OSPE_1-2554[3]

รวมข้ อสอบทักษะทางวิชาชีพเภสัชศาสตร์ (OSPE) ครั้งที่ 1/2554 (วันศุกร์ ที่ 4 มีนาคม 2554 เวลา 13.00-18.00 น.) (รวบรวมโดย นักศึกษาเภสั ชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี รุ่นที่ 13) สถานีที่ 1: พัก สถานีที่ 2: นับเม็ดยา คาสั่ ง จงนับเม็ดยาตามใบสั่งยา พร้อมทั้งเขียนฉลากยาให้ถูกต้อง ดังต่อไปนี้ - ยา HCTZ (50 mg) ½ x 1 จานวน 30 เม็ด แนวการคิด - มีถาดให้เลือกแค่อนั เดียว (ปกติควรนับใส่ ถาด Sulfa) - มีซองยาให้เลือกแค่แบบเดียว คือ ซองใส

สถานีที่ 3: ประเภทยาตามกฎหมาย คาสั่ ง จงบอกประเภทยาตามกฎหมาย พร้อมทั้งระบุวา่ มีจาหน่ายในร้านยาที่ขออนุ ญาตขายยาเสพติดให้โทษฯ และวัตถุออก ฤทธิ์ ฯได้หรื อไม่ (ถ้าได้ ให้ทาเครื่ องหมายถูก (/) และถ้าไม่ได้ ให้ทาเครื่ องหมายกากบาท (X)) โดยมีรายการยาดังนี้ - Ropect® (Codeine + Guaifenesin) - Pseudoephedrine (60 mg) - ยาแก้ไอน้ าดาตราเสื อดาว ขนาด 60 mL 1 ขวด - Sulidine® (Triprolidine + Pseudoephedrine) - Ambroxol (30 mg) แผงละ 10 เม็ด จานวน 1 แผง คาตอบ ชื่อยา Ropect® (Codeine + Guaifenesin) Pseudoephedrine (60 mg) ยาแก้ไอน้ าดาตราเสื อดาว ขนาด 60 mL 1 ขวด Sulidine® (Triprolidine + Pseudoephedrine) Ambroxol (30 mg) แผงละ 10 เม็ด จานวน 1 แผง

OSPE [Rx13UBU]

ประเภทยาตามกฎหมาย ยาเสพติดให้โทษ ประเภท 3 วัตถุออกฤทธิ์ ต่อจิตและประสาท ประเภท 2 ยาสามัญประจาบ้าน ยาอันตราย ยาแผนปั จจุบนั บรรจุเสร็ จที่มิใช่ยาอันตราย หรื อยาควบคุมพิเศษ

จ่ ายในร้ านยาได้ หรือไม่ X X / / /

1|P a g e

สถานีที่ 4: ซักประวัติ สถานการณ์ ผูป้ ่ วยหญิงไทย มาขอซื้ อยา Theophylline ที่ร้านยา ซึ่งจากการซักประวัติเพิม่ เติม ได้ขอ้ มูลดังนี้ - โรคประจาตัว คือ Asthma - ยาที่ใช้เป็ นประจา คือยา Theophylline - เมื่อ 2 วันก่อน ได้รับยา Ciprofloxacin จากโรงพยาบาล เนื่องจากมีภาวะของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ - หลังกินยา Ciprofloxacin ไปได้ 2 วัน ผูป้ ่ วยมีอาการใจ สั่นนอนไม่หลับ หัวใจเต้นเร็ ว และหายใจเร็ ว แนวการคิด - อธิ บายว่ายา Ciprofloxacin และยา Theophylline ที่ให้ร่วมกัน มันอาจทาให้เกิดอันตรกิริยาระหว่างยาได้ และอาจ ส่ งผลให้เกิดพิษของยา Theophylline ได้ - แนะนาให้เปลี่ยนจากยา Ciprofloxacin เป็ นยาตัวอื่นที่ไม่มีผลต่อระดับยา Theophylline เช่น Levofloxacin เป็ นต้น

สถานีที่ 5: ระบุ Dosage forms คาถาม จงระบุรูปแบบยาตาม Pharmaceutical dosage forms จากยาที่กาหนดให้ - ยาที่เอามาให้ดู มันอยูใ่ นขวดแก้วกลมๆขนาดเล็ก ซึ่งทาให้ดูได้ยากมาก คาตอบ - ยา A มี Dosage form คือ Lozenges - ยา B มี Dosage form คือ Gels - ยา C มี Dosage form คือ Emulsions - ยา D มี Dosage form คือ Vaginal tablets - ยา E มี Dosage form คือ Soft gelatin capsules

สถานีที่ 6: พัก สถานีที่ 7-8: คานวณปริมาณยาทีต่ ้ องใช้ ในตารับ + เตรียมตารับยา Suspensions คาสั่ ง จงเตรี ยมตารับยา ดังต่อไปนี้ - Potassium chloride - PW - สารแต่งสี - Favoring agent vehicle qs to

OSPE [Rx13UBU]

5 15 qs 1

% w/v mL fl.oz.

