Mendi Ibilia

BIGARREN UNITATE DIDAKTIKOA

MENDI-IBILIA

GAIZKA AGIRRE GARCIA Marrazkigilea: Belatz

LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA


MENDI-IBILIA MENDI-IBIL IA

UNITATE DIDAKTIKOA Izenburua Maila

MENDI-IBILIA Saio-kopurua

LMH 3

10

Lantzen diren ekintzen dominioa (berdez)

1

2

3

4

5

6

Bakarkako ekintzak

Bat baten aurkako ekintzak

Elkarlaneko ekintzak

Elkarlanekoaurkakotasuneko ekintzak

Ziurgabetasuninguruneko ekintzak

Adierazpeneta arte-ekintzak

Justifikazioa

Unitate didaktiko honetan ziurgabetasun-inguruneko ekintzen dominioa lantzen da —bosgarrena sailkapenean —, eta helburu nagusiak dira ikasleek hainbat ingurune ezohiko eta aldakorretan mugitzen ikastea, eta beren buruarenganako konfiantza eta segurtasuna areagotzea. Ekintza motor mota bat aukeratu da dominio hori lantzeko: Mendi-ibilia izenekoa. Mendi-ibilia mendietan barrena oinez ibiltzean oinarritzen den kirola da. Jarduera horretan, kontuan hartu behar dira inguruaren ezagutza, mendian ibiltzeko teknikak eta mendian orientatzeko gaitasuna. Kirola izateaz gainera, naturarekin bat egiten duen zaletasuna ere bada: mendizaletasuna. Euskaldunon mendizaletasuna ezaguna da, eta gure inguruneak aukera paregabea eskaintzen digu kirol hori praktikatzeko. Ibilbide asko daude gure inguruko mendietan (GRak edo ibilbide oso luzeak eta PRak laburragoak, eta SLak edo bidezidor lokalak). Ikasleek segurtasunez mugitzeko mendi-bideetan erabiltzen diren seinale edo marka garrantzitsuenak ezagutzeko jarduerak egingo dituzte. Mendi-ibiliak (senderismoak ) gaitasun motorra garatzen laguntzen du, batez ere ziurgabetasuninguruneetan segurtasunez mugitzeko gaitasuna. Halaber, oso ekintza aproposa da, adina eta sexua kontuan hartu gabe, ikasle guztien parte-hartzea bultzatzeko. Gainera, lehiakortasunik bultzatzen ez duen kirol-jarduera bakarretarikoa bakarretarikoa da. Horrez gain, jarduera motor horiei esker, ikasleengan mendizaletasuna piztuko dugu; horrela, astia betetzeko eskaintza zabaltzen diegu, eta ohikoa ez den ingurune batek aisialdirako eta ariketa fisikoa egiteko eskaintzen duen aukera ezagutarazten diegu. Mendi-ibiliek, ekintza motorra diren aldetik, ikasleen ongizate fisikoa eta psikikoa garatzen laguntzen dute. Jardueretan ikasleek batzuetan erabakiak hartu beharko dituzte; horretarako, ingurunea irakurri eta interpretatu beharko dute, eta erabaki horiek balioetsi. Saio batzuk eskolatik kanpoko espazio ez-ziurrean edota ezezagunean egingo ditugunez, garrantzitsua izango da arriskuez ohartaraztea eta joan-etorrietarako joan-etorrietarako arauak argi azaltzea desplazamenduetan desplazamenduetan ezbeharrik gerta ez dadin. Azkenik, emozioak emozioak kudeatzen ikasteko ikasteko aukera paregabea paregabea ematen ematen dute taldean egindako jarduera jarduera horiek.

1 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



Problema-egoera Testuingurua

Gauza jakina da gure gizartea, teknologia berrien zurrunbiloan murgilduta, natura eta ingurugiroari bizkarra emanda bizi dela. Joera berri horiek eragin nabarmena dute hiritarren bizi-ohitura eta bizikalitatean. Euskal Herriko Eskola Mendi programa osatzen duten jardueratan, haurren parte hartzea nabarmen jaisten ari da azken urteotan baita gure ikastetxean ikastetxean bertan ere.

Arazoa Ar azoa

Gai izango ginateke mendi irteera bat antolatzeko eta segurtasunez gauzatzeko? Xedea

Ikasleek hainbat ingurune ezohiko eta aldakorretan mugitzen ikastea, eta beren buruarenganako konfiantza eta segurtasuna areagotzea. Helburuak

Unitate didaktikoaren garapenean zehaztuak. Ataza At aza

Ikastetxe inguruan egun osoko mendi-ibilia antolatzea eta gauzatzea.




Helbur Helbur uak et a ebaluazioa Helburu didaktik oak

Ebaluazioirizpideak (HEZIBERRI)

Ikastetxe inguruko 4. Jarrera aktiboak Natura-eremuan izatea, egoera egindako taldeko fisikoa oro har jardueretan aktiboki eta hobetzeko, eta segurtasunez segurtasunez parte jarduerak egitean egitean hartzea, eta gustura kontuan hartzea aritzea, norberaren mendizaletasuna sortu gorputzaren eta eta aisialdia aukera mugimendugisa balioesteko. balioesteko. gaitasunaren aukerak eta mugak. Nork bere ahalegina kudeatzea, oinez mantendu dezakeen erritmo bat ezarriz, ibilbide luzeak egiteko gai izateko eta segurtasuna bermatzeko. Espazioan orientatzen orientatzen jakitea, mapak mapak eta planoak interpretatuz taldeka, segurtasuna bermatzeko mendi-irteeretan.

Lorpen-adierazleak

Ebaluaziotresnak

Jardueretan gustura hartzen du parte eta jarrera positiboa du. Irteeretan oinarrizko segurtasun-arauak betetzen ditu.

Hasierako ebaluazio-orria

Lorpenen jarraipen-orria jarraipen-orria Bost kilometroko ibilbidea egiteko gai da, 3 km/h-ko abiadurari eutsiz eta geldiunerik egin gabe. Mendi-irteeretan, esfortzu fisikoa neurtzen du eta jardueraren ezaugarrietara ezaugarrietara egokitzen du.

1. Ezezagunak eta zalantzagarriak diren ingurune askotarikoetan egokitzea lekualdatzeak lekualdatzeak eta jauziak.

Ziurgabetasuningurunetan ibiltzean, norberaren mugimendua ingurunera egokitzea, eraginkortasunez eta segurtasunez segurtasunez aritzeko.

Irakaslearen Irakaslearen eskutik mendian ibiltzeko informazio-iturri anitz

Mapa eta planoa iparraldera orientatzen badaki. Mapa bat edo plano bat erabilita, ingurune ezagunetan adierazitako puntuak edo kontrol-guneak kontrol-guneak aurkitzeko gai da.

Autoebaluazio-orria Autoebaluazio-orria

Koebaluazio-orria

Mugimenduak inguruneen ezaugarrietara ezaugarrietara (belarra, harea, maldak,

bidezidorrak…) egokitzen ditu. Martxa-teknika delakoa egokitzen du lurraren ezaugarrien arabera.

Marken bidez adierazitako adierazitako ibilbide bati jarraitzeko gai da. 3




ezagutu eta horiek erabiltzea, norberarentzat egokiak diren ibilbideak aukeratzeko. Natura-ingurunea ezagutzea eta errespetatzea, kontaktu zuzena izanez harekin jokabide jasangarriak jasangarriak barneratzeko.

Natura-ingurunean egotean, gizakiak eragin ditzakeen kalteak identifikatzen ditu eta naturarekiko naturarekiko errespetuz jokatzen du. du. Irteeretan naturarekiko naturarekiko errespetuzko arauak betetzen ditu.

Jarduera fisiko guztiak egitean, nor bere buruarekin eta besteekin arduratsua izateko prest agertzea

6. Norberaren ahalegina eta taldearekin ezartzen diren harremanak identifikatzea jolasen eta kirol-jardueren kirol-jardueren oinarrizko balio diren aldetik, eta haiekin bat jokatzea.

Jarduera fisiko f isikoa a 8. Jokabide aktiboak a ktiboak egitean, ekipamenduari izatea, ariketa eta higiene-ohiturei fisikoak osasunerako osasunerako erreparatzea, erreparatzea, biziduen balioa aintzat ohitura osasungarriak hartuta, gorputza eta finkatzen eta jarrera- nahiz autonomia izaten elikadura-ohiturak laguntzeko. zaintzeko interesa izatea, eta drogen kontsumoa eta portaeramendetasunak sor ditzaketen jokabideak saihestea.

Elkarbizitzako arauak errespetatzen errespetatzen ditu. Hausnartzeko tartean, taldean era positiboan eragiten du eta kritika eraikitzailea egiten du. Gatazkak konpontzeko elkarrizketa erabiltzen du.

Mendian ibiltzeko arropa eta oinetako egokiak erabiltzen ditu. Jarduera fisikoa egitean, osasuna eta higienea zaintzen ditu.




Edukiak •

Ibilbideak ikastetxe inguruko eremu ezohikoetan (ziurgabetasun-inguruneetan (ziurgabetasun-ingur uneetan eta naturainguruneetan).

•

Orientazio-jolasak Orientazio -jolasak ziurtasun- eta ziurgabetasun-inguruneetan ziurgabetasun -inguruneetan..

•

Planoen eta mapen interpretazioa eta erabilera.

•

Mendi-ibilbideetan Mendi-ibilbid eetan bideak markatzeko markatze ko ohiko kodigoak edo sistemak.

•

Etenik gabeko ibilaldia: nork bere indarra neurtzea neurt zea eta esfortzu fisikoa erregulatzea. erregulatzea .

•

Mendi-ibiliak Mendi-ibilia k segurtasunez segurtasune z osatzeko araudiaren ezagutza ezagut za eta harekiko errespetua. errespetua .

•

Naturarekin erlazionatutako ekintza motorrak praktikatu eta gozatzea.

•

Ingurumenaren Ingurumena ren ezagutza eta errespetua: garapen jasangarria .

•

Ingurunea ezagutu, zaindu eta balioestea. balioestea .

•

Talde hausnarketa. Kritika eraikitzailea. eraikitzailea .

•

Emozioen azterketa: nork bere emozioak emozioa k ezagutzea eta autoerregulatzea. autoerregu latzea.

•

Elkarlanean aritzea: mendi ibilbideetan taldean joatea.

•

Talde-kohesioa: Talde-kohes ioa: talde-hausnarketa talde-hausnar keta eta kritika eraikitzailea. eraikitza ilea.

•

Ahalegina, parte-hartze parte-hart ze aktiboa eta jarrera positiboa. positiboa .

•

Errespetua: norberarekiko, norberarekiko, lagunekiko, lagunekiko, irakaslearekiko eta materialarekiko. materialarekiko.

•

Osasun- eta higiene-ohiturak. higiene-ohitu rak.




Irizpide metodologikoak

Unitate didaktiko hau Lehen Hezkuntzako hirugarren mailan garatzeko diseinatuta dago; bertan, ikasleek ziurgabetasun-inguruneetan desplazatzen ikasiko dute. Jarduerak, saioz saio, era progresiboan daude antolatuta, ingurunearen ezaugarriei erreparatuz zailtasun-mailaren arabera. Horregatik, ingurune egonkor batean hasiko dira, eskolako patioan edo gimnasioan, eta natura-ingurune batean bukatu, ikastetxe inguruko basoan. Bestalde, ikasleen segurtasuna ere oso kontuan hartu beharrekoa da, ikasleek beren buruarenganako konfiantza eta segurtasuna areagotzea unitatearen helburuetako bat baita, naturaz eta bertan aurki daitekeenaz gozatzen eta hura errespetatzen ikastearekin batera. Beraz, irakasleak ingurunea ondo ezagutu eta arriskutsuak izan daitezkeen faktoreak identifikatzen lagunduko die haurrei, haiek arriskuak deskubritzen eta saihesten ikasi eta autonomia gara dezaten. Gainera, irakasleak aniztasunari erreparatuko dio eta ikasleen premien eta gaitasunen arabera egokituko ditu jarduerak, bidea erraztuz, planoen abstrakzio-maila abstrakzio- maila gutxituz eta abar, betiere esperientzia aberasgarria gerta dadin. Unitate didaktikoan ekintzak ohiko praktika guneetatik kanpo egingo dira, ingurunearekin erlazionatzeko jarduerak baitira. Hori dela eta, irakasleak kontuan hartu beharko du ikastetxeak irteerak egiteko ezarritako baimenen protokoloa. Gainera, eguraldiaren iragarpena eta eskolatik basora iristeko behar den denbora ere a intzat hartuko dira. Unitate hau ingurune ezohikoetan burutzen denez, inguruneari ahalik eta kalte txikiena eragiten saiatuko gara, ingurumenean eragina minimoa izan dadin. Materialari dagokionez, naturak eskainitako baliabideak ahalik eta gehien aprobetxatzen saiatuko da irakaslea. Hauek dira beharko diren materialak: patioko futbito- saskibaloi- bádminton-zelaien planoa, sendabelarren liburuxka, argazki-makinak, mendian ibiltzeko arropa egokia eta GPSa. Podometroak eta pulsometroak ere erabili daitezke; horrela, ikasleei askoz motibagarriagoak gertatuko zaizkie ibilbideak, eta, ondorioz, Matematika, Ingurunea eta Euskara irakasgaietan erabil daitezken datu ugari lortuko dituzte. Orokorrean, talde handian egingo dituzte jarduerak, eta azpitaldeak egin behar direnean, ikasleen autonomia sustatzeko, haiek izango dira taldeak egingo dituztenak. Emozioek garrantzia handia dutenez, saio batzuetan taldekatzeak homogeneoak izan daitezke, adibidez mendi-ibili luzeak egitean.




Kalifikazio-adierazleak Espezifikoak : % 55

Jokabide motorraren garapena Orokorrak: % 45

Ahalegina, parte-hartze parte-hartze aktiboa eta jarrera jarrera positiboa positiboa Errespetua (norberarekiko, lagunekiko, irakaslearekiko, natura-inguruneekiko eta materialarekiko) Arreta




Diziplina Diziplina barru ko oinarrizko konpetentziak

1. Hizkuntza- eta literat ura-ko munik aziorako konp etentzia • •

• • • • •

Mendi-ibiliekin lotutako berezko hiztegia ezagutzea eta erabiltzea. Planoetan eta mapetan, mendi-ibiliak markatzeko araututako zeinuak irakurtzea eta interpretatzea. Taldean jardutean, elkarrizketaren balioa onartzea. Jendartean hitz egiteko oinarrizko arauak ezagutzea eta erabiltzea. Nork bere erantzun motorrak, bizipenak eta emozioak taldean ahoz azaltzea. Ahozko komunikazioan komunikazioan hizkuntza ez-sexista ez-sexista eta ez-baztertzailea ez-baztertzailea erabiltzea. erabiltzea. Arazoen konponketan konponketan elkarrizketa erabiltzea. erabiltzea.

