SATUAN ACARA PENYULUHAN SENAM KESEIMBANGAN PADA LANSIA DENGAN RESIKO JATUH DI WISMA LILY PSTW BUDI SEJAHTERA MARTAPURA
Oleh : Kelompok C
Sriwarty, S. Kep Endang Santy Safitry, S. Kep Akhad Sa!kani, S. Kep A!lia #ila $ratiwi, S. Kep Elprida Sirait, S. Kep Sa%dah S. Kep 'ia S!(ana, S. Kep
I4B115001 I4B115002 I4B11500" I4B115004 I4B115005 I4B11500& I4B11500)
UNIVERSITAS LAMBUNG MANGKURAT FAKULTAS KEDOKTERAN PROGRAM STUDI ILMU KEPERAWATAN PROFESI NERS 2!" LEMBAR PENGESAHAN
SATUAN ACARA PENYULUHAN SENAM KESEIMBANGAN PADA LANSIA DENGAN RESIKO JATUH DI WISMA LILY PSTW BUDI SEJAHTERA MARTAPURA
Oleh : Kelompok C
Sriwarty, S. Kep Endang Santy Safitry, S. Kep Akhad Sa!kani, S. Kep A!lia #ila $ratiwi, S. Kep Elprida Sirait, S. Kep Sa%dah S. Kep 'ia S!(ana, S. Kep
I4B115001 I4B115002 I4B11500" I4B115004 I4B115005 I4B11500& I4B11500
Ban*ara(in, +er!ari 201) -engetah!i,
Pem#$m#$%& Ak'(em$k
Em' De**+ N'e($,'-$. S/Kep/. N*/ NIK/ !/2!3/!/!44
Pem#$m#$%& L')'%
M0-$' I1l'). S/ Kep/ NIP/ !56!4 27 2 3
SATUAN ACARA PRAKTEK SENAM KESEIMBANGAN I / I(e%-$1$k'*$ m'*'l')
atihan ke(eiangan adalah latihan kh!(!( yang dit!*!kan !nt!k eant! eningkatkan kek!atan /t/t pada angg/ta awah kaki dan !nt!k eningkatk eningkatkan an (i(te e(ti!lar3k e(ti!lar3ke(ia e(iangan ngan t!!h. t!!h. Organ Organ yang erperan erperan dala dala (i(te (i(te ke(ei ke(ei an anga gan n t!! t!!h h adala adalah h ala alan nee per perep epti ti/n /n.. ati atiha han n ke(ei ke(eian angan gan (angat (angat pentin penting g pada pada lan(ia lan(ia lan*! lan*!tt !(ia !(ia karena karena latiha latihan n ini (angat eant! epertahankan t!!hnya agar (tail (ehingga enegah ter*at!h yang (ering ter*adi pada lan(ia. Setiap tah!nnya di Aerika Serikat dilap/rkan (ekitar "00.000 ka(!( patah t!lang pada hip di(eakan karena ter*at!h. atihan ke(eiangan ini (angat erg!na !nt!k eandirikan para lan(ia lan(ia agar agar eng/ eng/pti ptial alkan kan keap keap!an !anny nyaa (ehing (ehingga ga enghi enghinda ndari ri dari dari dapak yang ter*adi yang di(eakan karena ketidakap!annya. Otak, /t/t dan t!lang eker*a er(aa(aa en*aga ke(eiangan t!! t!!h h agar agar teta tetap p (ei (eia ang ng dan dan ene enega gah h ter* ter*at at!h !h.. Keti Ketiga ga /rga /rgan n ini ini er!pa er!pakan kan (a(aran (a(aran yang yang terpent terpenting ing dan har!( har!( di/pti di/ptialka alkan n pada pada latiha latihan n ke(ei ke(eian angan gan,, !nt!k !nt!k it! pr/gra pr/gra latiha latihan n integr integra(i a(i yang yang lengka lengkap p har!( har!( diper(iapka diper(iapkan n /leh (e/rang fi(i/terapi(. fi(i/terapi(. 6a(ar !nt!k eniptakan eniptakan pr/gra pr/gra latihan ke(eiangan yait! pada awalnya adalah latihan peng!atan ke!dian latihan latihan peng!atan peng!atan ter(e!t ter(e!t di/difika( di/difika(ikan ikan dengan dengan latihan latihan ke(eiang ke(eiangan an (eperti erdiri dengan (at! kaki ata! ee*akan ata. atihan fi(ik ini (angat penting dan erg!na agi lan(ia karena dapat eperla eperlaat at pr/(e( pen!aan. pen!aan. Selain it! latihan latihan fi(ik *!ga dapat enegah penyakitpenyakit yang !n!l (e*alan dengan pr/(e( pen!aan. atihan ini dilak!kan (eara ertahap, di!lai dgn keap!an lan(ialatihan dilak!kan tiga kali (eingg! dgn lia (apai (ep!l!h kali !langan ata! (e(!ai dgn keap!annya. Sedikit dei (edikit latihan ditaah d!a (apai epat kali !langan. $enaahan ini dilak!kan (etiap lia (apai (ep!l!h kali !langan, (apai endekati lia ela((apai d!a p!l!h lia kali !langan (etiap kali latihan II/ Pe%&'%-'8 Bidang ang (t!di 8/pik 8/pik S! t/pik Sa(aran ;ari 3tanggal 9 a akt!
