ె

n. coin. Hin: िसक् का.

ల రపం

. Hin: पैसा. . Hin: पैसा.

n. a small copper coin.

దు ా

n. shop. Tel: దు ాణమ . Hin: दकान . ु

భ

n. employment, work. Tel: క

6.9.2. Labor

.

Hin: नौकर .

6.9.3. Marketing

జ

n. travelling fair, market,

bazaar. Tel: య త. Hin: मेला.

7. Physical actions ఉప

7.1. Posture 7.1.1. Stand

త ల

-

vc. to put standing. vc. to put standing, to stop.

ఉదు -

vt. to sit, take place. Tel: క

Hin: बैठना.

vc. to seat.

vc. to seat, put sitting.

7.1.3. Lie down

ప -

vi. to lie down, sleep.

అ ఉ -

vi. to lean against.

7.1.6. Lean

7.1.2. Sit

ఉ -

-

.

క- -ీ Semantic Category Listing

vt. to lean heavily on a stick as

an old man does. vi. to lean on.

235

7. Physical actions

7.2.2.4. Move up

7.1.8. Bend down

మ

-

ఢ

vi. to stoop.

7.1.9. Move a part of the body

-3 ా1

vi. to jump, leap, hop. Hin: उछलना.

7.2.1.5. Move quickly

vi. to bend while dancing.

7.2.1.5.1. Move slowly

n. folded arms (in order to

ఉ

cradle a baby). Tel: ార.

ఝల

-

-1

vt. to pull, drag. Hin: खींचना. vi. to scuff (scrape) along the

ground.

n. swaying movement (hips)

while dancing.

-

vt. to drag, pull along.

బ - - vt. to bend. Hin: मरोड़ना. వ - vi. to bend. Tel: వం ం .

7.2.1.6. Move purposefully

7.2. Move

లం ా

Hin: मरोड़ना.

n. shudder.

ా జ -

advl. on foot.

ా

vt. to trample, tread on. vi. to walk, be in progress. Tel: నడ

చుట.

vt. to tread down, trample. n. step. Hin: पग.

-

vi. to stroll, roam, wander. Tel:

7.2.1.2. Run

గ. Hin: टहलना.

7.2.1.3. Crawl

-

vi. to crawl (on stomach). Hin: रगना.

బం -

vi. to creep, crawl.

-

7.2.1.8.1. Slip, slide

ఘ -మ - vi. to slip. సూ - vi. to slip, slide. ా

n. side. Hin: ओर. n. direction. Tel: మ ల. Hin: ओर.

గ (గ ) advl. down(wards). స - vi. to go along the road. ట ా

.

7.2.2.3. Move sideways

ఝల

vi. 1 • to jump. Tel: దునుక .

advl. in short steps, dragging

one's feet (in dancing).

Hin: उछलना.

7.2.2.4. Move up

to bubble while boiling. 3 • to beat (as in a person's heart or pulse).

త ె -

2•

236

క - vi. to limp, be lame. Hin: लँगड़ाना. క ట n. lame man, disabled, cripple. క ట n. lame woman. Tel: క ంట. - ా- vi. to stumble.

Tel: బ

7.2.1.4. Jump

ె

someone unable to pay back a loan, loser. Tel: ేశ మ .

7.2.2. Move in a direction

vi. to run. Tel: ఉర ట. Hin: दौड़ना.

-

n. vagabond, wanderer,

7.2.1.8. Walk with difficulty

7.2.1.1. Walk

-

.

7.2.1.6.1. Wander

7.2.1. Manner of movement

ఝ

ే తట

Tel:


vt. to climb. Hin: चढ़ना. vt. to climb up, mount.

7. Physical actions

ే -

7.2.3.5. Move past, over, through

vi. to rise, get up, fly up.

ద -

Tel: ల మ

.

vi. to rise, go up (as in waves). vi. to rise, to stand up.

vi. to stand, to rise. Tel: Hin: खड़ा

हो.

ల ండ

7.2.2.5. Move down

గ అ - vi. to fall down. డ - - vt. to sink, drown. డ బ-మ - vi. 1 • to sink, drown, set (of sun). 2 • to make a loss (either on an investment, or a loan to someone).

బ

-అ - vi. to fall down. - vi. to descend (from a

vi. to sag (mattress, or

woven surface, basket, etc.), sink. 7.2.2.6. Turn

ర

vc. to cause to turn. Hin: मुड़ना.

చ - -

vt. to hoist (a flag), pull

vi. to fall, or drop (leaves, or

fruit etc.). something up.

7.2.3.2. Go

-

vi. to go. Tel: పద. vi. to go. Tel:

7.2.3.2.1. Come

మ

;

. Hin: जा.

vi. to come. Tel: ా ా . Hin: आना.

ా-

7.2.3.3. Leave

7.2.3.3.1. Arrive

ం -ే మ - vi. to reach. Tel: ేరడమ - vt. to reach. ం -ి

ఉ - vt. to swing a cradle. Hin: डोलना. ఊం - vt. to swing. Hin: डोलना. ఝ - - vt. to shake off (dust from clothes, or fruit from tree), thresh lightly.

-ీ

vi. to fall. Hin: िगरना.

.

vi. to enter. Tel: Hin: घुसना.

చు ట.

7.2.3.4.1. Move out

advl. round and round.

7.2.2.8. Move back and forth

ఝ

అ క -

7.2.3.4. Move in

vi. to turn. Hin: मुड़ना.

7.2.2.7. Move in a circle

గ -గ

7.2.3. Move toward something

-

mountain), alight (from a vehicle). Tel: గ . Hin: उतरना.

-ఆ-

.

ఝ ల -మ - vi. to swing. Hin: डोलना. - vi. to shake. Hin: झंझोड़ना. ల - vi. to shake. Hin: झंझोड़ना. ల - - vt. to swing. Hin: टाँगना. ల -మ - vi. to swing. Hin: टाँगना. - - vt. to shake. Hin: झंझोड़ना.

vi. to shudder (animals have

to do this before they can be sacrificed).

vi, vt. to go out, come out, bring

-

out, emerge, rise (sun). Tel: ఎలడం.

vi. to dawn, emerge.

7.2.3.5. Move past, over, through

ఆ వ ా -ి -


vt. to cross. vt. to cross, ford, climb up/over,

ascend, go up. Tel: ఎక డం. vt. to catch up with. Tel:

పట ట.

ొరక

237

7. Physical actions

7.3.1.1. Throw

7.2.3.6. Return

మ -

ఆప

vi. to return. Tel: మల . Hin: लौटना.

7.2.5. Flee, pursue

ప

-

to chase.

7.2.5.1. Chase away

డూ -

Hin: रोकना.

ఈ -

vi. to accumulate.

ద -

vi. to remain, survive, be

spared. Hin: बच गया.

మ మయ

vc. to drive away.

7.2.6. Travel 7.2.6.1. Travel by land

అ -క ట కయ

n. spoke of a wheel.

ప

క

అ

ాట

-

the bullock cart wheel to keep the axle on. vc. to drive, to lead.

n. frame of cart.

7.2.6.2. Travel by water

ౖ ల

n. boat. Tel:

స

క. Hin: नाव.

7.2.6.2.3. Dive

vi. to dive down, sink

down.

238

vt. to send. Hin: भेजना, िभजाना.

-మ -

vi. to shift.

