ΕΛΠ30 - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΥΛΗΣ (ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΟΣ)

ΣΟΛΩΜΙΚΟΙ Τυπάλδος Μαρκοράς Μάτεσης Τερτσέτης Πολυλάς ΜΕΤΑΣΟΛΩΜΙΚΟΙ 1857-1900 Χρυσομάλλης,Καλοσγού ρος, Κογεβίνας ΕΞΩΣΟΛΩΜΙΚΟΙ Κάλβος Βαλαωρίτης Λασκάρατος

ΕΠΙΓΟΝΟΙ/ΕΛΑΣΣΟΝΕ

1875-αρχές 20ου αι. Μαβίλης, Σπαταλάς, Σιγούρος Αθηνά Σαλούστρου ΕΛΠ30 (2011-2012)

1750-1821 1820-1870

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ -κριτικό δοκίμιο -ιστορικό αφήγημα -χρονογραφία -αυτοβιογραφία -φιλολογικές & αισθητικές μελέτες -μεταφράσεις -θέατρο ΚΟΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ Τεχνοτροπία Νεοκλασικισμός & ρομαντισμός Θεματική Αγάπη για πατρίδα, γυναίκα, θρησκεία Γλώσσα Δημοτική υψηλού επιπέδου Μορφολογία Ιταλικά μετρικά σχήματα & 15σύλλαβος

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΠΡΟΣΟΛΩΜΙΚΟΙ Έως -1821 Μαρτελάος -Γούλιαρης Κουτούζης Ξανθόπουλος

1850-1900

ΕΙΔΗ ΠΟΙΗΣΗ

20ος αι.

ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΕΛΠ30 (2011-2012) ΕΡΓΑ Επικαιρικά πολιτικά ποιήματα (θούρια, ύμνοι κ.ά.), κοινωνικές σάτιρες,επαναστατικά υπέρ της δημοκρατίας, των ανθρωπιστικών αξιών και της ελληνικής εθνικής αναγέννησης, αρκαδική ποίηση 1. Ύμνος: Μαρτελάος 2. Παρωδία Ύμνου: Γούλιαρης Περιορισμένης αξίας

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Τεχνοτροπία: επτανησιακός νεοκλασικισμός, ρομαντικά στοιχεία Θεματική: αγάπη για την πατρίδα, νοσταλγία για την αρχαία Αρκαδία Γλώσσα: ακαταστάλακτη δημοτική, μικτή με αρχαίους τύπους Μορφολογία: ιταλικής προέλευσης ολιγοσύλλαβοι στίχοι (κυρίως 8 συλ) που συντάσσονται σε ολιγόστιχες στροφές (κυρίως 4 στχ ) Τεχνοτροπία (αισθητικά ρεύματα): ιταλικός Λυρικά, σατιρικά & αφηγηματικά νεοκλασικισμός, γερμανικός ρομαντισμός - επτανησιακός ποιήματα, μεταφράσεις, κριτικά έργα νεοκλασικισμός 1. Το πλάσμα της Επιρροές: λατινική, γερμανική, αγγλική κρητική λογοτεχνία, φαντασίας:Τυπάλδος δημοτικό τραγούδι, ποίηση Χριστόπουλου & Βηλαρά 2. Ο όρκος: Μαρκοράς Γλώσσα: δημοτική Θεματική: αγάπη για την πατρίδα, τη θρησκεία, τη γυναίκα Ποιητικές μεταφράσεις-αποδόσεις (ιδιωτικού & δημόσιου βίου) αρχαίας ελληνικής και σύγχρονης Μορφολογία: σύνδεση ιταλικής & παραδοσιακής ευρωπαϊκής λογοτεχνίας στιχουργικής Ωδές, επικά ποιήματα, Τεχνοτροπία: γαλλικός ρομαντισμός (Β) στιχουργήματα, πεζά, δοκίμια : σύζευξη νεοκλασικισμού με ρομαντισμό (Λ.) Μορφολογία: 15σύλλαβος (Β) 1. Φωτεινός  Βαλαωρίτης :ιταλική στιχουργία, 11σύλλαβοι (Λ) 2. Γραφή αποκριτική  Θεματική: αγάπη για την πατρίδα (Β) Λασκαράτος :γυναίκα (Λ) Αποκλίνουν από το γλωσσικό και Γλώσσα:προσωπική δημοτική (κλέφτικο Β-τοπικό χρώμα Λ) εκφραστικό παράδειγμα της σολωμικής ποίησης Μέτριας αξίας σύγχρονοι και νεώτεροι του Σολωμού

Επιρροές από Α΄ Αθηναϊκή Σχολή

1

ΣΟΛΩΜΟΣ ---ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΗ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΕΙΔΗ Ποιήματα Θρησκευτικά Σατιρικά Σονέτα Λυρικά (απλά και αφελή) Πατριωτικά Επίγραμμα Ελεγείο Πρόζα

ΕΡΓΑ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΖΑΚΥΝΘΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ(1818-1828) Ιταλικά ποιήματα & σονέτα Αυτοσχέδιες ομοιοκαταληξίες

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Τάση αυτοσχεδιασμού. Γλώσσα: Ιταλικά Θεματική: Τρίπτυχο επτανησιακής: Αγάπη για πατρίδα, για γυναίκα, για θρησκεία

Η Ξανθούλα Ύμνος εις την Ελευθερία (1823), Εις το θάνατο του Λόρδ Μπάυρον (λυρική ωδή), Η καταστροφή των Ψαρών (1825) (επίγραμμα)

Μορφολογία: αυτοσχεδιασμοί, λυρικά με κεντρικό θέμα, στροφικά ποιήματα, μικρής έκτασης στίχοι, με περίτεχνες ρίμες, μέτρο, τραγουδιστικός ρυθμός (μουσικότητα)

Η Φαρμακωμένη (1826) (ελεγείο)

Τεχνοτροπία: νεοκλασικισμός, προρομαντικά στοιχεία

Δοκίμιο

Γλώσσα: δημοτική Συνθετικό επικό-δραματικό ποίημα. Αποσπασματικότητα. Επίδραση Μπάιρον. Τεχνοτροπία: πρώτη εμφάνιση ρομαντισμού Γλώσσα: δημοτική με πολλά ιδιωματικά, ζακυνθινά στοιχεία

Ο Λάμπρος (1823-1834) Η γυναίκα της Ζάκυθος. Ποίημα σε πεζό /πρόζα Ποιητικά συνθέματα (1847-1857) Ιταλικά ποιήματα Πεζά σχεδιάσματα

ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1828-1857) Ο Κρητικός (1833-1834), το πιο ολοκληρωμένο από τα αποσπασματικά ποιήματα

Θεματική Φιλοσοφικές αναζητήσεις τον οδηγούν σε θεματικά ζεύγη: ελευθερία – φύση, θρησκεία – θάνατος, έρωτας – θάνατος Μορφολογία: Στοχασμοί στα ιταλικά στα αυτόγραφα τετράδια, Στίχοι στα ελληνικά, στροφή προς ελληνική ποιητική παράδοση, κρητική λογοτεχνία και 15σύλλαβο

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (1834-47) Πόρφυρας (1847-1849)

1880 ΠΟ ΙΗΣΗ

Τεχνοτροπία: μικτός γνήσιος τρόπος (ρομαντισμός ουσιαστικά), αποσπασματικότητα Γλώσσα: δημοτική

ΠΕΡΙΟΔΟΙ - ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ

Αθηνά Σαλούστρου ΕΛΠ30 (2011-2012)

ΕΡΓΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 2

Α΄ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΧΟΛΗ (1830 – 1880) - ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Θεματική: Α: (λυρική, πατριωτική, σατιρική), Β: αρχαιολατρία, πατριδολατρία, ρητορισμός, Γ: θανατολαγνεία, πενθισμός, πεισιθάνατη διάθεση, θέματα των τάφων ΕΙΔΗ Ρομαντικό μυθιστόρημα

ΕΡΓΑ - ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ Λέανδρος (1834)/ Π.Σούτσος Θάνος Βλέκας (1855) / Καλλιγάς

Ιστορικό μυθιστόρημα : καρπός του Πάπισσα Ιωάννα / Ροΐδης ευρωπαϊκού ρομαντισμού Η Ηρωίς της… / Ξένος Ξενόθεμα αφήγημα

Βρούτος / Ραγκαβής

Απόκρυφα Αφήγημα ηθών: περιγραφή ανθρώπινων χαρακτήρων και συμπεριφορών

Ο Ζωγράφος (1842)/ Παλαιολόγος

Τεχνοτροπία: ρομαντισμός Γλώσσα: καθαρεύουσα Θεματική: οι δυσκολίες του έρωτα (εξαιρ. Η στρατιωτική…) Στερεότυπα μοτίβα του ρομαντισμού στην πεζογραφία: 1.Διαπλοκή ερωτικών προβλημάτων με πολιτικό προβληματισμό, 2.Διχασμός (ψυχικός, πολιτικός κ.α) του κεντρικού ήρωα, 3.Έντονη διείσδυση του αυτοβιογραφικού στοιχείου στη μυθοπλασία, 4.Αυτοκτονία, 5.Περιπλάνηση, 6.Αντιπαράθεση πόλης-κοινωνίας-πολιτισμού και φύσης


ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Επίσημη εμφάνιση της πεζογραφίας αλλά και του ρομαντισμού σ’ αυτήν Μεταίχμιο μεταξύ μυθιστορίας & μυθιστορήματος Και τα δύο ακολουθούν και τις δύο τάσεις Επιστολικό μυθιστόρημα (Λ) Παραβολική αφήγηση / πολιτικό δράμα (Θ) (1)Φιλοσοφική σάτιρα (αντιεκκλησιαστική)/ κριτική (παράδοση Διαφωτισμού) Αλληγορικός σχολιασμός της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας και υποδείξεις διαχείρισής της (2) Ανάδειξη της υπεροχής του ελληνικού στοιχείου έναντι των εκάστοτε εχθρών: βασικό ιδεολογικοπολιτικό άξονα του κράτους αποτελεί η Μεγάλη Ιδέα Κυρίως διηγήματα. Ακμή γύρω στο 1850. Παραγωγικότερος ο Ραγκαβής. Παραβολικός και αλληγορικός ο χαρακτήρας τους. Αντιστοιχία προς την ελληνική πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα Διδακτική πρόθεση (παράδοση Διαφωτισμού). Κριτική τάση. Μεταίχμιο μεταξύ μυθιστορίας (ο πολυκύμαντος έρωτας των δύο νέων) & μυθιστορήματος (ρεαλιστική περιγραφή με επικριτική διάθεση της αθηναϊκής κοινωνία. Δύο οι βασικές τάσεις στην αφηγηματική πεζογραφία (1830-1880): 1. Κριτική/Σατιρική: Ο Λέανδρος, Ο ζωγράφος, εν μέρει ο Θάνος Βλέκας, Πάπισσα Ιωάννα, Στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι 2. Ιδεαλιστική/Ηθική: Ο Λέανδρος, εν μέρει ο Θάνος Βλέκας, καθώς και τα ιστορικά μυθιστορήματα του Ξένου Βασική λειτουργία της πεζογραφίας: η ηθική ωφέλεια και η τέρψη του αναγνώστη (utile et dulce). Θεμελιώδες ζητούμενο της εποχής: η οικοδόμηση του έθνους στο πλαίσιο του αστικού κράτους. 3

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ Βιζυηνός (1849-1896)

Καρκαβίτσας (1865-1922)

ΕΡΓΟ - ΕΙΔΟΣ Το μόνον της ζωής του ταξείδιον (διήγημα) Τίτλος: περικλείει ένα ερώτημα ή μια απορία ή ελλοχεύει κάτι αλλόκοτο Κλόνισε τις βεβαιότητες που προσπαθούσε να στερεώσει η ηθογραφική σχολή, αναφορικά με τον κόσμο που προβάλλεται στη λογοτεχνία αλλά και με την ίδια τη ματιά του λογοτέχνη. Ο Ζητιάνος (1895) (μυθιστόρημα)

Ενίοτε εγκαταλείπει την αντικειμενικότητα και παρεμβαίνει στην αφήγηση με σχόλια, προτροπές ή κριτική, με σκοπό να ενεργοποιήσει τις συνειδήσεις. Ό,τι πιο ανενεργό στον νατουραλισμό. Περιεχόμενο: προσωπικές εμπειρίες ή διηγήσεις


ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Αινιγματική αφήγηση: (αμφιλογίες, αμφισημίες, αβεβαιότητες, τραγική κατάσταση, αυταπάτη, πλάνη). Ανατροπή προσδοκιών ηρώων (και αναγνωστών). Ψυχογράφηση ηρώων: τον ενδιαφέρει η ψυχολογία τους, το πώς αντιμετωπίζουν τη μοίρα τους και τις αδυναμίες τους (αμφιβολίες & διλήμματα). Ύπαρξη ή αλληλοεπικάλυψη δύο πραγματικοτήτων (εσωτερικός κόσμος ηρώων και εξωτερική πραγματικότητα). Η πραγματικότητα δεν συμβαδίζει με τις σκέψεις, επιθυμίες ή καταστάσεις που βιώνουν οι ήρωες του, μοιάζει απατηλή. Η υπέρβαση των ορίων. Πλήθος ηθογραφικών στοιχείων Γλώσσα: καθαρεύουσα στην αφήγηση, δημοτική στους διαλόγους Τεχνοτροπία: νατουραλισμός, ηθογραφία. Ρεαλιστική περιγραφή, αληθοφάνεια (πρόσβαση αναγνώστη στις αγροτικές κοινότητες). Αποστασιοποιημένη αφήγηση (με κάποιες αποκλίσεις). Εκτενή χρήση διαλόγου για επίτευξη παραστατικότητας. Οικονομία λόγου. Αφήγηση χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις. Έντονη κοινωνική κριτική. Τρόπος δόμησης της πλοκής: από τα αίτια των πράξεων στα αποτελέσματα τους.

Θεματική: αγροτική κοινωνία της ελληνικής υπαίθρου με τις σκοτεινές πλευρές της. Τα ένστικτα (δουλοπρέπεια, κουτοπονηριά, απληστία, δεισιδαιμονία) εξουσιάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Σύνδεση της μοίρας του ανθρώπου με την παντοδύναμη φύση. Περιβαλλοντική επίδραση. Γλώσσα: δημοτική, χρήση αγροτικού λεξιλογίου (θεσσαλικό). Βαθιά επηρεασμένος από τον Ψυχάρη, άρχισε να γράφει στη δημοτική με πρώτο έργο το Ζητιάνο.

4

ΓΕΝΙΑ 1880 (1830-1910) - ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Παπαδιαμάντης

ΓΕ

Γυναικεία πεζογραφία

Όνειρο στο κύμα (διήγημα)

(1851-1911)

Ξενόπουλος (1867-1951)

Ο τρελλός με τους κόκκινους κρίνους (διήγημα)

Από τους πιο παραγωγικούς και δημοφιλείς πεζογράφους, ο πιο λαϊκός συγγραφέας

Παπαδοπούλου Δέλτα Παρρέν

Το σκούντημα (διήγημα)


Τεχνοτροπία: Συνδέει ρεαλισμό, νατουραλισμό και λυρισμό μέσω των σκοτεινών δυνάμεων της ψυχής και του μεταφυσικού υπόβαθρου του έργου του. Λυρικότητα, ποιητικότητα. Υπερβαίνει τις συμβάσεις της ρεαλιστικής αφήγησης (αυτά που παρουσιάζει, ξεφεύγουν από την πραγματικότητα). Ηθογραφικά στοιχεία. Κατανόηση και συμπόνια για τους ήρωες του, ψυχογραφική διερεύνηση (π.χ. Βιζυηνός). Κοινωνική κριτική (π.χ. Καρκαβίτσας). Θεματική: αντίθεση μεταξύ ευτυχισμένης παιδικής/εφηβικής ηλικίας και δυστυχισμένη ωριμότητας. Νοσταλγία για το χαμένο παρελθόν ή τα χαμένα ιδανικά (Σκιάθος). Αίσθημα απομόνωσης, εξορίας και έκπτωσης (Αθήνα). Κύριοι αντιθετικοί άξονες: παρόν-παρελθόν & φύση-πολιτισμός. Γλώσσα: Ιδιότυπη καθαρεύουσα στο αφηγηματικό μέρος, ομιλούμενη λαϊκή γλώσσα του νησιού του στους διαλόγους. Θεματική: κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις και συγκρούσεις. Τεχνοτροπία: ρομαντικά στοιχεία για να συγκινήσει τους αναγνώστες (άδοξο τέλος έρωτα, θάνατος, τρέλα), αλλά και προσγειωμένος τόνος σύμφωνος προς τις επιταγές του ρεαλισμού (απλό καθημερινό λεξιλόγιο, ακρίβεια στις περιγραφές, ειλικρίνεια στην αφήγηση). Ωστόσο στοιχεία του φανταστικού, της υπερβολής και του αξιοπερίεργου, με μια διάθεση δημιουργίας σασπένς, υπερτερούν έναντι της ρεαλιστικής αφήγησης. Ηθογραφία ζακυνθινή και αθηναϊκή. Γλώσσα: δημοτική με επτανησιακό ιδίωμα, κυρίως στους διαλόγους Σκοπός του η ψυχαγωγία.

Γενική θεματολογία: ο χώρος του σπιτιού, της οικογένειας, των κοινωνικών συναναστροφών. Η αποκατάσταση των θηλυκών με τον κατάλληλο σύζυγο (άλλοτε με τάσεις εξιδανίκευσης, άλλοτε με τάσεις προσγείωσης. Κάποις φορές ο συναισθηματικός κόσμος ηρώων/ηρωίδων με ειρωνική διάθεση). Θεματική Παπαδοπούλου: θέματα αστικά. Τεχνοτροπία: σύντομο αφήγημα («σκετς»), ρεαλισμός, ξεφεύγει από τα στενά ηθογραφικά πλαίσια, προσπαθεί να διεισδύσει στην ψυχολογία των ηρώων της και να διερμηνεύσει τα αίτια της συμπεριφοράς τους, καθώς και την ψυχολογία του πλήθους. Κοντά σε Βιζυηνό και Παπαδιαμάντη. Αφηγηματική ματιά Ξενόπουλου (κοινωνική ματιά-παιγνιώδες ύφος) Γλώσσα: καθαρεύουσα 5

ΝΙΑ 1880 (1830-1910) --- ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Συμβολιστικό/ ψυχολογικό μυθιστόρημα

Ο πύργος του Ακροπόταμου (μυθιστόρημα)

Αντίδραση στην ορθολογιστική προσέγγιση της ζωής του ατόμου και της λογοτεχνίας από το νατουραλισμό και γενικότερα το θετικισμό 1. Λεπτομερέστερη περιγραφή του εσωτερικού κόσμου των ηρώων. 2. Αντιστοίχηση συναισθημάτων με κάποιο στοιχείο της φύσης ή άλλο επαναλαμβανόμενο στοιχείο ή σύμβολο 3. Δεν είναι σημαντικό πλέον τα αίτια και το αποτέλεσμα των πράξεων των ηρώων, αλλά τι σκέφτονται και τι αισθάνονται. 4. Μέσω της διερεύνησης του εσωτερικού κόσμου δίνεται έμφαση και στην κοινωνική ανάλυση. 5. Ο περιβάλλοντας χώρος λειτουργεί ως σύμβολο. Πύργος: συνδυασμός κοινωνικού περιεχομένου με ψυχογράφηση ηρώων Τεχνοτροπία: νατουραλιστικά και ηθογραφικά στοιχεία Γλώσσα: δημοτική στην αφήγηση, οι διάλογοι στην ντοπιολαλιά

Το πίστωμα (διήγημα)

Θεματική: Αγροτική κοινωνία της ελληνικής υπαίθρου με τις σκοτεινές πλευρές της. Τα ένστικτα (η αγριότητα και το εγκληματικό ένστικτο) εξουσιάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Σύνδεση της μοίρας του ανθρώπου με την παντοδύναμη φύση. Περιβαλλοντική επίδραση. Τεχνοτροπία: νατουραλισμός, ηθογραφία. Ρεαλιστική περιγραφή. Αποστασιοποιημένη αφήγηση. Εκτενής χρήση διαλόγου για επίτευξη παραστατικότητας. Οικονομία λόγου, κοφτός τόνος παράθεσης γεγονότων, αφήγηση χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις. Έντονη κοινωνική κριτική. Γλώσσα: δημοτική προφορική, χρήση γλωσσικού ιδιώματος (κερκυραϊκό).

