TESTUARI KOHESIOA EMATEKO BALIABIDEAK
1
1. INFORMAZIOA GAINERATZEN DUTE Gainera: además Halaber: asimismo Orobat: asimismo Honekin !orrekin" batera: además de esto eso" Horre# $ain: además de esto
Ale$ia: es de(ir de(ir Kas': es de(ir Ha' da: es de(ir Hots: es de(ir Bestela esanda: di(!o de otra -orma Hori ar$it#eko: %ara a(larar eso
Era berean: asimismo
2. KONTRASTEA ETA KONTRAKOTASUNA Baina: %ero Dena dela & dena den
5. DISTRIBUTIBOAK Batetik... bestetik...: %or 'n lado... %or otro Alde batetik... batetik... bestaldetik...: bestaldetik...: %or 'n lado... lado... %or otro
Hala ere: sin embar$o Hala eta $'#ti# ere: sin embar$o
6. KONPARAKETA , ideiak gehitzeko
Halarik ere: sin embar$o
Era berean: i$'almente
Haatik: no obstante
Mod' berean: i$'almente
Alabaina: Alabaina: no obstante obstante Edonola ere: en ('al)'ier (aso
7. DENBORA
Edo#ein mod'tan ere: en ('al)'ier (aso
Le!en: antes
Edo#ein kas'tan ere: en ('al)'ier (aso
Ant#inean: Ant#inean: anti$'amente anti$'amente
Ordea: en (ambio
Aldi berean: berean: sim'ltáneamente sim'ltáneamente
Ostera: en (ambio
Hone# $ero* !orre# $ero* !are# $ero: des%'/s de esto eso* a)'ello"
Ait#itik: en (ambio (ambio Aldi#: en (ambio (ambio
3. KAUSA-ONDORIOA Bada: %or tanto* en (onse('en(ia
Le!enik* bi$arrenik...: en %irmer l'$ar* en se$'ndo... Le!enen$o eta be!in: antes )'e nada Le!enik eta be!in: antes )'e nada
Bera#: %or tanto* en (onse('en(ia Ondorio#: %or tanto* en (onse('en(ia
8. LABURPENA
Ondorene#: %or tanto* en (onse('en(ia
A#kenik: al -in 0 al al (abo
Horta#: %or tanto* en (onse('en(ia
A#ken batean: batean: al -in 0 al (abo (abo
Honenbeste#* !orrenbeste#* !ainbeste#: %or tanto* en (onse('en(ia
Lab'r esanda: res'minedo
Hori dela+eta: %or eso
4. ADIBIDE EMATEA Adibide#: %or %or e,em%lo
Hit# $'t1itan: en %o(as %alabras
9. HASIERA EMATEKO ESAKUNEAK Esk' artean d'$'n $aia* d'darik $abe* $arrant#ia !andikoa da: este tema es sin d'da de $ran im%ortan(ia*
Esate baterako: %or e,em%lo 2
Irak'rleak & ent#'leak ondo dakiene#...: (omo bien sabe el le(tor
Horrelakoetan $ertat' o!i dene#...: (omo s'ele ser !abit'al en esas sit'a(iones...
E#er baino le!en...: antes )'e nada
Horri $'#tiari $ainerat'ko nioke & $e!it'ko $enioke...: a todo eso le anadir5a...
A#ken bolada bolada !onetan !onetan sarritan ent#'n d'$' ...+e"la: 2ltimanente !emos oido m'(a!s 3e(es )'e Go$ora datorkit irak'rri berria & ent#'n berria d'dan #erbait: me 3iene a la memoria al$o )'e !e leido re(ientemente
Gato#en !arira: 3a0amos al $rano 6ire 'ste a%alean...: en mi !'milde o%ini7n... Go$ora de#a$'n...: re(ordemos...
D'ela #enbait 'rte...: !a(e 'nos a4os
11. AMAIERA EMATEKOAK 1. TARTEKO ESAKUNEAK
B'kat' baino le!en...: antes de terminar...
Dema$'n & ,o de#a$'n ... +e"la: s'%on$amos )'e...
A'rreko $'#tiak $'#tiak lab'rbild'#...: lab'rbild'#...: res'miendo res'miendo todo lo anterior
Ai%a de#adan de#adan bidenabar bidenabar ... +e"la: +e"la: men(ionemos de %aso )'e...
Lab'rbild'#...: res'miendo...
G'#tiok daki$' ... +e"la: todos sabemos )'e...
A#kenik...: en 2ltimo 2ltimo l'$ar... l'$ar... B'kat#eko* !it# bi...: dos %alabras %ara terminar
3
4
LOKAILUAK O!"#$%#&'# (#')%(*)' %er%a's bat a'rreko solas+#atiaren ondorioa dela adiera#teko erabilt#en dit'$'. Bera# eta bada kide
Ord'an
Bera#
Honenbeste#* !orrenbeste#* !ainbeste#
Bada
Halatan* !ala
Horta#
BERAZ +,) BADA '%"+ Honako %er%a's !a'etan ondorioa #er den ar$i $ertat#en da* bi %er%a'sen arteko erla#ioa kont'tan !art#en bad'$': Gaisorik da$o & O!ean sart' da. Mo#kort' e$in da & Balant#aka etorri da $a'r. Et1eari kea dario & Erret#en ari da. Gaisorik da$o* +$)& )") o!ean )") o!ean sart'ko da. Mo#kort' e$in da* +$)& )") balant#aka etorri da bart. Et1eari kea dario* +$)& )") erret#en )") erret#en ari da.