: Keperaw rawatan 7er/ntik : 'e(ik/ 9at!h : Se S ena Ke(eiangan : a an(ia di i(a ily : Ka Kai(, 1& 1& +e +er!ari 201) : 0<.00 IB : "0 enit
8epat : i(a ily III/ T090'% I%-0k*$o%'l Um0m :TIU; Setelah engik!ti kegiatan (elaa "0 enit, pe(erta dapat engerti anfaat latihan dan dapat elak!kan latihan (ena ke(eiangan. IV/ T090'% I%-80k*$o%'l K)0*0* :TIK; Setelah eng!k!ti eng!k!ti kegiatan (elaa "0 enit diharapkan diharapkan pe(erta dapat elak!kan latihan: $/k/k -ateri 1. $enger $engertia tian n (ena (ena ke(ei ke(eian angan gan 2. -anf -anfaa aatt (ena (ena ke( ke(ei eia ang ngan an ". lati latiha han n kele kelent nt!r !ran an 4. lati latiha han n kek! kek!at atan an 5. lati latiha han n ke(ei ke(ei an anga gan n &. ati atiha han n pere perega gang ngan an V/ M'-e8$ 8erlapir VI/ Me-o(e < 1. $raktek VII/ Me($' 1. $eraga 2. apt apt/p /p,, =6, =6, S/! S/!nd nd (y( (y(te te
VIII/ Ke&$'-'% Pem#el'9'8'%
#/ 1.
akt! akt! 2 enit
2.
15 enit
Kegiatan r/le play /del Kegiatan pe(erta $e!kaan 1. -en* -en*aw awa a (ala (ala 1. -e -eer erik ikan an (ala (ala 2. -end -enden enga gark rkan an dan dan 2. -en*ela -en*ela(ka (kan n t!*! t!*!an an peela peela*ara *aran n eperhatikan ". -enye -enye!t !tkan kan ateri ateri ata! p/k/k p/k/k aha(an yang di (apaikan $elak(anaan ateri : -eperhatikan dan $elak elak(a (an naan aan ater aterii peny peny!l !l! !han han dan dan engik!ti latihan (eara er!r!tan dan terart!r. -ateri 1. 2. ". 4. 5. &.
".
1& enit
$enger $engertia tian n (ena (ena ke(ei ke(eian angan gan -anf -anfaa aatt (ena (ena ke(e ke(ei ian anga gan n ati atiha han n kele kelent nt!r !ran an ati atiha han n kek! kek!at atan an lati latiha han n ke(ei ke(ei an anga gan n ati atiha han n pere perega gang ngan an
Eal!a(i : Bertanya dan en*awa 1. -eny -enya apa paik ikan an (eara (eara (ingka (ingkatt ater aterii pertanyaan peny!l!han dan latihan 2. -e -eeri eri ke(e e(ep patan atan kepad epadaa klie klien n
4.