Χατζόπουλος

Ιδεολογικό μυθιστόρημα Θεοτόκης

Ενδιαφέρον για κοινωνικές συνθήκες και απαραίτητες αλλαγές στο κοινωνικό πεδίο Διερεύνηση κοινωνικών ζητημάτων Κύριος εκπρόσωπος: παρουσιάζει στα έργα του τις κοινωνικές συγκρούσεις


6

Βικέλας

Λουκής Λάρας Έργο της Α’ Αθηναϊκής Σχολής, ουσιαστικά γέφυρα με τη Γενιά του 1880 Με τον ρεαλιστικό προσγειωμένο τόνο του κειμένου του Βικέλα ξεκινάει η ανάπτυξη του διηγήματος στην Ελλάδα

ΓΕΝΙΑ 18801

Ψυχάρης

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ Σουρής

Το Ταξίδι μου Επιχειρήματα υπέρ της δημοτικής: 1.Παραβολή με κολοκύθι και γαζίες: έτσι και η γλώσσα παραμένει αν απαλλαγεί από τα άχρηστα στοιχεία της. 2.Φανταστική ιστορία. «Παίζει» με το «εδήχθη» και «εδείχθη». Σατιρίζει την τυπολατρία της καθαρεύουσας και των υποστηρικτών της. Αλληγορία για τις επιθέσεις που δέχτηκε. Συνδέει τη χρήση της δημοτικής με την πραγματική ελευθερία, αλλά και με την ελεύθερη σκέψη και την πνευματική εξέλιξη του ανθρώπου. ΕΡΓΑ Φασουλής φιλόσοφος


Θεματική: οι εμπειρίες του αφηγητή από την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης. Η αντιδιαστολή του ηρωισμού με το εμπορικό πνεύμα. Τεχνοτροπία: ρεαλισμός. 1.Τα ρομαντικά εθνικά οράματα γειώνονται από τη συνετή και προσαρμοστική τάση που προτάσσεται ως επιλογή επιβίωσης. 2.Σηματοδοτείται η μετάβαση από το ιδανικό στο πραγματικό μέσω της προώθησης των αξιών της σκληρής εργασίας, πειθαρχίας, κοινωνικής και οικογενειακής συνοχής. 3. Το ύφος της αφήγησης είναι ντοκουμενταρίστικο, επιδιώκεται η αναπαράσταση της ελληνικής ζωής με ειλικρίνεια και σαφήνεια. 4.Η ειλικρίνεια με την οποία μιλά για τον εαυτό του εντείνει τη ρεαλιστική προοπτική. Γλώσσα: καθαρεύουσα, λιτή και απλή, προκρίνεται συχνά το προσωπικό ιδίωμα. Θέμα: αν και αρχικά παρουσιάζεται ως οδοιπορικό είναι ένα κείμενο πολλαπλών στοχεύσεων, όπου μέσα από χιουμοριστικά, αληθοφανή ή φανταστικά επεισόδια προωθεί ως υπέρτατη αξία της για την ελληνική κοινωνία την καθιέρωση της καθημερινής γλώσσας των απλών ανθρώπων για κάθε είδους επικοινωνία, γραπτή ή προφορική.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Θεματική: σατιρική διάθεση, προβάδισμα στην καθημερινότητα Τεχνοτροπία: γαλλικός παρνασσισμός (επιμελημένη φόρμα ποιήματος, ρυθμική & μελωδική στιχουργία, αναφορά στην αρχαιότητα, φιλοσοφικές σκέψεις, έμφαση στο απλό και καθημερινό) Γλώσσα: απλή, δημοτική

7

Καμπάς

Τα άσματα μου Η εντολή Αναχωρών εξ Ελλάδος

Δροσίνης

Η υπναρού (Α) Τα μάγια της αγάπης (Β)

Πολέμης

Διπλός πόνος

Κρυστάλης

Ο τρύγος Ήθελα νάμουν τσέλιγγας Εστιάδες

Γρυπάρης

Θεματική: σατιρική διάθεση, προβάδισμα καθημερινότητας, κλειστός αστικός χώρος Τεχνοτροπία: γαλλικός παρνασσισμός (επιμελημένη φόρμα ποιήματος, ρυθμική & μελωδική στιχουργία, αναφορά στην αρχαιότητα, φιλοσοφικές σκέψεις, έμφαση στο απλό και καθημερινό). Αλλού πεζολογία κι αλλού κάποια ρομαντική διάθεση (αμφιταλάντευση μεταξύ παλιού & νέου). Συναισθήματα και σκέψεις απαλλαγμένα από την έξαρση και τη μεγαλοστομία της προηγούμενης περιόδου. Γλώσσα: γλωσσική αμφιταλάντευση, πιο κοντά την καθαρεύουσα στο Α΄. Απλή δημοτική στα Β’ και Γ΄. Θεματική: προβάδισμα στην καθημερινότητα, σατιρική διάθεση (Α), έρωτας (Β) Τεχνοτροπία: γαλλικός παρνασσισμός (επιμελημένη φόρμα ποιήματος, ρυθμική & μελωδική στιχουργία, έμφαση στο απλό και καθημερινό, ο έρωτας ως παιχνίδι και χαρά (Β) Γλώσσα: απλή, δημοτική, και επιρροές από το δημοτικό τραγούδι (Β) Θεματική: προβάδισμα στην καθημερινότητα Τεχνοτροπία: γαλλικός παρνασσισμός (επιμελημένη φόρμα ποιήματος, έντεχνα στροφικά συμπλέγματα – σονέτο, έμφαση στο απλό και καθημερινό, έρωτας). Μορφολογία: σονέτο. Γλώσσα: απλή, δημοτική Θεματική: μια ημέρα στον τρύγο (Α), η επιθυμία να γίνει τσέλιγκας (Β). Τεχνοτροπία: ηθογραφία, τάση προσφυγής στο δημοτικό τραγούδι. Γλώσσα: απλή, δημοτική Θεματική: αρχαίο θέμα. Τεχνοτροπία: στοιχεία παρνασσισμού: αρχαίο θέμα, επιμελημένη φόρμα ποιήματος. Μεγάλη επιρροή συμβολισμού: υποβλητική ατμόσφαιρα, κεντρικός συμβολισμός (Εστιάδες – απρονοησία νεότητας και καταστροφικά αποτελέσματα). Μορφολογία: 4στιχες στροφές με πλεκτή ομοιοκαταληξία. Γλώσσα: απλή, δημοτική

1880 ΓΕΝΙΑ

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Θεματική: προβάδισμα στην καθημερινότητα. Σάτιρα. Κλειστός αστικός χώρος. Έρωτας όχι εξιδανικευμένος & άυλος αλλά ως παιχνίδι και χαρά. Ο οικείος χώρος του σπιτιού. Σκέψεις της στιγμής για απλά πράγματα. Γλώσσα: απλή, λιτή, δημοτική. Κατηγορία: η έμφαση στην αισθητική της φόρμας δημιουργεί την εντύπωση της αδιαπέραστης ποίησης. Απάντηση Παρνασσιστών: η ποίηση αποπνέει αίσθηση γαλήνης και ισορροπίας, είναι η καταλληλότερη να εκφράσει συναισθηματικές διακυμάνσεις αλλά και φιλοσοφικές σκέψεις. Τεχνοτροπία: ηθογραφική διάσταση. Γαλλικός Παρνασσισμός (επιμελημένη & πειθαρχημένη φόρμα ποιήματος, ρυθμική & μελωδική στιχουργία, έντεχνα στροφικά συμπλέγματα-σονέτο, αναφορά στην αρχαιότητα, φιλοσοφικές σκέψεις, έμφαση στο απλό και καθημερινό). Συμβολισμός: Υποβολή, πρόκληση συναισθημάτων, χρήση συμβόλου, υπαινικτική ποίηση, υποδήλωση της ψυχικής κατάστασης του ποιητικού υποκειμένου. Συμβολιστικά θέματα, συμβολιστικές εικόνες ΠΟΙΗΜΑΤΑ Η φτώχεια (1884)

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Θέμα: «λυρισμός του εγώ», με ερωτικό τόνο Τεχνοτροπία: παρνασσισμός (επιμελημένη φόρμα, σονέτο, ο έρωτας ως χαρά και παιχνίδι) Μορφολογία: σονέτο. Γλώσσα: δημοτική


8

ΠΑΛΑΜΑΣ

Αγορά

Θέμα: «λυρισμός του εγώ», Δυισμός του Παλαμά (σύνθεση αντιθετικών στοιχείων), το ποιητικό υποκείμενο είναι καταδικασμένο στη σκλαβιά (αγορά, βιοτικές ανάγκες), δεν μπορεί να αποκτήσει την εσωτερική ελευθερία (σπίτι, καράβι), μοναχικότητα & τόνος μελαγχολίας. Τεχνοτροπία: παρνασσισμός μόνο στη μορφή (επιμελημένη φόρμα, έντεχνα στροφικά συστήματα, μελωδική στιχουργία) . Συμβολισμός: χρήση εικόνων συμβολισμού (γυμνός σκλάβος στην αγορά), η τέχνη ως καταφύγιο από τις δυσκολίες της ζωής. Μορφολογία: σονέτο. Γλώσσα: δημοτική

Φοινικιά Ασκραίος

Θέμα: «λυρισμός του όλοι». Οικουμενικότητα, Ποιητής-Μύστης, Δυισμός του Παλαμά (σύνθεση αντιθετικών στοιχείων: ανάμεσα στον άνθρωπο και στο θείο, ανάμεσα στον ποιητή και στην τέχνη του). Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός μόνο στη μορφή. Συμβολισμός: χρήση εικόνων συμβολισμού, υπαινικτικότητα. Συμβολιστικά θέματα: η τέχνη καταφύγιο στις δοκιμασίες της ζωής, απάντηση στη θνητότητα, πνευματική αντιμετώπιση της ζωής του ανθρώπου. Μορφολογία: 8άστιχες στροφές με πλούσια ομοιοκαταληξία. Γλώσσα: δημοτική

Ασάλευτη ζωή (1904): γίνεται πιο ευδιάκριτη η σχέση του Παλαμά με το Συμβολισμό, διαφαίνεται η Θέμα: συνάντηση ποιητικού υποκειμένου με τις Μούσες. «Λυρισμός του όλοι». Οικουμενικότητα. Ποιητής-μύστης. αντιμετώπιση της ποίησης Εμπνευσμένο από τον Ησίοδο (τίτλος). Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: μυστήριο που κυριαρχεί στη φύση και στον άνθρωπο, ως μέσου υποβολής ιδεών. υπαινικτικότητα και υποβλητικότητα, συμβολιστικές εικόνες. Συμβολιστικά θέματα: η σπουδαιότητα της τέχνης στη ζωή, ο μυστικισμός και η πνευματική αντιμετώπιση της ύπαρξης του ανθρώπου. Μορφολογία: σονέτο. Γλώσσα: δημοτική Ο δωδεκάλογος του γύφτου

ΠΛΑ

Πινδαρικός ύμνος

Θέμα: «Λυρισμός του όλοι», Οικουμενικότητα, Ποιητής-μύστης, Δυισμός του Παλαμά (σύνθεση αντιθετικών στοιχείων: αρσενικό-θηλυκό, σώμα-ψυχή, Λόγος-Ρυθμός), διακριτή η έμφαση που δίνει στη «μουσικότητα» της ποίησης, στη μουσική ανάμεσα σε όλες τις τέχνες, επιρροή του Νίτσε (Υπεράνθρωπος – Υπερκαλλιτέχνης), εκφράζεται μεταφορικά ως δίψα για δημιουργία. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: η συμβολιστική ποίηση γίνεται μουσική, χρήση συμβόλων (γύφτος-Υπερκαλλιτέχνης, βιολίμουσική, σημασία μουσικής). Συμβολιστικά θέματα (υψηλή θέση της τέχνης στη ζωή του ανθρώπου, καθώς με αυτή θα ανασυστήσει τη ζωή). Μορφολογία: σονέτο. Γλώσσα: δημοτική Θέμα: ελεύθερη μετάφραση του 14ου Ολυμπιόνικου του Πινδάρου. Γλώσσα: δημοτική

Ο σάτυρος ή το γυμνό τραγούδι

Θέμα: ταυτίζει τη γύμνια με την ομορφιά και την αλήθεια. Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός: έμφαση στη μορφή. Συμβολισμός: μυστήριο που κυριαρχεί στη φύση και στον άνθρωπο, μυστικισμός και πνευματική αντιμετώπιση της ύπαρξης του ανθρώπου, υψηλή θέση στη μουσική (τέχνη). Μορφολογία: 8άστιχες στροφές με πλούσια ομοιοκαταληξία. Γλώσσα: δημοτική

Ο πιο τρανός καημός μου (1906)

Θέμα: «λυρισμός του εγώ», μοναχικότητα και τόνος μελαγχολίας. Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός: έμφαση στη μορφή. Συμβολισμός: συμβολιστικά θέματα (η τέχνη ως καταφύγιο από τις δοκιμασίες της ζωής, πνευματική αντιμετώπιση της ζωής του ανθρώπου (πρώτα σε σημασία η ενότητα με τη φύση και το πνεύμα), οξυμένη αίσθηση θνητότητα ανθρώπου Μορφολογία: 13άστιχο ποίημα με πλούσια ομοιοκαταληξία. Γλώσσα: δημοτική

Η ψυχή και η λύρα (1907)

Θέμα: «λυρισμός του εγώ», τόνος μελαγχολίας. Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός: έμφαση στη μορφή, έντεχνα στροφικά


9

ΜΑΣ

συστήματα,μελωδική και ρυθμική στιχουργία. Συμβολισμός: Συμβολιστικές εικόνες: υψηλή σημασία μουσικής. Συμβολιστικά θέματα: μυστικισμός και πνευματική αντιμετώπιση της ζωής του ανθρώπου, οξυμένη αίσθηση θνητότητας του ανθρώπου. Μορφολογία: 3 στροφές, 1 8άστιχη και 2 4άστιχες, με πλεκτή ομοιοκαταληξία. Γλώσσα: δημοτική ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΗΣΗΣ ΠΑΛΑΜΑ Γλώσσα: ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής, της γλώσσα του λαού. Τον απασχολούσε η λειτουργία της ποίησης και πίστευε ότι ο ποιητής μπορεί να χρησιμοποιεί τη γλώσσα όπως θέλει ακόμα και με επαναστατικό τρόπο. Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός (τον οποίο διατηρεί μέχρι το τέλος όσον αφορά τη μορφή: έντεχνα στροφικά συστήματα, έμφαση στη φόρμα, μελωδική και ρυθμική στιχουργική). Συμβολισμός: Υποβολή, πρόκληση συναισθημάτων, χρήση συμβόλου, υπαινικτική ποίηση, υποδήλωση της ψυχικής κατάστασης του ποιητικού υποκειμένου Συμβολιστικά θέματα: η τέχνη ως καταφύγιο από τις δοκιμασίες της ζωής, ο μυστικισμός και η πνευματική αντιμετώπιση της ύπαρξης του ανθρώπου. Μια οξυμμένη συναίσθηση της θνητότητας. Η δύναμη του ερωτισμού. Συμβολιστικές εικόνες. Δυισμός: βασικό χαρακτηριστικό της παλαμικής ποίησης που αφορά τη σύνθεση ετερόκλητων στοιχείων που είτε συναιρούνται είτε απορρίπτονται και τα δύο. Ωστόσο ενίοτε και έντονη εθνικιστική ρητορική. Πεδία παλαμικής ποίησης: «Λυρισμός του εγώ», «Λυρισμός του εμείς», «Λυρισμός του όλοι» (οικουμενικότητα, Ποιητής μύστης) Από τα πρώτα μέχρι τα τελευταία του ποιήματα συχνά εμφανίζεται ηοναχικότητα κι ένας τόνος μελαγχολίας. Επιρροή: από Νίτσε

ΚΑΒΑΦΗΣ

Εθνικός αλλά και διεθνικός ποιητής: Ο ποιητής ένιωσε τον πόνο της προσωπικής απώλειας και τις εθνικές αγωνίες, αλλά δεν περιόρισε εξαιτίας τους τις μεταφυσικές του αναζητήσεις για την έκφραση της ουσίας του κόσμου. Δίκαια χαρακτηρίστηκε όχι μόνο εθνικός (όπως έχει αναγνωριστεί και καθιερωθεί), αλλά και διεθνικός ποιητής.