2. Matematik Matematik arako kon petentzia • • • • • •

Espazioa eta denbora neurtzea. Espazioaren eta denboraren arteko loturaz ohartzea. Zenbakiak eta neurketa-unitateak identifikatzea. Oinarrizko nozio topologikoak ezagutzea eta behar bezala aplikatzea. Distantzien estimazioak egitea. Errealitatea irudikatzeko planoak eta mapak lantzea.

3. Zientziarako ko npetentzia • • • • • • • •

Planoak interpretatzea. Naturarekin harremana izatea, ezagutzea eta natura-inguruneetan arduraz jokatzea. Natura-inguruneetan praktikatutako kirolen ingurumen-eragina ezagutzea. Natura-baliabideen erabilera arduratsuaz hausnartzea eta jabetzea. Higienearekiko eta osasunarekiko jarrera arduratsua izatea. Mendi-ibiliei Mendi-ibiliei esker norberaren ezaugarriak eta mugak ezagutzen laguntzea. Aisialdia lagunekin lagunekin betetzeko jarduera fisikoa balioestea. balioestea. Gorputzaren ezagutzari esker jarduera fisikoa hobeto kudeatzea.

4. Teknolo giarako kon petentzia •

• •

Mendi-ibilien inguruko web orrialdeak eta blogak bisitatzeko behar den ezaguera teknologikoa izatea. Neurketa aparatuen bidez informazioa biltzeko ezaguerak izatea. Informazioa bilatzeko, informazio- eta komunikazio-teknologiak eraginkortasunez erabiltzea.

5. Kon petentzia sozial eta zibiko a •

• •

•

•

Taldean sortutako gatazkak elkarrizketaren eta negoziazioaren bitartez kudeatzea eta gainditzea. Besteen ideiak eta iritziak entzuteko eta errespetatzeko jarrera positiboa izatea Sentimenduak eta emozioak adierazteko modu positiboak ezagutzea, balioestea eta erabiltzea. Jarrera ez-baztertzailea izatea, aniztasuna balioestea eta lagunekiko errespetua izatea inor baztertu gabe, gaitasun, genero, maila sozio-ekonomiko, jatorri edo beste edozein arrazoi dela.

Autokonfidantza, Autokonfidantza, autokritika, enpatia, enpatia, asertibitatea… asertibitatea… erakustea. 8



•

• • • •

• • • •

• •


Jardutean elkarlanaren eta elkartasunaren balioa barneratzea eta taldean integratuta sentitzea. Besteei laguntza emateko prest egotea. Autonomia izatea. izatea. Zailtasunei aurre egiteko eta arduraz jokatzeko, jarrera positiboa izatea. Norberaren eta besteen ezaugarri fisikoak, sozialak eta kognitiboak onartzea eta errespetatzea. Norberak egindakoaren gainean hausnartzea eta hobetu beharrekoa antzematea. Natura-inguruneetan jarrera arduratsua izatea. Higienearekiko Higienearekiko eta osasunarekiko osasunarekiko jarrera arduratsua izatea. Norberaren eta besteen ezaugarri fisikoak, sozialak eta kognitiboak onartzea eta errespetatzea. Zailtasunei aurre egiteko eta arduraz jokatzeko jarrera positiboa eta prestutasuna izatea. Denbora librea betetzeko jarduera fisikoa balioestea.

6. Arter ako kon petentzia •

Ezkutalekuak, altxorrak eta babeslekuak diseinatzean sormena erabiltzea.

7. Konpetentzia motorr a • • • •

•

• •

Esfortzu fisikoa erregulatzea eta kudeatzea, egin beharreko ibilbideen arabera. Egin beharreko distantziak kontuan hartuta, esfortzu fisikoa erregulatzea eta kudeatzea. Sedentario izatearen arriskuak ezagutzea. Norberaren garapen osasuntsu eta orekatuan, jarduera fisikoaren eta ohitura osasungarrien garrantziaz jabetzea. Ziurgabetasun-inguruneetan eta ezohikoetan segurtasunez eta era autonomoan desplazatzea. Espazioaren eta denboraren arteko loturaren pertzepzioa hobetzea. Natura-inguruneetan arriskuak antzematea eta segurtasun-neurri egokiak hartuta haiek saihestea.




Oinarrizko zehar-konpetentziak

1. Hitzez, Hitzez, hitzik gabe eta modu digit alean ko munik atzeko kon petentzia •

•

• • • •

Hitzez aginduak eta gomendioak ematean, estrategiak adostean eta bizipenak, emozioak eta pentsamenduak adieraztean, era autonomo, sortzaile eta eraginkorrean aritzea. Nork bere emozioak (poza, tristura, frustrazioa…) adieraztea, eta besteenak ulertzea eta errespetatzea. Jardueren arauak ulertzea eta errespetatzea. errespetatzea. Ahozko komunikazioan komunikazioan hizkuntza ez-sexista ez-sexista eta ez-baztertzailea ez-baztertzailea erabiltzea. erabiltzea. Kideekin harremanak izatea eta komunikatzea. Trebetasun-komunikatiboak garatzea.

2. Ikasten eta pentsatzen ikastek o kon petentzia •

•

•

•

Ekintza motorretan norberaren ezaugarriak, trebetasunak eta mugak ezagutzea, eta mendi-ibilietako mendi-ibilietak o seinaleak ulertzea eta barneratzea (pentsamendu analitikoa). Egindako praktikan, norberaren erantzun motorrak eta jarrerak aztertzea, ebaluatzea eta norbera erregulatzea (pentsamendu kritikoa). Ziurgabetasun-inguruneetan aritzeko estrategiak sortzea eta aukeratzea (pentsamendu sortzailea). Ikasitakoa beste egoera batzuetan erabiltzen jakitea.

3. Elkarbi zitzarako kon petentzia •

• • • • •

• • •

Saioaren bukaeran norberaren bizipenak, pentsamenduak eta sentimenduak modu asertiboan adieraztea adieraztea eta, aldi berean, besteenak entzutea eta kontuan hartzea. Ibilbideetan bete beharreko arauak errespetatzea eta betetzea. Gatazka-egoerak elkarrizketaren bidez bideratzea eta konpontzea. Hezkidetza eta genero-berdintasuna kontuan hartzea. Ahalegina eta harremanak harremanak balioestea. balioestea. Taldekideak errespetatzea eta taldeko kide sentitzea, eta laguntza emateko eta eskatzeko prest egotea. Norberaren eta besteen trebetasun-maila trebetasun-maila eta ahalegina ahalegina balioest b alioestea. ea. Jardueren garapenean ardurak ganoraz hartzea, autonomia izatea eta arauak onartzea. Norberaren eta besteen ezaugarri fisikoak, sozialak eta kognitiboak kognitiboak onartzea

4. Ekimenerako Ekimenerako eta eta ekiteko espiritur espiritur ako konpetentzia konpetentzia • • • •

• •

Planifikatutako ekintzak gauzatzea eta behar diren egokitzapenak egitea. Egindako jarduerak ebaluatzea eta saioaren bukaeran hobetzeko proposamenak egitea. Norberaren lana hobetzeko eta besteei laguntzeko prest egotea. Arazoei aurre egiteko, akatsetatik akatsetatik ikastea, ikastea, arriskuak antzematea antzematea eta horiek saihesten saihesten jakitea. Lanerako ilusioa, motibazioa eta grina izatea. Helburura iritsi arte jarraitutasuna edo konstantzia izatea.

5. Izaten Izaten ikast eko kon petentzia • • •

Autoestimu errealista izatea. izatea. Norberaren jokabide etikoa erregulatzea. Norberaren motibazioa eta nahia erregulatzea. 10



• • • •

•


Norberaren garapenean, garapenean, ariketa fisikoaren eta ohitura osasungarrien osasungarrien garrantziaz jabetzea. Gorputzaren irudia erregulatzea. Norberaren emozioak ezagutzea eta kudeatzea. Nork bere erabakiak gero eta autonomia handiagorekin hartzea, eta erabakitakoen gaineko erantzukizuna onartzea. Frustrazio-egoerak ulertzea, jasatea eta gainditzea.




Gorpu tz Hezku Hezku ntza. Etapako helbur uak (gor riz). HEZIBER HEZIBERRI RI

1

Hautemate-gaitasunak eta gaitasun motorrak aztertzea, nork bere buruarengan konfiantza izatea eta norberaren ongizatea sustatuz, osasunerako onuragarria izan dadin.

2

Trebetasun eta gaitasun fisikoak garatzea, haurren eboluzio-prozesuarekin bat, jolasa erabiliz, oinarrizko baliabide den aldetik.

3

Problema motorrak ebazteko printzipioak eta arauak ezagutzea, hautatzea eta aplikatzea, jarduera fisikoak, kirol-jarduerak eta arte- eta adierazpen-jarduerak praktikatzean eraginkortasunez eta autonomiaz aritzea, ahalegina erregulatuz, dosifikatuz eta balioetsiz, eta norberaren aukeren eta zereginaren nolakotasunaren arabera maila jakin batera iristea, nork bere buruari ezartzen dion eskakizunean.

4

Euskal Herriko eta beste kultura batzuetako batzuetako jolas-tradizioak, jarduera fisikoen eta kirol jardueren tradizioak tradizioak nahiz adierazpen-tradizioak adierazpen-tradizioak ezagutzea, ezagutzea, haien balioak errespetatzeko eta balioesteko, jolas eta adierazpen tradizionalak eta herrikoiak praktikatuz.

5

Gorputzaren eta mugimenduaren adierazpen-bitartekoen berri jakitea, modu estetikoan eta sortzailean landuz, haiek sentitzeko, bizitzeko eta onartzeko, eta mugimendu propio baten bidez pertsonalizatzeko.

6

Jarduera fisikoa neurriz eta maiz egitearen garrantzia balioestea, norberarekiko nahiz besteekiko erantzukizunezko jarrera erakusteko, eta ariketa fisikoak, higieneak, elikadurak eta jarrera-ohiturek osasunean dituzten eraginak aintzat hartzea.

7

Jarduera fisikoetan parte hartzea, besteekin batera talde-harremanak sustatzen dituzten proiektuak garatuz, eta aisia-kultura aberasgarri baten oinarriak eraikiz.




Saioen sekuentzia

1. saioa

Unitatearen aurkezpen txiki bat. Mendi-ibilbidea. Hausnartzeko tartea.

2. saioa

Unitate didaktikoaren aurkezpena. Animalien bila (3x3). Animalia askoren bila 6x6. Hausnartzeko tartea.

3. saioa

Saioaren aurkezpena. Bi minutuz 3 km/h-ko abiadurari eustea. Pausoak zenbatzen. Zirkuitu neurtua. Hausnartzeko tartea.

4. saioa

Saioaren aurkezpena. Planoa beti iparraldera zuzentzea. 500 metroko ibilbide neurtua. Hausnartzeko tartea.

5. saioa

Saioaren aurkezpena. GR, PR eta SL markei jarraitu. Planoko balizen bila. Hausnartzeko tartea.

6. saioa

Saioaren aurkezpena. Eskola inguruan Sendabelarren bila. Hausnartzeko tartea.

7. saioa

Saioaren aurkezpena. Itsua eta gidaria. Ibilbideen ezaugarriak identifikatzen. Hausnartzeko tartea.

8. saioa

ibilalditxoa

mapa

aztertuz.

Saioaren aurkezpena. Ibilbide bateko gida osatzen. Hausnartzeko tartea.

9. saioa

Saioaren aurkezpena. Ibilbidea osatu. Hausnartzeko tartea.

10. saioa

Saioaren aurkezpena. Komikia aztertzea. Fitxa betetzea. Azken mendi-irteera prestatzen. Hausnartzeko tartea.




1. saioa

Saioaren helburua Non

Materiala

Mendi-ibili bat egiteko Ikasleen ezagutza- eta praktika-maila identifikatzea eta gai berriaren aurrean motibatzea. Mendian ibiltzean ditugun jokabide desegoki batzuk identifikatzea. Eskola inguruko mendia Ikaslearen hasierako ebaluazio-orria ebaluazio- orria (4. eranskina), baimen-orria, mendizalearen dekalogoa idazteko A3 neurriko kartoi mehe bat eta arkatza Jarduerak

1. jarduera

Unitatearen aurkezpen txiki bat

Denbora

5 min

Unitatearen helburu nagusia ikasleengan mendira joateko zaletasuna piztea da; horretarako, ikastetxean eta inguruan egin daitezkeen jarduerak eta txangoak azalduko dizkie irakasleak ikasleei, etorkizunean ingurune ezohikoetara molda daitezen eta haien aisialdian kideekin mendira segurtasunez joan daitezen. daitezen. Unitate honetan ikastetxearen eremutik kanpo dauden inguruneak erabiliko dituztenez, bigarren mailako Jolasak ikastetxe inguruan izeneko unitate didaktikoa lantzean ikasitako Desplazamenduetarako arauak ekarriko dituzte gogora. Bestalde, unitate guztian zehar, gaiarekin lotutako lexikoa lantzeko, erreferentziazko esapide batzuen aipua egingo du irakasleak. Horrela, mendizaletasunera hurbiltzeko baliabideak lantzeaz gain, mendian oinez ari diren bitartean euskaraz aritzeko ereduak izango dituzte ikasleek (bidebanatzea, cairnak, lasterbidea, zelaian joan …). Horren ostean, saio honetan zer landuko duten azalduko du.




Mendi-ibilbidea

2. jarduera

Denbora

45 min

Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera. Irakasleak egingo duten ibilbidearen nondik norakoak azalduko dizkie ikasleei; ez du, ordea, izan beharreko jokabideari buruz ezer adieraziko (denok batera joatea, korrikarik ez egitea, bidebanatzeetan bidebanatzeetan denok elkarrekin erabakia hartzea eta abar) Ondoren, guztiak batera, (bi irakaslek lagunduta) bi kilometro inguruko mendi-ibilbide bat osatuko dute. Irakasleek behaketa-lana egingo dute, ikasleen jokabideak zuzendu gabe.