7.3.1. Carry

ాం -

vt. to shoulder, carry on

shoulder. vt. to carry on head. vt. to carry away, take and go. Tel:

- -

సుక వడం. Hin: ढोना.

vt. to throw. Tel: Hin: झ

7.2.7.1. Stop moving

vi. to stop, stand. Tel: ఆ ం . Hin: रोकना.

vt. to wait for, expect (lit. to

7.3.1.1. Throw

vi. to dive.

7.2.7. Not moving

ఆ -

Tel: ఆగ .

watch the road).

vi. to swim (humans). Tel: ఈత.

మడం -

vi. to wait a while, or stop.

7.2.9. Send someone

క. Hin: नाव.

n. boat, trough. Tel:

గ మడం -

n. hesitation. Tel: అనుమ నం.

7.3. Move something

7.2.6.2.2. Swim

న -

remain. Hin: बचा. 2 • to cause to win.

స -సూ -

.

7.2.6.2.1. Boat

ర క

vt. 1 • to spare, cause to

చు -మ - vi. to get lost. ద - - vi. to get lost.

to chase.

n. bicycle. Tel:

-

7.2.8. Lose your way

vt. 1 • drive. Tel: నడ ప . 2•

క

ా-

n. metal peg used on the end of

-

gerund. to stay.

7.2.7.3. Wait

n. spoke of wheel.

7.2.6.1.1. Vehicle

ర ట

vt. to stop. Tel: ఆపడమ .

7.2.7.2. Stay, remain

vt. 1 • drive. Tel: నడ ప . 2•

-

ా -

.

vt. to throw, sow, scatter. Tel:


Hin: झ


कना.

సడమ

कना.

.

7. Physical actions

సుర

-

7.3.2.9. Push

టం - -

vt. to throw, discard.

7.3.1.2. Catch

ఆం - vt. to catch. Hin: पकड़ना. ఝ - - vt. to catch (something) while if falls down. Hin: पकड़ना.

ీ-

Hin: पकड़ना.

-

మ

vi. to be spilt.

-

vi. to be spilt.

-

vi. to tip over, be immersed. Hin: डु बाना.

-

vc. to cause to fall.

త త

ంె -

something.

Hin: उभारना.

thrust. vt. to put in. vi. to spill, drop. vc. to cause to spill, drop. vt. to take out, remove, draw

(water). Tel: య డమ

.

vc. 1 • to raise, put standing, to

make erect. Hin: उभारना. 2 • to cause to stop (a moving vehicle).

out everything.

7.3.2.8. Pull

ఉ

-1

అట - - vt. to hang. Hin: टाँगना. క - 1 • vi. to go through narrow space. 2 • vt. to thread a needle.

vt. 1 • to hang clothing, rope, or

bag on something. 2 • to tuck in clothing (like the end portion of a 'sari' or 'dhoti').

vt. to pull, drag. Hin: खींचना. vi. to scuff (scrape) along the

ground.

ా

7.3.2.4.1. Hang

ఖ -ీ -

vt. to insert, push in, fit in, to

ె - vt. to pull out, uproot. Tel: ీక . ాం- - vt. to empty out, clear out, take

vt. to raise the position

-

ంచు.

Hin: िनकालना.

vi. to stand erect.

- vt. to raise, lift. Hin: उभारना. ే ూ - vc. to raise, cause to rise. ద ప

vt. to lower. Tel:

7.3.2.7. Take something out of something

7.3.2.4. Lift

ఙత -

vi. to dangle. Hin: लटकना.

7.3.2.5. Lower something

దు -

7.3.2. Move something in a direction

అర

ొం - ం -ఆ-

7.3.2.6. Put in

7.3.1.4. Knock over

ఝ

goat in order cut it up into pieces). Hin: टाँगना.

-

vt. to hold, seize. Tel: పట .

vt. to hang meat (a sheep or

n. winding mechanism on well.

-

vt. to drag, pull along. Tel:

-

ే తట

.

vt. to pull down.

7.3.2.9. Push

క - vi. to roll over, topple over. క డూ - vc. to push over. గ - - vt. to pack into a small space

(too many people on a bus, or too many clothes into a trunk).

బ


n. a prod or poke.

239

7. Physical actions

ఢ - ిస ీ -

7.3.7. Cover

vt. to push. Hin: ढकेलना. vt. knead, squeeze. Tel:

కల ట.

క

ిం

vt. to squeeze out. Tel:

య డమ

. Hin: िनचोड़ना.

7.3.3. Take somewhere

అ - ా- vt. to bring. Hin: लाना. త - vt. to bring. Tel: ెచు ట. Hin: लाना. 7.3.3.1. Take something from somewhere

అ -

-

మల

-

Hin: नोचना.

n. stroke.

7.3.5. Turn something

డం డూ -

vc. to return, bring back.

Hin: लौटना.

ె -

vc. to get, acquire, procure,

search and find. Tel: సం ా ంచుట, ఆ ంచుట.

vt. to open. Tel: Hin: खोलना.

-

Hin: मीचना.

7.3.6.2. Block, dam up

vt. to share, divide.

7.3.4. Handle something 7.3.4.1. Touch

ू . vt. to touch. Tel: మ ట ట. Hin: छना

ఇ -

7.3.4.2. Pick up

-

vt. pick up.

-

vt. to take, buy, fetch. Tel:

7.3.4.3. Put down

ఇ -

vt. to put, keep. Tel: ఉంచు.

7.3.4.4. Hold

-

vt. to take to lap, take on

shoulder.

సు

.

కట n. embankment, dam. ం - - vt. 1 • to block off, or restrict. 2•

ద

-

గ ీ- 240


n. bank, embankment, house

మ మ

-

మ

-

foundation. Tel: ఒడ

.

vt. to block, plug.

vi. to be blocked.

7.3.7. Cover

vt. to cover. Tel: కప ట.

Hin: िछपना,

-

ु छपना .

vt. to cover a house (e.g. with

thatch, tiles, or corrugated sheets). Tel: కప ట.

7.3.4.5. Actions of the hand

కర

ెర ట.

vt. to shut, close. Tel: మ య ట.

7.3.3.6. Distribute

-

vi. to turn over.

7.3.6.1. Shut, close

Hin: पाना.

త

vi. to turn over.

7.3.6. Open

7.3.3.5. Receive

-

ట- - vt. to rub 'pan' in palm. ట - - vi. to snap fingers. చు - - vt. to massage to relieve pain. -ీ - vi. to pat on the back. - vi. to itch. - vt. to scratch. Tel: క ట. ధ

vt. to take away, take with.

7.3.3.2. Return something

పట

n. itch. Tel: గ .

n. itch. Tel: గ .

vt. to pinch. Tel: చు ట.

vt. to rub with hands.


7. Physical actions

7.4.1.1. Separate, scatter

7.3.8. Transportation

కరం ా ాసూ ఖ ా ల ె ా ఝ ఝ ప గ

ఫ

n. metal pin or bolt fitted to a

cart to prevent the axle slipping.

ాబ ాఇ -

disordered manner. Hin: बखेरना.

7.4.1. Gather

n. bullock cart. Tel: ఎదులబం .

n. saddle.

n. wheel. Tel: చకం. Hin: च .

n. peg for keeping wheel on the

axle. n. small bullock cart for

ఉ - vt. to scrape up. క ప n. heap. Tel: క ప . క ప - - vt. to heap. జమ- - vt. to gather. Hin: उमड़ना. జ -మ - vi. to gather. Hin: उमड़ना. బ ం n. collection, girls or ladies

collect money from others in the village in a cloth.

carrying people. Tel: న ఎదుల బం .

