INTRODUKSYON
ANG SIGARILYO
Naglalaman ito ng 14 na kemikal na nakaka-kanser. Ang usok nito ay naglalaman ng mahigit sa 4,000 kemikal na pumipinsala sa kalusugan at kapaligiran. Ang nikotinang laman ng sigarilyo ay sanhi ng pagka-adik dito. Ang usok ng sigarilyo ay mayroong carbon monoxide na siya ring ibinubuga ng mg tambutso ng sasakyan. Ang tar ay nagpapadilaw ng ngipin at mga daliri.
Ayon sa World Health Organization, mahigit kalahati sa kabuuang bilang ng kabataang Pilipino, particular na iyong nasa edad 7 hanggang 15, ang gunom na sa bisyo ng paninigarilyo. Bahagi sila ng tinatayang 40,000 hanggang 50,000 Asian teenagers na maagang natutong manigarilyo bunga ng kakulangan sa batas laban sa tobacco at walang humpay na promosyon nito sa bansang Pilipinas. Sa katunayan, isa sa bawat tatlong lalaki na nasa middle age ang namamatay dahil dito. Inaasahang tataas pa ang bilang na ito sa mga darating na buwan dahil sa mabilis na paglaganap ng bisyo sa mga kabataan, lalo na sa Pilipinas.
Ang paninigarilyo ay isang bisyo na kung saan ang mga kalalakihan angkadalasang gumagawa at gumagamit. Sa panahong ito, malaya ang mga kabataanna gawin ang paninigarilyo kahit saan, at anumang oras. Ito ay nakakasama atmaaari itong magdulot ng hindi kaaya-aya sa pandinig ng mga tao sa lipunan atnagbibigay ng mga sakit sa ating katawan. Marami ng mga kabataan ang pumasok sa bisyong ito. Ang paninigarilyo ay ginawa na nilang libangan o pampalipas-orasngunit maraming masasamang epekto ito sa ating kalusugan, pag-aaral, at pati nasa pakikipag-ugnayan sa iba.Kabataan ang kadalasang bikitima ng paninigarilyo. Kahit hindi nagumagamit o gumagawa ang isang tao ng ganitong klaseng bisyo, hindi maiwasanang mga dalang epekto nito sa kanya. Ang usok ng sigarilyo ay naipapasa sa mgataong katabi ng naninigarilyo. Hindi na namamalayan ng mga tao na ang usok nanalalanghap nila mula sa sigarilyo nakakasama na sa kanilang katawan. Ang mgamasasamang epekto ng paninigarilyo ay maaring magsimula sa maliit
nakaramdaman hanggang humantong sa kamatayan. Ito ay nagdudulot ng hindimaganda sa ating katawan at maging sa ating kinabukasan
Noong unang panahon pa lamang, laganap na sa maraming parte ngmundo ang paninigarilyo. Ang gawaing ito, ayon sa Wikipedia, ayisinasagawa ng mga tribo upang kumawala sa ulirat o makihalubilo samundo ng espiritu. Ang ilan sa mga gawaing ito ay ang pagpapaalis ngmasasamang espiritu, pagsamo sa mga ito, atbp. Ngunit, sa paglipas ngpanahon, naging isa na ito sa mga kinagigiliwang uso.Nagsimula ito sa rehiyon ng Central America noong 6000 BC. Nanglumipas ang 5000 taon, 1000 BC, nagsimula ang sibilisasyon ng mga Mayanna magpausok, humithit at ngumuya ng mga dahon ng tabako. Ginamit dinnila ito, kasama ng iba pang mga halamang medicinal, upang ipanggamot samga may sakit at sugat. Nang sila ay naglayag sa iba pang parte ng mundo,nagdal sila ng mga dahon ng tabako kaya naman nang lumipas ang mgataon, ang mga manlalakbay, tulad nila Columbus at Francis Drake, aynaisipang gumawa ng planta ng mga tobako at gawing daan upangmagkapera. Naging popyular ang paninigarilyo ng tabako sa Espanya.Ang paninigarilyo ay isang Gawain na kung saan sinusunog angsangkap, karaniwang tobako, na maaring nirolyo sa papel sabay sa paghihitng usok na inilalabas nito. Ayon sa Medlndia Online, ang stick ng sigarilyo aybinubuo ng halos 4,000 kemikal na maraming epekto sa katawan at pag-iisipng tao. Ang ilan sa mga ito ay ang nicotine, tar, acetone, chloroform, atbp.Dahil nga naman ang mundo ay mabilis magbago, nakaisp ang ibang tao ngmga modipikasyon ng paggamit o paggawa ng sigarilyo.