3. jarduera

Hausnartzeko tartea

Ikasle guztiak batera. Ikasleak biribilean jarriko dira, eta saioaren garapenean izandako bizipenak komentatuko dituzte (zailtasunak, lorpenak, emozioak eta abar). Hausnarketa bideratzeko, behatutakoari lotutako galderak egingo ditu irakasleak, ibilbidean izandako jokabide aipagarrienak azaleratzeko. Balizko galderak:

“Denok batera joan zarete? Bidebanatzeetan guztiok heldu arte itxaron duzue bertan? Bidetik atera zarete lasterbideren bat hartzeko? Landarerik, adarrik edo hesirik apurtu duzue?

Nekatu zarete? Korrikarik egin duzue?…”. Guztien artean mendi-ibili bat egitean errespetatu beharreko arau batzuk ondorioztatuko ondorioztatuko dituzte; horrela, hurrengo h urrengo saioetan osatzen joango diren mendizalearen dekalogoa eratzen hasiko dira. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, eta hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko. Ondoren, irakasleak etxean betetzeko ikaslearen ebaluazio-orria eta baimen-orria banatuko dizkie.

hasierako




2. saioa Saioaren helburua Non

Materiala

Planoa iparraldera orientatzea. Plano baten laguntzaz adierazitako puntuak aurkitzea. Patioan Mapa mota ezberdinetako aleak, 3x3 planoa (5. eranskina), 6x6ko planoak (6. eranskina), eranskina ), animalien argazkiak (7. eranskina), eranskina ), zuzenketa-orria (8. eranskina), eranskina ), autoebaluazio-orria (2. eranskina) eta konoak Jarduerak

1. jarduera

Unitate didaktikoaren aurkezpena

Denbora

15 min

Ikasle guztiak batera. Ikasleak biribilean eseriko dira eta irakasleak unitatearen nondik norakoak azalduko dizkie ikasleei: lortu beharreko helburuak, ebaluazio-adierazleak, saioen antolaketa eta saioen kopurua. Era berean, unitatearen azken proiektua azalduko die ikasleei: inguruetan ezaguna den mendi bateko bazter ezkutuak eta misteriotsuak misteriots uak ezagutzeko txangoa egitea. Mapei buruz ikasleek dakitena aztertzeko, galdera batzuk egingo dizkie irakasleak: “Z er da mapa bat? Zertarako erabiltzen dira? Zenbat mapa mota ezagutzen dituzue? Liburu bat irakurtzeko zer posiziotan jartzen dugu? Mapa bat irakurtzeko nola dakigu zein den goiko aldea? Alderantziz jarriz gero, zer zer gertatu gertatu daiteke? Nola Nola galdu galdu gaitezke? gaitezke? ...”. Jarduera gidatua izango da: irakasleak lagundu egingo die, baina ikasleei erantzuna eta konponbidea ematera iritsi gabe, helburua ikasleei galderak eginez haiek hausnartze-prozesuan bideratzea baita. Horren ostean, saioan zer landuko duten azalduko du.



2. jarduera

Animalien bila (3x3)


Denbora

10 min

Denbora

25 min

Ikasle guztiak guztiak batera. batera. Lurrean Lurrean konoekin konoekin 3x3ko karratu bat bat jarriko du irakasleak irakasleak (konoak bi-hiru bi -hiru metroko tartea utziz jarri), eta kono bakoitzaren azpian animalia baten irudia duen karta. Irakasleak konoen 3x3ko planoa erakutsiko die ikasleei galdera batzuk eginez: “Zer ikusten da planoan? Plano horrek horrek non dauka goiko aldea? Geziak badu garrantzirik? Zergatik? ”. Ondoren, jardueran egin beharrekoa azalduko die. Biko edo hiruko taldeetan, plano bat hartuko dute eta bertan gorriz adierazita dauden puntuetara puntuetara joan beharko dute elkarri eskutik helduta. Taldeak txandaka aterako dira. Egokitu zaizkien konoen azpian dauden animaliak memorizatu behar dituzte (bi kono izango dira, planoan gorriz adierazita). Bukatutakoan, irakasleari esango dizkiote bi animalien izenak, ondo jarduera ongi egin duten ala ez egiaztatzeko. Jarduera honen helburua hurrengo jarduerarako prestaketa-lana egitea da, mekanika ulertzea eta suerta daitezkeen akatsak zuzentzea irakaslearen laguntzaz. Irakasleak gehiengoak ulertu duela ikustean bukatuko da jarduera. 3. jarduera

Animalia askoren askoren bila 6x6

Ikasle guztiak batera, hiruko edo lauko taldeetan banaturik. Aurreko jardueraren jardueraren dinamika dinamika bera da. Oraingoan 6x6ko karratu bat eratuko du irakasleak. Taldeek 6x6ko plano bana hartuko dute eta bertan gorriz adierazita dauden sei puntuetako (balizak) animaliak memorizatu beharko dituzte taldekide guztien artean. Hasi aurretik, taldeko kide guztiak elkartuko dira, planoa aztertu eta hartu beharreko balizak zein diren erabakiko dute. Animaliak nola edo nork memorizatu ere adostu dezakete (egokiena talde-lana egitea da; dena den, irakasleak ez die nola egin esango). Guztiak ados daudenean hasiko dira. Seiak memorizatutakoan, ibilbide horren zuzenketa-orria dagoen lekura joango dira autozuzenketa egitera, haien planoan adierazitako balizak memorizatu dituzten egiaztatzera. Bateren bat gaizki egin badute, berriz saiatuko dira, denak ongi egin badituzte, berriz, beste plano bat hartuko dute. Talde guztiak batera sar daitezke eremu barruan, talde bakoitzak plano bat eramango baitu. Irakasleak adi egon behar du ariketa ulertzeko, eta planoa irakurtzeko arazoak dituztenak identifikatzeko eta haiei laguntzeko; eta baita taldeak zuzentzera doazenean, talderen batek baliza bi edo gehiago gaizki egin baditu, akatsa zein izan den aztertzen laguntzeko ere (normalean, gezia behar ez den tokira begira jarri izana izaten izaten da). da).



4. jarduera

Hausnartzeko tartea


Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera. Ikasleak biribilean jarriko dira, eta saioaren garapenean izandako bizipenak komentatuko dituzte (zailtasunak, lorpenak, emozioak, eta abar). Gero, ikasleen kritikak eta gomendioak jasoko ditu irakasleak, egonez gero. Balizko galderak:

“Denok parte parte hartu duzue? Nola Nola sentitu zarete? Zer gertatu da gezia behar ez den tokira begira jarri duzuenean? Zailak edo errazak egin zaizkizue proposatutako jarduerak? Nola jakin duzue zein diren zuen balizak?...” . Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, azpimarratz eko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko eta autoebaluazio-orria betetzeko.




3. saioa

Saioaren helburua

Non

Materiala

Ibilaldi neurtu n eurtu batean 3 km/h-ko abiadura ab iadura konstantea kon stantea lortzea, lortz ea, ezartzea ezart zea eta mantentzea. Taldean, erritmo konstantean ibiltzea. Patioa Bi motatako konoak, txistua (txilibitua), arkatzak, matematikarako taula (9. eranskina), eransk ina), metroak, kronometroak kronometroa k eta koebaluazio-orria koebaluazio-o rria (3. eranskina) Jarduerak

1. jarduera

Saioaren aurkezpena

Denbora

10 min

Denbora

15 min

Ikasle guztiak batera. Irakasleak gogora ekarriko du aurreko saioan landutakoa. Horren ostean, saio honetan zer landuko duten azalduko du.

2. jarduera

Bi minutuz, 3 km/h-ko abiadurari eustea

Ikasle guztiak batera, lauko taldetan banaturik. Irakasleak 50 metroko aldeak dituen karratu bat ezarriko du konoekin, horietatik 5 m-ra (norabide bietan) beste marka bat jarriko du. Taldeak beren abiapuntua adierazten duen konotik aterako dira, bigarren konoari buelta eman eta berriz abiapuntura itzultzeko. Ibilbidea 3 km/h abiaduran egin behar dute; beraz, matematika saioan bete duten fitxako taulari jarraituz, ibilbide horren 100 m-ak erritmo idealean osatzeko 2 minutu behar izango dituzte. Helburua ibilbidea bi minutu horien inguruan bukatzea da, taldeko kide guztiak batera eta erritmoa konstantea mantenduz.




Irakasleak, Irakaslea k, minutu bat igarota, txistua joko du, ikasleek jakin dezaten bigarren konoaren ondoko 5 m-ko markaren barruan egon beharko luketela; bi minutuak igarota ere, txistua joko du, amaiera adierazteko. Horrela, ikasleek denboraren erreferentzia izango dute, abiadura horren arabera egokitzeko. Irakasleak txistua jotzeko unean taldekide guztiak bost metroko markaren barruan badaude, erritmo egokian doazela esan nahiko du. Erreferentzia horrekin bizkorregi edo astiroegi doazen ondorioztatuko dute talde-eztabaidan; horrela, hurrengo txandan erritmoa egokituko dute bi minutura minutura hurbiltzeko. Talde guztiek helburua lortutakoan bukatuko da jarduera. 3. jarduera

Pausoak zenbatzen

Denbora

15 min

Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera. Aurreko jarduerako ibilbide bera egingo dute, abiadura bera mantenduz, baina oraingoan ikasle bakoitzak ematen dituen pausoak zenbatuko ditu; ondoren, taulako pausoen zutabeko lehen bi ilarak beteko dituzte (50 m eta 100 m). Gero, talde bakoitzari lau koloretako konoak edo markak jartzeko tirak tirak banatuko banatuko dizkio irakasleak. irakasleak. Ikasle bakoitzak, pausoak zenbatuta taldearen ibilbidean, bere ustez 25 metroko distantzia markatuko du kono batekin. Orduan, metroarekin neurtuta, gehien hurbildu dena nor izan den jakingo dute. 4. jarduera

Zirkuitu neurtua

Ikasle guztiak batera, lauko taldetan banaturik. Irakasleak 50 metroko aldeak dituen karratu bat ezarriko du konoekin; eta horietatik 5 m-ra (norabide bietan) beste marka bat jarriko du. Talde bakoitza kono batetik abiatuko da, aurreko jardueretako abiadura bera mantenduz mantenduz (3 km/h), bira osoa emateko 4 minutuko denbora idealera ahalik eta gehien hurbiltzeko helburuarekin. Taldeko kideek batera joan behar dute momentu oro. Ibilbideak lau etapa ditu, kono batetik bestera doazenak. Talde bakoitzak gidari bat izendatuko du ibilbideko etapa bakoitzerako, eta gidariak markatuko du taldearen abiadura; taldekideak atzetik hari segika eta aurrea hartu gabe joango dira. Etapa bakoitzean gidariak kronometro bat eramango du denbora neurtzeko. Hala ere, irakasleak, minutuero, txistua joko du; horrela, ikasleek denboraren denboraren erreferentzia erreferentzia izango




dute, abiadura txistu-jotze horien arabera egokitzeko. Irakasleak txistua jotzerako, taldekide guztiek bost metroko markaren barruan egon beharko lukete erritmo egokian joatekotan. joatekotan. Bi aldiz egitean bukatuko da jarduera. 5. jarduera

Hausnartzeko tartea

Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera. Ikasleak biribilean jarriko dira, eta saioaren garapenean izandako bizipenak komentatuko dituzte (zailtasunak, lorpenak, emozioak, eta abar). Gero, ikasleen kritikak eta gomendioak jasoko ditu irakasleak. Balizko galderak:

“Denok hartu duzue parte? N ola sentitu zarete?

Erritmo jarraituan eta iraunkorrean iraunkorrean joan zarete? Zaila izan da? Taldean norbaitek azkarregi joan nahi zuen? Nola konpondu duzue? Taldea apurtu da? Lasterketa bat izan da? Abiadura horretan joateko gai zarete ibilbide luzeago batean?... ”. Nahitaezko Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko. Ondoren, koebaluazio-orria beteko dute.




4. saioa

Saioaren helburua

Non

Materiala

Taldean desplazatzea, gidariak markatzen duen erritmoari egokituz abiadura. Desplazatzean norabidea aldatu arren, planoa iparraldera orientatuta mantentzea. Ibilbideetan planoa eraginkortasunez interpretatzea. Eskola inguruan Banku suediarrak, suedia rrak, adreiluak, adreilua k, erregistro-orria erregistro- orria (10. eranskina), eranskina ), patioko marren planoa (11. eranskina), eranskina), ibilbide-mapa ibilbide-mapa (12. eranskina), eranskina), mendizalearen mendizalearen dekalogoa (lehen saioan osatzen hasi zirena), kronometro bat eta arkatz bat taldeko Jarduerak

1. jarduera

Saioaren aurkezpena

Denbora

5 min

Ikasle guztiak batera. Irakasleak gogora ekarriko du aurreko saioan landutakoa. Horren ostean, saio honetan zer landuko duten azalduko du. Saioa eskolatik kanpo egin behar denez, ikastetxearen eremutik kanpo dauden inguruneetara joatean bete beharreko arauak ere aipatuko dituzte.



2. jarduera

Planoa beti iparraldera zuzentzea


Denbora

20 min

Denbora

25 min

Adibidea jarriko du irakasleak, bidegurutze bidegurutze batean norabidez aldatzean gorputzak biratu egiten duela nabarmenduz, buelta laurdena edo erdia emanez, baina planoa posizio berean mantenduz; gezi gorriak beti toki berera seinalatu behar du. Ondoren, ikasleak bikoteka jarriko dira; plano bat hartu, eta bertan adierazita dagoen ibilbidea osatuko dute. Biek elkarrekin joan behar dute: batak gidari lanak egingo ditu eta besteak zuzentzailerenak. Irakasleak oso adi egon behar du bikoteen artean ondo ari direla mugitzen egiaztatzeko, dudak argitzeko eta ikasleei gogorarazteko gezi gorriak atera zuzenduta egon behar duela beti. Ibilbide bat bukatutakoan, beste bat hartuko dute rolak aldatuz. Irakasleak denek ondo egiten dutela ikustean bukatuko da jarduera. Oharra: talde guztiak batera sar daitezke eremu barruan, talde bakoitzak plano bat eramango baitu. Irakasleak adi egon behar du ariketa ulertzeko, eta planoa irakurtzeko arazoak dituztenak identifikatzeko eta haiei laguntzeko.

