1
e-…/i-…
e-…/i-…ez
Zer?
ezer(algo)
ezer ez(nada)
Zein?
ezein
ezein ez
Zertarako ? Zelan?
ezertarako ezelan
Zergatik? Nor?
ezergait inor(alguien)
inor ez(nadie)
Nork? Nori? Noren? Norekin?
inork(alguien)
…-bait
edo-…ez
edozer
edozer ez edozein ez
zerbaitetarako
edozein(cualquie ra) edozertarako
zelanbait=zer edo zelan
edozelan
edozelan ez
zerbaitengatik
edozergatik
edozergatik ez
edonor=nornahi
edonor ez
inork ez(nadie)
norbait=nor edo nor [nonor] (alguien; alguna persona) norbaitek
edonork
edonork ez
inori
inori ez
norbaiti
edonori
edonori ez
inoren
inoren ez
norbaiten
edonoren
edonoren ez
inorekin ez(con nadie) inon ez
edonorekin ez
edonon
edonon ez
Nongo?
inongo(todos)
edonongo
edonongo ez
Nora?
inora
inongo ez(ningún,o/a) inora ez
norbaitekin=nor edo norekin (con alguien) nonbait=non edo non [nonon] (en algún sitio) nonbaiteko
edonorekin
Non?
inorekin(con alguien) inon
edonora
edonora ez
inondik
inondik ez
edonondik
edonondik ez
Noiz?
inoiz(alguna vez)
inoiz ez(nunca)
edonoiz
edonoiz ez
Nola?
inola
inola ez
nonbaitera=norabait (a alguna parte, a algún lugar, sitio) nonbaitetik=non edo nondik (por algún sitio)=nondikbait noizbait=noiz edo noiz [nonoiz] nolabait(de algún/a
edonola
edonola ez
edozertarako ez
[zeozelan](de alguna manera)
* Nondik?
zerbait=zer edo zer [zeozer] (algo) -
edo-…
*
2 modo /manera, en cierto modo)
Nolako?
Ezer-Inor
inolako(enorme)
inolako ez(ningún)
Si sube alguien, llama No ha subido nadie ¿Ha subido alguien?
Inor igotzen bada, deitu. Ez da inor igo. Inor igo da?
BALDINTZETAN EZEZKOETAN GALDERETAN
Estas formas solo se niegan 2 veces. La primera negación sería la partícula (adib.: inork y la segunda el EZ.) Inork egin nahi ez duen lana. Zer esan duzu? Ezer ez. Ez dut ezer ulertzen. Norekin zabiltza? Inorekin ez.
(El trabajo que nadie quiere hacer) (¿Qué has dicho? Nada) (No entiendo nada) Ez dut (¿Con quién andas? Con nadie)
Para dar mayor fuerza a la expresión, usamos la partícula ERE: Inor etorri da? Inor (ere) ez. Ez dut ezer (ere) ikusten
¿Ha venido alguien? Nadie. No veo nada.
Inongo, Inolako Se usan para expresiones del tipo… ningún problema, ningún chico.
inork + ez
Negar tres veces: ez, ez y la partícula ezer
ezer ez ulertzen
3 Ez dago inolako arazorik. Hemen ez da inongo irakaslerik bizi.
No hay ningún problema. Aquí no vive ningún profesor.
Norbait (nor edo nor) (alguien; alguna) persona)
NOR NORBAIT(alguien; alguna persona)= NOR EDO NOR [NONOR] ZER ZERBAIT(algo, alguna cosa) = ZER EDO ZER [ZEOZER] NOIZNOIZBAIT(alguna vez, en algún momento)= NOIZ EDO NOIZ [NONOIZ] NON NONBAIT(en alguna parte, en algún lugar)= NON EDO NON Estas formas se emplean en los siguientes casos: Norbaitek apurtu du. (Alguien lo ha roto) Etorri da norbait?. (¿Ha venido alguien?) Zerbait badago, ekarri. (Si hay algo, tráelo) Zerbait ez dago ondo. (Algo no está bien)
Las formas entre corchetes muestran la pronunciación
BAIEZKOETAN GALDERETAN BALDINTZETAN EZEZKOETAN
Adibideak: Goazen zerbait (zer edo zer) hartzera. (Vamos a tomar algo) Norbaitek (nor edo nork) harri bota du. (Alguien ha tirado una piedra)
Norbaitek (nor edo nork) puzkerra bota du. (Alguien se ha echado un pedo) Nonbait (non edo non) egon behar du. (Tiene que estar en algún sitio) Hori, nolabait (zelanbait, zer edo zelan), neurea sentitzen dut. (Eso, de alguna manera, lo siento como mío) Norbaitekin (nor edo norekin) hitz egin duzu?. (¿Has hablado con alguien?) Nonbaitetik (non edo nondik) sartu behar dugu. (Tenemos que entrar por algún sitio) Norbait (nor edo nor) badago, esaiozu. (Si hay alguien, díselo) Norbait (nor edo nor) ez * Los casos NONDIK y NORA presentan dos formas posibles en su dago hemen. (Alguien no está declinación: aquí)
Según se tome como base la forma NONBAIT o Se tome como base los interrogativos NORA. NONDIK al aplicar el sufijo “-BAIT”.
