VI.BÖLÜM HESAPLAMALAR
B.GERİLİM DÜŞÜMÜ HESAPLARI F.YÜKLEME CETVELİNİN HAZIRLANMASI
GER L M D Ş M HESAPLARI
•
Gerilim düşümü, iletkenlerin yapısına,uzunluğuna ve kesitine bağlıdır.
•
e e e r e ura arı gere sayaç sonrası devrelerde gerilim düşümü azami %2,5 olmalıdır.
Bu oran, hesablandığında ; 240V gerilimli tek fazlı devrelerde; 240x2 5 /100=6V
415V gerilimli üç fazlı devrelerde ise ; (415x2,5)/100=10,37V
gerilim düşümü demektir.
Bu durumda sayaç sonrası devrelerde kabul edilebilir çalışma gerilimi aralığı ; tek faz sistemlerde ; - = en yüksek 240+6=246V Üç fazlı sistemlerde ise ; Enyüksek düşük 415-10,37=404,63V en 415+10,37=425,37V olacaktır.
•
•
•
•
Gerilim düşümü hesabı hem en uzun ve hem de en yüklü devre için ayrı ayrı yapılmalıdır. Ana ve tali tablolarda eş eş zamanlı güçgüç ( ayni zamanda çekilen güç )tablo alınırken, tali devrelerde zamanlı alınmaz. Eş zamanlı güç, kurulu güç değerinin eş zamanlılık kat sayısı (diversity) ile çarpımından bulunur. Eş zamanlılık kat sayısı tablolarla ver m şt r. Gerilim düşümü hesaplamaları, Binaların Elektrik Tesisatları için Yönetmelik “IEE Wiring Regulations 14th edition ” kitabında yer alan akım taşıma ve gerilim düşümü tablolarında verilen değerlere göre; g : Gerilim düşümü katsayısı (mV/A/m) LI
::
U = g.L.I
Hattın uzunluğu (m) Çekilena kım( A)olmakü zere denklemiyle mV cinsinden hesaplanır.
Gerilim düşümü hesabı yapmadan önce yüke bağlı kablo
•
•
•
•
seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken husular vadır.Bunlar kısaca; Seçilecek kablonun akım taşıma kapasitesi yüke uygunmu ur. Paralelleme yapılacaksa akım taşıma kapasitesi paralelleme katsayısı ile çarpılarak kontrol edilmelidir. Ortam sıcaklığı katsayısı ile akım taşıma kapasitesi kontrol edilmelidir. Kablonun koruması ile ilgili katsayı kontrol edilmelidir.
olarak vermektedir.
Bir taş kırma tesisi için örnek gerilim düşümü hesabı Sayaç
Ana Pano 2
4x70 mm - 60m
S
İkincil Pano 2
4x16 mm 2 - 50m
4x35 mm - 40m
A
M
T
Yukarda tek hat şeması verilen tesisin en uzun devresinde PVC/SWA/PVC bakır iletkenli yeraltı kablosu kullanılmıştır. “IEE Wiring Regulations 14. Edition” kitabındaki aşagıdaki tablolara bakarak
Sayaç
Ana Pano 4x70 mm 2 - 60m
S
İkincil Pano 4x35 mm 2 - 40m
A
4x16 mm 2 - 50m
T
4x16mm² kablo için gerilim düşümü katsayısı g16=2,2mV/A/m 4x35mm² kablo için gerilim düşümü katsayısı g35=1mV/A/m 4x70mm² kablo için gerilim düşümü katsayısı g70=0,57mV/A/m değerleri bulunur.