2|P a g e

ข้อมูลเพิ่มเติม - KCl ละลายในน้ าในอัตราส่ วน 1:3 แนวการคิด - คานวณขนาดยา KCl ได้เท่ากับ 1.5 g - เลือกใช้บีกเกอร์ ในการเตรี ยมตารับดังกล่าว

สถานีที่ 9: คานวณค่า mEq ของยา คาสั่ ง จงคานวณค่า mEq ของ K+ ที่ได้จากยาตารับดังต่อไปนี้ - Potassium chloride 5 % w/v - PW 15 mL - สารแต่งสี qs - Favoring agent vehicle qs to 1 fl.oz. เมื่อแพทย์ให้รับประทานยาดังกล่าวในขนาด 30 mL OD (กาหนดให้ M.W. ของ KCl มีค่าเท่ากับ 74.3) แนวการคิด - คานวณน้ าหนักของ KCl ได้ 1500 mg (ขนาดการรับประทานใน 1 วัน) - จะมี KCl เท่ากับ 20.18 mmol (ได้จาก 1500  74.3) - เมื่อ KCl แตกตัว จะได้เป็ น K+ และ Cl- อย่างละเท่าๆกัน คือ 20.18 mmol หรื อ 20.18 mEq (มีการแลกเปลี่ยน electron แค่ 1 ตัว) - ดังนั้น จะได้วา่ mEq ของ K+ มีค่าเท่ากับ 20.18 mEq/dose

สถานีที่ 10: ซักประวัติ สถานการณ์ ผูป้ ่ วยชายไทย มาขอซื้ อยาธาตุน้ าขาวตรากระต่ายบินที่ร้านยา เนื่องจากมีอาการปวดแสบท้อง ซึ่งจากการซักประวัติ เพิม่ เติม ได้ขอ้ มูลดังต่อไปนี้ - เป็ นนักกีฬา ต้องซ้อมหนักทุกวัน ทาให้มีการปวดกล้ามเนื้ อเป็ นประจา - ปัจจุบนั ใช้ยากลุ่ม NSAIDs 2 ชนิด ร่ วมกัน เพื่อรักษาอาการปวดดังกล่าว คือยา Mefenamic acid และ Diclofenac ซึ่ง บางครั้งก็กินก่อนอาหารบ้าง หลังอาหารบ้าง - อยากได้ยาไปกินเพื่อระงับอาการปวดแสบท้องในตอนนี้ ดว้ ย แนวการคิด - แนะนาให้ผปู ้ ่ วยหยุดการใช้ยาดังกล่าว และเปลี่ยนเป็ นยาตัวใหม่ที่มีผลต่อกระเพาะอาหารน้อยลง เช่น Celecoxib - จ่ายยาบรรเทาอาการปวดแสบท้องให้ผปู ้ ่ วยร่ วมด้วย เช่น ยา Antacid เป็ นต้น

สถานีที่ 11: พัก OSPE [Rx13UBU]

3|P a g e

สถานีที่ 12: ซักประวัติ สถานการณ์ ผูป้ ่ วยหญิงไทย มาขอซื้ อยาทาแผลที่ร้านยา ซึ่ งจากการซักประวัติเพิ่มเติม ได้ขอ้ มูลดังต่อไปนี้ - มีลกั ษณะเป็ นตุ่มน้ าใส ขึ้นเป็ นกลุ่มๆตรงบริ เวณริ มฝี ปาก - ปวดแสบร้อน ตรงบริ เวณที่เป็ นตุ่ม - ช่วงนี้มีความเครี ยด และพักผ่อนน้อย - ยังไม่เคยมีอาการแบบนี้มาก่อน แนวการคิด - ต้องบอกให้ได้วา่ ผูป้ ่ วยมีโอกาสเป็ นโรคเริ ม - ที่สถานีน้ ี มียาให้เลือกอยู่ 2 ชนิด คือ Triamcinolone paste และ Acyclovir cream ดังนั้นต้องเลือกยาให้ถูกต้อง ซึ่ งก็ คือ Acyclovir cream - แนะนาการปฏิบตั ิตวั เพิ่มเติม