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΕΡΓΑ Τείχη (1896, 1897), πρώιμη φάση Φαντασία


ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ - ΠΟΙΗΤΙΚΗ Θεματική: εγκλεισμός, τελεσίδικη μόνωση, αγανάκτηση για τους άλλους, αλληγορικό. Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός: αγάπη για την οικονομία, ακρίβεια & ισορροπία μορφής. Συμβολισμός: τα τείχη. Γλώσσα: δημοτική με ελάχιστους τύπους καθαρεύουσας (π.χ. αιδώ). Μέτρο: 4 2στιχα με πλεκτή ομοιοκαταληξία

10

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ (6) Τον ενδιαφέρουν: 1.Ανθρώπινη μοίρα, 2.Αλλαγή τύχης, 3.Η έννοια του χρέους 4.Η έννοια της ορθής εκτίμησης, 5.Η αδικία θεών, 6.Η σχέση ανθρώπου με χρόνο 7.Η αξιοπρέπεια, 8.Τα γηρατειά, 9.Τα ποιήματα ποιητικής

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ (6)

Η πόλις, μετεξέλιξη του Στην ίδια πόλη (1897), πρώιμη φάση Ειρωνεία: μέσω του παρένθετου λόγου –μην ελπίζειςΙθάκη (1911), ώριμη φάση Φαντασία Χρήση ιστορίας Χρήση συμβόλου

Θεματική: εγκλεισμός, μόνωση, αλλοτρίωση, αναπόφευκτη μοίρα Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός: αγάπη για την οικονομία, ακρίβεια & ισορροπία μορφής. Συμβολισμός: η πόλη. Γλώσσα: δημοτική με ελάχιστους τύπους καθαρεύουσας (π.χ. πόλις). Μέτρο: 2 8άστιχες, ομοιοκαταληκτούν ζευγαρωτά, εξ. 1ος & 8ος Θεματική: ευχή για επιμήκυνση πορείας με σκοπό τη συλλογή γνώσεων και εμπειριών, αλληγορικό. Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός αγάπη για την οικονομία, ακρίβεια & ισορροπία μορφής. Συμβολισμός: χρήση συμβόλων: Ιθάκη, ο μακρύς δρόμος, Κύκλωπας κ.ά., υποβλητική ατμόσφαιρα μέσω παραστατικών εικόνων Γλώσσα: δημοτική με ιδιώματα Αλεξάνδρειας & Πόλης & τύποι καθαρεύουσας Μέτρο: 4 στροφές, διαφορετικός αριθμός στίχων, ανομοιοκατάληκτοι και ανισοσύλλαβοι

Θάλασσα του πρωιού (1916), ώριμη φάση Ειρωνεία: η διαφορετική στάση του ποιητή σε κάθε στροφή, Καβαφική αποστασιοποίηση Ιδιότυπος λυρισμός Μνήμη+φαντασία: την αφορμή δίνει το περιβάλλον

Θεματική: σχέση φύσης/τέχνης. Ποίημα ποιητικής. Ιδιάζουσα η σχέση του Κ. με τη φύση (διαφοροποιείται σε σχέση με τους συγχρόνους του). Τεχνοτροπία: Παρνασσισμός (μορφή) Γλώσσα: δημοτική Μέτρο: 2 4άστιχες, ανισοσύλλαβους και ανομοιοκατάληκτους

Ο Δαρείος (1917, 1920), ώριμη φάση

Θεματική: ψευδοϊστορικό. Χώρος: Πόντος. Χρόνος: ελληνιστικά. Φαρνέζης: φανταστικό πρόσωπο, προσωπείο Καβάφη. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: ο Φαρνέζης προσωπείο του Καβάφη αλλά και σύμβολο των ποιητών σε δίλημμα. Ο Μιθριδάτης σύμβολο του ισχυρού προστάτη των ποιητών, που πρέπει να τον κολακεύουν. Ρεαλισμός: Μιθριδάτης και πόλεμος αληθινά. Γλώσσα: δημοτική με ιδιώματα αλεξανδρινά & πολίτικα (π.χ. τες λεγεώνες) και τύπους καθαρεύουσας (π.χ. βασιλεύς) Μέτρο: 6 στροφές, ποικιλία αριθμού στίχων, ανισοσύλλαβοι/ανομοιοκατάληκτοι

3 επίπεδα χρόνου (σύντηξη παρελθόν-παρόν) Χρήση ιστορίας Χρήση συμβόλου Προσωπείο Ειρωνεία Ποίημα ποιητικής: η ποίηση πρέπει να είναι στρατευμένη (εξυπηρετική) ή ελεύθερη;


11

Παρνασσιστική και συμβολιστική τεχνοτροπία Πρώιμη φάση τα περισσότερα Χρήση Ιστορίας Μνήμης Φαντασίας Προσωπείου Ειρωνεία

ΙΣΤΟΡΙΚΑ/ ΠΟΛΙΤΙΚΑ (10)

Μελαγχολία του Ιάσωνος … (1918; 1921), ώριμη φάση Ποίημα ποιητικής. Ιδιότυπος λυρισμός Χρήση ιστορίας: η ιστορία δίνει το πλαίσιο του ποιήματος, χώρο και χρόνο. Χρήση συμβόλου Χρήση προσωπείου: ο Ιάσονας είναι το προσωπείο του Καβάφη, που εκφράζεται μεν για τον εαυτό του χωρίς να αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη των λεγομένων.

Θεματική: φιλοσοφικό ποίημα σε ψευδοϊστορικό πλαίσιο. Ιάσωνας: φανταστικό πρόσωπο, προσωπείο Καβάφη. Χρήση προσωπείου & Ποίημα ποιητικής

Αλεξανδρινοί βασιλείς (1912), ώριμη φάση Ειρωνεία: Αντίφαση ανάμεσα σ’ αυτό που φαίνεται κι αυτό που είναι. Όλοι γνωρίζουν με εξαίρεση τα παιδιά. Ειρωνικός αφηγητής. Χρήση ιστορίας Χρήση συμβόλου

Θεματική: χρήση (αληθινής) ιστορίας, τόπος: Αλεξάνδρεια, χρόνος: ελληνιστικά χρόνια. Η αποτυχία που καραδοκεί σε στιγμές χαράς. Η τραγική ανθρώπινη μοίρα. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: ο Καισαρίων, τα παιδιά (αφανείς χαμένοι ήρωες). Ρεαλισμός: αληθινά πρόσωπα, χρόνος, τόπος Γλώσσα: δημοτική με ελάχιστους τύπους καθαρεύουσας (π.χ. βασιλέα, χάρις) Μέτρο: χαλαρό ελεύθερο ιαμβικό, με άνισες στροφές, πεζολογικό


Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: ο Ιάσωνας ως σύμβολο φθοράς από το χρόνο. Ιδιότυπος λυρισμός: συγκρατημένος λυρισμός με λίγα σχήματα λόγου, τα προσωπικά αισθήματα δίνονται με αφορμή εξωτερικό γεγονός (εικόνα φθοράς). Ρεαλισμός: χρόνος και τόπος Γλώσσα: δημοτική με αρκετούς τύπους καθαρεύουσας. Μέτρο: 2 στροφές, ιαμβικό μέτρο, με διαφορετικό αριθμό στίχων, ανισοσύλλαβοι & ανομοιοκατάληκτοι. Πεζολογικό ύφος

12

Καισαρίων (1914, 1918), ώριμη φάση ΙΣΤΟΡΙΚΑ/ ΠΟΛΙΤΙΚΑ (10) Ποιητής-Ιστορικός Ιστορικά, ψευδοϊστορικά. Εφήμερη δόξα Η αποτυχία που καραδοκεί σε στιγμές χαράς. Δεύτερα πρόσωπα ιστορίας. Συμπεριφορά μετά από ήττα

Ιστορικό και φιλοσοφικό Ειρωνεία: 1η στροφή εναντίον των αυλοκολάκων. Επίσης η κοινή παιδαριώδης ομοιοκαταληξία της 1η στρ. με ειρωνική χροιά δηλώνει μια «ποιητικότητα» που λείπει από το περιεχόμενο Φαντασία: φαντάζεται τη μορφή του Καισαρίωνα / εκμεταλλεύεται το κενό στην ιστοριογραφία για μια ερωτική ονειροπόληση Χρήση ιστορίας, Χρήση συμβόλου, Ποίημα ποιητικής, διότυπος λυρισμός: Υπέρ της Αχαϊκής Συμπολιτείας πολεμήσαντες (1922), ώριμη φάση Σύντηξη χρόνου Χρήση ιστορίας Χρήση συμβόλου

Πτολεμαίος Ευεργέτης (ατελές, 1922), ώριμη φάση Ειρωνεία: τον Πτολεμαίο άμεσα (παχύτατος, νωθρός, τελευταία στροφή) & έμμεσα (αντίθεση ανάμεσα στο φαίνεσθε και το είναι, λόγια με πράξεις-εμφάνιση του). Μεγαλόστομες προσφωνήσεις Χρήση ιστορίας Ποίημα ποιητικής Αθηνά Σαλούστρου ΕΛΠ30 (2011-2012)

Θεματική: ιστοριογενές, όπου συναντώνται και οι 3 κύκλοι: φιλοσοφικό, ιστορικό, ερωτικό. Ερωτική φαντασίωση που χρωματίζεται από μια ευρύτερη αντίληψη για: το ρου της ιστορίας, τις αιφνίδιες αλλαγές της τύχης, την κατανόηση της ματαιότητας των μεγαλείων. Η αναπόφευκτη ανθρώπινη μοίρα, η αδικία της ιστορίας, η θλίψη της ματαιότητας. Ποίημα ποιητικής: αυτοαναφορικότητα (το ποίημα περιγράφει τη διαδικασία δημιουργίας του): ξεκινά από την ιστορία για να δώσει ερωτική έκβαση. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: Καισαρίωνας: η μορφή και η ιστορία του, είναι σύμβολο ομορφιάς και τραγικότητας/αδικίας αλλά και προτίμηση του ποιητή για τα μικρά και ασήμαντα, που ενεργοποιούν τη δημιουργική του φαντασία. Ιδιότυπος λυρισμός: συγκαλυμμένος, ανύπαρκτος στο α’ μισό, στο β’ μισό στην περιγραφή του Κ. Ρεαλισμός: πρόσωπο, σβήσιμο λάμπας, ανάγνωση επιγραφών Γλώσσα: δημοτική με ελάχιστους τύπους καθαρεύουσας (π.χ. εις όλους) και πολίτικο ιδίωμα (π.χ. με φάνηκε) Μέτρο: πεζολογικό στις 2 πρώτες στροφές Θεματική: χρήση ιστορίας. Επίγραμμα για λαμπρές πράξεις. Σύντηξη χρόνου: χρόνος πράξης, χρόνος πλασματικής αφήγησης, χρόνος γραφής ποιήματος. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: οι «Ανδρείοι» όσους πολέμησαν για την Ελλάδα, οι στρατηγοί όσους οδήγησαν την Ελλάδα σε ήττες με λάθος αποφάσεις. Ρεαλισμός: το δίστιχο που μας πληροφορεί πότε και που γράφτηκε το «επίγραμμα». Γλώσσα: συνδυασμός δημοτικής με καθαρεύουσα. Επιγραμματικότητα και ακριβολογία. Μέτρο: 1η 7άστιχη & 2η 2στιχη, με ανισοσύλλαβους και ανομοιοκατάληκτους Θεματική: χρήση ιστορία (Πτολεμαίος και εκστρατεία Αγησίλαου αληθινά) Ποίημα ποιητικής. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός. Ρεαλισμός: το ιστορικό γεγονός του ποιήματος, η περιγραφή του Πτολεμαίου. Γλώσσα: συνδυασμός δημοτικής με καθαρεύουσα Μέτρο: ατελές ποίημα, 7 στροφές, διαφορετικός αριθμός στίχων, ανισοσύλλαβων και ανομοιοκατάληκτων, με ελάχιστες εξαιρέσεις.

13

ΙΣΤΟΡΙΚΑ/ ΠΟΛΙΤΙΚΑ (10) Βρίσκει αναλογίες της εποχής του με την ελληνιστική εποχή. Έτσι στο έργο του εμφανίζεται παραλληλία ιστορίας και σύγχρονης πραγματικότητας ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΥΤΙΣΜΟΣ

Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ., (1928), ώριμη φάση Ειρωνεία: σύνθετη και στρέφεται εναντίον των πολιτικών αναμορφωτών, της λογικής της εξουσίας και της πολιτικής ολιγωρίας της Αποικίας. Ειρωνική γλώσσα: μίξη δύο διαφορετικών γλωσσικών ιδιολέκτων (αφηγητή & αναμορφωτή), μίξη δημοτικής & καθαρεύουσας, μέσω διασκελισμών, ευρηματική ομοιοκαταληξία, παιγνιώδες κλίμα που δε συνάδει με τη σοβαρότητα της κατάστασης. Χρήση ιστορίας Χρήση συμβόλου Ας φρόντιζαν (1930), ώριμη φάση Ειρωνεία: στιγματίζεται ο τυχοδιωκτισμός και ο πολιτικός αριβισμός. Βασική τεχνική το προσωπείο του αφηγητή, όπου μαζί με τα άλλα πρόσωπα δημιουργεί ο ποιητής ένα πλέγμα ειρωνικών σχέσεων Προσωπείο αφηγητή: ενσαρκώνει την αντίληψη του ποιητή για την πολιτική αναλγησία της εποχής Χρήση ιστορίας Σύντηξη παρελθόντος με παρόν Χρήση συμβόλου: ο αφηγητής


Θεματική: Ψευδοϊστορικό. Με αφορμή τις ρωμαϊκές πρακτικές ειρωνεύεται τους σύγχρονους του «κοσμοκράτορες». Χρονική σύντηξη παρελθόντος με παρόν. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: Αποικία, λαός και Αναμορφωτές, αφού είναι ανώνυμοι λειτουργούν ως σύμβολα κάθε πόλης που ολιγωρεί και ψάχνει ξένη βοήθεια και κάθε υστερόβουλος σωτήρας-μεγάλη δύναμη. Ρεαλισμός. Γλώσσα: μίξη δημοτικής και καθαρεύουσας Μέτρο: 3 στροφές, διαφορετικός αριθμός στίχων, ανισοσύλλαβοι αλλά ομοιοκατάληκτοι οι περισσότεροι

Θεματική: Ψευδοϊστορικό. Το ποιητικό υποκείμενο, φανταστικό ψευδοϊστορικό, χαρακτηριστικό δείγμα κυνικής ανηθικότητας και πολιτικού καιροσκοπισμού. Χρόνος: ελληνιστικά (128-123 π.Χ.). Σύντηξη παρελθόντος με παρόν. Βασική τεχνική ειρωνείας: το προσωπείο του αφηγητή-πρωταγωνιστή που ενσαρκώνει την αντίληψη του ποιητή για την πολιτική αναλγησία της εποχής. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: το ποιητικό υποκείμενο συμβολίζει τον πολιτικό καιροσκοπισμό. Ρεαλισμός: Πρόσωπα/συγκρούσεις ιστορικά Γλώσσα: δημοτικής με τύπους καθαρεύουσας (π.χ. ανέστιος, πένης) Μέτρο: 8 στροφές, διαφορετικός αριθμός στίχων, ανισοσύλλαβοι και ανομοιοκατάληκτοι

14

ΙΣΤΟΡΙΚΑ/ ΠΟΛΙΤΙΚΑ (10)

Από την σχολήν του περιωνύμου φιλοσόφου, (1921), ώριμη φάση Ειρωνεία: μέσω του προσωπείου του ανώνυμου μαθητή στηλιτεύει ασυνειδησία και συβαριτισμό συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης (Βασική τεχνική ειρωνείας)

Σχολιάζει το παρόν μιλώντας για το παρελθόν

Χρήση ιστορίας Χρήση συμβόλου: ποιητικό υποκείμενο Χρήση προσωπείου

Συνδυάζει την ιστορία με το ερωτικό του όραμα

Αντλεί την έμπνευση του από λόγιες πηγές και εστιάζει κυρίως σε δεύτερα πρόσωπα της ιστορίας

Θεματική: Ψευδοϊστορικό. Ο μαθητής, φανταστικό ψευδοϊστορικό, χαρακτηριστικό δείγμα κυνικής ανηθικότητας και πολιτικού καιροσκοπισμού. Χρήση ιστορίας: Αμμώνιος νεοπλατωνικός φιλόσοφος (242 μ.Χ.). Χρόνος: ελληνιστικά (128-123 π.Χ.). Χρονικός συνταυτισμός. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: ποιητικό υποκείμενο συμβολίζει τον πολιτικό καιροσκοπισμός. Ρεαλισμός. Πρόσωπα, συγκρούσεις, τόπος, χρόνος ιστορικά Γλώσσα: δημοτική με ελάχιστους τύπους καθαρεύουσας (π.χ. είλκυσε) και πολίτικο & αλεξανδρινό ιδίωμα. Μέτρο: 7 στροφές, διαφορετικός αριθμός στίχων, ανισοσύλλαβοι και ανομοιοκατάληκτοι. Πεζολογικό ύφος.

Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας (1932/33, 1935), ώριμη φάση, τελευταίο ποίημα Τρόποι εκδήλωσης της ειρωνείας: 1. μέσω της ρητορικής 2. αντίθεση,. 3. Χρήση προσωπείου Χρήση ιστορίας

Θεματική: πραγματικό περιστατικό. Χρήση ιστορίας: έντονη αντίθεση Ιουλιανού με χριστιανούς. Βασική τεχνική ειρωνείας: μέσω του προσωπείου του χριστιανού μιλά για τη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο αντιθετικές θρησκευτικές στάσεις, αντίθεση: βαρβαρότητα, στις σκέψεις και τις πράξεις και των δύο ομάδων, και στη θρησκευτική τους ιδιότητα. Τεχνοτροπία: Ρεαλισμός: μας δίνει τόπο (Αντιόχεια) και χρόνο. Γλώσσα: δημοτικής με τύπους λαϊκούς (π.χ. κόταε) και καθαρεύουσας (π.χ. μάρτυς). Μέτρο: 5 στροφές, διαφορετικός αριθμός στίχων, ανισοσύλλαβοι και ανομοιοκατάληκτοι Βυζαντινός, Άρχων, στιχουργών (1921), ώριμη Θεματική: Χρήση ιστορίας: ποιητικό υποκείμενο είναι ο Μιχαήλ ο Ζ’ και φάση σκοπός του Κ. να δείξει ότι παρά τις πρόσκαιρες επιτυχίες καραδοκεί η αποτυχία. Χρήση ιστορίας Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: ο Μιχαήλ συμβολίζει τη ραγδαία αλλαγή στη ζωή Χρήση συμβόλου του ανθρώπου (από αυτοκράτορας εξόριστος στιχουργός). Ρεαλισμός: τόπος, Χρήση προσωπείου χρόνος, πρόσωπα. Γλώσσα: δημοτική με πολλά στοιχεία καθαρεύουσας. Μέτρο: 19 στίχοι ανισοσύλλαβοι και ανομοιοκατάληκτοι, με κάποιες εξαιρέσεις. Πεζολογικό ύφος. Θεματική: η αλαζονική άρνηση των Λακεδαιμονίων και η εξαίρεση τους από τη Στα 200 π.Χ. (1916; 1931), ώριμη φάση δόξα. Χρήση ιστορίας: μάχες και αποτελέσματα αληθινά. Χρονική σύντηξη: 1ο Ειρωνεία: τους Λ. στην αρχή προσποιούμενος 334 π.Χ. η νίκη στο Γρανικό, 2ο το 200 π.Χ. χρόνος πλασματικής αφήγησης, 3ο ότι τους κατανοεί και στον τελευταίο στίχο το 1931 που γράφει το ποίημα ο Καβάφης, ενώ ο ελληνισμός έχει συρρικνωθεί ξεκάθαρα απαξιωτικά. Μιλάει για την αύξηση λόγω Μικρασιατικής Καταστροφής της Ελλάδας όταν έχει μόλις συρρικνωθεί Μ.Κ. Τεχνοτροπία: Ρεαλισμός: τόπος, χρόνος, πρόσωπα Χρήση ιστορίας Γλώσσα: δημοτικής με αρκετά στοιχεία καθαρεύουσας. Πεζολογικό ύφος Χρονική σύντηξη Μέτρο: 8 στροφές με διαφορετικό αριθμό στίχων, ανισοσύλλαβοι και ανομοιοκατάληκτοι


