archivo-78

Alorra

ADIMENA AKTIBATZEA

Zikloa

Proiektua

Hirugarrena

i.blai

Etapa

Lehen Hezkuntza

Egilea

Alberto Cascante Díaz

Aurkibidea

Sarrera

..............................................................................................

Arreta lantzeko fitxak

.....................................................

Oroimena lantzeko fitxak

............................................

Ikusizko oroimena lantzeko fitxak

.....................

9 19 25

.............

26

..................

27

Entzutezko oroimena lantzeko fitxak Espazio-orientazioa lantzeko fitxak

3

Denbora-orientazioa lantzeko fitxak

...............

Hitzezko arrazoibidea lantzeko fitxak

...........

35 43

Zenbakizko arrazoibidea lantzeko fitxak

......

57

Pentsamendu sortzailea lantzeko fitxak

.........

71

Sarrera 1. Aurkezpena Adimena garatzea hezkuntzaren zeregina da; zeregin iraunkor eta ukaezina. Haren garrantzia dela eta, hezkuntzaren azken erreformak berariaz jasotzen du gaitasunen bidez gara daitekeela. Gaitasun horietako bat Ikasten ikasteko gaitasuna da. Gaitasunak ELOk zehaztu eta egokitu ditu Espainian, Europar Batasunaren markoaren barruan. Ondorioz, hezitzaileek gaitasunak kontuan hartuko ditugu gure hezkuntza-ikuspegietan; bai era egonkorrean, bai luzerako epean. Ildo horretatik, material honen helburua gure ikasleei laguntzea da: adimen-ahalmenak garatzen, ikasteko moduari buruzko pentsamendu gogoetatsua eratzen eta, era berean, gaur egungo curriculuma osatzen duten oinarrizko gaitasunetako batzuk indartzen. Gaiari eta orientazioari dagokionez, koaderno honekin harreman gehien duena Ikasten ikasteko oinarrizko gaitasuna da. Harekin batera lantzen den beste gaitasunetako bat, berriz, Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna da, nahiz eta ez den horren era zuzenean lantzen. Dena den, ez dira bakarrak. Jarduera gehienak enborreko ikasgaietako edukietan oinarritzen dira; besteak beste, Hizkuntzako, Matematikako eta Ingurunearen Ezaguerako edukietan. Beraz, material honek ikasgai horiekin harremana duten oinarrizko gaitasunak ere garatzen ditu, hala nola Hizkuntza-komunikaziorako, Matematikarako, eta Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasunak.

erabiltzera, ikasleak berak ikasten ikasteko abilezia garatuko du, eta azken hori oso garrantzitsua da gerora ikasten jarraitzeko. Bestetik, eskola-arrakastan edo -porrotean eragina duten eta hura mugatzen duten elementu multzoen artean, motibazioa da esanguratsuenetako bat. Hori dela eta, hezitzaileak ikasleei adimena hobe daitekeela ulertarazten saiatzen gara, horrek sortzen baitu motibazio positiboa, eta motibazio positiboak, berriz, ikasteko jarrera egokia. Ikasleek motibazioa galtzen dute adimena aldakorra izan beharrean egonkorra dela uste badute. Porrota ahalmen ezagatik gertatzen dela eta hobetu ezin daitekeela uste dutenean, interesa galtzen dute. Ikasleen adimen-ahalmenari buruzko berariazko lanak pentsamendu-estrategiak eskaintzen ditu, eta porrotaren jatorria identifikatzen laguntzen du. Porrota estrategia egokia erabili ez dutelako gertatu dela erakusten die, eta ez dela norberaren ahalmenaren baitakoa. Gogoeta hauek dira koaderno honen filosofia, oinarria eta zentzua.

2. Helburuak Hauek dira:

Nahiz eta adimena aldatzeko aukera oraindik ere eztabaida-gai izan pedagogoen artean, gure ustez, adimenaren garapena sustatzen duten jardueren bidez ageriko emaitzak lortzen dira. Egia da genetikak eragina duela abiapuntuan, baina kontuan hartu behar dugu adimena ez dela dohain estatiko bat, elementu plastiko bat baizik. Ondorioz, adimenaren gainean esku har daiteke, hura erabat garatzen lagunduko duten esperientzien bidez.

• Adimena osatzen duten oinarrizko abileziak garatzea. • Ariketak egiteko eta haiei aurre egiteko erabiltzen dituzten estrategiak hobetzeko pentsatzen irakastea, pentsamenduaren eraginkortasuna eta erantzunaren kalitatea handituz. • Gaitasun hauek garatzea eragiten duten jarduerak eskaintzea: Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna, Matematikarako gaitasuna, Ikasten ikasteko gaitasuna, Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna, eta Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna. • Ikasleak estimulatzea, pentsamendu hauek gara ditzaten: gogoetatsua oldarkorraren ordez, estrategikoa intuitiboaren ordez, eta autonomoa mendekoaren ordez.

Adimenaren garapena gakoa da gure ikasleen hezkuntza-bilakaeran. Adimen-ahalmenak ematen die irakaskuntzaren helburu diren ezaguerak bereganatzeko aukera. Hori dela eta, bi elementuak bereizezinak, mendekoak eta elkarrekiko solidarioak dira. Gainera, ikaslea bultzatzen badugu pentsamendu-estrategiak bilatzera, aurkitzera eta

Lan honek izaera unibertsala du, bai irakasleentzat, bai eta ikasleentzat ere. Hau da, ez da pedagogian adituak direnentzat pentsatu, eta material honen hartzaileak ez dira ikasle aurreratuak edo ikasteko arazoak dituztenak. Aitzitik, Lehen Hezkuntzako 5. eta 6. mailako ikasleentzat da, eskola-testuinguru normalean erabiltzeko. adimena aktibatzea

3

3. Oinarriak Jarduerak Lehen Hezkuntzako hirugarren zikloko ikasleen ikasketa-mailara egokitu dira. Jarduerak ez dira ohiko irakasgaien oinarrizko curriculumedukietara mugatzen. Izan ere, jardueren helburua ez da irakasgai horietako kontzeptuak irakastea, nahiz eta hitzezko eta zenbakizko arrazoibideari buruzko ataletan Hizkuntzako eta Matematikako edukiak lantzen diren. Halaber, beste atal batzuetan Ingurunearen Ezaguerari buruzko gaiak aurkituko ditugu. Adimena aktibatzea izena duen koaderno honek 72 fitxa ditu adimenaren 7 ahalmenetan banatuta: arreta, oroimena, espazio-orientazioa, denboraorientazioa, hitzezko arrazoibidea, zenbakizko arrazoibidea eta pentsamendu sortzailea. Jarduera-argibideak ahalik errazen, laburren eta argien eman ditugu. Lanean aniztasuna da nagusi, eta ia ez da ezer ere errepikatzen, ez baitugu lana mekanikoki egiterik nahi. Lan honetan jakinmina, interesa eta motibazioa sustatu nahi ditugu; aurreko mailetako jarduerekin alderatuz, jarduera ia guztiak berriak dira.

4. Aplikazio-irizpideak Material honen ezaugarrietako bat malgutasuna da. Materialaren forma berezia dela eta, hainbat modutara erabil daiteke, berehalakoan eta erraz. Gainera, material hau ikasgelan edo ikasgelatik kanpo erabil daiteke, errefortzu-material moduan edo zabaltze-material bezala errefortzu-eskoletan. Ikaslearen beharren arabera, materiala programatu egin daiteke. Horretarako, nahikoa da jarduera aukeratzea eta fotokopiatzea, eta erabilera eta denbora doitzea: irakaslearen iritzira, eskolasaio bakoitzaren baldintzetara eta ikasle taldearen ezaugarrietara. Jarduera bakoitzari ahalik eta etekin handiena ateratzeko, egokiena da irakasleak jardueraren nondik norakoak azaltzea, jarduerarekin hasi aurretik eta bitartekari-funtzioa betez.

Irakasleek badakite ikasleen lana zuzentzeko modua erabakigarria dela azken horien motibazioan. Irakaslearen zeregin garrantzitsuenetako bat ikasleen lana aitortzea eta goraipatzea da, bai eta ikasleari hala adieraztea ere. Horrela, ikaslea trebe, baliotsu, zaindu eta, ondorioz, maitatu sentituko da.

Bestetik, ondoren aipatuko ditugun erabilerajarraibideak kontuan hartzea aholkatzen dugu, material honi etekin handiena ateratzeko eta helburuak lortu ahal izateko. Jarraibide hauek aplikatzeko orduan ez du garrantzirik jarduera egiteko aukeratutako ikasle kopuruak, ez eta haien maila akademikoak ere.

Hori guztia material honen bidez egin daiteke. Ikasleei beren burua motibatzen erakutsi behar diegu, bakoitzak bere ikasketa zuzendu ahal izateko eta etorkizunean arrakasta izango dutela pentsatuz aurrera egiteko. Aipatutakoa lortzeko, irakasleak ikasleen adimena landu behar du, ikasleei adimena aldakorra dela irakatsi behar die, pentsatzeko estrategiak irakatsi behar dizkie, eta porrota edo arrakasta ez duela ahalmenak eragiten, baizik eta pentsatzeko estrategiak izateak edo ez izateak.

• Hasteko, irakasleak jarduera azalduko du. Horretarako, adibide bat jarriko du eta ikasle guztien laguntzaz ebatziko du. Helburua pentsamendu gogoetatsua sustatzea da, oinarrizko ideia hau nabarmenduz: zer egin behar da eta horretarako pentsatu zer eskatzen duen. Jarraibide horien bidez ikasleak pentsatzera ohituko ditugu; hau da, jarduera bat egin behar duten bakoitzean eta jarduerari ekin aurretik, arretaz eta lasaitasunez hau pentsatuko dute: zer da egin behar dudana.

Ikasleak hau pentsatzera ohitu behar ditugu: asmatzearen edo kale egitearen arrazoiak manipula ditzaketen elementuen baitakoak dira. Hain zuzen ere, nork bere estrategiak eta pentsatzeko modua hobe ditzake. 4

Kontzeptu horiei ikasleek estrategiei esker zer eta nola egin behar duten badakitela gehitzen badiogu, ikasleek kanpo- eta barne-motibazioa dituztela eta haiek berariaz indartu ditugula baiezta dezakegu. Gainera, motibazioa da proiektu honen puntu garrantzitsuenetako bat.

adimena aktibatzea

• Ondoren, lan-estrategia bat irakatsiko zaie ikasleei. Estrategi hau da: nola egin dezakezu? galderari erantzutea. Irakaskuntza modu hori ere oinarrizkoa da irakaslearengan, irakasleak azalduko baitie ikasleei nola jokatu behar duten emaitzara era azkar eta seguruan heldu ahal

izateko, eta ahalegina eta denbora aurrezteko. Ikasleen hizkeran, trikimailuen edo arrastoen sinonimo dira estrategiak. Haur batzuk ez dira motibatzen eskola-jarduerekin, adimen gutxi dutela uste dutelako eta berehala blokeatzen direlako. Ahalmenean oinarritu beharrean estrategian oinarritzen den lan-sistema ordenatu eta gogoetatsua erabiltzen irakasten badiegu ikasleei, eta hartan trebatzen eta ohitzen baditugu, jarduerari heltzeko aukera emango diegu, huts egiteko beldurrik gabe. Hau da, gauza adimentsuak egitera ohitzen ditugu eta ez, aitzitik, adimentsuak izatera. • Behin irakasleak ariketa nola egin behar duten azaldutakoan, ikasleek fitxako ariketa egingo dute, behar adina denbora erabiliz. • Ebaluazioa egiteko orduan, interesgarria da jarraitutako prozesua aztertzea eta eztabaidatzea, bai eta emaitzara heldu ahal izateko hartutako bide alternatiboak aztertzea eta ikasleetako batzuek erabili duten bestelako pentsamendu erari arreta jartzea ere. Jarduerak ez dira ikasleak beti bezala ebaluatzeko prestatu, hau da, beti egin izan den modu berean. Hala eta guztiz ere, orientazio-elementu dira irakasleentzat, ikasleen ahalmen intelektuala hobeto ezagutzeko balio baitute. Azken finean, eskola-dinamikan ohikoak ez diren ikuspuntuetatik datorren informazioa eransten diote ebaluazioari. Ebaluazioa erantzuna lortzeko prozesuan eta erantzunaren kalitatean oinarritzea da gure gomendioa; ez da komeni lortutako emaitza kopurua soilik hartzea kontuan. Arriskutsua izan daiteke irakasleak beste ebaluazio modu batzuk erabiltzea, ikasleek uste baitezakete pentsatzeak ez duela ezertarako balio besteek adina ariketa amaitzen ez badituzte, eta azken hori ezinezkoa da jarduera mota hauetan. Ikasle bakoitzak ikasteko eta erantzuteko bere erritmoa duenez, ez da harritzekoa ez eta kezkagarria ere haietako batzuek jardueraren bat ez amaitzea. Jarduera zailenak ikaslearentzat erronka edota aukera bat izango balira bezala aurkeztu eta aztertu behar dira. Ikasteko saiatu beharra dagoela irakatsi behar zaie ikasleei, bai eta ikasle bakoitzaren erritmoa errespetatu behar dutela ere.