Ang layunin ng pananaliksik na ito ay upang pag- aralan at alamin angmga sanhi ng paninigarilyo ng mga kabataan. Makakatulong din ito sa mgahindi nanninigarilyo upang huwag na nila subukan ang masamang bisyo naito.1.Tukuyin kung ano ang karaniwang dahilan kung bakit naninigarilyoang kabataan.2.Alamin kung ano ang aspektong naaapektuhan sa buhay ng isangmag-aaral na naninigarilyo.3.Tukuyin ang iba¶t ibang pamamaraan ng pagkontrol sa mgananinigarilyo.
Ang halaga ng pananaliksik na ito ay upang pamulatin ang pagiisip ngmga kabataang sa murang edad pa lamang ay nalululong na sa bisyo ngpaninigarilyo. Hindi lamang sa kabataan makakatulong ito kung hindi na rinsa mga taong hindi
na mapigilan ang paninigarilyo. Makakatulong din ito samga hindi nanninigarilyo upang huwag na nila subukan ang masamang bisyona ito. Ayon sa mga mananaliksik, ang higit na kahalagahan ng pag-aaral ayang makakapaghahatid ng balita sa mga mambabasa tungkol sapaninigarilyo at mapag bigay alam sa publiko ang kanilang maitutulongupang mabawasan ang paninigarilyo ng kabataan.
ii.KALIGIRANG KASAYSAYAN
Ang paninigarilyo ay pangunahing bisyo na tinatangkilik ng mga Pilipinongayon lalo na ng mga kabataan. Ito ay laganap na ngayon sa ating lugar. Marami sa atin ngayon ang ginagawang libangan o pampalipas-oras ang bisyong ito.Bagamat nagbibigay kasiyahan sa kanila ang paninigarilyo, maramingmasasamang epekto sa larangan ng ating kalusugan, pag-aaral, at pakikipag-ugnayan ang dulot nito sa atin. Ito ay nagpapahina sa atin at nagbibigay ng iba¶tibang sakit sa ating katawan. Nang dahil din dito, bumababa ang marka ng mgamag-aaral na nawiwili na sa paninigarilyo. Hindi lamang ang taong naninigarilyoang naaapektuhan ng bisyong ito, pati na rin ang taong nasa paligid niya. Angusok na lumabas sa sigarilyo ay nakakasama sa katawan ng taong nakakalanghap Ayon sa mga pag-aaral ang paninigarilyo ay maaaring magdulot ng pagtaas ng blood pressure, paglapot ng dugo, kanser sa baga, bibig, lalamunan, matris at pantog, katarata, pagkabulag at low birth weight at birth defects ng mga sanggol sa sinapupunan. Isa sa apat na taong naninigarilyo ay namamatay sa mga sakit na dulot nito. Ang iba naman ay naghihirap ng maraming taon sa kanilang kalusugan. Ang tar at Carbon Monoxide na nasa usok ng sigarilyo ay nakakirita at sumisira sa mga baga tuwing humihinga ang taong naninigarilyo. Ang pangangati ng lalamunan ay kalaunang magiging ubo. Kapag nagtagal ay magdudulot ito ng paparaming plema. Ang mga ito ay paraan n gating mga katawan ng pagprotekta sa usok. Kapag itinuloy pa rin ang paninigarilyo, maaaring magkaroon ng sipon at trangkaso, pati na rin bronchitis, pneumonia at iba pang malalang sakit sa puso. Sa kalaunan ay maaari pang magkaroon ng emphysema ang isang taong naninigarilyo, kung saan nasisira ang ibang bahagi o kabuuan ng mga