3.

jarduera

500 metroko ibilbide neurtua

Ikasle guztiak batera, lau edo bosteko taldetan banaturik. Talde bakoitzari erregistro-orria banatuko dio irakasleak; ikasleek izen bat eta lelo bat asmatuko dute eta taldearentzako eranskinean idatziko dute. Talde bakoitzak erregistro-orria, ibilbidearen mapa, kronometro bat eta arkatz bat izango ditu. Irakasleak 500 m-ko ibilbide bat ezarriko du, ahal bada eskola inguruko eremu batean, bertako erliebea aprobetxatzeko (maldatxoak igo eta jaitsi, zelaitik joan, zuhaitz tarteetatik pasatuz eta abar). 100 m bakoitzeko-kontrol gune bat jarriko du eta hiru tokitan proba berezi batzuk: hiru banku suediarrekin egindako zubi bat; hamar adreilurekin –harriak irudikatuz – erreka bat gurutzatzeko egindako bidea; eta zabuetako sokadun piramidea, alde batetik igo eta bestetik jaisteko. Jardueraren azalpena ematean, irakasleak ibilbidearen nondik norakoa oso garbi utziko du, ikasleak ikasleak erra ez daitezen. Mapan ere ibilbidea marraztuta egongo da. Kontrol-guneak begibistan egotea komeni da, eta aurretik adierazitako leku jakin batzuetan. Irakasleak ikasleei lasterketa bat ez dela gogoraraziko die; helburua hauxe da: 3 km/h-ko abiaduran joatea eta minutu bateko denbora idealera ahalik eta gehien hurbiltzea tarte 23 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



bakoitza osatzeko. Atera aurretik, talde bakoitzak, erregistro-orriaren erregistro-orriaren gidaria, idazkaria, eta kronometratzailea izeneko zutabeak beteko ditu. 100 metroko tarte bakoitzeko, rolak aldatuko dituzte, guztiek paper denak bete ditzaten. Honakoak dira rolak: • •

•

•

Gidaria: erritmoa markatuko du. Kronometratzailea: Kronometratz ailea: erlojua eramango du, erritmo egokiari eusten dioten ala ez baieztatzeko. Idazkaria: etaparen hasieran eta amaieran kronometroak markatzen duena idatziko du. Mapa-eramailea: Mapa-erama ilea: mapa begiratzen joango da bide zuzenetik doazela konprobatuz.

Taldeak irteera-puntutik aterako dira, kronometroarekin, erregistro-orriarekin eta arkatzarekin; talde batetik bestera minutu bateko tartea utzita. Ibilbidea osatzen joango dira kontrol-guneetatik pasatuz eta tarte bakoitzaren bukaeran eranskina betez. Rolak aldatu eta berriz abiatu aurretik, eranskinean, irteera-ordua idatziko dute. •

Bukatutakoan, Bukatutakoan , taldeek tarte bakoitza osatzeko behar izan duten denbora kalkulatuko dute; horretarako, eragiketa matematikoak egingo dituzte irakaslearekin batera.

4. jarduera

Hausnartzeko tartea

Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera. Ikasleak biribilean jarriko dira, eta saioaren garapenean izandako bizipenak komentatuko dituzte (zailtasunak, lorpenak, emozioak eta abar). Gero, ikasleen kritikak eta gomendioak jasoko ditu irakasleak. Balizko galderak:

“Denok hartu duzue parte? Nola sentitu zarete?

Erritmo

konstantean, jarraituan eta iraunkorrean joan zarete? Zaila izan da? Denbora idealera hurbildu zarete? Bidean oztopoak egoteak ibilbide bat egiteko behar dugun denboran badu zerikusik? Zertan? Batera joan zarete edo taldea sakabanatu da? Guztiok batera atera zarete fitxak eta oztopoak pasa ondoren? Denok bete dituzue rol guztiak? Zer gertatzen zen ibilbidean planoa biratzen ez bazen gabe? Zailak edo errazak egin zaizkizue proposatutako proposatutako jarduerak?...” jarduerak?...” . Nahitaezko Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko, azaltzeko , eta mendizalearen dekalogoan arauak idazten jarraitzeko.




5. saioa

Saioaren helburua Non

Materiala

Mendi-bideak markatzeko erabiltzen diren ikurrak ezagutzea. Lurreko ikurrak baliatuz, ibilbide bati jarraitzea. Plano bat erabiliz, bertan adierazitako puntuak aurkitzea. Patioa Markak (13. eranskina), masterra (14. eranskina), animalien argazkiak (7. eranskina), patioko marren planoak (11. eranskina), zuzenketa-orria, konoak, arkatz bat eta folio f olio bat taldeko

Jarduerak

1. jar du era

Saioaren aurkezpena

Denbora

10 min

Denbora

20 min

Ikasle guztiak batera. Irakasleak gogora ekarriko du aurreko saioan landutakoa. Ondoren, irakasleak mendira askotan joan diren galdetuko die ikasleei, eta ea badakiten mendian ibilbideak adierazteko nolako seinaleak edo markak erabiltzen diren. Gero, argazkiak erakutsiko dizkie, eta bakoitzaren esanahia aipatuko dute, denen artean. Horren ostean, saioan zer landuko duten azalduko du.

2. jar du era

GR, PR eta SL markei jarraitzea

Ikasle guztiak batera; lauko taldeetan. Irakasleak patioko marrei jarraituz (futbitokoei, saskibaloikoei eta abarrekoei), hainbat ibilbide ezarriko ditu, GR, PR eta SL markak erabilita. Markak lurrean jarriko ditu, jarraitu beharreko arauak errespetatuz: bidegurutzeetan, norabide aldaketa adierazten duten markak, bidegurutzea baino bost metro lehenago, eta jarraipen ikurrak, bide egokia hartu dela bost metro ondoren, jarraipe ziurtatzeko (mendian, gutxienez, 25 metroko distantzian jartzen dira). Hartu behar ez den bidean ere, gehienez bidegurutzetik bost metrora, norabide okerra ren ikurra jarri behar da. Masterra izeneko planoan agertzen diren konoak ere jarriko ditu, azpian animalien argazkiekin. Hasi baino lehen, irakasleak gogora ekarriko du jarduera ez dela lasterketa bat, eta korrikarik ez egiteko, eta eroso joateko moduko erritmo bat hartzeko, hari eutsiz. Talde bakoitzak, paper bat eta arkatz bat hartuta, ibilbide bati jarraituko dio lurreko ikurrei erreparatuz. erreparatuz. Bidean zehar aurkitzen dituzten kono azpiko animalien izenak idatziko 25 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



dituzte paperean, gero, bukaerara heltzean, taldearen ibilbideko zuzenketa-orrian egiaztatzeko ibilbidea zuzen egin duten edo ez. Ibilbide bat ondo egindakoan, beste bati ekingo diote. Aurretik adostutako adostutako jarduera. 3. jar du era

denbora

igarotakoan igarotakoan

bukatuko

da

Planoko balizen bila

Denbora

20 min

Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera, hiru edo lauko taldeetan. Talde bakoitzak plano bat hartuko du, eta bertan baliza ikurrarekin adierazita dauden konoetara joan beharko dute, taldeko kide guztiek elkarrekin, lurreko marren gainetik. Baliza gisa adierazitako planoko kono azpiko animaliak memorizatuko dituzte. Bukatutakoan, zegozkien balizetatik pasa diren egiaztatzeko, zuzenketa-orrira joko dute: memorizatutako animaliak zuzenketa orrikoak badira, ondo egin dutela esan nahiko du; bestela, berriz saiatuko dira ibilbide berean. Ibilbidea osatzen hasi aurretik, taldeko kide guztiak elkartuko dira, biribilean, eta egingo duten bidea adostuko dute. Animaliak nola edo nork memorizatu memorizatu ere adostu dezakete dezakete (egokiena talde lana egitea da, bakoitzak bi gogoratzea adibidez; dena den, irakasleak ez die esango nola egin behar duten). Guztiak ados daudenean ekingo diote ibilbideari. Ibilbide bat bukatu eta dena ongi egin dutela egiaztatutakoan beste bat hartuko dute. Aurretik adostutako adostutako jarduera. 4. jar du era

denbora


bukatuko

da

Hausnartzeko tartea


“Denok hartu duzue parte? Azken ariketan ,

ibilbidea aukeratzeko arazorik izan duzue? Biderik laburrena aukeratzen saiatu zarete? Denok eman duzue zuen iritzia? Marra gainetik joan zarete? Nola sentitu zarete? Zer egin zaizue zailago, planoari jarraitzea ala lurreko markei jarraitzea? Eta dibertigarriagoa? dibertigarriagoa? Nola erabaki duzue bidegurutzeetan jarraitu beharreko norabidea? Aurreko saioan egindakoa erabilgarria gertatu zaizue? Nola moldatu zarete hainbeste animalia gogoratzeko denon artean? Zein da GR eta PR ibilbideen arteko desberdintasuna? Zein da luzeagoa?

GRa zirkularra da? Eta PRa?...”. 26 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko eta autoebaluazio-orria betetzeko. Ikasleek koebaluazio-orria beteko dute.




6. saioa

Saioaren helburua

Non

Materiala

Mapan adierazitako puntuak errealitatean lokalizatzea. Mapako ikurrak identifikatzea. Desplazamendu baten ondoren, norberaren kokapena edo posizioa mapan identifikatzea. Eskola-ingurua Gaixotasunen txartelak (18. eranskina), sendabelarren liburuxka (17. eranskina), mapa (16. eranskina), sendabelarren sendabelarren argazkiak (15. eranskina), zuzenketa-orria zuzenketa-orria (19. eranskina), eta koebaluazio-orria (3. Eranskina) Jarduerak

1.

jarduera

Saioaren aurkezpena

Denbora

5 min

Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera. Irakasleak gogora ekarriko du aurreko saioan landutakoa. Horren ostean, saioan zer landuko duten azalduko du. Saioa eskolatik kanpo egingo denez, ikastetxearen eremutik kanpo dauden inguruneetan bete beharreko arauak ere aipatuko dituzte. Horren ostean, saioan zer landuko duten azalduko du.

2.

jarduera

Mapa bat aztertzea

Irakasleak eta ikasle guztiek, batera, ibilalditxo ibilalditxo bat egingo dute eskola-inguruan. Ikasle bakoitzak mapa bat izango du eskura, eta maparen eta errealitatearen arteko erlazioa aztertuko du. Irakasleak zenbait galdera egingo dizkie ikasleei ibilaldian zehar:

“Zer uste duzue dela gurutze urdin hori? Eta karratu beltz handia? Zein da medikuaren etxea? Zein dira patioko zabuak? Zein da mapan “X” -era doan bidea? ...”. Horrela, ikasleak mapa irakurtzen trebatzen hasiko dira. Bide batez, irakasleak hurrengo jarduerako eremuaren mugak zein izango diren zehaztuko ditu; izan ere, orduan ikasleak bakarrik ibiliko dira.




Ibilbidea hurrengo jardueraren abiapuntuan bukatuko dute.

3. jarduera

Denbora

Sendabelarren bila joatea

5 min

Ikasle guztiak batera; hiruko taldeetan. Irakaslea botikaria izango da (ikasle bat ere izan daiteke, tarteka rolak aldatuz). Hirukotean, bata gaixoa izango da, eta beste biak laguntzaileak. Kutxa batetan gaixotasunen txartelak daude. Irakasleak hirunaka joatearen zergatia segurtasun neurri bat

dela esango die ikasleei. “Zergatik uste duzue izango dela segurtasun neurri bat hirunaka joatea?” Ikasleek ondorioztatzen ez badute irakasleak azalduko die: “Norbaitek istripu bat izanez gero, eskolaren eremutik kanpo egonda, lagunetako bat istripua izan duenarekin geratuko da, eta bestea, irakaslearengana etorriko da gertatutakoa azaltzera. Segurtasun neurri hau mendian gertatzen diren istripuetan hartzen da ”. Taldeen irteera txandak zozketatu ondoren, lehen taldeak gaixotasunen txarteletako bat hartuko du. Ondoren, botikariarengana joango dira ikasleak gaixotasun hori sendatzeko erremedioaren bila. Laguntzaileek txartelean agertzen diren sintomak azalduko dizkiote botikariari (gaixoak ezaugarri horiek antzeztu ditzake). Botikariak, bere sendabelar-liburuan begiratuta, ezaugarri horiek dituen gaixotasuna aurkituko du eta hura osatzeko behar duten sendabelarra sendabelarra eta hura hu ra nola hartu esango die. Taldeak, orduan, mapan sendabelar hori non aurkitu dezakeen begiratuko du. Ondoren, bertara joan eta sendabelarraren argazki bat hartuko dute. Botikara itzultitakoan, bertan dauden zuzenketa orrietan sendabelar egokia hartu duten ala ez egiaztatuko dute. Aurkitu beharreko txartela zuzena bada, poltsikoan gordeko dute, eta rolak aldatuko dituzte beste txartel bat hartzeko. Zuzena ez bada, ordea, mapan begiratuko dute hartu duten txartela nongoa den, non erratu diren aztertzeko, eta berriz abiatuko dira sendabelar egokiaren bila. Irakasleak ez ditu haren ardurak ahaztu behar; horregatik, botikariaren papera eskolaz kanpoko inguru guztia begi bistan izateko moduko toki batean komeni da betetzea. Aurretik adostutako adostutako jarduera.

denbora


bukatuko

da



4. jar du era

Hausnartzeko tartea


Denbora

10 min


“Denok hartu duzue parte? Arazorik izan duzue? Nola sentitu zarete? Zaila iruditu zaizue? Eta dibertigarriagoa? Zenbat aldiz erratu zarete? Zergatik izan dela uste duzue?...” . Nahitaezko Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko. Ikasleek koebaluazio-orria beteko dute.