5. Jardueren, estrategien eta abilezien deskribapena Adimena aktibatzea terminoaren helburuetako bat estrategiak hobetzea da, eskola-jarduerei eta jarduera akademikoei jarrera egokiagoarekin aurre egiteko. Baina, zer ulertzen dugu «ikasteko estrategiak» deritzon terminoaz ari garenean? Termino hori erabiltzen dugu prozesu hauek errazten dituzten prozedura mentalez aritzeko: informazioa eskuratzea, gogoan gordetzea, aztertzea eta bereganatzea; hau da, edozein unetan sor daitezkeen arazoei aurre egitea helburutzat duten ekintzak zuzentzeko eta koordinatzeko baliagarriak diren prozedurak. Estrategien bidez, nork bere buruari jarritako helburuak lor ditzakegu era ezin hobean; horrela, ahaleginari ahalik eta etekin handiena aterako diogu eta emaitzaren kalitatea handituko dugu. Estrategiaren bidez, bide zehatz bat noiz, non eta zergatik erabil edo jarrai daitekeen ebalua dezakegu. Estrategia bide bat da, eta bide horri jarraituz gertakari baten ebazpenera hel gaitezke era kontrolatu, burutsu eta, batez ere, eraginkorrean. Estrategiek «trikimailuak» erabiltzen eta konbinatzen dituzte. Trikimailu horiek, berriz, pentsamenak eraginkortasunez eta erosotasunez jarraitzen duen bidea zein den erakusten digute. Estrategia guztientzat lekurik ez dagoenez, jarduera gehienek ez dute estrategiaren azalpen zehatzik. Hala eta guztiz ere, badira estrategia bera edukitzat duten jarduerak, eta kasu horretan bai, estrategia zehaztasun osoz deskribatu da. Estrategiak erabiliz, ikasleek kontrola ditzaketen gertaerei egozten dizkiete porrotak: «ez dut ongi egin ongi pentsatu ez dudalako, ez dut erakutsi didaten trikimailua erabili»; mendera ezin ditzaketen faktoreei egotzi beharrean: «ez dut ongi egin horretarako gai ez naizelako». Irakasleak, estrategien laguntzaz eta gauzak nola egiten diren erakutsiz, jarrera honen bidez laburtzen den pentsamendua suspertu dezake ikasleengan: «ez dakit, baina ikas dezaket». Iritzi hau «nik ezin dut» jarreraren guztiz kontrakoa da. Ikasle batek bere akats edo porrotak ahalmen gabeziari egozten badizkio, eta beste era batean egiteko gai ez dela uste badu, motibazioa eta ikasteko interesa galduko ditu. adimena aktibatzea

5

Estrategiak trebatzearekin batera, material honekin adimenaren oinarrizko abilezietako batzuk garatu nahi dira. Adimenari esker, pertsona bat egoera batera egokitu daiteke, egoera hori uler dezake eta hari buruzko gogoeta egin; nola jardun behar duen erabaki dezake, eta aipatutako egoera, gertaera edo eskaerari erantzun berezia eman diezaioke. Adimenak, datuak eta gertaerak konbinatzen eta prozesatzen ditu; beraz, adimenak nola funtzionatzen duen adierazteko hau azaltzen dugu: adimena zenbait arlo eta ahalmenetan garatzen da, hala nola arrazoinamenduan, pertzepzioan, arretan eta memorian. Ahalmenak bereizi baditugu ere, adimenak ez du egiatan horrela funtzionatzen: adimenak osotasun bat bezala jarduten du, eta ez modulu itxien bidez. Ariketa bat ebaztean arrazoinamenduak, pertzepzioak, arretak, memoriak eta gainerako adimenarlo guztiek batera hartzen dute parte, guztiak une berean. Hala ere, ebatzi nahi denaren arabera, batzuk besteek baino proportzio handiagoan hartuko dute parte. Adimena aztertzen, ulertzen eta trebatzen errazagoa izan dadin, adimena abileziatan banatu da. Baina, zer dira abileziak? Eta, zein dira? Abileziak adimenaren zatiak dira; hau da, adimena abilezietan bana dezakegu. Abileziak zenbat eta nolakoak diren esatea oso lan korapilatsua da, ez baitago abileziei buruzko erabaki unibertsalik. Aitzitik, teoria berriak, ahalmenak multzokatzeko era berriak eta adimenaren funtzionamendua azaltzeko era iraultzaileak ari dira agertzen. Hori guztia dela eta, adimena ulertzeko modua aldatzen ari da. Koaderno hauek abilezia multzo bat lantzen dute, haiek proposamen zehatz batean antolatuz. Horrek guztiak ez du esan nahi zatiketa hau denik egin daitekeen bakarra eta zuzenena. Gure ustez, adimena osatzen duten arlo eta ahalmenak multzokatu eta sinplifikatu egin behar dira; hau da, hezitzaileak erraztasunez hurbildu behar du abilezietara, prestakuntza neketsuen eta zehatzen beharrik izan gabe. Abilezia bakoitza lantzeko ezarri dugun jarduera kopurua orekatua da; ondorioz, zehaztasun osoz egin dezakegu lan haiekin. Dena den, hitzezko eta zenbakizko arrazoinamendua da eremu handiena hartzen duen abilezia. 6

adimena aktibatzea

Landuko diren abileziak hauek dira: – Arreta. – Oroimena. – Espazio-orientazioa. – Denbora-orientazioa. – Hitzezko arrazoibidea. – Zenbakizko arrazoibidea. – Pentsamendu sortzailea. Leku-kontuak tarteko eta aurreko ikasturteko jarduerei jarraipena eman nahi diegunez, zenbait abilezia baztertu egin ditugu, hala nola trebetasun motorra eta adimen emozionala. Azken hori gakoa da pertsonen arrakasta pertsonal, sozial, afektibo eta profesionalerako. Abilezia haiek eta beste batzuk baztertu izanak ez du esan nahi merezi duten arreta galdu behar dutenik. Hori dela eta, abilezia horiek kontuan hartzera animatzen zaituztegu, bai eta horretarako aproposak diren beste material batzuekin lantzera ere. 5.1. Arreta Arretaren bidez, ulertzeko ahalmena objektu batera zuzendu dezakegu; objektu hartan kontzentra gaitezke eta hari buruz hausnar dezakegu ere; gainerako estimuluak bigarren mailan geratzen dira. Arretak pertzepzioa eta geroagoko prozesuak errazten ditu. Abilezia oso garrantzitsua da: adimen-ariketa ororen aurretik eta ariketan bertan aktibatuta egon behar du. Hori dela eta, emaitza onak lortu ahal izateko, kontzentrazio altua eskatzen duten jarduerekin indartu behar da arreta, eta ez beste edozein jarduerarekin. Arreta-ahalmen minimorik gabe ezin zaie jarduera gehienei ekin; horregatik arretak emaitza bideratuko du hasiera batean. Nahiz eta arreta egokia izan, gertaerarekiko kontzentraziorik ez baldin badago, geroagoko prozesuak ez dira gauzatuko, edo partzialki gauzatuko dira. Zenbaitetan, bi abilezia elkarren artean oso uztarturik egoten, eta mendekoak eta osagarriak izaten dira; hortaz ia ezinezkoa da haiek banatzea edo bereiztea. Arretaz elikatzen diren zenbait prozesu bereizketa (ikusizkoa edo entzutezkoa) eta konparaketa dira, prozesu horietan objektu baten edo gehiagoren arteko antzekotasunak eta desberdintasunak antzematen baitira. Pertzepzioa ezinbestekoa da adimen-jardueran.

Gainera, jarduera hori baldintzatzen du, zentzumenak baitira gauzen iritziak ulertu, jaso, interpretatu eta garunera bidaltzen dituztenak.

kokatzea. Abilezia hori garatzeko beste modu bat da espazioari buruzko lexiko egokia erabiltzera bultzatzea.

Pertzepzioaren esku dago geroagoko prozesuaren arrakasta. Informazioa faltsua edo osatugabea baldin bada, emaitza, nahiz eta ongi landuta egon, ez da bat etorriko errealitatearekin.

Espazio-abileziak sendotzea dirudiena baino askoz ere garrantzitsuagoa da: irakurketan eta idazketan, eta kalkuluan eta problemen ebazpenean eragiten du, zuzenean edo zeharka. Hain zuzen ere, zenbait ikaslek irakurritakoa ulertzeko duten zailtasuna espazio-orientazio eskasaren ondorio da, bai lexikoari dagokionez, bai espazio-pertzepzioari dagokionez.

5.2. Oroimena Oroimena adimenaren oinarrizko abilezia da: berdin da epe luzekoa edo laburrekoa den; lanekoa edo iraunkorra; ikusizkoa, ukimenezkoa edo entzutezkoa. Hala eta guztiz ere, behin baino gehiagotan jarri da hori zalantzan, zorroztasun pedagogiko eskasarekin jarri ere. Hala eta guztiz ere, egokiagoa da oreka bat bilatzea. Askotan falta izan da oreka hori, oroimenean baino oinarritzen ez den ikasketaz neurriz kanpo baliatu garelako, eta beharrezkoa izango balitz bezala eta garapen akademiko egokia bermatuko balu bezala aurkeztu dugulako. Oroimenari esker pentsamenduak erlaziona, konpara edo konbina ditzaketen datu eta ezaguerak finka daitezke. Oroimena, esate baterako, irakurketan parte-hartze erabakigarria duen abilezia da; irakurketa berehalako oroimenaz baliatzen baita irakurritakoa gogoratzeko, eta epe luzerako oroimenaz, zeinu grafiko bakoitza dagokion soinuarekin lotzeko. Material honetan oroimen-estrategiak (datak, espazioan dauden elementuak, zenbakiak eta hitzak gogoratzeko) lantzen dituzten zenbait jarduera daude, bai eta ikusizko eta entzutezko oroimena lantzeko jarduerak ere. Hori guztia dela eta, irakaslearen laguntzarekin lantzea da gure gomendioa. 5.3. Espazio-orientazioa Ikasleek beren burua edo beste edozein objektu espazioan kokatzen ikasi behar dute, kokalekua zehazten duten koordenatuak kontuan hartuz. Objektuen kokalekua adierazteko erabiltzen den hizkuntza zein den ere ikasi behar dute, eta hizkuntza hori era argian eta zalantzarik gabe erabiltzen. Espazio-orientazioa jarduera hauen bidez trebatzen da: simetriak hautematea, irudiak biratzea, lauki-sareetan orientatzea eta objektuak espazioan

