LIGJI PËR ARBITRAZHIN
Kuvendi i Kosovës,
Në mbështet je të Kr eut 5.1 (ç) dhe 9.1.26 (a) të Kor nizës Kushtetuese për Vetëqever is je të Për kohshme në Kosovë (Rr egullor ja e UNMIK-ut nr . 2001/9 datë 15 ma j 2001), dhe
Me qëllim të r r egullimit të lëndës së ar bitr azhit dhe të ekzekutimit të vendimeve të ar bitr azhit të nx jer r a br enda dhe jashtë Kosovës në pa jtim me standar det bashkëkohor e Evr opiane dhe ndër kombëtar e,
Mir aton:
LIGJIN PËR ARBITRAZHIN Kr eu I DISPOZITAT E PËRGJITHSHME Neni 1 Fushëvepr imi Me këtë lig j për caktohen r r egullat që zbatohen për mar r ëvesh jet e ar bitr azhit, pr ocedur at e ar bitr azhit si dhe n joh jen dhe ekzekutimin e vendimeve të ar bitr azhit të nx jer r a br enda dhe jashtë Kosovës.
Neni 2 Për kuf izimet “Mar r ëvesh ja e Ar bitr azhit” nënkupton mar r ëvesh jen e ar r itur ndër m jet dy ose më shumë per sonave, që disa ose të g jitha kontestet jur idike, të cilat kanë lindur ose që mund të lindin ndër m jet tyr e, do t’i nënshtr ohen ar bitr azhit.
“Vendim” për f shin të g jitha ur dhr at e nx jer r a nga tr ibunali i ar bitr azhit, qof shin ato të për kohshme, të p jesshme, pr ocedur ale, mer itor e ose për f undimtar e, lidhur me të g jitha çësht jet, për f shir ë këtu edhe shpenzimet.
“Konsumator ” do të thotë çdo per son f izik i cili lidhë kontr atë për qëllime që nuk kanë të bë jnë me tr egti, af ar izmin ose pr of esionin e t ji .
“Per son” për f shin të g jithë per sonat f izikë dhe jur idikë. Në kuadër të per sonave jur idikё bë jnë p jesë per sonat jur idikё të së dr e jtës pr ivate si dhe per sonat jur idikё të së dr e jtës publike.
“G jykatë” në këtë lig j i r ef er ohet g jykatës së caktuar në mar r ëvesh jen e ar bitr azhit ose, në mungesë të n jë për caktimi të tillë, G jykatës Ekonomike.
“Tr ibunal” nënkupton tr ibunalin e ar bitr azhit.
Neni 3 Kompetencat e g jykatës Asn jë g jykatë në Kosovë nuk ka të dr e jtë të ndër hy jë në pr ocedur ën e ar bitr azhit, për veç nëse është për caktuar ndr yshe me këtë lig j.
Neni 4 N jof timi dhe llogar it ja e af ateve kohor e 4.1. Të g jitha n jof timet, kumtesat ose par ashtr esat konsider ohen se janë pr anuar nëse ato i janë dor ëzuar per sonalisht per sonit të adr esuar , ose nëse i dër gohen per sonit të adr esuar për mes postës së r eg jistr uar në vendbanimin e t ji , në vendin ku ai e ushtr on af ar izmin ose në adr esën e t ji postar e. Nëse asn jër a nga lokacionet e lar tpër mendur a nuk mund të g jinden, n jof timi konsider ohet së është pr anuar nëse ai i dër gohet per sonit të adr esuar në vendbanimin ose vendin e ushtr imit të af ar izmit të f undit të n johur . N jof timi konsider ohet se është pr anuar në ditën kur është bër ë dor ëzimi i t ji . Dispozitat e kët ji par agr af i nuk zbatohen lidhur me n jof timet dhe par ashtr esat e dor ëzuar a g jatë pr ocedur ave g jyqësor e.
4.2. Të g jitha af atet kohor e të par apar a në këtë lig j f illo jnë të ecin n jë ditë pas pr animit të n jof timit. Nëse dita e f undit e kët ji af ati kohor është f estë zyr tar e ose nuk është ditë pune në vendbanimin ose vendin e af ar izmit të per sonit të adr esuar , atëher ë af ati kohor për f undon në ditën e par ë v ji uese të punës. Festat zyr tar e ose ditët që nuk janë ditë pune duhet të për f shihen në llogar i j t en e af atit kohor .
Kr eu II MARRËVESHJA E ARBITRAZHIT
Neni 5 Ar bitr abiliteti 5.1. N jë mosmar r ëvesh je mund të zg jidhet për mes ar bitr azhit vetëm nëse ekziston n jë mar r ëvesh je e palëve, me anë të së cilës ato pr ano jnë që mosmar r ëvesh ja të zg jidhet për mes ar bitr azhit.
5.2. Të g jitha mosmar r ëvesh jet që kanë të bë jnë me kër kesa civile- jur idike dhe ekonomike- jur idike mund t’i nënshtr ohen ar bitr azhit, për veç nëse është e ndaluar me lig j.
Neni 6 Mar r ëvesh ja e ar bitr azhit 6.1. Mar r ëvesh ja e ar bitr azhit lidhet në f or më të shkr uar .
6.2. Kushti i mësipër m konsider ohet se është për mbushur edhe nëse lidh ja e mar r ëvesh jes së ar bitr azhit dokumentohet në f or më të këmbimit të letr ave, telef aksit, telegr amit ose mënyr ave të t jer a të telekomunikimit ose komunikimit elektr onik, në f or më të konosmanit, nëse konosmani për mban shpr ehimisht n jë klauzolë të ar bitr azhit, ose në r ast të par aqi j t es së padisë dhe të për g jig jes në padi, në kuadër të së cilës n jër a palë pr etendon se ek ziston n jë mar r ëvesh je ar bitr azhi dhe pala t jetër nuk e konteston këtë.
6.3. Nëse n jë konsumator është palë në mar r ëvesh jen e ar bitr azhit, mar r ëvesh ja e ar bitr azhit konsider ohet të jetë lidhur në f or mën e shkr uar vetëm nëse të g jitha palët në mar r ëvesh jen e ar bitr azhit e nënshkr ua jnë per sonalisht dokumentin që për mban klauzolën e ar bitr azhit. Nënshkr imi i cekur në këtë par agr af mund të zëvendësohet me nënshkr imin elektr onik në për puth je me leg jislacionin për katës për nënshkr imet elektr onike.