5
8enbait esalditan +$)&)") kide +$)&)") kide dira* bata na!i# bestea a$ert#en baitira. Adibide#* +) )")/ eta +) eta +) +$)&/ $a'#a bera esateko erabilt#en direnean. E#in 'ka* !alere* )") eta )") eta +$)& beste +$)& beste bat#'etan desberdinak direla balio# eta erabilera#. 6ork esan di#' bada* ,oateko9
6ork esan di#' bera#* ,oateko9
B)")-k B)")- k e#+adostas'n+%'ntt' bat a$erian '#ten d'. B+$)&+ek* B+$)&+ek* berri#* adostas'na. BERAZ B+$)& erabili B+$)& erabili o!i da ondorioa delakoa ia $arbiro eta osoro a'rreko %er%a'sean esana da$oenean eta de's berririk !andik atera e# baina ia $a'#a bera beste !it# bat#'ekin esaten denean. ..." Ge!ienetan ded'k#io bat adiera#ten d'* b'r'a $e!ie$i nekat' $abe esanetik edonork aise atera de#akeena. ; EGLU+III* <=<"
Heme#ort#i 'rte dit'#'. & Bera#* botoa eman de#ake#'. >ili%inetan ikara$arri#ko '!oldeak i#an dira. & Bera#* albiste+saioa ent#'n d'#'. Bat#'etan* baliteke +$)&+ek +$)&+ek elkarri#ketari !asiera ematea eta !orrenbeste# #eren ondorio i#an daitekeen $eroa$o arte e# a$ert#ea. Bera#* ord' t1ikitan etorri #ara* e9 8'k #er daki#'* bada?
Okinak esan dit.
L+'*)$% ")0#'%#!+& ")0#'%#!+&** %er%a'saren !asieran a$er daiteke. Bera#* e# nenbilen okerreko bidetik. B+$)& "+%'%) e$it'ra osat#en d'ten m'lt#okoak ere !asieran. Bera#* $arai# etorri. Baita %er%a'saren barnean: A$inte %er%a'setan %er%a'setan.. 8oa#te* bera#* nere be$ien bistatik? Galde+%er%a'setan. 8ertan arit' $inen* bera#* lanean9 Adiera#%en+%er%a Adiera#%en+%er%a'saren 'saren barnean* barnean* %er%a's %er%a's kon%letibo kon%letibo edo edo #e!ar+$aldera#kor #e!ar+$aldera#koren en baten a'rretik. a'rretik. Esan na!i d'* bera#* e# diola $ai !oni !eld'ko. @er%a's kon%letiborik $abeko adiera#%en+%er%a'saren barnean. Adib.: Ut#i be!ar be!ar da* bera#* bera#* %iska bat !o#t't#en. !o#t't#en. Lokail'a adit#aren ondoren. Go$otik lan e$in d'* bera#. 8enbait adit#ondoren ondoan.
6
Orain* bera#* nondik datorren ,akin be!ar d'$'.
B+$)& mod'+adit#ondo erak'slea: B+$)& *!+(),)! +$)& )(),)! +$)& #$$+() eta abar a'rki daite#ke. Ha'ek eta baita a'rreko %'nt'an a#ald'takoak ere (#')%(* '#!#),*)' dira. E#* ordea* lokail' sin%le et' adit#ondo* adit#ondo* osa$ai solte bailiran. H#$$+() +$)& )() +$)& )(),)! +$)& * )()'#,& +$)&... +$)& ... a'rrekoen ant#ekoak dira. Bi osa$aiak elkarrekin tr'kat' besterik e# d'$' e$in. Bera#* lokail' kon%osat' dira. 6ola* bera#* lot'ko d'$' kora%iloa9 H#$$+() +$)&* +$)& * lot'ko d'#'e kora%iloa. H#$$+() +$)&* +$)&* nor da #'re neba9 B+$)& #$$+()* #$$+()* nor da #'re neba9
BADA B)")+k B)")+k bi %er%a's lot#en dit'* le!enaren ondorioa atera#. B+$)&+en B+$)&+en oso ant#ekoa da eta le!en a#ald' d'$' !orien arteko kidetas'na. Dena den* esan $ene#ake )")+ren )")+ren erem'a #abala$oa dela +$)&+ena +$)&+ena baino. Honako adibide !a'etan* esaterako* e# da$o +$)& ,art#erik. +$)& ,art#erik. 8enbait oi!' eta !as%erenetan. Ene bada?
A'rrea bada?
Horra bada
Kont'# bada?
8er bada9 #er$atik9" Adi#ki la$'nt#ailerik la$'nt#ailerik $abeko $abeko #enbait esalditan. E# bada ,akin?
E#et# bada?
Hor #e$ok bada ko1ka?
6ik #er dakit bada.
Hori #er d'k bada?
Baiet# bada?
Banen$oen bada?
. B)") +$)& be#ala* +$)& be#ala* e'skalki $'#tietan #abald'a da$o. Baina* !e$oaldekoetan )")+k. )")+k. +$)&+ +$)&+ ek e# be#ala* bad' !alako bere#itas'na. Hi#kera arr'ntetik !'rbila$o e$oteak elkarri#keta+ $iroan oso mai# erabil ara#ten d'. 6oi#na!i esan eta ent#'n o!i da. Badir' e#in esan daite#keela bi !it# se$idan esan ) tartekat' ) tartekat' $abe. Askotan betelan !'ts eta al-errikakoa dela esatea e# da $e!ie$ikeria: E# dakit ba
Ba...e# dakit
Ba... #eorrek ik'si...
6oi# ba9
Ba...bi!ar $oi#ean
B) !oriek B) !oriek kend'ko ba$enit'* e# l'ke esana!iak e#ert1o ere $ald'ko. E# baitira ondorio#ko lokail'. Doin'ak* atent'ak edo entona#ioak #er esan !andia d' bada+ren kont'an. Ik's dit#a$'n EGLU+ III* <. orrialdean da'den adibideak* doin'ak #enbaterainoko $arrant#ia d'en ik'steko. 8enbat #a!art' den @er'?
Berarekin ba#kald' d't.
Etorri al da bada9
A #e #e $e#'rra? Oraindik etorri etorri al da bada? bada?
7
Le!enen$o adibidean $aldera soila da* eta doin' aldetik $alderaren doin' bera d'. Bi$arrenean* ait#itik* Oraindik e# da etorri eta; edo Oraindik e# baita etorri;ren balioa d'. Eta $ainera* le!enen$oak e# be#alako doin'a d'. . B)% )") eta )") eta E& )")+ren )")+ren artean ere bada doin' eta balio+aldaketarik. E# d' a%robat'.
Me,orat' e$in d'.
E# badaC a'rreko bi e$'netan bakarrik ikasi d' eta.
Bai badaC eten$abe ,an eta ,an ari baita.