5.4. Denbora-orientazioa Denbora-orientazioaren bidez, denboraren joanak ekintzetan zer aldi dituen jakin dezakegu, eta denboraren joanaren sekuentziak antzeman ditzakegu. Azken horren bidez jarduerak denbora-logikarekin erlazionatuko ditugu. Gainera, denbora-orientazioaren bidez hau ere lortzen da: kausa-efektu harremanak ezartzea, denbora-unitateak erabiliz denbora osotasunean edo partzialki adieraztea, eta gertaeren denborazkotasuna adierazten duen lexikoa egoki erabiltzea. Espazio-orientazioarekin gertatzen den bezala, abilezia hau eta harekin erlazionatuta dauden ezaugarri edo ahalmenak ezinbestekoak dira gertaerak eta gure ingurunearen eta bizimoduaren errealitatea ulertu ahal izateko. Horretaz gain, irakurritakoaren ulermenean eta problemen ebazpenean inplikazio zuzena du. Batzuetan, ulermen-urritasunaren atzean denboraorientazio desegokia dago, bai eta lexiko urri edo desegokia ere, gertaerak eta horiek denboran non kokatzen diren ulertzeko. 5.5. Hitzezko eta zenbakizko arrazoibidea Arrazoibidea adimen-abilezia bat da, eta hari esker ordenatzen, lotzen eta osatzen dira emaitza lortzeko beharrezkoak diren ideiak. Emaitzak lortzeko erabiltzen diren adimen-jarduera guztietan dago. Aurretik ikusi ditugun abileziekin alderatuz gero, maila altuagoa du, konplexuagoa delako; eta denboran geroagokoa da, ondorioetara heltzeko pertzepzioa eta arreta erabiltzen dituelako eta beste zenbait abilezia elkartzen eta konbinatzen dituelako, hala nola sailkapena, analisia eta sintesia, logiadimena aktibatzea

7

ka, dedukzioa eta inferentzia, erabakiak hartzea eta pentsamendu kritikoa. Gure proposamena da aurreko lerroetan deskribatutako abileziei bi arrazoibide moten bidez ekitea: hitzezko arrazoibidea eta zenbakizko arrazoibidea. Bi arrazoibide horiek orain arte ikusitako abileziak eta beste zenbait abilezia erabiltzen dituzte, eta honela defini eta deskriba daitezke: • Hitzezko arrazoibidea: hitzen, esaldien eta testuen esanahia ulertzea da, bai eta arau gramatikalena ere. Hauek berriz, arrazoibidearen oinarrizko zati dira, eta eskolan emaitza onak ateratzeko gako: irakurmena, asoziazioa, ortografia-arauak, hitz-jarioa, irakurketa eraginkorra, hitzen arteko harremana, hitzez adierazitako analogiak, hizkuntzaren segmentazioa unitate txikienetatik konplexuenetaraino, eta hizkuntzaren kontzeptuak erabiltzea. Irakurritakoaren ulermena adimen-ahalmen bat da; objektu edo sentsazioei erreferentzia egiten dieten ikur grafikoak interpretatzen ditu, testuetan adierazitako ideiak koordinatzen, eta esanahi bat ematen. Azken finean, irakurritakoa ulertzeak adimen-pentsamendua edo emozio-pentsamendua eragiten du.

8

• Zenbakizko arrazoibidea honekin lotuta dago: zenbakiak erabiltzea, geometria, kalkulua, logika eta matematika-kontzeptuak ulertzea. Zenbakizko arrazoibidearen barnean zenbait prozesu ditugu: zenbakien arteko eragiketak, problemen ebazpena eta matematika-segiden bidez logika erabiltzea. Halaber, eragiketa matematikoekin lotutako jarduerak proposatzen dira, bai eta kalkulu-estrategiarekin lotutako jarduerak ere. Oroimenaren eta hitzezko arrazoibidearen kapituluetan bezala, zenbakizko arrazoibiderako prestatutako jarduerak irakaslearen laguntzaz egitea proposatzen dugu. 5.6. Pentsamendu sortzailea Ideia berri bat sortzeko ahalmena da. Bere ezaugarri bereizgarria da ideiak konbinatuz problema edo galdera bati erantzuna ematen dion emaitza berritzaile eta orijinala. Sormenak eta sorkuntzak malgutasuna, edo batzuk pentsamendu dibergente deritzena, izatea eskatzen dute; hau da, oinarrizko eskemetatik haratago joan ahal izateko ahalmena erakustea, ekintzei beste ikuspuntu batetik begiratuz eta beti ez bezala jokatuz.

Asoziazioaren bidez, fisikoki berdinak ez diren bi elementu batu daitezke helburu bakar baterako. Garrantzitsua da asoziazio-abilezia irakurketan lantzea, irakurtzean adierazitako kontzeptuak eskuratzea errazten baitu.

Pentsamendu sortzailearen beste ezaugarrietako batzuk hauek dira: erantzun asko sortzeko ahalmena edo jariotasuna, eta gertaerei eta egoerei modu kritikoan begiratzeko ahalmena. Horrela, pentsamendu eta irizpide independenteen garapena lotzen eta bultzatzen da.

Material honetan, hitzezko arrazoibidea lantzeko balio duten jarduerekin egingo da lan. Jarduera horiek erabakiak hartzearekin, hitz-jarioarekin eta hitzezko ulermenarekin daude lotuta. Era berean, inferentzia-jarduerak ere aurki ditzakegu materialean. Gainera, ikasketa-estrategiak eta -teknikak dituzten zenbait jarduera bildu dira: laburpena, ideia nagusiak eta bigarren mailako ideiak bereiztea, eskema eta azpimarraketa. Jarduera horiek irakasleak zuzendu edo bideratu behar ditu, jarduerei ahalik eta etekin handiena ateratzeko.

Pentsamendu sortzailea ikasleekin zehatz eta berariaz landu beharreko abilezia da, eskola-programazio eta -edukiek ez baitute berezitasunen-tzat eta ideien manipulazio askearentzat lekurik uzten. Gainera, aisialdi digitala kontsumitzearen eraginez, belaunaldi berriek ez dute pentsamendu sortzailea garatzen, eta pantailan ikusten dutena besterik ez dute errepikatzen. Ondorioz, kapitulu honek interes berezia du gure ikasleen heziketan eta, erraza eta garrantzirik gabea dela pentsatu arren, inplikazio handia du haien adimen-garapenean.

adimena aktibatzea

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Aurkitu eta inguratu lau Cak. OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOO

2

Aurkitu eta ezabatu lau 6ak. 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999996 9999999999999999999999999999999999996999999999999999999999999999 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 9999999999996999999999999999999999999999999999999999999999999999 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999 9999999999999999999999999999999999999999999999999999999999999699

3

Aurkitu eta azpimarratu lau Nak. MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMNMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMNMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMNMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMNMMMMMMMMMMMMMMMM

© IBAIZABAL/FOTOKOPIATZEKO MATERIALA

AA

Arreta

9

Ikaslea:

1

Data:

Margotu honako irudi hauen angeluen erpinak, adierazitako koloreekin.

Angelu kamutsa > 90º, gorriz

2

Maila:

Angelu zuzena = 90º, horiz

Angelu zorrotza < 90º, urdinez

Saiatu, orain, angelu bakoitzaren erpinaren kolorea aldatuz egiten.

Angelu zorrotza, gorriz

Angelu kamutsa, horiz

Angelu zuzena, urdinez


AA

Arreta

10

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Lotu, gezi baten bidez, biderketa bakoitza bere emaitzarekin. 4

32

64

54

42

0

27

20

8⫻3

10

6 3 30

7⫻8

21 15

7⫻7 49

3⫻1

45

10 ⫻ 1

5⫻8

63

9⫻3

4⫻8

6⫻3

4⫻5

8⫻8

9⫻6 40

56

5⫻5

36

35 9⫻9

7⫻2

3⫻2

25

18

16 7⫻3

12 8

24

81

28

6⫻6

6⫻8

72

14 7⫻6

9

4⫻0

7⫻5

1

3⫻4

7⫻4

9⫻5

5⫻6

8⫻9

2⫻2

4⫻4

2⫻4

5⫻3

1⫻1

9⫻7 3⫻3 48


AA

Arreta

11

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Hurrengo laukian, oso esaldi ezagun bat dago. Esaldi aurkitzeko, hasi lehenengo letratik eta, ondoren, saltatu beti letra bat, zutabearen amaierara heldu arte. Zauden lekutik egin gora zutabean, eta bukaerara heltzean salto hurrengo lerrora. Jarraitu urrats hauei amaierara heldu arte. Ondoren, jarraitu mezu ezkutuari. N

N

A

K

I

E

E

T

I

T

H

I

O

T

I

G

U

U

U

G

A

U

D

E

G

I

A

A

N

N

X

Z

B

A

R

U

R

R

Z

Z

S

A

Z

S

A

I

A

P

R

Z

E

H

I

O

A

N

R

T

A

E

A

U

N

U

L

T

U

Z

T

L

S

A

R

A

A

U

K

N

I

D

E

S

N

M

L

D

A

A

E

N

A

I

A

A

T

R

A

P

N

R

I

A

N

I

N

M

O

A

I

L

S

P

Z

E

P

G

Z

R

R

R

K

A

E

A

A

R

A

A

T

A

• Mezu ezkutua hau da: Neil Armstrong

______________________________________________________________

___________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________


AA

Arreta

12

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Osatu New Yorkeko silueta ezagun honen irudia, ahal duzun zehaztasun handienarekin. Erabili eredua.


AA

Arreta

13

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Esan zein irudi datozen bat ereduan dauden hirurak bata bestearen gainean jarrita lortuko genituzkeen irudiekin.

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ

BAI

EZ


AA

Arreta

14

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Marraztu, lauki zurian, bi marrazkietan errepikatzen diren objektu, elementu eta pertsona guztiak.


AA

Arreta

15

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Jarri domino-fitxa bakoitzaren zenbakiari dagokion letra, eta testuak zer dioen jakingo duzu. 14 = K 16 = U 18 = G

15 = Z 5=S 10 = Q

1=I 17 = T 2=N

7=B 11 = L 3=E

8=J 6=A 4=O

13 = D 9= X 12 = R

18 16 15 17 1

3 14 1 15 6

2 13 16 17 3 14 1

9

4 17

3 12 3

3 12 12 1

7

6

6

2

4 12 3 15 13 6 18 6

1

1 15 6

2

15 4

1

2

7

2

6

6 18 1

2 18 4

1

6 12 12 6

6 18 6 11 13 16 6 16 12 12 3 17 1 14 15 3 12

1 15 3

2 15 16 3

11 4

5

2

1

2 18 4 18 4 12 6 17 15 3 14 4

4 10 16 1

8

6

2

4 15 16 3

2

1 15 3

6

2

6

3 17 6 15 6 11 13 1

6 12 1

6 11 13 1 15 12 4 15

1

2

2

6 12 12 1 15 1

6

2 17 3

1 15 3

6

8

4

2


AA

Arreta

16

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erreparatu marrazkiei, eta idatzi zenbat neurri dauden.

____

neurri daude.

____

neurri daude.


AA

Arreta

17

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Lauki bakoitzean, inguratu berdinak diren bost marrazkiak.


AA

Arreta

18

Ikaslea:

1

2

Maila:

Data:

Ikasi buruz data hauek. Hiru minutu dituzu. 0

1789

711

1212

1945

1492

1898

1934

2006

1965

1968

1998

2001

1930

Jarri paper bat aurreko daten gainean eta idatzi gogoratzen dituzunak. __________________________________________________________________

Datak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak • Zenbatu ikasi beharreko data kopurua. • Ordenatu noranzko zehatz batean; esate baterako, txikienetik handienera. • Berrikusi datak; aurrena ozen eta, ondoren, idatziz. • Lotu zerbaitekin: zure jaiotza data, telefono-zenbakiren bat, etab. • Erabili hatzak, zenbat ikasi dituzun jakiteko. 3

Idatzi aurreko datak txikienetik handienera ordenatuta, eta ikasi buruz hiru minututan.