สถานีที่ 13: เปิ ดหนังสื อ สถานการณ์ ผูป้ ่ วยชาวต่างชาติ มาขอซื้ อยา Zetia® ที่ร้านยา ซึ่ งโจทย์ตอ้ งการทราบว่า - ยา Zetia® มีชื่อสามัญทางยาว่าอะไร (เปิ ดจากหนังสื อเล่มไหน) - ชื่อการค้าของยาดังกล่าว ที่มีในประเทศไทย (เปิ ดจากหนังสื อเล่มไหน) - วิธีรับประทานยา ตอบ - ชื่อสามัญทางยา ของยา Zetia® คือ Ezetimibe (เปิ ดจากหนังสื อ Drug information handbook) - ชื่อการค้าที่มีในประเทศไทย คือ Ezetrol® (เปิ ดจากหนังสื อ MIMs Thailand) - วิธีการรับประทานยา คือ 1 เม็ด (10 mg) วันละ 1 ครั้ง

สถานีที่ 14: ยาทีม่ คี วามเสี่ยงสู งต่ อการเกิดอาการไม่ พงึ ประสงค์ สถานการณ์ ผูป้ ่ วยชายไทย ถือใบสั่งยามารับยาที่หอ้ งยาของโรงพยาบาลแห่งหนึ่ง - ป่ วยเป็ นโรค Rheumatoid arthritis - แพทย์สั่งจ่ายยา Methotrexate (7.5 mg) 1 tab/wk. จานวน 4 เม็ด - เพิ่งได้รับยาเป็ นครั้งแรก ให้อธิ บายวิธีการใช้ยาดังกล่าว และคาแนะนาอื่นๆที่เหมาะสม แนวการคิด - แนะนาวิธีการใช้ยา Methotrexate ตามหนังสื อสภาฯ (เล่มสี เขียว) OSPE [Rx13UBU]

4|P a g e

สถานีที่ 15: กฎหมาย (พรบ.ยา 2510) คาถาม เภสัชกรประจาร้านยาแห่งหนึ่ง แบ่งยา Triamcinolone Cream กระปุกใหญ่ ออกเป็ นกระปุกเล็กๆเพื่อรอจาหน่าย - การกระทาดังกล่าว ถือว่าเป็ นการผลิตหรื อไม่ (ให้อธิบายความหมายการของผลิตและระบุหมายเลขหน้าอ้างอิง) - ผิด พรบ.ยา พ.ศ. 2510 มาตราใด คาตอบ - การกระทาดังกล่าว ถือว่าเป็ นการผลิต - อธิบายความหมายของการผลิต (อ้างอิงจาก พรบ.ยา พ.ศ. 2510 หน้า 3) - ผิด พรบ.ยา พ.ศ. 2510 มาตรา 12

สถานีที่ 16: พัก

สถานีที่ 17: ชั่งสาร คาสั่ ง จงชัง่ Hydrophilic cream base เพื่อใช้ในการเตรี ยมตารับดังต่อไปนี้ Oxytetracycline 2% w/w Hydrophilic cream base qs. to 1 fl.oz. แนวการคิด - คานวณปริ มาณของ Cream base ที่จะชัง่ จะได้ 14.7 g - ใช้กระทงที่ทาจากกระดาษไขในการชัง่ Cream base ดังกล่าว

สถานีที่ 18: เตรียมตารับยาครีม คาสั่ ง จงเตรี ยมตารับยาดังต่อไปนี้ Oxytetracycline 2% w/w Hydrophilic cream base qs. to 1 fl.oz. (ข้อมูล Levigating agent: ความสามารถในการละลายตัวยา Oxytetracycline ของ Alcohol > น้ า > Mineral oil) แนวการคิด - ใช้เทคนิค Slab & Spatula ในการเตรี ยมตารับยา - เลือกใช้น้ าเป็ น Levigating agent

OSPE [Rx13UBU]

5|P a g e

สถานีที่ 19: เปิ ดหนังสื อ คาถาม - Oxytetracycline ละลายในน้ าหรื อแอลกอฮอล์ได้ดีกว่ากัน - วิธีการเก็บรักษายาที่เหมาะสม คาตอบ (เปิ ดจากหนังสื อ Remington) - ละลายในแอลกอฮอล์ได้มากกว่าน้ า - เก็บในภาชนะปิ ดสนิท ป้ องกันแสง

