KANONI - (nga greqishtja, kanon=rregull) asht formë e
komponimit komponimit shumëzanor kontrapunktik, në të cilin njeni apo shumë zane e imitojnë zanin llestar. Imitimet mund të ahen në shumë inter!ale, por ma së shpeshti në primë dhe okta!a."ë kanonët e thjeshtë apo të rreptë, zani i d#të e përcjell të parin me melodi të njejtë. $e $e kanoni inter!alor, inter!alor, zani i d#të asht i %!endosun %!endosun për nji inter!al inter!al që dallon nga prima ose okta!a. "ëse melodia përputhet në inter!ale e dallon përkah madhësia e t#ne, quhet kanon diatonik. $e $e kanonët in!erzi! (canon per motum motum contrarium) contrarium) zani i parë parë shkon teposhtë e tjetri tenalt dhe e kundërta. "ëse zani i cili e paraqet melodinë (proposta) dhe tjetri i cili jep përgjegje (risposta) shfaqen përnjiherë, k# lloj kanoni quhet kanon pasq#ror. &anoni retrograd quhet kanoni ku melodia e zanit të parë imitohet nga melodia e zanit të d#të por nga ana e kundërt (prej fundit kah llimi). &anoni me augmentacion quhet kanoni ku risposta e ka melodinë e njejtë por me !lefta d#she të nota!e të melodisë së propostës. $e kanoni me diminucion asht e kundërta. &anoni qarkor qarkor asht ai kanon, ku secili za paraqitet me modulacion simas rrethit të kuintës apo kuartës. &anoni enigmatik i cili ka qenë i preferuem te polifonistët 'amanë, realizohet me deshifrimin e ndonji thanjeje apo fjale të urtë. TOKATA (nga italishtja toccare = prekje) paraqet kompozicion për instrument me tastierë (llimisht orgje, mandej %emalo dhe piano). rejardhjen e ka nga paraloja për orgje (preamul, preludium, preludium, intonacion). gjejmë q#sh te kompozitori kompozitori dhe organisti i !erët gjerman aumann në shek. *+ dhe ka shër#e si h#mje e ndonji !epre korale ku ka pasë qëllim praktik dhanje të intonimit për kangëtarët koral. lementet kr#esore të tokatës së !jetër për orgje janë . kordet e plota dhe solemne. /. 0iguracionet dhe pasazhet. "ë këtë mën#rë, interpretuesi e ka rastin ti paraqesë si mundësitë e instrumentit, ashtu edhe teknikën e tij të luejtjes. $okata $okata llon zakonisht zakonisht me akorde, akorde, mandej mandej me futjen e !lefta!e gjithnji e ma të shkurta të nota!e kalon në guracione të ndr#shme melodike. 0ormën e ka të papërcaktueme. tanë !epra ka karakter impro!izimi. $okatat $okatat për orgje të 1ach - ut (si psh. psh. ajo në d - mol, 2 - 3ur, 3ur,
tokata e ashtuquejtun 43orike4) përmajnë akorde, pasazhe !irtuoze, guracion të hatashëm harmonik, pjesë re%itati!e (me prejardhje nga muzika dramatike), kontraste tingullore (nga koncerti arokien) dhe ndalesa në korona. FUGA - asht forma ma e përame polifonike. sht formë monotematike që do të thotë se përahet prej !etëm nji teme, e cila përmes imitacione!e shtjellohet nëpër fugë. $ema e fugës asht nji ërthamë energjetike nga e cila zh!illohet i tanë kompozicioni. jo duhet të jetë karakteristike, mresëlanëse, harmonikisht e qartë dhe e përm#llun. ërfundon me tonikë. "ë fugat pianistike ajo asht ma e shkurtë, nji ose d# taktëshe, e te ato për orgje mund ti ketë deri 5 takte. jesa ma karakteristike e temës asht koka ose theli i temës. $ema llon me nji kcim karakteristik (shpesh tonikë - dominantë ose anasjelltas, me ndonji gurë karakteristike ritmike, ndonji pauzë, lë!izje kromatike, etj. ërgjatë zh!illimit të fugës, ajo mund të paraqitet në formë augmentacioni apo diminucioni, in!erzioni apo retrograde. 0ugat mund ti kenë 6 ose 7 zane e ma të rralla janë ato me / ose 8 zane. 0uga i ka tri seksione ekspozicionin, pjesën zh!illuese dhe pjesën përfundimtare. "ë ekspozicion tema përshkohet nëpër zane. shfaqja e parë e saj quhet 39&: e përgjigja e cila asht imitim i temës dhe paraqitet në tonalitetin dominant quhet &;<:. 3uksi dhe komesi ndrrohen njeni mas tjetrit. "ë fugën 6 zanore skema asht 3uks - komes - duks, në ate 7 zanore 3uks - komes - duks - komes, në ate 8 zanore 3uks - komes - duks - komes - duks.