4

Jarri paper bat daten gainean, eta idatzi gogoratzen dituzunak. ____________________________________________________________________________

5

Berridatzi datak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA

Oroimena

19

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Ikasi buruz Espainiako autonomia-erkidegoak. Erabili oroimenaren urrezko arauak.

Espazioko objektuak gogoratzeko oroimenaren urrezkoa arauak • Begiratu objektuei eta zenbatu zenbat ikasi behar dituzun. • Ikasi ordena zehatz bati jarraituz. Adibidez, erkidegoak ikasteko ordena hau jarrai dezakezu: hasi kiribilean kanpokoak ikasten; ondoren, barnealdekoak ikasi; eta amaitzeko, uharteak eta Afrikako erkidegoak. • Berrikusi ikasitakoa: aurrena ozen; eta, ondoren, idatziz. Asturiasko Kantabria Euskadi Nafarroako Foru Erkidegoa Printzerria Galizia Errioxa Katalunia Gaztela eta Leon Aragoi Madrilgo Erkidegoa Balear Uharteak Valentziako Extremadura Gaztela-Mantxa Erkidegoa Kanariak Andaluzia

Ceuta

2

Murtziako Eskualdea Melilla

Begiratu marrazkiari, eta saiatu erkidego guztien izenak beste orri baten idazten.


AA

Oroimena

20

Ikaslea:

1

Maila:

Saiatu minutu batean hurrengo zenbakiak buruz ikasten. 659301872

2

Data:

976287514

Jarri paper bat aurreko zenbakien gainean eta, ondoren, idatzi gogoratzen duzuna. ___________________

___________________

Zenbakiak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak • Banatu zenbakiak segmentu txikitan. Errazagoa da 923 45 23 06 (segmentatua) ikastea, 923452306 (osoa) ikastea baino. • Lotu zenbakiak ezagutzen duzun zerbaitekin, adibidez: – 923: nire hiriaren aurrizkia. – 45: nire aitaren adina. – 23: nire lagun Uxue bizi den atariaren zenbakia. – 06: nire anaia, Ander, jaio zen urtea. • Berrikusi ozen. • Idatz itzazu. 3

4

Egin adibidean ikusi duzun gauza bera ikasi beharreko zenbakiekin. ________

:

___________________________

________

:

___________________________

________

:

___________________________

________

:

___________________________

________

:

___________________________

________

:

___________________________

________

:

___________________________

________

:

___________________________

Ikasi minutu batean aurreko zenbakiak, tapatu eta idatzi bata bestearen segidan. ___________________

___________________


AA

Oroimena

21

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Ikasi probintzien izenak, ahal duzun denbora laburrenean.

Hitzak gogoratzeko oroimenaren urrezko arauak • Erabili arau mnemoteknikoa. Honako hau egin behar duzu: ikasi beharreko hitzen inizialekin hitzak edo esaldiak asmatu.

Kordoba Huelva Sevilla

Jaen

Granada Almeria Malaga

Cadiz

Adibidez: Huelva: HU; Sevilla: SE; Kordoba: KOR; Cadiz: Ca; Jaen: JA; Malaga: MA; Granada: GRA; Almeria: AL. Orain, silabak ordenan utziz esaldi bat asmatuko dugu: HUSEKOR CAJA MAGRAL edo desordenatuta: (H)USE CAJA KORAL MAGRA. Hau edo beste bat da ikasiko dugun esaldia, betiere silaben eta probintzien arteko lotura zein den jakinda.

Orain, sortu arau mnemoteknikoak, probintzia hauek ikasteko. ____________________________________

Guadalajara ____________________________________

____________________________________

Cuenca

Toledo

____________________________________

Ciudad Real

Albacete

____________________________________

____________________________________

____________________________________

____________________________________

Leon

Zamora

Burgos

Valladolid Segovia

Salamanca

____________________________________

Soria

____________________________________

____________________________________

____________________________________

Avila ____________________________________


2

Pal ent zia

AA

Oroimena

22

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Saiatu hitz hauek buruz ikasten, ahal duzun denbora laburrenean. erlojupeko

slalom

eskiak

jokalekua

txirrindularia

eskiatzailea

erraketa

bikoitzak

bizikleta

belodromoa

tenislaria

pista

Hitzak gogoratzeko oroimenaren urrezko araua • Saiatu hitzak antolatzen: egin multzoak zentzua duen zerbaiten arabera. • Errepasatu ozen. • Ondoren, errepasatu idatziz.

2

3

Multzokatu hitzak izenburu hauen arabera. Ikusiko duzu zein erraz ikasiko dituzun! Kirolariak

Lehiaketa-lekuak

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

Jolas-materialak

Proba motak

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

______________________________

Ikasi buruz sukaldearekin lotura duten hemezortzi hitz hauek: garbigailua mikrouhin-labea koilara

sardexka hozkailua basoa

labana platera iturria

aulkia xerra platanoa

taburetea

espartzua

mahaia

baieta

zopa

xaboia


AA

Oroimena

23

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erreparatu mapari, eta ikasi buruz bertako datuak. Erabili oroimenaren urrezko arauak.

Belfast

Irlanda Erresuma Batua

Erresuma Batuko hiriak Londres: 7 milioi biztanle. Glasgow: 1,4 milioi biztanle. Belfast: 300.000 biztanle. Birmingham: 2,5 milioi biztanle. Liverpool: 500.000 biztanle.

Glasgow Liverpool Birmingham Londres

Polonia Alemania Errusia

Frantzia Hungaria Portu gal

2

Espainia

Ita lia

Jarri paper bat maparen gainean, eta erantzun galderei. • Zer herrialde daude mapan idatzita? ___________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________

• Zein dira planoan ageri diren Erresuma Batuko hiriak? __________________________________________________________________________

• Eta zenbat biztanle ditu haietako bakoitzak? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________


AA

Oroimena

24

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Margotu baldintza hauek betetzen dituzten pertsonak: a. Ez dira haurrak, ez eta oso zaharrak ere. b. Nahiz eta pozik egon, ez dira pozez saltoka ari. c. Beren taldeko bufanda dute, baina ez dira hura astintzen ari. d. Mugikorra izan dezakete, nahiz eta ez diren erabiltzen ari. e. Alde guztietara begiratzen dute, baina ez ezkerraldera. f. Ez dira edaten edo jaten ari. Betaurrekoak izan ditzakete, bisera ez.


AA

Ikusizko oroimena

25

Ikaslea:

1

2

Maila:

Data:

Diktatu ikaskide bati taula bakoitzaren zenbaki-segida, buruz errepika dezan. Lehenengo, taularekin hasi; eta, ondoren, handitu zailtasuna beste biekin. 1. TAULA

2. TAULA

3. TAULA

3, 9, 1, 2

9, 3, 2, 0, 1

0, 1, 2, 6, 3, 4, 8

6, 4, 3, 0

1, 4, 8, 2, 0

1, 0, 7, 2, 8, 4, 5

3, 1, 7, 5

2, 1, 3, 4, 7

2, 7, 4, 0, 3, 1, 9

3, 8, 0, 1

3, 4, 6, 9, 1

4, 1, 3, 0, 5, 2, 6

5, 1, 6, 3

0, 5, 2, 1, 4

5, 1, 3, 2, 4, 0, 7

3, 4, 0, 8

5, 2, 4, 8, 0

2, 0, 1, 9, 4, 3, 8

9, 0, 1, 3

0, 2, 6, 3, 4

3, 7, 2, 0, 1, 4, 5

0, 7, 2, 5

2, 7, 0, 1, 4

8, 4, 3, 2, 0, 1, 7

6, 4, 0, 1

4, 2, 3, 1, 8

1, 4, 9, 3, 5, 0, 2

3, 1, 9, 2

9, 1, 0, 2, 4

2, 1, 3, 5, 4, 0, 6

8, 1, 4, 0

0, 4, 2, 9, 1

3, 4, 6, 0, 2, 1, 9

0, 1, 6, 2

1, 0, 6, 4, 3

0, 3, 2, 1, 8, 4, 5

5, 4, 0, 1

4, 1, 2, 0, 8

7, 1, 2, 4, 5, 0, 3

3, 2, 7, 1

5, 4, 3, 0, 1

0, 6, 2, 1, 3, 4, 8

8, 0, 5, 2

7, 1, 2, 5, 4

2, 3, 9, 0, 1, 4, 6

2, 6, 1, 0

1, 0, 3, 2, 6

7, 4, 2, 3, 1, 0, 8

2, 3, 0, 7

2, 4, 0, 9, 1

3, 6, 1, 0, 2, 4, 9

5, 0, 2, 3

4, 8, 3, 0, 2

0, 4, 6, 8, 3, 1, 2

3, 6, 1, 9

1, 3, 2, 6, 0

1, 5, 0, 2, 4, 3, 7

3, 2, 1, 7

2, 5, 1, 4, 3

4, 1, 2, 0, 9, 3, 6

1, 8, 3, 0

3, 2, 0, 7, 4

2, 8, 3, 0, 1, 5, 4

Orain, diktatu zure ikaskideari taula bakoitzaren zenbaki-segida, eskuinetik hasita errepika dezan; hau da, azken zenbakitik hasita.


AA

Entzutezko oroimena

26

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Inguratu eszena bakoitzaren ereduarekin bat datorren marrazkia. Eredua Eredua

Eredua

Eredua


AA

Espazio-orientazioa

27

Ikaslea:

Maila:

1

Margotu ereduko piezaren berdinak diren piezak.

2

Aurkitu eta margotu irudikoaren berdinak diren piezak. Arreta handia jarri, biratuta egon daitezke eta.

Data:


AA

Espazio-orientazioa

28

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Lotu bilbeko letrak eta haiekin bat datozen lau irudien zenbakiak.

A B C D 2

12

10 5 8

6

9 4 1

2

3

7

11

13

14

•

_____

irudia bat dator

_____

letrarekin. •

_____

irudia bat dator

_____

letrarekin.

•

_____

irudia bat dator

_____

letrarekin. •

_____

irudia bat dator

_____

letrarekin.

Inguratu negatiboarekin bat datorren marrazkiaren letra.

C

A

B

D

E


AA

Espazio-orientazioa

29

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erreparatu Eiffel dorrearen marrazkiari. Aurkitu eta idatzi behealdean jarri ditugun zati txikiei dagozkien koordenatuak. Kontuz, zatietako batzuk bira emanda daude eta. 1

2

3

4

5

6

7

8 A

B

C

D

E

F

G

H

________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________

________ ________ ________ ________ ________ ________ ________ ________


AA

Espazio-orientazioa

30

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erreparatu ereduari eta gainerako irudiei. Ondoren, osatu esaldiak. • Eredua eskuinera 180 gradu biratzen badugu, ____________

irudiarekin bat etorriko da.

• Eredua ezkerrera 90 gradu biratzen badugu, ____________


• Eredua ezkerrera 180 gradu biratzen badugu, ____________


• Eredua eskuinera 90 gradu biratzen badugu, ____________


1. irudia

2. irudia

3. irudia

4. irudia


AA

Espazio-orientazioa

31

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Osatu esaldiak, irudi bakoitzak zenbat aurpegi dituen idatziz.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.

_______

aurpegi ditu.


AA

Espazio-orientazioa

32

Ikaslea:

1

Data:

Idatzi zenbat eskuin-esku eta ezker-esku dauden.

•

2

Maila:

_____

ezker-esku eta ______ eskuin-esku daude.

Orain, idatzi zenbat ezker-hanka eta eskuin-hanka dauden.