6.4. Mospër mbush ja e kushteve të për caktuar a nё par agr af in 2 dhe 3 të kët ji neni nuk mer r et par asysh nga tr ibunali i ar bitr azhit, nëse palët e kanë inicuar pr ocedur ën e ar bitr azhit.
Neni 7 Paditë par a G jykatave G jykata, par a së cilës është ngr itur n jë padi lidhur me n jë çësht je, e cila i nënshtr ohet ar bitr azhit, e hedh poshtë padinë, nëse i paditur i në për g jig jen e t ji nda j padisë thir r et në mar r ëvesh jen e ar bitr azhit, për veç nëse g jykata konstaton se mar r ëvesh ja e ar bitr azhit është e pavlef shme ose që çësht ja kontestuese nuk mbulohet nga mar r ëvesh ja e ar bitr azhit.
Neni 8 Masat e për kohshme të g jykatës Pa mar r ë par asysh mar r ëvesh jen e ar bitr azhit ose f illimin e pr ocedur ës së ar bitr azhit, g jykata kompetente mund të mer r masa të për kohshme, nëse k jo kër kohet nga n jër a palë e cila par aqet pr ova të besueshme se asa j mund t’i shkaktohet dëm ose humb je e men jëher shme ose e par ipar ueshme nëse nuk mer r et masa e për kohshme.
Kr eu III PËRBËRJA E TRIBUNALIT TË ARBITRAZHIT Neni 9 Numr i dhe emër imi i ar bitër ve 9.1. Tr ibunali i ar bitr azhit për bëhet nga n jë ar bitër i vetëm ose nga n jë tr up ar bitr ash, me kusht që numr i i ar bitr ave të kët ji tr upi të jetë n jë numër tek.
9.2. Palët mund të mer r en vesh për pr ocedur ën e emër imit të ar bitr it ose të ar bitr ave.
9.3. Nëse palët nuk mer r en vesh për numr in e ar bitr ave ose për pr ocedur ën e emër imit të tyr e br enda 15 ditëve pasi që i paditur i të ketë pr anuar n jof timin për ar bitr azh, tr ibunali i ar bitr azhit do të për bëhet nga n jë tr up pr e j 3 ar bitër ve të cilët emër ohen sipas par agr af it 4 të kët ji neni. 9.4. Në r astin e për caktuar në par agr af in 3 të kët ji neni, secila palë emër on n jë ar bitër . Dy ar bitr at e emër uar , e emër o jnë ar bitr in e tr etë i cili do të jetë dr e jtues i tr ibunalit të ar bitr azhit. Nëse n jër a pala nuk e emër on ar bitr in br enda tr idh jetë (30) ditëve nga pr animi i kër kesës për ta bër ë këtë, ose nëse dy ar bitr at nuk mer r en vesh për emër imin e ar bitr it të tr etë br enda tr idh jetë ditëve nga emër imi i tyr e, atëher ë me kër kesën e n jër ës palë ar bitr i për katës emër ohet nga G jykata.
9.5. Për veç nëse palët pa jtohen ndr yshe, pala, e cila e ka bër ë emër imin e ar bitr it, është e lidhur për këtë emër im pr e j momentit, kur pala j t etër ta ketë pr anuar n jof timin për emër imin e ar bitr it.
9.6. Kur G jykata e emër on ar bitr in, a jo i mer r par asysh kualif ikimet të cilat ar bitr i duhet t’i plotëso jë sipas mar r ëvesh jes së ar bitr azhit dhe duhet të sigur o jë që ar bitr i të jetë i pavar ur , i paanshëm dhe të mos ketë ndon jë konf likt inter esi.
Neni 10
Për jashtimi i ar bitr it 10.1. Per soni, të cilit n jër a palë ose G jykata i dr e jtohet për emër im si ar bitër , ka për detyr ë t’i bë jë publike të g jitha r r ethanat të cilat mund të shkakto jnë dyshime lidhur me pa-anësinë ose pavar ësinë e t ji. Ar bitr i, pas emër imit, duhet t’i bë jë publike r r ethanat e tilla par a palëve nëse palët nuk janë n jof tuar par apr akisht për këto r r ethana.
10.2. Secila palë mund të kër ko jë për jashtimin e cilitdo ar bitër , nëse a jo ka dyshime të ar syeshme lidhur me pa-anësinë ose pavar ësinë e ar bitr it, ose nëse ar bitr i nuk i posedon kualif ikimet për të cilat palët janë pa jtuar . Pala mund të kër ko jë për jashtimin e ar bitr it të cilin e ka emër uar a jo, vetëm nëse ar syet për për jashtimin e t ji kanë lindur pas emër imit të ar bitr it. Pala g jeg jëse ka për detyr ë të kër ko jë për jashtimin e ar bitr it men jëher ë pasi të n jof tohet për r r ethanat të cilat e ar syeto jnë për jashtimin.
Neni 11 Pr ocedur a për për jashtimin e ar bitër ve 11.1. Palët mund të mer r en vesh për pr ocedur ën e për jashtimit të n jë ar bitr i. Par agr af ët 2, 3 dhe 4 të kët ji neni zbatohen, nëse palët nuk janë pa jtuar për n jë pr ocedur ë të tillë.
11.2. Br enda pesëmbëdh jetë ditëve nga emër imi i ar bitr it ose pasi të jetë n jof tuar për r r ethanat e për caktuar a me nenin 10, par agr af i 2, pala e cila kër kon për jashtimin e n jë ar bitr i ka për detyr ë, t’i dër go jë palës t jetër dhe anëtar ëve j t er ë të tr ibunalit n jë n jof tim për për jashtimin. N jof timi duhet të bëhet me shkr im dhe në të duhet të theksohen ar syet për për jashtim.
11.3. Nëse ar bitr i nuk jep dor ëheq je ose pala t jetër nuk pa jtohet me për jashtimin, tr ibunali i ar bitr azhit vendos mbi kër kesën për për jashtimin e ar bitr it.