B)% )") edo E& )") !orien )") !orien orde# )'%!) orde# )'%!) !#'% !#'% edo ant#ekoren bat i%in daiteke. Honelakoetan* le!en %er%a'saren e#e#koa edo baie#koa ont#at ematen d' lokail'ak. A!oskat'* !onela a!oskat#en dira: %) &) )") enklitiko bi!'rt' delarik. Bestetan* berri#* )% )") edo )") edo +& )")-' a'rreko %er%a'saren baie#koa edo e#e#koa 'kat' e$in$o d'. A!oskera ere di-erentea d'* a'rreko adibideekin erkat'# $ero: )%-) +&-)* +&-) * elkarren$andik berei# samar. E# d' sek'la be!ar be#ala ,aten ikasiko.
La$'nt#arik $abe ,aso d' !orrek et1ea.
Bai badaC ikasi d'.
E# badaC nik la$'nd' diot.
Bat#'etan )")+k )")+k inork esandakoarekiko mes-idant#a edo e#adostas'na adiera#ten d'. Baita !arrid'ra* !aserrea eta erronka ere. 6eronek la$'nd'ko di#'t. & La$'nd' bada?
Goi#ean etorri da. & Bada* inork e# d' ik'si.
Bere!alakoan $ald'ko dit't kiloak. & Gald' bada?
6ik e# diot e#er esan. & Bada* norbaitek esan dio.
Galderaren bide# a$er daiteke d'da* esandakoa sines$arri e# denean: E# diot e#er esan. & 8er bada9 E# da$o !emen. & 6on bada9 & 6ora ,oan da bada9
E# d' Mikelek e$in. & 6ork bada9 E# n'en sinesten. & 6olatan esan #enion* bada* baiet#9 & 8er bada9
Sasi+$alderetan: Saria eman diote.
Horiek berria #abald' d'te.
Mere#i al #'en bada?
Horiek #er dakite bada?
A$ind'a edo edo debek'a debek'a ematen denean: Ikas e#a#' b'r'# ikas$aia. 8'k e# d'#'* bada* ikasi. 8oa# me#etara. 8' e# #ara* bada* ,oaten.
8
A$ind'a edo edo debek'a debek'a al-errikakoa al-errikakoa i#an dela dela adiera#teko: adiera#teko: oan eta esaio#' etort#eko. E# esan* $ero?
Bada* alde e$in d' Bada* esan diot
Erronka+k'ts'a ere !ar de#ake: Hanka !emendik?
E# nai# ,oan$o* bada.
B)") lokail'ak B)") lokail'ak !arrid'ra adiera# de#ake baie#ko %er%a'sari -ormalki baiet# erant#'ne# eta e#e#koari e#et#* a#ken !onek esana!i baie#koa !art'#. Horre#a# $ain* esan be!ar e#e#koek bad'tela bere#itas'nik bai as%ekt'an eta baita ordenan ere. E# #it'en ,an. & an$o e# #it'en bada? E3erest mendia i$o #'en. & A'sart' #en* bada* mendit#ar !ori i$ot#en? E# d't 'ste !ori e$iteko $a'#a i#an$o nai#enik. & I#an$o e# #ara bada? 8enbaitetan na!itae#a edo derri$ortas'na adiera#ten d'. Honelakoetan le!en %er%a'sa baie#koa eta bestea e#e#koa i#an$o da* a'rreko %'nt'an ik'si berria d'$'n e$it'ra d'elarik. E$'nero ,oan+etorria oine# e$iten d'. & Horrela nekat'ko e# da* bada? Lanean bestetan e# daki. & Aberast'ko e# da* bada? Inoren lotsa$abekeria edo a'sardia a#%imarrat' na!i denean. Min$aina atera e# #idan* bada* lotsa$abe !ark? Kot1ea la%'rt' e# didate* bada* madarikat' !oriek? Galdera bati %er%a's bakar bate# erant#'n be!arrean* beste %er%a's bate# $e!i )")+# )")+# erant#'ten #aionean. 6ondik !art' be!ar da !ara ,oateko bidea9 & Bada$o bada bide ba#terretik $ert' baserri #a!ar bat... Bada !andik.
L+'*)$% ")0#'%#!+& ")0#'%#!+&** !i#kera !errikoian edo kaleko elkarri#ketaren !i#kerara m'$at'#* bada lokail'a na!ikoa m'$ikorra dela esan daiteke. Bada* nik e# diot esan$o.
6ik e# diot bada* esan$o.
6ik e# diot esan$o bada.
Adibide !onetan !onetan badir'di badir'di )")+ri )")+ri #ile$i #aiola nonna!i kokat#ea. Baina !ori esatea $e!it1o e# ote den s'smoa d'$'. I#an ere* Bada e# di$' e#er esan; E# di$'* bada* e#er esan; adibidearen kide denik e#in esan. Honek beste !ark e# be#ala mes-idant#a adiera#ten bait': 6olatan e# di$' e#er esan;en %areko. HORTAZ A!o#ko !i#keran !i#keran eta bate# bate# ere Gi%'#koan Gi%'#koan da erabiliena. erabiliena. B+$)&+en B+$)& +en ant#era* ondorio#ko lokail'+ -'nt#ioak betet#eko erabilt#en da. Lek'ari da$okione#* nonna!i i%in daiteke: bai !asieran* bai tartean eta baita at#ean ere. Horta#* !a' da$o bidetik $ert'a$o.
Ha' da$o* !orta#* bidetik $ert'a$o.
Ha' da$o bidetik $ert'a$o* !orta#.
H#$,)& )") elkar indart#en d'ten bi ondorio#ko lokail'# sort'tako lokail' kon%osat'a d'$'.
9
ORDUAN Lokail' !onek !e$oaldean na!i# i-arraldean d' !edad'ra. A!o#ko e'skaran asko erabilt#en den lokail'a d'$'. Lek'#* berri#* na!ikoa m'$ikorra dela bistakoa da. Ord'an* $ero elkar ik'siko d'$'.
8ertan #abilt#a* ord'an9
Hobe #en'ke* ord'an* isilik e$otea.