baga. Habang lumalala ang sakit, ay mahihirapan na ito sa paghinga at maging sa paglakad. Ang paninigarilyo ay isa sa mga dahilan ng emphysema. Ang paninigarilyo ay pangunahing sanhi ng sakit sa puso. Ang Nicotine na nasa usok ng sigarilyo ay nagpapataas ng blood pressure. Dahil ditto, nagiging mas mabilis ang pagtibk ng puso, at mangangailangan ng mas maraming Oxygen, ngunit dahil sa Carbon Dioxode, ang kemikal na nasa usok ng sigarilyo, nababawasan ng 15% ang Oxygen na nakakaating sa puso. Ang Nicotine ay sanhi ng mga build up ng taba sa mga ugat, na nakapagpapababa ng blood pressure. Ang iba naming mga kemikal ay pumapasok sa agos ng dugo at humahadlang sa normal na sirkulasyon ng katawan. Dahil sa nababarahan ang
mga ugat ay nagkakaroon ng mga sakit at atake sa puso. Maaari ring magkaroon ng pananakit ng paa, at pamamaga ng hita. Kapag ang mga ugat sa utak naman ang inatake nito, maari ring magkaroon ng problema sa paningin tulad ng pagkabulag. Ano ang relasyon ng paninigarilyo sa Kanser? Ang paninigarilyo ay nagpapataas ng posibilidad ng pagkamatay sa Lung Cancer ng hanggang 20 bese, ayon sa Lung Center of the Philippines. 9 sa 10 taong namamatay sa lung cancer ay naninigarilyo. Ang paninigarilyo rin ay maaaring maging sanhi ng pagkakaroon ng kanser sa bibig, lalamunan at esophagus ng 2 hanggang 20 beses. Ang pagkakaroon ng kanser ay tumataas rin maging sa mga bahaging hindi diretkang apektado ng usok ng sigarilyo tulad ng pancreas, kidneys, urinary bladder at cervix. Ano pa ang maaring maidulot ng Paninigarilyo? Ang mga naninigarily ay humihina ang katawan, nahihirapang huminga, lagging bumabahin at umuubo, sumasakit ang ulo at nagbabago ang pang- amoy at panlasa. Ang paninigarilyo ay maaari ring makapagpapangit dahil sa pagkulubot ng balat, makapagpadilaw ng ngipin at mga kuko sa daliri, at makapagdulot ng mabahong hininga.
Nakaaapekto ba ang usok nito sa mga taong hindi naman naninigarilyo? Kung ang taong naninigarilyo ay nakakakuha ng mainstream effects, ang taong nakakalanghap naman ng usok ng sigarilyo ang nakakakuha ng sidestream effects. Ito ay tinatawag na Passive Smoking. Kahit hindi ka naninigarilyo ay parang naninigarilyo ka na rin dahil sa mga kemikal na nakukuha mo sa usok ng sigarilyo ng taong katabi o malapit sa naninigarilyo. Mas marami pa ang konsentrasyon ng mga masamang kemikal ang nakukuha ng mga passive smokers (mga taong hindi naman naninigarilyo pero nakatira kasama ang taong naninigarilyo) kumpara sa mga taong talagang naninigarilyo. ANg mga ito ay makakaramdam ng pagsakit ng ulo, at pagtutubig ng mata. Ang mga passive smokers ay may mas mataas ng 35% posibilidad na magkaroon ng kanser. Ang mga bata/ anak naman ng mga naninigarilyo ay may mas malaking posibilidad na magkaroon ng bronchitis, pneumonia at mga sakit sa puso lalo na sa unang taon.
