Ligji për avokatinë
Çka është avokatia •
•
•
•
•
Avokatia është profesion i lirë dhe i pavarur Ofron shërbime dhe ndihmë profesionale juridike personave zikë dhe juridikë për mbrojtjen dhe realizimin e të drejtave dhe të interesave të tyre në pajtim me rendin juridik në shoqëri. Ofron ndihmë juridike në mënyrë të pavarur Organizimi i avokatëve bëhet përmes Odës së Avokatëve të osovës! si organizatë e pavarur publike Oda e Avokatëve ka autorizim autoriz im të n"jerr akte normative me qëllim të rregullimit dhe organizimit të avokaturës
#hërbimet që ofron një avokat •
•
Dhënien e këshillave Përfaqësimin dhe mbrojtjen e palëve para organeve të
drejtësisë dhe subjekteve të së drejtës që i zbatojnë ligjet •
Përfaqësimin e palëve para organeve të arbitrazhit
dhe organizatave të tjera të pavarura •
Përfaqësimin e palëve në raportet e tyre juridike me
personat e tjerë zik dhe juridik •
•
•
•
Përgatitjen e padive, paraqitjeve për ndjekje penale dhe mjete ankimore Përgatitjen e dokumenteve juridike të $ilat sjellin ose
synojnë pasoja juridike! si% janë&kontratat! testamentet! statutet etj. Përgatitjen e ekspertizave për %ështje të ndryshme juridike Veprime të tjera të parapara me ligj .
ur mund të zëvëndësohet një avokat •
•
•
•
'brojtës mund të jetë vetëm avokati i regjistruar në Odën e Avokatëve dhe nën kushte të $aktuara atë mund ta zëvendësojë edhe praktikanti i avokatit Avokati mund të zëvëndësohet nga praktikanti i tij që është në aftësim profesional për ushtrimin e profesionit të avokatit (raktikanti duhet të ketë autorizim dhe të veprojë nën mbikëqyrjen e avokatit në rastet kur përfaqësimi nga praktikanti lejohet me ligj (raktikanti i avokatit nuk mund të paraqitet pranë )jykatës #upreme të osovës ndërsa në %ështjet penale që kanë të bëjnë me vepra penale të dënueshme me dënim burgimi me të paktën * vjet praktikanti i avokatit mund t+a zëvendësojë avokatin vetëm nëse ka të dhënë provimin e judikaturës
ushtet për ushtrimin e profesionit të avokatit •
•
•
•
•
•
•
•
•
,ë posedojë aftësi për të vepruar ,ë jetë rezident i përhershëm i osovës ,ë ketë kryer fakultetin juridik ,ë ketë përvojë së paku një vjet si praktikant avokature apo praktikant gjykate apo të ketë përvojë dy vje%are si praktikant në administratën publike ,ë ketë dhënë provimin e jurispruden$ës ,ë ketë dhënë betimin solemn ,ë mos jetë i dënuar për vepra penale që e bëjnë atë të padenjë për ushtrimin e profesionit të avokatit sipas odit të -tikës (rofesionale ,ë mos jetë i përjashtuar ose i pezulluar nga detyra e gjyqtarit ose prokurorit ose ushtrimi i profesionit të avokatitnë rast përjashtimi kërkesa mund të përsëritet pas pesë vitesh/ ,ë mos kryej ndonjë veprimtari e $ila nuk është në pajtim me profesionin e Avokatit apo veprimtari e $ila $ënon pavarësinë e tij profesionale
0etimi i avokatit
•
•
•
Çdo kandidat para para se të pajiset me lejen e ushtrimit të profesionit të avokatit është i detyruar ta japë betimin solemn 0etimi bëhet kështu& 1’Betohem, se profesionin e avokatit do ta ushtroj me dinjitet,ndërgjegje, i pavarur dhe me nder, duke respektuar rendin juridik dhe kushtetues’’
•
0etimi bëhet para kryetarit të Odës së Avokatëve ose personit përgjegjës të $aktuar nga bordi