11.4. Nëse kër kesa për për jashtimin e ar bitr it nuk është e suksesshme sipas pr ocedur ës për të cilën janë pa jtuar palët ose sipas pr ocedur ës së par apar ë në par agr af in 2 dhe 3 të kët ji neni, atëher ë pala për katëse mund të par aqesë kër kesën për për jashtimin e ar bitr it par a G jykatës br enda 15 ditëve pr ej ditës së pr animit të n jof timit për r ef uzimin e kër kesës për për jashtim. Kundër vendimit të G jykatës nuk le johet ankesa. Për der isa G jykata nuk ka vendosur për kër kesën, tr ibunali i ar bitr azhit, duke për f shir ë edhe ar bitr in për jashtimi i të cilit kër kohet, mund të vazhdo jë me pr ocedur ën e ar bitr azhit dhe të nx jer r vendim.
Neni 12 Moskr yer ja e detyr ës
12.1. Nëse ar bitr i për ar sye jur idike ose f aktike nuk mund t’i ushtr o jë detyr at e t ji ose për shkaqe j t er a nuk i ndër mer r vepr imet pa vonesë të ar syeshme, mandati i t ji për f undon nëse jep dor ëheq je ose kur palët pa jtohen për për f undimin e mandatit të t ji. Nëse ar bitr i nuk jep dor ëheq je ose nëse palët nuk pa jtohen lidhur me për f undimin e mandatit, me kër kesën e n jër ës palë ose të ndon jë anëtar i të tr ibunalit, G jykata vendos për për f undimin e mandatit të ar bitr it. Kundër vendimit të G jykatës nuk është e le juar ankesa.
12.2. Nëse sipas par agr af it 1 të kët ji neni ose nenit 11, par agr af i 2, ar bitr i jep dor ëheq je ose palët pa jtohen për për f undimin e mandatit të ar bitr it, k jo nuk nënkupton se ekziston n jër a pr e j ar syeve të par apar a në këtë nen ose në nenin 11, par agr af i 2.
Neni 13 Zëvendësimi i ar bitr it Në r ast se mandati i n jë ar bitr i për f undon sipas nenit 11 ose 12 ose për shkak të dor ëheq jes së t ji, atëher ë emër ohet n jë zëvendës ar bitër sipas dispozitave për emër imin e ar bitr ave, për veç nësë palët dakor dohen për n jë pr ocedur ë j t etër .
Kr eu IV KOMPETENC A E TRIBUNALIT TË ARBITRAZHIT Neni 14 Kompetenca 14.1. Tr ibunali i ar bitr azhit vendos mbi vlef shmër inë e mar r ëvesh jes së ar bitr azhit dhe se a është kompetent për zg jidh jen e kontestit i cili i është par ashtr uar . Në këtë kontekst, klauzola e ar bitr azhit, e cila është p jesë e n jë kontr ate, tr a jtohet si mar r ëvesh je e veçantë dhe e pavar ur pr e j kontr atës.
14.2. Kundër shtimin, se tr ibunali i ar bitr azhit nuk është kompetent, pala duhet ta dor ëzo jë më së voni der i në momentin e dor ëzimit të për g jig jes në padi. Pala nuk mund të pr ivohet nga e dr e jta e par aqi j t es së kundër shtimit në j f alë, për shkak se e ka emër uar ose ka mar r ë p jesë në emër imin e n jë ar bitr i.
14.3. Kundër shtimi, se tr ibunali i ar bitr azhit e ka te jkaluar kompetencën e vet, duhet të par aqitet nga pala men jëher ë pasi të vihet në d jieni për këtë.
14.4. Në r astet e par apar a me par agr af in 2 dhe 3 të kët ji neni, tr ibunali i ar bitr azhit mund të pr ano jë n jë kundër shtim të par aqitur me vonesë, nëse konstaton se pala ka ar syetim të pr anueshëm për këtë vonesë.
14.5. Secila palë mund të kër ko jë nga g jykata që të shqyr to jë vendimin e tr ibunalit të ar bitr azhit lidhur me kompetencën e t ji mbi kontestin për katës. K jo kër kesë duhet të dor ëzohet në g jykatë br enda tr idh jetë ditëve pr e j ditës së pr animit të n jof timit me shkr im mbi vendimin. Par aqi j t a e kër kesës nuk e ndalon tr ibunalin e ar bitr azhit që të vazhdo jë me pr ocedur ën e ar bitr azhit dhe të nx jer r vendim.
Neni 15 Masat e për kohshme 15.1. Për veç nëse palët pa jtohen ndr yshe, tr ibunali i ar bitr azhit, me kër kesën e n jër ës pale, mund të ur dhër o jë mar r jen e masës së për kohshme, nëse pala par aqet pr ova të besueshme se asa j mund t’i shkaktohet dëm ose humb je e men jëher shme ose e par ipar ueshme në r ast se nuk mer r et n jë masë e këtillë. Tr ibunali i ar bitr azhit mund të kër ko jë nga secila palë që të depono jë m jete sigur uese lidhur me masat e tilla të për kohshme.
15.2. Me kër kesën e palës, g jykata mund të ur dhër o jë ek zekutimin e masës së për kohshme të ur dhër uar nga tr ibunali i ar bitr azhit sipas par agr af it 1 të kët ji neni, për veç kur sipas nenit 8, për çësht jen e n jë jtë, pala e ka kër kuar masën e për kohshme.
15.3. Nëse konstatohet se masa e për kohshme e ur dhër uar nga tr ibunali i ar bitr azhit sipas par agr af it 1 të kët ji neni ka qenë e paar syeshme, pala në dobi të së cilës është ur dhër uar masa e për kohshme ka për detyr ë ta kompenso jë dëmin të cilin e ka pësuar pala t jetër si paso jë e ekzekutimit të masës së për kohshme. Tr ibunali i ar bitr azhit është kompetent për të vendosur lidhur me ar syeshmër inë e masës së për kohshme dhe për çësht jet që kanë të bë jnë me kompensimin e dëmit të lar tpër mendur .
Kr eu V PROCEDURAT E ARBITRAZHIT Neni 16 Rr egullat e për g jithshme 16.1. Palët tr a jtohen në mënyr ë të bar abar të dhe secila palë duhet të ketë mundësinë e plotë që të par aqesë r astin e sa j në secilën f azë të pr ocedur ës së ar bitr azhit.