B)%!) eta )")+rekin )")+rekin batera* elkar indart#en d'tela* mai# a'rki daite#ke. HONENBESTEZ HONENBESTEZ HORRENBESTEZ HORRENBESTEZ HAINBESTEZ Ondorio#ko lokail' !a'* $ainerakoak be#ala* ,atorri#* adberbio da. Esan be!ar da* i-arraldean beste; $abekoak erabilia$oak direla: *!+!),* *!+!), * #$$+!),* #$$+!), * )!),. Eta !onenbeste# bilera amait't#at $erat#en da. Semea laine#a# betet#en d'en $'rasoak* $albidean ,art#en d' mai# asko: $orroto ote d' !orrenbeste#9
HALATAN HALATAN HALA H)(),)! lokail' $isa #'berera# bate# ere a'rkit#en da. Bere balioa +$)&+en +$)&+en %are+%arekoa da.
K)*)&'# (#')%(*+' )$$)%)! "),#$$+!) (++!)0# +)!")'#)$+! ')*) "+() )"%+)&,+! "*,+ . 8eren
Bada
8er$atik
I#an ere
Alabaina
ZEREN 6ormalean mendera$ail' $isa erabilt#en da eta )%,- a'rri#kia )%,- a'rri#kia na!i# -+! at#i#kia -+! at#i#kia !art#en dit'* !onelakoetan adi#kiak. Lokail' denean* ordea* e#. Ai%amen bat bat e$iten denean. denean. Adibide# Hori Hori e# da !arrit#ekoa* !arrit#ekoa* #eren #eren !ilda $ero salda salda bero;. Galde#ko %er%a'sean t1ertat'a. ...na!i l'kete bera ik'si eta berarekin a!o#+a!o !it#e$in* e$ia berari esateko* #eren #er$atik !ilt#en dit' !a'r $ai1'ak9 L. illasante". Bestetan* ai%at' a'rri#ki eta at#i#kirik $abe a$ert#en da* a$iriko arra#oi ,akinik $abe. Mai# beste ,'nta$ail'ekin ,'nta$ail'ekin batera batera a#alt#en da* da* +,) esaterako. +,) esaterako. Lek'ari da$okione#* &+$+! beti bi$arren %er%a'saren !asieran a$ert'ko da. ZERGATIK Z+$+!+en Z+$+!+en kidea da eta erabilera# ere %are+%arekoak dira. Biak lokail' eta $ainera mendera$ail' dira. Bai #er$atik #'ek e# d'#'e sek'la $a'#a #'#enik e$iten. E# d' %arerik* #er$atik bera da onena.
10
Beti %er%a'saren !asieran edo b'r'an doa lokail' !a' eta adi#kiak e# d' e# at#i#ki e# a'rri#kirik a'rri#kirik !art'ko. Hala balit#* mendera$ail' lit#ateke. ALABAINA A())%!)+k* A())%!) +k* beste ka'sa#ko lokail'ak be#ala* a'rreko %er%a'sean esanaren #er$atia adiera#ten d'* a#alt#en d': I%arraldeko na!i# !e$oaldekoak darabilte. Ge!ienetan %er%a'saren barr'an a#alt#en da ...emen$o ar#aiak bere ona$atik e$iten dit' bere ar#an#ako $a'#akC e$iten dit' alaba4a ardiaren esnea$atik S. Mendib'r'* l$andeetako irak'rtaldiak".
BADA B)") lokail'a ka'sa#koa ere i#an daiteke. Eraman e#a#' bada on e$in$o di#'. Adibide !onetako !onetako )") ondorio#ko )") ondorio#ko na!i# ka'sa#koa i#an daiteke. Kas' !onetan a!oskerak eta doin'ak berebi#iko $arrant#ia d'. Eraman e#a#'* bada on e$in$o di#' ka'sa#koa".
Eraman e#a#'* bada* on e$in$o di#' ondorio#koa".
Baina, beste hauetan, balioa argia da:
E# d't d't ik'si* ik'si* bada bada e# d't d't e#a$'t e#a$'t'. '.
Kaleak Kaleak b'stita b'stita da'de* da'de* bada bada e'ria e'ria e$in e$in d'. d'.
T#'%)$% ")0#'%#!+&* ")0#'%#!+& * )") ka'sa#koaren )") ka'sa#koaren lek'a bi$arren %er%a'saren !asieran da. Hala eta $'#ti# ere* esan be!ar da $a'rko a!o#ko bi#kaieran* eta baita idat#ian ere* ka'sa#ko )") %er%a's barr'an erabilt#en dela. IZAN ERE I&)! +$++k +$++k arra#oia* ka'sa adiera#i be!ar d' eta a'rrekoaren es%lika#ioa eman$o d'. O!ar $aite#en* dena den* $a#telera#ko es )'e; %&)! +$++ri +$++ri lek'a kent#en ari #aiola* ne'rri# kan%o !edat' baita. Lasai ibili. I#an ere* et1erako %resarik e# d'$'. Ge!ienetan %er%a'saren !asieran edo bestela barnean a$ert' o!i da. @er%a'sa mot#a denean* ordea* barr'an na!i# b'kaeran.
E+!"%#&'# (#')%(*+' in-orma#ioa $ainarat#en d'te disk'rtsoan. Honako !a'ek dira ai%a$arrienak: ere
!alaber orobat* berebat"
$ainera
be!int#at
bestalde & bert#alde
bederen* bederik* be!inik be!in
ERE F" <. ere !ori edo#ein osa$arri i#an daitekeelarik* adit#a ere barne". G' ere ba$oa#. & Ik'si ere* ik'sia d'$'. . ... eta ere bai". os' $a'r ,oan$o omen da eta Leire ere bai". . ... eta ere e#".
11
os' e# da ,oan$o $a'r eta Leire ere e#. =. ... eta bai ere. os' $a'r ,oan$o omen da eta bai Leire ere. . ... eta e# ere. os' e# da ,oan$o $a'r eta e# Leire ere. . ...* bai eta ere. Mikel at#o etorri #en* bai eta It#iar ere. J. ...* e# eta ere. Mikel e# #en etorri at#o* e# eta It#iar ere. . ...* baita ere. E$'non? Baita #'ri ere. . ...* e#ta ere. E#ta ametsetan ere. Honainoko eskema !oni e'skald'n $'#tiek se$it#en diotela esan daiteke".
