MEGUNARODEN MEGUNARODEN SLAVJANSKI SLAVJANSKI INSTITUT G.MOSKVA
Filijala Makedonija (Menaxment na organizacija)
Seminarska rabota po predmetot Ekonomska analiza
Na tema: EKONOMSKA EKONOMSKA ANALIZA NA RELATIVNITE POKAZATELI
Mentor: Student: Emilija Geleva \orgieva
Blagica br. na
indeks: 622 1/134
Sveti nikole 2009
СОДРЖИНА
Poim
i
sodr`ina
na
ekonomskata
analiza.............................2 AD Bim....................................................................................... .....3 Ekonomska analiza na relativnite pokazateli....................4 Koristena literature.................................................................10
2
1. Poim i sodr`ina na ekonomskata analiza
Ako treba da se konstatira od kakvi delovi e sostaven eden slo`en predmet ili edna slo`ena pojava, i kakov odnos postoi me|u delovite , toga{ toa treba da se ispita po pat na ras~lenuvawe. Vakvoto ispituvawe se narekuva analiza. Izrazot analiza doa|a od starogr~kiot analsis {to zna~i ras~lenuvawe na edna celina na nejzinite sostavni delovi. Kako primeneta nauka, ekonomskata analiza se poka`uva korisna i neophodna samo dokolku kako rezultat na nejzinata primena se podiga efikasnosta na prakti~nata aktivnost na lu|eto. Ekonomskata analiza ja pravi opipliva mo`nosta da se predviduva i prognozira razvojot na ekonomskata situacija vo konkretno pretprijatie i da se donesuvaat racionalni (nau~no izdr`ani) rakovodni i upravuva~ki odluki. I pokraj faktot deka vo ekonomijata na oddelnite zemji dejstvuvaat isti fundamentalni zakoni, principite na smetkovodstvenata presmetka i na ekonomskata analiza se razli~ni za razli~ni zemji za{to vo sekoja oddelno se manifestiraat takanare~eni institucionalni aspekti na ekonomskiot sistem. Vo ponovata istorija se razlikuvaat ~etiri bazi~ni {koli na smetkovodstvena evidencija, sledstveno i na ekonomska analiza: italijanska, francuska, germanska i anglo-amerikanska, i tie obezbeduvaat vlijanie vo sovremenata ekonomska nauka. 3
2. АД Бим
За подобро да ја разработеме економската анализата како пример во понатамошното излагање ке го земеме АД. Бим. Во прилог кратки црти околу дејноста на Бим која ке биде цел на понатамошното анализирање. Бим А.Д. Св. Николе е фабрика за производство на сите видови хидроизолациони материјали т.е. врши производство на сите видови на битуменски материјали за хидроизолација на индивидуалните и стамбени згради во градежништвото. Фабриката е основана во далечната 1957 година кога се произведувани наједноставните и најкласичните хидроизолациони елементи. Во 1986 година набавена е нова современа машина од познатиот професор Рајзер и голем број од производите се произведуваат по Швајцарска лиценца. Во својот широк асортиман кој брои повеке од 90 стандардни производи, а по желба и по порачка на купувачите и повеке од 130 производи, целокупнотопроизводство на БИМ може да се групира во неколку групи на производи: - битуменски хидроизолациони елементи ( почнувајки од наједноставните на база на класичен битумен до најсовремени битуменски траки на база на модифицирани полимеризирани битумени;
4
- битуменски пасти и битум, маси кои се произведуваат и по
ладна и по топла постапка; -производство на битумени кои наоѓаат примена и во патниот сообракај и тоа од класични едноставни патишта до современи патишта. Посебно од производниот сортиман може да се издвои познатата битуменска шиндра, која наога примена за покривање на косите покриви која е значително во предност од останатите производи за кровови во смисол што е поприменлива за сите форми на кровови со комлицирани ували, сводови и сл.
3. ЕКОНОМСКА АНАЛИЗА НА РЕЛАТИВНИТЕ ПОКАЗАТЕЛИ ( ПОКАЗАТЕЛ ЗА ЛИКВИДНОСТ, ЗА КОРИСТЕЊЕ СРЕДСТВА, ЗА ЗАДОЛЖЕНОСТ И ПРОФИТАБИЛНОСТ)
Преку економската анализа финансиските извештаи овозможуваат прсметка на голем број релативни показатели кои што се групираат во 4 групи: показател за ликвидност • показател за користење на средства • • показател за задолженост • показател за профитабилност Со огледен пример ке се појаснат некои основни елементи за извршување на економската анализа со цел да се добијат релевантни показатели. Во прилог се дадени билансот на состојба и билансот на успех во кои се споредени 2 години 2005 и 2006, на Ад Бим и од нив ке се извлекуваат информации во понатамошните примери. Sosotojba na 31 BИЛАНС НА СОСТОЈБА 1 SREDSTVA Postojani (fiksni) sredstva
dekemvri 2006 2005 2 3
5
Zemji{te i grade`ni objekti Ma{ini i oprema Ostanato
6734 6064 2375
6184 5502 2359
15173 7458
14045 6682
7714
7363
940 1634 221 1180 3975
975 1186 166 936 3263
11689
10626
Vkupno postojani sredstva-nabavna vrednost
Minus: Akumulirana amortizacija Vkupno postojani sredstva-sega{na vrednost
Obratni (tekovni) sredstva Zaliha Pobaruvawa od kupuva~ite Kratkoro~ni hartii od vrednost Pari Vkupno obratni sredstva
Vkupno sredstva Izvori (sopstven kapital i obvrski)
