kundiman

Kundiman

- tulang nagpapahayag na darating ang pagkakataon ang inaping baya’y ililigtas bumaha man ng dugo.

 Tunay ngayong ngayong umid yaring dila’t dila’t puso sinta’y umiibig, tuwa’y lumalayo Bayan palibhasa’y lupig at sumuko Sa kapabayaan ng nagturong puno. Datapwa’t muling sisikat ang araw Pilit maliligtas ang inaping bayan, Magbabalik mandin at muling iiral Ang ngalang Tagalog sa sandaigdigan Ibubuhos naming ang dugo’t ibabaha ibabaha Matubos nga lamang ang sa amang lupa Habang di ninilang panahong tadhana Sinta’y tatahimik,iidlip ang nasa.

Teoryang Pormalistiko o

Sukat -

Ang tulang ito ay may sukat na lalabindalawahin.

Patunay: Tunay ngayong umid yaring dila’t puso  sinta’y umiibig, tuwa’y lumalayo  Bayan palibhasa’y lupig at sumuko  Sa kapabayaan ng nagturong puno. (saknong 1)

o

 Tugma -

Ang tugma ay tunog sa dulo ng taludtod ng tula na kahimig ng dulo ng mga ibang taludtod sa loob ng isang estropa.

Uri ng tugma: 

-

Tugmang Ganap

Ang mga taludtod ay nagtatapos sa magkakatulad na tunog at tuldik.

Patunay: Datapwa’t muling sisikat ang araw Pilit maliligtas ang inaping bayan, Magbabalik mandin at muling iiral Ang ngalang Tagalog sa sandaigdigan (sakong 2) Pagpapaliwanag: Ang saknong na ito ay may tugmang ganap dahil ang mga taludtod ay nagtatapos sa magkakatulad na tunog at tuldik. Ang mga huling salita sa bawat taludtod ay nagtatapos sa diing malumay gaya ng mga sumusunod: araw, bayan, iiral, at sandaigdigan.

o

Kariktan -

Ang kariktan ay kagandahan ng isipan at diwang inilalarawan sa tula. Kasama na rin dito ang kagandahan ng mga pananalitang pinili ng makata upang iangkop sa isipan o diwang ipinahahayag ng mga taludtod.

Patunay:

Ang tulang ito ay nagtataglay ng kariktan. Inilalarawan nito ang isang kaisipang naglalantad sa kalagayan ng ating Inang bayan at ang pag-asang dadating ang panahon na makakabangong muli ang inaping bayan. Si Rizal ay gumamit ng mga simpleng salita upang madaling maipahayag sa mga Pilipino ang kanyang nais iparataing. Naging matipid si Rizal sa kanyang mga salitang ginamit, subalit naisiwalat naman niya nang wasto ang kanyang mensahe sa mga Pilipino. Gumamit din siya ng mga angkop na salita na siyang naglalarawan sa ideyang nais niyang ibahagi. o

Talinghaga -

ay mga pahayag na may mga nakatagong kahulugan o di-tuwirang tinutukoy.

Patunay: Tunay ngayong umid yaring dila’t puso  sinta’y umiibig, tuwa’y lumalayo  Bayan palibhasa’y lupig at sumuko  Sa kapabayaan ng nagturong puno. (saknong 1) Paliwanag: Sa unang taludtod ng unang saknong ng tula ay gumamit ng Pagwawangis si Rizal. Inihalintulad niya ang katangian ng dila’t puso ng mga Pilipino sa isang umid na nilalang na walang pakiramdam o walang pakialam sa nangyayari o di kaya’y walang lakas ng loob na magsalita upang ipaglaban ang kaniyang karapatan. Sa pangalawang taludtod na sinta’y umiibig, tuwa’y lumalayo  ay nagpapahiwatig na dahil ang mga pilipino’y agad na nagtitiwala sa mga dayuhang nagbabalat-kayo lamang kung kaya’t ang dating tuwa na nananahan sa bansang Pilipinas at sa puso ng bawat isa ay unti-unti nang

naglalaho. Bunsod nito, ay walang nagawa ang mga Pilipino kundi ang magtiis sa mga pang-aalipusta ng mga Kastila.