ur pushon së ushtruari profesionin •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ur avokati ka vdekur ose është shpallur zyrtarisht i vdekur a bërë kërkesë për %regjistrim 2 është marrë e drejta e ushtrimit të profesionit të avokatit ur 0ordi i Odës së Avokatëve ka ini$uar pro$edurë për shlyerje nga regjistri konform dispozitave disiplinore nga par.3 të n.45 të LA. (ushimi i të drejtës për ushtrimin profesionit bëhet 6ëse e humbet zotësinë për të vepruar 6ëse bëhet i paaftë nga një sëmundje kronike për ushtrimin e detyrës së avokatit 6ëse vullnetarisht heq dorë nga ushtrimi i profesionit 6ëse më shumë se 7 muaj pa arsye nuk e ushtron profesionin 6ëse krijon marrëdhënie të punës përve% në Odën e Avokatëve
,ë drejtat! detyrat dhe përgjegjësitë e avokatit •
•
•
•
•
•
•
Avokati është i detyruar t+i përmbahet ligjit dhe së drejtës si dhe të sillet në pajtim me etikën e nderit profesional gjatë ushtrimit të profesionit 8shtë i detyruar të japë ndihmë juridike %do personi zik dhe juridik ! pa dalluar dhe diskriminuar klientët në baza na$ionale! etnike! ra$ore! fetare! gjinore! gjuhësore! bindjeve politike! gjendjes ekonomike! arsimore! so$iale ose ndonjë karakteristikë tjetër personale. Avokati nuk ka të drejtë t+i ofrojë ndihmë juridike një personi tjetër interesat juridik të të $ilit janë në kundërshtim me interesat e klientit të tij! po ashtu përfaqësimi i palës kundërshtare nuk mund të bëhet nga një avokat i $ili bashkëvepron në të njëjtën zyrë me avokatin e klientit. Avokati është i detyruar të ruaj fshehtësinë profesionale kundrejt klientit të tij 2 ndalohet të bëjë kallëzim penal në organin e ndjekjes penale dhe nuk mund të pyetet si dëshmitar! lidhur me personin të $ilit i ka ofruar ndihmë juridike 9uhet të përkujdeset të mos ekzistojë kon:ikt interesi në mes tij dhe rastit që përfaqëson apo mbron 2 ndalohet të përfaqësojë ose mbrojë një person nëse ndërmjet tij dhe gjykatësit ose organit hetues të të njëjtës %ështje ekzistojnë lidhej gjaku ose martesore po ashtu nëse ka qenë i ngarkuar më parë në të si gjykatës!
(ërgjegjësia disiplinore 'e #tatutin e Odës se Avokatëve për$aktohen shkeljet e rënda dhe të lehta të detyrave të avokatëve dhe avokatëve praktikantë si dhe llojet e masave disiplinore 6ë raste të rënda të shkeljes së detyrave gjatë ushtrimit të profesionit! Oda e Avokatëve mund të nisë pro$edurën e shlyerjes së avokatit nga regjistri i Odës së Avokatëve ;aste të rënda të shkeljes së detyrave të avokatit konsiderohen shkeljet e rënda të odit të -tikës (rofesionale! në ve%anti< nëse avokati e shkel detyrimin për ruajtjen e fshehtësisë profesionale
6ëse një Avokat vepron në kundërshtim me detyrimet e tij Oda e Avokatëve mund të ndërmarrë masa disiplinore në formë të< vërejtjes qortimit formal dënimit me gjobë dhe qortimi publik Pezullimi i avokaturës
së
drejtës
për
ushtrimin
e
6ëse avokati është zgjedhur apo emëruar në ndonjë detyrë publike me pagesë! gjatë kohës së ushtrimit të asaj detyre i pushon e drejta e ushtrimit të profesionit të avokatit
(jesëmarrja e avokatëve në shërbimet juridike publike •
•
•
•
,ë gjithë avokatët janë të detyruar të marrin pjesë në sistemin e ndihmës juridike falas! i $ili nan$ohet me mjete publike 6ë këto raste avokati nuk ka të drejtë të kërkoj kompenzim nga klienti në fjalë Avokatët kanë të drejtë pavarësisht nga sistemi të ofrojnë ndihmë juridike falas për klientë të varfër. ur ata kryejnë ndihmë juridike falas kanë të drejtë të kërkojnë reduktime tatimore për angazhimin e tyre so$ial.