16.2. Palët janë të lir a në zg jedh jen e për f aqësuesve të tyr e, të cilët do t’i për f aqëso jnë ato në pr ocedur ën e ar bitr azhit. Asn jë për f aqësues i autor izuar nga pala, nuk mund të për jashtohet nga pr ocedur a e ar bitr azhit. 16.3. Pa cenuar dispozitat e detyr ueshme të kët ji lig ji, palët mund të pa jtohen mbi pr ocedur ën e ar bitr azhit.
16.4. Nëse palët nuk janë pa jtuar për pr ocedur ën e ar bitr azhit dhe në mungesë të dispozitave për katëse në këtë lig j, tr ibunali i ar bitr azhit i për cakton vet r r egullat e ar bitr azhit duke i zbatuar për shtatshmër isht r r egullat e pr ocedur ës kontestimor e ose duke i zbatuar r r egullat e ar bitr azhit të n jë institucioni të ar bitr azhit të për her shëm.
Neni 17 Vendi i ar bitr azhit 17.1. Nëse palët nuk janë pa jtuar mbi vendin ku duhet të mbahet ar bitr azhi, tr ibunali i ar bitr azhit e cakton vendin e mba j j t es së ar bitr azhit duke mar r ë par asysh r r ethanat e r astit dhe për shtatshmër inë e vendit për palët dhe tr ibunalin.
17.2. Pa cenuar par agr af in 1 të kët ji neni, dhe nëse palët nuk janë mar r ë vesh ndr yshe, tr ibunali i ar bitr azhit mund të takohet në cilindo vend që e konsider on të për shtatshëm për mba j j t en e dëg jimit të palëve, tё dëshmitar ëve, ose të eksper tëve, mba jt jen e konsultimeve ndër m jet anëtar ëve të tr ibunalit të ar bitr azhit dhe për shiqimin e sendeve ose dokumenteve.
Neni 18 Fillimi i pr ocedur ës së ar bitr azhit Nëse palët nuk janë pa jtuar ndr yshe, pr ocedur a e ar bitr azhit lidhur me n jë kontest të caktuar f illon në ditën kur kër kesa që kontesti t’i nënshtr ohet ar bitr azhit pr anohet nga pala e paditur .
Neni 19 G juha 19.1. Nëse palët nuk janë pa jtuar ndr yshe, tr ibunali i ar bitr azhit, men jëher ë pas themelimit të t ji, e për cakton g juhën ose g juhët të cilat do të për dor en g jatë pr ocedur ës së ar bitr azhit. Mar r ëvesh ja ndër m jet palëve, r espektivisht, vendimi i tr ibunalit vle jnë për të g jitha deklar atat dhe par ashtr esat me shkr im që dor ëzohen nga palët, seancat e dëg jimit, si dhe vendimet ose kumtesat j t er a të tr ibunalit të ar bitr azhit.
19.2. Tr ibunali i ar bitr azhit mund të ur dhër o jë që të g jitha dokumenteve të dor ëzuar a g jatë pr ocedur ës së ar bitr azhit t’u bashkëng jitet n jë për kthim në g juhën ose g juhët për të cilat janë pa jtuar palët ose të cilat i ka caktuar tr ibunali i ar bitr azhit. Tr ibunali i ar bitr azhit i pr anon vetëm për kthimet e bër a nga n jë për kthyes i cer tif ikuar ose i apr ovuar nga g jykata.
Neni 20 Padia, për g jig j ja në padi dhe kundër -padia 20.1. Br enda af atit të dakor duar nga palët ose, në mungesë të n jë dakor dimi të tillë, br enda af atit të caktuar nga tr ibunali i ar bitr azhit, paditësi ka për detyr ë të par aqesë padinë e t ji dhe pr ovat në të cilat mbështetet padia, dhe i paditur i ka për detyr ë të par aqesë për g jig jen në padi dhe pr ovat në të cilat mbështetet a jo. Së bashku me padinë, për katësisht, në për g jig jen në padi, palët mund t’i par aqesin të g jitha dokumentet j t er a të cilat i konsider o jnë të nevo jshme dhe për cakto jnë se cilat pr ova j t er a do t’i par aqesin.
20.2. Nëse palët nuk janë pa jtuar ndr yshe, secila palë g jatë pr ocedur ës së ar bitr azhit mund ta ndr ysho jë ose ta plotëso jë padinë e vet, r espektivisht për g jig jen e vet në padi, për veç nëse tr ibunali i ar bitr azhit konsider on se ndr yshimet ose plotësimet janë të pale jueshme për shkak se janë par aqitur me vonesë.
20.3. Së bashku me për g jig jen në padi, ose në n jë f azë të mëvonshme të pr ocedur ës, kur tr ibunali i ar bitr azhit, duke mar r ë par asysh r r ethanat e r astit, vendos se vonesa është e ar syeshme, i paditur i mund të par aqesë kundër -padinë e cila mbështetet në të n jë jtën kontr atë ose në n jë kër kesë të bazuar në të n jë jtën kontr atë me qëllim të kompensimit të ndër s jellët të kër kesave. Par agr af i 1 dhe 2 i kët ji neni zbatohen për shtatshmër isht për kundër -paditë.
Neni 21 Dëg jimi i palëve dhe pr ocedur a me shkr im 21.1. Në mungesë të mar r ëvesh jes ndër m jet palëve, tr ibunali i ar bitr azhit vendosë se a do të mbahet seanca e dëg jimit ose pr ocedur a do të zhvillohet në bazë të dokumenteve dhe mater ialeve të t jer a të shkr uar a, ose nëse do të kombinohen të dy këto pr ocedur a. Nëse palët nuk e kanë për jashtuar mba j j t en e seancave të dëg jimit, tr ibunali i ar bitr azhit mbanë seancat e dëg jimit në n jë f azë të për shtatshme të pr ocedur ës, nëse n jë g jë e tillë kër kohet nga pala. Seancat e dëg jimit nuk janë publike, për veç nëse palët janë dakor duar ndr yshe.
21.2. Palët duhet të inf or mohen par apr akisht dhe në kohë të duhur në lidh je me çdo seancë të dëg jimit dhe çdo mbledh je të tr ibunalit të ar bitr azhit e cila ka për qëllim nx jer r jen e pr ovave.