Patunay: Ibubuhos naming ang dugo’t ibabaha  Matubos nga lamang ang sa aming lupa  Habang di ninilang panahong tadhana Sinta’y tatahimik,iidlip ang nasa. (saknong 3) Pagpapaliwanag: Sa pangatlong saknong ay gumamit ng tayutay na Pagmamalabis si Dr.  Jose P. Rizal. Gumamit ng pagmamalabis si Rizal sa saknong na ito upang ipahayag ang kanyang matinding damdamin hinggil sa pagnanais na matubos at mabawi ang lupang sinilangan mula sa kamay ng mga nagbabalat-kayong Kastila.

o

Aliw-iw -

May aliw-iw ang tula kapag ang mga tunog ay nahahati sa pareparehong patlang.

Patunay: Tunay ngayong umid yaring dila’t puso  sinta’y umiibig, tuwa’y lumalayo  Bayan palibhasa’y lupig at sumuko  Sa kapabayaan ng nagturong puno. (unang saknong) Pagpapaliwanag:

Ang tulang ito ay kakikitaan ng aliw-iw sapagkat mapapansin sa saknong na ito na sa tuwing binibigkas ang mga kataga ay may daloy ang mga salita at ito ay kaiga-igayang pakinggan sa tainga. Ito ay dahil ang mga tunog ay nahahati sa pare-parehong patlang at ang tula ay maituturing na may sukat.

Persona - tumutukoy sa nagsasalita sa tula; una, ikalawa o ikatlong panauhan.

*Ang persona sa tulang ito ay ang Unang Panauhan o ang may-akda mismo na si Dr. Jose P. Rizal, sapagkat mahihinuha sa tula na nasaksihan niya ang mga pinagdaanang hirap ng bansang Pilipinas sa kamay ng mga Kastila. Para sa kanya ang damdamin ng mga Pilipino ay nahihimbing pa, kung kaya’t nais niya itong pukawin at gisingin. Ngunit sa huling saknong ng tula ay naghahangad pa rin si Rizal na magiging malaya rin ang Pilipinas kahit dumanak man ang dugo.

Paksa o kaisipang taglay ng tula: -

Ang tulang pinamagatang “Kundiman” ni Jose P. Rizal ay pumapaksa tungkol sa kalagayan ng bansang Pilipinas sa kamay ng mga mananakop. Ipinagkait ng mga Kastila sa mga Pilipino ang kanilang kalayaan at hindi sila hinayaang tumayo at ipaglaban ang kanilang karapatan. Subalit, sa likod ng lahat ng ito ay naniniwala pa rin si Jose Rizal na darating pa ang araw na muling babangon ang Pilipinas at makakamit nito ang hinahangad na kalayaan. Nilinaw rin ni Rizal na huwag hintayin ang panahon kung kailan magiging handa ang sarili sa pagtatanggol sa bayan, sapagkat kung tayo’y tatahimik lamang ay maaaring maglaho ang kagustuhan ng iyong puso na lumaban para sa minimithing kalayaan.

Teoryang Romantisismo -

Ang layunin ng teoryang ito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa at mundong kinalakhan.

Mga Katangian: Pagkasabik sa inaasam na kalayaan Patunay: Datapwa’t muling sisikat ang araw  Pilit maliligtas ang inaping bayan, Magbabalik mandin at muling iiral Ang ngalang Tagalog sa sandaigdigan (saknong 1) Paliwanag: Makikita sa saknong na ito ang kasabikan ni Rizal sa inaasam na kalayaan. Naniniwala siyang hindi pa huli ang lahat at darating ang panahon kung kailan tatayong muli ang Pilipinas at maibabalik nito ang ipinagkait na kalayaan at kapayapaan sa bansa. Ang bansang Pilipinas ay makakatayo sa sarili nitong mga paa at hindi na dedepende pa sa mga kastila. Magkakaroon ito ng sariling pagkakakilanlan na malayo sa impluwensiya ng mga mapaniil na Kastila.