'brojtësi në pro$edurë penale 2 dyshuari dhe i pandehuri kanë të drejtë të kenë mbrojtës gjatë gjithë fazave të pro$edurës penale (ara %do marrjeje në pyetje të të dyshuarit ose të pandehurit! poli$ia! prokurori publik!gjyqtari i pro$edurës paraprake ose kryetari i trupit gjykues udhëzon të dyshuarin ose tëpandehurin për të drejtën e tij në angazhimin e mbrojtësit dhe se mbrojtësi mund të marrë pjesë gjatë marrjes së tij në pyetje 6ga e drejta e mbrojtjes mund të hiqet dorë! përve% në rastin e mbrojtjes së detyruarneni =3 i këtij odi/! nëse heqja dorë bëhet qartë! në mënyrë të informuar dhe vullnetarisht. >eqja dorë duhet bërë me shkrim dhe duhet nënshkruar nga i dyshuari ose i pandehuri dhe nga organi kompetent që e zbaton pro$edurën ose bëhet gojarisht në audio a videotrakë! autenti$iteti i të $ilës verikohet nga gjykata
2 dyshuar! neni 4*4 nënparagra 4 i (((! është personi për të $ilin poli$ia ose autoritet e ndjekjes penale kanë dyshim të arsyeshëm se ka kryer vepër penale por ndaj të $ilit pro$edura penale nuk ka lluar ndërsa i pandehur! neni 4*4 paragra ? i ((( është personi kundër të $ilit zbatohet pro$edura penale dhe nënkupton personin ndaj të $ilit zbatohet hetimi! personin e akuzuar dhe atë të dënuar. @ë të dy këta kanë të drejtë të kenë mbrojtës në të gjitha fazat e pro$edurës penale pa marrë parasysh dënimin e paraparë për veprën penale. 8shtë detyrë e organit që zbaton ligjin! poli$isë! prokurorit publik! gjyqtarit të pro$edurës paraprake ose kryetarit të trupit gjykues! kjo përfshin edhe gjyqtarin që zbaton pro$edurën për konmimin e aktakuzës! neni 4*4 nënparagra 4 i (((! ta udhëzojnë të dyshuarin a të pandehurin për të drejtën e tij për të angazhuar mbrojtës dhe se mbrojtësi ka të drejtë të marrë pjesë gjatë marrjes së tij në pyetje. Asnjë provë e marrë me dëgjimin e të dyshuarit a të pandehurit nuk është provë e pranueshme nëse në pro$esverbal nuk është shënuar udhëzimi në të drejtën për angazhimin e mbrojtësit dhe deklarimi i të dyshurit apo të pandehurit lidhur me këtë udhëzim. 6ga e drejta në mbrojtje nuk mund të hiqet dorë në rastet e mbrojtjes së detyrueshme. (ersonat nën moshën tetëmbëdhjetë vjeqare nuk mund të
(ersonat nën moshën tetëmbëdhjetë vjet mund të heqin dorë nga e drejta për të angazhuar mbrojtës me pëlqimin e prindit! kujdestarit ose përfaqësuesit nga qendra për punë so$iale përve% rasteve të dhunës në familje në të $ilin është përfshirë prindi ose kujdestari tek të $ilët prindi ose kujdestari nuk mund të jep pëlqim për heqjen dorë nga kjo e drejtë. (ersonat të $ilët tregojnë shenja të %rregullimeve ose të paaftësisë mendore nuk mund të heqin dorë nga e drejta në angazhimin e mbrojtësit ur i dyshuari ose i pandehuri i $ili ka hequr dorë nga e drejta në angazhimin e mbrojtësit e kërkon sërish këtë të drejtë! ai këtë mund ta ushtrojë menjëherë (o qe se vetë i dyshuari apo i pandehuri nuk angazhon mbrojtës! përfaqësuesi i tij ligjor! bashkëshorti apo bashkëshorti jashtëmartesor! personi i gjinisë së gjakut në vijë të drejtë! prindi adoptues! fëmija i adoptuar! vëllai! motra dhe ushqyesi mund të angazhojnë mbrojtës për të! por jo kundër vullnetit të tij.