Nakalulungkot sa tao ang laging paninigarilyo Ang paninigarilyo ay hindi nakapagpapasaya - ito ang lumabas na resulta ng pag-aaral na isinagawa ng Peninsula Medical School sa United Kingdom sa pangunguna ni Dr. Lain Lang hinggil sa kaugnayan ng paninigarilyo sa Psychological well-being ng tao. Sa kanilang pagsisiyasat, napag-alaman na ang mga naninigarilyo ay nakararanas ng mababang antas ng kasiyahan at life satisfaction kumpara sa mga hindi naninigarilyo. Ayon pa rin sa kanilang pag-aaral, ang pleasure na nararanasan ng mga Smokers ay dahil lamang sa adiksyon sa patuloy na paghithit ng sigarilyo. Ipinapayo rin ng mga dalubhasa na kung nais ng isang tao na makaranas ng kasiyahan, mabuting pangangatawan at satisfaction sa buhay ay mas maiging tigilan na ang paninigarilyo.
v.PAGLALAHAD
NG SULIRANIN
Sa Pilipinas, ang mga kabataan ay nagsisimulang magsigarilyo sa edadna pitong (7) taon. Nagiging regular na ang paninigarilyo sa edad na 13hanggang 15 taong gulang. Ang paninigarilyo ang pinakaunang sanhi ngkamatayan sa buong mundo. Ayon sa Department of Health, isang tao kada13 segundo, o isang milyong katao taun- taon, ang namamatay dahil sapaninigarilyo. Ang paninigarilyo ay sanhi rin ng mga sakit sa puso, baga,kanser, diabetes, osteoporosis at marami pang iba. Ito din ay madalas nasanhi ng pag- atake ng hika.Ang mga naninigarilyo ay humihina ang katawan, nahihirapanghuminga, laging bumabahin at umuubo, sumasakit ang ulo at nagbabagoang pang- amoy at panlasa. Ang paninigarilyo ay maaari ringmakapagpapangit dahil sa pagkulubot ng balat, makapagpadilaw ng ngipinat mga kuko sa daliri, at makapagdulot ng mabahong hininga.Kung ang taong naninigarilyo ay nakakakuha ng mainstream effects,ang taong nakakalanghap naman ng usok ng sigarilyo ang nakakakuha ngsidestream effects. Ito ay tinatawag na Passive Smoking. Kahit hindi kananinigarilyo ay parang naninigarilyo ka na rin dahil sa mga kemikal nanakukuha mo sa usok ng sigarilyo ng taong katabi o malapit sananinigarilyo. Mas marami pa ang konsentrasyon ng mga masamangkemikal ang nakukuha ng mga passive smokers (mga taong hindi namannaninigarilyo pero nakatira kasama ang taong naninigarilyo) kumpara samga taong talagang naninigarilyo. Ang mga ito ay makakaramdam ngpagsakit ng ulo, at pagtutubig ng mata. Ang mga passive smokers ay maymas mataas ng 35% posibilidad na magkaroon ng kanser.Ang mga bata o anak naman ng mga naninigarilyo ay may mas malakingposibilidad na magkaroon ng bronchitis, pneumonia at mga sakit sa pusolalo na sa unang taon.
vi.
SAKLAW/ LIMITASYON
Ang pananaliksik tungkol sa ³Epekto ng Paninigarilyo´ ay sumasakop lamang sa epekto ng paninigarilyo sa katawan ng mga tao sa bansang Pilipinas. Maaaring masama sa pananaliksik na ito ang mga sanhi ng paninigarilyo ngunit ang paksang naibigay ay iikot lamang sa epekto ng paninigarilyo.
viii.
KATUTURAN NG SALITANG GINAMIT
Ang terminong ginamit sa pag-aaral na ito ay binibigyang pagkakahuluganupang lubusang maunawaan: 1. Sigarilyo . Produkto na ang pangunahing sangkap ay yari sa tabako. 2. Epekto. Naging bunga, resulta, at kinalabasan. 3. Kabataan. Mamamayan ng bansa na may gulang 13-18 taong gulang at pag-asa ng bayan. 4. Kalusugan. Kalagayan ng katawan ng isang tao, maaaring malusog omasakitin. 5. Pakikipag-ugnayan. Paraan ng pakikisalamuha sa iba¶t-ibang tao samadaling salita, ³komunikasyon.´ 6. Pag-aaral. Isang proseso upang makamtan ang pangarap na ginagawa sa paaralan