jashtëm, ma i nalti ose ma i ulti. 3isa lloje të reperkusionit sopran - alt - tenor - as > as - tenor - alt - sopran > alt - sopran tenor - as > alt - tenor - sopran - as. kspozicioni kr#het me shpalosjen e fundit të temës, e mandej llon nji pjesë e ndërmjetme e cila e ashkon ekspozicionin me pjesën zh!illuese në të cilën pjesë në mën#rë sekuenti!e (I-I+, +IIIII, +I-II) modulojmë në tonalitetin paralel ose dominant. "ë pjesën zh!illuese, mund të mos shfaqet ndonji za, kështuqë tema mund të imitohet sikur duks -komes, ose mund të shpaloset në tonalitet të ri pa imitim.jesa përfundimtare prap na %on në tonalitetin llestar. "ë te, tema shpaloset në nji ose ma shumë zane.
thjeshtës kah ma e komplikuemja që do të thotë se në !ariacionet e llimit tema ndërron ma thjeshtë e mandej shkon tue u komplikue. :hpesh përdoren / mën#ra të të organizimit të rrjedhës së !ariacione!e - Brupimi i / ose 6 !ariacione me fakturë të njejtë si p.sh. në !ariacionet pianistike ku përpunimi i njejtë i temës lajmërohet njiherë në diskant e mandej në as. - plikimi i gradacionit nga llimi kah fundi (p.sh. !ariacioni i parë asht me nota tetëshe, i d#ti me triola tetëshe, i treti me C-she, i katërti me 6/-she, etj.) "umri i !ariacione!e nuk asht i kuzuem. "dodh që mas shpalosjes së temës me u lajmërue !etëm nji (duël, në suitën arokiene) !ariacion, ndërsa në !epra të pam!aruna të shkrueme në këtë formë munden me u lajmërue deri në 6/ e ma shumë !ariacione D $e !ariacionet të cilat janë pjesë e nji forme ciklike, k# numër asht shumë ma i !ogël. +ariacionet mund të përfundojnë me përsëritje të temës, me kodë dhe fugë, ile edhe me formë të sonatës në !ariacione me d# tema. :imas mën#rës së !aririmit të temës dhe për shkak të raportit të ndr#shueshëm të elemente!e konstante dhe të ndr#shueshme, m!arësisht nga ajo se a mizotnon faktura homofonike apo polifonike, !ariacionet ndahen në 6 grupe themelore . ;rnamentale /. +ariacione të karakterit 6. +ariacione kontrapunktike. 1. Variacionet ornamentale
?anë karakteristike për klasicizëm dhe lidhen me emnat e kompozitorë!e të mëdhej si
përcjelljes harmonike asht shumë e nënshtrueshme ndr#shime!e. :hpesh aplikohet arpegjimi i akorde!e, qëllimi i të cilit asht egatimi i lë!izje!e. 0orma e temës metet konstante ndërsa tempi metet i njejtë përpos në !ariacionin e parafundit ku ai ngadalësohet, ndërsa !ariacioni i fundit shpejtohet. $onaliteti gjithashtu nuk ndr#shon, !etëm se në !ariaconet kah mesi (në njenën ose disa prej t#ne) mund të paraqitet duri apo moli me emën të njejtë. &ontrastet janë në minimum sepse kontrastimi këtu ahet me ornamente të !ijës melodike. 2.Variacionet e karakterit
$e këto !ariacione të pandr#shueshme janë !etëm moti!et themelore, gjegjësisht pjesët e temës, ndërsa krejtë elementet tjera janë !ariaile.