'brojtës nuk mund të jetë i dëmtuari! bashkëshorti apo bashkëshorti jashtëmartesor i të dëmtuarit ose i paditësit! as personi që është në gjini gjaku në vijë të drejtë në $ilëndo shkallë! në vijë anësore deri në shkallën e katërt ose të krushqisë deri në shkallën e dytë ,eksit ligjor i nenit =? paragra 4 është në kundërshtim me tekstin në gjuhën angleze dhe serbe dhe ka shkaktuar keqinterpretime në praktikë. a pasur raste kur nuk u është lejuar të ushtrojnë detyrën e mbrojtësit mbrojtësve që janë në vijë të drejtë të gjinisë së gjakut me të pandehurin. në tekstin në gjuhën shqipe! pas fjalëve Bas personi që ështëC duhet shtuar fjalët Bme ta në gjini gjaku në vijë të drejtëDC që do të thotë me paditësin a të dëmtuarin e jo edhe me të pandehurin. 'brojtës nuk mund të jetë as personi i $ili është thirrur si dëshmitar në shqyrtimin gjyqësor! përve% nëse sipas këtij odi është liruar nga detyra e dëshmimit dhe ka deklaruar se nuk do të dëshmojë ose nëse mbrojtësi pyetet si dëshmitar në rastin nga neni 4*5! paragra ? i ((Esë
2 akuzuari ndaj të $ilit është ngritur aktakuza për vepër penale për të $ilën mund të shqiptohet dënim me burgim tetë ose më shumë vjet duhet të ketë poashtu mbrojtës që nga ngritja e aktakuzës 'brojtja është e detyruar edhe në pro$edurën sipas mjeteve të jashtëzakonshme juridike nëse i gjykuari është i shurdhër! meme$ ose shpreh shenja të %rregullimit apo paaftësisë mendore 6ë rastin e mbojtjes së detyrueshme nëse i pandehuri nuk angazhon mbrojtës dhe atij nuk i angazhojnë mbrojtës as personat që kanë këtë të drejtë! mbrojtësin! sipas detyrës zyrtare dhe varësisht nga faza e pro$edurës penale!e $akton poli$ia prokurori publik apo gjykata në shpenzime publike
'brojtja fakultative •
•
•
•
•
- drejta e të pandehurit që të mbrohet është një e drejtë e tij më e rëndësishme në pro$edurë penale. 2 pandehuri ka të drejtë të mbrohet vet ose të mbrohet me ndihmën profesionale të mbrojtësit i $ili është anëtarë i Odës së Avokatëve 'brojtja me avokat arsyetohet me faktin se i pandehuri është person laik që në shumi$ën e rasteve i mungon përgatitja juridike. 2 pandehuri gjatë gjithë rrjedhës së pro$edurës penale mund të ketë mbrojtës e në raste të $aktuara duhet të ketë mbrojtës (ërve% në rastet kur mbrojtja është obligatore ose kur %mohet se $aktimi i mbrojtësit është në interes të drejtësisë për të gjitha rastet tjera për të $ilat zhvillohet pro$edura penale mbrojtja është fakultative
'brojtja obligatore •
•
•
'brojtjen e detyruar e kushtëzojnë vetitë zike dhe psikozike të të pandehurit paraburgimi dhe sank$ioni i paraparë për vepër penale (ër shak të vetive zike dhe psikozike mbrojtës duhet të kenë që nga marrja e parë në pyetje e të padehurit meme$! të shurdhër dhe ata me shenja të %rregullimeve ose paaftësisë mendore pa marrë parasysh peshën e veprës penale (esha e veprës penale nuk është me rëndësi as me rastin e mbrojtjes së detyruar për gjatë marrjes në pyetje në paraburgim dhe kohës sa zgjatë paraburgimi
ur është mbrojtja e obligueshme •
•
•
•
•
