Czasownik das Verb Czasowniki regularne Czasowniki nieregularne
Czasowniki Czaso wniki rozdzielnie złożone Czasowniki zwrotne Czasowniki modalne
Tryb rozkazujący Czas przeszły Perfekt Czas przeszły Pr äteritum
Czasowniki regularne
Czasownik w bezokoliczniku (Infinitiv) kończy się na na – –en en,, np. lernen lernen,, machen mach en,, malen malen
Aby odmienić odmienić czasownik przez osoby, należy należy odrzucić odrzucić końcówkę końcówkę – en i na jej miejsce dodać końcówkę osobową Każda osoba ma swoją własną końcówkę: ich …..-e du…….-st
wir……-en ihr…….-t
er
sie
sie…….-t
Sie…….-en
es
Czasowniki regularne
Czasownik w bezokoliczniku (Infinitiv) kończy się na na – –en en,, np. lernen lernen,, machen mach en,, malen malen
Aby odmienić odmienić czasownik przez osoby, należy należy odrzucić odrzucić końcówkę końcówkę – en i na jej miejsce dodać końcówkę osobową Każda osoba ma swoją własną końcówkę: ich …..-e du…….-st
wir……-en ihr…….-t
er
sie
sie…….-t
Sie…….-en
es
A to przykład przykładyy odmiany czasowników czasowników regularnych: lernen – uczyć się ich lerne lerne du lernst lernst er sie lernt lernt es
wir lernen lernen ihr lernt lernt sie Sie lernen lernen
machen – robić ich mache du machst er sie macht es
wir machen ihr macht sie Sie machen
Tak samo odmieniają się m.in.: fragen – pytać besuchen – odwiedzać, uczęszczać u częszczać kochen – gotować lieben – kochać sagen – mówić bestellen – zamawiać
h ören - słuchać weinen - płakać meinen – myśleć, sądzić brauchen - potrzebować trinken – pić * suchen - szukać *
to czasownik mocny, który odmienia odmienia się w czasie teraźniejszym jak słaby, regularny
Podgrupą wśród czasowników regularnych są czasowniki o temacie zakończonym na: -t, -d, -chn, -ffn, -tm np. arbeiten –
pracować warten – czekać rechnen – liczyć zeichnen – rysować
sądzić bilden – budować, tworzyć atmen - oddychać öffnen – otwierać finden -
Wtedy dodajemy dodatkowe e przed końcówką osobową w 2. i 3. os. l.poj i w 2. os. l.mn: ich arbeite du arbeitest er sie arbeitet es
wir arbeiten ihr arbeitet sie Sie arbeiten
Czasowniki nieregularne Oprócz końcówki osobowej zmieniamy też głoski tematowe:
a ̶ > ä
w 2. i 3.os. l. poj
f ahren- jechać schlafen – spać laufen – biegać ich fahre
wir fahren
du f ährst
ihr fahrt
er
sie
sie f ährt
Sie fahren
es
e ̶> i
w 2. i 3. os. l. poj
helfen – pomagać ge ben – dawać tr effen – spotykać spr echen – mówić, rozmawiać
ich helfe du hilfst er sie hilft es
wir helfen ihr helft sie Sie helfen
e > ̶ ie
lesen – czytać
ich lese du liest er sie liest es
wir lesen ihr lest sie Sie lesen
w 2. i 3. os. l.poj.
sehen –
ich sehe du siehst er sie sieht es
widzieć, oglądać
wir sehen ihr seht sie Sie sehen
Czasowniki rozdzielnie złożone
Składają się z przedrostka i czasownika właściwego W bezokoliczniku przedrostek piszemy przed
czasownikiem łącznie
W trakcie odmiany przedrostek trafia na koniec
w niezmienionej formie, a czasownik właściwy odmienia się przyjmując końcówki osobowe
auf stehen – wstawać
ich stehe auf du stehst auf er sie steht auf es
wir stehen auf ihr steht auf sie Sie stehen auf
einkaufen – robić zakupy
ich kaufe ein du kaufst ein er sie kauft ein es
wir kaufen ein ihr kauft ein sie Sie kaufen ein
fernsehen- oglądać telewizję
ich sehe fern wir sehen fern du siehst fern ihr seht fern er sie sie sieht fern Sie sehen fern es
mitkommen – pójść z kimś
ich komme mit du kommst mit er sie kommt mit es
wir kommen mit ihr kommt mit sie Sie kommen mit
Przedrostki, które będziemy oddzielać od czasowników w trakcie odmiany to m.in.:
aufanausbeieinfernlosmitvorzu-
aufmachen, aufräumen ankommen aussehen beibringen einschlafen, einladen fernsehen losgehen mitnehmen vorbereiten zugeben, zumachen
Tak samo jak czasowniki
rozdzielnie złożone odmieniają się złożenia dwóch czasowników, np:
schlafen gehen – iść spać ich gehe schlafen er geht schlafen
spazieren gehen – iść na spacer ich gehe spazieren wir gehen spazieren
oraz wyrażenie
zurück kommen – wracać ich komme zurück er kommt zurück wir kommen zurück
Przedrostek czasownika
umieszczamy na końcu zdania Ich stehe immer um sieben Uhr auf.