"ë këto !ariacione shquhen ato me rrjedhë melodike të pandr#shueshme (!ariacionet me cantus rmus) dhe ato me ostinato (pasakalja dhe %akona). 0orma polifonike e përpunimit të
materialit mund të haset edhe te tipet e maparshme të !ariacione!e, sidomos te ato të karakterit, ku disa nga !ariacionet mund të shkruhen si kanon, fugë, etj. rapseprap, aplikimi polifonik i !ariacione!e lidhet ngusht me periudhën e arokut ku e ka arrijtë edhe kulminacionin (1ach aria me 65 !ariacione 4Bolderg4, 4rti i fugës4 dhe 4+iktima e muzikës4). 3isa !ariacione h#jnë në forma të posa%me të !ariacione!e, si p.sh. !ariacionet korale të cilat si temë e shtjellojnë !ijën melodike të koralit protestant. Floj i !e%antë i kët#ne !ariacione!e janë pasakalja dhe %akona. rejardhjen e kanë nga !allëzime të !jetra me emën të njejtë dhe me masë tripjesore (6G7 ose 6G/), kanë tempo të ngadalshëm dhe temë në formë fjalie prej 7 ose H taktesh. $ema dhe !ariacionet te këto janë të ashkangjituna në nji tanësi dhe lidhen me njena tjetrën si nji zinhir i fjali!e. "gjajshmënija e pasakaljes dhe %akonës në disa raste nuk lejon dallimin e t#ne dhe ka raste ku autorët e t#ne për të njejtat !epra i kanë përdorë të d# termet. :idoqoftë, mund të themi se karakteristika kr#esore e pasakaljes asht aplikimi i asit ostinat (frazë melodike në as e cila !azhdimisht përsëritet, llimisht i pam!arun dhe pa harmoni, e mandej tue iu shtue guracione të reja kontrapunktike.) $ema pra lajmërohet ashkë me !ariacione, herë herë e !arirueme e në disa seksione edhe e martun në zanin e mesëm dhe të naltë. ër dallim nga pasakalja ku ostinatoja melodike nuk ndr#shon, te %akona kr#esisht përdoret struktura ostinate harmonike me nji !ijë melodike mi te në zanin e naltë. &ompozitorët arokienë, pasakaljet i kanë shkrue për orgje (ma !onë edhe për orkestër), e %akonat për !iolinë dhe orkestër harkor. RON!O"A
sht formë muzikore e cila azohet në nji ose ma shumë tema, me %Jrast tema kr#esore shfaqet ma së paku 6 herë dhe ate gjithmonë në tonalitetin themelor.