•

_____

ezker-hanka eta ______ eskuin-hanka daude.


AA

Espazio-orientazioa

33

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Jarraitu argibideei, eta adierazi altxorreraino egin beharreko bidea. Jaitsi itsasontzitik eta igo kanoara. Ondoren, joan iparraldera Haizearen uhartera heldu arte. Uhartearen ertzetik ipar-ekialdera egin Buru-hezur portura eta han lehorreratu zaitezke. Hartu bide bihurgunetsuena eta egin hiru zentimetro ekialderantz, hiru iparralderantz eta bi mendebalderantz. Zeharkatu zubia eta hartu ipar-mendebaldeko bidea. Iturrira heltzean, biratu eskuinera lau zentimetro, eta jaitsi hegoaldera lehenengo sei eta, ondoren, beste bat ezkerrera. Jarri marka bat puntuari: hor aurkituko duzu altxorra.

Koralen uhartea

Buru-hezur portua Haizearen uhartea

2

Deskribatu itsasontzira itzultzeko egin beharreko bidea. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA

Espazio-orientazioa

34

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Ondorengo istorioak desordenatuta daude. Ordenatu buruz eta, ondoren, idatzi falta diren bineten deskribapenak. 1

__________________________________________________________________________

2

__________________________________________________________________________

3

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________


AA

Denbora-orientazioa

35

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Marratu, lerro bakoitzean, desberdina den denbora-adierazpena. 12 egun eta erdi, 300 ordu, 12 egun eta 12 ordu, 298 ordu 185 minutu, 1 ordu eta 3 laurden, 105 minutu, 7 ordu laurden 2 urte, 17.518 ordu, 730 egun, 17.520 ordu 11 ordu, 39.500 minutu, 660 minutu, 39.600 segundo 600 hilabete, 50 urte, mende erdia, bost hamarkada, 603 hilabete erlojua, egutegia, kronometroa, metroa, ikasturtea, segundoa, minutua

2

Ordenatu denbora-neurri hauek txikienetik handienera. bisurtea, urtea, seihilekoa, hamarkada, hirurtekoa, hilabetea ——————————————————————————————————

mendea, ehunena, hamarrena, milurtekoa, astea, urtekoa, milarena ——————————————————————————————————

hiruhilekoa, hamabostaldia, astea, hamar egun, 83 ordu ——————————————————————————————————

6 ordu erdi, 4 ordu, 38 ordu, 1 egun eta erdi, 11 ordu ——————————————————————————————————


AA

Denbora-orientazioa

36

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Ipini zenbakiak 1etik 18ra, uraren zikloa ordenan azaltzeko. Hodeiak hoztu egiten dira mendien gailurrera heltzean.

Eta ziklo guztia errepikatzen da, berriz ere.

Itsasoko ur beroa lurrun eran igotzen da zerura.

Baina, ibaira heltzean, erabilitako ura araztu egiten da.

Herrietan eta hirietan erabilitako ura ibaira itzultzen da.

Urtegietan, ur zati bat edateko ur bihurtzen da, eta herri edo hirietara bidaltzen da hodien bidez.

Azkenik, ibaietako ura itsasoan itsasoratzen da.

Istorio honen lehen kapitulua itsasoan gertatzen da.

Itsasora bidean, araztutako eta sobera geratutako urak beste ibaietakoekin batzen dira.

Ibaian elkartzen dira araztutako ura eta urtegietan sobera geratutakoa.

Hodeiak hoztean kondentsazioak eta euria sortzen dira.

Euriaren ura uhar eta ibaietatik behera jaisten da, edo ibaiak osatzen dituzten sorburuetatik irteten da.

18 urratsetan kontatu dugun hau uraren zikloa da.

Edateko ura herri eta hirietara heltzen da, erabiltzeko eta kontsumitzeko.

Eguzkiak itsasoa berotzen du.

Ibaietako ura aintziretan eta urtegietan pilatzen da.

Haizeak hodeiak bultzatzen ditu.

Uraren lurrunak hodeiak sortzen ditu. © IBAIZABAL/FOTOKOPIATZEKO MATERIALA

AA

Denbora-orientazioa

37

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Osatu esaldiak, hutsune bakoitzari dagokion hitzarekin: hitz guztiak denborarekin eta haren neurriekin lotuta daude. •

_______

da _______ seigarren hila; eta _______ ,

aurreko hila. •

_______

hilabete berezia da, bisurteetan ____

egun dituelako. • Metro gutxi batzuk egin ditzakegu _________ gutxi batzuetan, baina zenbait kilometro egiteko ____________

•

_________

beharko genituzke.

bat betetzen dugun bakoitzean

eguzkiari bira _______ ematen diogu. • Biharko egunari, larunbata, bi egun kenduko bagenizkio ______________

izango litzateke.

• Gaur asteko azken eguna bada, ___________ da; etzi, __________ izango da; eta herenegun baino egun bat lehenago, _______ zen. • Zenbatekoa da asteko lanegun guztien zifren batura, asteartea hilak 15 bada? _________________. • Ostirala 8 izango balitz, zer zifra izango da osteguna hemendik hiru astetara? ___________. • Zenbat egun dituzte uztailak eta abuztuak? ___________. • Zenbat hamarkada daude mende eta erdi batean? ______________. • Zer hilabete batu beharko genituzke guztira 120 egun lortzeko? .

________________________________________________

• Hilabete bat bi _____________ bana daiteke; urte bat, bi tan; eta milurteko bat, hamar ____________tan.

_____________

• Berandu iristen bazara, ___________ pasatu zaizu.


AA

Denbora-orientazioa

38

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Irakurri testua eta jarri arreta aditz-denborei. Gizartean erabateko aldaketa eragin duen objektuetako bat telefono mugikorra da. Mugikorrak pertsonen arteko komunikazio-aukerak ikaragarri handitzen ditu. Munduko edozein lekutako solaskideak harremanetan jartzeaz gain, argazkiak eta artxiboak trukatzeko aukera ematen du, bai eta mezuak bidaltzeko eta Interneten ibiltzeko aukera ere. Maiz eztabaidatu ohi da zein izan den gizartean iraultzarik handiena ekarri duen objektua. Aterkiaren baimenarekin, argi eta garbi esan dezakegu telefono mugikorra guztientzat erabilera anitzeko objektu bat dela.

2

Idatzi testua iraganeko azalpen bat izango balitz bezala. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

3

Orain, etorkizuneko azalpen bat izango balitz bezala. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA

Denbora-orientazioa

39

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Asmatu eta marraztu denborarekin lotutako lau istorio. Istorio bakoitzak hasiera, korapiloa eta bukaera izan behar ditu.


AA

Denbora-orientazioa

40

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erreparatu erlojuei, eta erantzun galderei. • Zer ordutan irtengo da hegazkina, hemendik 6 ordu eta 22 minutura irteten bada? ___________

• Zer ordu zen orain dela 85 minutu? ___________ • Zer ordu izango da orratzak simetrikoki kokatzean? ___________

• Zenbat minutu falta dira eguerdia izateko? ___________

• Zer ordu izango da 8 ordu eta hiru laurden barru? ___________ • Zenbat segundo falta dira laurden gutxi izateko? _________

• Zer ordu da orain, erlojua orain dela 9 ordu eta 52 minutu geratu bada? ___________

• Zer ordutan hasi naiz lanean, orain bukatu badut eta 11 ordu eta 49 minutu egin baditut lanean? ___________ • Zenbat minutu aurreratu behar da erloju analogikoa digitalaren ordu bera izateko? _______ • Eta zenbat atzeratu behar da digitala? ____ • Zer ordu zen orain dela 45 minutu? _________________ • Zer ordutan geratuko dira orratzak bata bestearen gainean?______


AA

Denbora-orientazioa

41

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Ordenatu hurrengo esaldiak zenbakiak erabilita. Irakurri ongi argibideak, jarduerarekin hasi aurretik. Argitu zalantzak zirriborro bat eginez eta, ondoren, pasatu garbira. Ordenan eta zentzuz ikasi. Amaitzeko, dena errepasatu, ondo dagoen egiaztatzeko. Lehenengo, prestatu lekua: kendu musika eta itzali telebista. Nahikoa da eskuan hortzetako eskuila eta pasta izatea. Guztia ongi egiten baduzu, zure hortzak osasuntsu egongo dira beti. Hasteko, hortzak otordu bakoitzaren ondoren garbitzeko ohitura hartu behar duzu. Aho-higienea garrantzitsua da, eta erraz egin daiteke. Eskuilatu hortzak, haginak eta mihia hiru minutuz. Frijitu nahasketa zartaginean, loditu arte: orain jateko prest dago. Honako hau patata tortillaren errezeta da. Patatak hozten diren bitartean, irabiatu arrautzak eta nahastu patatekin. Patatak horitutakoan, atera zartaginetik. Moztu zenbait patata zatitan eta frijitu. Hauek dira zauri bat zaintzeko jarraitu beharreko urratsak. Ondoren, lehortu gaza batekin. Hasteko, garbitu zauria, ur-zurrustaren azpian jarriz. Beharrezkoa izanez gero, jarri iodoa, lotura itsaskorra, konpresa edo loturaren bat.


AA

Denbora-orientazioa

42

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Irakurri arretaz testua, eta erantzun. Zure etxeko hozkailua matxuratu egin da. Hozkailua ikuskatu duen teknikariak esan dizu hura konpontzea 350 € kostatuko litzatekeela; eta pixka bat gehiago ordainduta, hozkailu berria eros dezakezula. Gainera, zure hozkailuak 10 urte ditu, eta teknikariak ezin dizu bermatu hozkailuak denbora luzez funtzionatuko duenik. Etxetresna elektrikoak dituzten denda batera joan zara, eta zenbait hozkailu erakutsi dizkizute. Gustatu zaizkizun bi modelo dituzte: batak 750 € balio du, eta marka ezagunekoa da; besteak, berriz, 420 € balio du, baina ez duzu marka ezagutzen. Bestalde, lehenak bi urteko bermea du; eta bigarrenak, urtebetekoa. Garestiak ez du zerbitzu teknikorik zure hirian; eta merkeak, aldiz, bai. Zer egingo zenuke? • Hozkailua konpontzeak zer abantaila dituen: __________________________________ • Hozkailua konpontzeak zer eragozpen dituen:

_________________________________

• 750 €-ko hozkailu berria erosteak zer abantaila dituen:

_________________________

• 750 €-ko hozkailu berria erosteak zer eragozpen dituen: • 420 €-ko hozkailu berria erosteak zer abantaila dituen:

________________________

_________________________

• 420 €-ko hozkailu berria erosteak zer eragozpen dituen:

________________________

• Zer erabaki hartuko zenuke? _____________________________________________

_____________________________________________

• Arrazoitu hartu duzun erabakia. _____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________


AA

Hitzezko arrazoibidea

43

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Berridatzi esaldiak, hitz egokiak erabiliz. • Plazaren ardatzean dagoen zirkulazio-argia konektatuta dago. __________________________________________________________________

• Autoa errepideko korridorean zehar dabil oinez. __________________________________________________________________

• Mahaiaren zangoa zaurituta dago, horregatik dabil kolokan. __________________________________________________________________

• Itsasontziaren bolantea ez dabil; eta, ondorioz, korronteak itsasora botatzen gaitu. __________________________________________________________________

• Sakelako mugikor hau oso handia da, gaur egun ez dute eraikitzen. __________________________________________________________________

• Hankan kolpea hartu dut mahaiaren erpinarekin. __________________________________________________________________

• Barkatu, huts egin dut, besoa bukaeraraino sartu dut. __________________________________________________________________

• Ez ilerik jo, nire ustez ez du barrerik! __________________________________________________________________

• Bizar-xafla honek ongi ebakitzen du nire aurpegia, batez ere, mutur azpian. __________________________________________________________________

• Ur-hegazkina gozo-gozo ari da uretan lurreratzen. __________________________________________________________________


AA


44

Ikaslea:

1

Maila:

Erreparatu honako eliza erromaniko eta gotiko hauen marrazkiei. ELIZA ERROMANIKOA

2

Data:

ELIZA GOTIKOA

Idatzi bi eraikinen arteko desberdintasunak.