Następujących przedrostków nie oddzielamy od czasownika – to czasowniki nierozdzielnie złożone be ge er ver zer ent emp miss
beginnen geben erzählen vergessen zerreissen entstehen empfehlen misstrauen
Czasowniki zwrotne (z ,,się’’) Uwaga: zaimek zwrotny sich ma dla każdej osoby inną postać!
Czasowniki zwrotne bez zmian w temacie podczas odmiany: sich freuen – cieszyć się
ich freue mich du freust dich er sie freut sich es
wir freuen uns ihr freut euch sie Sie freuen sich
sich interessieren – interesować się sich beeilen – spieszyć się sich schminken sich k ämmen – czesać się sich f ühlen – czuć się
Czasowniki zwrotne ze zmianą w temacie podczas odmiany:
sich treffen – spotykać się (e -> i w 2. i 3. os. l. poj)
ich treffe mich du triffst dich er sie trifft sich es
wir treffen uns ihr trefft euch sie Sie treffen sich
sich waschen – myć się (a -> ä w 2. i 3. os. l. poj)
Czasowniki zwrotne o temacie zakończonym na t-, d-, chn-, ffn-, tm- otrzymują dodatkowe e w 2. i 3. os. l .poj. i w 2. os. l.mn sich befinden – znajdować się
ich befinde mich du befindest dich er sie befindet sich es
wir befinden uns ihr befindet euch sie Sie befinden sich
sich verspäten – spóźniać się sich verabschieden – pożegnać się
Zwrotny może być też czasownik rozdzielnie
złożony, np.
sich anziehen – ubierać się
ich ziehe mich an wir ziehen uns an du ziehst dich an ihr zieht euch an er sie sie zieht sich an Sie ziehen sich an es Ich ziehe mich heute warm an.
Uwaga!
Czasowniki zwrotne w j. niemieckim nie zawsze są zwrotne w j. polskim i odwrotnie!
lernen – uczyć się
beginnen – zaczynać się
enden – kończyć się spielen – bawić się
sich unterhalten -
rozmawiać sich setzen - siadać
Czasowniki modalne
-odmieniają się nieregularnie - gdy w zdaniu z czasownikiem modalnym występuje jeszcze inny czasownik, to
czasownik modalny odmieniamy, a drugi czasownik występuje na końcu zdania w formie bezokolicznika
ich kann du kannst er sie kann es
wir k önnen ihr k önnt sie Sie k önnen
ich mag du magst er sie mag es
wir mögen ihr mögt sie Sie mögen
müssen – musieć
ich muss du musst er sie muss
mögen – lubić
k önnen – móc, umieć, potrafić
wir müssen ihr müsst sie Sie müssen
wollen – chcieć
ich will du willst er sie will es
wir wollen ihr wollt sie Sie wollen
dürfen – mieć pozwolenie
ich darf du darfst er sie darf es
wir dürfen ihr dürft sie Sie dürfen
sollen – mieć powinność
ich soll du sollst er sie soll es
wir sollen ihr sollt sie Sie sollen
Przykłady użycia czasowników modalnych: k önnen Kannst du schon gut Deutsch sprechen?
müssen Wir müssen noch mehr lernen!
dürfen Mutti, darf ich heute in die Disko gehen?
mögen Ich mag meine Freunde.
wollen Was willst du am Abend machen?
sollen Kinder sollen den Eltern helfen.
Ważne są też nieosobowe formy czasowników modalnych:
man muss – musowo, trzeba
Man muss hier sofort aufräumen!
Man darf hier parken.
man kann – można
Im Supermarkt kann man alles kaufen.
man darf – wolno
man soll – powinno się
Man soll viel Obst und Gemüse essen.
man darf nicht – nie wolno
Man darf hier nicht rauchen.
Tryb rozkazujący – der Imperativ Tryb rozkazujący można utworzyć dla:
2. os. l.poj. TY zrób, weź, przyjdź 2. os. l.mn. WY zróbcie, weźcie, przyjdźcie formy grzecznościowej pan, pani państwo niech pan przyjdzie, zróbcie państwo proszę
jak formę trybu rozkazującego traktujemy też formę dla 1.os. l.mn. MY zróbmy, weźmy
Tryb rozkazujący tworzymy odpowiednio dla poszczególnych osób wychodząc od formy trybu oznajmującego: dla czasowników regularnych
dla czasowników o temacie zakończonym na t-,d-,chn-,ffn-,tm-
du machst die Hausaufgabe ̶> mach die Hausaufgabe!
odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę ihr macht die Hausaufgabe ̶> macht die Hausaufgabe! odrzucamy zaimek osobowy
Sie machen die Hausaufgabe ̶> machen Sie bitte die Hausaufgabe!
stosujemy inwersję i dodajemy uprzejme bitte
Wir machen die Hausaufgabe ̶> machen wir die Hausaufgabe!