15

Θυμήσου σώμα… (1916, 1918), ώριμη φάση Θεματική: Ποίημα ποιητικής (αποκαλύπτει την πηγή έμπνευσης). Ανάμνηση. ΕΡΩΤΙΚΑ/ Μνήμη: διεγερτική, σχεδόν τυραννική Τεχνοτροπία: ιδιότυπος λυρισμός. Γλώσσα: δημοτική με ιδιώματα αλεξανδρινά ΗΔΟΝΙΚΑ Ποίημα ποιητικής & πολίτικα και τύπους καθαρεύουσας (π.χ. τυχαίον). Μέτρο: 11άστιχο, (2) Ιδιότυπος λυρισμός ανισοσύλλαβοι ανομοιοκατάληκτοι, αρμονία στη σύνθεση Ηδονή, μνήμη, Μακρυά (1914), ώριμη φάση Θεματική: η μακρινή ανάμνηση ενός απωθημένου, απαγορευμένου έρωτα. φαντασία, σώμα Μνήμη: Μνημειώνει ένα τυχαίο ερωτικό Ποίημα ποιητής: αποκαλύπτει την πηγή έμπνευσης του, μετατροπή ερωτικής εφήβων (κάποια συναπάντημα και το καθιστά ζωογόνο πηγή της ανάμνησης σε ποιητικό λόγο (μπροστά στα μάτια του αναγνώστη) χωρίς αναφορά στο τέχνης του. Ιδιότυπος λυρισμός: περιγράφεται Τεχνοτροπία: Ιδιότυπος λυρισμός. Γλώσσα: δημοτική με κάποιους τύπους φύλο) το ερέθισμα του ερωτικού συναισθήματος καθαρεύουσας. Μέτρο: 11άστιχο, ανισοσύλλαβοι ανομοιοκατάληκτοι, αρμονία παρά το ίδιο το συναίσθημα. στη σύνθεση ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΚΑΒΑΦΗ Θεματική: Τεχνοτροπία: Γλώσσα: άρτια και επεξεργασμένη. Μέτρο: 1. Φιλοσοφικά 1. Ρομαντισμός (αρχές): Φαναριωτών Α’ Αθηναϊκής Σχολής Λιτότητα εκφραστικών μέσων/ 1. Αντιποιητική στιχουργία, έντονο 2. Ιστορικά πρώτα ποιήματα: καθαρεύουσας, ρητορεία, απαισιοδοξία, οικονομία: έλλειψη παρομοιώσεων πεζολογικό στοιχείο 3. Ερωτικά πεισιθάνατη θεματολογία και μεταφορών, ελάχιστη και 2. Ιαμβικό μέτρο με μεγάλη 2. Παρνασσισμός: τελειότητα μορφής, οικονομία έκφρασης, ιδιαίτερη χρήση επιθέτων, ελευθερία, στα όρια η τονική Λεκτική ισορροπία στίχου, ψυχρότητα συναισθηματική, δραστικότητα του ρήματος, ελαστικότητα, με ειρωνεία: εκμετάλλευση μυθολογικού-ιστορικού υλικού παρασιώπηση, ακροβολόγος, παρατονισμούς, επιτρέποντας λέξεις για 3. Συμβολισμός (1891-1900): χρήση συμβόλων (πρόσωπα, ρεαλιστική διατύπωση. Επιμειξία χασμωδίες έννοιες και αντικείμενα, καταστάσεις), επιτυγχάνει συμπύκνωση της λεκτικών επιλογών με κριτήριο 3. Η οργάνωση του στίχου σε συναισθήματα, εμπειρίας του, ρυθμική εκφορά λόγου καλλιτεχνικό, όχι ιδεολογικό: στροφές γίνεται ελεύθερα με αλλά 4. Ρεαλισμός (από 1911): ελεύθερη έκφραση του ερωτισμού 1. Δημοτική βάση τη λογική ολοκλήρωση εννοούνται τα και των πολιτικών ιδεών του. Πεζολογικός χαρακτήρας. 2. Καθαρεύουσα του νοήματος κι όχι τη αντίθετα: 5. Η ειρωνική αποστασιοποίηση, η παραδοχή πως ο άνθρωπος 3. Αρχαΐζουσα στιχουργική συμμετρία. Μέτρο, Ρίμα, δεν είναι παντογνώστης και πως οι αξίες είναι πάντα 4. Τοπικά ιδιώματα (Πόλης, 4. Σπάνια η ομοιοκαταληξία είναι Στίξη, Γλώσσα, σχετικές, η ανατρεπτική χρήση του χιούμορ και η χρήση Πόντου, Αλεξάνδρειας) συστηματική και ευρηματική Σύνταξη, Δομή των μύθων, μας επιτρέπουν να συσχετίσουμε την ώριμη Αρχικά: χρήση σάτιρας, παιγνιώδη διάθεση, πρόθεση διδακτισμού λόγου: ποίηση του Καβάφη με το ρεύμα του μοντερνισμού Ωριμότητα: ειρωνεία πολυεπίπεδη, σύνθεση αντιθέσεων, πολυφωνία υπερβολή, Ειρωνεία: ρητορικό σχήμα που εκμεταλλεύεται τις υποκριτική δυνατότητες απόκρυψης, προσποίησης & αντίθεσης ανάμεσα Ειρωνεία των καταστάσεων: ο ήρωας είναι θύμα μιας κατάστασης που ο άγνοια, χρήση στο φαινόμενο και την πραγματικότητα. Προϋπόθεση είναι η ίδιος, σε αντίθεση με τον ποιητή και τους αναγνώστες, την αγνοεί, ζώντας προσωπείου, αποστασιοποίηση του καλλιτέχνη από το αναπαριστώμενο σε μια αυταπάτη. Έτσι, αυτό που φαίνεται είναι διαφορετικό από αυτό που ειρωνικός αντικείμενο. Η ειρωνεία στο καβαφικό έργο: ειρωνεία των είναι και η τραγικότητα αναδεικνύεται την στιγμή που αποκαλύπτεται στον αφηγητής καταστάσεων (δραματική/τραγική) και λεκτική ειρωνεία. ήρωα η απόσταση μεταξύ είναι και φαίνεσθαι. Αθηνά Σαλούστρου ΕΛΠ30 (2011-2012)

16

ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΙ-ΕΡΓΑ Α’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1909-1917) ΠΑΓΑΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Υμνείται κυρίως η φύση που εμφανίζεται εμψυχωμένη από τις αιώνια παρούσες αρχαίες ελληνικές θεότητες. Περιλαμβάνει: τα πιο φιλόδοξα εγχειρήματα του, τους πιο περίπλοκους μορφικούς αυτοσχεδιασμούς του και τις πιο έντονα αυτοαναφορικές και αυτοεγκωμιαστικές συνθέσεις του 1.Αλαφροΐσκιωτος (1909) 2.Ραψωδίες του Ιονίου (1909) 3.Πρόλογος στη ζωή (1915-17, 1947): πέντε Συνειδήσεις 4.Λυρικά Α’: μια ομάδα μικρών ποιημάτων, που γράφτηκαν παράλληλα με τις Συνειδήσεις, και αρχικά δημοσιεύτηκαν στον περιοδικό τύπο της εποχής: 1. Κομψότητα 2.Εκφραστική λιτότητα 3. Παραδοσιακά μέτρα 4. Μια σειρά από διαυγή, ρεαλιστικής οξύτητας δοξαστικά στιγμιότυπα της ζωής, γεμάτα σφρίγος, ψυχική ευφορία και, όχι σπάνια, έκδηλο αισθησιασμό.

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΥ Λυρικά Α’ Παν

Στον Ακροκόρινθο


ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ Θεματική: έκδηλα παγανιστικό. Εμφανίζονται και οι 4 θεματικοί κύκλοι: Άμεσα η λατρεία της φύσης (1). Έμμεσα: Ο αρχαίος μύθος, άμεση αναφορά του υπάρχει μόνο στον τίτλο του ποιήματος (2), ο έρωτας, καθώς ο τράγος είναι σύμβολο σεξουαλικής ενέργειας και γονιμότητα (3), διάσταση ποιητικής, ιδωμένος ο τράγος ως σύμβολο του ποιητή, παρουσιάζει τις απόψεις του για την ποίηση και την κοινωνία (4). Τεχνοτροπία: Ρομαντισμός: σε πρώτο πλάνο η φύση, που μάλιστα συνδέεται και με το μύθο, έτσι έχουμε το παγανιστικό στοιχείο. Συμβολισμός: τράγος (σύμβολο ανδρισμού & έρωτα αλλά και του ποιητή). Ρεαλισμός: ακρίβεια στις περιγραφές της φύσης και του σφυρίγματος του βοσκού. Εκφραστική λιτότητα: χρήση λίγων σχετικά σχημάτων λόγου. Μορφολογία: 9 4άστιχες στροφές, ομοιοκαταληκτούν 2ος με 4ο στίχο Γλώσσα: δύο άξονες: 1ον στοιχεία απ’ όλη την πορεία της ελληνικής γλώσσας και 2ον χρήση ακραίων και πεπαλαιωμένων τύπων της δημοτικής Θεματική: Ποίημα ποιητικής (4η στροφή). Παγανιστικό, η καταλυτική παρουσία της φύσης μεταμορφώνει άλογο και αναβάτη. Αρχαίος μύθος: αναφορά στον Πήγασο. Τεχνοτροπία: Ρομαντικά στοιχεία: η προσφυγή στη φύση για την έκφραση συναισθημάτων και ψυχικών καταστάσεων, εξιδανίκευση της τέχνης. Εργαστηριακός ποιητής: δημιουργεί κλασική ποιητική μορφή, το σονέτο. Συμβολισμός: ο καβαλάρης τον ποιητή και το άλογο την ποιητική δημιουργία, το ποίημα. Δραματική ειρωνεία: ο ομιλητής γνωρίζει ότι η πραγματοποίηση της μυθικής μεταμόρφωσης θα συνεπαγόταν το θάνατο και των δύο. Μορφολογία: σονέτο, (14άστιχο, 2 στρ. 4άστιχες και 2 3στιχες). Επιμελημένη ομοιοκαταληξία Γλώσσα: δημοτική με ελάχιστους τύπους καθαρεύουσας (π.χ. άτι)

17

Β’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1917-1934) ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ-ΔΕΛΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Κάνει στροφή από τους τολμηρούς μετρικούς πειραματισμούς στον παραδοσιακό 15σύλλαβο, τον οποίο καλλιεργεί ποικιλοτρόπως και στις 3 συνθέσεις του. Εντατική ενασχόληση με τη Δελφική Ιδέα. 1.Μήτηρ Θεού (1917-19): 2.Πάσχα των Ελλήνων (1918-1935) 3.Δελφικός λόγος (1927)

Θεματική: 1) έντονη παρουσία της φύσης, 2) γυναίκα ως θρησκευτική μορφή κυρίως (Παναγία) και ως πηγή ζωής. Ύμνος στην Παναγία και στη γυναίκα ως Μάνα-φύση και μήτρα της ζωής. Λυρική μελέτη θανάτου, στην οποία ο θάνατος αναδεικνύεται σε πηγή ζωής μέσα στον αέναο κύκλο της δημιουργίας. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός και «καθαρή ποίηση»: η ποίηση δεν απευθύνεται στη διάνοια του αναγνώστη, αλλά στόχο έχει να του προξενήσει αισθητική απόλαυση με τον ήχο και τον ρυθμό (με μέσα δηλ. ενδοποιητικά). Μας δίνει ένα από τα σημαντικότερα δείγματα «καθαρής ποίησης». Ρομαντισμός: σημασία της φύσης και απόδοση συναισθημάτων μέσω αυτής. Μορφολογία: ιαμβικός 15σύλλαβος στίχος με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία Γλώσσα: δημοτική με κάποιους λαϊκούς τύπους

Γ’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1935-1947) ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Γ’ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1935-1947) ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Ιερά Οδός (1935)

Θεματική: Φύση (1), αρχαίοι μύθοι (2), γυναίκα (3), θρησκευτικός συγκρητισμός στ. 44-50 (4). Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: όλο το περιστατικό μπορεί να ειδωθεί ως δρώμενο των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Αρκούδα: σύμβολο αιώνιας μάνα (αρχαιοελληνικό & χριστιανικό) και φύσης. Ρομαντικό στοιχείο: η σημασία της φύσης. Γλώσσα: δημοτική με άφθονα σχήματα λόγου. Μορφολογία: ιαμβικός 11ασύλλαβος (1ος 13ασύλλαβος), ανομοιοκατάληκτοι

Στο έρμο χωράφι εκεί στη Σαλαμίνα

Θεματική: φύση (1), μύθοι και θρησκευτική ιστορία (2), γυναίκα (3) Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: μυστήριο, μυστικισμός, υπαινικτική ποίηση, μουσική. Ρομαντισμός: σημασία της φύσης και απόδοση συναισθημάτων μέσω αυτής. Γλώσσα: δημοτική. Μορφολογία: 4 στροφές, με διαφορετικό αριθμό στίχων, ανισοσύλλαβων και ανομοιοκατάληκτων.

Έχει προηγηθεί η διάψευση των δελφικών οραμάτων του. Παρουσιάζει μια μεταφυσική διάσταση της ζωής με χρήση πρωτοπρόσωπης αφηγηματικής φωνής, χαμηλούς ποιητικούς τόνους και τρυφερές αποχρώσεις. Η ποίηση τους εμφανίζεται στους αναγνώστες ως μια φιλική εκμυστήρευση. Την ίδια περίοδο γράφει τραγωδίες (λυρικά δράματα με έντονη ιδεολογική υπερφόρτωση)


Γιατί βαθιά μου εδόξασα (1938)

Θεματική: η λατρεία του ποιητή για τη φύση και τα αισθήματα χαράς, δημιουργίας, ολοκλήρωσης που κέρδισε απ’ αυτήν την επαφή. Ποίημα ποιητικής: αναφέρεται στη λειτουργία και στην έμπνευση της ποίησης και στα «δώρα» της σ’ αυτόν. Τεχνοτροπία: Ρομαντικά στοιχεία: ο ρόλος της φύσης, η εξιδανίκευση της τέχνης που οδηγεί στη συμφιλίωση με το θάνατο. Γλώσσα: δημοτική (περίπλοκη σύνταξη, παρομοιώσεις, επιθετικοί προσδιορισμοί). Μορφολογία: 3 στροφές: 1η 5άστιχη, 2η & 3η 6άστιχες, ιαμβικοί 15σύλλαβοι, 1η & 2η σταυρωτή ομοιοκαταληξία, 3η πλεκτή 18

1.Λυρικά Β’ 2.Λυρικά δράματα / τραγωδίες

Βασικά θέματα της ποιητικής του: 1. Φύση (παγανισμός) 2. Μύθος (ζωντανή δύναμη πανανθρώπινων αληθειών) 3. Γυναίκα (έρωταςδημιουργία, σύμβολο γονιμότητας, Μούσα ) 4. Ποιητική-λυρική τέχνη (ο εαυτός του χαρισματικό λυρικό υποκείμενο)

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ Α’ περίοδος (1909-1917): Παγανιστική περίοδος: Υμνείται Ρομαντισμός: κυρίως η φύση που εμφανίζεται εμψυχωμένη από τις αιώνια 1. Οραματισμοί παρούσες αρχαίες ελληνικές θεότητες. Περιλαμβάνει: τα πιο 2. Αυτοαναφορικότητα φιλόδοξα εγχειρήματα του, τους πιο περίπλοκους μορφικούς 3. Εκφραστική αυτοσχεδιασμούς του και τις πιο έντονα αυτοαναφορικές και πολυπλοκότητα αυτοεγκωμιαστικές συνθέσεις του. Σκοτεινότητα νοήματος και μυστικιστικό υπόβαθρο Συμβολισμός: Β’ περίοδος (1917-1934): Χριστιανική-δελφική περίοδος. 1. Καθαρή ποίηση Κάνει στροφή από τους τολμηρούς μετρικούς πειραματισμούς 2. Μελωδική ενορχήστρωση, στον παραδοσιακό 15σύλλαβο, τον οποίο καλλιεργεί 3. Έμφαση στον ήχο, όχι στο ποικιλοτρόπως και στις 3 συνθέσεις του. Εντατική νόημα ενασχόληση με τη Δελφική Ιδέα. 4. Συμβολιστικά θέματα. Γ’ περίοδος (1935-1947): Έχουν διαψευσθεί τα οράματα του. Παρουσιάζει μια μεταφυσική διάσταση της ζωής με χρήση Λόγος πλούσιος & δυσνόητος. πρωτοπρόσωπης αφηγηματικής φωνής, χαμηλούς ποιητικούς τόνους, τρυφερές αποχρώσεις, φιλική εκμυστήρευση. Την ίδια Ύφος: ποµπώδες, πληθωρικό περίοδο γράφει τραγωδίες (λυρικά δράματα με έντονη ιδεολογική υπερφόρτωση) Ιδεολογία: ΕΝ ΤΟ ΠΑΝ


19

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Μορφική πρωτεϊκότητα: ιαμβικός 15σύλλαβος, αυστηρά σονέτα, αλλά και ελεύθερος στίχος, με ή χωρίς ομοιοκαταληξία ΓΛΩΣΣΑ Αντλεί απ’ όλες τις περιόδους της γλώσσας. Ένθερμος δημοτικιστής εντάσσει πολλά παλαιοδημοτικά στοιχεία.

ΒΑΡΝΑΛΗΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΙ - ΕΡΓΑ ΕΩΣ ΤΟ 1919 Ο εκλεκτός (1913-1914)

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 1919 Προσκυνητής (1919) «άσμα πρώτο», σύμφωνα με τον ίδιο, προοίμιο σε ένα Η ΩΡΙΜΗ ΠΟΙΗΣΗ Το φως που καίει (1922, 1933) Το τραγούδι του λαού

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Θεματική: αρχαιότητα, ατομικό, η αισθητική θεώρηση του βίου, που προκρίνει το εκλεκτό Τεχνοτροπία: Αισθητισμός (τίτλος): η εκτενής αναφορά στον καλλωπισμό (1), η υποκατάσταση της φυσικής ομορφιάς από την τεχνική (2), επιρροή από Νίτσε (αποθέωση της πράξης, υπερίσχυση του δυνατού-3), αντιμετώπιση των άλλων ως μιας μάζας (4), λατρεία σώματος, νεότητας, απολαύσεων κλπ (5) Μορφολογία: σονέτο με επεξεργασμένη ομοιοκαταληξία, διασκελισμός. Γλώσσα: δημοτική Θεματοποιεί: την αδυναμία να ολοκληρωθεί ως συνθετικό έργο, στηριζόμενο σε μια ιδεαλιστική θεώρηση για την ιστορία & την ποίηση. Δραματοποιείται ταυτόχρονα ο νέος ρόλος της ποίησης και η κατάρρευση του. Τεχνοτροπία: ???????? Μορφολογία: 60 οκτάβες (8άστιχες στροφές), 11σύλλαβος στίχος, σταθερή ομοιοκαταληξία Γλώσσα: δημοτική Θεματική: ο αριστερός λόγος της εποχής, ο λόγος του ιδεαλισμού και της θρησκείας, ο λόγος της αισθητικής Τεχνοτροπία: Σατυρικά στοιχεία (πικρή σάτιρα): 1-5, 7-8, 17. Λυρικά στοιχεία: ο λαός οραματίζεται τα πολιτισμικά αγαθά στα οποία θα έχει πρόσβαση στο μέλλον. Ζώνες επαφής των δύο: στίχοι 15-16. Μορφολογία: 3ο μέρος του συνθέματος. Πεζά και έμμετρα μέρη. Διασκελισμοί. Γλώσσα: δημοτική σε κοινωνικές ποικιλίες της. Γραφή κοινών ονομάτων με κεφαλαίο.