7. saioa

Saioaren helburua

Non

Materiala

Ibilbide bat egitea, ahozko azalpenei jarraituta. Ibilbide bat deskribatzeko azalpen egokiak duen garrantziaz ohartzea. Lur mota ezberdinen ezaugarriak identifikatzea eta adieraztea. Eskola-ingurua Mapak (20-a eta 20-b eranskinak), kontrol-orria (21. eranskina), zapiak, arkatzak, GPSak, autoebaluazio-orriak (2. eranskina) eta koebaluazio-orriak (3. eranskina) Jarduerak

1.

jarduera

Saioaren aurkezpena

Denbora

5 min

Denbora

20 min


2.

jarduera

Itsua eta gidaria

Ikasleak binaka. Jarduerari hasiera emateko, ikasle guztiak eskolako zabuak dauden tokian elkartu, eta bikoteka banatuko dira. Bikote bakoitzak gero egingo duen ibilbidea pentsatuko du. Ondoren, irakasleak bikote bakoitzari zapi bana emango dio, eta bietako batek zapiaz begiak estaliko ditu. Gero, parkean oinez hasiko dira biak, aldez aurretik bien artean pentsatu duten ibilbidea osatzeko. Ibilbidean zehar, gidariak bidean aurkitzen dituzten oztopoak azalduko dizkio itsuari, eta aginduak emango dizkio kolperik hartu ez dezan: “Makurtu. Igo eskailera. Ezkerretara jo …”. Eskutik helduta ere joan daitezke, hala nahiago badute. Ibilbidean zehar zenbait objekturekin egingo dute topo eta, horiek ukituta, zer diren asmatzea izango da itsuaren lana (zuhaitzak, eserlekuak, hesiak…). Bi-hiru minutu pasa ondoren, rolak aldatuko dituzte. Aldaera: begiak estalita estalita dituenak ez du egin beharreko 31 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



ibilbidea aldez aurretik ezagutuko, horrela, ibilbidea bukatutakoan, jarraitutako bidea asmatzen saiatuko da. 3.

jarduera

Ibilbideen ezaugarriak identifikatzea

Denbora

25 min

Ikasle guztiak batera, lauko taldeetan banaturik. Irakasleak hainbat lur mota (belarra, lurra, bidezidorra, bidea, malda …) zeharkatuz doan ibilbide bat ezarriko du eskola-inguruan. Talde bakoitzari, ibilbidea marraztua daukan mapa bat, kontrol-orria eta GPS bat banatuko dizkio irakasleak (azken horren ordez, podometroa eta kronometroa ere erabili daitezke). Irakasleak 20 minutu dituztela ibilbidea osatzeko esango die ikasleei. Ibilbidea hasi aurretik, tarte bakoitzerako rolak banatuko dituzte: mapa daramana, GPSa daramana, idazkaria eta erritmoa jarriko duena. Ibilbidea bi norabideetan egin daitekeenez, talde bi batera aterako dira. Bakoitza norabide batean abiatuko da, eta hurrengoak minutu bateko tartearekin joango dira ateratzen. Ibilbidea haren ezaugarriak kontrol-orrian idatziz osatu behar dute: • • • • • •

Lurzoru mota (area, belarra, harriak, goroldioa…). Lehorra edo umela. Malda-gora, Malda-gora , -behera edo zelaia. Ibiltzeko zaila edo erraza. Puntu horretarainoko horretaraino ko distantzia. Puntu horretarainoko horretaraino ko denbora.

Azken bi puntu horiek betetzeko GPSa erabili beharko dute (edo podometroa). Tarte edo etapa bakoitzean, rolak aldatuko dituzte. •

Talde guztiek ibilbidea bukatutakoan , biribilean bilduko dira ikasle guztiak, komunean jartzeko kontrol-orriko datuak eta, desberdintasunik balego, haien zergatia aztertzeko.



4.

jarduera


Denbora

Hausnartzeko tartea

10 min


“Denok hartu duzue parte? Nola sentitu zarete? zarete?

Erritmo

konstantean, jarraituan eta iraunkorrean joan zarete? Zaila izan da? Begiak estalita egindako ibilbide bietatik, zein izan da zailagoa? Zergatik? Ona da ibilbidea hasi aurretik bertan zer aurkituko duzun jakitea? Maldan gora eta maldan behera abiadura bera eraman duzue? Non nekatu zarete gehiago? Eta lur motak badu zer ikusirik gure martxan (erritmoan,

zailtasunean…)? Eta ibilbidea norabide batean edo bestean egiteak?...”. Nahitaezko Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko. Ikasleek autoebaluazio-orria eta koebaluazio-orria beteko dituzte.




8. saioa

Saioaren helburua

Non

Materiala

Aurrez ezarritako ibilbide bat egitea, irakasleak irakasleak emandako gidako jarraibideak aintzat hartuta. hartuta. Toki jakin batera heltzeko gai direla erakustea. Ikasleen oinarrizko jokabide-arauak berenganatzea. Eskola-inguruko basoa 4 arkatz, 4 GPS, 4 argazki-kamera, argazki- kamera, mapak (22. (22 . eranskina), eranskina ), elementu esanguratsuen esanguratsu en argazkien argaz kien kontrol-orria kontrol -orria (23. eranskina), 3x9ko 3 x9ko planoa (24. eranskina) eta koebaluazio-orria (3. (3 . eranskina) Jarduerak

1.

jarduera

Saioaren aurkezpena

Denbora

5 min

Denbora

20 min


2.

jarduera

Ibilbide bateko gida o osatzea satzea

Ikasle guztiak batera, seiko taldeetan banaturik. Ikasleek lehen saioan egindako ibilbideari jarraituko diote. Horretarako, ibilbidea markatua duen mapa batez eta bide-banaketen eta elementu esanguratsuen argazkiez baliatuko dira. Horrez gain, talde bakoitzak GPS bat, argazki kamara bat eta arkatz bat izango ditu. Bi talde aterako dira, aurkako norabidean; ondoren, bost minutuko tartearekin, beste biak irtengo dira. Ikasleek, ibilbidea egin ahala, kontrol-orria beteko dute. Bertan, argazkien bidez irakasleak emandako elementu esanguratsuak ibilbideko zenbatgarren kilometroan eta zenbatgarren minutuan aurkitu dituzten apuntatuko dute. Horrez gain, taldeko argazki bat aterako dute elementu esanguratsu esanguratsu bakoitzeko ba koitzeko (argazki originalenaren lehiaketa egin dezakete). 34 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



Irakasleak ibilbidearen erdian itxarongo die ikasleei, denboraz nola doazen jakiteko, eta aurrera jarraitzeko, krokodiloen jolasa gainditu behar dutela esateko. Krokodiloz betetako erreka bat gurutzatu behar dutela azalduko die irakasleak ikasleei; pasatu ahal izateko, lo dauden krokodiloen gainean (uztaiak) zapaldu beharko dutela, baina, ilara bakoitzean, krokodilo bat itzarrik dagola, eta, hura zapaltzen badute, jan egingo dituela. Irakasleak, 27 uztairekin, 3 zutabe x 9 ilarako lauki bat ezarriko du lurrean. Ikasleak zutabeen alde batean kokatuko dira. Irakasleak, plano plastifikatu batean, ilara bakoitzeko, itzarrik dagoen krokodilo bat marraztuko du “X” batekin , ikasleek ikusi gabe. Orduan, taldeko aurrenak lehen ilarako uztai batera egingo du salto; irakasleak, planoan dagokion uztaiak X-a badu, “Ñan-ñan! ” oihukatuko oihukatuko du, eta ikasle hori hori bere taldeko azkena izatera pasatuko da. Bigarrenaren txanda izango da jarraian. Horrek, lehen ilarako krokodiloa zein den jakinaren gainean, ez badu itzarrik dagoen krokodiloa zapaltzen, hurrengo ilarara egingo du salto. Horrela, zelaiko krokodilo guztien kokapena memorizatuz, beste aldera pasatzea lortu behar dute ikasleek. Taldekide guztiek erreka zeharkatutakoan ibilbideari jarraituko diote. Talde guztiek ibilbidea bukatutakoan, biribilean bilduko dira ikasle guztiak, komunean jartzeko kontrol-orriko datuak eta, desberdintasunik balego, haien zergatia aztertzeko. 3.

jarduera

Hausnartzeko tartea

Denbora

25 min


“Denok hartu duzue p arte? Nola sentitu zarete?

Erritmo konstantean, jarraituan eta iraunkorrean joan zarete? Zaila izan da? Txandaka eraman dituzue mapa, argazki kamara, GPSa eta kontrol txartela? Argazki guztiak aurkitu dituzue? Gidako argibideak baliogarriak izan dira? Eta argazkiak? Mendizalearen dekalogoan idatzitako jokaera-arauak bete dituzue? …” . Nahitaezko Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, mendizalearen dekalogoan dituzten arauak gogora ekartzeko eta beste berri batzuk adosteko; baita hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko eta koebaluazio-orria betetzeko ere. 35 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



9. saioa

Saioaren helburua

Non

Materiala

Paisaiako hainbat elementu identifikatzea, izendatzea eta klasifikatzea. Ibilbide bati jarraitzea, seinaleek eta gidak lagunduta. Praktikaren bidez, oinarrizko jokabide-arauak bereganatzea. Inguruko mendia Hamaiketakoa, Hamaiketakoa , autoebaluazio-orria autoebaluazio -orria (2. eranskina), koebaluazio-orria koebaluazio-o rria (3. eranskina) talde bakoitzeko ibilbideko gida (25. eranskina) bat, ibilbidearen mapa bat (26. eranskina), GPS bat, kontrol-orri bat (27. eranskina) eta arkatz bat Jarduerak

1.

jarduera

Saioaren aurkezpena

Denbora

5 min

Denbora

20 min


2.

jarduera

Ibilbidea osatu

Ikasle guztiak batera. Bi irakaslek lagunduta, herritik pasatzen den ibilbide labur bat egingo dute ikasleek. Horretarako, ibilbidea markatzeko jarrita dauden PR markei jarraituko diete. Halaber, Ingurunea eta Euskara saioetan aztertutako ibilbidearen gida ere erabiliko dute. Guztiak batera joan arren, kontrol-orriak betetzeko, talde txikietan banatuko dira. Talde bakoitzak aipatutako kontrol-orri bat, azalpen gida bat, arkatz bat, mapa bat eta GPS bat izango ditu. Atera aurretik, irakasleak lagunduta, gidan agertzen den mapa aztertuko dute: kolore bakoitzak zer adierazten duen, ibilbidearen nondik norakoak eta distantziak. Ibilbidea osatzeko beharko duten denbora ere kalkulatuko dute, egin beharreko distantzia kontuan harturik. Ibilbidean zehar kontrol orria beteko dute; bertan, paisaiako zenbait elementu identifikatu, izendatu eta klasifikatu behar 36 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



dituzte: erliebearekin, faunarekin edo florarekin zer ikusia dutenak, gizakiak egindakoak eta abarrekoak. Hiru adibide aurkitu behar dituzte, atal bakoitzeko. Horretarako, behaketa-puntuak behaketa-puntuak aukeratuko a ukeratuko dituzte: flora, fauna eta erliebea identifikatzeko egokiak diren lekuak. Halaber, azalpen-gidan agertzen diren puntu esanguratsuenetan, talde-argazki bat aterako die irakasleak; baina, gidak eta GPSak lagunduta, ikasleek aurkitu eta identifikatuko dituzte puntu horiek. Ibilbidea eskolara heldutakoan bukatuko da. 3.

jarduera

Hausnartzeko tartea

Denbora

10 min


“Denok hartu duzue pa rte? Nola sentitu zarete?

Erritmo konstantean, jarraituan eta iraunkorrean joan zarete? Zaila izan da? Txandaka eraman dituzue mapa, GPSa eta kontrol-orria? Argazki guztiak aurkitu aurkitu dituzue? Gidako Gidako argibideak baliogarriak baliogarriak izan dira? Eta PR markak? Aurkitu dituzue kontrol-orria betetzeko hiruna elementu? Zein aurkitu dituzue? Mendizalearen dekalogoan idatzitako jokabide-arauak bete dituzue?…”. Nahitaezko Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko eta autoebaluazio-orria eta koebaluazioorria betetzeko.




10. saioa

Saioaren helburua

Azken irteera irteera aztertzea. aztertzea. Mendi-irteera batean jarraitu beharreko segurtasun neurriak ikustatzea. Mendi-ibiliak Mendi-ibiliak egiteko, oinarrizko prebentzio-arau prebentzio-arau batzuk bete behar direla ulertzea Gela

Non

Materiala

Arbel digitala, digitala, komikia (28. eranskina), eranskina), Istripu bat izatekotan fitxa (30. eranskina) e ranskina),, Motxilan zer sartu fitxa (29. eranskina) eta margoak Jarduerak

1.

Saioaren aurkezpena

jarduera

Denbora

5 min

Denbora

20 min

Ikasle guztiak batera. Saio honetan zer landuko duten azalduko du irakasleak.

2.

jarduera

Komikia aztertu

Irakasleak komiki bat banatuko die ikasleei. Bertan, neskamutil batzuek mendira eginiko ibilaldi bat deskribatzen da. Istorioan, zenbait akats egingo ditu taldeak, eta, horren ondorioz, arrisku-egoera bati egin beharko dio aurre taldekideetako batek. Ikasleek komikia osatuko dute, bunbuilo hutsetan testua idatzita. Lana amaitzen dutenean, elkarrizketan hasiko dira guztiak, honako alderdi hauei buruz: zer gertatu zaion komikiaren protagonistari, nola iritsi den egoera horretara, zein izan den akatsa, eta abar. Irakasleak, galderen bitartez, ikasleen azalpenak bideratuko ditu, akatsez ohar daitezen. Hausnarketa daitezke:

bideratzeko,

honako

galdera

hauek

egin

1. bineta: “Nola agurtu du protagonistak bere familia? Zer esan die joan aurretik?”. Istorioaren amaieran, ikasleek 38 LEHEN HEZKUNTZA. 3. MAILA



konturatu behar dute garrantzitsua dela familiari nora eta norekin doazen esatea, baita gutxi gorabehera zer ordutan duten itzultzeko asmoa. 2. bineta: “Zertan ari da taldea? Zer egiten ari da protagonista une horretan?”. Une horretaz baliatuz, irakasleak azpimarratuko du oso garrantzitsua dela ibilbidea aztertzea, mapak kontsultatzea eta abar. Dena dela, adin horretako ikasleentzat, garrantzitsuena da arreta jartzea, ondo behatzea ingurua eta ez galtzeko erreferentzia-puntuak finkatzea; baita gidariaren edo irakaslearen gomendioei jarraitzea ere. ere.