stosujemy inwersję
du wartest auf den Bus ̶ > warte auf den Bus!
odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę, dodatkowe ,,e’’ z odmiany zostaje! ihr wartet auf den Bus ̶> wartet auf den Bus! odrzucamy zaimek osobowy
Sie warten auf den Bus ̶> warten Sie bitte auf den Bus!
stosujemy inwersję i dodajemy ,,bitte’’
wir warten auf den Bus ̶> warten wir auf den Bus!
stosujemy inwersję
dla czasowników z przegłosem (Umlaut)
du f ährst nicht so schnell > ̶ fahr nicht so schnell!
odrzucamy zaimek osobowy, końcówkę i przegłos
ihr fahrt nicht so schnell > ̶ fahrt nicht so schnell!
odrzucamy zaimek osobowy
Sie fahren nicht so schnell ̶ > fahren Sie bitte nicht so schnell!
stosujemy inwersję, dodajemy bitte
dla czasowników rozdzielnie złożonych du räumst das Zimmer auf̶ > räum das Zimmer auf! odrzucamy zaimek osobowy
i końcówkę ihr räumt das Zimmer auf ̶ > räumt das Zimmer auf! odrzucamy zaimek osobowy
Sie räumen das Zimmer auf̶ > räumen Sie bitte das Zimmer auf!
wir fahren nicht so schnell̶>
stosujemy inwersję, dodajemy bitte
fahren wir nicht so schnell! stosujemy inwersję
wir räumen das Zimmer auf ̶ > räumen wir das Zimmer auf !
stosujemy inwersję
Form nieregularnych należy nauczyć się na pamięć!
lesen – czytać lies! lest! lesen Sie bitte! essen – jeść iss! esst! essen Sie bitte!
sein – być sei! seid! seien Sie bitte! haben – mieć hab! habt! haben Sie!
Czas przeszły Perfekt
czas przeszły Perfekt jest czasem złożonym składa się z czasownika posiłkowego haben lub sein i nieodmiennego imiesłowu Partizip II haben +
Partizip II
sein
większość czasowników tworzy czas Perfekt z czasownikiem posiłkowym haben
Z czasownikiem posiłkowym sein utworzymy Perfekt dla:
czasowników nieprzechodnich (bez dopełnienia w bierniku) oznaczających ruch: kommen, gehen, fahren, laufen, fliegen, schwimmen
czasowników oznaczających zmianę stanu: sterben, einschlafen, aufwachen, aufstehen
dla czasowników sein, bleiben, werden, passieren
Tworzenie imiesłowu Partizip II:
dla czasowników regularnych ge + temat + t
dla czasowników o temacie zakończonym na – t, -d, -chn, -ffn, -tm ge + temat + et
gemacht, gefragt, gehört
gearbeitet, gebildet
dla czasowników rozdzielnie złożonych ……ge + temat +…. (ge- pomiędzy przedrostkiem a czasownikiem) eingekauft, auf gestanden
dla czasowników zakończonych na – ieren temat +t (nie dodajemy ge-) diskutiert, fotografiert
dla czasowników nierozdzielnie złożonych befragt, empfohlen także nie dodajemy ge form Partizip dla czasowników mocnych/nieregularnych uczymy się na pamięć z listy czasowników
Zamiana czasu teraźniejszego na czas Perfekt
Zamianie podlega forma czasownika, pozostałe części zdania nie zmieniają się. Czasownik posiłkowy otrzymuje formę zgodną z formą w czasie teraźniejszym, dostosowaną do podmiotu. Partizip występuje na końcu zdania: Ich mache meine Hausaufgaben. Ich habe meine Hausaufgaben gemacht. Er f ährt nach Berlin. Er ist nach Berlin gefahren. Wohnen Sie lange hier? Haben Sie lange hier gewohnt?
Czas przeszły Präteritum (Imperfekt)
Czas przeszły Präteritum występuje najczęściej w bajkach i w innych tekstach pisanych. Czasowniki modalne, czasowniki haben i
sein występuja przeważnie w czasie Präteritum
Tworzenie Präteritum
dla czasowników regularnych
Do tematu czasownika dodajemy -te.
dla czasowników mocnych/nieregularnych
Formę wyjściową wybieramy z listy czasowników:
W ten sposób powstaje forma wyjściowa.
kommen – kam schlafen – schlief tragen- trug
machen ̶ > machte kaufen ̶ > kauf te
Do formy wyjściowej dodajemy końcówki osobowe:
Forma wyjściowa podlega odmianie przez osoby:
ich kam du kamst er sie kam es
ich machte du machtest er sie machte es
ich schlief du schlief st er sie schlief es
wir machten ihr machtet sie Sie machten
Pierwsza i trzecia osoba liczby pojedyńczej mają taką samą formę – bez końcówek
ich trug du trugst er sie trug es
wir kamen ihr kamt sie Sie kamen
wir schlief en ihr schlief t sie Sie schlief en
wir trugen ihr trugt sie Sie trugen