Σκλάβοι Πολιορκημένοι (1927) 4αμερές σύνθεμα, εμμέτρων / πεζών

Το έργο συνιστά μια αντιρρητική ποιητική ανάγνωση των Ελεύθερων Πολιορκημένων, αλλά και μιας ορισμένης κατεύθυνσης στην ερμηνεία τους. Στοιχεία λυρικά & σατυρικά, χαρακτήρα «αντιπολεμικό» & «αντι-ιδεαλιστικό»

Η αγωνία του Ιούδα

Θεματική: 1ο μέρος: επεισόδιο από τη ζωή βιβλικών προσώπων εδώ του Ιούδα Τεχνοτροπία: αντι/ποίηση, μυθική μέθοδος, χρήση συμβόλων, λυρικά και σατιρικά στοιχεία Μορφολογία: πεζό/εμμέτρο. 13 5άστιχες στροφές, ομοιοκαταληξία (αγ-βδε). Γλώσσα: δημοτική


20

Θεματική: 1ο μέρος: επεισόδιο από τη ζωή βιβλικών προσώπων, εδώ του Ιησού στο Σταυρό Τεχνοτροπία: αντι/ποίηση, μυθική μέθοδος, χρήση συμβόλων, λυρικά και σατιρικά στοιχεία Μορφολογία: πεζό Γλώσσα: δημοτική Ο καλός λαός Θεματική: 1ο μέρος: επεισόδιο από τη ζωή βιβλικών προσώπων, εδώ του Ιησού Τεχνοτροπία: αντι/ποίηση, μυθική μέθοδος, χρήση συμβόλων, σατιρικά στοιχεία Μορφολογία: 19 6άστιχες στροφές, ισοσύλλαβοι, ομοιοκαταληξία (βδ- εστ, αγ σε 1-2) Γλώσσα: δημοτική Η καμπάνα: τα εγκαίνια μιας Θεματική: 4ο μέρος: εδώ μιλάει η καμπάνα, αρχικά μονολογεί και μετά απευθύνεται στο κοινό καμπάνας, στηλιτεύει την Τεχνοτροπία: αντι/ποίηση, μυθική μέθοδος, χρήση συμβόλων, σατιρικά στοιχεία υποδούλωση της λαϊκή συνείδησης, Μορφολογία: 19 6άστιχες στροφές, ομοιοκαταληξία (βδ- εστ, αγ σε 1-2) συνεργοί οι ιδεαλιστές διανοούμενους. Γλώσσα: δημοτική Η τιμωρία του ανόμου

Θεματική: οι 5 πρώτες στροφές θυμίζουν Προσκυνητή: σκηνοθετούν μια μεταρσιωτική, μυστικιστική εμπειρία και προσγειώνουν στην πραγματικότητα. Το υπόλοιπο ένας αντίπαλος ιδεολογικός λόγος που τοποθετεί το νόημα της ύπαρξης και τη δικαίωση της στη συλλογική επανάσταση. Τεχνοτροπία: Μορφολογία: πεζό/έμμετρο, 15 8άστιχες, ισοσύλλαβοι και ομοιοκαταληξία βδ-γε-στθ, Γλώσσα: δημοτική

Λεφτεριά (1956)

ΒΑΣΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ ΥΦΟΥΣ Η χρήση, ιδίως στα σατιρικά μέρη των συνθεμάτων του, της δημοτικής σε διάφορες κοινωνικές ποικιλίες της. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις κοινωνιολέκτων του η λαϊκή γλώσσα και η γλώσσα του περιθωρίου. Γλωσσικές πρακτικές: 1. Παρενθετικός λόγος 2. Στίξη 3. Διασκελισμοί 4. Γραφή κοινών ονομάτων με το αρχικό κεφαλαίο.

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΒΑΡΝΑΛΗ ΣΑΤΙΡΑ ΑΝΤΙ/ΠΟΙΗΣΗ – ΜΥΘΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ Κύρια ειδολογική κατηγορία της ώριμης ποίησης του. Τα Αντι/ποίηση: Στην περίοδο της ωριμότητας του Βάρναλη καταστατικά χαρακτηριστικά της αφορούν δύο αναπτύσσεται ένας διάλογος ανάμεσα στο έργο του και στο διαστάσεις: λογοτεχνικό έργο άλλων δημιουργών ή και προγενέστερο δικό του, η αντι-ποίηση, όπως την ονόμασε ο Δάλλας. Αυτός 1. Ήθος κειμένου: κριτική και βίαιη έκθεση σατιρικού ο διάλογος προϋποθέσει την ιδιοποίηση της πηγής του και στόχου. την αναίρεσή της. 2. Έννοια της σύνθεσης: ετερογένεια των συστατικών τους, ακόμα και στο εσωτερικό κάθε ποιήματος. Μυθική μέθοδος: Στο πλαίσιο της αντι/ποίησης εντάσσεται και η μυθική μέθοδος, η αξιοποίηση δηλαδή ως συμβόλων, Α. Μορφή: πεζά & έμμετρα, ποικιλία στίχων χαρακτήρων και μορφών από την αρχαία ελληνική και τη Β. Γλώσσα: ποικιλία κοινωνιολέκτων και τύπων λόγου χριστιανική θρησκεία, τις οποίες απομυθοποιεί. Σε ορισμένες Γ. Εκφορά του λόγου: μονόλογος και διάλογος / περιπτώσεις η προσωπικότητα και οι επιλογές των μορφών αφηγηματικά και δραματικά αυτών ερμηνεύονται έτσι, ώστε αναιρείται η θρησκευτική Δ. Θεματική: η κοινωνική ανισότητα, ο πόλεμος, η παράδοση, από την οποία αντλείται η καταγωγή τους. Σε θρησκεία, η ποίηση και ο ταξικός χαρακτήρας τους άλλες περιπτώσεις οικειοποιείται την επίσημη εκδοχή τους,


21

ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ

Ε. Χαρακτήρες & χώρος-χρόνος: αρχαία ελληνική και χριστιανική θρησκεία, αστικό περιθώριο ΣΤ. είδος: θρήνος, τραγούδι, ύμνος, παρωδία, λυρικό ποίημα, δραματικός μονόλογος, κ.ά.

ΣΥΛΛΟΓΕΣ - ΠΟΙΗΜΑΤΑ

αλλά αντιπαραθέτει στα σύμβολα αυτά μορφές, που υπονομεύουν την ιδεολογία τους.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΝΗΠΕΝΘΗ (1921)

ΠΛΗΓΩΜΕΝΟΙ ΘΕΟΙ, Η ΣΚΙΑ ΤΩΝ ΩΡΩΝ, ΝΟΣΤΑΛΓΙΚΑ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ

Δον Κιχώτες Πληγωμένοι Θεοί

Θεματική: απάντηση στο ομώνυμο ποίημα του Ουράνη. Διάσταση ανάμεσα στις επιθυμίες των Δ.Κ. και την πραγματικότητα. Ποίημα ποιητικής. Ειρωνεία: για τις απόψεις και τον τρόπο ζωής των ιδεολόγων. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: Οι Δ.Κ. συμβολίζουν τους ονειροπαρμένους ιδεολόγους ενώ ο Σάντσο τη λογική Μορφολογία: 4 4άστιχες στροφές με πλεκτή ομοιοκαταληξία, διασκελισμοί. Γλώσσα: δημοτική με στοιχεία καθαρεύουσας (πικρήν) Θεματική: η αίσθηση της απώλειας στο παρόν των ευτυχισμένων στιγμών του παρελθόντος, πεσιμισμός ότι όλα τα καλά τελειώνουν, στ. 19-20. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: η πεταλούδα, αίσθημα απώλειας. Μουσικότητα: στίχοι, ομοιοκαταληξία, επαναλήψεις Μορφολογία: 4 5άστιχες με αγε-βδ, ίδιο τέλος α-ε. Γλώσσα: δημοτική, καθαρεύουσα στις αυξήσεις των ρημάτων

Αφιέρωμα Νοσταλγικά

ΕΛΕΓΕΙΑ (δραματοποιεί το κλίμα απόγνωσης και διάψευσης) ΕΛΕΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΑΤΙΡΕΣ(1927) Επιστροφή Θεματική: διάσταση ανάμεσα στις επιθυμίες και στην πραγματικότητα. Αντίθεση ανάμεσα στην τωρινή μάταιη ύπαρξη και στην ηρεμία μετά το θάνατο. η 1 σειρά Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: συμβολιστικές εικόνες (στρ. 3η και 4η). Χαμηλόφωνος, εξομολογητικός λυρισμός Μορφολογία: 4 4άστιχες στροφές με πλεκτή ομοιοκαταληξία. Γλώσσα: μίξη δημοτικής με καθαρεύουσα Κριτική 1η σειρά

Θεματική: παραδοχή Κοσμικού Τίποτε και Απόλυτου Μηδενός. Συνείδηση της τραγικότητας του κόσμου. Οριστική επιλογή θανάτου αντί ζωής. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: το τραγούδι ως απόκοσμη τελευταία κραυγή πεθαμένου. Μορφολογία: 4άστιχο με πλεκτή ομοιοκαταληξία. Γλώσσα: δημοτική, 1 τύπος καθαρεύουσας «νυχτός»


22

[Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα…] 2η σειρά

[Είμαστε κάτι…] 2η σειρά

Θεματική: διάσταση ανάμεσα σε επιθυμίες - πραγματικότητα: αρχικά επιθυμεί να νιώσει την ερωτική ατμόσφαιρα, είναι όμως ήδη με σπασμένα φτερά, δηλ. χωρίς ελπίδα. Υπαρξιακή αγωνία. Ποίημα ποιητικής: αδιέξοδο της ποίησης (στ.11-12). Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: συμβολιστικές εικόνες στην 1η στρ. δείχνουν τη χαρά του ποιητή. Σύμβολα: σπασμένα φτερά απογοήτευση και χαμένη ελπίδα. Μορφολογία: 2 στρ, με άνισους στίχου, ανισοσύλλαβους και ακανόνιστες ομοιοκαταληξίες. Γλώσσα: μίξη δημοτικής με καθαρεύουσα Θεματική: διάσταση ανάμεσα σε επιθυμίες (να ολοκληρώσει το έργο του) και πραγματικότητα (οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν). Ποίημα ποιητικής: Η θέση των ποιητών στην κοινωνία, η σχέση τους με την τέχνη τους. Υπαρξιακή αγωνία. Τεχνοτροπία: Συμβολισμός: ιμπρεσιονιστικός συμβολισμός του συναισθήματος (όχι ρητά η δυσφορία κι αρνητική ψυχική διάθεση αλλά μέσω θλιβερών και πένθιμων συμβολιστικών εικόνων). Σύμβολο: κιθάρα η ποίηση Μορφολογία: σονέτο με ιαμβικό μέτρο, αλλά υπονομεύεται το παραδοσιακό μέτρο με μετρικές παραβάσεις, π.χ. διασκελισμοί 1ης στρ. Γλώσσα: δημοτική (εξ. φύσις, ενθύμηση, ποίησις)

ΣΑΤΙΡΕΣ (μόνο εδώ έχουμε ρεαλισμό) (αυτοσαρκαστικά καταγγέλλει το κλίμα απόγνωσης και διάψευσης) Όλοι μαζί…

Εμβατήριο πένθιμο και κατακόρυφο

Θεματική: Σάτιρα και αυτοσαρκασμός: επίκεντρο η ποίηση, ο εαυτός του και οι ομότεχνοι του. Ποίημα ποιητικής: παρουσιάζει αντιλήψεις του για την ποίηση, τη λειτουργία της, τους ομότεχνους του, τα επιτεύγματα τους. Τεχνοτροπία: (στροφή στον) Ρεαλισμός: αναπαραγωγή εξωτερικής πραγματικότητας, αντικειμενικότητα (δεν εξαιρεί τον εαυτό του & δεν ωραιοποιεί την κατάσταση), χρήση σάτιρας και αυτοσαρκασμού. Μορφολογία: 5 4άστιχες, ομοιοκαταληξία αδ-βγ. Γλώσσα: δημοτική με τύπους καθαρεύουσας (π.χ. φύσις) Θεματική: με ειρωνική σαρκαστική διάθεση το ποιητικό υποκείμενο σκέφτεται την αυτοκτονία ως έσχατη λύση. Αντίθεση ανάμεσα στον τωρινό κόσμο (φαινόμενο) και στον αλλοτινό (σχεδόν ονειρικό, η ουσία). Παραδοχή του Κοσμικού Τίποτα και του Απόλυτου Μηδενός, συνείδηση της τραγικότητας του κόσμου, οριστική επιλογή του θανάτου έναντι της ζωής. Ποίημα ποιητικής: ανακάλυψη της ταπεινής τέχνης χωρίς ύφος. Τεχνοτροπία: (στροφή στον) Ρεαλισμός: χρήση ειρωνείας, αντικειμενική γραφή αναφέρει με ειλικρίνεια στοιχεία του χαρακτήρα του (στ. 9-10). Συμβολισμός: το γύψινο στεφάνι συμβολίζει τον τάφο του. Μορφολογία: 5 4άστιχες, ομοιοκαταληξία αδ-βγ. Γλώσσα: δημοτική με τύπους καθαρεύουσας


23

Σταδιοδρομίες Θεματική: σατιρίζει τη σύγχρονη του πνευματική ζωή, τη θέση και το ρόλο των ποιητών στην κοινωνία. Αντίθεση ανάμεσα στον ποιητή και τον πνευματικό του περίγυρο. Ποίημα ποιητικής: παρουσιάζει τις αντιλήψεις του για την ποίηση, τη λειτουργία της, τους ομότεχνους του, τα επιτεύγματα τους. Τεχνοτροπία: Ρεαλισμός: αναπαραγωγή εξωτερικής πραγματικότητας (συνήθειες ποιητών), αντικειμενικότητα (δεν εξαιρεί τον εαυτό του & δεν ωραιοποιεί την κατάσταση), χρήση σάτιρας και αυτοσαρκασμού. Μορφολογία: 9 δίστιχα που ομοιοκαταληκτούν ζευγαρωτά. Γλώσσα: δημοτική (εξ. Ηλίου, λογίους, θηρεύοντας)

Αισιοδοξία

Πρέβεζα (1928)

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ ‘20 (Α’ & Β’ συλλογές Κ) Χαμηλόφωνος λυρισμός Χρήση καθημερινού λεξιλογίου Αίσθηση πίκρας για την απώλεια των ιδανικών Αίσθηση απογοήτευσης από την αδιάφορη και

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Θεματική: διάσταση ανάμεσα στα ανεκπλήρωτα όνειρα και τη σκληρή πραγματικότητα. Το ποιητικό υποκείμενο πλησιάζοντας στο τέλος της ζωής του ονειρεύεται μελαγχολικά τις εμπειρίες και τα ταξίδια που ήθελε μάταια να ζήσει. Τεχνοτροπία: Ρεαλισμός: αντικειμενικότητα στη γραφή, το επαναλαμβανόμενο «ας υποθέσουμε» υπενθυμίζει τη σκληρή πραγματικότητα. Συμβολισμός: συμβολιστικές εικόνες υποδεικνύουν τη μελαγχολία του. Μορφολογία:4 6άστιχες στροφές, ομοιοκαταληκτούν αγστ-βδε, διασκελισμοί στ. 5, 15, 16. Γλώσσα: δημοτική με τύπους καθαρεύουσας. Θεματική: διάσταση ανάμεσα στις επιθυμίες και στην πραγματικότητα. Ατμόσφαιρα εγκλεισμού, υπαρξιακή αγωνία με αίσθημα απομόνωσης του ατόμου και επαρχιακής μιζέριας. Ειρωνεία: ειρωνεύεται τη ζωή στην επαρχία και τους προύχοντας της. «Μελέτη θανάτου» Τεχνοτροπία: Ρεαλισμός: αντικειμενική γραφή χωρίς τάση ωραιοποίησης. Ειρωνεία. Συμβολισμός: όλες οι «σκηνές» εκδηλώσεις θανάτου. Μορφολογία: 6 4άστιχα, που ομοιοκαταληκτούν αγ-βδ. Γλώσσα: δημοτική με τύπους καθαρεύουσας, κάποιοι ειρωνικοί (π.χ. ελλιπή, κατάθεσις, δραχμαί) ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ ΚΑΡΥΩΤΑΚΙΣΜΟΣ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ ΓΛΩΣΣΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ: Η στάσιμη-αρνητική Συμβολισμός 1.Ανομοιογένεια 1.Κυνήγι ιδανικού – αποτυχία μίμηση του έργου του, Ρεαλισμός(μόνο Σάτιρες+2) γλωσσικού υλικού 2. Πόθος, πλάνη, απογοήτευση που έγινε βραχύβια 2. Παράλληλη χρήση 3. Διάσταση ανάμεσα στις επιθυμίες και τις μόδα (1828-1935) Τρεις θεματικές ή ανάμειξη τύπων ψυχικές διαθέσεις του ατόμου και στην μετά την αυτοκτονία. κατηγορίες ρεαλισμού: καθαρεύουσας και πραγματικότητα. Μετά απέκτησε διπλή 1.Φιλολογικός δημοτικής 4. Αναζήτηση ιδεατού κόσμου σημασία: 2. Κοινωνικός 3. Πιστή τήρηση των 5. Αναπόληση ευτυχισμένου παρελθόντος 1.Την πεισιθάνατη 3. Πολιτικός κανόνων της 6. Αίσθηση ματαίου αντιμετώπιση της έμμετρης ποίησης 7. Ψάλλει το άδοξο, το ασήμαντο, ακόμη και το


24

μίζερη ζωή της πόλης Η νοσταλγία των περασμένων Η διάθεση φυγής στη φύση και στο πραγματικό ή ονειρικό ταξίδι. ΣΕΦΕΡΗΣ Αγγλοσαξονικός μοντερνισμός: 1. Ελεύθερος στίχος 2. Δραματικότητα 3. Σκοτεινότητα νοήματος 4.Αποσπασματικότητα & ελλειπτική ανάπτυξη της ποιητικής σύνθεσης 5.Υπαινικτικές παραπομπές σε κείμενα λογοτεχνικά κι άλλα 6. Πολυγλωσσισμός 7. Μυθική μέθοδος 8. Χρήση καθημερινού, μη-ποιητικού λεξιλογίου, προφορικότητα ποιήματος Μ.Μ. & μοντέρνο ποίημα: Συνύπαρξη μυθολογικών & ιστορικών προσώπων που παραπέμπουν σ’ ένα ενιαίο «μυθο-ιστορικό» παρελθόν