2 enit
!nt!k ertanya ". -eerik rikan ke(e (epatan kepada ada klien klien !nt!k !nt!k en*awa en*awa pertan pertanya yaan an yang dil/ntarkan $en!t!p: -en*awa (ala 1. -enyi -enyip! p!lka lkan n ater aterii yang yang telah telah di(apaikan. 2. -enya -enyapa paika ikan n teri teriaa ka(i ka(ih h ata( ata( wakt! yang telah dierikan /leh pe(erta. ". -eng -eng! !ap apka kan n (ala (ala..
I=/ E>'l0'*$ -et/de -et/de eal! eal!a(i a(i : 6i(k! 6i(k!(i (i tany tanyaa *awa *awa 9eni( 9eni( pert pertan anya yaan an : li(an li(an 9!lah (/al : " (/al 1. Apa anfaat anfaat (ena (ena ke(ei ke(eia anga ngan> n> 2. =/a =/a praktek praktekkan kan latih latihan an ke(ei ke(eian angan gan>>
=I/ L'mp$8'% m'-e8$ LATIHAN SENAM KESEIMBANGAN !/ Pe%&e8-$'% ati atiha han n ke(ei ke(ei an anga gan n adal adalah ah lati latiha han n kh!( kh!(!( !( yang yang dit! dit!*! *!ka kan n !nt! !nt!k k
eant! eningkatkan kek!atan /t/t pada angg/ta awah kaki dan !nt!k eningkatkan (i(te e(ti!lar3ke(iangan t!!h. 2/ M'%1' M'%1'''- *e%'m *e%'m ke*e$ ke*e$m#' m#'%&' %&'% %
Beerapa anfaat latihan (ena ke(eiangan agi para lan(ia: a. -eni -ening ngka katk tkan an kek! kek!at atan an /t/t /t/t *ant! *ant!ng ng,, ep eper erke keil il re(ik re(ik/ / (eran (eranga gan n *ant!ng? . -elanarkan (irk!la(i darah dala t!!h (ehingga en!r!nkan tekanan darah dan enghindari penyakit tekanan darah tinggi? a. -en!r!n r!nkan kadar leak dala t!!h (ehingga eant ant! eng!rangi erat adan yang erleih dan terhindar dari /e(ita(? . -eng!atkan /t/t/t/t t!!h (ehingga /t/t t!!h en*adi lent!r dan terhindar dari penyakit reatik? . -eni -ening ngka katk tkan an (i(t (i(te e keke kekea ala lan n t!! t!!h h (ehi (ehing ngga ga terh terhin inda darr dari dari penyakit penyakit yang enyerang enyerang ka! lan(ia? d. -eng!r -eng!rang angii (tre( dan dan ketega ketegang ngan an pikiran pikiran.. 7/ H'l?)' H'l?)'ll +'%& +'%& pe8 pe8l0 l0 ($pe ($pe8)' 8)'-$k -$k'% '% a. ;alhal yang perl! diperhatik diperhatikan an (eel! (eel! latihan latihan fi(ik: fi(ik: . ak!kan peana(an (eel! elak!kan latihan fi(ik? . $ilihlah $ilihlah ent!k ent!k latihan latihan fi(ik yang (e(!ai dengan dengan keap! keap!an? an? d. ak!kan ak!kan /lahraga /lahraga (eara (eara terat!r terat!r (etiap hari hari ata! tiga kali kali (eingg! (eingg!?? e. ;ind ;indar aril ilah ah e ean an yan yang g erat erat?? f. -!lailah -!lailah latihan latihan (eara pelanpelan pelanpelan lal! tingkatkan tingkatkan (eara ertahap? ertahap? g. 9angan eak(akan eak(akan diri *ika tidak ap! elak!kann elak!kannya ya 3/ L'%&k')? L'%&k')?l'%&k l'%&k') ') l'-$)'% l'-$)'% *e%'m *e%'m ke*e$ ke*e$m#'%& m#'%&'% '%
angkahlangkah latihan fi(ik pada lan(ia: !/ Ge8'k'% Ge8'k'% ! #e8($8 #e8($8$$ (e%&'% (e%&'% me%&'%&k' me%&'%&k'-- ! k'k$ 8!*!an : eningkatkan kek!atan /t/t pangg!l dan t!ngkai, (erta ke(eiangan $/(i(i : lan(ia erdiri tegak dengan erpeganngan pada k!r(i 7erakan :Angkat (at! t!ngkai (apai (etinggi pangg!l flek(i (endi pangg!l <00. !paya !payakan kan pegang pegangan an tdk terlal! terlal! k!at. k!at. 9ika 9ika !ngki !ngkin, n, angka l!t!t leih tinggi lagi. $ertahankan dala 5 hit!ngan.