ాసూ

- -

n. bullock cart with a

bamboo mat covering. n. decorative bullock blanket

on which patterns are embroidered. n. part of cart holding body

to axle. n. part of the chassis of a

bullock cart (main length-wise piece of wood; two are required for each cart). n. circular part of wheel.

.

ాట హ ం

n. division, heap. Hin: बँटवारा. 2

n. collection box used by

religious people.

7.4.1.1. Separate, scatter

ా - -

vt. to strain, sieve, filter. vt. to spread something out

(blanket, paper, etc.).

-

vt. to sift, removing small

stones from rice.

7.3.9.2. Throw away

vt. to discard liquid (by pushing

over container).

7.4. Arrange, organize

vt. to arrange, tidy, set (trap).

Hin: सँजोना.

ప -

vt. to spread out on the ground. Hin: फैलना.

ప -మ vi. to be spread. ా -మ - vi. to be spread, separated. ా బ ా ఆ- vi. to be scattered. Hin: िछटकना.

vi. to start a fire, get a fire

going.

ర

Hin: उमड़ना.

7.3.9. Keep something

మ -

.

-మ - vi. to gather. Tel: గ క ర - - vt. to heap. ర - vi. to gather, assemble.

n. outer-most metal rim of a

మం - -

vt. to gather, collect. Tel: జమ

ెయడమ

bullock cart wheel.

ఉ - -

vt. to place things in a

-


vt. to scatter.

241

7. Physical actions

ా -

7.6.1. Hit

ా

vt. to throw, sow, scatter. Tel:


Hin: झ

.

कना.

vt. 1 • to meet. Hin: िमलना. 2•

vi. to stick, fix, join, bond,

attach, glue. Hin: िचपकना.

టం ొ -

vi. to stick, be stuck (to

clothing). Hin: िचपकना. vt. to tie, attach, bind. Hin: लगाना.

to hide one self. Tel:

.

చుట.

vi. to be covered over, buried,

immersed.

7.5.1. Search

మ

-

vt. to search for. Tel:

7.5.2. Find

ప

-

త క

.

vi. to be gotten, born, found,

discovered.

(usually bound together in a piece of cloth). Tel: మ .

7.6.1. Hit

गठर .

రడమ

ु మ - vi. to hide. Hin: िछपना, छपना . మ - -ీ vt. to hide something.

7.6. Physical impact

అ -మ - vi. to hit against. ఉ - - vt. to strike a target (with a bullet, stone, marble).

n. 1 • frayed end of a rope.

ట. 2 • the tuft of hair remaining after a head has been shaved. Tel:

n. rope for leading or tying up

242

vi. to enter into something

n. knot, bundle, clump, parcel

7.4.4.2. Rope, string

బ

vt. to wrap, roll up.

-మ -

ం -

for bringing two things together (for example in tightening a drum).

cattle (halter). Tel: తనుగ n. rope. Tel:

. Hin: ज़ंजीर.

n. string, thin rope. Hin: तनी.

Tel:

ఆ - -2 vt. to tie down. క n. stick twisted in rope or string

Hin: गांठ,

ల

Hin: िलपटना.

7.4.4. Tie

ే

n. chain. Tel:

గం - క

ఉర ం - vt. to break off. క - vt. to scrape off, strip.

ట

.

7.5. Hide

7.4.2.4. Remove part of something

గట

ార

7.4.4.5. Wrap

to join.

టం -

Tel:

ా సు

7.4.2. Join

క -

n. leather rope or strap.

డ

.

. Hin: रस ्सी.

n. thin strip of bamboo used for

tying things. Tel: బ ల

.

క

-

vt. to strike with the fist (not

necessarily ‘to punch').

ా-

ా- ా-

vt. to slap.

vt. to beat, strike. Tel:

Hin: पीटना.

ట

.

మ ల -ి -

n. blow, beating.

ల -ి -

vt. 1 • to attach, hit. Hin: लगाना.


vt. 1 • to attach, hit. Hin: लगाना. 2•

2•

to dent. to dent.

7. Physical actions

7.7.9. Destroy

7.6.5. Press

అద - vt. to press, squeeze. Hin: दबाना. - - vt. to press with great force. Hin: दबाना.

7.6.6. Rub

చ

- -

-మ -

vi. to shine, polish.

7.6.7. Grind

అ

-


to beat (stalks of millet wheat, etc. with a stick so that the seeds fall off). 3 • to grind into a paste. 2•

vt. to grind. Tel: ఇసుట. Hin: पीसना.

ఈ ాం - ా Tel:

vt. to split up, divide.

గల

ేయ ట.

vc. to split.

7.7.1. Break

ఉర - vt. to break, or snap. Hin: तोड़ना. ట - - vt. to break into pieces. - vi. to break off while cutting.

న న

-

vc. to break off while cutting. vi. to break, be broken, snap a

rope. Hin: तोड़ना.

ి -

vt. to cut open, incise.

vt. to cut by striking (with an

axe).

7.7.5. Make hole, opening

-

vt. to poke, sew, pierce, hoe. Tel: క

ట

.

ట - vc. to prick, stab. గం - vt. to pierce, prick, stab, become గ అర - vt. to bore hole. - vt. to drill. 7.7.6. Dig

ా -1



vt. to burrow.

7.7.7. Damage

అ -

vi. to melt, dissolve, wear out. Hin:

पघलना.

7.7.9. Destroy

vc. to break. Hin: तोड़ना. vi. to pop (grain).

-

ంచుట. Hin: काटना.

Tel: క

Hin: चीरना.

-

Hin: तोड़ना.

-

vt. to cut with teeth or scissors.

స - vi. to be torn. Hin: चीरना. సర - vc. to tear. Hin: चीरना. స - - vt. to tear, make a way.

Hin: तोड़ना.

వ

vt. to cut, carve, cut throat (as in

embedded (thorn). Hin: चुभना.

vi. to be split.

-

.

sacrifice). Hin: काटना.

7.7. Divide into pieces

య

ం

7.7.4. Tear, rip


-

7.7.3. Cut

- ా -


-1

vi. to burst. Tel: ప

ా - -

vt. to shine, polish.


చ

-

1•

vi. to hatch (of young bird).

2•

vt. to burst, break open.

ఖ ా - - vt. to spoil. Hin: बगाड़ना. ఖ ా -ఆ- vi. to be spoiled. ోం- ోం-ఆ- vi. to be completely destroyed.

ను ా Semantic Category Listing

n. destruction. Hin: नाश. 243

8. States

8.1.7. Much, little

7.8. Repair

సు - -

vt. to clean, mend, sharpen (an

instrument).

8. States 8.1. Quantity

8.1.3. Many

8.1.1. Count

ఇ

pron. this much, this many

ఇ

pron. this many (m.).

ఇ క -

n. counting. Tel: ల క . Hin: गणना.

ల -

vt. to count. Tel: ల క . Hin: िगनना.

vt. to calculate, count, measure. Tel: ల

ంచుట.

8.1.4. More

8.1.1.5. Divide

ప ె ా - -

(nm.). Tel: ఇంత.

adjl. quarter. vt. to divide, separate, spread.

8.1.4.2. Increase

బ - - vt. to increase. Hin: बढ़ना. బ -ే మ - vi. to increase. Hin: बढ़ना. 8.1.5. All

-

8.1.2. Number 8.1.2.1. Cardinal numbers

Refer to Numbers section on page 138 8.1.2.2. Ordinal numbers

ల దు ప ల

pron. all, everything, everybody

(nm.). Tel: అ

Tel: ప

ర ం.

pron. second, another, next.