สถานีที่ 20: ซักประวัตจิ ่ ายยา สถานการณ์ ผูป้ ่ วยชายไทย ถือใบสั่งยามาขอซื้ อยาที่ร้านยา ซึ่ งมีขอ้ มูลเพิ่มเติมดังนี้ - ป่ วยเป็ นโรค Allergic rhinitis - ยาที่แพทย์สั่ง คือ Budesonide nasal spray 2 puffs BID จานวน 1 ขวด - เพิ่งได้รับยาเป็ นครั้งแรก ให้อธิบายวิธีการใช้ยาดังกล่าว และคาแนะนาอื่นๆที่เหมาะสม แนวการคิด - แนะนาวิธีการใช้ยา Nasal spray ตามหนังสื อสภาฯ (เล่มสี เขียว)

สถานีที่ 21: พัก สถานีที่ 22: ตรวจสอบซองยากับใบสั่งยา คาถาม มีรายการยาในใบสั่งยา 3 รายการ ดังนี้ - Paracetamol syrup (125 mg/5 mL) - Amoxicillin dry syrup (120 mg/5 mL) - CPM syrup (4 mg/5 mL)

1 tsp. prn 1 tsp x 3 1 tsp x 3

#1 #2 #1

คาตอบ - ความแรงของยา Paracetamol syrup ที่จดั คือ 250 mg/mL ซึ่ งไม่ตรงกับในใบสั่งยา - ฉลากช่วยของยา Amoxicillin dry syrup คือ รับประทานยาเฉพาะเวลามีอาการ ซึ่งที่ถูกต้องควรจะเป็ น รับประทาน ยาติดต่อกันจนยาหมดหรื อตามที่แพทย์สั่ง - จานวนยา Amoxicillin dry syrup ที่จดั คือ 1 ขวด ซึ่ งไม่ครบตามจานวนที่แพทย์สั่ง - ยาที่จดั ไม่ใช่ยา CPM syrup แต่เป็ นยาตัวอื่น คือ ยาผสมระหว่าง Brompheniramine maleate + Phenylephrine HCl OSPE [Rx13UBU]

6|P a g e

สถานีที่ 23: วิเคราะห์ ผลการตรวจทางห้ องปฏิบัตกิ าร สถานการณ์ ผูป้ ่ วยชายไทย ถือผลการตรวจทางห้องปฏิบตั ิการมาขอคาปรึ กษาที่ร้านยา ซึ่ งมีขอ้ มูลดังนี้ - AST (SGOT) (สู งกว่าช่วงปกติ) - ALT (SGPT) (สู งกว่าช่วงปกติ) - Alkaline phosphatase (AP) (สู งกว่าช่วงปกติ) ข้อมูลเพิม่ เติมเกี่ยวกับผูป้ ่ วย - ป่ วยเป็ นวัณโรค - ปัจจุบนั รับประทานยาวัณโรคสู ตร IRE มาแล้วเป็ นเวลา 2 เดือน แนวการคิด - หลังจากอธิบายผลการตรวจทางห้องปฏิบตั ิการให้ผปู้ ่ วยฟังเสร็ จเรี ยบร้อยแล้ว ควรแนะนาให้ผปู้ ่ วยรี บกลับไปพบ แพทย์ต่อไป

สถานีที่ 24: เปิ ดหนังสื อ คาถาม การใช้ยา Atorvastatin ร่ วมกับยา Gemfibrozil โดยโจทย์ถามว่า - Drug interaction ที่เกิดขึ้น อยูใ่ นระดับ Significant ใด - Effect ที่เกิดขึ้น - วิธีการ Management คาตอบ (เปิ ดข้อมูลในหนังสื อ Drug interaction fact) - Significant level 1 - อาจทาให้เกิด Myopathy หรื อ Rhabdomyolysis ได้ - ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่ วมกัน แต่หากจาเป็ นต้องใช้ร่วมกัน ควรมีการติดตามระดับเอนไซม์ CK อย่างใกล้ชิด