3. bineta: “Zer gertatu da taldean?” “Zergatik ez dira guztiak taldean ibili?” “Egokia iruditzen zaizue?” “Zergatik?” “Ibilaldi batean, nori jarraitu mantsoenari?”.

behar

diogu,

azkarrenari

ala

4. eta 5. binetak: “Zer gertatzen zaio protagonist ari? Zuen ustez, une horretan zer ari da pentsatzen? Zuen ustez nola jokatu beha beha r da oso nekatuta egonez gero?”.

Jarraibide batzuk gogoratuko ditugu: 10’ -ko atsedenaldia hartzea orduero, ur-tragoxka txikiak edatea noizbehinka eta elikagai energetikoren bat hartzea (fruitu lehorrak, txokolatea…). G ainera, zera azpimarratuko dugu, ez dela komeni geldialdi luzerik egitea, ezta gehiegi jatea edo edatea ere; izan ere, halakorik egiten bada, astuntasuna sentituko da eta gehiago kostako da aurrera egitea. Azkenik, gainerakoek baino gehiagotan hartu behar badu norbaitek atseden, taldekideei jakinarazi behar zaiola, eta ez dela atzean geldituko, besteak jakinaren gainean jarri gabe.

6. bineta: Ikasleek protagonista zer egoeratan dagoen eta zergatik adierazi behar dute, eta zein izango litzatekeen, beren ustez, egoera horretan jokatzeko modurik egokiena. Hauxe da erantzuna: etorritako bidetik bueltatzea, eta toki ezagun eta babestu batera iristen ahalegintzea; alferrikako ahaleginik ez egitea, eta, ahal bada, laguntza eskatzea, eskura ditugun baliabideak erabilita (telefonoa edo txilibitua).



3.

jarduera


Fitxa betetzea

Denbora

25 min

Denbora

10 min

Ikasle guztiak batera. Irakasleak Istripu bat izatekotan izeneko fitxa banatuko die ikasleei. Banaka zein taldeka, haien ustez istripu baten aurrean jokabide egokiena adierazten duen marrazkia aukeratuko dute. Ondoren, guztien arteko eztabaidan, bakoitzak hautatutako jokabidearen jokabidearen zergatia arrazoituko du; eta egokiena egokiena zein den adostuko dute irakasleak lagunduta.

4.

jarduera

Azken mendi-irteera mendi-irteera prestatzea prestatzea

Irakasleak, ikasleei unitate amaierako txangoari buruzko informazioa erakusteko, arbel digitalean irekiko du ibilbidearen orrialdea. Horrela, guztion artean aztertuko dute: Distantzia Distantz ia eta desnibela; haiei erreparatuta zenbat zenbat denbora beharko duten kalkulatuko dute. Denbora horri atseden hartzeko eta jateko hartu beharreko tarteak gehituko dizkiote. Atsedenak Atsedena k non hartuko dituzten aztertuko dute. Iturririk eta aterperik badagoen egiaztatuko dute. Toki interesgarriak kokatuko dituzte (kobak, ermitak, baso bereziak eta abar). Herririk edo ibairik zeharkatzen duen zehaztuko dute. Errepidea, mendi-bidea edo bidezidorra den argituko dute. Irtenaldi-egunerako eguraldi-iragarpenari buruzko informazioa eskuratuko dute, eta, hori kontuan hartuta, irtenaldia egun horretan egitea ala beste egun baterako uztea komeni den erabaki. Materialaren Materialare n zerrenda egingo dute: ibilbidea egiteko behar den arropa, janaria, objektuak… (Motxilan zer sartu izeneko fitxa bete dezakete).

•

•

• • •

• •

•

•

Aurreko saio guztietan guztietan prestatzen joan diren Mendizalearen dekalogoa berrikusiko dute; zerbait falta bada, osatu, eta horman itsatsiko dute.



5.

jarduera


Denbora

Hausnartzeko tartea

10 min


“Denok hartu duzue parte? Nola sentitu zarete?

Erritmo

konstantean, jarraituan eta iraunkorrean joan zarete? Zaila izan da? Txandaka eraman dituzue mapa, GPSa eta kontrol-orria? Argazki guztiak aurkitu dituzue? Gidako argibideak baliogarriak izan dira? Eta PR markak? Aurkitu dituzue kontrol-orria betetzeko hiruna elementu? Zein aurkitu dituzue? Mendizalearen dekalogoan idatzitako jokabide-arauak bete dituzue?…” . Nahitaezko Nahitaezko galdera:

“Zer ikasi duzue gaur?”. Saio-bukaera une oso aproposa da saioan zer ikasi duten azpimarratzeko, hurrengo saioan zer ikasi eta zer landuko duten azaltzeko eta autoebaluazio-orria eta koebaluazioorria betetzeko.




Eranskinak

1. eranskina: eransk ina: lorpenen jarraipen-orria jarraipen -orria 2. eranskina: eransk ina: autoebaluazio-orria autoebaluazio -orria 3. eranskina: eransk ina: koebaluazio-orria koebaluazio -orria 4. eranskina: ikaslearen ikaslearen hasierako ebaluazio-orria ebaluazio-orria 5. eranskina: eransk ina: 3x3ko planoak 6. eranskina: eransk ina: 6x6ko planoak 7. eranskina: animalien argazkiak 8. eranskina: eransk ina: 6x6ko zuzenketa-orria zuzenketa-o rria 9. eranskina: eransk ina: matematikarako taula 10. eranskina: erregistro-orria 11. eranskina: patioko marren planoak 12. eranskina: ibilbide mapa 13. eranskina: markak 14. eranskina: masterra 15. eranskina: sendabelarren argazkiak 16. eranskina: sendabelarren mapa 17. eranskina: sendabelarren liburuxka 18. eranskina: gaixotasunen txartelak 19. eranskina: sendabelarren zuzenketa-orria 20. eranskina: mapa 21. eranskina: kontrol-orria 22. eranskina: mapa 23. eranskina: elementu esanguratsuen kontrol-orria 24. eranskina: 3x9ko planoa 25. eranskina: ibilbidearen gida 26. eranskina: ibilbidearen mapa PR-BI 51 27. eranskina: kontrol-orria 28. eranskina: komikia 29. eranskina: zer sartu motxilan 30. eranskina: istripua izatekotan zer egin 31. eranskina: ikus-entzunezko baliabideen zerrenda 32. eranskina: Lehen Hezkuntzako lehen zikloa: Gorputz Hezkuntzako programazioa



MENDI-IBILIA

LORPENEN JARRAIPEN-ORRIA (1. Eranskina) LMH _ EBALUAZIOA 20_ _/20_ _ Unitatearen izenburua: Orientaziolasterketak

u d . u n d e z a t r o a b h i t i a s r o u p t s a u r e g r n r a a j t e t a r e e u e d r r t a a J p

n u s a t r u g e s . u o t k i z d i r r n e a z n t i e o t e n b a t k e r a e u e a t rI r a

k i r e n u i a l d o e k d - e i b h g l i / t a b m e i k o 3 i z k , s o a t r t d u e . e i i e m a g r a b o l i o r u a k k d g t t e a n s i i i o g b g B e a e

a o k i . s n u i f e d u r a n z r e t r e t z o u i f d s r k e j a o g n a e a t t e r a e r a u t e d e i e t r n r r i - e a i z g d t u n r a e u e z M n e

a r e d l a r r a . p i i k a a o d n a a b l p n e a z t e t a t a n p e a i r M o

n i a a t e g n o o t u d k e a g z a e t b z i o e k a k r n e t u a n n u l a p u u k o r u p a d g e o e n k n t i a u , i t a a g b i t z l a r o i r a l t p b i e . a d n a r o a M e a k d

, a e r a n h e , ) e a n r … u r r a k a u l e r r g b o n ( d i i . a z u k r t a a e i u t i d d e d i n r b n r , e e a k z t g a i m i u d k g a l o u z a g M e m e

. a u r d e n b e a z r a t i k n o i e g r e r a a g k u i n a k z e e t - n a e x r t a r r a r u M l

. a d o i k a a g t i o z k a e r z e i t i d a r a r a z j e i t d i a b b n e e d k r i b a l i b M i

a n t e a n u e t t e i o e d z u g k t e a n e e p z z n i t s a d t e a r e k r n i n i f e i u r g t o . a n k u u r g e e i d k d n i i e n - k k r a a e a i r z r t k a u e t a l t u a z a t a i a k o N g k n j

n e z t e t e o b k i k k a e u r a a r r u a t o a k n z n t u a t e e p r s . e e u e r i t t r r I e d

k a u . u a i t r a d o n k e a z z t t a i z t i e b p r s a e k r l r E e

n a . a t u e e d d l u n a d e t t , n i e g n t a i e g e t a a r r e l a e i t a o n t z k a i e o i k b a z i t t r r i a s e n o a s p k u a i t a r i r H e k

. u o d k n e e z z t t i n l o b a p r n e o a k t k e a k z k i z r a r t a a l k G e

. u t i d a t e n e z a l t p i o b r a r r a e o k k a e i z k t o l i g b i e n o a k i a d t n e e i n M o

n e z t n , i a n z a e a t i e g n e i e a i g o h k i a s t i f e a a r e n u u s . d r a t u a s i J o d

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.



MENDI-IBILIA

AUTOEBA LUAZIO-ORRIA (2. Er ansk ina)

BERDEA: BAI / HORIA: ERDIZKA / GORRIA: EZ / EZIN DUT EGIN: EGIN: URDINA / EZ DA ETORRI: ETORRI: BELTZA (IRAKASLEAK) IKASLEA

Janzkera

Jarduerak

Jarrera

Arropa eta oinetako egokiak ekarri eta erabili ditut.

Ikasitakoa kontuan hartu dut; gauza berriak ikasi ditut.

Gustura aritu naiz.

Azalpenak adi entzun entzun ditut.

Arauak errespetatu ditut.

Errespetuz aritu naiz. Jarrera ona izan dut.

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

------------------------TALDEA -----------------------1. saioa 2. saioa 3. saioa 4. saioa 5. saioa 6. saioa 7. saioa 8. saioa 9. saioa 10. saioa



MENDI-IBILIA

AUTOEBA LUAZIO-ORRIA (2. Er ansk ina)

BERDEA: BAI / HORIA: ERDIZKA / GORRIA: EZ / EZIN DUT EGIN: EGIN: URDINA / EZ DA ETORRI: ETORRI: BELTZA (IRAKASLEAK) IKASLEA

Janzkera

Jarduerak

Jarrera

Arropa eta oinetako egokiak ekarri eta erabili ditut.

Ikasitakoa kontuan hartu dut; gauza berriak ikasi ditut.

Gustura aritu naiz.

Azalpenak adi entzun entzun ditut.

Arauak errespetatu ditut.

Errespetuz aritu naiz. Jarrera ona izan dut.

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

O O O O O O O O O O

------------------------TALDEA -----------------------1. saioa 2. saioa 3. saioa 4. saioa 5. saioa 6. saioa 7. saioa 8. saioa 9. saioa 10. saioa



MENDI-IBILIA

KOEBALUAZIOA-ORRI KOEBALUAZIOA-ORRIA A (3. Eransk ina)

KOEBALUAZIO-ORRIA EBALUATUTAKO IKA SLEAREN SLEAREN IZENA: IZENA:

BAI BA I

Lorpen-adierazleak

Planoan ezarritako ibilbideari jarraitu dio.

Gatazkak konpontzeko, elkarrizketa erabili du. Mendi-ibilietan arauak errespetatu ditu.

ERDIZKA ERDIZKA

EZ


MENDI-IBILIA

KOEBALUAZIOA-ORRI KOEBALUAZIOA-ORRIA A (3. Eransk ina)

KOEBALUAZIO-ORRIA EBALUATUTAKO IKA SLEAREN SLEAREN IZENA: IZENA:

BAI BA I

Lorpen-adierazleak

Planoan ezarritako ibilbideari jarraitu dio.

Gatazkak konpontzeko, elkarrizketa erabili du. Mendi-ibilietan arauak errespetatu ditu. Taldearen erritmoari jarraitu dio.

Ibilbideetan, esfortzua eraginkortasunez kudeatu du.

Natura errespetatu du.

EBALUAZIOA EGIN DUENAREN IZENA:


ERDIZKA ERDIZKA

EZ


MENDI-IBILIA

Eransk ina) IKASGAIAREN SARRERARAKO GALDETEGIA (4. Eransk

Mendira joaten zara?

ASKOTAN

BATZUETAN

GUTXITAN

INOIZ EZ

Gustuko duzu mendira joatea?

OSO

NAHIKO

EZ

Zer da mendira joatean gehien atsegin duzuna?

Eta gutxien?

Egon zara mendi-tontorren batean?

Zein mendi-tontorretan?

Zure inguruko zer mendi ezagutzen dituzu?

Euskal Herriko zer mendi ezagutzen dituzu?

Zenbat denbora uste duzu gai zarela mendian ibiltzeko gelditu gabe? Eta zenbat kilometro egiteko gai zara?