ζωής, διαπιστωμένη Συναίσθημα δυσφορίας 4. Μεθοδευμένες γελοίο στο έργο νεώτερων Αρνητική ψυχική διάθεση μετρικές παραβάσεις 8. Παραδοχή Κοσμικού Τίποτε, Απόλυτου ποιητών (π.χ. ’30) Μελαγχολία (τομές, διασκελισμοί, Μηδενός, επιλογή θανάτου από τη ζωή 2.Τη μυθοποίηση του Χαμηλός τόνος παρατονισμοί) 9. Σάτιρες: η τετριμμένη ρηχότητα της σύγχρονη προσώπου και της Εξομολόγηση 5. Υπονόμευση ζωής, αντιφάσεις εποχής, καταγγελία κοινωνικής πράξης του από Τύπος: καταραμένος γλωσσικού οργάνου υποκρισίας, ειρωνική αποστασιοποίηση. νεώτερους ποιητές και ποιητής (δυσαρμονία με το (εξέγερση εναντίον 10.Ποιήματα ποιητικής: τα μισά σχεδόν κριτικούς. περιβάλλον) κάθε σύμβασης) ποιήματα του Καρυωτάκη. Fog (1931), δρ.1η Θεματική: απαισιόδοξη και μελαγχολική διάθεση, που ωστόσο δεν οδηγεί στην άρνηση ή στην καταστροφή Στροφή Τεχνοτροπία: «ακάθαρτο» ποίημα, αγγλοσαξωνικός μοντερνισμός Μορφολογία: 10 4άστιχα, παράφωνες ομοιοκαταληξίες, χάσματα στίχων, κενά λόγου Γλώσσα: ιδιωματικά προφορική, μη ποιητική, ειρωνική απόσταση, μοντερνιστικής ποιητικής ευαισθησία Μυθιστόρημα (1935)

Η τελευταία μέρα Ημερολόγιο 37-40 Καταστρώματος Α Ο βασιλιάς της Ασίνης (‘44-’45) Ημερολόγιο ΚαταστρώματοςΒ Κίχλη (1947) Α (απόσπασμα) Ο δαίμων της πορνείας (1955) Ημερολόγιο


Θεματική: Η: απόηχος εμπειριών από Μ.Κ. ΣΤ: ένας αρματοδρόμος στον ιππόδρομο ελπίζει στο θάνατο Τεχνοτροπία: μυθική μέθοδος, (Ο σεφερικός Ορέστης ζει μια «πλασματική» σκηνή που τον απομακρύνει από το μυθολογικό περιεχόμενο). Μοντερνιστικές τεχνικές: υπαινικτικές παραπομπές λογοτεχνικών και αλλόγλωσσων κειμένων, αποσπασματικότητα και ελλειπτική ανάπτυξη της ποιητικής σύνθεσης, χρήση ποιητικών «προσωπείων», δραματικότητα, σκοτεινότητα του νοήματος. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: χρήση καθημερινού, μη-ποιητικού λεξιλογίου, πολυγλωσσισμός Θεματική: ο άνθρωπος μπροστά στον πόλεμο και τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τεχνοτροπία: όλα τα χαρακτηριστικά του αγγλοσαξωνικού μοντερνισμού. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: χρήση καθημερινού, μη-ποιητικού λεξιλογίου, πολυγλωσσισμός Θεματική: ο χαμένος χρόνος, η ασημαντότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, η ματαιότητα της δόξας Τεχνοτροπία: σκοτεινότητα του νοήματος, αποσπασματικότητα και ελλειπτική ανάπτυξη της ποιητικής σύνθεσης, υπαινικτικές παραπομπές λογοτεχνικών κειμένων, μυθική μέθοδος Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: χρήση καθημερινού, μη-ποιητικού λεξιλογίου, πολυγλωσσισμός Θεματική: πραγματεύεται το θέμα του νόστου και της πατρίδας (Πόρος, απελευθέρωση, ναυάγιο) Τεχνοτροπία: σκοτεινότητα του νοήματος, πρόκειται για την πιο σκοτεινή σύνθεση του, αποσπασματικότητα και ελλειπτική ανάπτυξη της ποιητικής σύνθεσης Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: χρήση καθημερινού, μη-ποιητικού λεξιλογίου Θεματική: Κυριολεξία: διδακτικός μύθος για τις τραγικές συνέπειες του ερωτικού πάθους. Πολιτική αλληγορία: στιγματισμός ιδιοτέλειας και καιροσκοπισμού πολιτικής εξουσίας, τιμωρία για το θάνατο αθώων. Τεχνοτροπία: δραματικότητα, σκοτεινότητα νοήματος, υπαινικτικές παραπομπές κειμένων, μυθική 25

Κατάργηση της διάκρισης ανάμεσα στο παρόν και στο ενιαίο «μυθο-ιστορικό» παρελθόν στο πλαίσιο του μοντερνιστικού χρονικού συνταυτισμού

Καταστρώματος Γ Οι γάτες του ΑϊΝικόλα Ημερολόγιο Καταστρώματος γ Επί ασπαλάθων (31/3/71)

μέθοδος. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: χρήση καθημερινού λεξιλογίου, πολυγλωσσισμός Θεματική: πολιτική αλληγορία για τη Χούντα, απόσταγμα δημοκρατικής συνείδησης του Σεφέρη Τεχνοτροπία: δραματικότητα (διάλογος), σκοτεινότητα νοήματος υπαινικτικές παραπομπές κειμένων, αποσπασματικότητα και ελλειπτική ανάπτυξη, μυθική μέθοδος (παραλληλισμός ιστορίας με Χούντα) Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: χρήση καθημερινού, μη-ποιητικού λεξιλογίου, πολυγλωσσισμός Θεματική: οι απόψεις του για τη Χούντα και την τιμωρία των τυράννων. Τεχνοτροπία: παραπομπή σε κείμενο, μυθική μέθοδος, χρονικός συνταυτισμός (παρελθόν, παρόν μέλλον), συνειρμική ανάπτυξη του ποιήματος. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: καθημερινό, μη-ποιητικό λεξιλόγιο, πεζολογικότητα

ΕΛΥΤΗΣ

Επέτειος (1939) Προσανατολισμοί

Θεματική: στοχασμοί για τον έρωτα, τη ζωή και την καταλυτική παρουσία της φύσης. Τεχνοτροπία: ποίηση φωτεινή, εφηβική, κυρίαρχο το Αιγαίο (θάλασσα). Υπερρεαλισμός: επιμονή στην εικόνα, ονειρική ατμόσφαιρα, χειρισμός ερωτικής θεματικής. Μορφολογία: αυστηρή οργάνωση του ποιήματος (μη υπερρεαλισμός) προς «καθαρή ποίηση. 4 15σύλλαβες ανομοιοκατάληκτες στροφές. Θεματική: χαρά και πάθος για τη ζωή. Εκτεταμένη μεταφορά για τη φύση και τη λειτουργία της ποίησης. Τεχνοτροπία: ποίηση φωτεινή, αισιόδοξη, κυρίαρχο το Αιγαίο. Υπερρεαλισμός: επιμονή στην εικόνα, ανάμειξη πραγματικότητας & ονείρου, συνειρμική αλληλουχία στην ανάπτυξη του ποιήματος. Σύμβολο: η ροδιά, χαράς και πάθους για ζωής. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος, 6 6άστιχες ανομοιοκατάληκτες στροφές Θεματική: προγραμματική άρνηση της φρίκης του πολέμου. Επίμονη αναζήτηση υπερβατικής ατομικής ευδαιμονίας και ποιητικής γονιμότητας. Τεχνοτροπία: αισιοδοξία με απολογητικούς τόνους, αναφορά Αιγαίου. Υπερρεαλισμός: επιμονή στην υπερρεαλιστική εικόνα (στ. 2). Μορφολογία: ελεύθερη, 2 7άστιχες

1η περίοδος (1939-1946): 1.Φωτεινή, αισιόδοξη, 2.Κυριαρχεί η φύση, το Αιγαίο, η μεταμόρφωση των πραγμάτων (υπερρ.) 3.Στιλπνή επεξεργασία λέξεων, επιμονή σε εικόνες, ονειρική ατμόσφαιρα εφηβικής αθωότητας, χειρισμό ερωτικής θεματικής (υπέρρ). 4.Αισιοδοξία με τόνους απολογητικούς (Ηλ. Πρ.)) 2η περίοδος (1960): 1.Μεγαλύτερη ιστορική και ηθική συνειδητοποίηση 2.Μετά 15 χρ. σιωπή διαμορφώνεται το επόμενο στάδιο 3.Αποκρυστάλλωση των 2 όψεων του λυρισμού του: νόμιμο μοίρασμα ανάμεσα σε έπαρση-τύψη, διδαχή-εξομολόγηση 3η περίοδος (1971-1978): 1.Νέα τροπή και βάθος

Η τρελή ροδιά Προγραμματική διακήρυξη Α’ περ Προσανατολισμοί Δεν ξέρω πια τη νύχτα (1943) Ήλιος ο πρώτος Άξιον εστί (1960) Ανάγνωσμα Τρίτο, Πάθη Η αυτοψία 6+1 τύψεις για τον ουρανό (1960) Το φωτόδεντρο & η 14η ομορφιά (1971) Δώρο ασημένιο ποίημα, (1971) Φωτόδεντρο…


Θεματική: ατομική, εθνική, ιστορική εμπειρία του ποιητή. Τεχνοτροπία: ς+θ: χώρος ιστορίας, ι: υποκειμένου, ζ: μεταφυσικής. Οριακό έργο της ν/ε λογοτεχνίας: ολοκληρώνει τον κύκλο που άνοιξαν οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Σολωμού. Γλώσσα: αναζωογονημένες λέξεις 4 χιλιετιών. Επικοί τόνοι. Θεματική: ο έρωτας και η καταλυτική του επίδραση. Τεχνοτροπία: έντονος λυρισμός: μέσω της έκφρασης του συναισθήματος και την ποιητικότητα του λόγου. Πυκνότητα στίχου, τίποτα επουσιώδες. Μεστότητα ποιητικού στοχασμού. 6+1: ανανέωσαν το λυρισμό του: ώριμες εκφράσεις του «εσωτερικού λυρισμού» του. Μερικά από τα τελειότερα και υψηλότερα λυρικά ή ελεγειακά ποιήματα της ελληνικής γλώσσας Θεματική: ο ποιητής αυτοεξόριστος στο Παρίσι νοσταλγεί τα παιδικά του χρόνια και την πατρίδα του. Τεχνοτροπία: Λυρισμός: έντονη έκφρασης του συναισθήματος και ποιητικότητα του λόγου. Προβολή Αιγαίου. Χρήση συμβόλου: φωτόδεντρο: παιδικά χρόνια και πατρίδα. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Θεματική: η σχέση της ιστορίας με την ποίηση και της ποίησης με την αλήθεια. Τεχνοτροπία: κρυπτικά νοήματα (η αντίθεση του στη Χούντα). Φαίνεται έμμεσα ο ρόλος του ποιητή στις δύσκολες καταστάσεις: αν και ηττημένος προσφέρει την αλήθεια της ποίησης του. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. 26

στον λυρισμό των 6+1, που εμπλουτίζεται με κρυπτικά νοήματα & μεταφυσικούς υπαινιγμούς. 2.Μεταπλάθει την ποίηση σε τραγούδι 4η περίοδος (1982-1998): 1.Κυριαρχεί η θανατολογία 2. (Ελεγεία): ο θάνατος το πρόσχημα για έλεγχο ορίων,χαρακτήρα,δυνατοτή των ποιητικής τέχνης

Ο φυλλομάντης

Villa Natacha

Θεματική: ονειροπόληση του ποιητή για αλλαγές στη ζωή και την ποίηση. Τεχνοτροπία: Λυρισμός: έκφρασης του συναισθήματος και ποιητικού λόγου. Κρυπτικά νοήματα. Στοχασμοί.

ΚΑΛΑΣ

Αθήνα 1933

Θεματική: αρχαία δόξα Αθήνας και τη μη ανάλογη σύγχρονη του. Στοιχεία ποιητικής του: επιθετικός απέναντι στη σύγχρονη ελληνική παράδοση. Υπερρεαλιστικές εικόνες,. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος

Ορέστης Ασπασία Γλυκ.

Θεματική: υμνείται η ηδονή στην πιο ακραία της μορφή. Τεχνοτροπία: υπερρεαλιστικές εικόνες. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος Θεματική: μια βραδιά στην Πλάκα. Τεχνοτροπία: Συνειρμική παρουσίαση γεγονότων. Ελεύθερος στίχος

Πρωθύστερον

Τεχνοτροπία: υπερρεαλιστική γραφή. Μορφολογία: Ελεύθερος στίχος

Τα ετεροθαλή (1974) Θάνατος κ ανάσταση του Κων/νου Παλ.

η

1 περ: δεκαετία ‘30 1.συγγένεια φουτουρισμό 2.κανένα παραδοσιακό εκφραστικό μέσο 3.Ποιήματα (1933), Τετράδια (1933-1936) 2η περ.: από 1963 κ.ε. Εκδίδονται (1977, 1983) 2 συγκεντρωτικές συλλογές

ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

Α. Επιδίωξη: Συναίρεση συνειδητού & ασυνείδητου κόσμου Β. Μέσα 1. Άρνηση μονοκρατορίας της έλλογης σκέψης. 2. Διερεύνησηαξιοποίηση ασυνειδήτου 3.Φιλοδοξία κατάκτησης πιο αληθινής αντίληψης για το πραγματικό Γ. Βασικό εργαλείο

Θεματική: θυμάται τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Τεχνοτροπία: Λυρισμός: μέσω έκφρασης των συναισθημάτων και ποιητικού λόγου. Κρυπτικά νοήματα: αποκρυπτογραφεί ως χρησμούς τα θροΐσματα. Αντιστροφή: μετατόπιση ψυχολογικού φαινομένου από εσωτερικό σε εξωτερικό κόσμο. Το αξιοποιεί ως κλειδί για την αποκρυπτογράφηση του μυστικού νοήματος του κόσμου. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος Θεματική: το τέλος του Παλαιολόγου/ποιητή. Τεχνοτροπία: Λυρισμός: μέσω έκφρασης των συναισθημάτων και ποιητικού λόγου. Κρυπτικά νοήματα: Παλαιολόγος/ποιητής, ιδιότητες (ποιητικού λόγου) που συντροφεύουν στον ύστατο αγώνα: περηφάνια, γονιμότητα, ερωτισμός, φως, αθωότητα κ.α.

[Μεταφορές Θεματική: σκέψεις για την ποίηση, το παρελθόν της και την ιστορία της. Τεχνοτροπία: υπερρεαλιστική ενσωματώσανε.] γραφή, τοποθέτηση του για το ρόλο της ποίησης. Μορφολογία: Ελεύθερος στίχος Χειμερινά σταφύλια Ποιητική συλλογή: Υψικάμινος. Τεχνοτροπία: Υπερρεαλισμός καθαρός και γνήσιος, συνειρμικές εικόνες χωρίς λογικό ειρμό. Όχι αυτόματη γραφή, αν και το έλεγε ο ίδιος, καθώς έχουμε αυστηρή Θρυλικόν ανάκλιντρον εφαρμογή της σύνταξης (αλλιώς θα μιλάγαμε για λογοκριμένες εικόνες από το υποσυνείδητο). Κλωστήριον νυχτερινής Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: στοιχεία καθαρεύουσας (π.χ. ανηλεώς, πόλεως, προσεταιριζόμεθα) ανάπαυλας Αφρός(1945) Θεματική: οι ερωτικοί πόθοι, κυρίως των κοριτσιών. Τεχνοτροπία: στροφή σε στίχους, υποχώρηση της Ενδοχώρα καθαρεύουσας, λογική αλληλουχία. Έμφαση στον έρωτα. Λυρική διάθεση. Στέαρ Ενδοχώρα

Θεματική: αφιερωμένο σε Εγγονόπουλο. Ο ερωτισμός μέσω μιας γυμνής γυναίκας στην άμμο. Τεχνοτροπία: λογική αλληλουχία, λυρισμός. Μορφολογία: στροφή σε στίχους. Γλώσσα: υπ.καθαρεύουσας

Στροφές στροφάλων Ενδοχώρα Αι λέξεις Οκτάνα (1960)

Θεματική: ύμνος στην ελληνική ναυσιπλοΐα. Τεχνοτροπία: υποχώρηση υπερρεαλισμού (μόνο σε κάποιους στίχους). Λυρισμός. Λογική αλληλουχία. Ελληνικότητα. Μορφολογία: στίχοι. Γλώσσα υπ. καθαρεύουσας


Θεματική: μια εκδοχή συγκρητισμού για να αναδείξει την ολιστική φυσιογνωμία του οράματος του. Τεχνοτροπία: Ρητορική του ευαγγελικού λόγου. Ολιστική ποιητική. Γλώσσα: μίξη δημοτική-καθαρεύουσα 27

Αυτόματη γραφή Ενδοχώρα: φωτεινοί στίχοι #Υψικάμινος. Ελληνικότητα. Οκτάνα: 1. Μυθοποίηση σεξουαλικής πράξης. 2. Ρητορική ευαγγελικού λόγου. 3. Ολιστική ποίηση που επιδιώκει τον συγκρητισμό. ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ Τεχνοτροπία 1.Σύζευξη ετερόκλητων πραγμάτων 2. Ποίημα ποιητικής 3.Αναφορική, προσβάσιμη ποίηση 4.Αφηγηματική 5. Υπερρεαλιστικές εικόνες 6.Τρελός έρωτας 7. Εσωτερικός πικρός λυρισμός 8.Ελληνικεντρικός χαρακτήρας 9.Προσωπική ποιητική 1. Το θαυμαστό εν γένει 2.Πικρό,μαύρο χιούμορ 3.Λίγη αυτόματη γραφή

Εις την οδό των Φιλελλήνων Οκτάνα Του αιγάγρου Οκτάνα

Θεματική: περιγράφει μια βόλτα στην οδό και τις σκέψεις που του δημιούργησε. Τεχνοτροπία: μυθοποίηση σεξουαλικής πράξης, ρητορική ευαγγελικού λόγου, ολιστική ποιητική που επιδιώκει τον συγκρητισμό. Γλώσσα: καθαρεύουσα με τύπους δημοτικής. Μορφολογία: ελεύθερος λόγος πεζολογικός.