Idazlana egiteko argibideak Gai hauek aipatu: forma, altuera, materialak, dekorazioa, arku eta sabai motak, zutabeak, transmititzen dizkizun sentsazioak, etab. ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________


AA


45

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Azpimarratu, gorriz, hurrengo pasartearen ideia garrantzitsuenak. 400 urte baino gehiago pasa dira Miguel de Cervantesek On Kixote Mantxakoa argitaratu zuenetik, eta geroztik, oso goraipatua izan da. On Kixote modaz pasatako zaldun eroa da. Sancho Panzak, berriz, baserritarkeria, ezjakintasuna eta sinpletasuna sinbolizatzen ditu; eta, horrez gainera, sen oneko pertsona da. Azken honi, janaria eta dirua interesatzen zaizkio batez ere. Diotenez, nagusiaren eta morroiaren arteko harremanak historiako bikote famatuetako bat sortu du. Hain da estua bien arteko harremana, ezin baititugu bereizita imajinatu. Guztiz antagonikoak dira: eztabaidatu egiten dute, elkar iraintzen dute, gezurra esaten diote elkarri, bai eta iruzur egin ere; baina mugarik ez duen adiskidetasuna dute. Ontasunez beteriko adiskidetasuna da, eta horrek oso maitatuak egiten ditu. Lanak bi zati ditu: lehenengoan, Kixoteren erotasuna, Sanchorekin egiten duen bilera eta hegoalderantz egiten dituzten bi bidaiak kontatzen dira, etxera bueltan eramaten duten arte; bigarrenean, iparralderantz (Bartzelonara iritsi arte) egiten duten hirugarren bidaia kontatzen da. Etxera itzultzean, erotasuna sendatu eta hil egiten da. Bi atalak oso desberdinak dira elkarren artean. Lehenengoan, On Kixote eta Sancho ez dira abenturatik onik irteten. Bigarren atalean, aldiz, zorte hobea dute, eta nahiz eta zoritxarrak gertatu, poza pena baino handiagoa da. Gainera, lehen zatian irudimenak agintzen du Kixoterengan; baina bigarrenean, gauzak diren bezala ikusten ditu, eta besteak dira gauzak aldarazi nahi dizkiotenak.

2

Egin laburpen bat testuaren ideia garrantzitsuenekin. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA


46

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Osatu eskema, testu hau oinarri hartuta. Giza gorputzeko organo eta atalak aparatutan antolatzen eta taldekatzen dira. Alde batetik, digestio-aparatua dugu: elikagaiak asimilatzeko. Elikagaiaren bidea ahoan hasten da; ondoren, hestegorria eta urdaila zeharkatzen ditu, eta hesteetara heltzen da, xurgatua izateko. Zirkulazio-aparatua ere badugu, odola mugitzeko. Horrela, gorputzak funtzionatzeko behar dituen elikagaiak eta oxigenoa bidaltzen ditu gorputzeko zelula guztietara. Oinarrizko motorra bihotza da, hark banatzen baitu odola zainen eta arterien bidez. Arnas aparatua arnasa hartzeko erabiltzen dugu; hau da, airean dagoen oxigenoa hartu eta karbono dioxidoa kanporatzeko. Airea sudurretik hartzen dugu; ondoren, trakea eta bronkioak zeharkatzen ditu, eta biriketara iristen da, gasen arteko trukaketa egiteko. Badira beste aparatu garrantzitsu batzuk ere. Haietako bat ugaltze-aparatua da, beharrezkoa espezieari jarraipena emateko; bestea, berriz, iraitz-aparatua da, sustantzia toxikoak eta hondakinak kanporatzen dituena.


AA


47

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Egin X bat informazio egokiaren gainean. • Txupinazoak hiriko zerua zeharkatu eta festa hasi zen. Iskanbila handia zegoen, baina nire gurasoak ez ziren plazara hurbildu. Nire gurasoak Torremolinosen daude oporretan. Nire gurasoak pertsona zaharren gunera joan ziren. Nire gurasoek ez zuten joan nahi, iskanbila handia zegoelako. • Txakurra lotuta uzten dugu etxaldetik joaten garen guztietan. Zaunka egiten die handik pasatzen direnei eta gogaitu egiten ditu. Ez dugu txakurrak tomateak jatea nahi. Lotuta ezin du inork lapurtu. Katu bat ikusten badu, erotu egiten da. • Mendian horren egun korapilatsua igaro eta gero, iturria aurkitu eta pozez saltoka hasi ginen. Bero handia egin zuen, eta egarri ginen. Galdu eta gero, ordura arte ez genuen urik aurkitzea lortu. Zapore berezia zuen: laranjazko eta kolazko freskagarrien arteko nahasketa. Gimnastak gara, eta edozein aitzakia egokia da entrenatzeko. • 21 urte igaro dira, eta Joanes eta Aner oraindik ere lagunak dira, nahiz eta bien artean distantzia handia egon. Maiz hitz egiten dute telefonoz. Urtero, Eguberrietan, zorion-txartel bat bidaltzen diote elkarri. Iaz hitzordua egin zuten, eta hondartzan elkartu ziren. • Gauero kontu bera: lehenengo, argia; ondoren, ipuina; gero, ura; eta amaitzeko, musua. Guztiok dakigun bezala, adinekoak ume bihurtzen dira. Psikologoak gomendatu digu, erlaxatzeko. Lo ongi egin ezin duen haur txiki batez ari gara. Munduko zoriontasun handiena maitatua sentitzea da.


AA


48

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Lotu esaldiaren zatiak, gezi baten bidez. Izaki bizidun guztiak •

• eskeletoa dutenak dira.

Animalia-erreinuan daude •

• bizidun guztiak errespetatu.

Animalia ornodunak •

• lizunak, zizak eta legamiak.

Landare-erreinuan daude • Guk gutxien ezagutzen duguna • Hiru onddo mota daude: • Lurreko bizia • Hiru erreinu mota daude • Desberdinak izan arren • Landareez elikatzen direnak • Gizakiok • Landareek eta zuhaitzek sortzen • Baliabideak ustiatzeko erabili •

Puntua eta gero • Hatsa hartu arnasa hartu bada • Puntu eta bereiz egin ostean • Izen berezi guztiak • Etxe hitz primitiboa da • Diptongoan, bokalak • Handia, erraldoia eta ikaragarria • Silaba tonikoa • Perpausean subjektua da •

• animalia, landare eta onddoena. • izaki orojaleak gara. • ornodunak eta ornogabeak. • dituzte oxigenoa eta elikagaiak. • animalia belarjaleak dira. • landare loredunak eta loregabeak. • adimena eta moderazioa. • onddoen erreinua da. • itsasoan hasi zen. • erreinutan biltzen dira.

• sinonimoak dira. • hasten dira letra larriz. • indar handiagoz ahoskatzen da. • aditzak -tu dute amaieran. • tsrekin idazten da. • zein den gure jatorria. • ekintza gauzatzen duena. • ez da lerroan gehiago idatzi behar. • letra larria erabili behar da beti.

Jentilizioek adierazten dute •

• ezin dira bereizi.

Garbitu, behatu eta inguratu •

• izen berezia da.

Zure izena •

• ez delako beste batetik sortu.


AA


49

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Deskribatu istorio honetan gertatzen dena, xehetasun guztiz. Arreta berezia jarri, aurkezpena, korapiloa eta bukaera ongi egiteko.

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA


50

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Ezabatu sobera dagoen hitza, eta erantzun. belauna

ukondoa

izterra

hanka

peronea

orkatila

tibia

• Zergatik ezabatu duzu? ____________________________________________________ • Zer izen erabiliko zenuke gainerako hitzak taldekatzeko?

________________________

• Erantsi beste hitz bat taldeari: ___________________________________________ margoa

arkatza

borragoma

luma

bolaluma

errotuladorea


________________________

• Erantsi beste hitz bat taldeari: ___________________________________________ lanpara

atea

leihoa

horma

tximinia

antena

teilatua


________________________

• Erantsi beste hitz bat taldeari: ___________________________________________

balea azeria lehoinabarra

hartza arranoa tigrea hontza izurdea txakurra


________________________

• Erantsi beste hitz bat taldeari: ___________________________________________


AA


51

Ikaslea:

1

Maila:

Kokatu hitz hauen letrak dagokien laukietan, hitzak goitik behera irakurri ahal izateko. altimetro abeltzain alabaorde

2

Data:

abantaila abarkagile amabitxi

amildegi amilburu altitude

alanbre amaiera abentura

Ondoren, idatzi esaldi bat. Esaldiak zuhaitz horretan jarri dituzun hiru hitz izan behar ditu, gutxienez. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

3

Erantsi hitz bat zutabe bakoitzari. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA


52

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Asmatu zein hitz ezkutatu diren definizioen atzean. 16 definizio dituzu, 1etik eta 16ra arteko zenbakiekin. Idatzi hitzak, geziak adierazten duen laukitik hasita eta erlojuen orratzen noranzkoan.

1. Zimel bihurtua. 2. Argia egiten dute, bonbillak dituzte eta ziur etxean zenbait dituzula. 3. Motorrek funtzionatzeko, pilotuek...egiten dituzte. 4. Riadeko herritarra. 5. Armak egiten dituena. 6. Hezi eta dorre handiak ditu. 7. Liburuak, aldizkariak eta abar irakurtzen dituena. 8. Uretan sartu. 9. Zortzi hanka dituen intsektua. 10. Europako herrialdea da eta Berlin du hiriburua. 11. Aditu ezin dena. 12. Gure hizkuntza erabiliz. 13. Konputagailu-sareak elkar konektatzeko gailua. 14. Noranzko berean mugitzen den partikula multzoa. 15. Egiazkoa ez dena edo asmakuntza. 16. Hitza «ustiapen» da. Idatzi bere definizioa edo asmakizuna: ________________________________________________________________________


AA


53

Ikaslea:

1

Maila:

Osatu testua, falta diren bokalak erantsiz. Z_ _L_ D_

L_H_N

J_K_T_ _;

B_ _N_,

TX_N_N

Z_H_ZT_

NG_R_ _N.

B_T_,

R P N

__ _ _

T

B_

_ _

D_R_ _

R

TX_NP_N_K NTZ_

_

D_,

G_R_ _K

_

2

Data:

_ _

D_N_Z,

KR_ST_ B_Z_L_,

LD_ _K

_

TX_N_T_K

H_S_

N_ _Z

Z_R_N

R B L

_ _ _ _

H_ _ _N RR_K_

__

B_R_B_L_K

GR_B_T_T_. D_T_R,

J_T_RR_ _ 600.

RT_

_

Z N

_ _

D_R_

P_P_R_ZK_

B_ _N_

Z_RK_L_TZ_N

Z_R_N

B_NK_K_

B_LL_T_ _K

1661_ _N.