!alltar. ondo ishte formë e preferuar e kla!senistë!e francezë dhe asht quejt ondo e &uprenit simass kompozitorit francez 0ran%oise 2ouperin. $e k# rondo, tema kr#esore (refreni) shfaqet në llim dhe za!endsohet mandej me kupletet simass rradhës & & /. Re#reni asht periudhë dhe shfaqet ma së paku 6 në tonalitetin themelor me mundësi të !ariacione!e ritmike apo melodike. Kplet$t e kanë formën e fjalisë dhe periudhës dhe zh!illohen nga materiali i refrenit. "ë to ndodhin modulimet në tonalitetet e afërta. :hfaqjet e sërishme të refrenit nuk parapregaditen - ato ndodhin në mën#rë direkte, pa kalim. Ron%o&a kla'ike me n&i tem$ quhet edhe rondo me epizoda, sepse mass secilës shfaqje të temës pason epizoda. :kema asht k k-k/k-...2oda. ondo nuk mund të kr#het me kalim apo epizodë por !eq me temë e cila shfaqet minimum 6 herë. Tema asht në formë të periudhës, kangës, ma rrallë si fjali dhe gjithmonë asht në tonalitetin llestar. Epi(o%at janë struktura fragmentare apo fjali, ma rrallë periudha. janë të azueme në material të temës, por mund të sjellin edhe material të ri. pizodat dallohen përkah materiali dhe ma së shpeshti sjellin tonalitet të ri (ma rrallë azik) por mund të kenë edhe rrjedhë moduluese. :hfaqjet e temës dhe epizoda!e janë të lidhuna me KA)I*ET të cilat kanë strukturë fragmentare dhe në të cilat zh!illohet modulimi. 3isa kalime mund edhe të mos paraqiten, por jo të gjitha. Co%a sjellë rekapitulim të materialit të njohun (shpesh prej temës e ma rrallë prej epizoda!e). ka strukturën fragmentare ose në formë fjalie dhe tipin përfundues të shpalosjes së materialit në të cilin me kadencim të fortë !ërtetohet tonaliteti azë. Ron%o&a kla'ike me %+ tema asht rondo në të cilën përpos temës kr#esore e cila së paku tri herë paraqitet në tonalitetin azë, përman edhe temën tjetër 1, kështuqë skema e kësaj rondoje do të duket 11L2oda, nat#risht me kalime të ndërmjetmje mes tema!e. $ema e d#të (1) sjell kontrast tematik, struktural dhe tonal.
azë apo në ndonji tjetër.
Ron%o&a kla'ike me tri tema e ka skemën 12L2oda dhe në
te, për!e% tema!e dhe 1 paraqitet edhe tema 2 e cila sjell nji kontrast tematik, harmonik dhe struktural.
UITA /AROKIENE !e0nicioni %e em$rtimi
:uita është kompozicion ciklik i përërë nga së paku 6 pjesë me përmajtje të ndr#shme.mrin e mori nga gjuha frenge "suite" që do të thotë rend. &# term përdoret në Bjermani dhe ngli. "ë Itali njihet me emrin "partita". "ë 0rancë e njohin si "partie" ose "ordre". i'torik i 'it$'
+allëzimet e para instrumentale të notalizuara datojnë që nga shekulli i *I+. "ë shekullin e *+I otohen përmledhje të para të !allëzime!e të ndr#shme, sidomos për leutë. "ë mesin e shekullit të *+I, në ngli dhe Itali llon praktika e %iftëzimit të !allëzime!e ( pavane-galliarde, ose passamezzosaltarelo), ndërsa më !onë në Bjermani %faqet %iftja tanznachtanz. +allëzimi i parë kishte tempo të ngadaltë, ndërsa i d#ti të shpejtë. "ë llim të shekullit të *+II %faqen shemuj të grupimit të !allëzime!e allemande, courante, sarabande në muzikën e leutit. "jëkohësisht, në oorret franceze rritet popullariteti i saraandës. &ah !iti C85, futet edhe !allëzimi anglez gigue, e me këtë ëhet përm#llja e renditjes së përërë nga 7 pjesë kr#esore të suitës arokiene allemande, courante, sarabande , gigue, me mundësi të shtimit edhe të