Hin: दसरा ू .

adv-ppn. first, at first, earlier,

before. Tel:

ఉం జ క

దల

8.1.2.6. Fraction

clitic. each. Hin: त ्येक.

Tel: అందర . Hin: सब.

attr. only.

8.1.6. Whole

ా

ఝడూ

.

post. whole. Hin: सारा.

8.1.6.1. Part

మర

advl. 1 • again. Tel: ఇంక; మ

num. one and a quarter.

8.1.2.7. Sequence

मे.

హ ి

adjl. half. Tel: సగమ . Hin: आधा.

2•

pron. all, everybody (m.).

8.1.5.6. Only

అ స ా

Hin:

.

స

.

adv. once. Tel: ఒక

తమ

;

Hin: सब.

adjl. first, previous, earlier.

8.1.2.3. Number of times

244

స

all kinds of. Tel: అ క ర ాల .

.

फर.

afterwards. Tel: త ా త. Hin: बाद

ఈ ా

n. part, piece. Tel:

ట

ु . n. piece. Tel: మ క . Hin: टकड़

అ

pron. that much, that many

అ చుడూ

pron. that many (m.).

Hin: भाग.

గమ

.

8.1.7. Much, little


(nm.). Tel: అం ె. adj. small. Tel:

న

. Hin: छोटा.

8. States

జ ా

8.2.4.1. Big

adjl. more, too much, too many. Tel: ఎక

వ. Hin: बहत ु .

adjl. much, many. Hin: बहत ु .

ో ో ల ా పం బ

adjl. some. Hin: कुछ. adj. generous.

vi. to be replete, satisfied, filled,

full up. adjl. much, many. Hin: बहत ु .

(బ)ౖ

8.1.8. Degree

- ే

clitic. 1 • than.

even though (used after a past or negative conditional form). 2•

వ

ppnl. up to, until. Tel: వరక .

ా.

clitic. up to, until. Tel: Hin: तक.

8.1.8.1. Completely

చ

ల

adv. completely. Tel: ప

Hin: पूणतः.

n. a measure. Tel: మ Tel: ల 1•

గ.

క.

క ట

n. cubit (the length of one's

ర ం

n. breadth. Tel:

ఆక ట ి లం

adj. short.

num. twenty of something

n. a measure.

ే n. a measure. బ బ ే n. measuring stick made of 8.2.1. Weight

జ - ా ీ

forearm).

8.2.2.2. Short

డల

.

adj. short in height. Tel: adj. short in length. Tel:

ట.

క ర చ.

ం

;

8.2.2.3. Tall

ఊచ టఙ ెఙ

n. height.

గ

n. measurement for the

పట

n. area, region. Hin: भाग.

ట

n. half pound (approx.)

adj. tallest. Tel: ఎత .

adj. tall, high. Tel: ఎత .

foundation of a house.

ంచుట.

bamboo.

adjl. light, easy.

8.2.4. Volume

(used particularly for animals). Tel: ఇర వ . 2 • n. a measure. 2

adj. light, easy.

8.2.2. Length

vt. to calculate, count, measure.

ఖం

ా

హల హల

8.2.3. Area

8.2. Measure

అ క -

8.2.1.2. Light in weight

ా ి

measure. n. measure for measuring

grain. Tel: మ క.

n. handful.

బ ా మ టా

n. handful (of food). Tel: మ ద.

డగ

adj. big. Tel:

n. handful.

n. a measure. Tel: తవ .

8.2.4.1. Big

vt. to weigh.

ద. Hin: बड़.

adj. older man, big, fat,

important (m.). Tel: ద ార

n. weighing stone.

.

Hin: बड़ा.

బ - Semantic Category Listing

vt. to increase. Hin: बढ़ना. 245

8. States

8.3.1.6. Round

vi. to increase. Hin: बढ़ना.

బ -ే మ -

8.3.1.4. Horizontal 8.3.1.4.1. Vertical

8.2.4.4. Get smaller

ఆ -మ -1 vi. to shrink (as in cloth). చు -మ -ఆ- vi. to shrivel up. ల ట - ం - vi. to shrink (cheeks). Tel:

8.2.4.5. Fat, thick

ం

వడమ

.

n. fat. adj. thin (used for flat things).

8.2.4.7. Full

ం -

8.3.1.4.2. Leaning, sloping

ఉ

n. mountain path, steep

ధ

n. mountain path, steep upward

downward slope. slope.

జ - -

vt. to join, fold. Tel: జంట ేయ ట.

Hin: जोड़ना.

మ డూ - vt. to fold (a cloth). మ ా n. fold. Hin: तह. ా- - vt. to fold.

vi. to be full.

8.2.4.8. Empty

లం ా

vt. to be standing.

8.3.1.5. Bent

8.2.4.6. Thin

ప

-

adj. bare, barren. Tel: వట.

8.2.5. Fit, size

8.3.1.5.1. Rolled up

వర

గ ం -ే మ -

-

vt. to bend something around in

order to fit it to something.

8.2.5.1. Tight, loose

ల - -

vt. to loosen something that is

8.3.1.5.2. Twist, wring

ఆట - ా-

Hin: ऐंठना.

vi. to come loose (rope).

entwine.

8.2.5.2. Wedged in, stuck

త -

vi. to get stuck (choke on food,

or clothing gets caught on a protruding object).

ీ మర

- -

మర

- -

vt. to wring (clothes).

pron. of what kind? (nm.). pron. of what kind? (m.).

8.3.1. Shape

చ - - vt. to mold, form, knead. చ -ే మ - vi. to form (e.g. cloud). n. line. Hin: लीक.

an animal. 2 • to twist someone's arm or skin. Hin: ऐंठना.

ర

- -

.

Hin: लीक.

246

vt. 1 • to wring the neck of

8.3.1.6. Round

8.3.1.2. Line

n. line. Tel: అ రమ ; ల ౖ

vt. 1 • to wring the neck of

an animal. 2 • to twist someone's arm or skin. Hin: ऐंठना.

8.3. Quality

బ బ

vt. to twist something.

- ా- vi. to lie in coils (snake, rope). - vt. to make rope by twisting,

tight.

ం -

vi. to be wrapped, rolled up.


vt. to make into a ball.

8. States

8.3.5. Decay

8.3.2. Texture

మ ా

8.3.2.3. Sharp

ప

1

-

Hin: गंदा.

n. sharpness.

2•

vi. to be sharp.

న ; మ ల.

n. point, crest. Tel: Hin: नोक.

n. thorn(s), fishbone(s) (same

word is used for s. and pl.). vt. to sharpen.

రం

8.3.3.5. Appear

ి -

vi. to have gone out (a fire is

extinguished, or seeds sprouted). Tel: ఆ ం

8.3.4.4. Change temperature

8.3.3. Light 8.3.3.1. Shine 8.3.3.1.1. Light source

పమ

n. kerosene lamp. Tel: Hin: िचराक.

.

n. kerosene lamp. Hin: िचराक.

-మ చు

ర సుట.

n. light (from fire, lamp, sun, . Hin: ज ्योित.

8.3.3.1.2. Bright

adv. in the light, broad

n. darkness. Tel: ా ; Hin: अंधकार.

vi. to become cool, quench

thirst. Tel: చల ం

కట.

-ఆ-

క కడూ క ా ట నూ

8.3.3.3. Color

బదం (బ రం )

vt. to cool. .

pron. which colour?


.

vi. to become cool.