สถานีที่ 25: กฎหมาย + คลินิก สถานการณ์ ผูป้ ่ วยชายไทย มาขอซื้ อยา Viagra® ที่ร้านยา ซึ่ งจากการซักประวัติเพิ่มเติม พบว่า - มีโรคประจาตัว คือ โรคหัวใจ - ปัจจุบนั ใช้ยา Isosorbide dinitrate อยู่ ซึ่ งผูป้ ่ วยต้องการทราบว่า จะสามารถซื้ อยาดังกล่าวได้หรื อไม่ โดยให้อธิ บายในทางกฎหมายและทางคลินิก แนวการคิด - ยา Viagra® เป็ นยาควบคุมพิเศษ มีขายได้เฉพาะในร้านยาคุณภาพที่เภสัชกรผ่านการอบรมเรี ยบร้อยแล้ว และต้องใช้ ใบสัง่ ยาจากแพทย์ - ห้ามใช้ยา Viagra® ร่ วมกับยา Isosorbide dinitrate OSPE [Rx13UBU]

7|P a g e

สถานีที่ 26: พัก สถานีที่ 27: คานวณยา Dopamine คาถาม - แพทย์ตอ้ งการให้ยา Dopamine ในขนาด 2:1 ใน D5W ปริ มาตร 500 mL - จะต้องใช้ยา Dopamine กี่ mg - จะต้องใช้ยา Dopamine กี่ ampule (Dopamine 250 mg/ampule) - หากต้องการให้ยาในอัตรา 5 microdrops/min จะคิดเป็ นกี่ microdrops/hr - คิดเป็ นกี่ mL/hr (เมื่อกาหนดให้ 60 microdrops = 1 mL) แนวการคิด - จะต้องใช้ยา Dopamine จานวน 1000 mg (ได้จาก 2 x 500) - จานวน 4 ampules (ได้จาก 1000  250) - อัตรา 300 microdrops/hr (ได้จาก 5 x 60) - คิดเป็ น 5 mL/hr (ได้จาก 300  60)

สถานีที่ 28: ยาคุมกาเนิด สถานการณ์ ผูป้ ่ วยหญิงไทย มาขอซื้ อยาคุมกาเนิด ชนิด 28 เม็ด (ยีห่ อ้ Margaret®) จงอธิ บายวิธีการใช้ยาดังกล่าว และคาแนะนาอื่นๆ ที่เหมาะสม แนวการคิด - แนะนาวิธีการใช้ยาคุมกาเนิด ชนิด 28 เม็ด ตามหนังสื อสภาฯ (เล่มสี เขียว)

สถานีที่ 29: กฎหมาย (ข้ อบังคับสภาฯว่ าด้ วยจรรยาบรรณแห่ งวิชาชีพ 2538) คาถาม เภสัชกรผูม้ ีหน้าที่ปฏิบตั ิการไม่อยูร่ ้านยาในเวลาเปิ ดทาการ ถามว่า - เภสัชกรคนดังกล่าว กระทาผิดข้อบังคับสภาฯว่าด้วยจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพหรื อไม่ - ข้อใด - มีใจความว่าอย่างไร คาตอบ - ผิดข้อบังคับสภาฯว่าด้วยจรรยาบรรณแห่งวิชาชีพ - ข้อ 29 - ผูป้ ระกอบวิชาชีพเภสัชกรรมผูใ้ ดที่มีชื่อเป็ นผูม้ ีหน้าที่ปฏิบตั ิการหรื อเป็ นเภสัชกรประจา ถ้ามิได้อยูป่ ฏิบตั ิงาน ประจาหรื อไปปฏิบตั ิงานไม่เป็ นเวลาที่แน่นอน ไม่มีสิทธิ์ ที่จะโฆษณาหรื อยินยอมให้โฆษณาหรื อแจ้งว่าเป็ นเภสัช กรประจา หรื อข้อความอื่นที่ก่อให้เกิดความเข้าใจในลักษณะดังกล่าว OSPE [Rx13UBU]

8|P a g e

สถานีที่ 30: วิเคราะห์ ข้อมูลยา คาถาม จงอธิ บายว่าทาไมโรงพยาบาลถึงสั่งซื้ อยา HCTZ 50 mg จากบริ ษทั ยาที่กาหนด โดยอธิ บายถึงปริ มาณตัวยาสาคัญ ค่า การละลาย และค่าการแตกตัวของยา (มีขอ้ มูลการวิเคราะห์ยาจากทางบริ ษทั ไว้ให้) แนวการคิด - อธิบายถึงผลการวิเคราะห์ปริ มาณตัวยาสาคัญ ค่าการละลาย และค่าการแตกตัวของยา ว่าอยูใ่ นช่วงที่กาหนดหรื อไม่

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

OSPE [Rx13UBU]

9|P a g e