Testua deszifratu ondoren, erantzun hurrengo galderei. • Zure ustez, zergatik da horren zaila lehen txanponak non eta noiz erabili ziren jakitea? __________________________________________________________________________

• Nola ordaintzen zituzten gauzak dirua asmatu aurretik? __________________________________________________________________________

• Zure ustez, zergatik dituzte txanponek bi aurpegiak marraztuta? __________________________________________________________________________

• Zer dute marraztuta gure txanponek? __________________________________________________________________________

• Non sortu zen paperezko dirua? __________________________________________________________________________

• Zergatik hasi ziren lehen billeteak Europako kontinentean zirkulatzen? __________________________________________________________________________

• Beste zer eratara ordain dezakegu gaur egun? __________________________________________________________________________


AA


54

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Irakurri, arretaz, hurrengo testua, eta erantsi falta diren puntuazio-markak. Olinpiadak Antzinako Grezian sortu ziren orain dela milaka urte Hori dela eta gaur egungo olinpiadez hitz egiten dugunean Aro Berrikoak direla diogu Aro Berriko lehen olinpiadak Atenasen Grezia egin ziren 1896 urtean 14 herrialdek besterik ez zuten parte hartu eta haietako gehienek dozena bat kirolari besterik ez zituzten Agerikoa da ez zutela gaur egungo olinpiaden antzik Gaur egun milaka kirolarik hartzen dute parte eta munduko 200 herrialdek ia munduko herrialde guztiak Lehen olinpiada horretan Maratongo lasterketa egin zen Proba hori Feidipido soldaduaren balentria heroikoa gogoratzeko asmatu zen Feidipido Maraton-etik Atenasera oinez zihoala hil baitzen Kristo aurreko 490 urtean Atenaseko herritarrei abisatzera zihoala pertsiarren aurkako guda irabazi zutela Ibilbidea 40 kilometrokoa zen baina hurrengo olinpiadetan 42 km-ra handitu zen eta gaur egun 198 km-koa da Proba hartan 25 korrikalarik hartu zuten parte Irabazlea Spiridon Louis greziarra izan zen 25 urteko postaria Gainera hirugarren sailkatu zen Velokas greziarra kanporatu egin zuten ibilbidean ezkutatuta zeukan ibilgailura igotzeagatik Ez zen historiako lehen dopin-kasua izan baina bai lehen tranpa

2

Erantzun eta ebatzi. • Idatzi aurreko testurako izenburu egokia:

_________________________________

• Idatzi testuaren laburpena. ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________

• Zure ustez, zergatik hartu zuten parte horren atleta eta herrialde gutxik Aro Berriko olinpiadetan? ________________________________________________________________________

• Postaria izateak lagundu al zion Spiridon Louisi irabazten? Zergatik? ________________________________________________________________________

• Nork uste duzu salatu zuela Velokasen tranpa? ________________________________________________________________________


AA


55

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Idatzi ideia bera, baina beste hitz eta adierazpen batzuekin. • Martxoan, apirilean eta maiatzean egunak luzeagoak dira. ________________________________________________________________________

• Nire etxean zenbait bizilagun gara, eta guztiak ondo konpontzen gara. ________________________________________________________________________

• Jokalariak aurkaria mugitu zuen, eta horregatik seinalatu zioten falta. ________________________________________________________________________

• Sendagileak begietara begiratu eta laster sendatuko nintzela esan zidan. ________________________________________________________________________

• Errepidean, lehertu egin zen gurpil baten arrastoak aurkitu genituen. ________________________________________________________________________

• Egia da, hondartzan bainatu aurretik banderari begiratu behar zaio. ________________________________________________________________________

• Zortzigarren orrialdean, elefante bat saltoka ageri da grabatu batean. ________________________________________________________________________

• Pertsona guztiok elkar errespetatu behar dugu, baita desberdinak ere. ________________________________________________________________________

• Inprimagailuaren tinta amaitzean, deitu iezadazu eta aldatuko dugu. ________________________________________________________________________

• Ontzi-garbigailua ez dabil, eta iturginari deitu diogu begiratu dezan. _______________________________________________

_______________________________________________

_______________________________________________


AA


56

Ikaslea:

1

Maila:

Egin batuketak, honako estrategia hauek erabiliz.

Bi edo zenbaki gehiago batu behar badituzu, hasi 10 ematen duena batzen; eta, ondoren, gainerakoak batu: 6 4 +5 15 6 154 4 230 + 5 376

9a beste zenbakiren batekin batzen duzunean, emaitzaren unitatea zenbaki hori ken bat da: 4 9 +3 16

6 + 4 = 10

10 = 6 + 4

6 903 5 839 + 1 274

10 504 837 59 957 836 23 456 894 + 58 521 313 34 890 115 49 767 310 96 432 684 10 086 763 + 14 328 087

4 + 9 = 13

5 901 3 482 + 7 138

13 = 9 + 4

65 349 25 069 87 064 + 39 125

2

Data:

10 011 81 214 39 125 + 29 999 15 642 435 68 501 242 85 930 616 + 27 139 160

93 640 27 820 21 945 + 14 289 54 651 270 26 948 818 83 967 560 + 12 048 593

50 347 629 66 421 789 57 302 972 41 100 559 + 36 465 048

45 856 476 59 216 907 15 672 643 19 519 138 + 43 087 069

Erabili al duzu beste estrategiaren bat? Idatzi hemen trikimailuak. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA

Zenbakizko arrazoibidea

57

Ikaslea:

1

Maila:

Egin batuketak eta kenketak, honako estrategia hauek erabiliz.

Zenbaki handiak batzean edo kentzean, hasi hamarrekoekin eta jarraitu unitateekin: 31 + 23 + 12 = 66 1. 30 + 20 + 10 = 60 2. 1 + 3 + 2 = 6 3. 60 + 6 = 66 2

906 593 – 158 492 747 101

O G

8 –2 6

2+6=8

O G

748 901 – 345 678 403 123

4 025 193 – 2 485 933 1 539 260

O G

O G

Ebatzi honako eragiketa hauek, ikusitako estrategiak erabiliz. 90 + 20 + 6 + 17 = 94 – 32 – 40 – 20 = 25 + 42 + 33 + 12 = 88 – 25 – 22 – 10 = 26 + 41 + 16 + 33 = 69 – 27 – 10 – 3 = 50 + 70 + 80 + 90 + 3 = 125 – 73 – 12 – 6 = 34 + 87 + 36 + 12 =

4

Kenketa egiaztatzeko kentzailea eta kendura batu behar dira:

Erreparatu kenketa hauei. Adierazi ongi edo gaizki ebatzita dauden. 74 – 32 42

3

Data:

78 – 14 – 5 – 27 – 9 = 78 + 12 + 4 + 57 + 23 = 83 – 40 – 16 – 12 – 7 = 79 + 12 + 34 + 56 + 80 + 10 + 45 = 90 – 21 – 32 – 20 – 10 = 47 + 15 + 97 + 35 + 98 + 11 + 30 = 89 – 24 – 17 – 32 – 5 = 47 + 54 + 63 + 106 + 71 + 13 = 15 + 17 + 104 + 10 + 6 + 26 =


____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA


58

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Egin biderketak, honako estrategia hauek erabiliz.

Zenbaki bat 1 zenbakiaz biderkatzean zenbaki bera lortzen da:

Biderkatzen dituzun zenbakiek bukaeran zeroak badituzte, egin biderketak zerorik gabe; eta, gero, erantsi kendutako zeroak eskuinaldean:

64 1 = 64

380 40 = 15.200 (38 4 = 152) Guztizkoa: 15.200

Zenbaki bat 0z biderkatzen bada emaitza 0 da beti:

5 (20 90) 6 = 7 (30 40) 0 =

78 0 = 0 7 (55 30) 200 = (200 750) 6 7 =

2

8 (60 0) 8 = 9 (43 6) 2 =

60 30

900 70

52 40

73 18

500 26

600 300

2 000 800

600 400

73 59

7 500 200

600 44

800 70

45 90

20 50

Aurkitu eta idatzi eragiketa bakoitzean falta den zenbakia. 40 ____________ = 1.200 ____________

3

3 (25 80) 400 = (195 100) 30 6 =

3 = 180

45 20 = ____________ 80 ____________ = 0

900 670 = ____________

____________

7.000 = 7.000

3.600 900 = ____________

12 ____________ = 144


____________________________________________________________________________


AA


59

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Irakurri arretaz honako estrategia hauek, eta egin eragiketak. Zatitzaileari kendutako zero kopuru bera kendu behar diozu zatikizunari:

4.860

120

1.234

100

1.965

100

846,8

20

2.110

100

6.630

30

0,002

100

18,01

100

8.000 400 00

20

Zatikizunak hamartarrak baditu eta zatitzailea 10, 100, 1.000... bada, koma ezkerrera mugitu behar da zatikizunak duen zero kopurua adina leku. 954,3 100

7,49

2,4

70

10

0,083

10

63,18

100

5.740

10

2.690

1.000

4.260

60

9.361

100

9,543 2,56 1.000 0,00256

2

8.800

800

5.250

5.800

1.000

300,04

50

1.000

1,68

2.400

100

400

Ezagutzen al duzu zatiketa azkarrago egiteko bete estrategiarik? Idatzi zure trikimailuak. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA


60

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Sartu hutsune bakoitzean dagokion eragiketa. Eskuinaldean dituzu. 12 _____________ : 2 2 10 _____________ 4 24 6 _____________ 8 104 25 _____________ 9 47 11 _____________ : 10 6 9 _____________ 9 27

13 ______________ 12 29 26 ______________ – 5 10

14 12 3 3 3 : 10 2 10 : 3

: 5 10 6 2:42 7 3 4

8:28 4:29

8 ______________ : 40 1

: 3 6 13

5 ______________ 2 128

6 10 : 2

27 ______________ 3 70 14 ______________ 9 19

7 ______________ 9 0 24 ______________ – 63 17 1 ______________ 28 31 15 ______________ : 20 2 2 ______________ 1 78 16 ______________ 2 18

18 7 4 :786 264 8 3 11 5 70 : 2 : 16 13 7 0:90 8:21


AA


61

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Azpimarratu eragiketa-lerro egokia, inguratutako emaitza ematen duena. 372416353471863548352954 54836241635343529541863 26 352954186354837241635347 352954136354837341635347 518524734248734213642517 372136427175247248735105 8 472487341053421364251752 342136425175247248734105 9336216324168361110534964 1053496463241683611393621 31 168361139362105349646324 105349646324683611393621 20837129234127105241069210 20836129234127105241059210 35 10525106921020837129234137 2341271055241069220837129 843256210735184725105451 843256210635184725105351 24 843256210735184725205351 843256210735184725105351


AA


62

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Adierazi gezi baten bidez zein den altxorrera iristeko biderik azkarrena. Bidea aurkitzeko erabili emaitza bikoitia duten piezak.

Eskuaren Betaurrekoen 24 zenbakiaren hatz kopurua kristal kopurua erdiaren erdia

2,01738 4397

0,00342

Lurraren kontinente kopurua

78.923413

8 2 4 4

8: 21214

Barraskiloaren antena kopurua

3,56: 2

Zure letagin kopurua

113 ahatebikotek guztira duten hanka kopurua

4 ehuneko, 3 unitate, 8 hamarreko

9ren bikoitza

1.488: 48

17 minutu eta erdiren 21: 3245 segundoak

356,1201 0,4380

8 4

32 aulkik duten hanka kopurua

1en ehunena

240: 20

81 zenbakiaren bikoitzaren herena

7 5 3 3

Apirilak duen egun kopurua

Egungo mendea

63.241540

1.690: 65

212: 322

7 pirata begibakarren begi kopurua

maiatza urtarrila martxoa iraila

166,273 €-ren zentimo kopurua

1 9 3 3

Dado batek duen puntu kopurua

9 ordu, 35 minutu eta 48 segundoren segundoak

1.736: 28

1.332: 36

15 dozena katilu

2.397:60

12.979

Abenduaren 31k duen segundo kopurua

19.375 kg-ren gramo kopurua

7,6 : 0,2

2.891364

41352: 6

23.343


AA


63

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Idatzi laukietan 1etik 9ra arteko zenbakiak. Ezin da zenbakirik errepikatu, eta lerro eta zutabeen emaitzak 15 izan behar du.