Tel: చలబ

8.3.5. Decay

daylight. Hin: चाँदनी.

8.3.3.2. Dark

ి ాట

-

ఉ -మ - vi. to melt. ా - vi. to heat, become hot, to be ిత

vc. flash of light (as in

etc.). Tel: ల త ర

ఆర ఆ -

boiled. Tel:

adj. flashing.

lightning, or glow worms). Tel: ర సుం . Hin: चमकना.

క ే

యమ అవ డం.

8.3.4. Temperature

plough.

-

.

vi. to disappear.

Tel: మ

n. furrow dug along by the

Tel:

ౖన.

n. colour, dye. Tel: రంగ .

య -ఆ-

8.3.2.7. Furrow

చు

blackish. Tel: ం ెం నల

ా.

8.3.3.3.6. Add color, dye

8.3.2.3.2. Sharpen

-ీ

; నల

advl. green. Hin: हरा.

ా

8.3.2.3.1. Pointed

-

adj. 1 • dirty. Tel: మ

ం

.

vi. to become rotten,

decompose, to go off. vc. to cause to rot. n. scraps of food left on a plate

for several days (get stuck on and dry). n. the powder that is produced

by woodworms in wood or weevils in food. Tel: బ ంతప ర గ .

247

8. States

ప

-

8.4.1. Period of time

vi. to proliferate, infest (insects

in fruit, or wound on an animal).

- vi. to wear out. Hin: गस जाना. స -ే మ - vi. to rot, decay, decompose, become spoilt.

8.3.5.1. Eaten by rust, insects

నూ ి

n. insect rust on plants, weevil. Tel: నూ .ి

బరక య

n. rubbish, waste, litter, trash. Tel:

ెత ెదరమ

. Hin: कचरा.

n. small pieces of trash, rubbish,

or waste. Tel: త క

.

n. rubbish, garbage, refuse.

n. pickles. Tel: పచ

all kinds of. Tel: అ క ర ాల .

8.3.6.2. Compare

సు ో

adj. good, normal, beautiful,

handsome. adjl. good, beautiful. Tel: Hin: अच ्छा.

ామ ఖ

Hin: महत ्त ्वपूण.

adjl. important, main. Tel: అవసర

జ -ే మ -

న. Hin: महत ्त ्वपूण.

vi. to be suitable, similar,

ాం అ -

vt. to be used (or be useful)

for.

ాం -ీ vt. to be used (or be useful) for. ాం ా- vt. to be used (or be useful) for. ా ద ే అ - vi. to be useful.

8.3.9.1. Beautiful, ugly

సు.

;

బ బ

clitic. like, in the manner.

...అ

...

advl. like . . . like

...

...ఇ

టగ.

adj. important, crucial, useful.

Tel: త

ppnl. like, resemblance.

...

advl. like this.

8.3.8. Good

248

ా

8.3.9. Appearance

8.3.6.2.2. Like, similar

అ ీ

Hin: अच ्छा.

n. plate used in weighing scales.

బహ . . . అహ . . . as....so.…

ఆ ద

advl, adjl. good, well. Tel: మం గ.

8.3.8.9. Value

.

n. kind, sort. Tel: ర ాల . Hin: कार.

ా

న.

fitting, proper.

8.3.6. Class

-

Hin: अच ्छा.

8.3.8.7. Suitable

8.3.5.4. Preserve

ాయ

adj. good. Tel: అంద

8.3.8.5. Important

8.3.5.3. Garbage

క - ా

అ ా

adj. good. Tel: అందమ . Hin: अच ्छा.

n. beauty. Tel: అందం. Hin: बहार. adj. beautiful. Tel: అందంగ.

Hin: सुंदर;

सुंदरता.

8.4. Time

ఘట n. time, hour. Hin: बार, बारा. జక n. time, occurrence. Hin: बार, बारा. వక (వ ) n. instance, time. Hin: बार, बारा.

8.4.1. Period of time

ఘంట జమ Semantic Category Listing

n. hour. Hin: घंटा. n. period, time.

8. States

య

8.4.1.5. Season

n. day. Tel:

ట

n. day. Tel:

. Hin:

నమ

दन.

. Hin:

8.4.1.4. Month 8.4.1.4.1. Months of the year

दन.

ై (-మ

clitic. used after the name of a

(-మ

clitic. entirely (occurs only after

the word ‘narka' night).

మ

ల. Hin: मह ना.

n. month. Tel: n. day. Tel:

ా

బ

बलकुल.

Hin:

. Hin:

n. four days from now, (or

possibly even later). Tel: ఎల ం

.

adv. tomorrow. Tel: ప .

adv. three days from now.

8.4.1.3. Week

బ బసూ సు స అ

మ ారమ

ా

ర

ారమ

n. Friday. Tel:

n. Sunday. Tel: ఆ

n. month 7

ా (-మ

)

సట (-మ

)

n. month 8

(October-November). Tel: ా కం.

ప

n. month 09

(November-December). Tel: మ ర ర ( ంబ ).

(-మ

)

n. month 10

(December-January). Tel: ప ష ం.

)

n. month 11

)

n. month 12

8.4.1.5. Season

.

n. Saturday. Tel: శ

ా

)

(February-March).

.

n. Thursday.

Tel: గ

(August-September).

ధూ ా (-మ

n. Tuesday.

ారమ

n. month 6

(January-February). Tel: మ ఘం.

.

n. Wednesday. Tel: బ ధ ారమ .

ా

)

మహ (-మ

8.4.1.3.1. Days of the week

Tel: మంగళ

n. month 5

(-మ

.

adv. today. Tel: ఇ ా ల. Hin: आज.

n. Monday. Tel:

n. month 4

(September-October).

8.4.1.2.1. Days relative to each other

ా

)

ా (-మ

adv. daily. Hin: रोज़.

మ మంగ

n. month 3

(July-August). Tel: ావణం.

అక

Tel: పగలంత.

ం ి

)

ా (-మ

advl. all day long.

న

)

.

(June-July). Tel: ఆ ాడం ( ల ౖ).

8.4.1.2. Day

adj. yesterday. Tel:

(-మ

ఆ ా (-మ

दन.

n. month 2

(May-June). Tel: మ ర రమ సం.

Hin: साल.

ి

)

(April-May). Tel: ౖ ాఖమ

-

n. year. Tel: సంవత రమ .

ియ -

n. month 1

(March-April).

day.

ప ం

)

క ారమ ారమ

.

.

ారమ

.

ఉ

n. the hot season, summer. Tel: ఎండ

ాలం.

Tel: ఎండ

ాలం.

ాల ం n. season. Hin: ऋतु. ో ాల ం n. the hot season, summer. ి - ాల ం


n. the rainy season,

monsoon. Tel: వర ాలమ

.

249

8. States

8.4.5.3.3. Late

ీ - ాల ం

n. the cold season, winter.

Tel: చ

ాలమ

- ాల ం

n. the hot season, summer.

Tel: ఎండ

8.4.1.6. Year

ఇయం

.

సంవత రమ

.

సంవత రమ

.

సంవత రమ

8.4.4.2. Timepieces

ఘ . Hin: हर

साल.

advl. at midday, in the

n. morning, before 9

O'clock.

దున.

advl. early in the morning

(emph). Tel:

8.4.2.5. Afternoon

దు

.

advl. afternoon. Tel: మ

నం.

Hin: अंधकार.

8.4.3. Indefinite time

250

n. beginning. Tel:

Hin: शु . 2•

వ

దల

.

adv-ppn. earlier, before.

advl. at the same time, all at

once.