Sopstven kapital 1 2 Prioritetni akcii: 5%, kumulativni, NV 650 1000 denari, prodadeni 650 akcii Obi~ni akcii: HB 100 dfenari; broj na
3 650
prodadeni 620 akcii 1996=6200; 1995=6170 Kapitalna dobivka od proda`ba na akcii 1397 Akumulirana dobivka 3689 Vkupno sopstven kapital 6350
617 1358 3289 5914
Dolgoro~ni obvrski-koristen zaem
3143
3325
Kratkoro~ni (tekovni) obvrski Obvrski sprema dobavuva~ite 1241 Obvrski za koristeni kratkoro~ni krediti Ostanati kratkoro~ni obvrski
877
Vkupno kratkoro~ni obvrski
256 517 2014
322 370 1569
Vkupno obvrski
5339
4712
11689
10626
Vkupno sopstven kapital i obvrski
6
Bilans
na
31
uspeh
dekemvri 2006 2005
Prihodi od proda`bata Tro{oci na prodadenite
10000
8343
proizvodi Bruto mar`a Operativni rashodi Rashodi na proda`bata 0 Op{ti rashodi i rashodi na upravata Amortizaci
6786 3214
5560 2783
325
351
745
721
ja Vkupno operativni rashodi Operativna dobivka Rashodi od kamata Dobivka pred odano~uvaweto Danok na
777 1847 1367 302 1065
725 1797 986 296 690
dobivka Neto dobivka Dividenda na prioritetni akcii
305 760 32
208 482 32
Neto dobivka na raspolagawe na akcionerite so obi~ni akcii
728
450
117.42
72.93
Neto dobivka po edna akcija ( denari)
Показател на ликвидност Постојат главно 2 вида на показатели: Показател на тековна ликвидност • Показател на моментналиквидност • Показателот на тековната ликвидност претставува однос меѓу обртните средства и краткорочните обврски. Се пресметува со формулата Tl = Sob Ok 7
Каде што Tl е тековна ликвидност, Соb – oбртни средства, а Ок – краткорочни обврски Врз основа на податоците од табелата се добива: 2006g. Tl= 3975 = 1,97 2005g. Tl= 3263 = 1,97 2014 1569 Бидејки во мојот пример пресметаната вредност е поголема од 1 тоа значи дека тековната ликвидност na AД Бим е задоволителна Показател на моментна ликвидност се пресметува со формулата: Ml = Sob-Z Ok Елементите се исти какои кај тековната ликвидност но овде се зема во предвид и големината на заликите Z,. Врз основа на податоците од табелата се добива следново: 2006g. Ml = 940 = 1,5 2014
2005 g. Ml = 975 = 0.7 1569
Бидејки во мојот пример пресметаната вредност е поголема од 1 тоа значи дека временскиот период на трансформација на обртните средства од кои се одземаат залихите како непрофитабилен дел ке се трансформираат во едн брз временски период. Показтел на обрт на основните средства Овој показател покажува остварен приход од секој вложен денар. Се пресметува со формулата:
Ооѕ = Р Ѕоѕ Ооѕ – обрт на основи средства , Р – приход од продажба и Ѕоѕ – просечни основни средства. Врз основа на податоците од табелата се добива: Ооѕ= 10000 = 1,32х (97714+7363)/2 Од добиениот резултат се заклучува дека на секој вложен 1 денар се остварува 1,32 денари приход од користеето на основните средства. Показател на вкупна задолженост
8
Овој показател го покажува обемот на ангажирањето на туѓите средства од вкупните средства фирмата за задолжување. Се пресметува преку формулата: Vz = O S Kaде што Vz – вкупна задолженост , О – вкупни обврски и Ѕ – просечни вкупни средства. Врз основа на податоците од табелата се добива следново: Vz= 5339 = 0,478 = 47,8% (11689=10626)/2 Тоа значи дека учеството на туѓите средства во фирмата изнесувава 47,8%, а 52,2% се сопствени средства. Показатели на профитабилност Овие показатели го искажуваат приосот што се остварува врз основа на користените средства , сопствениот капитал или приходите од продажба. Постојат повеке показатели како што се:
Показателот на профитната маржа кој го покажува процентуалното учество на добивката во приходите од продажбата Во зависност од тоа дали станува за бруто или нето профитна маржа постојат различни начини на пресметка: Врт= OD P Врт – бруто профитна мрежа, OD оперативна добивка и Р приходи од продажба
Npт = ND P Npт нето профитна mar`a, ND нето добивкаи и Р – приходи од продажба. Врз основа на податоците од табелата се добива: 2006g.
Врт= 1367= 0,1367 или 13,67% 10000
2005g.
Врт= 986= 0,12 или 11,82% 8343
9
2006g.
Npт= 760 = 0.076 или 7,6% 10000
2005g.
Npт= 482 = 0.058 или 5,8% 8343
Neto profitot vo 2006 g. e zgolemen vo odnos na netoprofitot od 2005 g. poradi namaluvaweto na rashodite na proda`ba od 351 vo 2005 g. na 352 vo 2006 g. Како што се гледа од пресметките, нето профитната маржа е пониска од бруто профитната маржакако резултат на расходите за каматата и данокот од добивка Показател на принос на вкупните средства претставува мерило на општата ефективност од управувањето со фирмата. Тој го покажува профитот со вкупните расположливи средства а се пресметува со раванката: PVS = ND S Каде што PVS – приност на вкупни средства, ND нето добивка, а С просечни вкупни средства. Врз основа на податоците од табелата се добива: PVS= 760 = 0,068 = 6,8% (11689=10626)/2 Со ова произлегува дека стапката на нето профитната маржа изнесува 6,8%
Koristena literatura Prof. Emilija Geleva - Ekonomska analiza MSI Sv. Nikole AD Bim Sv. Nikole - fabrika za proizvodstvo
10