Izendatu mendian egin ezin diren gauza batzuk: • • • •



MENDI-IBILIA

3x3 planoak (5. eranskina)



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA

6X6 PLANOAK (6. eranskina)



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA

ANIMALIEN ARGAZKIAK (7. eranskina)



MENDI-IBILIA

ANIMALIEN ARGAZKIAK (7. eranskina)



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA

ZUZENKETA ORRIA (8. eranskina)

A IBILBIDEA

D IBILBIDEA

Kirikiñoa Urtxintxa Igela Karakola Katua Marrazoa

Izurdea Astoa Pinguinoa Gamelua Tigrea Dortoka

B IBILBIDEA

E IBILBIDEA

Txakurra Hipopotamoa

Krokodiloa Arranoa Azeria


MENDI-IBILIA

ZUZENKETA ORRIA (8. eranskina)

A IBILBIDEA

D IBILBIDEA

Kirikiñoa Urtxintxa Igela Karakola Katua Marrazoa

Izurdea Astoa Pinguinoa Gamelua Tigrea Dortoka

B IBILBIDEA

E IBILBIDEA

Txakurra Hipopotamoa Elefantea Errinozerontea Astoa Hartz inurrijalea

Krokodiloa Arranoa Azeria Lehoia Zaldia Dortoka

C IBILBIDEA

F IBILBIDEA

Hartza Panda hartza Gorila Foka Tximinoa Saguzarra

Koala Jirafa Balea Ostruka Txoria Arraina



MENDI-IBILIA

MATEMATIKARAKO MATEMATIKARAKO T AULA (9. eransk ina)

DENBORAK ETA PAUSOAK NEURTZEN DISTANTZIA

DENBORA (3 km/h-ko abiaduran)

PAUSOAK

50 m 100 m 15000 cm 2000 dm 300 m 400 m ½ km 1 km 5 km 8500 m 1000 Dm 110 Hm

9,5 km (azken eguneko mendi irteera)



MENDI-IBILIA

ERREGISTRO-ORRIA (10. eranskina)

TALDEAREN IZENA: IZENA: PARTAIDEAK: LELOA:

Distantzia

Denbora

Gidaria

Idazkaria

kronometratzailea

Distantzia neurtzailea

0-100 metrora

Hasi: Bukatu: Guztira:

100-200 metro


200-300 metro


300-400 metro


400-500 metro




MENDIZALETASUNA

PLANOAK (11. eranskin a)


MENDIZALETASUNA

PLANOAK (11. eranskin a)

F IBILBIDEA



MENDIZALETASUNA

E IBILBIDEA



MENDIZALETASUNA

D IBILBIDEA



MENDI-IBILIA

C IBILBIDEA



MENDIZALETASUNA

B IBILBIDEA



MENDIZALETASUNA

A IBILBIDEA



MENDI-IBILIA

IBILBIDEAREN IBILBIDEAREN PLANOA (12. eransk ina) ina )



MENDI-IBILIA

MARKAK (13. Eranskin a) GR MARKAK Ibilbide luzeak (50km-tik gorakoak)

PR MARKAK Ibilbide laburrak (50km-tik b eherakoak) eherakoak)

SL MARKAK Tokiko mendi-ibili laburrak ( sendero sendero local local )

BIDEARI JARRAITZEKO MARKAK (de continuidad )

NORABIDE ALDAKETAREN MARKAK

NORABIDE NORABIDE ALDAKETA ALDAKETA BORTITZAREN BORTITZAREN MARKAK MARKAK

NORABIDE NORABIDE OKERRAREN OKERRAREN MARKAK MARKAK

Gehiago jakiteko: http://www.fedme.es/salaprensa/upfiles/229_F_es.pdf



MENDI-IBILIA ZELAIKO KONOEN PLANO PLANO MASTERRA (irakaslearent zako) (14. eranskina)



SENDABELARREN ARGAZKIAK (15. eranskina) eranskina)

MENDI-IBILIA


MENDI-IBILIA

SENDABELARREN ARGAZKIAK (15. eranskina) eranskina)



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA

SENDABELARREN MAPA (16. eranskina)



SENDABELARREN LIBURUXKA (17. Eranskina) BETEKADA / ENPATXUA Bezperako txokolatadan gehiegi jateagatik. Digestio-aparatuarekin Digestio-aparatuarekin zerikusia duten gaitzak sendatzeko sendabelar LISERIGARRIAK dira egokiak; adibidez: Anis-belarra:: Hazi birrinduak infusioan. Anis-belarra Mantzanilla edo kamamila kamamila:: lorak infusioan infusioan.. Laranjondoa eta limoiondoa limoiondoa:: loreak, hostoak edo fruituaren azala infusioan Beste aholku batzuk : Egun oso bat baraurik egotea (ezer jan gabe). Aste batez fruta eta barazkiak bakarrik jan. •

MENDI-IBILIA GOSE EZA Goserik ez izatea. Sendabelar TONIKOAK dira egokiak gosea pizteko; adibidez: Sasia:: hosto lehorrak infusioan. Sasia Perrexila:: hostoak eta zurtoina infusioan. Perrexila Beste aholku batzuk : Otorduaren ondoren ibilalditxo bat egitea. • •

• •

TOXINAK ODOLEAN TOXINAK Gozoki asko jateagatik izan daiteke. Sendabelar GARBIGARRIAK dira egokiak odola garbitzeko eta, DIURETIKO gisa, txiza eginarazteko; adibidez: Azeri-buztana:: hostoak eta zurtoina infusioan. Azeri-buztana Asuna:: landare lehorra infusioan. Asuna Sasia:: hosto lehorrak infusioan. Sasia Perrexila:: hostoak eta zurtoina infusioan. Perrexila Beste aholku batzuk : Ur asko edatea. • •

TRIPAKO MINA Digestio aparatuarekin zerikusia duten gaitzak sendatzeko LISERIGARRIAK diren sendabelarrak dira egokiak; adibidez: Mantzanilla edo kamamila kamamila:: loreak infusioan infusioan.. Izan daiteke puzkerrak ere botat zeko beharra izatea. HAIZEAK KANPORATZEKO sendabelarrak KANPORATZEKO sendabelarrak dira egokiak, adibidez: Anis-belarra:: haziak birrinduta, fruituak eta loreak infusioan. Anis-belarra Beste aholku batzuk : Esnekien kontsumoa murriztea. Lekariak prestatzerakoan, ereinotza gehitzea. •

•

BEHERANZKOA / BEHERAN BEHERANZKOA BEHERANTZAKOA TZAKOA Kaka egitean oso bigun edo likidoa ateratzea, kaka-zirina. Horretarako sendabelar LEHORGARRIAK dira egokiak, beheranzkoa mozteko; adibidez: Sasia:: hostoak infusioan. Sasia Asuna:: hosto freskoak entsaladan jatea Asuna entsaladan jatea,, edo infusioan infusioan.. Beste aholku batzuk : Arroz egosia, oilasko edo arrain egosia, sagarra sagarra edo jogurt naturalaz osatutako dieta egitea. • •

• •

KOLESTEROLA ODOLA MEHETZEKO sendabelarrak dira egokiak; adibidez: Asuna:: hosto lehorrak infusioan. Asuna Azeri-buztana:: landarea infusioan. Azeri-buztana Oharra: Oharra: bederatzi egunetan hartu eta hurrengo bederatzietan ez, bestela gehiegi mehetu daiteke eta mareoak edo tentsioa jaistea gerta daitezke. • •

DERMATITISA, INTSEKTUEN HAGINKAD AK ETA ERREDURAK Azaleko gaitzak sendatzeko UKENDUAK erabiltzen dira; adibidez: Saukua: adarrei kanpoko azal marroia kendu eta biga rren azal berdearekin ukendua ukendua egin. egin. •


BIGARREN UNITATE DIDAKTIKOA KATARROA Sudur eta samako kongestioa. BEKIKOAK diren sendabelarrak egokiak dira eztula kentzeko, adibidez: Huntza: hosto Huntza: hosto lehorrekin egindako enplastua. Bortxain--belarra Bortxain belarra:: hosto zurtoinekin eta loreekin egin xarabea. Saukua:: lore lehorrak egosita sortutako lurrunak arnastu. Saukua arnastu . Eukaliptoa:: hosto freskoekin egindako lurrunak arnastu. Eukaliptoa •

MENDI-IBILIA Beste aholku batzuk : Zauria egunean behin garbitu, gutxienez. INFEKZIOAK

•

• •

Beste aholku batzuk : Ur-gazi epelarekin sudur-garbiketak egin, egunean bi aldiz. SUKARRA Gorputzak 37º baino gehiago izatea. SUKARRAREN AURKAKO sendabelarrak egokiak dira sukarra jaisteko, adibidez: Ereinotza:: hosto freskoekin egindako lurrunak arnastu. Ereinotza Arkasatsa:: sustrai lehorrekin infusioa egin. Arkasatsa egin. Asuna: gerritik Asuna: gerritik gora b iluztu eta asun freskoekin sorbaldak igurtzi edo kolpatu. • • •

Beste aholku batzuk : Ur epelean bainuak hartu. Lo egin, gehiegi estali gabe. Ozpin edo alkoholetan bustitako galtzerdiak jarri.

Infektatutako zauriak garbitzeko, azal azpiko zikinkeria (zornea) ateratzeko erabiltzen diren sendabelarrak dira; adibidez: Sasia:: orria bera “arrak” gorantza begir a dituela zauri Sasia gainean jarri. Iodo-belarra:: landare zati bat apurtu eta botatzen duen esne Iodo-belarra horia gaitza dagoen tokian aplikatu. aplikatu. •

•

Beste aholku batzuk : Zauria egunean behin garbitu, gutxienez. KONJUNTIBITIZA Begi gorrituak sendatzeko. BEGIAK GARBITZEKO balio duten sendabelarrak egokiak dira; adibidez: Mantzanilla edo kamamila kamamila:: mantzanilla uraz bustitako zapi batekin begiak garbitu, garbitu , edo tanta pare bat bota. •

ILE KOIPETSUA ILEA ZAINTZEKO eta sendotzeko aproposa den sendabelarra; adibidez: Sahats negartia: negartia: hosto eta adarrekin infusioa infusioa edo edo igurtziak egiteko likidoa. Beste aholku batzuk : Xaboi arrunta erabiltzea (Chimbo) ilea garbitzeko. •

ZAURIAK ETA EBAKIAK Azalaren urradurak, kolpe edo eroriko eroriko baten ondorioz egindakoak. ORBAINTZEKO sendabelarrak egokiak dira zauriak sendatzeko; adibidez: Bortxain-belarra: landarea apurtu eta botatzen duen “esnea” zaurian eman. Iodo-belarra:: landara zati bat apurtu eta botatzen duen esne Iodo-belarra horia gaitza dagoen tokian aplikatu. Sasia:: hostoaren urarekin zauria garbitu. Sasia Erromeroa:: hostoekin egindako infusioarekin zauria garbitu. Erromeroa •

•

• •

LO EZINA Lorik egin ezina. Sendabelar LASAIGARRIAK egokiak dira loak hartzen laguntzeko; adibidez: Ziguina:: lore lehorrak infusioan Ziguina infusioan.. Erromeroa:: hostoak infusioan Erromeroa infusioan.. Ezkia:: lorak infusioan Ezkia infusioan.. • • •


BIGARREN UNITATE DIDAKTIKOA KATARROA Sudur eta samako kongestioa. BEKIKOAK diren sendabelarrak egokiak dira eztula kentzeko, adibidez: Huntza: hosto Huntza: hosto lehorrekin egindako enplastua. Bortxain--belarra Bortxain belarra:: hosto zurtoinekin eta loreekin egin xarabea. Saukua:: lore lehorrak egosita sortutako lurrunak arnastu. Saukua arnastu . Eukaliptoa:: hosto freskoekin egindako lurrunak arnastu. Eukaliptoa •

MENDI-IBILIA Beste aholku batzuk : Zauria egunean behin garbitu, gutxienez. INFEKZIOAK

•

• •

Beste aholku batzuk : Ur-gazi epelarekin sudur-garbiketak egin, egunean bi aldiz. SUKARRA Gorputzak 37º baino gehiago izatea. SUKARRAREN AURKAKO sendabelarrak egokiak dira sukarra jaisteko, adibidez: Ereinotza:: hosto freskoekin egindako lurrunak arnastu. Ereinotza Arkasatsa:: sustrai lehorrekin infusioa egin. Arkasatsa egin. Asuna: gerritik Asuna: gerritik gora b iluztu eta asun freskoekin sorbaldak igurtzi edo kolpatu. • • •

Beste aholku batzuk : Ur epelean bainuak hartu. Lo egin, gehiegi estali gabe. Ozpin edo alkoholetan bustitako galtzerdiak jarri.

Infektatutako zauriak garbitzeko, azal azpiko zikinkeria (zornea) ateratzeko erabiltzen diren sendabelarrak dira; adibidez: Sasia:: orria bera “arrak” gorantza begir a dituela zauri Sasia gainean jarri. Iodo-belarra:: landare zati bat apurtu eta botatzen duen esne Iodo-belarra horia gaitza dagoen tokian aplikatu. aplikatu. •

•

Beste aholku batzuk : Zauria egunean behin garbitu, gutxienez. KONJUNTIBITIZA Begi gorrituak sendatzeko. BEGIAK GARBITZEKO balio duten sendabelarrak egokiak dira; adibidez: Mantzanilla edo kamamila kamamila:: mantzanilla uraz bustitako zapi batekin begiak garbitu, garbitu , edo tanta pare bat bota. •

ILE KOIPETSUA ILEA ZAINTZEKO eta sendotzeko aproposa den sendabelarra; adibidez: Sahats negartia: negartia: hosto eta adarrekin infusioa infusioa edo edo igurtziak egiteko likidoa. Beste aholku batzuk : Xaboi arrunta erabiltzea (Chimbo) ilea garbitzeko. •

ZAURIAK ETA EBAKIAK Azalaren urradurak, kolpe edo eroriko eroriko baten ondorioz egindakoak. ORBAINTZEKO sendabelarrak egokiak dira zauriak sendatzeko; adibidez: Bortxain-belarra: landarea apurtu eta botatzen duen “esnea” zaurian eman. Iodo-belarra:: landara zati bat apurtu eta botatzen duen esne Iodo-belarra horia gaitza dagoen tokian aplikatu. Sasia:: hostoaren urarekin zauria garbitu. Sasia Erromeroa:: hostoekin egindako infusioarekin zauria garbitu. Erromeroa •

•

• •

LO EZINA Lorik egin ezina. Sendabelar LASAIGARRIAK egokiak dira loak hartzen laguntzeko; adibidez: Ziguina:: lore lehorrak infusioan Ziguina infusioan.. Erromeroa:: hostoak infusioan Erromeroa infusioan.. Ezkia:: lorak infusioan Ezkia infusioan.. • • •


BIGARREN UNITATE DIDAKTIKOA Beste aholku batzuk : Lokartu aurretik, bainu bat hartzea. Kirola praktikatzea. URDURITASUNA Lasai egoteko zailtasunak. Sendabelar LASAIGARRIAK egokiak dira lasaitasuna lortzeko; adibidez: Ziguina:: lore lehorrak infusioan Ziguina infusioan.. Erromeroa:: hostoak baineran bota eta bainu bat hartu. Erromeroa hartu. Ezkia:: loreak infusioan Ezkia infusioan.. Ereinotza:: hostoak infusioan Ereinotza infusioan.. Bortxain-belarra:: hostoak infusioan Bortxain-belarra infusioan.. Laranjondoa:: loreak, hostoak edo f ruituaren barruko azal Laranjondoa zuria infusioan infusioan.. • • •

MENDI-IBILIA

Beste aholku batzuk : Tratamendua garatxoa jausi arte ez etetea. KOLPEAK ORBAINTZETAKOAK diren ORBAINTZETAKOAK diren sendabelarrak egokiak dira kolpearen ondorioak errazago sendatzeko; adibidez: Bortxain-belarra:: Bortxain belarraren esnea mindutako Bortxain-belarra gunean aplikatu. Erromeroa:: hostoak infusioan kolpe inguruan aplikatu. Erromeroa •

•

• • •

Beste aholku batzuk : Mindutako tokian izotza jartzea.