21.3. Të g jitha deklar atat, dokumentet ose inf or matat e j t er a të cilat n jër a palë ia dor ëzon tr ibunalit të ar bitr azhit u dër gohen edhe të g jitha palëve t jer a. K jo vlen edhe për r apor tet e eksper tëve ose pr ovave j t er a në f or më të shkr uar në të cilat tr ibunali i ar bitr azhit mund ta mbështesë vendimin e t ji.
21.4. Tr ibunali i ar bitr azhit bënë për gati j t en e për kthimeve të deklar atave go jor e g jatë seancave të dëg jimit si dhe mba jt jen e pr ocesver balit g jatë seancës, nëse n jë g jë ë tillë konsider ohet e nevo jshme nga tr ibunali i ar bitr azhit duke mar r ë par asysh r r ethanat e r astit, ose nëse palët janë pa jtuar për këtë dhe e kanë n jof tuar tr ibunalin e ar bitr azhit së paku 15 ditë par a mba j j t es së seancës së dëg jimit. Palët i bar tin shpenzimet e për kthimit.
Neni 22 Mbyll ja e seancës së dëg jimit 22.1. Pas par aqi j t es së pr ovave sipas nenit 20, par agr af i 1, tr ibunali i ar bitr azhit mund të kër ko jë nga palët se a kanë për të par aqitur pr ova shtesë ose dëshmitar ë plotësues. Nëse nuk ka par aqi j t e të tilla, seanca e dëg jimit mbyllet.
22.2. Me iniciativë të vetën, ose në bazë të kër kesës së n jër ës palë, tr ibunali i ar bitr azhit mundet, në r aste të jashtëzakonshme dhe kur këtë e konsider on të domosdoshme, ta cakto jë r ihap jen e seancës së dëg jimit në çdo kohë par a mar r jes së vendimit mer itor .
Neni 23 Pr ovat 23.1. Secila palë e ka bar r ën e të pr ovuar it për f aktet të cilat e mbështesin padinë, për katësisht, për g jig jen në padi.
23.2. Tr ibunali i ar bitr azhit për cakton pr anueshmër inë, r elevancën, vër tetësinë dhe peshën e pr ovave të par aqitur a.
23.3 Tr ibunali i ar bitr azhit vendos mbi pr animin ose hedh jen poshtë të kër kesave për nx jer r jen e pr ovave. Tr ibunali i ar bitr azhit mund të nx jer r ë pr ova, nëse këtë e konsider on të nevo jshme, dhe bënë vler ësimin tyr e në mënyr ë të lir ë dhe të paanshme.
23.4. Në çdo kohë g jatë pr ocedur ës, tr ibunali i ar bitr azhit mund të kër ko jë nga palët që të par aqesin dokumente ose pr ova j t er a br enda af atit të caktuar nga ai.
Neni 24 Dëshmitar ët 24.1. Nëse duhet të dëg johet n jë dëshmitar , së paku 15 ditë par a mba jt jes së seancës së dëg jimit, secila palë duhet t’ia dor ëzo jë tr ibunalit të ar bitr azhit dhe palës t jetër emr in edhe adr esën e dëshmitar it të cilin e f ton të deklar ohet, çësht jen për të cilën do të dëshmo jë dhe g juhën në të cilën do ta par aqes dëshminë.
24.2. Deklar atat e dëshmitar ëve mund të par aqiten edhe në f or më të deklar atave të shkr uar a, të nënshkr uar a nga dëshmitar i, me kusht që dëshmitar i të jetë në dispozicion për palët, nëse n jër a palë e kër kon ekzaminimin e dëshmitar it.
Neni 25 Eksper tët 25.1. Për veç nëse palët janë pa jtuar ndr yshe, tr ibunali i ar bitr azhit mund të emër o jë n jë ose më shumë eksper të të cilët do t’i r apor to jnë at ji me shkr im për çësh j t e tё caktuar a nga tr ibunali i ar bitr azhit.
25.2. Tr ibunali i ar bitr azhit mund ta ur dhër o jë n jë palë që eksper tit t’i jep çdo inf or matë të nevo jshme, të për gatisë ose t’i of r o jë qas je në dokumente ose sende për shiqim. Pas pr animit të r apor tit të eksper tit, tr ibunali i ar bitr azhit ua dër gon palëve nga n jë kop je të r apor tit me ç’r ast palëve u jepet mundësia që me shkr im ta shpr ehin mendimin e tyr e lidhur me r apor tin.
25.3. Për veç nëse palët janë pa jtuar ndr yshe, me kër kesë të palës ose nëse tr ibunali i ar bitr azhit këtë e konsider on të nevo jshme, eksper ti, pasi të ketë dor ëzuar r apor tin me shkr im, dëg johet në seancë, g jatë së cilës palët kanë mundësi ta mar r in eksper tin në pye j t e. G jatë kësa j seance të dëg jimit, palët mund të par aqesin eksper tët e tyr e për të dhënë mendimin e tyr e në lidh je me çësht jet e ngr itur a.
Neni 26 Mosvepr imi i palës 26.1. Nëse paditësi nuk e par aqet padinë e t ji në pa jtim me nenin 20, par agr af i 1 dhe nuk ka ar syetim të m jaf tueshëm për këtë, tr ibunali i ar bitr azhit e mbyllë pr ocedur ën e ar bitr azhit.
26.2. Nëse i paditur i nuk e par aqet për g jig jen e t ji në padi sipas nenit 20, par agr af i 1, tr ibunali i ar bitr azhit vazhdon me pr ocedur ën. Mungesa e par aqi j t es së për g jig jes në padi nga i paditur i nuk do të konsider ohet si pr anim i pr etendimeve të paditësit.
26.3. Nëse n jër a palë, edhe pse ka qenë e n jof tuar me r r egull sipas kët ji lig ji, nuk mer r p jesë në seancën e dëg jimit ose nuk i dor ëzon pr ovat br enda af atit të caktuar , tr ibunali i ar bitr azhit mund ta vazhdo jë pr ocedur ën e ar bitr azhit dhe ta nx jer r ë vendimin në bazë të pr ovave me të cilat disponon.