4

2

5

3

6

8

3

1

2

6

5

1

4


AA


64

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Osatu azpian dagoen koadroa. Horretarako, idatzi honako eragiketa hauen emaitzak lerro bakoitzeko hutsuneetan. A 60 : 22317; 3,5642,436; 40012384 B 9973412; 2.268: 18; 343108: 2 C 8.2906.431; 282: 46510 D 78.945612 E 820:20; 4291832074411818; 4.684.9584.684.957 F 54100: 268; 11: 111; 18: 9621; 4,3259042,325904 6 2 4 1 1 G 123456789; 2 2 2 2 2 H 1.000 m 8 hm 1,2 km (m); 345 cm 20 mm 1 m 45 dm (cm) I 2 dal 9,8 hl 628 L 259 L (L); 200 dag 127 kg 3 t 480 hg (kg)

A B C D E F G H I


AA


65

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Osatu laukitxoak, definizio bakoitzari dagokion hitzarekin. 1. Kilo baten gramo kopurua. 2. Metroak duen zentimetro kopurua. 3. Urteko bosgarren hilaren zenbakia. 4. Seinalatzeko erabiltzen dugun zenbakia.

9. Bisurtean otsailak duen egun kopurua. 10. 9916432 : 6 11. Ura izozteko behar den tenperatura. 12. Eguerdiko ordua.

5. 720 segundoren minutuak.

13. 14 katu parek duten begi pare kopurua.

6. Eguberri-eguneko zenbakia.

14. Ezkerreko hankaren behatzak.

7. Kuboaren aurpegi kopurua.

15. Ordu erdi baten minutuak.

8. Erloju digitalaren digitu kopurua.

16. Baloi baten ertz kopurua.


AA


66

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

63

127

Osatu segidak, falta den datua erantsita. 1

3

A

P

6

7

C

3

R

5

18 5

15

E

2

31

T

4

14 4

4

G

V

I

1 10

3

3

2


AA


67

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erreparatu hurrengo diagramari, eta erantzun galderei. Diagraman esne-banatzailearen kamioiaren datuak ageri dira. 2.250 2.000 1.750 1.500 1.250 1.000 750 500 250 0

rrila otsaila artxoa urta m

za kaina ztaila uztua ila apir maiat e u ab

• Zergatik ez du ezer saldu abuztuan?

a irail

a a a urri azaro bendu a

__________________________

• Esne-dendan esnea entregatzean, litro bakoitzeko 0,32 € ematen badizkiote, zenbat diru kobratu du urtearen lehen hiruhilekoan? ______________ • Abeltzainari litro bakoitzeko 0,17 € ematen badizkio, zenbat diru irabazi du urtearen bigarren hiruhilekoan? ______________ • Gasolina erosteko eta kamioaren mantentzeko 114 € behar baditu hilean, zenbat diru irabazten du urte osoan zehar?

______________

• Urtean 14.850 km egiten baditu, zenbat km egiten ditu hilean? ______________ • Noiz saltzen du gehiago, urtarriletik apirilera ala irailetik abendura? _______________________________________________________

• Irailean kargaren

2 galdu bazuen zulo baten erruz, zenbat diru 12

ez zuen kobratu? _____________________________________ • Kamioilariari lan berria eskaini diote, eta fruta-banatzaile bihurtuko litzateke. Litroka saldu ordez kiloak salduko lituzke, baina hilabete bikoitietan kilotan litro kopuruaren erdia salduko luke, eta herena hilabete bakoitietan. 0,58 € ordainduko dizkiote banatutako kilo bakoitzagatik, eta 0,15 € nekazariari emango dizkio. Merezi al dio lana aldatzeak? Arrazoitu erantzuna.

__________________________________________________________________


AA


68

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erantsi, koadro hauetan, emaitza lortzeko beharrezkoak diren batuketa-, kenketa-, biderketa- eta zatiketa-ikurrak. Kontuz, ikurrak behin besterik ez dira errepikatzen lerro bakoitzean.

5

4

3

13

25

1

6

2

7

02

9

3

5

1

4 28

6

2

4

7

9 16

7

3

7

4

52

8

2

2

6

7 56

1

2

3

8

26

7

9

8

3

4 17

2

15

6

3

19

8

4

1

6

53

5

3

8

5

24

4

0

4

2

71

3

1

7

2

8 27

5

2

9

1

36

7

4

3

2

5 20

8

6

6

9

2 15

4

5

6

1

3 23

6

1

7

8

0 104


AA


69

Ikaslea:

Data:

Kalkulatu objektu hauen arteko batura eta bilatu bakoitzaren balioa. 21

bolantea: __________

20

gurpila: __________

erlojua:

__________

mugikorra:

__________

50

botila:

karratua:

21

24

17

36

25

__________

__________

zirkulua:

23

__________

laukizuzena:

24

__________

triangelua:

16

__________

pentagonoa:

__________

hexagonoa: __________


1

Maila:

AA


70

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erabili zure irudimena, sigla faltsu hauei talde-izenak asmatzeko. Erreparatu marrazki bakoitzaren azpian agertzen diren adibideei.

• GRUPIS:

_______________________________________

• SODEIN:

_______________________________________

• PRISTA:

________________________________________

• EDLIEN: ________________________________________ NBE: Nazio Batuen Erakundea

• KARRAK:

______________________________________

• MARATE:

______________________________________

• ARDIA:

________________________________________

• IZURDEA:

_____________________________________

PFL: Profesionalen Futbol Liga

• NOIZ:

_________________________________________

• GAUR:

_________________________________________

• AULKI:

_________________________________________

• JANTZI:

_______________________________________

AHT: Abiadura handiko trena

2

Orain, egin kontrakoa: asmatu siglak, talde hauentzat. • Eskualdeko industria elkartea:

________

• Artisau-beiraren eskulangileak:

• Barraskilo makalen elkartea:

_______

• Bidalketa azkar ultrarinak: __________

• Erizaintza talde mugikorra: _______

• Ezkerti batuen erakundea:

_______

__________


AA

Pentsamendu sortzailea

71

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Baldintzak kontuan hartuta, idatzi bakoitzari dagokion hitz bat. • Bi b izatea:

______________________________________________________________

• Lau bokal izatea:

_________________________________________________________

• Alfabetoko lehen eta azken letrak izatea: • Ingelesez berdin idaztea:

___________________________________________________

• Zortzi kontsonante izatea:

_________________________________________________

• Hiru bokal desberdin izatea: • Hiru s izatea:

_____________________________________

________________________________________________

____________________________________________________________

• Guztira hamahiru letra izatea:

_____________________________________________

• Z bat, hiru a eta zortzi letra izatea: _______________________________________________

• Berdin irakurtzea ezkerretik eskuinera eta eskuinetik ezkerrera:

______________________________________

• Letrak beste era batera konbinatzean beste bi hitz ematea: _______________________________________ • Hiru kontsonante eta bokal bakar bat izatea: __________________________________ • Lz amaitzea: • Xz hastea:

___________________________________________________________

______________________________________________________________

• m eta n izatea:

_______________________________________________________

• Hiru esanahi izatea: _______________________________________________________ • Hiru i izatea:

____________________________________________________________

• g eta j izatea:

____________________________________________________________

• Kontsonante berarekin hastea eta amaitzea:

__________________________________


AA


72

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Imajinatu mundua nolakoa izango litzatekeen beste kolore batzuk balitu. Margotu marrazkiak, haiekin bat ez datozen koloreak erabiliz.


AA


73

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Irudimena eta sormena erabiliz, eman bi erantzun galdera bakoitzari. • Zer gertatuko litzateke hogei hatz bagenitu? 1. ____________________________________ 2. ____________________________________ • Eta itsasoko ura geza balitz? 1. ____________________________________ 2. ____________________________________ • Zer gertatuko litzateke euliak errinozeroak bezain handiak balira? 1. ______________________________________________________________________ 2. ______________________________________________________________________

2

Oraingoan, asmatu galderak eta erantzunak. • Zer gertatuko litzateke...

?

______________________________________________

1. ________________________________________________________________ 2. ________________________________________________________________ • Zer gertatuko litzateke...

?

______________________________________________

1.

________________________________________________________________

2.

________________________________________________________________

• Zer gertatuko litzateke...

?

______________________________________________

1.

________________________________________________________________

2.

________________________________________________________________

• Zer gertatuko litzateke...

?

______________________________________________

1.

________________________________________________________________

2.

________________________________________________________________


AA


74

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Irakurri istorioaren hasiera, aukeratu istorioaren jarraipena eta asmatu amaiera. Haserretu egin ginen. Mugikorra bateriarik gabe genuen, euriak harrapatu gintuen, mendian galdu ginen, ilundu egin zuen eta ez genuen argia egiteko ezer. Ibilaldi tamalgarri hori egin genuen egunean, gauza on bakarra gertatu zitzaigun, haitzuloa aurkitzea. Haitzuloan babestu ginen nire lagunak, Alaitz eta Hegoa, eta hirurok.

A AUKERA

B AUKERA

Bat-batean, haitzulo barrenetik zetorren hots bat entzun genuen, eta odola izoztu zitzaigun. Baina ez zirudien animalia baten hotsa. Zer egin genezakeen? Nik ideia bat izan nuen...

Alaitzek banatzea proposatu zigun, bidea aurkitu eta kanpinera itzultzeko. Gainean genituen elikagai urriak banatu, eta haitzulotik irten ginen...

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________

________________________________________


AA


75

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Erreparatu marrazkiei eta osatu, zuk nahi duzun erara.


AA


76

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Deskribatu eta marraztu gauza zentzugabe eta originalekin eraikitako bi objektu. • Etxe honek ditu begiak leihoen ordez, ahoa atearen ordez, aterkia teilatuaren ordez, oreztak fatxadan, zigarro bat tximiniaren ordez...

Margotu etxe fantastikoa

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

_____________________________________________

Margotu auto fantastikoa

• Auto honek lema du bolantearen ordez, besaulkiak jarlekuen ordez, egongelako lanparak auto-argien ordez, erakusleihoak kristaletan, teilak sabaian... __________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________


AA


77

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Idatzi zer arazo sor daitekeen egoera bakoitzean, eta eman bi irtenbide. • Erratzaren makila hausten bada. Arazoa:

_________________________________________________________________

Irtenbideak: 1.

___________________________________________________________

2.

___________________________________________________________

• Etxeko ordulari guztiak geratzen badira. Arazoa:

_________________________________________________________________

Irtenbideak: 1.

___________________________________________________________

2.

___________________________________________________________

• Zapatilaren lokarria hausten bada. Arazoa:

_________________________________________________________________

Irtenbideak: 1.

___________________________________________________________

2.

___________________________________________________________

• Afaltzeko zopa dago, baina ez duzu koilararik. Arazoa:

_________________________________________________________________

Irtenbideak: 1.

___________________________________________________________

2.

___________________________________________________________

• Txorroskiloa galtzen baduzu. Arazoa:

_____________________________________

Irtenbideak: 1.

________________________________

________________________________

2.

________________________________

________________________________


AA


78

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Idatzi lauki bakoitzaren barnean zenbaki-konbinazio bat, adierazitako emaitza lortu ahal izateko. Horretarako, erabili zenbaki hauek. +12

–6

–8

+10

+8

–19

+18

–10

–9

–1

+2

–16

+7

+5

–11

+17

–4

+20

+3

–5

+15

+1

+13

–2

+4

+6

+9

-3

–7

–12

+18 +13 –1 Emaitza = 30

Emaitza = 17

Emaitza = 25

Emaitza = 9


AA


79

Ikaslea:

1

Maila:

Data:

Asmatu ikur bat, alfabetoko letra bakoitzarentzat. Horretarako, konbinatu sinboloak, ereduan ageri den bezala, eta idatzi mezu bat, haiek erabiliz. Aldatu koadernoa ikaskide batekin, hark deszifra dezan zure mezua.

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

Ñ

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

2

Idatzi mezu ezkutua.

3

Deszifratu ondoren, hau da mezu ezkutuaren itzulpena. ____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________


AA


80

archivo-78

Recommend Documents