Pag-aalala sa bayan

Patunay: Tunay ngayong umid yaring dila’t puso  sinta’y umiibig, tuwa’y lumalayo  Bayan palibhasa’y lupig at sumuko  Sa kapabayaan ng nagturong puno. (saknong 1) …Habang di ninilang panahong tadhana  Sinta’y tatahimik,iidlip ang nasa…. (saknong 3) Paliwanag: Mapapansin sa saknong na ito ang pangamba ni Rizal sa kalagayan ng bansang Pilipinas. Siya’y nag-aalala sapagkat ang puso’t damdamin ng mga Pilipino ay nanatiling nakapinid mula sa tunay na sitwasyon ng bansa. Dahil dito, marami sa mga Pilipino ang nawalan ng pag-asa kung kaya’t humantong sa pagsuko. Naniniwala si Rizal na panahon na upang kalagan ang tanikala at magsimulang lumaban. Para sa kanya, kung hihintayin pa ang panahon kung kailan magiging handa ang bawat isa sa pakikipaglaban, siya’y nangangamba na baka ang apoy ng paghihimagsik sa puso ay tuluyang mamatay.

Katapangan sa pagtatanggol sa bayan Patunay:

…Ibubuhos naming ang dugo’t ibabaha  Matubos nga lamang ang sa amang lupa … (saknong 4)

Paliwanag: Dahil sa pagnanais ni Rizal na makamtan ang kalayaan, ay buong tapang niyang pinapangako na hindi siya magdadalawang-isip na ibuwis at ialay ang kanyang buhay para lamang sa Inang bayan. Ganoon na lamang ang kanyang pagnanais na maipagtanggol ang bayan sapagkat kung magmumukmok lamang sa isang tabi ay siguradong walang mangyayari sa kinabukasan ng bansa.

Teoryang Marxismo -

Ang layunin ng teoryang ito ay ipakita na ang tao o sumasagisag sa tao ay may sariling kakayahan na umangat buhat sa pagdurusang dulot ng

pang-ekononiyang

kahirapan

at

suliraning

panlipunan

at

pampulitika. Ang mga paraan ng pag-ahon mula sa kalugmukan sa akda ay nagsisilbing modelo para sa mga mambabasa.

Mga Katangian: Hindi agad sumusuko sa laban

Datapwa’t muling sisikat ang araw  Pilit maliligtas ang inaping bayan, Magbabalik mandin at muling iiral Ang ngalang Tagalog sa sandaigdigan (saknong 2) Paliwanag: Makikita sa saknong na ito na hindi agad sumusuko sa laban ang isang Pilipino, sapagkat sa likod ng lahat ng masalimout na pinagdaanan ng bansa sa ilalim ng mga mapagsamantalang kastila ay umaasa pa rin si Rizal na darating ang panahon para sa hinihintay na tagumpay ng bansang Pilipinas. Para kay Rizal ay hindi pa tapos ang laban, at nasa Pilipinas pa rin ang huling halakhak.

Magkakaisang muli ang mga Pilipino at magtutulungan para sa ikaaangat ng mga Tagalog noong mga panahong yaon. Bumabangon sa pagkakadapa Patunay: Datapwa’t muling sisikat ang araw Pilit maliligtas ang inaping bayan, Magbabalik mandin at muling iiral Ang ngalang Tagalog sa sandaigdigan (saknong 2) …Ibubuhos naming ang dugo’t ibabaha  Matubos nga lamang ang sa amang lupa… (saknong 4) Paliwanag: Ipinapakita ng saknong na ito ang katangian ng mga Pilipino na kahit gaano kataas ang ikinabagsak ay hindi pa rin ito napapagod na bumangon at magsimulang muli. At sa darating ulit na laban ay handa pa rin itong makipagsagupaan makamit lamang ang minimithing tagumapay.