Neni 27 Heq ja dor ë nga kundër shtimi Pala e cila është në d jieni për n jë shke jle të ndon jë dispozite të kët ji lig ji ose të mar r ëvesh jes me palën j t etër por e cila pr apsepr apë vazhdon pr ocedur ën e ar bitr azhit pa kundër shtuar men jëher ë shke jlen në j f alë, konsider ohet se ka hequr dor ë nga e dr e jta për të par ashtr uar kundër shtimin.
Neni 28 Ndihma e g jykatës 28.1. Tr ibunali i ar bitr azhit, ose pala që ka mar r ë mir atimin par apr ak nga tr ibunali i ar bitr azhit, mund të kër ko jë ndihmë nga g jykata, me qëllim të nx jer r jes së pr ovave ose për kr yer jen e punëve j t er a jur idike të cilat tr ibunali i ar bitr azhit nuk është kompetent për t’i kr yer .
28.2. Nëse g jykata konstaton se kër kesa e tillë është e pr anueshme, a jo e zbaton kër kesën në pa jtim me r r egullat e sa ja pr ocedur ale.
Kr eu VI VENDIMET Neni 29 E dr e jta kompetente 29.1. Në r astet me element ndër kombëtar , tr ibunali i ar bitr azhit zbaton të dr e jtën të cilën palët e kanë caktuar si të dr e jtën kompetente për aspektet mater iale të kontestit. Në mungesë të n jë caktimi të tillë nga palët, tr ibunali i ar bitr azhit zbaton të dr e jtën e për caktuar nga r r egullat e së dr e jtës ndër kombëtar e pr ivate. Në të g jitha r astet j t er a, tr ibunali i ar bitr azhit e zbaton leg jislacionin e Kosovës.
29.2. Tr ibunali vendos ex aequo et bono ose si amiable compositeur vetëm nëse palët shpr ehimisht e kanë autor izuar për këtë.
29.3. Në të g jitha r astet, tr ibunali i ar bitr azhit vendos në pa jtim me dispozitat e kontr atës duke mar r ë par asysh uzancat tr egtar e që vle jnë për r astin konkr et.
Neni 30 Mar r ja e vendimeve 30.1. Në pr ocedur ën e ar bitr azhit me më shumë se n jë ar bitër , çdo vendim i tr ibunalit të ar bitr azhit mer r et me shumicë votash të të g jithë anëtar ëve të tr ibunalit të ar bitr azhit, për veç nëse palët pa jtohen ndr yshe.
30.2. Për çësh j t et pr ocedur ale dr e jtuesi i tr ibunalit të ar bitr azhit vendos vet, nëse për këtë është i autor izuar nga palët ose nga të g jithë anëtar ët e tr ibunalit të ar bitr azhit.
Neni 31 For ma dhe për mba jt ja e vendimit 31.1. Vendimi i tr ibunalit të ar bitr azhit nxir r et në f or më të shkr uar dhe është për f undimtar dhe i detyr ueshëm për palët. Vendimi për palët e ka ef ektin e n jë jtë jur idik sikur se n jë aktg jyk im i plotf uqishëm dhe detyr ues i g jykatës.
31.2. Në vendim ceken ar syet mbi të cilat mbështetet vendimi, për veç nëse palët janë pa jtuar që ar syet të mos ceken.
31.3. Vendimi nënshkr uhet nga ar bitr i ose ar bitr at, dhe mbanë datën dhe vendin kur është nx jer r ë. Në pr ocedur ën e ar bitr azhit me më shumë se n jë ar bitër , nënshkr imet e shumicës së anëtar ëve të tr ibunalit janë të m jaf tueshme, me kusht që në vendim të shp jegohen ar syet për mungesën e nënshkr imeve të j t er a.
31.4. Nga n jë kop je e vendimit të nënshkr uar nga ar bitr at u dor ëzohet të dy ja palëve, pasi që të jenë paguar të g jitha taksat.
31.5. Vendimi bëhet publik vetëm me pëlqimin e të g jitha palëve.
Neni 32 Pa jtimi 32.1. Nëse par a nx jer r jes së vendimit palët pa jtohen për zg jidh jen e kontestit, tr ibunali e ndër pr enë pr ocedur ën e ar bitr azhit.
32.2. Nëse kër kohet nga palët, tr ibunali i ar bitr azhit mund të dokumento jë pa jtimin e palëve në f or më të n jë vendimi të ar bitr azhit sipas kushteve për të cilat janë pa jtuar palët, për veç nëse për mba jt ja e pa jtimit cenon ose është në kundër shtim me r endin publik (or dr e public). Vendimi i tillë e ka ef ektin e n jë jtë sikur n jë vendim mer itor .
Neni 33 Për f undimi i pr ocedur ës së ar bitr azhit 33.1. Pr ocedur a e ar bitr azhit për f undon me nx jer r jen e vendimit për f undimtar ose të n jë ur dhr i të tr ibunalit të ar bitr azhit sipas par agr af it 2 të kët ji neni.
33.2. Tr ibunali i ar bitr azhit nx jer r ur dhër për ndër pr er jen e pr ocedur ës së ar bitr azhit nëse:
1. paditësi:
a) nuk e dor ëzon padinë e t ji sipas nenit 20, par agr af i 1; b) e tër heq padinë, për veç nëse i paditur i e kundër shton këtë dhe tr ibunali i ar bitr azhit konstaton se i paditur i ka inter es leg jitim që të nxir r et vendimi për f undimtar mbi kontestin;
2. palët pa jtohen për për f undimin e pr ocedur ës; ose
3. palët nuk vazhdo jnë pr ocedur ën e ar bitr azhit edhe pse vazhdimi i pr ocedur ës është kër kuar nga tr ibunali i ar bitr azhit ose nëse vazhdimi i pr ocedur ës së ar bitr azhit është bër ë i pamundshëm ose i panevo jshëm për ar sye të t jer a.
33.3. Mandati i tr ibunalit të ar bitr azhit për f undon me ndër pr er jen e pr ocedur ës, për veç nëse me lig j par ashihet ndr yshe.