హ

( ) ట

n. day before yesterday.

అ ఉం ే

conj. and. Hin: और.

మంజ

adv. after. Tel: త ా త. Hin: बाद.

attr. and, also. Tel: మరల. Hin: और.

8.4.5.1.3. Happen after

8.4.5.2. Temporal order

న ా -ప ం advl. all night long. ి ాట n. darkness. Tel: ా ; కట. adv. then. Tel: అప డ . Hin: तब. adv. on what day? when. Tel: ఎప

1•

8.4.5.2.1. Happen first

8.4.2.8. Night

అ బంట

. Hin: घड़ .

8.4.5.1. Temporal sequence

advl. in the morning. Tel:

ె

య రమ

అంట n. that day. ల -జమ ే advl. at an earlier ో

8.4.2.3. Morning

స స

Tel: గ

time, a long time ago.

ఉజ-మ - vi. to dawn. ా n. the time of sun rise. ప - vi. to dawn. -ఆ- vi. to dawn. జ ా -

n. a watch, timepiece.

8.4.5. Relative time

హ ం.

8.4.2.2. Dawn

afterwards. Tel: త ా త. Hin: बाद

8.4.4. Telling time

8.4.2. Time of the day

afternoon. Tel: మ

.

फर.

Hin:

मे.

advl. annually, once a year.

దు ా

advl. 1 • again. Tel: ఇంక; మ

2•

adv. this year. Tel: ఈ

Tel: ప

advl. anytime, sometimes.

ాలం.

adj. last year. Tel: గత

ా

బ మర

డ

. Hin: जब.

ో

1•

n. beginning. Tel:

Hin: शु . 2•

దల

.

adv-ppn. earlier, before.

8.4.5.3. Punctuality 8.4.5.3.3. Late

ఉ ీ - - vi. to be late. ర ం n. lateness, delay. Tel: ఆలస ం. ర ం- - vi. to be late.


8. States

8.5. Location

8.4.6. Aspectual time

8.4.6.4.5. Immediate

8.4.6.1. Begin

adv. immediately, right away,

ఉగ - -

quickly. Tel:

n. time or turn to cast or play.

8.4.6.5. Age

Hin: बार,

8.4.6.5.2. Old

-ఆల -

vt. to found, begin, start, open.

बारा.

vt. to touch, be necessary, start.

సుర - -

ం

ू . . Hin: छना

ారం ంచు. Hin: शु करना.

8.4.6.1.1. Stop, end

- -

adj. past, former, earlier, old .

ె.

adv. immediately, right away,

जल ्द .

స

ందర ా. Hin: जल ्द .

advl. quickly. Hin: जल ्द -

వక

-వ

బ

- ల

Hin: जल ्द .

advl. never.

vi. to last, wear well.

గ ే

advl. suddenly. Tel: అక ి త గ. Hin: अचानक.

8.4.8. Speed 8.4.8.1. Quick

ల

adv. hurriedly. Tel:

జ

advl. slowly, carefully, in

ందర.

measured steps. Tel: Hin: धीरे .

advl. slowly. Tel:

ppnl. up to, until. Tel: వరక .

Hin: तक.

advl. recurring time.

త -

advl. quickly. Hin: जल ्द -जल ्द .

clitic. up to, until. Tel:

.

8.4.6.6.6. Never

8.4.6.4.4. Until

వ

क.

8.4.8.2. Slow

advl. quickly. Tel: త ర ా.

స -స

Hin: जब

ై

8.4.7.6. Sudden

8.4.6.4.1. Soon

య- య

adv. whenever. Tel: ఎప

8.4.7.1. Continue, endure

8.4.6.4. Future

quickly. Tel:

advl. sometimes.

8.4.7. Take time

8.4.6.3. Present

adv. now. Tel: ఇప డ .

advl. once again.

-బ

క

8.4.6.2. Past

adv. right now. Tel: ఇప

ఉం -ే మర

8.4.6.6.5. Every time

బం - - vt. to close, finish. బం -ఆ- vi. to close, finish. మ - vt. to finish.

ఇం ఇఙ

8.4.6.6.1. Again

బ

గ.

man. Tel: మ సలయ

.

8.4.6.6.2. Sometimes

vt. to complete, finish.

Tel: ప

ancient times. Tel: ప ర మ

8.4.6.6. Once

vt. to start, begin.

Tel:

ప

త n. old woman. Hin: पुराना. ల -జమ ే advl. in earlier or

vi. to be founded.

Tel: త

ందర ా. Hin: जल ्द .

ా.

8.5. Location

జగ


ల ా.

ల ా. Hin: धीरे .

n. place. Tel: సలమ . Hin: अ डा.

251

8. States

8.5.2.4. Right, left

8.5.1. Here

ఇ

ా -మ - vi. to be caught up to. ిర adv-ppn. around, surrounding.

adv. here. Tel: ఇక డ.

Tel: చుట . Hin: के

adv. hither, to this place. Tel: ఇట .

8.5.1.6.4. Far

8.5.1.1. In front of 8.5.1.1.1. Behind

పజ ( జ)

adv-ppn. behind, after, since.

నుక. Hin: के पीछे .

Tel:

మర ం

adjl. far. Tel: దూరమ . Hin: दरू.

లం ల

adjl. far. Hin: दरू.

8.5.1.9. Indefinite location

అగ adv-ppn. there. Tel: అక డ. Hin: वहा. కబ - బ advl. here and there. బగ advl. anywhere, somewhere.

adv-ppn. behind. Tel: పక క .

Hin: के

पीछे .

8.5.1.2. Beside

Tel: ఎక

8.5.1.2.1. Around

లం

ా

adv. on (all) four sides.

8.5.1.2.2. Between

-త నడ ం

post. amongst. Tel:

-హ

adv-ppn. centre in terms of

location, in between, among, in the middle (of). Tel: నడ . adv-ppn. on, upon. Tel:

8.5.1.3.1. Under, below

ౖన;

Tel:

8.5.1.4. High

బ ా

ంద.

n. high place.

n. a distance of two miles. n. span. 8.5.1.6.3. Near

ా -ి -

252

పట ట.

ా

adv. on (all) four sides.

8.5.2.1. From, to

- ట (- ట )

advl. from village to

village,

హంద

ఖల ె ఙ ఫ ా ి

adv-ppn. near. Tel: దగర.

क.

vt. to catch up with. Tel:

లం

advl. from there, belonging to

there.

నుం

.

8.5.2.3. North, south, east, west

8.5.1.6. Distance

Hin: नजद

advl. here and there.

Tel: ఇట

vi. to go inside, enter. adv-ppn. in, inside. Tel: ల పల.

కర ం

र.

హంద advl. from there. ంద ( ంద ) advl. from here.

8.5.1.5. Inside

-

.

8.5.2. Direction

ద.

adv-ppn. under, underneath.

ై

బగ - ల advl. nowhere. హ n. there, thither. Tel: అక డ. Hin: उ

ట.

8.5.1.3. On

బ

आसपास.

n. north. n. south. Hin: द

ण.

ం

n. west. Tel: పడమర.

ం

n. east. Tel: త ర

Hin: पश ्िचम. Hin: पूरब.

8.5.2.4. Right, left

ొరక

ెమ


adjl. left. Tel: ఎడమ.

క

.

9. Grammar and discourse

ె మ ెమ

ా

ే

n. on the left hand.

adj. on the left hand side.