TORTIKOLIA Lepoko giharrak gogorturik gogorturik izatea, lepoa biratu biratu ezinik. Sendabelar ANTISESPASMODIKOAK dira ANTISESPASMODIKOAK dira egokiak giharrak lasaitzeko; adibidez: Erromeroa:: tisanan bustitako zapiak. Erromeroa Anis-belarra:: tisanan bustitako zapiak. Anis-belarra Laranjondoa:: tisanan bustitako zapiak. Laranjondoa • • •

Beste aholku batzuk : Mindutako gunean zapi beroak jartzea.

GARAUAK AZALEKO ARAZOETARAKO onak diren landareak garatxoak kentzeko ere egokiak diren sendabelarrak dira; adibidez: Iodo-belarra:: belarra apurtzean ateratzen zaion esne Iodo-belarra horixka garatxoan aplikatu. Huntza:: hosto freskoak ardo-ozpinetan beratzen ipini eta Huntza garauan eman. Ukenduak ere egin daitezke. Pikondoa:: fruituaren esne zurixka garatxoan aplikatu. Pikondoa •

•

•



MENDI-IBILIA

Beste aholku batzuk : Lokartu aurretik, bainu bat hartzea. Kirola praktikatzea.

Beste aholku batzuk : Tratamendua garatxoa jausi arte ez etetea.

URDURITASUNA Lasai egoteko zailtasunak. Sendabelar LASAIGARRIAK egokiak dira lasaitasuna lortzeko; adibidez: Ziguina:: lore lehorrak infusioan Ziguina infusioan.. Erromeroa:: hostoak baineran bota eta bainu bat hartu. Erromeroa hartu. Ezkia:: loreak infusioan Ezkia infusioan.. Ereinotza:: hostoak infusioan Ereinotza infusioan.. Bortxain-belarra:: hostoak infusioan Bortxain-belarra infusioan.. Laranjondoa:: loreak, hostoak edo f ruituaren barruko azal Laranjondoa zuria infusioan infusioan..

KOLPEAK ORBAINTZETAKOAK diren ORBAINTZETAKOAK diren sendabelarrak egokiak dira kolpearen ondorioak errazago sendatzeko; adibidez: Bortxain-belarra:: Bortxain belarraren esnea mindutako Bortxain-belarra gunean aplikatu. Erromeroa:: hostoak infusioan kolpe inguruan aplikatu. Erromeroa

•

•

•

•

• •

Beste aholku batzuk : Mindutako tokian izotza jartzea.

• •

TORTIKOLIA Lepoko giharrak gogorturik gogorturik izatea, lepoa biratu biratu ezinik. Sendabelar ANTISESPASMODIKOAK dira ANTISESPASMODIKOAK dira egokiak giharrak lasaitzeko; adibidez: Erromeroa:: tisanan bustitako zapiak. Erromeroa Anis-belarra:: tisanan bustitako zapiak. Anis-belarra Laranjondoa:: tisanan bustitako zapiak. Laranjondoa • • •

Beste aholku batzuk : Mindutako gunean zapi beroak jartzea.

GARAUAK AZALEKO ARAZOETARAKO onak diren landareak garatxoak kentzeko ere egokiak diren sendabelarrak dira; adibidez: Iodo-belarra:: belarra apurtzean ateratzen zaion esne Iodo-belarra horixka garatxoan aplikatu. Huntza:: hosto freskoak ardo-ozpinetan beratzen ipini eta Huntza garauan eman. Ukenduak ere egin daitezke. Pikondoa:: fruituaren esne zurixka garatxoan aplikatu. Pikondoa •

•

•



MENDI-IBILIA

GAIXOTASUNEN TXARTELAK (18. eranskina eranskina))

LO EZINA

URDURITASUNA

BETEKADA

TRIPAKO MINA

GARAUAK

KOLPEAK

TOXINAK GOSE EZA ODOLEAN

DERMATITISA, INTSEKTUEN

TORTIKOLIA

BEHERANZKOA/ BEHERANTZAKOA

ILE


MENDI-IBILIA

GAIXOTASUNEN TXARTELAK (18. eranskina eranskina))

LO EZINA

URDURITASUNA

BETEKADA

TRIPAKO MINA

INFEKZIOAK KATARROA

KONJUNTIBITISA

ZAURIAK ETA EBAKIAK

GARAUAK

KOLPEAK

TOXINAK GOSE EZA ODOLEAN

DERMATITISA, INTSEKTUEN ZIZTAK ETA KOLESTEROLA ERREDURAK; AZAL AZA L EKO ARAZOAK ARA ZOAK

TORTIKOLIA

BEHERANZKOA/ BEHERANTZAKOA

ILE KOIPETSUA

SUKARRA



MENDI-IBILIA

SENDABELARREN ZUZENKETA-ORRIA (19. eranskina)

MANTZANILLA EDO KAMAMILA

ASUNA

IODO-BELARRA

AZERI-BUZTANA

SAUKUA

SASIA



MENDI-IBILIA

LARANJAONDOA

SAHATS NEGARTIA

LIMOIONDOA

HUNTZA

PERREXILA

BURZAIN-BELARRA



MENDI-IBILIA

ANIS-BELARRA

ERROMEROA

EREINOTZA

ARKASATSA

PIKONDOA

EZKIA



MENDI-IBILIA ESKOLA INGURUKO INGURUKO IBILBIDEAREN MAPA (20. eranskin a)



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA

KONTROL-ORRIA ONTROL-ORRIA (21. eransk ina)

Nork eramango du mapa

Nork eramango du GPSa

Nor izango da idazkaria

Nor izango da erritmo-jartzailea

0-5 minutu 5-10 5-10 minutu 10-15 minutu 15-20 minutu

1. zatia

2. zatia

3. zatia

4. zatia

LURZORU MOTA (harea, belarra, harria, goroldioa…) goroldioa…) LEHORRA edo UMELA MALDA (gora, behera edo zelaia) IBILTZEKO ZAILA edo ERRAZA DISTANTZIA DENBORA



MENDI-IBILIA

KONTROL-ORRIA ONTROL-ORRIA (21. eransk ina)

Nork eramango du mapa

Nork eramango du GPSa

Nor izango da idazkaria

Nor izango da erritmo-jartzailea

0-5 minutu 5-10 5-10 minutu 10-15 minutu 15-20 minutu

1. zatia

2. zatia

3. zatia

4. zatia

LURZORU MOTA (harea, belarra, harria, goroldioa…) goroldioa…) LEHORRA edo UMELA MALDA (gora, behera edo zelaia) IBILTZEKO ZAILA edo ERRAZA DISTANTZIA DENBORA



MENDI-IBILIA MAPA (22. Eranskina)



MENDI-IBILIA MAPA (22. Eranskina)



MENDI-IBILIA KONTROL-ORRIA KONTROL-ORRIA (23. eransk ina)

(1.

argazkia)

(2.

argazkia)

(3.

argazkia)

Ezkerretara hartu, gorantz.

Kanadiar pasoa igaro, jarraitu zuzen aurrera.

Erdiko bidezidorra hartu.

Distantzia:

Distantzia:

Distantzia:

(4.

Denbora:

argazkia)

(5.

Denbora:

argazkia)

(6.

Denbora:

argazkia)

Elementu Elementu esangur esangur atsua.

Ezkerreko Ezkerreko bi dea hartu.


Dist.:

Dist.:

Dist.:

T´:

T´:

T´: 89



MENDI-IBILIA KONTROL-ORRIA KONTROL-ORRIA (23. eransk ina)

(1.

argazkia)

(2.

argazkia)

(3.

argazkia)

Ezkerretara hartu, gorantz.

Kanadiar pasoa igaro, jarraitu zuzen aurrera.

Erdiko bidezidorra hartu.

Distantzia:

Distantzia:

Distantzia:

(4.

Denbora:

argazkia)

(5.

Denbora:

argazkia)

(6.

Denbora:

argazkia)


Ezkerreko Ezkerreko bi dea hartu.


Dist.:

Dist.:

Dist.:

T´:

T´:

T´: 89



(7.

MENDI-IBILIA

argazkia)

(8.

argazkia)

(9.

argazkia)


Txabol Txabol a pasa, gora jarraitu bidera heldu arte.

Ezkerretara jo, Xra do an PRari jarraitu.

Distantzia:

Distantzia:

Distantzia:

Denbora:

(10. argazkia)

Denbora:

(11. argazkia)

Denbora:

(12. argazkia)

Daramaz Daramazun un bideari jarraitu, beherantza.

Elementu Elementu esangur esangur atsua. Zuzen jarraitu.

Ezkerretara joan, eskolara.

Dist.:

Dist.:

Dist.:

T´:

T´:

T´: 90



(7.

MENDI-IBILIA

argazkia)

(8.

argazkia)

(9.

argazkia)


Txabol Txabol a pasa, gora jarraitu bidera heldu arte.

Ezkerretara jo, Xra do an PRari jarraitu.

Distantzia:

Distantzia:

Distantzia:

Denbora:

(10. argazkia)

Denbora:

(11. argazkia)

Denbora:

(12. argazkia)

Daramaz Daramazun un bideari jarraitu, beherantza.

Elementu Elementu esangur esangur atsua. Zuzen jarraitu.

Ezkerretara joan, eskolara.

Dist.:

Dist.:

Dist.:

T´:

T´:

T´: 90



MENDI-IBILIA

3X9 PLANOA. KROKODILOAK (24. eranskina)


MENDI-IBILIA

3X9 PLANOA. KROKODILOAK (24. eranskina)



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA IBILBIDEAREN GIDA GIDA (25. eransk ina)



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA



MENDI-IBILIA IBILBIDEAREN MAPA MAPA (26. eransk ina)



MENDI-IBILIA IBILBIDEAREN MAPA MAPA (26. eransk ina)



MENDI-IBILIA KONTROL-ORRIA KONTROL-ORRIA (27. eranskin a)

ERLIEBEAREKIN ZERIKUSIA

MARRAZKIA

FAUNAREKIN ZERIKUSIA

MARRAZKIA

FLORAREKIN ZERIKUSIA

MARRAZKIA



MENDI-IBILIA KONTROL-ORRIA KONTROL-ORRIA (27. eranskin a)

ERLIEBEAREKIN ZERIKUSIA

MARRAZKIA

FAUNAREKIN ZERIKUSIA

MARRAZKIA

FLORAREKIN ZERIKUSIA

MARRAZKIA



KOMIKIA

MENDI-IBILIA

(28. (28. Erransk ina)

http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/gazte_web_pub/eu_pub/adjuntos/Autobabesa_mendian.pdf


KOMIKIA

MENDI-IBILIA

(28. (28. Erransk ina)

http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/gazte_web_pub/eu_pub/adjuntos/Autobabesa_mendian.pdf



MENDI-IBILIA

ZER SARTU SARTU MOTXILA MOTXILAN N (29.eran (29.eransk sk ina) http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/gazte_web_pub/eu_pub/adjuntos/Autobabesa_mendian.pdf

Zer Zer sartu ko zenuke motxilan egun bateko ibilaldia egiteko? Koloreztatu ezaz ezazu. u.



MENDI-IBILIA

INSTRIPU INSTRIPU BAT IZATEZ GERO, ZER EGIN (30. (30. erans kina) ki na) http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/gazte_web_pub/eu_pub/adjuntos/Autobabesa_mendian.pdf ZER EGINGO ZENUKE ZUK LAGUN BATEK ISTRIPUA IZANGO BALU?



MENDI-IBILIA

IKUS-ENTZUN IKUS-ENTZUNEZKO EZKO B ALIABIDEEN AL IABIDEEN ZERREN ZERRENDA DA (31. erans kina) ki na) •

BIZKAIKO MENDIZALE-FEDERAZIOA: MENDIZALE-FEDE RAZIOA:

http://bmf-fvm.org/eu/ibilbideak/senderos-pr-homologados/ •

BIZKAIKO BIDEZIDORREN SEINALIZAZIOAREN GIDALIBURUA:

http://bmf-fvm.org/wp-content/envios/2015/11/Seinalizazio-Gidaliburua.pdf •

MIDE GIDALIBURUA:

http://bmf-fvm.org/wp-content/envios/2015/11/MIDE-Gidaliburua.pdf •

EUSKO JAURLARITZAREN “AUTOBABESA MENDIAN” UNITATE DIDAKTIKOAK:

http://www.euskadi.eus/contenidos/informacion/gazte_web_pub/eu_pub/adjuntos/Autobabesa_mendia n.pdf •

HAURREN ARTEAN MENDIZALETASUNA SUSTATZEKO EGITASMOA: 100 proposamen hobekuntzarako:

http://www.gmffgm.org/galeria/Eskola%20Mendi/GMF%202016%20ikerketa%20Eskola%20Mendi%20inpr.pdf



MENDI-IBILIA

LEHEN HEZKUNTZAKO HEZKUNTZAKO LEHENENGO LEHENENGO ZIKLOA: ZIKL OA: GORPUTZ GORPUTZ HEZKUNTZAK HEZKUNTZAKO O PROGRAMAZIOA (32. eranskina) LEHEN HEZKUNTZA (LEHENENGO ZIKLOA) ZIKL OA) GORPUTZ HEZKUNTZA PROGRAMAZIOA 2. maila

3. maila

1. unitatea

Munstro harrapatzaileak harrapatzaileak Ipuin motorra

Erronka motor kooperatiboak

2. unitatea

Jolasak ikastetxe inguruan

Mendi-ibilia

3. unitatea

Zirkua

Akrosporta eta mimoa mimoa

4. unitatea

Taldeko jolasak baloiarekin

Saskibaloia

5. unitatea

Gimnastika

Eskolako parkourra

6. unitatea

Lehia-jokoak

Joko tradizionalak tradizionalak eta herri-kirolak

Ekint za motor ren DOMINIOAK DOMINIOAK

3

5

6

4

1

2

Elkarlaneko ekintzak

Ziurgabetasuninguruneko ekintzak

Adierazpen Adierazpeneta arte-ekintzak

Elkarlanekoaurkakotasuneko ekintzak

Bakarkako ekintzak

Bat baten aurkako ekintzak


Mendi Ibilia

Recommend Documents