Neni 34 Shpenzimet e pr ocedur ës 34.1. Për veç nëse palët janë pa jtuar ndr yshe, tr ibunali i ar bitr azhit cakton shpenzimet në vendimin e t ji për f undimtar . Shpenzimet në f jalë për f sh jinë:
a. taksën e tr ibunalit të ar bitr azhit; b. shpenzimet e ar bitr ave; c. shpenzimet për eksper të dhe ndihmën t jetër të cilën e ka kër kuar tr ibunali i ar bitr azhit dhe për të cilën janë pa jtuar palët; d. shpenzimet e udhëtimit dhe shpenzimet e t jer a të dëshmitar ëve, der i në masën e mir atuar nga tr ibunali i ar bitr azhit; e. shpenzimet për për f aqësimin dhe ndihmën për palën e suksesshme, nëse kompensimi i këtyr e shpenzimeve është kër kuar g jatë pr ocedur ës së ar bitr azhit, dhe vetëm der i në atë masë që tr ibunali i ar bitr azhit e cakton të ar syeshëm; dhe f.
të g jitha taksat dhe shpenzimet e g jykatës kur k jo bënë emër imin e ar bitër ve.
34.2. Taksat e tr ibunalit të ar bitr azhit duhet të jenë të ar syeshme, duke mar r ë par asysh vler ën e kontestit, kompleksitetin e lëndës, kohën e shpenzuar nga ar bitr at dhe r r ethanat e j t er a të r astit. Në r ast se shf aqen mosmar r ëvesh je në lidh je me shumën e taksave që duhet paguar tr ibunalit të ar bitr azhit, g jykata është kompetente që të vendosë mbi këtë çësh j t e.
34.3. Për veç nëse palët janë pa jtuar ndr yshe, shpenzimet e ar bitr azhit i ngar kohen palës humbëse. Tr ibunali i ar bitr azhit mund të nda jë shpenzimet e par apar a në par agr af in 1 të kët ji neni ndër m jet palëve, nëse konstaton se n jë ndar je e tillë është e ar syeshme duke mar r ë par asysh r r ethanat e r astit.
Neni 35 Kor r ig jimi, inter pr etimi dhe plotësimi i vendimit 35.1. Për veç nëse palët janë pa jtuar ndr yshe, br enda tr idh jetë ditëve nga mar r ja e vendimit, secila palë, duke e n jof tuar edhe palën j t etër , mund të kër ko jë nga tr ibunali i ar bitr azhit:
a. ta inter pr eto jë vendimin;
b. ta kor r ig jo jë ndon jë gabim në llogar i j t e, gabim shtypi ose çf ar ëdo gabimi t jetër të kësa j natyr e; ose
c. ta nx jer r ë n jë vendim plotësues në lidh je me paditë e ngr itur a par a tr ibunalit të ar bitr azhit, por të cilat nuk janë për f shir ë në vendimin për f undimtar .
35.2. Br enda tr idh jetë ditëve nga dër gimi i vendimit, tr ibunali i ar bitr azhit mund të bë jë kor r ig jime të tilla me iniciativë të vetën. Tr ibunali i ar bitr azhit i bën kor r ig jimet ose jep inter pr etimin br enda tr idh jetë ditëve nga pr animi i kër kesës për ta bër ë këtë.
35.3. Nëse tr ibunali i ar bitr azhit konsider on se kër kesa për nx jer r jen e vendimit plotësues është e ar syeshme dhe konsider on se vendimi plotësues mund të nxir r et pa mba j j t en e seancës së dëg jimit ose nx jer r jes së pr ovave, tr ibunali i ar bitr azhit e plotëson vendimin br enda g jashtëdh jetë ditëve nga pr animi i kër kesës. Neni 30 vlen për shtatshmër isht edhe për vendimet plotësuese.
Kr eu VII PROCEDURA GJ YQËSORE Neni 36 M jetet jur idike 36.1. Në r astet e par apar a në par agr af in 2 dhe 3 të kët ji neni, secila palë mund të kër ko jë nga g jykata që të anulo jë n jë vendim të tr ibunalit të ar bitr azhit.
36.2. G jykata anulon vendimin e tr ibunalit nëse:
a). Paditësi dëshmon se:
(i) n jër a palë në mar r ëvesh jen e ar bitr azhit nuk ka patur zotësinë për të vepr uar ;
(ii) mar r ëvesh ja e ar bitr azhit nuk është e vlef shme sipas së dr e jtës së caktuar nga palët ose nga tr ibunali i ar bitr azhit ose, në mungesë të n jë caktimi të tillë, sipas lig jit të zbatueshëm në Kosovë;
(iii) paditësi nuk është n jof tuar me r r egull në lidh je me emër imin e n jë ar bitr i ose mbi pr ocedur ën e ar bitr azhit, ose për ar sye t jer a nuk ka qenë në g jend je të par aqesë r astin e t ji;
(iv) vendimi nuk ka të bë jë me çësht jen e shqyr tuar nga tr ibunali i ar bitr azhit ose ka të bë jë me n jë çësh j t e për të cilën nuk është kompetent tr ibunali i ar bitr azhit, ose vendimi për f shinë çësht je për të cilat nuk është kompetent tr ibunali i ar bitr azhit. Në këto r aste, nëse vendimi mbi çësh j t et për të cilat është kompetent tr ibunali i ar bitr azhit mund të ndahet nga çësht jet t jer a, atëher ë k jo p jesë e vendimit mund të ekzekutohet;
(v) për bër ja e tr ibunalit të ar bitr azhit ose pr ocedur a e ar bitr azhit nuk ka qenë në pa jtim me dispozitat e kët ji lig ji ose me mar r ëvesh jen e ar bitr azhit, me kusht që mangësia e tillë të ketë patur ndikim në vendimin e tr ibunalit; ose
b). G jykata konstaton se:
(i) ar bitr azhi në f jalë është i ndaluar me lig j; ose (ii) ekzekutimi i vendimit do të cenonte ose do ishte në kundër shtim me r endin publik (or dr e public).
36.3. Për veç nëse palët janë pa jtuar ndr yshe, padia për anulimin e vendimit të tr ibunalit të ar bitr azhit i dor ëzohet g jykatës jo më vonë se nëntëdh jetë ditë pas pr animit të vendimit të tr ibunalit të ar bitr azhit nga pala për katëse.
36.4. Kur kër kohet anulimi i vendimit të tr ibunalit të ar bitr azhit, G jykata mundet, nëse k jo është e ar syeshme, ta anulo jë vendimin dhe t’ia kthe jë lëndën tr ibunalit të ar bitr azhit që ta inicio jë sër ish pr ocedur ën e ar bitr azhit ose që t’i mer r ato vepr ime, të cilat sipas vler ësimit të tr ibunalit të ar bitr azhit do të mën jano jnë ar syet për anulimin e vendimit.