<. ...* eta bai ere ekialdean". os' $a'r ,oan$o da* eta baita ere Leire. <<. ...* eta e# ere ekialdean". os' e# da ,oan$o $a'r* eta e# ere Leire. <. ...baita ere mendebaldean". os' $a'r ,oan$o da* baita ere Leire. <. ...e#ta ere mendebaldean". os' e# da ,oan$o $a'r* e#ta ere Leire. E$)%(+$) #'+$$)': <=. ...F baita ere. <. ...; ...; e#ta ere. <. Fere . L I* <: =J+J. Lokail' !onek e#in dio inola ere !asierarik eman %er%a'sari* i#en sinta$ma* adit# edo adi#la$'nen baten la$'nt#an erabilt#en d'$'lako* beti #erbaiten ondoan eta ondoren. 8orit1arre#* e$'n !edat#en ari diren eta !ain sarrie$i ent#'ten diren %er%a's !asierako FEre bai...* FBe bai...* FEta ere bai...be#alako esaldiak $'#ti# arrot#ak dit'$' e'skara#* e'skara e#a$'t#en d'$'n ne'rrian be!int#at.; EGLU+III* . or."
12
GAINERA G)%!+$) lokail'a da$okion %er%a'sak adit#era ematen d'ena a'rreko %er%a'sean emandako in-orma#ioari $ainerat#en #aionean erabiliko d'$'. A'rretik esandakoaren ondoan* !i#t'nak ai%at'takoaren berma$arri edo indar$arri erabilt#en d'$'* balio ar$'mentatiboa bait'. Adibide#: E# d't et1etik irteteko $o$orik. Gainera e'ria ari d'. @er%a'saren !asieran* a#kenean na!i# barnean a'rki de#ake$' lokail' !a'. Adibide#: E# #ion erant#'n #'#enik eman. Arrot' e$in #en $ainera. Gald'ta dabil m'tila. E# daki $i#a,oak* $ainera* nora ,o. E,) 0)%!+$) )%!) 0)%!+$) eta +$+ eta +$+ 0)%!+$) ere a'rkit' a!al dira. Adibide#: Kant'an arit' $inen. G'st'ra arit' ere $ainera. ale t1arra #en !a'rra eta $ainera e$oskorra. Horrela se$i# $ero* its'sit' e$in$o #ara. Baina* $ainera* soineko !ori ,a#ten bad'#'* ilea%ainde$ira ,oatea al-errik i#an$o da. Harrid'ra k'ts'a ere adiera# de#ake )() +$+-ren +$+-ren ant#era. Adibide#: Hart'ko $ait'#'9 Bai eta %o#ik $ainera.
BESTALDE BERTZALDE Lokail' !onen -'nt#ioa ere $e!it#earena da. Ekint#a bati beste bat $e!it#en #aiola adiera#teko erabilt#en da* ale$ia. Adibide#: Dir' $'t1i d'$'. Gast' asko* bestalde. Bera#* datorren !ilabeterarte ,ai d'$' Kont'ra #aite#* bestalde* oker #abilt#ala. Lokail' !a' nonna!i a$er daki$'ke: %er%a'saren !asieran* tartean na!i# b'kaeran. Eta ,'nta$ail'arekin ,'nta$ail'arekin batera batera erabilt#en erabilt#en denean* denean* beti %er%a'saren %er%a'saren !asieran. Adibide#: Ent#'n e#a#' arreta#* eta bert#alde $o$oan !ar esandakoa.
HALABER
Lokail' !a' ere emendio#koa d'$'. Bera#* a'rrekoak be#ala* a'rreko %er%a'san esandakoari #eo#er $e!ia$o $ainerat#eko erabilt#en da. Bere# $a'#a +$) 0%) +$+)!* +$+)! * #"* +$+)! +$) +$+)! edo +$+)! edo ant#eko #erbait esan na!i d'. Horre#a# $ain* sarritan +$+ %artik'laren orde# alda daiteke. Adibide#: Tamal$arria da $a'r e$'n$o e$oeraC tamal$arria !alaber etorki#'na. Lokail' !a' %er%a'saren !asieran a$er daiteke. Eta baita b'kaeran ere. Mai# adit#aren ondoren erabilt#en da. Adibide#: Bete e#a#' esana. Eta $o$o !ar e#a#' !alaber #'re ,atorria. Lokail' !onen %areko dira +$+), eta +$+), eta #$#),. #$#), . Adibide#: 8a#%i 'rte on !oriek b'kat'takoan* berebat #a#%i e#+'rteak ere !asi #iren. E# da orobat bat !ilt#ea edo !amar !ilt#ea.
BEHINTZAT
13
Be!int#at lokail'a +"+$+! +%!%' +%! +0*$%' edo +0*$%' edo +"+$%' lokail'en +"+$%' lokail'en baliokide da $e!ienetan. Ai%at'takoari b'r'# m'$a ant#eko #ero#er ,art#eko erabilt#en dit' !i#t'nak lokail' !a'ek. Ha'ekin bat dator 0*,>%+!+& lokail'a. 0*,>%+!+& lokail'a. Baina !onen erabilera bate# ere #enbatas'na; adiera#ten d'ten sinta$metara m'$at' o!i da. Adibide#: 8'k be!int#at ,an d'#'. Urtean be!in $'t1iene# komeni da. Urtean be!in $'t1ineko# komeni da. Lokail' !orien distrib'#ioa dela eta* e'skalkiak !art' be!ar dira kont'tan. Bestalde* ekint#aren baie#kotas'na edo e#e#kotas'na nolabaitere adiera#teko* lokail' !onen ondoan )% eta )% eta +& %artik'lak a$ert#en dira mai#. Adibide#: Etorri al dira orde#kariak9 Udaletakoak be!int#at bai. Etorri al dira orde#kariak9 Orain$o# be!int#at e#.
B+%!,&),+en B+%!,&), +en #enbait erabilera: Harrid'ra#ko #enbait %er%a'setan !onelakoetan e# da +0*$%' edo +0*$%' edo +"+$+!+en +"+$+! +en %areko". Adibide#: Bai noski, bai horixe, bai eiki... eta beste zenbaiten ordez.