NONDIK
NONBAITETIK(por algún sitio; de/desde algún sitio)
NONDIKBAIT(por algún sitio;
de/desde algún sitio)
NORA
algún lugar, sitio)
NONBAITERA(a alguna parte, a algún lugar, sitio)
NORABAIT(a alguna parte, a
4
5
INOR(nadie)
≠NORBAIT(alguien)
Inork ez du ordaindu. (No ha pagado nadie) Norbaitek ez du ordaindu. (Alguien no ha pagado)
Ez du inork ordaindu. (No ha pagado nadie) Ez du norbaitek ordaindu. NO ES POSIBLE ESTA FORMA Inork deitzen badu, (Si llama alguien, Norbaitek deitzen badu, abisatu. (Si llama alguien, avísame)
No espera que llame nadie
Si espera que llame alguien
abisatu. avísame)
6
Inor/Norbait etortzen bada, esaiozu bihar itzultzeko.(Si viene alguien, dile que vuelva mañana) Inor/Norbaitek/Nor ikusi ditu nire zapatila berriak?. (¿Alguien ha visto mis zapatillas nuevas?) Norbaitek/Inork idatzi dit ohartxo bat? Ez, inork (ere) ez. (¿Alguien me ha escrito una nota?) Inork idatzi dit ohartxo bat? (Ez dugu inork idazterik espero) No esperamos que alguien escriba. Norbaitek idatzi dit ohartxo bat? (Pertsona batek idaztea espero dugu) Esperamos que una persona escriba.
NOLA EDO HALA
Existe una construcción que guarda cierta similitud con la forma ZER EDO ZER. Se construye mediante: Interrogativo + EDO + Adverbio NOLA EDO HALA forma o de otra) ZELAN EDO HALAN (de una forma o de otra) NON EDO HAN (en un sitio u otro) NORA EDO HARA (a uno u otro sitio) NONDIK EDO HANDIK (de uno u otro lado)
(de
una
7
Adibidez: Nola edo hala lortu behar dugu. (De una forma u otra tenemos que conseguirlo) Nondik edo handik aterako dugu. (Lo sacaremos de un sitio o de otro) Nora edo hara joan beharko dugu. (Tendrá que ir a un sitio o a otro)
EDONOR-NORNAHI-NORGURA
Estas tres formas son prácticamente equivalentes. Se construyen conforme al siguiente BAIEZKOETAN GALDERETAN EZEZKOETAN
NOR ZER NON
EDONOR EDOZER EDONON
NORNAHI ZERNAHI NON-NAHI
dondequiera)
NOIZ
EDONOIZ
cuando quiera)
NOIZNAHI
EDO - nor nor - NAHI nor - GURA
NORGURA (cualquiera, quienquiera) ZERGURA (cualquier, cualquier cosa) NONGURA (en cualquier parte,
NOIZGURA (en cualquier momento;
esquema:
8
Harri hori ezin du edonork(nornahik) jaso. (Esa piedra no puede levantarla cualquiera) Hori edonori(nornahiri) gerta dakioke. (Eso le puede suceder a cualquiera) Gaur egun edozein etxetan daukate bideoa. (Hoy en día en cualquier casa tienen vídeo) Hori ezin da edozelan(nolanahi) egin. (Eso no se puede hacer de cualquier forma) Hori edonon(non-nahi) saltzen dute. (Eso lo venden en cualquier sitio) Hemen edozergatik kaleratzen zaituzte. (Aquí te echan a la calle por cualquier cosa) Zenbatgura(zenbat-nahi) jan dugu. (Hemos comido cuanto hemos querido) Hona norgura(nornahi) sartzen da. (Aquí entra cualquiera) Zergura(zernahi) jaten du horrek. (Ese come cualquier cosa)