6ga marrja në pyetje për herë të parë kur i pandehuri është meme$! shurdh ose shpreh shenja të %rregullimeve apo paaftësisë mendore dhe kështu është i paaftë që të mbrohet vetë me sukses )jatë marrjes në pyetje në paraburgim dhe gjatë kohës derisa ai gjendet në paraburgim 6ë pro$edurë sipas mjeteve të jashtëzakonshme juridike kur i pandehuri është meme$! shurdh ose shpreh shenja të %rregullimeve! të paaftësisë mendore ose është shqiptuar dënimi me burgim afatgjatë 6ë qoftë se i pandehuri në rastin e mbrojtjes së detyruar nuk angazhon mbrojtës! e angazhimin nuk e bën askush në pajtim me nenin 75! paragra 7 i këtij odi! kryetari i gjykatës ose organi kompetent që e zbaton pro$edurën në fazën paraprake $akton mbrojtës sipas detyrës zyrtare në shpenzime publike. ur mbrojtësi $aktohet sipas detyrës zyrtare pasi të jetë ngritur aktakuza! i pandehuri njoftohet për këtë me rastin e dorëzimit të aktakuzës ur i akuzuari në rastin e mbrojtjes së detyruar mbetet pa mbrojtës gjatë pro$edurës dhe nëse ai nuk angazhon mbrojtës tjetër! kryetari i trupit gjykues ose organi kompetent që e zbaton pro$edurën në fazën paraprake sipas detyrës zyrtare $akton një mbrojtës të ri në shpenzime publike
'brojtja obligatore •
•
•
•
#ipas nenit 4?= par.3 gjithashtu ekziston mbrojtje obligatore kur të akuzuarit i $ili nuk ka mbrojtës duhet t+i dorëzohet aktgjykimi me të $ilin është shqiptuar dënimi me burgim efektiv! kurse dorëzimi nuk mund të bëhet në adresën e mëparshme të tij. 6ë raste të tilla gjykata ia $akton mbrojtësin i $ili e ushtron këtë detyrë derisa të zbulohet adresa e re e të akuzuarit. !brojtja është obligatore edhe në procedurë ndaj të miturve
(( ka paraparë edhe mundësinë që të pandehurit i $ili nuk mund të paguaj shpenzimet e mbrojtjes dhe për këtë arsye nuk mund të angazhojë mbrojtës të
ush mundet ta $aktojë mbrojtësin •
•
(avarësisht nga ajo se me %farë lloji të mbrojtjes është fjala mbrojtësin e $akton i pandehuri 'brojtësin mund ta $aktojë edhe përfaqësuesi i tij ligjor,përfaqësuesi ligjor i të miturit, bashkëshorti,bashkëshorti jashtë martesor, personi i gjinisë së gjakut në vijë të drejtë,adoptuesi, i adoptuari,vëllai, motra dhe ushqyesi por jo kundër dëshirës së tij.
•
•
•
2 pandehuri mund të heqë dorë nga mbrojtja përve% te mbrojtja e detyrueshme nëse këtë e bën në mënyrë të %artë! në mënyrë të informuar dhe vullnetarisht ur i dyshuari ose i pandehuri i $ili ka hequr dorë nga e drejta në angazhimin e mbrojtësit e kërkon sërish këtë të drejtë! ai këtë të drejtë mund ta ushtrojë menjëherë. 'irëpo kur është fjala për mbrojtje obligatore nëse i pandehuri dhe personat me të drejtë nuk kanë angazhuar mbrojtës atëherë sipas detyrës zyrtare me shpenzime publike mbrojtësin e cakton kryetari i gjykatës ose organi kompetent që zbaton procedurën në fazën paraprake.
Procedura e veantë dhe mbrojtja në interes të drejtësisë
–
2 pandehuri gjithashtu duhet të ketë mbrojtës edhe në pro$edurë të ve%antë për shqiptimin e masës së sigurimit për mjekim të detyrueshëm psikiatrik dhe ruajtje përderisa prokurori publik të paraqet propozim për shqiptimin e kësaj mase
!brojtja është e obligueshme po ashtu kur zbatohet procedura për marrëveshjen mbi pranimin e fajësisë
•
6ë rastet kur mbrojtja nuk është e obligueshme por $aktimi i mbrojtësit është në interes të drejtësisë ! $aktohet mbrojtës nga pala personalisht apo sipas detyrës zyrtare