Tel: క

ా

9.2.1. Adjectives

ే

front of. Tel: మ ందర. Hin: पेश.

adj. on the right hand.

ే

adj. on the right hand side.

- n. to fill. Hin: भर. జ- ా - vt. to load. Tel: కటల Hin: लादना.

ప

.

8.5.5. Spatial relations Hin: पीठ.

డ న

గం.

advl. from all sides.

8.6. Parts of things

ఆసు క ే

8.5.4.1. Occupy an area

n. back. Tel:

ంద -హంద

.

8.5.4. Vicinity

ా

బం -హ advl. from all sides. మ adv-ppn. forward, before, in

మ రమ

n. axle. Tel: ఇర .

n. handle (round, usually

attached to large cooking vessels). n. corner. Tel: మ ల. Hin: कोना. n. handle. Tel: ర మడ.

9. Grammar and discourse 9.1. General words

9.2. Part of speech

9.1.1. Be

9.2.1. Adjectives

మం -

vi. to be, live, stay, continue.

9.1.1.1. Become, change state

బ - - vt. to change. Hin: बदलना. బ -మ ే - vi. to change. Hin: बदलना. మ - vi. to be made. Hin: बन गया. ా -ఆ- vi. to change. Hin: बदलना. 9.1.2. Do

ఉయ -ఆ- vi. to become active. vt. to do. Tel: ెయ ట. త ం - vt. to do. Tel: ెయ ట. 9.1.2.1. Happen

మం

n. crowd of people, big affair. Tel: పజల .

9.1.5. General adverbs

అహ ఇ ద

advl. in that way, thus. advl. thus, in this way. advl. thus, in that way.

అం య అచంద ఆంత

adj. night-blind. adj. night-blind. Tel:

ఆయన.

కట

adjl. to be enough, sufficient,

ample. Tel:

ల

.

ఆ ఆ

adjl. dark. Hin: अँधेर.

ఆ ఈ ం ఈ

adj. of that kind (m.).

adj. of that kind (nm.). Tel: అట

వంట

.

adj. of this kind (nm., pl.). adjl. like this, such a, of this

kind (nm.). Tel: ఇట వంట

.

ఈ adj. of this kind (m.). కనూ య adj. yellow. Hin: पीला. కల adj. stolen. కసూం adjl. straight (down). Tel: ల త . ా adjl. black. Tel: నల ప . Hin: काला. Semantic Category Listing

253


ా య ాస

9.2.1. Adjectives

adj. blackish. Tel: నల ప గ.

Hin: काला.

adj. hot, warm. Tel: ఉష

న.

adj. wet, cool. Tel: చల.

ల ఖ ా ఖుల ఖ గం

adj. very cold. Tel: చలట.

adj. tender, young, unripe.

Tel: ల తగ.

adjl. bad. Tel: adjl. open.

నట

adj. middle in terms of order of

నర న 2 ా

adj. soft. Tel:

ెడ

. Hin: बुरा.

adjl. deep. Tel: ల త . Hin: गहरा. adj. round. Hin: पराँठा.

adj. sweet. Tel:

యట. Hin: िमठाई.

ల adj. round. Hin: पराँठा. ఘ adj. hard, strong. ల adj. unripe, green. Tel: ఆక పచ . ఝ నూ adj. dense, thick (of forest).

ప ప ప ం పహ

adj. thick, fat. Tel:

ొడ

. Hin: मोटा.

n. uncovered head.

మలల

ాడ

.

ొ

adj. old (of cattle). Tel: మ స

ొబ

adj. fat, plump, chubby.

ప

Tel:

వ

ొడ

. Hin: पुराना. . Hin: मोटा.

adjl. fresh food or water (not

తగ. Hin: कोमल.

adj. displeased.

adj. third. Hin: ितहाई.

ద ద

adj. quiet, silent. Tel: గమ గ.

ద ా

adj. white. Tel:

2

ాత ియ ి ా ీ

ప ా

ెల ప

. Hin: सफ़ेद.

adj. wet soil, almost muddy. adj. year before last. adj. 1 • wet. Tel: ప

.

adj. 1 • wet. Tel: ప

.

2•

2•

raw, green, tender. raw, green, tender.

adj. thin, dilute, watery, weak,

adulterated, impure. adj. by day. Tel: పగల .

adj. light blue. Tel:

. Hin: पीला.

n. cold. Tel: చ . Hin: ज़ुकाम.

adjl. sufficient, enough,

adequate. Hin: काफ़ .

ప adj. new (nm.). Tel: త. Hin: नया. ప adj. new (m.). Hin: नया. ప adjl. all, the whole. Tel: ప . బ య adj. curved, bent, slightly crooked.

adj. thick (used for flat things). Hin: मोटा.

.

adj. old. Tel: ాత . Hin: पुराना.

adj. thin (used for long objects

such as pipes, sticks, finger, people, but not flat objects such as paper or cloth). adj. tight.

బ

adj. shaven-headed. Tel: బ

గ ండ

.

adj. yellow. Hin: पीला. 254

రంగ

adj. dark blue. Tel:

బ

used for fruit).

.

adj. brown (the colour of snuff).

పహ

Hin: सघन.

Tel: ర

ాడ

Hin: नीला.

adjl. round. Hin: पराँठा.

ట సూ డమ

occurrence. Tel: మధ



మ

9.2.3. Pronouns

adjl. strong. Tel: గటగ.

Hin: मज़बूत.

మరం త (

ర

adjl. cold (water). Tel: చలట ). Hin: ठं डा.

మ n. full grown (m.). రం -రం ా adj. many coloured. ర ా ర ాం లంబ లం వ ా ా ా (

Tel: రంగ

adj. red. Tel: ఎర ప . Hin: लाल.

adj. thick (used for flat things). Hin: मोटा.

adjl. empty, clear. Hin: खाली. adj. long. Hin: चोग़ा.

డవ

. Hin: चोग़ा.

adj. dry, dried. Hin: सूख. adj. crooked, bent. Hin: कु टल. adj. bad. Tel:

ా)

ెడ

. Hin: बद.

adjl. separate, different.

Hin: अलग.

-

adjl. separate, different

ా ే ి సుయ

ట

ం

ట

adj. hard, solid, durable, stiff,

firm, strong. Tel: గటగ.

adj. lovely, gorgeous, charming,

wonderful, adj. uncontrollable (of

animals). Tel: పంగల. adj. sharp. Tel:

చ

of light). light).

తఙ -మఙ నఙ న ా నుల

మ

adv. hurriedly (work not

done well). Tel: ప ఆశ గ ేయ ట.

adv. earlier.

adv. at night. Tel: ా .

adv. during the evening, after

the sun has set. Tel: ాయంతం. adv. straight. Tel: Hin: सीधा.

ా

జనమ గ.

adv. hollow. Hin: खोखला. adv. day after tomorrow. Tel: ఎల

ం

.

ా adv. good, well. హన - ట adv. day before yesterday. 9.2.3. Pronouns

ా.

adv. on that day. adv. meanwhile. adv. even now. n. someone (nm.) or something

from here. Tel: ఇక

adv. shining brightly (beam adv. shining dimly (beam of

adj. lean, thin. Tel: సన మ .

9.2.2. Adverbs

అంట అ అ ఇ ట

word for glittering, (cat's eyes reflecting, stars shining).

ం

(emph). Hin: अलग.

సప సబ

Hin: गुप–चुप.

జట adv. carefully. ఝగ ం-ఝగ ం adv. onomatopoeic

రంగ ల.

adjl. long. Tel:

ఇ బ adv. carefully. Hin: परवाह. ఇ బహ adv. how so? క ా adv. in a low tone, secretly.