Μαντόναι ή Κυρίαι των 

Θεματική: παραβολικός μύθος. Ποίημα ποιητικής. Τεχνοτροπία: μυθοποίηση σεξουαλικής πράξης, αναγωγή σε ιδεολογία. Ρητορικός ευαγγελικός λόγος. Ολιστική ποίηση - συγκρητισμός: συναίρεση παγανιστικής αντίληψης με χριστιανική θρησκευτική ρητορεία. Γλώσσα: δημοτική, τύποι καθαρεύουσας-εκκλησιαστικής Θεματική: ερωτικές, σεξουαλικές αναφορές. Τεχνοτροπία: μυθοποίηση σεξουαλικής πράξης, ανάπτυξη της ιστορίας υπερρεαλιστική: κανείς δεν ξέρει γιατί βρίσκονται εκεί. Γραπτά ή προσωπική μυθολογία

Το καράβι του δάσους (1938) Μην ομιλείται εις τον οδηγόν Γυψ και φρουρά (1939) Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής

Θεματική: η χαρά που βίωσε ο ποιητής και η ανάγκη να μεταμορφωθεί για μπορέσει να την εκφράσει ξανά. Στοιχεία ποιητικής του: σύζευξη ετερόκλητων πραγμάτων (τίτλος). Υπερρεαλιστικές εικόνες. Αναφορική και προσβάσιμη η ποιητική του, καθώς μπορεί να αναλυθεί. Αφηγηματικός χαρακτήρας. Γλώσσα: δημοτική, Μορφολογία: ελεύθερος στίχος Θεματική: ο μεγαλύτερος βαθμός σκοτεινότητας που μπορεί να σηκώσει ένα ποίημα. Η ίδια η έννοια της υπερρεαλιστικής ποίησης. Το νόημα της ποίησης από τη μεριά των υπερρεαλιστών. Ποίημα ποιητικής. Τεχνοτροπία: λεπτή ισορροπία μεταξύ: υπερρεαλιστικά άλογου και συμβολικά άλογου. Σύζευξη ετερόκλητων πραγμάτων. Υπερρεαλιστικές εικόνες. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική με τύπους καθαρεύουσας.

Μόλις σημάνουν τα μεσάνυχτα… Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα (1942)

Θεματική: σκέψεις πάνω στην ποίηση, στη χαρά και τον έρωτα. Στοιχεία ποιητικής του: υπερρεαλιστικές εικόνες, έρωτας, εσώτερος πικρός λυρισμός. Μορφολογία: πεζότητα. Γλώσσα: δημοτική με τύπους της καθαρεύουσας

Μορφολογία 1.Ελεύθερος στίχος 2.Πεζικότητα Ύφος:


Θεματική: Α’: υμνεί τους γενναίους και αναφέρει 2. Β’: ύμνος στον Σιμόν Μπολιβάρ. Τεχνοτροπία: ελληνοκεντρικός (Ανδρούτσος, Ωραίος σαν Έλληνας) ο χαρακτήρας του ποιήματος. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος, πεζικότητα. Γλώσσα: δημοτική με καθαρευουσιάνικους τύπους. Δρ. 11: Α: κοινή μοίρα ηρώων/ομιλητή, ώστε τελικά ηρωική μορφή το ποίημα. Με χιούμορ επιχειρεί να ελευθερώσει το ποιητικό εγώ από την απόγνωση, που του προκαλεί η επαφή με την πραγματικότητα, διαμορφώνει και προβάλλει αυτοειρωνικά το θρίαμβο του. κεντρική ηρωική μορφή λοιπόν το ποιητικό υποκείμενο, ο υμνητής, που αφού συναιρείται με τους υμνούμενους υπεξαιρεί και την αίγλη τους.

28

1.Μπαρόκ 2.Παίζει και παρωδεί ειρωνευόμενος 3.Μοντερνιστικές τεχνικές (μεταφορές, παρομοιώσεις, παράδοξα) 4.Μεταθέσεις εννοιών 5.Απροσδόκητο και αποσπασματικό 6.Ασυνεχές,διακεκομμένο πηδήματα, μετατοπίσεις Γλώσσα: Δημοτική με τύπους της καθαρεύουσας

Η τελευταία εμφάνισις του Ιούδα Ισκαριώτη

Θεματική: μια ιστορία υπερρεαλιστική. Ο σκοτεινός άνθρωπος προκαλούσε νοσταλγική διάθεση. Τεχνοτροπία: υπερρεαλισμός διαπνέει όλο το ποίημα, με αποκορύφωμα το άγαλμα που ζωντανεύει. Το θαυμαστό εν γένει, το πικρό χιούμορ. Μορφολογία: πεζικότητα. Γλώσσα: δημοτική με τύπους καθαρεύουσας

Ποίηση 1948 Έλευσις

Θεματική: η σχέση της ποίησης και της λογοτεχνίας με την πολιτική και την ιστορία, ιδίως σε εποχές μη ειρηνικές. Ποίημα ποιητικής. Τεχνοτροπία: Υπερρεαλιστική εικόνα. Ποίηση αναφορική και προσβάσιμη. Εσωτερικός πικρός λυρισμός (μέσω της υπερρεαλιστικής εικόνας). Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική Θεματική: αλληγορική ιστορία, την οποία αποσυμβολοποιεί ο ίδιος ο ποιητής, βάζοντας αρχικά τον εαυτό του στη θέση του Ιταλού. Στοιχεία ποιητικής του: Ποίηση αναφορική και προσβάσιμη (περιγράφει τις επιθέσεις και υη συνεισφορά της αγαπημένης του. Μαύρο χιούμορ (σιλουέτα-καπηλειό). Τρελός έρωτας. Μορφολογία: πεζικότητα. Γλώσσα: δημοτική με καθαρευουσιάνικους τύπους.

ΡΙΤΣΟΣ Τεχνοτροπία: 1.Αναγνωσιμότητα 2.Ιστορικότητα 3.Αυτοβιογραφική διάσταση 4.Στοχαστικός τόνος 5.Ποίημα ποιητικής 6. Διακριτική μεταχείριση ερωτικού θέματος (ταμπού για Αριστερά) 7.Λυρισμός 8.Χρήση μύθων («μυθολογικό προσωπείο», καβαφικό πρότυπο) 9.Χρήση συμβόλων 10.Λεπτομερείς περιγραφές 11.Απολογητικός τόνος

Επιτάφιος (1936)

Περί ύψους 1957 Εν Ανθηρώ Ελληνί Λόγω

Αναγκαία εξήγηση Ασκήσεις (19501960) (1964)

Θεματική: επαναστατικό ποίημα σε 20 μέρη. Ο θρήνος της μάνας. Αφορμή ο θάνατος διαδηλωτή. Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, ιστορικότητα, επικαιρικό, επιρροή Καρυωτάκη (θάνατος) & Βάρναλη (επαναστατικότητα), λυρισμός. Μορφολογία: δημοτικό τραγούδι, λαϊκό μοιρολόι, 15σύλλαβα ομοιοκατάληκτα δίστιχα, απλή έκφραση, σύνταξη & κατανοητές εικόνες. Γλώσσα: καθημερινή, λυρικό λόγος Θεματική: Ποίημα ποιητικής. Απολογείται για τα «σκοτεινά» ποιήματα αλλά υπερασπίζετε την ύπαρξη τους. Τεχνοτροπία: Αναγνωσιμότητα, αυτοβιογραφική διάσταση, στοχαστικός τόνος ποιητικής φωνής, ποίημα ιδιωτικής εμπειρίας, ερωτικό θέμα, κοινοκτημοσύνη (αντιεγωκεντρικό). Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική, λέξεις και εικόνες της καθημερινότητας.

Εφηβεία

Θεματική: μια στιγμή στη ζωή ενός εφήβου. Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, λυρισμός, ερωτισμός. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική, καθημερινή

Μια ασήμαντη ιστορία (1963)

Θεματική: Ποιητική συλλογή: Μαρτυρίες, η ιστορία μιας γυναίκας και η σχέση της με το γιο της. Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική, καθημερινή

Ο χώρος του ποιητή

Θεματική: Ποίημα ποιητικής: η λειτουργία της ποίησης ως άφεση. Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, αυτοβιογραφική φόρτιση, στοχαστικός τόνος, ιδιόρρυθμος πραγματισμός με λεπτομερή περιγραφή του χώρου. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική καθημερινή.

Οι τάφοι των προγόνων μας Επαναλήψεις (1968)

Θεματική: η υπεράσπιση των νεκρών της Αριστεράς και των ιδανικών της από τους εσωτερικούς εχθρούς. Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, ιστορικότητα (κρίση Αριστεράς & Χούντα), αυτοβιογραφική φόρτιση (συγκίνηση από τις έριδες στους κόλπους της Αριστεράς). Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: καθημερινή, προφορικότητα


29

12.Εικόνες & λέξεις της λαϊκής καθημερινότητας 13. Κοινοκτημοσύνη Μορφολογία: Ελεύθερος στίχος Πεζολογικό ύφος Προφορικότητα Γλώσσα: Δημοτική Καθημερινή Α’ περίοδος: Επιτάφιος (1936) Καλοδουλεμένος, αλλά ειρωνικά διαβρωμένος παραδοσιακός στίχος 15σύλλαβος Επίδραση Καρυωτάκη, Βάρναλη, Μαγιακόφσκι Τόνος σατιρικός, αυτοσαρκαστικός, κοινωνική κριτική

Ο Ηρακλής κι εμείς

Θεματική: Ποίημα ποιητικής: υπεράσπιση της ποίησης του έναντι πιο περίτεχνων ποιητών, π.χ. Σεφέρης. Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, ιστορικότητα (εξόριστος Λέρο), έντονα αυτοβιογραφικό. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική, καθημερινή, πεζολογικό ύφος.:

Η απόγνωση της Πηνελόπη

Θεματική: αλληγορία (απογοήτευση για τη σκληρότητα των σωτήρων). Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, ιστορικότητα, αυτοβιογραφική φόρτιση, χρήση μύθου, χρήση συμβόλων: Οδυσσέας, Πηνελόπη. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: δημοτική, καθημερινή, πεζολογικό ύφος. Θεματική: αλληγορία (διάψευση του οράματος για μια δίκαιη αριστερή εξουσία, και την αντικατάσταση από ένα κενό –όνομα-). Τεχνοτροπία: ιστορικότητα, αυτοβιογραφική φόρτιση, χρήση μύθου, χρήση συμβόλων: Υπερβόρειος: η γη της Επαγγελίας. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: καθημερινή, πεζολογικό ύφος

Η χαμένη Υπερβόρειος Η ζωής μας στις Φαρές Κλήσις

Θεματική: μονοτονία, διάψευση ελπίδων (Χούντα). Τεχνοτροπία:αναγνωσιμότητα, ιστορικότητα, αυτοβιογραφική διάσταση, λεπτομερείς περιγραφές.Γλώσσα:καθημερινή. Μορφολογία:ελεύθερος στίχος Θεματική: η κλήση ενός αντιφρονούντα και η σύλληψη του. Τεχνοτροπία: ιστορικότητα, αναγνωσιμότητα, αυτοβιογραφική διάσταση. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: καθημερινή, πεζολογικό ύφος

Ιστορία

Θεματική: αλληγορική ιστορία Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, ιστορικότητα. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: καθημερινή, πεζολογικό ύφος

Στην οδό που δεν ονομάστηκε «οδός Παζολίνι

Θεματική: ο ποιητής στοχάζεται πάνω στην ανθρώπινη μοίρα. Τεχνοτροπία: αναγνωσιμότητα, αυτοβιογραφική διάσταση, χρήση συμβόλου: κόκκινο μαντήλι, λυρισμός Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: καθημερινή, πεζολογικό ύφος

Δευτερόλεπτα

Θεματική: Τεχνοτροπία. Μορφολογία: ελεύθερος στίχος. Γλώσσα: καθημερινή, πεζολογικό ύφος

Β’ περίοδος (1936-1943): 1. Σημειώνεται στροφή προς τον ελεύθερο στίχο 2. Εμφάνιση πρώτων υπερρεαλιστικών στοιχείων 3. Αλλά πυκνώνουν και τα δημοτικά εκφραστικά μέσα 4. Τα περισσότερα έργα με λυρική και μουσική διάθεση Γ. περίοδος (1944-1955) 1. Υποχωρεί ο μουσικός λυρισμός 2. Ο ποιητικός λόγος γίνεται πικρός και κάποτε σκληρός 3. Εμφάνιση στοχαστικού τόνου στην ποιητική του φωνή 4. Ανόμοιοι εκφραστικοί τρόποι: δημοτικοί αντίλαλοι, Αθηνά Σαλούστρου ΕΛΠ30 (2011-2012)

1. Η ποιητική οικονομία του Ρ. επιβάλλει την άμεση ανάλωση της ποιητικής περιουσίας. Ο ποιητής γίνεται εργάτης ώστε να καταστήσει τον εργάτη ποιητή. Στο επίπεδο της ποιητικής προβάλει το ιδεώδες της ακτημοσύνης, καταργώντας κάθε έννοια συντεχνιακής ιδιοκτησίας. 2.Λαϊκός ποιητής: σημαντική η συμβολή του στη νεωτερική ποίηση με την καθιέρωση στην ποιητική γραφή (θεματική & γλώσσα) των ευτελών συνέργων της εργατικής και μικροαστικής καθημερινότητας. 3.Ποιητικό έργο Σεφέρη (λαϊκό στρώμα: κοινωνικά απροσδιόριστο και πολιτικά αδιάκριτο) #

Ποιητικό έργο Ρίτσου (βασίζεται στον μικρόκοσμο της εργατικής και μικροαστικής μιζέριας και ψυχαγωγίας, αποδίδει μια επώνυμη, συγκεκριμένη και υλική παρουσία του καθημερινού βίου) 4.Ώριμο έργο: ολιγόστιχο ποίημα, στοιχεία ιδιωτικής εμπειρίας και ευαισθησίας # δημόσια ποίηση 30

συμβολιστικοί υπαινιγμοί, υπερρεαλιστικά άλματα Δ. περίοδος (1956-1966) 1.Γράφει πάνω από 35 έργα, μεταφράζει 9 βιβλία 2.Κριτική διάθεση απέναντι στις πρακτικές της Αριστεράς, συνειδησιακές συγκρούσεις Ε’ περίοδος (1967-1990) 1.Πειραματίζεται με νέους εκφραστικούς τρόπους και με υπερρεαλιστικές πρακτικές 2.Επιστρέφει στο δημοτικό τραγούδι & λαϊκό μοιρολόι

ΑΙΟΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Ελληνοκεντρική, αναζητά με πάθος την ελληνικότητα, χωρίς να χάνει την επαφή της με το ευρωπαϊκό πνεύμα. Για να είναι ωφέλιμη και παραγωγική πρέπει να είναι αφομοιώσιμη από την ελληνική πνευματική ζωή και να δηλώνει καθαρά την ελληνικότητα της Βενέζης-Το Νούµερο 31328 (1931) Αφήγηση: α’ πρόσωπη αφήγηση, αυτοβιογραφική, απομακρυσμένα χρονικά, αλλά επικεντρωμένη εκεί σαν να έχει εξαφανιστεί η χρονική απόσταση. Βοηθούν οι διάλογοι (ρεαλιστικό τέχνασμα). Συχνά το α’ διολισθαίνει στο γ’ λόγω επικέντρωσης σε γεγονότα. Τεχνοτροπία: ρεαλισμός: σαν να αφήνει τα περιστατικά να μιλάνε από μόνα τους, δεν παρεμβαίνει, δεν σχολιάζει, απλώς εκθέτει. Τολμηρές παρομοιώσεις και δηκτική ειρωνεία φανερώνουν λανθάνοντα στοιχεία επεξεργασίας. Χαρακτηριστικά αστικών μυθιστορημάτων:


ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΤΟΥ ‘30 ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΓΛΩΣΣΑ Αισιοδοξία Ελεύθερος στίχος Δημοτική Λιτότητα εκφραστικών Αυτόματη γραφή Καθημερινή μέσων Στροφικά συστήματα Προφορική Διανοητική σκοτεινότητα Πεζογραφικό ύφος Πεζολογικό ύφος Άλογο στοιχείο 15σύλλαβος-δημοτική ποίηση Στοιχεία καθαρεύουσας Υπερρεαλισµός ΟμοιοκαταληξίαΥπερρεαλιστικές εικόνες Ανομοιοκαταληξία Σύμβολα Λυρισμός Αυτόματη γραφή

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ - ΕΡΓΑ Μυριβήλης-Η Ζωή Εν Τάφω -1930 Θέμα: περιστατικά και σκέψεις του ήρωα κατά τον ΑΠΠ. Αφήγηση: 1. Χρονικά κοντινά τα γεγονότα, 2. Δεν απομακρύνεται καθόλου από την α’πρόσωπη αφήγηση με αποτέλεσμα να εκλαμβάνει την εξωτερική πραγματικότητα ως προσωπικό βίωμα 3. Παρουσιάζει μια απόλυτα εσωτερικευμένη εκδοχή των γεγονότων που ακολουθεί τη ροή της σκέψης, των συναισθημάτων και της συνείδησης του ήρωα. Τεχνοτροπία: 1. Έντονα λυρικό (περιγραφές φύσης), 2. Ωμός και φρικιαστικός ρεαλισμός (εμπειρίες πολέμου) 3. Αισθητική επεξεργασία της μορφής Θεοτοκάς Αργώ (1933)

ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1.Αφήγηση βιωμένης εμπειρίας («προσωπείο») 2.Πρωτοπρόσωπη αφήγησηαυθεντικό 3.Αντιπολεμικός χαρακτήρα 4. Προβολή ατομικού ως διεκδίκηση της προσωπικής ελευθερίας και αξιοπρέπειας 5.Σεβασμός στις ελληνικές παραδόσεις και αντίθεση στον δυτικότροπο αστικό πολιτισμό 6. Ρεαλισμός: περιγραφή, λυρική έκφραση & διάθεση και αισθητική επεξεργασία της μορφής του έργου

Θεματική: η αναζήτηση της εθνικής ταυτότητας μέσω συζήτησης για τον ελληνισμό. Χαρακτηριστικά Θεοτοκά: 1, 2, 3, πολυπρόσωπη σύνθεση. Τεχνοτροπία: ρεαλιστική, μοντερνιστική (εσωστρέφεια, εξομολογητική διάθεση, σχετικότητα αλήθειας), ρομαντική. Αφηγηματικές τεχνικές: παντογνώστης αφηγητής, γ’ πρόσωπο (λόγος του ήρωα). Ειρωνική αποστασιοποίηση πανοραμική, ψυχρή. Δεν παραμερίζει, για να γίνει η αφήγηση από την οπτική γωνία των ηρώων και τη ροή συνείδησης. στο ελάχιστο τεχνικές: εσωτερικός μονόλογος, ελεύθερος 31

ΑΣΤΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

1.Αστικό πλαίσιο δράσης. 2.Κοινωνικός προβληματισμός & ιδεολογική φόρτιση. 3.Έμφαση σε άτομο & εσωτερική του ζωή. 4.Ρεαλισμός, ο οποίος περιορίζεται με τη χρήση νεωτερικών αφηγηματικών τεχνικών: 1. Τριτοπρόσωπη αφήγηση 2. Χρονικές ανακολουθίες 3. Αλλαγή της οπτικής γωνίας

ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ

1.Πλήρης υιοθέτηση των διδαγμάτων του

Καραγάτση Η μεγάλη Χίμαιρα 36) Τερζάκης Μενεξεδένια Πολιτεία (1937) Πολίτης, Eroica, (1937)

ευρωπαϊκού μοντερνισμού 2.Ριζική ρήξη με την παράδοση, μέσω της ανανεωμένης γραφής: Κατάρρευση των αφηγηματικών συμβάσεων Κατάλυση της αναπαράστασης Μοντερνιστικές αφηγηματικές τεχνικές ΜΟΝΤΕΡΝΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ: 1. Απόλυτα υποκειμενική και εσωτερικευμένη πρόσληψη της πραγματικότητας (υποσυνείδητο, υπερρεαλισμός). 2. Δεν υπακούει στις δομές χρόνου-χώρου (θρυμματίζονται και προσαρμόζονται στη ροή συνείδησης των προσώπων)\ 3. Συχνά απουσιάζει πλήρως η πλοκή. 4. Μοντερνιστικές αφηγηματικές τεχνικές: 1. Εσωτερικός μονόλογος, 2. Ελεύθερη συνειρμική εκφορά του λόγου, 3. Άλογο στοιχείο, 4. Ροή συνείδησης.