Hindi nawawalan ng pag-asa Patunay: …Datapwa’t muling sisikat ang araw  Pil it maliligtas ang inaping bayan… (saknong 2) Paliwanag: Ipinapakita ng saknong na ito na may takdang panahon para sa lahat ng bagay sa mundo. Hindi sa lahat ng panahon ay inaapi at inaalipusta lamang ang

bayang Pilipinas, bagkus ay magiging matagumpay ito at magiging malaya mula sa mga kamay ng dayuhan. Tulad ng mga nakasaad sa tula, ang mga Pilipino ay hindi agad nawawalan ng pag-asa sa kahit anong hamon ng buhay. Kaya’t ngayon ay taos puso akong nagpapasalamat at sumasaludo sa ating mga dakilang bayani lalong-lalo na kay Dr. Jose P. Rizal na hindi nag-atubiling lumaban at ibuwis kahit ang kanilang buhay makamit lamang ng mga Pilipino ang kalayaang matagal na nitong inaasam.

Pagdulog Sosyolohikal 

Kakulangan ng Gabay at Patnubay ng Pamahalaan

Patunay: Bayan palibhasa’y lupig at sumuko  Sa kapabayaan ng nagturong puno. (Unang Saknong) Pagpapaliwanag: Ipinapakita ang pagkakaroon ng mga taong nailuklok sa posisyon, mga taong nararapat na humikayat, magturo at gumawa ng aksyon upanghindi apihin ng mga mananakop. Mga pinunong nagkulang sa tungkulin na sa halip ay turuan ang mamamayan upang lumaban, pinabayaan ito at sumuko na lamang kahit na marami pa sanang magagawa para sa bayan.



Kawalan ng Paninindigan

Patunay: Tunay ngayong umid yaring dila’t puso  sinta’y umiibig, tuwa’y lumalayo  (Unang Saknong) Pagpapaliwanag: Ang kawalan ng lakas ng loob at pagiging matatakutin,

ang

minsa’y

dahilan kung bakit ang bagay na ninanais makamtan ay palayo nang palayo o di kaya’y hindi na talaga makamit. Inaasam ng mga Pilipino ang kalayaan mula sa mga mananakop noon, ngunit hindi nila magawang magsalita o gumawa ng anumang bagay na magpapalapit sa kanilang minimithing kaligayahan; ang kalayaan.



Pagsusumikap na Makabangong Muli

Patunay: Datapwa’t muling sisikat ang araw  Pilit maliligtas ang inaping bayan, Magbabalik mandin at muling iiral Ang ngalang Tagalog sa sandaigdigan (Ikalawang saknong) Pagpapaliwanag: Ginagawa ang lahat upang makabangon sa pagkakadapa sa kabila ng matinding pagkakapinsala ng Pilipinas mula sa pananakop ng mga Kastila, nakakakita pa rin ng pag-asa ang mga Pilipino upang iahon muli ang sariling bayan. Hindi paman tahasang nalalaman kung ano at paano maililigtas o maibabalik ang kasaganaan ng Pilipinas, nakasisiguro naman ang mga ito na baling araw ay mararanasang muli ang kalayaan ng inaping bayan.

Romantisismong Pagdulog 

Pagmamahal sa Bayan

Patunay: Ibubuhos namin ang dugo’t ibabaha  Matubos nga lamang ang sa amang lupa (Una at Ikalawang Taludtod, Ikatlong Saknong)

Pagpapaliwanag:

Hahamakin ang lahat mabawi lamang ang sariling bayan, ang tinubuang lupa na siyang naging saksi sa lahat ng paghihirap na dinanas ng mga Pilipino mula sa pananakop ng mga dayuhan.