Neni 37 Dispozitat e për g jithshme të pr ocedur ës 37.1. G jykata vendos me aktvendim. Par a nx jer r jes së aktvendimit G jykata ka për detyr ë ta dëg jo jë palën kundër shtar e.
37.2. Në r astin e ngr it jes së padisë, sipas nenit 36, për anulimin e vendimit të tr ibunalit të ar bitr azhit, G jykata ka për detyr ë t’i dëg jo jë të g jitha palët.
37.3. Kundër aktvendimit të G jykatës në r astet e par apar a në nenin 36, par agr af i 2, le johet ankesa. Për të g jitha aktvendimet j t er a të nx jer r a nga G jykata në pa jtim me këtë lig j nuk le johet ankesa.
Kr eu VIII NJOHJA DHE EKZEKUTIMI I VENDIMEVE TË TRIBUNALIT TË ARBITRAZHIT Neni 38 Vendimet e ar bitr azhit të nx jer r a br enda Kosovës 38.1. Vendimi i ar bitr azhit i cili është nx jer r ë nga n jë tr ibunal i ar bitr azhit br enda Kosovës ekzekutohet pasi që të shpallet i ekzekutueshëm nga G jykata.
38.2. Kër kesa që vendimi i ar bitr azhit të shpallet i ekzekutueshëm hidhet poshtë nëse G jykata konstaton se ekzisto jnë n jë ose më shumë ar sye për anulimin e vendimit sipas nenit 36, par agr af i 2. Kër kesës për ek zekutimin e vendimit të ar bitr azhit sipas kët ji neni i bashkëng jitet vendimi i tr ibunalit të ar bitr azhit ose n jë kop je e vër tetuar e t ji.
Neni 39 Vendimet e ar bitr azhit të nx jer r a jashtë Kosovës 39.1. G jykatat e Kosovës i n johin vendimet e ar bitr azhit të nx jer r a jashtë Kosovës si të plotf uqishme dhe i ek zekuto jnë ato nëse vendimet në f jalë janë n johur dhe janë shpallur të ekzekutueshëm sipas par agr af ëve 2 der i 5 të kët ji neni.
39.2. Kër kesa për n joh jen dhe ekzekutimin e n jë vendimi të ar bitr azhit të nx jer r ur jashtë Kosovës i par aqitet G jyk atës Ekonomike.
39.3. Kër kesës për n joh jen dhe ekzekutimin e vendimit të ar bitr azhit pala e inter esuar ia bashkëng jet:
a). or ig jinalin e vendimit ose n jë kop je të vër tetuar të vendimit; b). or ig jinalin e mar r ëvesh jes së ar bitr azhit ose n jë kop je të vër tetuar të sa j; dhe c). n jë për kthim të cer tif ikuar të mar r ëvesh jes së ar bitr azhit dhe të vendimit të ar bitr azhit në n jër ën pr e j g juhëve zyr tar e të Kosovës, nëse mar r ëvesh ja ose vendimi nuk është për piluar në n jër ën pr e j g juhëve zyr tar e të Kosovës.
39.4. Kër kesa për n joh jen dhe ekzekutimin e vendimit të ar bitr azhit r ef uzohet në bazë të kër kesës së palës j t etër , nëse a jo dëshmon se:
a). n jër a palë në mar r ëvesh jen e ar bitr azhit, sipas së dr e jtës kompetente për atë mar r ëvesh je, nuk ka pasur zotësi për të vepr uar ; ose nëse mar r ëvesh ja e ar bitr azhit nuk ka qenë e vlef shme sipas së dr e jtës së caktuar nga palët ose, në mungesë të n jë caktimi të tillë, sipas së dr e jtës në ter r itor in ku është mar r ë vendimi;
b). pala, nda j së cilës kër kohet ekzekutimi i vendimit, nuk është n jof tuar me r r egull në lidh je me caktimin e n jë ar bitr i ose për pr ocedur ën e ar bitr azhit, ose për ar sye j t er a nuk ka qenë në g jend je të par aqesë r astin e sa j;
c). vendimi nuk ka të bë jë me çësh j t en e shqyr tuar nga tr ibunali i ar bitr azhit ose ka të bë jë me n jë çësht je e për të cilën nuk është kompetent tr ibunali i ar bitr azhit, ose vendimi për f shin çësh j te për të cilat nuk është kompetent tr ibunali i ar bitr azhit. Në këto r aste, nëse vendimi mbi çësh j t et për të cilat është kompetent tr ibunali i ar bitr azhit mund të ndahet nga çësht jet t jer a, atëher ë k jo p jesë e vendimit mund të n jihet dhe të ekzekutohet;
d). për bër ja e tr ibunalit të ar bitr azhit ose pr ocedur a e ar bitr azhit nuk ka qenë në pa jtim me dispozitat e lig jit të zbatueshëm në atë r ast; dhe
e). vendimi ende nuk është bër ë i plotf uqishëm për palët, ose është shf uqizuar ose pezulluar nga n jë or gan kompetent në ter r itor in ku është nx jer r ë vendimi, r espektivisht sipas dr e jtës në bazë të së cilës është nx jer r ë vendimi.
39.5. Kër kesa për n joh jen dhe ekzekutimin e vendimit të tr ibunalit të ar bitr azhit r ef uzohet, nёse G jykata konstaton se:
a). sipas lig jit në f uqi në Kosovë, kontesti për katës nuk mund të zg jidhet për mes ar bitr azhit, ose
b). n joh ja ose ek zekutimi i vendimit do të cenonte ose do të ishte në kundër shtim me r endin publik (or dr e public) të Kosovës.
Kr eu IX DISPOZITAT PËRFUNDIMTARE Neni 40 Lig ji në f uqi
Me hyr jen në f uqi të kët ji lig ji shf uqizohen të g jitha dispozitat e lig jit në f uqi të cilat nuk janë në pa jtim me këtë lig j.
Neni 41 Hyr ja në f uqi Ky lig j hyn në f uqi n jë mua j pas mir atimit nga Kuvendi i Kosovës dhe pas shpal jles nga Për f aqësuesi Special i Sekr etar it të Për g jithshëm.
