Si FRANCISCO BALAGTAS y DELA CRUZ ay ipinanganak sa Panginay na bayan Bigaa, Bulacan, noong Abril 2, 1788. Siya ay anak nina Juan Balagtas at Juana dela Cruz. Bata pa lamang si Balagtas kinakitaan na siya ng talino at husay. Mahilig si Kiko makinig ng mga usapan hingil sa buhay- buhay at pagpapalitan ng mga kuro ng mga tao sa iba’t ibang pangyayari sa bansa at sa daigdig. Una siyang nag-aral sa paaralang pari sa Bigaa. Ngunit ninais niyang mag-aral sa Maynila kaya siya ay umalis sa kanilang bayan. Upang makapag-aral sa Maynila, pumasok si Balagtas na utusan sa isang mayamang kamag-aanak na Trinidad sa Tondo at sa edad na 11. Sa edad na 2 4 siya ay natapos niya ang Canones sa Colegio de San Jose at lumipat siya sa San Juan de Letran. Ang buhay pag-ibig ni Balagtas. Naging makulay ang buhay pag-ibig ni Balagtas, binata pa lamang ay natuklasan na niya ang panliligaw. Sa pamamagitan ng kanyang mga tula ay ipinapahayag ni Balagtas ang kanyang damdamin. Si Magdalena Ana Ramos, ang unang babaeng nakapagpatibok ng kanyang puso. Sa paggawa ng tula, sumasangguni si Balagtas sa mahusay na manunulang si Huseng Sisiw o Jose Dela Cruz. Nang mabigo si Balagtas na magdala ng sisiw kay Huseng sisiw, hindi na nito tinulungan na gumawa ng
tula si Balagtas na dapat sana’y iaalay nito kay Magdalena. Simula noon, sinumpa ni Balagtas na paghuhusayan niya ang kanyang paglikha ng tula. Hindi naman nabigo ang binata sa kanyang pangarap. Sumali si Balagtas sa mga panulaan at maraming nahusayan sa kanya kaya naman siya ay mabilis na naging tanyag. Natalo niya ang kasikatan ni Huseng Sisiw. Nang lumipat ng tirahan si Balagtas sa Pandakan, dito niya nakilala ang dalagang ubod ng ganda, kay husay umawit at dalumbhasa sa pagtugtod ng Alpa walang iba kundi si Maria Asuncion Rivera. Kilala rin siya sa panimulang titik na M.A.R. Tinawag rin na Celia ni Balagtas si MAR dahil sa Santa ng Musikang si Cecilia. Sa panliligaw sa dalagang si MAR mayroon siyang siyang matinding karibal na isa sa mayaman ng Pandakan, ito ay si Nanong Kapule. Maraming Maraming naka-aalam na binigay na ni MAR ang kanyang pag-ibig pag-ibig kay Balagtas. Nalaman ito ni Nanong Kapule kaya naman gamit ang yaman at impluwensya nito, siniraan nito si Balagtas na naging sanhi ng pagkakulong nito. Sa loob ng bilangguan, lalong tumindi ang kanyang paghihirap nang nalaman ni Balagtas na ikinasal na si MAR kay Nanong Kapule. Sa matinding pagmamahal ni Balagtas kay MAR nasulat niya ang FLORANTE at LAURA, habang nakabilanggo. Ang unang yugto ng tulang Florante at Laura ay kanyang naipalimbag at may panulat na Francisco Baltazar. Nang makalaya na si Balagtas, upang makalimot sa matinding matinding kalungkutan sa pag-ibig. Lumayo siya at nagtungo sa Bataan. Sa Udyong, Bataan nakilala ni Balgtas ang magandang dalagang si Juana Tiambeng ng Orion. Niligawa niya ito at hindi naman siya nabigo. Malaki ang naging agwat ng edad nila sa isa’t isa,
54 si Balagtas samantalang si Juana ay 20. Naikasal ang dalawa noong Hulyo 22, 1842. Sa panahong iyon, sa utos ni Gob.Hen. Narciso Claveria ang lahat ng apelyido ay kailangan maging tunog kastila kaya naman ang Balagtas ay naging Baltazar. Sa loob ng 19 na taon na pagsasama ni Kiko at Juana ay nagkaroon sila ng 11 anak, limang lalaki at anim na babae. Subalit ang pito rito ay namatay na sanggol pa lamang. Muling nabilanggo si Balagtas dahil sa sumbong na umano’y pinutol niya ang buhok ng aliping babae ng mayamang Alperes Lucas. Sa pagtatangol sa sarili sa pagkakabilanggo, naubos ang kayamanan ng pamilya ni Balagtas. Upang mabuhay, bumalik ito sa pagsusulat at kakaunti pa lamang ang kinikita nito. Lalong naghirap ang buhay nito. Namatay si Balagtas noong Pebrero 20, 1862, sa edad na 74. Samantala, matinding sunod naman ang nangyari sa Udyong, Bataan at kabilang sa nasunog ang bahay nina Balagtas. Ang baul ng mga dula at mahigit 100 tulang isinulat niya ay natupok ng apoy. Ang ilang tula niya tulad ng Florante at Laura ay nanatili dahil sa ito ay nasaulo ng mga mamamayan.