pjesë!e tjera !allëzuese . ita arokiene :i% u cek edhe më lartë, suita arokiene përëhet nga disa !allëzime të !jetra, !etitë e të cila!e janë të spikatura në secilën pjesë të saj. 3uhet të themi se tashmë ato jaë të stilizuara dhe e humin karakterin e t#re !allëzues. jesët e suitës arokiene prejardhjen e kanë nga !ende të ndr#shme e!ropiane, në mes !edi kontrastojnë përkah tempoja dhe masa, janë në të njëjtin tonalitet (e!entualisht në suitën në tonalitetin dur ndonjë pjesë e !e%antë e saj është në tonalitetin mol me të njejtin emër dhe e kundërta) dhe kanë formë / pjesore arokiene. Forma 2 p&e'ore arokiene :humica e pjesë!e të suitës arokiene kanë formë d#pjesore e cila tematikisht është homogjene (pa kontraste). lani tonal është
simetrik e !e%oria kr#esore është MM $-3-pjesa përfundimtare në 3 MM 3-$-pjesa e njejtë përfundimtare në $ MM Pjesa e parë : forma e pjesë!e të cilat në !ehte ngërthejnë më
shumë karakter !allëzues (menueti, ga!ota) mund të jetë perudhë. 0orma e pjesë!e polifonike (allemande dhe gigue) është fjali ose !arg fjalishë. "ë pjesën e parë ëhet modulimi nga tonaliteti themelor në atë dominant e nëse tonaliteti themelor është mol, nganjëherë modulimi ëhet edhe në tonalitetin paralel. "ë disa raste kadenca në !end se të ëhet në tonalitetin dominant, ajo %faqet edhe në tonalitetin themelor. Pjesa e dytë : është e ndërtuar nga materiali i pjesës së parë dhe shpesh ka strukturë joperiodike. 0illon në tonalitetin dominant i cili shpesh kadencon edhe në ndonjë tonalitet të afërm (psh. në tonalitetin sudominant ose në atë paralel) dhe pas kësaj pason kthimi në tonalitetin themelor. ,$r$r$'it kr+e'or$ t$ 'it$' arokiene Alleman%e ka prejardhje gjermane, tempo mesatare, masa 7G7, me paratakt GC oseGH. &a përpunim kr#esisht polifonik. ër shkak të lë!izjes së !azhdueshme me nota GC, lë!izje kjo që kalon nga njëri zë në tjetrin, e hum karakterin !allëzues. $ë d# pjesët i ka të ngjashme përkah gjatësia, me kadenca të ngjashme. Corante ka prejardhje franceze. &a tempo mesatare ose të shpejtë, me masë 6 pjesore (6G7, 6G/, CGH, më rrallë 6GH), me paratakt GH. &a strukturë kr#esisht polifonike. &a në përdorim hemiolën (grupacionin e C nota!e në masë tripjesore të ndara në 6L6 në !end se /L/L/ dhe e kundërta), ile njëkohësisht në zëra të ndr#shëm - lloj polimetrie. "ganjëherë përcillet me double (!ariacion ornamental i pjesës paraprake). araan%e &a prejardhje spanjolle. &a tempo të ngadalshëm dhe masë 6 pjesore (6G7, 6G/), pa paratakt. Kshtë pjesë homofonike me linjë ornamentale. 0iguracioni ritmik më i shpeshtë i saraandës është jesa e parë shpesh i ka H takte, e d#ta C (krijohet skema 12 ose 1) si llim i tripjesores. dhe saraanda nganjëherë përcjellet me doule. Gi4e &a prejardhje angleze. &a tempo të shpejtë me masë
tripjesore, me njësi të !ogla matëse (CGH, NGH, /GH, 6GH, NGC, /GC). :hpesh ka paratakt dhe ka përpunim polifonik. &a paraqitje në formë imitacioni të temës në llim të pjesës së parë dhe imitacion in!erzi! të së njejtës temë, në llim të pjesës së d#të (tipike për 1ach -un). 54&erimi i 'it$' me p&e'$ t&era ërpos pjesë!e përërëse kr#esore, suita arokiene mund të zgjerohet dhe me pjesë tjera, jo domosdoshmërisht të karakterit !allëzues. :i pjesë h#rëse me karakter jo !allëzues janë preludiumi, toccata, sinfonia, ouverture.