@er%a'saren !asieran: !asteko edo le!enbi#ikorik edo esan na!i d'. B+%! +"+$+! edo +%!%' +%! %arekoak +%! %arekoak dira. 6ormalean +%!,&), tartean a$ert#en dela esan daiteke. Adibide# Ik'si be!int#at* ik'si #'en. E#a$'t'* ordea* e#
Desioa adierazteko. Adibidez Etorriko a!al da be!int#at. & Etorriko a!al da be!inik be!in. & Etorriko a!al da baldin bait ere. H)() +$+ 0)%!+$) %'%+$) eta !a'en %arean* +%!,&),+ek +%!,&), +ek %er%a'sari !arrid'ra k'ts'a eman die#aioke. Adibide#: 8ein a'kerat'ko* eta kan%otarra. Aberatsa i#an balit# be!int#at. !ala ere* sikiera".
BEDEREN BEDERIK BEHINIK BEHIN B+%!,&), lokail'en %areko dira +"+$+! <+"+$+= +"+$%' eta +%!%' eta +%!%' +%!. +%!. Baina* +"+$+!+ek +"+$+! +ek bad' beste lokail'ekiko alderik: kont#esio k'ts'a. Adibide#: Etorriko da* balant#aka bederen. Kas' !onetan lokail' !onek balant#aka bada ere; esan na!i d'. Bada N ere; it#'litik omen dator )"+$+ lokail'a. )"+$+ lokail'a. Lokail' !a'takariak test'an adiera#itako $a'#a edo ideien arteko a'keraketa edo !a'taketa adiera#teko erabilt#en dira Bestela&bert#ena#
Osterant#ean
Gaineront#ean
BESTELA BERTZENAZ
14
Beste !ainbat adit#ondo be#ala* esa%ide+lokail' ere i#an daiteke +,+(). +,+() . Kas' !a'etan* %er%a'seko beste osa$aietatik a%arte doa eta !orietik eten batek* idat#ian komak* berei#ten d'. B+$,&+!)& la%'rtera# B+$,&+!)& la%'rtera# erabilt#en den lokail' le1ikali#at'a da. Lokail'ok balio bikoit#a d'te: 6ola edo !alako baldint#a bat edo da$oela e#k't'an adiera#ten d'te. Eser #aite#? Bestela* belarrondoko bat eman$o di#'t. Balio m'rri#tailea: baldint#a#ko %er%a'saren k'ts'a erabat $ald' e# arren* 0)%!#!,&+)! "+()'#) )("+ ),+$) *,&%,) eta ant#eko esa%ideen baliokide bi!'r daiteke. Gorabe!era ttiki bat#'k i#an $enit'en. Bestela* nik 'ste baino !obeto ibili $inen. Lokail' !onen lek'ari da$okione#* !asieran* amaieran na!i# tartean baldin eta adit#aren edo $alde$aiaren ondoan ,art#en e# bada" koka daiteke.
OSTERANTZEAN Lokail' !a' +,+()+ren +,+() +ren %arekoa d'$'. Eser #aite#? Osterant#ean* belarrondoko bat eman$o di#'t. M'$it' be!ar d'$'* osterant#ean* trena ere $ald' e$in$o d'$'. Ebak'nt#a eta $ero $orriak ik'si nit'en. Osterant#ean* senda$ileek 'ste #'ten baino le!ena$o bi#kort' nai#.
GAINERONTZEAN O,+$)!,&+)! eta +,+() lokail'en +,+() lokail'en %are+%arekoa d'$'. Ai%at' bi balioak bere dit' lokail' !onek ere: baldint#ari da$okiona eta m'rri#tailea. G)%!+$)'#)! 0)%!+$),%'#)! eta 0)%!+$)'#& eta 0)%!+$)'#& lokail'(k* berri#* balio m'rri#tailea bai#ik e# d'te erak'sten. Koka$'neari da$okione#* !asieran ,art#eko ,oera nabarmena da. E# na!as* !aatik* G)%!+$) !aatik* G)%!+$) eta G)%!+$#!,&+)!. eta G)%!+$#!,&+)!. Bilbo !iri #ikina da. Gainera* oso #aratats'a. Oker: Bilbo !iri #ikina da. Gaineront#ean* oso #aratats'a. Oker: Bilbo !iri #ikina da. Gainera* oso atse$ina. Oker: Bilbo !iri #ikina da. Gaineront#ean* oso atse$ina
AURKARITZAKO LOKAILUAK A'rkarit#ako A'rkarit#ako lokail'ek le!ena$o le!ena$o esandakoa esandakoaren ren kontrako kontrako #erbait adiera#ten adiera#ten d'te. d'te. Honako !a'ek dira ai%a$arrienak: Ordea
Ostera
Berri#
Aldi#
15
Alabaina Ait#itik
Dena dela
Alta
Hala ere* !ala eta $'#ti# ere
Haatik & !ar$atik* !orratik & !orre$atik Barren
ORDEA B)%!) ,'nta$ail'aren B)%!) ,'nta$ail'aren baliokide !'rbila* #$"+) edo #$"+) edo #$"+)! la%'rtera#" #$"+)! la%'rtera#" lokail'ak bi %er%a'sen arteko a'rkarit#a adit#era ematen d'* biak elkarren kontrakot#at a'rke#t'#. Koka$'nea dela eta* #$"+)+k #$"+) +k normalean bi$arren %er%a'saren !arnean !art#en d' toki. Baina* lokail' !onek nonna!i kokat#eko d'en askatas'na a$eri+a$erikoa da. Adibide#: Kot1e $orria na!i #'ela eta* $orria erosi be!ar derri$orre#. 6ik* ordea* na!ia$o n'en belt#a. ...". 6ik na!ia$o n'en* ordea* belt#a. ...". 6ik na!ia$o n'en $orria* ordea. Zenbait idazlek esaldiaren aurrean ipintzeko joera dute. Adibidez:
Ordea* artean ,aioberria i#an* eta e#ine#koa e$in #it#aidan maldi#io #atar bat a'rkit#ea.; B. At1a$a* Be!i Be!i e'skald'n e'skald'n baten memoriak;* memoriak;* =". =".