Θεματική: η ξένη ηρωίδα έρχεται σε συγκρουσιακή επαφή με το ελληνικό περιβάλλον. Τεχνοτροπία: προσωπικό ύφος: ο πιο ωμός ρεαλισμός με λυρική διάθεση. Νατουραλισμός. Καλός στις περιγραφές: από φύση έως ερωτικές σκηνές. Τεχνικές: γ’ παντογνώστης. Αποστασιοποιημένος αλλά με εσωτερικό μονόλογο μας βάζει στη ροή της συνείδησης. Μη αντιληπτή η επέμβαση του Θεματική: η ζωή μιας αστικής οικογένειας Τεχνοτροπία: κλίμα ζοφερό. Ψυχολογική παρατήρηση. Αναπαράσταση της ροής της συνείδησης. Ρεαλιστικά+υπαινικτικά η απόδοση της νεοελληνικής κοινωνίας του Μεσοπολέμου, εσωτερικότητα (εσωτερικός κόσμος Ορέστη +πατέρα). Αφηγηματικές τεχνικές: παντογνώστης αφηγητής, ειρωνική αποστασιοποίηση, συμβατική και αμετακίνητη οπτική γωνία. Θεματική: Η συνειδητοποίηση της ενηλικίωσης και η σύνδεση της με τον έρωτα και το θάνατο. Τεχνοτροπία: συμβολισμός, στοιχεία λυρικής ποίησης. Αφηγηματικές τεχνικές: ο αφηγητής ταυτίζεται με το κεντρικό πρόσωπο αλλά και παντογνώστης αφηγητής. Αλλάζει συνέχεια οπτική γωνία, πειραματισμοί. Παιχνίδι με το χρόνο, εναλλαγή εσωτερικού μονολόγου και γ’ προσώπου.

Σκαρίµπας - Το Θείο Τραγί (1933)

Θεματική: 1. Στάση αμφισβήτησης και τάση παραδοξολογίας του Σ. πριν εκδηλωθούν μοντερνιστικές τάσεις. 2. Κυριαρχούν τα άγρια ένστικτα, η δύναμη του κακού, η τέλεια ανατροπή των αξιών και της ηθικής. 3. Αντιήρωας, εωσφορικός, αντιμυθιστόρημα

Αφηγηματικές τεχνικές: 1. Α’ πρόσωπο, ο ήρωας γίνεται και αφηγητής. 2. Ασάφεια χώρου & χρόνου (εναλλαγή ενεστώτα, αόριστου, παρακείμενου). 3. Άναρχη χρήση γλώσσας, «γλώσσα-τέρας», προσωπικό λεξιλόγιο. 4. Αποστροφές στον αναγνώστη 5. Συγχώνευση εξωτερικών περιγραφών με εσωτερικό μονόλογο. 6. Χρήση ειρωνείας: αντιστροφή κοινής και παραδεκτής λογικής Πεντζίκης, Ο Πεθαμένος & η Θεματική: αυτοαναφορικότητα του έργου. Αφηγηματικές ανάσταση (1938), (Σχ.Θες/νίκης) τεχνικές: Έμφαση στην ενδοσκόπηση. Βλ. μοντέρνο μυθιστόρημα Αξιώτη, Δύσκολες Νύχτες (1938) Θεματική: επιστροφή στο γενέθλιο χώρο με λαογραφικό χαρακτήρα. Μόνο επιφανειακά ηθογραφικός ρεαλισμός. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΝΙΑΣ ‘30 Μοντερνιστική γραφή, όχι ρεαλιστική. Αφηγηματικές τεχνικές: εσωτερικός μονόλογος, ροή συνείδησης, έντονη προφορικότητα, 1.Μεταξύ ελληνικής παράδοσης αποσπασματικότητα, κυριαρχία συνειρμικού λόγους σε βάρος και ευρωπαϊκής δημιουργίας λογικής οργάνωσης. Κινητήρια δύναμη η μνήμη. 2.Βαθμιαία αστικοποίηση του πληθυσμού (κοινωνική αλλαγή) ΦΑΣΚΟΥΝ ΑΝΤΙΦΑΣΚΟΥΝ 32

5. Όχι παντογνώστης αφηγητής, αλλά με

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΝΙΑ - ΠΟΙΗΣΗ

εσωτερικευμένη και περιορισμένη οπτική γωνία ή πολλαπλές οπτικές γωνίες. 6. Εκφορά λόγου: 1. Αποσπασματική 2. Με συγκοπές 3. Χάσματα 4. Ανώμαλη στίξη

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ Πολιτική ποίηση (7) Αναγνωστάκης (1η) Πατρίκιος (2η) Κατσαρός (1η) Λειβαδίτης (1η) Αλεξάνδρου (1η) Θασίτης (1η) Δούκαρης (1η) Υπαρξιακή εµπειρία (7+2+1) Σινόπουλος (1η) Σαχτούρης (1η) Παπαδίτσας (1η) Καρούζος (1η) Μέσκος (2η) Ασλάνογλου (2η) Δηµουλά (2η) Μεταϋπερρεαλισµός (2) Χατζηλαζάρου (1η) Κακναβάτος (1η)

3.Πτώση Βενιζέλου, μεταξική δικτατορία, γενικευμένη πολιτική κρίση (πολιτική αλλαγή) 4.Έμφαση σε ατομικότητα, εσωτερικότητα και πολυπλοκότητα ανθρώπινου ψυχισμού (θεματική) 5.Μεταφορά κέντρου βάρους στις πόλεις και ιδιαίτερα στην Αθήνα 6.Κοινωνικός προβληματισμός 7.Μορφές και τρόποι αφήγησης 8.Κυρίαρχο είδος το μυθιστόρημα

ΕΡΓΑ Κι ήθελε ακόμα (8η) Μιλώ (1η) Σημειωματάριο Η διαθήκη μου (δρ.4η) Ιστορίες (δρ.5η) Η αναμμένη λάμπα (δρ.2η) Ελληνική επαρχία µ.Χ. (δρ.3η) Στους 5 δρόμους Περίπου βιογραφία (δρ.9η), Η ιστορία ενός παιδιού (δρ.13) Νυκτερινά (δρ.11η) Ρομαντικός επίλογος (δρ.10η) Μετανάστης (δρ.1η) Η ποίηση δε μας αλλάζει (12η) Ο πληθυντικός αριθμός (11η) Σκέπτουμαι μια ζωή που θα ‘τανε βαριά σα σήμερα Φωνή µου ράτσα υψικαμίνου (δρ. 4η)


1.Αποδοχή και εκσυγχρονισμός της παράδοσης/απόρριψη ηθογραφίας 2.Κοινωνικός προβληματισμός αλλά και έμφαση στην ατομικότητα 3.Ελεύθερη κρίση και βούληση 4.Πρωτοπορία και φαντασία 5.Αγάπη για τη ζωή, ως αντίδραση στον «καρυωτακισμό» και τον πεσιμισμό της γενιάς ’20, χωρίς όμως να περιλάβουν γενικά στο έργο τους μια χαρούμενη και αισιόδοξη άποψη για τη ζωή. ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΝΕΥΜΑ 1. Απόρριψη ηθογραφίας 2. Στόχος να παρουσιαστεί η φαντασμαγορία της ζωής 3. Ιδιαίτερη ατομικότητα ηρώων

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1. Μαχητική στράτευση στη μαρξιστική ιδεολογία. 2. Προβάλλουν με αμεσότητα θέματα κοινωνικοπολιτικού προβληματισμού 3. Ποιήματα όχι μονοδιάστατα, εκφράζουν ευρύτερα ανθρώπινα συναισθήματα 4. Ποίηση Αντίστασης, Ποίηση δοκιμασίας, Ποίηση ήττας 5. Επηρεάστηκαν από τον Ρίτσο 1. Εκφράζουν τη σύγχρονη υπαρξιακή αγωνία: Άγχος, Φόβος, Αβεβαιότητα, Αδιέξοδο 2. Τραυματικές εμπειρίες: πόλεμος, βίωμα θανάτου, διάψευση οραμάτων, κλονισμός ανθρωπιστικών αξιών, φθορά από το πέρασμα του χρόνου, κοινωνική λειτουργία της ποίησης. 3. Συνδυασμός: υπαρξιακή εμπειρία & εσωτερική ανάγκη ποιητικής έκφρασης 1. Μικρή έκταση 2. Καθημερινό λεξιλόγιο 3. Αφηγηματικός χαρακτήρας 4. Μοντερνιστικές τεχνοτροπικές τάσεις 5. Διαφοροποίηση από τις αισθητικές αρχές 33

ΘΕΜΑΤΙΚΗ - ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ Θεματική (1η): κοινή λόγω ομοιότητας βιωμάτων και ιδεολογικής ένταξης Συμβολισμοί: από την καθημερινή ζωή. Ποιητικός λόγος με ιδεολογική φόρτιση, πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα Άλλοτε υποκειμενική θέαση του κόσμου, άλλοτε πρόθεση επικοινωνίας Θεματική (2η): 1. Έλλειψη ιδεολογικής πίστης, 2. Κενό, 3. Αίσθηση αδιεξόδου στην κοινωνική ζωή και στις ανθρώπινες σχέσεις, 4. Ανορθόδοξες ερωτικές τάσεις Ιδεολογία: άμεση ανάμειξη στην πολιτική, αίσθημα ευθύνης απέναντι στις ιστορικές εξελίξεις Χρήση «εμείς» πρώτες συλλογές: πρόθεση επικοινωνίας, ο λόγος απευθύνεται στην ομάδα με πνεύμα αγωνιστικότητας και αισιοδοξίας Χρήση «εγώ»: περιστολή αγνωστικής δράσης, δοκιμασία που ακολούθησε Επιδράσεις: Κυρίως από Καρυωτάκη, Καβάφη. Επίσης Σολωμός, Κάλβος, Σικελιανός

του υπερρεαλισμού της Γενιάς του ’30.

ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ Ρεαλισμός και πρόθεση για πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας, ως απόρροια του έντονου κοινωνικού προβληματισμού της εποχής και της σύνδεσης μεταξύ της ιστορικής και ποιητικής πραγματικότητας.

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ Τεχνική μοντέρνας ποίησης: ελεύθερος στίχος και συνειρμική γραφής Γενιάς ’30 (υπερρεαλισμός). Ένας νεωτερικός τρόπος έκφρασης, ικανός να συμβάλλει στην ανανέωση της ποίησης. Διατήρηση δεσμών µε ελληνική παράδοση: ενσωμάτωση αρκετών παραδοσιακών μορφολογικών στοιχείων (κυρίως οι νεώτεροι), π.χ. 15σύλλαβος (Ποίηση Αντίστασης). Παραπέμπουν στην παράδοση: λεξιλόγιο, ποιητική μυθολογία, δημοτικό τραγούδι κλπ.

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ 1.ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ

ΕΡΓΑ

1. Σωτήρης Πατατζής

1.Ματωµένα Χρόνια (1946)

2. Ρόδης Ρούφος

2. Χρονικό μιας σταυροφορίας

3.Ρένος Αποστολίδης

3. Πυραµίδα 67 (1950)

4.Δημήτρης Χατζής 2. Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ: ΓΥΝΑΙΚΑ 1. Μαργαρίτα Λυµπεράκη

1. Τα ψάθινα καπέλα (1946)

2. Μιμίκα Κρανάκη

2. Contre-temps (1947)

3. Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ

3. Και ιδού ίππος χλωρός (1963) Αλλάζουµε; (1957)


ΥΦΟΣ Γράφουν σε ύφος απλό και κατανοητό, ικανό να εξασφαλίσει την απήχηση του έργου τους στον ευρύ αναγνωστικό κοινό Το ύφος του προφορικού λόγου, αποσκοπεί να εκφράσει τα καθημερινά γεγονότα της ζωής και τις ανθρώπινες σχέσεις.

ΓΛΩΣΣΑ Συνειδητή χρήση καθημερινής, προφορικής γλώσσας, που επιτείνει τη δραματικότητα και επιτρέπει την επαφή µε τον λαό Ειρωνική χρήση καθαρεύουσας, που αναπαριστά το ρητορικό ύφος της επίσημης γραφειοκρατίας Απογυμνώνουν το λόγο από παραδοσιακά εκφραστικά στολίδια και τον εμπλουτίζουν µε γλωσσικούς, συντακτικούς και εκφραστικούς πειραματισμούς.

ΚΟΙΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1.Δημοσίευση μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο 2.Ρεαλιστική καταγραφή της αλήθειας των πρόσφατων ιστορικών γεγονότων της εποχής 3.Αξιώσεις αυθεντικότητας της μαρτυρίας. 4.Άνιση λογοτεχνική αξία Θέμα 1. Τα ατομικά και συλλογικά βιώματα του Πολέμου, της Κατοχής, της Αντίστασης και του Εμφυλίου 2. Ο αντίκτυπος τους στην αντίληψη της ιστορικής και κοινωνικής πραγματικότητας. 1. Δυναμική παρουσία των γυναικών και ως συγγραφέων και ως λογοτεχνικών ηρωίδων Θέμα: η διαμόρφωση της γυναικείας ταυτότητας και η ανάδυση της γυναίκας ως υποκειμένου στη νέα κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της εποχής. 2. Έργα με αξιόλογες λογοτεχνικές αξιώσεις που αξιοποιούν, άλλα περισσότερο άλλα λιγότερο, νεωτερικούς αφηγηματικούς τρόπους.

34

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΝΙΑ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

3.Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ - Η ΙΣΤΟΡΙΑ 1. Δημήτρης Χατζής 2. Στρατής Τσίρκας

1α. Διπλό βιβλίο (1976) 1β. Το τέλος της μικρής μας πόλης (1953, 1963) 2. Ακυβέρνητες πολιτείες(1960-5)

4. ΑΠΟ ΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΣΚΟΠΙΑ 1.Γιώργος Ιωάννου 2.Κώστας Ταχτσής 3.Μάριος Χάκκας

1.α Η σαρκοφάγος (1971) 1β. Για ένα φιλότιμο (1964) 1γ. Η μόνη κληρονομιά (1974) 2. Το τρίτο στεφάνι (1962), 3α.Το τρίτο νεφρό 3β. Ο Μπιντές (1970)

5. ΣΥΜΒΟΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 1. Ανδρέας Φραγκιάς

1. Ο λοιμός (1972)

2.Ε.Χ Γονατάς

2. Η κρύπτη (1959)

3.Νίκος Καχτίτσης

3. Ο εξώστης (1964)

4. Γιώργος Χειµωνάς

4. Ο Γιατρός Ινεότης (1971),


1.Διερεύνηση των σχέσεων του Ανθρώπου µε τις ιστορικές δυνάμεις: Η θέση του ατόμου απέναντι στις προκλήσεις της νέας εποχής, Ο προβληματισμός για τη σχετικότητα της γνώσης των ιστορικών γεγονότων και της ενεργούς διαμόρφωσης της ιστορίας. 1. Είναι γραμμένα από νεότερους συγγραφείς, της 2ης μετ/κής γενιάς. 2. Τείνουν να εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στα υποκείμενα που υφίστανται τις εξελίξεις και αποτυπώνουν τη ζωή που συνεχίζεται στο παρασκήνιο τους, μαζί µε τους νέους όρους διαβίωσης οι οποίοι αναδύονται σταδιακοί και συνθέτουν τον μεταπολεμικό κόσμο. 3. Τα έργα αυτά επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στις αντιηρωικές όψεις και στα παραλειπόμενα των καθοριστικών ιστορικών γεγονότων της σύγχρονης εποχής καθώς και στον κόσμο που αναδύθηκε μέσα από αυτά, υιοθετώντας απέναντι του μιαν άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο κριτική στάση. 1. Απομάκρυνση από το ιδίωμα του ρεαλισμού 2. Μεταφορά της εμπειρίας και των προβληματισμών του μεταπολεμικού κόσμου σε έναν φαινομενικά απροσδιόριστο χωροχρόνο, 3. Αφηγηματικές επιλογές που προέρχονται από τον μοντερνισμό, τον υπερρεαλισμό (εναλλασσόμενες οπτικές γωνίες, εσωτερικός μονόλογος) και τον εξπρεσιονισμό. 5. Αν και ο τρόπος εργασίας, οι στόχοι και οι λογοτεχνικές επιρροές των συγγραφέων ποικίλλουν σημαντικά, στο υπόστρωμα των παράλογων, δυστοπικών, παράδοξων, ακόμα και εντελώς εξαρθρωμένων αφηγήσεων τους που εξετάζουμε, παραμένουν πολλές φορές μείζονα ιστορικά γεγονότα αλλά εξίσου και κάθε είδους ιδιωτικά βιώματα, όπως και ακραίες εμπειρίες της συνείδησης

35

6.ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 1. Άρης Αλεξάνδρου

1. Το κιβώτιο (1974)

4. Αλέξανδρος Κοτζιάς

2. Αντιποίησις αρχής (1979)

3. Θανάσης Βαλτινός

3. Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60 (‘89) 1.Κιβώτιο, Αλεξάνδρου: η 2. Αντιποίησις αρχής, Κοτζιάς: γίνεται αναζήτηση της αλήθειας γύρω από πιο εμφανής ο τρόπος με τον οποίο η τη μεταφορά της άδειας κάσας, και γλώσσα, και πιο συγκεκριμένα οι εντέλει του νοήματος της, υπάγεται διαφορετικές κοινωνικές ιδιόλεκτοι στα διαφορετικά αξιακά συστήματα μεταφέρουν ένα ιδεολογικό φορτίο που που κατευθύνουν τη σκέψη, τη διαμορφώνει τους ανθρώπους και την μνήμη κι εντέλει την ατελέσφορη αλληλεπίδραση τους με την αφήγηση. πραγματικότητα.


1.Τα κείμενα αυτής της κατηγορίας επανέρχονται στην πρόσφατη ιστορία, αλλά από µια διαφορετική οπτική. 2.Διερευνούν σε επίπεδο θέματος και μορφής: Αν και µε ποιο τρόπο είναι δυνατόν να φτάσει κάνεις στον πυρήνα των γεγονότων Να εντοπίσει από τι εντέλει αποτελείται η αλήθεια τους Πώς μπορεί κανείς να τη συλλάβει και να την αναδείξει. 3. Τέλος, στα «μυθιστορήματα τεκμηρίων» του Βαλτινού, όπως είναι τα Στοιχεία για τη δεκαετία του '60, τα αμετουσίωτα παραθέματα καλούν τον αναγνώστη να αναλάβει ενεργό ρόλο για να ανασυστήσει την αφήγηση που λείπει και να ολοκληρώσει την αναπαράσταση που υπονοείται.

36

ΕΛΠ30 - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΥΛΗΣ (ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΟΣ)

Recommend Documents