:onata e hershme ishte kompozim instrumental, pa ndonjë formë strikte të caktuar. Fajmërohet në +enedik në fund të shekullit të *+I (Barieli). "ë llim të shekullit të *+II, sonata janë quajtur kompozimet e ndr#shme instrumentale, përpos at#re të cilat janë kompozuar për instrumente me taste e të cilat janë quajtur tokata. ër zh!illim të sonatës arokiene, meritor është kompozitori kompozitori italian orelli > ai në fund të shekullit *+II kontrioi në zh!illimin e d# lloje!e të sonata!e !.onata da camera #sonatë dhome$ - e përërë nga preludiumi dhe / deri në 7 pjesë !allëzuese (forma italiane e suitës) dhe %.onata da chiesa #sonatë &ishtare$ - që paraqet tip sonate të përërë nga 7 pjesë (ngadalë - shpejtë - ngadalë - shpejtë), me strukturë kr#esisht polifonike, ku pjesët e shpejta kishin teksturë fuge. Eë të d# këto lloje të sonata!e ishin trio sonata (me d# zëra të epërm dhe një asso continuo), ndërsa pjesët e t#re kanë formë d#pjesore me përsëritje të herë pas hershme. onata n$ ko$n e kla'ici(mit
"ë këtë periudhë, sonata i përmanë 6 deri në 7 pjesë të cilat
ndërrohen sipas kontrastit që kanë, psh. allegro-adagio-scherzoallegro.
jesa e parë, ose shumica e pjesë!e të sonatës, simfonisë ose e forma!e tjera në kohën e klasicizmit, janë të ndërtuara në formën klasike të sonatës. Forma kla'ike e 'onat$'
&jo formë e sonatës paraqet formën më të përpunuar të stilit homofonik. I ka 6 pjesë e&spozicionin, zhvillimin dhe reprizën, që paraqet formën më të zh!illuar 6 pjesore. Ek'po(icioni , përëhet nga d# tema (më tepër apo më pak kontrastuese), të cilat dallohen përkah ndërtimi, karakteri dhe tonaliteti. Tema e par$ është gjithmonë në tonalitetin themelor, ndërsa e d#ta, në azë të një rregulle gjenerale, në tonalitetin dominant (nëse pjesa është në dur), gjegjsisht në tonalitetin dur paralel (nëse pjesa është në mol). $ema e parë gjithmonë është më koncize se tema e d#të. $emën e parë e karakterizon shprehja dramatike, ritmi mresëlënës, moti!et kontrastuese dhe dinamika kontrastuese. "ë aspektin harmonik, temën e parë e karakterizon stailiteti tonal. jo, ose luhet komplet në tonalitetin themelor, ose pas modulime!e të ndr#shme kthehet prap në tonalitetin themelor. 0orma e temës së parë mund të jetë një !arg elementesh të cilat e formojnë një tërësi tematike, fjali e madhe e ndërtuar si / (fraza) L / (lloj fraze që përsëritet) L 7 (zh!illim dhe kadencë), periudhë, !arg fjalishë, fjali ose periudhë të cilës i paraprinë koka e temës - fraza ose fraza e përsëritur, temat me rrokje polifonike si psh. fugato. Ura është një fragment kalimtar i cili i lidhë të d# temat. 0unksioni i saj është modulimi në tonalitetin e temës së d#të, si dhe parapregaditja e saj. &alimi në temën e d#të mund të jetë gradual (në rastet më të shpeshta), kur ura përman elemente të temës së parë, i pavarur , kur ura përman material të ri të nënshtrueshëm, në mën#rë që mos tJia humë !lerën temës së d#të. :htrirja e urës mund të jetë nga disa takte deri te një frakturë më e madhe, e sipas formës është !arg fjalishë, !arg d#taktesh, por nuk përman periodicitet. Tema e %+t$ sipas karakterit është më shumë lirike, me !ija melodike më të këndueshme (cantaile). :ipas formës mund të jetë fjali, !arg fjalishë ose periudhë.