BERRIZ B+$$%& eta B+$$%& eta #$"+)* #$"+)* biak a'rkarit#a adiera#teko lokail'ak dit'$'. Bera#* #,+$)* #,+$) * )("%& eta )%,&%,%'en %areko dira. Baina ba omen da #$"+) eta #$"+) eta +$$%&+en +$$%&+en artean alderik: O$"+)+k O$"+)+k nonbait a'rreko %er%a'sak baie#tat'a etabat' edo 'kat' e$iten d'. 8'#enketa bat i#an$o lit#ateke* be!arbada. B+$$%&* B+$$%&* aldi#* a'rreko %er%a'sean ai%at'takoari #ero#er berri eransteko erabilt#en omen da. Adibide#: G' mendira ,oan $ara. 6ik ere mendira ,oan na!i n'en. E# didate* ordea* e#er esan. F6ik ere mendira ,oan na!i n'en. E# didate* berri#* e#er esan. EGLU+III* ". B+$$%& lokail'a* B+$$%& lokail'a* bi$arren %er%a'sean tartekat#en da. Dena den* lokail' !onek $alde$ai den sinta$maren eta adit#aren artean e# d' ,oaterik. Adibide#: Lib'r' !onek a#ala $orria d'. Beste !onek belt#a* berri#* d'. B+$$%&+ek B+$$%&+ek bad'* nolana!i ere* emendio#ko k'ts'rik. Horta#* e# da !arrit#ekoa +,) ,'nta$ail'arekin ,'nta$ail'arekin eta 0)%!+$) edo +,)("+,%' edo +,)("+,%' lokail'ekin batera a$ert#ea. Adibide#:
16
G' %obre eta !i* berri#* beti aberats.
OSTERA A'rkarit#ako A'rkarit#ako lokail' !a' !a' +$$%& )("%& eta ant#ekoen baliokide da. Horiek !e#ala* a'rreko %er%a'sean esandakoari kontra,arri#* %er%a'saren barnean kokat'ko da. Mint#a$ai i#an daitekeen osa$ai baten ondoan* !ain #'#en. Adibide#: G' %obre eta !i* ostera* beti aberats. Harrid'rari indarra emateko inoi# #,+$) erabili #,+$) erabili i#an da* %er%a'saren amaieran. Adibide#: Bere 'ste# eta !obe be!arre#* landare aldat' berriak kimat#en !asi #en. Ha' bakarrik balit# ostera? ALDIZ O,+$) mendebaldeko O,+$) mendebaldeko e'skalkietakoa* bi#kaierakoa bere#iki* den be#ala1e* )("%&* )("%&* berri#* ekialdeko e'skalkietakoa d'$' bati%at. A'rkarit#a sailekoa i#aki kontrastea adiera#ten d' )("%& lokail'ak. Koka$'neari da$okione#* a'rretik ai%at'takoen ant#era* bi$arren %er%a'saren osa$ai baten ondoan tartekat#en da. Adibide#: Erre%ideetan bada makina bat a'to+istri%'. Bi$arren mailakoetan* aldi#* !ainbestean. Perpausaren hasieran ere ageri da inoiz.Adibidez:
G' beti lan%et'rik* b'r'a ,aso e#inik. Aldi#* #'ek denbora #ertan eman asmat' $abe. AITZITIK Esan denaren kontrakoa adiera#teko erabilt#en da. Baina beste a'rkarit#a+lokail'ek e# be#ala* bad' bestelako erabilerarik: le!endabi#iko %er%a'sa* e#e#ka ,oan eta )%,&%,%' bi$arren %er%a'saren !asieran kokat'# $ero* kontrakotas'na markat' e$in$o d' eta bat#'etan B)%&%' <+,)= ,'nta$ail'aren <+,)= ,'nta$ail'aren %areko bi!'rt'ko. Adibide#: 8a!arra #'!'rra daC $a#tea* ait#itik* kaskarina.
E# e$in okerrikC ait#itik* bete e#a#' esana.
@er%a'saren barr'an tartekat'rik doanean* )%!) +$$%& edo +$$%& edo kideko !it#en baten ondoan ere a$er daiteke. Adibide#: E# #ela es%ero #'en be#ain ederra* baina* ait#itik* neke# ik's daitekeela its'sia$orik HLEH* JJ".
ALTA Ekialdeko e'skalkietan erabilt#en den lokail' !onek balio bikot#a erak'sten d' : A'rkarit#akoa: A'rkarit#akoa: $e!ienetan $e!ienetan a'rkarit#a a'rkarit#a adiera#ten adiera#ten d'. Harrid'ra Harrid'ra %er%a'se %er%a'setan tan ere erabilt#en erabilt#en da mai# )(,) lokail'a )(,) lokail'a indar bere#ia emane#. Sarritan )")+ren )")+ren la$'nt#a i#aten d'* esan$'ra aldat' $abe. Adibide#: Beste solasik n'en alta e$'n$ot#at
atekorik e# d'$'C alta bada $ose $ait'#'.
17
$o$oan.
HLEH* ".
Es%likatiboa: balio es%likatiboa !art#en d'enean* %&)! +$+* +$+* )") eta )") eta ant#ekoen %areko bi!'rt#en da.
ALABAINA A(,)+k A(,)+k be#ala1e lokail' !onek balio bikot#a d'. A'rkarit#a+adiera#le A'rkarit#a+adiera#le be#ala. be#ala. Adibide#: 6ik la$'nd'ko di#'t. Badit'#'* alabaina* ni baino iaioa$oak dir'+kont'tan. @er%a'saren !asieran kokat#en da mai#enik )())%!). )())%!) . Tartean ere* tarteka. H)(+$+-ren H)(+$+-ren in$'r' berets'etan. La%'rtera# eta be!ena-arrera# balio es%likatiboa# erabilt#en da. Adibide#: Garaia etorritakoan et1eko $o#ora it#'li #en. H'ra sorlek'a #'en* alabaina.