2/
Ge8'k'% 2 #e8($8$ #e8($8$ (e%&'% me%&'%&k'- ! -0%k'$ -0%k'$ ke *'mp$%& *'mp$%& 8!*!a 8!*!an n : ening eningkat katkan kan kek!at kek!atan an /t/t /t/t pangg! pangg!ll dan t!ngka t!ngkai, i, (erta (erta
ke(eiangan $/(i(i : lan(ia erdiri tegak erpeganngan pada k!r(i 7erakan : Ay!n (at! t!ngkai ke(aping dan pertahankan dala lia hit!ngan. lak!kan ergantian !nt!k t!nkgai t!nkgai kanan dan kiri.
7/
Ge8'k'% 7 #e8($8$ #e8($8$ ('8$ po*$*$ (0(0k ke po*$*$ (0(0k kem#'l$/ 8!*!an : !nt!k eperaiki kek!atan, ke(eiangan, k//rdina(i, dan
gerakan (endi. $/(i(i : lan(ia d!d!k di k!r(i. 7erakan : erdiri dari p/(i(i d!d!k, tepatkan ked!a kaki di depan k!r(i. $indahkan titik erat t!!h ke depan ke!dian erdiri. Apaila perl! g!nakan pegangan k!r(i. 9ika (!dah ap!3k!at k!rangi ant!an pegangan pada k!r(i. Setelah ini d!d!k keali. 7erakan ini er!pakan gerakan k!ni agar lan(ia andiri.
3/
Ge8'k'% 3 me%&'+0% le%&'%
8!*! 8!*!an an : peng peng!a !atan tan /t/t /t/t p!ng p!ngg! g!ng ng,, pere perega gang ngan an /t/t /t/t dada dada,, dan dan eperaiki p/(t!r. $/(i(i : d!d!k tegak ata! erdiri tegak. 7erakan : Ay!n Ay!n lengan ke depan dan keelakang (etinggi !ngkin dan lepa(k lepa(kan an dengan dengan rilek(. rilek(. 7eraka 7erakan n ini dilak! dilak!kan kan pada pada ked!a ked!a lengan lengan dengan arah erlawanan, (eperti erlenggang (aat er*alan. 4/ Ge8'k'% 4 &e8'k'% le)e8 8!*!an :!nt!k eperaiki p/(t!r, ke(eiangan, dan 7S. $/(i( $/(i(ii : erd erdir irii tega tegak k ata! ata! d!d! d!d!k k tegak tegak.. Kepa Kepala la l!r! l!r!(( tapi tapi tida tidak k en!nd!k. 7erakan : p!tar dag! ke arah ah! kiri, tegak, dan ah! ke kanan. 6ekatkan telinga ke ah! kiri, tegak dan ke ah! kanan. $egang dag! dengan tangan, perlahan d/r/ng dag! keelakang. '/ta(i kepala ke elakang.(eperti gerakan elihat keata(3ke langitlangit. 6/ Ge8'k'% 6 &e8'k'% #e89'l'% 8!*!an 8!*!an :!nt!k :!nt!k eningkatka eningkatkan n ke(ehatan ke(ehatan /t/t, t!lang (endi, (endi, (irk!la(i (irk!la(i *ant!ng dan par!, penernaan dan pikiran. 7erakan : er*alanlah (e(!ai dengan keap!an. 9ika hanya ap! li lia p!l! !l!h eter eter,, !lai lai pad pada tin tingkat gkat ini ini dan /a /ala lah h !nt! nt!k eningkatkan *arak dan keepatannya. ;indari *alan yg terp!t!(p!t!(. 9ika 9ika ap! ap! er*ala er*alan n dgn *arak yg leih leih *a!h, *a!h, lak!ka lak!kan n perega pereganga ngan n (eel! *alan. 9ika engakhiri *alan, lak!kan pendinginan dgn *alan perlahanlahan (eagai peregangan