3eri te krijimtaria e 1eetho!en - it, rregul ishte që tonaliteti i temës së d#të të jetë duri dominant ose paralel. 1eetho!eni i fut edhe tonalitetet e gradës së tretë ose të gjashtë, e nëse tema është në mol, atëherë janë të mundshme edhe dominantat mol dhe dur. "ë periudhën e romantizmit tonalitetet e temës së d#të largohen edhe më shumë. Co%etta është faza përfundimtare e ekspozicionit, e përërë kr#esisht nga moti!e të reja, por mund të përmajë edhe material të temës së parë, më rrallë të urës, e shumë më rrallë të temës së d#të, sepse në këtë rast do ti përngjante !azhdimit të temës së d#të. 2odetta është në tonalitetin e temës së d#të dhe paraqet përforcim me kadencim të shumështë të saj. "ganjëherë codetta mund të merr edhe karakter të ndonjë teme të tretë por ajo nuk mund të jetë e pa!arur sepse është në tonalitet të temës së d#të. "ë fund të ekspozicionit, nëpër sonata të mëhershme në fund të pjesë!e gjinden shenjat e repeticionit, por në praktikën e performimit këto pjesë shpesh nuk luhen nga d# herë. Repri(a +e%oria më e rëndësishme e reprizës është përsëritja e ekspozicionit, por kësaj rradhe të d# temat janë në tonalitetin themelor. "ëse pjesa është në mol, tema e d#të në reprizë mund të jetë edhe në dur me emër të njejtë. 9ra, e cila në ekspozicion ka moduluar në tonalitetin e temës së d#të, në reprizë, pas largime!e të mundshme, maron në tonalitet llestar. "ë këtë mën#rë, nuk do të ketë tension harmonik mes të d# tema!e dhe repriza !ie sikur një qetësim. epriza mund të ketë edhe përjashtime të ndr#shme, psh. tema e parë zgjërohet ose shkurtohet, temat mund të pësojnë modikime të ndr#shme, tema e parë mund të anashkalohet, etj. +r&a %e Co%a 0orma e sonatës mund të përmajë edhe h#rjen, e shpesh përfundon me 2oda. "ë format më të zh!illuara 2oda mund të ketë shtrirje më të madhe dhe të merr karakteristika të një !epre në !e%anti. KONCERTI &oncerti (it. concerto) është kompozicion muzikor për instrument solo me përcjellje të orkestrit dhe është i shkruar në formë të sonate. 0jala koncert rrjedh nga fjala latine consertum që do të thotë ansamël, grup. 'oncerti instrumental u zh!illua në shekullin e *+II-të. i e ka
prjardhjen nga kancona orkestrale !eneciane, si formë e luajtjes simultane të grupe!e orkestrale në kanconë. "ë fund të po të njejtit shekull, u popullarizua i ashtuquajturi concerto grosso (koncerti i madh). i i kishte 7-8 ile edhe C kohë. &on%erto groso kanë shkruar 2oreli, $oreli, +i!aldi, Aandel dhe 1ach. 'oncerti solisti& me një solist u shfaq në fund të shekullit të *+IIItë. I kishte tri kohë dhe ato i kishte trashëguar nga kon%erto grosot e mëhershme me tri kohë të cilat ishin më të rralla. &oha e parë karakterizohet me të ashtuquejturën formë vivaldiane e &oncertit ku në mën#rë simultane ndërroheshin fragmentet tutti #të gjithë$ dhe solo. &oha e d#të kishte formën e aria-s, e koha e tretë kishte ndërtim si koha e parë dhe mund të ketë formë të madhe tripjesore ose rondo (të ngjajshëm me rondon e 2ouperinit). "ë literaturë më së shumti gjejmë koncerte !iolinistike, mandej %elistike, koncerte për 'aut, ooa, fagot. &oncerte pianistike i pari ka shkruar 1ach-u dhe ato ishin koncerte për %emallo. Vetit$ %e n%$rtimi i koncertit kla'ik
&oncerti klasik nga Aa#dn dhe
Bjatë historisë së koncertit këto raporte kanë ndr#shuar kësi soji . ;rkestri dhe solisti janë të araartë në koncertet e
&reutzer-it, aganinni-t dhe Peer-it. 6. ;rkestri në masë të madhe e mund solistin (në të ashtuquajturat koncerte të sinfonizuara), në fund të shekullit *I*të, si p.sh. në koncertin pianistik të 1rahms-it.