DENA DELA DENA DEN D+!) "+() e'skararen erem' osoan erabilt#en da eta "+!) "+! ekialdeko e'skalkietan bai#ik e#. Lokail' !a'en ,atorria na!ikoa $arbi da$oela dir'di eta "),#$$+!) "),#$$+!* "),#$$+! * "),#$$+!) "),#$$+() ")'%+!) ")'%+! ")'%+!) ")'%+() eta abarren %arekoak direla ere be$ibistakoa da. Hala ere* "+!) "+! eta "+! eta "+!) "+() lokail' "+() lokail' bi!'rt' dira eta a'rkarit#a+lokail' $ainera #enbaitetan kont#esio+k'ts'rik ere at#ematen #aio". Lokail' !a'ek bi$arren %er%a'saren !asieran erabilt#en dira mai#enik* na!i# eta e# i#an debek'rik tartean na!i# b'kaeran ,oateko. Adibide#: Ha'rrak aitort' be!arreko $'#tiak aitort' #it'en. Dena dela* $'rasoak e# #iren lasai $erat'. B)%!) ,'nta$ail B)%!) ,'nta$ail'arekin 'arekin batera batera ,oateko ,oateko era$o#%enik era$o#%enik e# d'. Baina Baina +,) na!i# +,) na!i# +"#+rekin +"#+rekin a#ald'# $ero* e# da %er%a'sen arteko kontrasterik #'#enean $ertat#en* emendioa edo !a'tarit#a bai#ik* "+!) "+()+k "+()+k kont#esio k'ts'a eransten d'elarik. Adibide#: E# d't ida#teko $o$orik eta $ainera* dena dela $o$orik i#anda ere"* e#in %'blika ne#ake aldi#kari !orretan. Hi#k'nt#ak e# da'de !orren eri edo* dena dela !orrela i#anda ere"* e# dira irlandarrarenak e'skarara !edat' be!ar.
HALA ERE HALA ETA GUZTIZ ERE Hona !emen a'rkarit#a+k'ts'ko lokail' !a'en #enbait aldakin: E'skararen erem' osoan )() +$+ eta +$+ eta )(+$+ m'lt#oa da !edat'ena. H)()$%' <+$+= m'lt#okoak i%arraldeko tradi#ioari eta beste e'skalkietako erabilera ,asoari da$o#kio. H)() <+,)= <0*&,%<&== +$+" +$+" m'lt#okoak* berri#* bi#kaiera#ko tradi#ioari da$o#kio bati%at.
18
H)()& <0*&,%<)=&= <+$+= *(,&#'#)' $i%'#kera#ko tradi#iokoak dira $e!ienbat. Bestelakoak: )()$%' )()& 0*&% )$$+! +$+... 6oi# #etorren ba$enekien* !alere e# $inen on$ietorria ematera ,oan. E,) ,'nta$ail' E,) ,'nta$ail'arekin arekin batera. batera. Indar $'#tiak esk'etan i#aki* eta !alere ,endearen beld'r. B)%!) ,'nta$ail B)%!) ,'nta$ail'arekin. 'arekin. A!ale$inak A!ale$inak e$in #it'en* #it'en* baina* !ala !ala eta $'#ti# ere* ere* e#in mak'rt'. mak'rt'. E& +&%! +'+$$)' eta !orrelakoekin. Adibide#: Ha'rra $oi# etorri #en. E#* !alare* amak na!i be#ain $oi#. Eskerrak* !alare $arai# o!art' #iren. Banket1eak #orrak ordaint#eko esan dio. E#in* !alare* da'kan !'tsa baino $e!ia$o it#'li.
H)()$+ +,) )()$%' ere lokail'ak men%eko %er%a's kont#esiboaren ondoren datorren %er%a's na$'sian t1ertat'# $ero* !orri indar $e!ia$o ematen diote. Adibide#: 6a!i# artean #a!art'ta #e$oen* !alarik ere* ,arriki #it#aion lasterka. Kont#esio+k'ts'a emane#. Adibide#: Aitak semeari semeari dir'a ematen ematen dio. E# askotan* askotan* !alare. !alare. Harrid'ra k'ts'a indart'#* eskerrak+en %areko. Adibide#: Halere? Be!in$o# $arai# et1erat' #ara. G)%!+$) eta +%!,&),+en +%!,&),+en kide. Ik's sail !orretako adibideak.
HAATIK HARGATIK HORRATIK HORREGATIK )$0),%' eta )$0),%' eta !orre$atik. Kas' motibatiboari da$o#kion balioak dit'#te bere#* baina a'rkarit#a+lokail' ere i#an daite#ke. Adibide#: E# da !emen ,aioaC bad' !ar$atik #er ik'si bere#irik a'#okoekin. B)%!) ,'nta$ail'arekin B)%!) ,'nta$ail'arekin batera #$"+) eta #$"+) eta +$++ren +$++ren la$'nt#a ere !art#en d'te sarritan". Adibide#: Gobern'ak 't#ia d' %olitika !oriC baina %olitika !orren ondareak e# dira !orre$atik a!it'. HLEH: <". H#$$+0),%'+ek H#$$+0),%' +ek bad' bestelako esana!irik: esan den #erbait biribilt#eko esa%ide $isa erabilt#en denean. Adibide#:
19
Galdera 1elebreak e$iten di#kida#' !orre$atik. Go$orra #ara !orre$atik. A#kenik esan be!ar lokail' lokail' !a'ek e# e# direla berdin berdin erabilt#en erabilt#en e'skalki e'skalki $'#tietan: )$0),%' ekialdeko e'skalkietan i#an daiteke lokail' eta #$$+0),%'* #$$+0),%' * berri#* mendebaldekoetan. H#$$+0),%'+en H#$$+0),%' +en bi#kaiera#ko aldakina #$$+0)<%=,%
AURKARITZA ADIERAZTEN ADIERAZTEN DUTEN ESAPIDEAK Hona !emen a'rkarit#a adiera#teko erabil daite#keen #enbait lok'#io edo esa%ide. Adibide#: 8erna!i $isa#* nolana!i ere* edo#elan ere* edo#ein mod'tan ere* edo#ein mod'# ere* $'#tiarekin ere... Katea mint#at'an edo idat#ian %er%a'sen arteko lot'ra adiera#teko erabilt#en dira sarritan* lokail'en ant#era.
Ariketak interneten http://www.santurtzie http://www.santurtzieus.com/gelair us.com/gelairekia/bankua/helbu_ ekia/bankua/helbu_orri/gram/lokailua orri/gram/lokailuak.htm k.htm
20