M 3Φ
S=120kVA ( 166,8A)
A=45kVA (62,55A)
T=20kVA (27,8A)
S ,noktalardan A , ve T noktalarındaki yukarıdaki güçlere akımlar göre aktığıbu varsayımı ile aşağıdaki formül kullanılarak; ∆U
= g1.L1.I1
Sayaç-Ana Pano arası gerilim düşümü: ∆USA = g1.L1.I1 = 0.57 x 60 x 166.8 ∆USA = 5704 mV
Ana Pano -İkincil (tali) Pano arası gerilim düşümü: UAT = g2.L2.I2 = 1 x 40 x 62.55 ∆UAT = 2502 mV
İkincil (tali) Pano- Motor arası gerilim düşümü: ∆UTM
= g3.L3.I3 = 2.2 x 50 x 27.8 ∆UTM = 3058 mV
Sayaç-Motor arası toplam gerilim düşümü: ∆USM
= ∆USA + ∆UAT + ∆UTM ∆USM = 5704 + 2502 + 3058 ∆USM = 11264 mV=11,26V olarak hesaplanır.
Hesablanan bu değer 415 Volt gerilim için %2.5’den büyüktür.Yani olması gerekenden 11,26/415x100= %2.7 daha fazladır. Bu durumda öngörülen kabloların kesitleri ∆USM ≤ % 2.5 koşulunun sağlanması için değiştirilmelidir. Hangi kablonun kesiti artırılırsa artırılsın istenen limitler içerisinde kalınacağı hesapla görülebilir. İleride olası yük artırımı gözönüne kablonun kesitininalınarak artırılması Sayaç-Ana daha uygun Panogörülmektedir. arasındaki
Bu durumda mevcut kablonun bir üst kesidi o an 4x95 mm Cu. a o için ta o an bakarak
g = 0.42 mV/A/m alınarak S-A arasındaki gerilim düşümü tekrar hesaplanır; ∆USA
= 0.42 x 60 x 166.8 = 4203 mV
Toplam gerilim düşümü: ∆USM = ∆USA + ∆UAT + ∆UTM ∆USM = 4203 + 2502 + 3058 ∆USM = 9763 mV=9,76V olur. Bu değer 9,76/415x100=%2.3’lük bir gerilim düşümüne karşılık geldiğinden ≤ %2.5 koşulu sağlanmış olur.
Bir semaver için örnek gerilim düşümü hesabı Sayaç
Ana Pano 2
2x16 mm NYY-12m
S
İkincilPano 2
2x10 mm PVC-8m
A
rn g egua ons . tablolara bakarak
Semaver 2
2x2.5 mm PVC-10m
T
on
a ın a
S’
g
Sayaç
Ana Pano 2
2x16 mm NYY-12m
S
İkincilPano 2
2x10 mm PVC-8m
A
Semaver 2
2x2.5 mm PVC-10m
T
2x2,5mm² kablo için gerilim düşümü katsayısı g2,5=16mV/A/m 2x10mm² kablo için gerilim düşümü katsayısı g10=4mV/A/m 2x16mm² kablo için gerilim düşümü katsayısı g16=2,6mV/A/m değerleri bulunur.
S’
A=50A
T=33A
S’=12,5A
S’ formül , T , ve Akullanılarak; noktalarındaki akımlara göreaşagıdaki = g 1 . 1.
1
Sayaç-Ana Pano arası gerilim düşümü: ∆USA
= g1.L1.I1 = 2.6 x 12 x 50 (mV) ∆USA = 1560 mV
Ana Pano - İkincil (tali) Pano arası gerilim düşümü: UAT = g2.L2.I2 = 4.0 x 8 x 33 mV ∆UAT = 1056 mV
İkincil (tali) Pano- Semaver arası gerilim düşümü: ∆UTS’
= g3.L3.I3 = 16 x 10 x 12.5 (mV) ∆UTS’ = 2000 mV
Sayaç-Semaver arası toplam gerilim düşümü: ∆USS’
= ∆USA + ∆UAT + ∆UTM = 1560 + 1056 +
2000 ∆USS’ = 4616 mV =4,61V olarak hesaplanır.
Bu değer 240 V gerilimin yaklaşık olarak 4,6 240x100= 1.92 ir ve % 2.5’tan küçük olduğundan öngörülen kabloların kesitleri uygundur.