నుం

.

అ అ ఇ ఇ ఇ ఊ ఊర


pron. she, it, that (nm.). pron. they, those (nm.). Tel: అ .

pron. she, it, this (n). Tel: ఇ . pron. these (nm.). Tel: ఇ . pron. these two men.

ార

pron. they, those (m.). Tel: pron. their (dist.). Tel:

ా

.

.

255


న

9.2.3.4. Question words

pron. her, its. Tel: ఆ

ే నన వ

pron. her, its. Tel: ఈ

.

pron. my, mine. Tel:

.

pron. I. Tel:

బ ే

ను.

ర

pron. you (s.). Tel: pron. you (pl.).

వ మర మవ మ వం ర వ మ

బత

.

వ

;

pron. your (sg.). Tel:

. Hin: तव.

pron. we (excl.). Tel: మనమ .

ర

.

pron. your (pl.). Tel:

. Hin: तव.

pron. three (m.). Tel: మ గ ర .

Hin: तीन.

మ

.

ర

pron. their (prox.). Tel: pron. his (prox.). Tel: ఇత .

pron. he, this (m.) referring to .

Hin: यह.

pron. his (dist.). Tel: అత .

pron. he that (m.). Tel: అతను.

9.2.3.1. Reflexive pronouns

-త -త

pron. by oneself. pron. reflective

pronoun - themselves.

తమ -తమ

pron. by themselves.

9.2.3.2. Indefinite pronouns

బ ం బత

256

.

.

someone near by. Tel: ఇతడ

త త

pron. how many? Tel: ఎ

.

advl. anything, something. Tel: ఏ

ో ఒకట.

pron. anybody (nm.) anything,

somebody (nm.) something. Tel: ఎవ ఒకర .

బ -ే ల pron. nobody (nm.) nothing. బ pron. anybody (m.), somebody (m.). Tel: ఎవ ఒకర

.

pron. nobody (m.).

బ

pron. which ,any, who (nm.).

బగ బ బ ే

adv. where? Tel: ఎక డ.

బ

pron. how many?(m.).

9.2.3.4. Question words

pron. they, these (m.). Tel:

న

advl. nothing at all. Tel: ఏ

9.2.3.3. Relative pronouns

pron. our (pl.). Tel: మన .

pron. you. Tel:

ల దు.

బ - ల

pron. our (sg.). Tel: మన .

pron. we (incl.). Tel:

ర న

.

- ల

pron. how much? Tel: ఎంత.

pron. how many? (nm.). Tel: ఎ

.

Tel: ఎందర .

బత pron. what? బత pron. what? Tel: ఏ ట. బ ెన pron. whose? (nm.). బదం (బ రం ) pron. which colour? బ pron. which, who, what. బ adv. when? Tel: ఎప డ . బహ advl. how? బ pron. with which? బ advl. why? Tel: ఎందుక . బ pron. who? which? (m.pl.). బ బం బం బన బ


Tel: ఎవర .

adv. where? whither? adv. where?, in which side? adv. from where? pron. whose? (m.). Tel: ఎవ

.

pron. who, which (m.). Tel: ఎవర .


9.5.2.7. Duplication

9.2.3.6. Personally

త

pron. his own, her own.

9.2.5. Conjunctions

clitic. even, also. Hin: भी.

ఆ - ా

conj. because (used after a past

adj ). Tel: రక

. Hin: क् य

क.

9.2.6. Particles

ే

attr. emphatic particle.

9.3. Propositions 9.3.1. Event propositions

vt. to touch, be necessary, start.

వట

adj. unnecessary, not needed.

vi. to become, happen, be (by

nature).

9.3.5. Attribution

advl. a little. Tel: adjl. very. Tel: Hin: बहत ु .

ంత.

ల ఎక వ.

జర-జర adv. a little. Tel: గ, గ. ల adv. a little while. ా advl. very, much. Tel: ల. Hin: बहत ु .

బ

ల

(బ)ౖ

adjl. much, many. Hin: बहत ु .

advl. very. Tel: ఎక వ. Hin: बहत ु .

9.4.3. Moods 9.4.3.1. Epistemic moods 9.4.3.1.1. Possible

vi. to be able.

గల; ామర మ గల.

Hin: सामथ .

9.4.3.2. Imperative

ఎకంద జ జ ే - ే

corr. if. Hin: अगर. corr. if. Hin: अगर. corr. if. Hin: अगर. corr. if. Hin: अगर.

प.

clitic. 1 • than.

even though (used after a past or negative conditional form). 2•

9.4.3.8. Seem

-

vi. to appear, seem.

9.4.5. Affirmation

( , హ)

int. yes. Hin: हाँ.

9.4.5.1. Negation

ిల ( ల )

vi. not to be.

9.5.2. Semantically similar events 9.5.2.1. Collectivity 9.5.2.1.1. Accompaniment

ఆ ఈ -

adv. with that. adv. with this.

ొ

ppnl. with. Tel:

మ ం జ కం

డ

.

adv. three times.

9.5.2.7. Duplication

ే

attr. also. Tel: క డ. Hin: भी.

attr. also, emphatic particle. Tel: క

adj. is necessary, needed. Hin: ज़

.

corr. although. Hin: य

ే

9.4.3.2.2. Necessary

ప

రక ా

9.5.2.5. Quantity of an event

adj. able, capable, useful. Tel: శ

Tel: అక

9.5. Case

9.4. Semantic constituents related to verbs

ప ా - ా

ం

9.4.3.4. Conditional sentences

9.3.5.2. Intensity of an attribute

ఇచు ఖూ

ू . . Hin: छना

Tel: త

9.4.3.5. Adverbial clauses

9.3.1.7. Event--process

ఆ-

ల -

డ. Hin: भी.

र.


257


9.7.1.4. Tribal names

9.5.3. Enabling propositions

9.6.2.6.1. Without result

9.5.3.6. Representative

ల ి

ppnl. for, in order to, on behalf

of. Tel: రక

ాట

. Hin: िलए.

ppnl. for, in order that, for the

sake of. Tel: రక

. Hin: िलए.

9.6. Logical relations

బ

-మ -

9.7. Proper nouns

గం ా

n. Ganges (stream in Utnur

Taluk), river. Tel: న

9.7.1. Personal names

advers. but. Hin: पर.

పట

advers. but. Hin: पर.

త

9.6.1.6. Dissociation

ppnl. without. Hin: के बना.

9.6.2. Dependency relations

పజ

9.6.2.5. Cause, reason

బ

ె

corr. because, (lit. 'if say why'). Hin: क् य

क.

9.6.2.6. Result

అ ే ల ి corr. therefore. Hin: उस िलये. ఇంజ attr. therefore. Hin: अतः. ఇ ే ల ి corr. therefore. Tel: రక . Hin: इस

258

ా).

n. Gond man.

9.6.1.5. Contrast

మ చు

(గం

9.7.1.4. Tribal names

9.6.1. Coordinate relations

బ మ

vi. to go wrong, be in vain.

లబ లబ

िलये.


n. Gond woman. n. the Pardhan caste, hereditary

musician of Gonds. Tel: ప (క లం ర ). n. Kolam man. Tel:

ర

).

ల

(జ

n. Lambadi man. Tel: బంజ ర

మ

.ి

n. Lambadi woman.

Gondi-English-Telugu-Hindi A4 Dictionary (March 2005)

Recommend Documents