Upoznajmo Stilove

STILOVI I MODA KROZ VIJEKOVE

.Pripremila: Prof. dr Jelica Kapetanovi}, dipl. akad. arh.

.UPOZNAJMO STILOVE .Pregled stilova u enterijerima i moda

O

d daleke pro{losti do dana{Za razne potrebe ìvota tre- Ovaj folklorni enterijer zastupljen njeg doba, ìvot ljudi se odvi- bao je pogodan namje{taj koji bi je u etno etnografsk grafskim im zbirkam zbirkamaa nacionacio ja u izgra|enim izgra|enim prostorima, prostorima, unutunut- omogu}avao rad i odmor, ostavlja- nalnih kultura, a njihovo {ire prora{njosti zgrada (enterijera) - od nje stvari, kao i upotrebne pred- u~avanje predstavlja poseban koliba do palata. Tu su ljudi na- mete - su|e, }ilime i dr. segment razvoja kulture ìvota lazili za{titu od atmosferilija i moPrepoznatljivost stila u enteri- kroz vijekove. gu}nost za intimnost od ra|anja jerima najvi{e se o~ituje kroz obEnterijer je bio ~esto inspiracido umiranja. lik namje{taja - posebno stolice - ja slikara jer se u okviru unutra{unutra{Stilovi u enterijerima predstav- od trono{ca pa do prijestolja. njosti odigravala prava ìvotna ljaju prepoznatljive estetske cjeIstorija stilova raspolaè sa pri- pri~a njegovih stanovnika. line unutra{nje opreme, dekoraci- mjerima opreme enterijera vrhunsU izgledu stolice sjedala i fo je i na namje mje{t {taja aja,, od odre| re|en enog og vre vreme menn- kih djela prete`no namjenjenih ì- telje, u raznim vremenskim eposkog perioda, podneblja i civiliza- votu povla povla{ten {tenih ih svjet svjetovnih ovnih i sve{sve{- hama - odnosno stilovima, moè cijske epohe. U sastavne dijelove tenskih dru{tvenih slojeva, u ok- se vidjeti i naslutiti mnogo toga o enterijera jednog stila spadaju virima stambene stambene arhitekture - pa- sveukupnoj kulturi i razvoju (po"stabilni" elementi: vrata, prozori, late, hrama i grobnica. sebno zanatstva i umjetnosti) odrestepeni{ta, kamini; izgledi i mateRusti~na oprema ku}a u koji- |enog dru{tva. rijali podova, zidova i plafona, i dr. ma je ìvio narod u svakom vreStolica je oduvijek bila ozna Tako|er T ako|er ovdje spadaju i pokretni menu i prostoru nosio je kao eho ka odre|enog stila svoga vreme(mobilni) elementi: namje{taj, }i- neke naznake stilova svoje epo- na. U njenom obliku, materijalu limi, zavjese, lusteri, su|e, skulp- he, bar kao dekorativni motiv, motiv, mo- odnosno zanatskoj vje{tini izrature, slike i dr. de u izboru odje}e, tkanina, itd. de njene konstrukcije i umjetni~-

Egipat

Gr~ka

Rim

Vizantija

Islamski stil

Srednji vijek

Renesansa

Renesansa

Renesansa

Luj XIV

Luj XV

Luj XVI

Klasicizam

Ampir

Secesija

Moderna

Moderna

Moderna

[ematski prikaz "stolica kroz vjekove", od jednostavne stolice starog Egipta do modernog doba

14

Moj Dom . Oktobar 2005


Rusti~ni (narodni-selja~ki) enterijer koji je naslikao veliki slikar impresionista Vincent van Gogh (1853-1890) sa naslovom "Soba V.van Gogha u Arlesu"





Faraonska stolica iz novog carstva tri hiljade godina p.n.e. i moderna stolica sredine XX stolje}a izgra|ena od plastike autora Eero Sa arinena.

kim ukrasima nalazi se rije~nik raspoznavanja stilova enterijera. [ematski prikaz "stolica kroz vijekove" dovode do stilova u arhitekturi i enterijerima kroz vijekove, od drevnih civilizacija (Mesopotamija, Egipat ← od 4000. g. do I stolje}a) preko ostalih presti`nih civilizacija do savremenog doba: Anti~ki stilovi: Gr~ke (← VII do ← I st.); rimski (← II - V, VI st.); vizantijski (VI,VII - XV st.); romani~ki (XI - XIII st.); goti~ki (druga polo vica XII - po~. XVI st.); renesansni (po~. XV - kraj XVI st.); barokni i rokoko (Nosi nazive po francuskim kraljevima Luj XIV i Luj XV) (po~. XVII - tre}a ~etvtina XVIII); klasicisti~ki (Luj XVI i Ampir) (kraj XVIII - po~. XIX st.); neoklasi~ni (eklektika i secesija (po~. XIX - po~. XX st.); suvremeni (XX i XXI st.) ←

Strelica ozna~ava doba prije na{e ere


15


Izbor stilskog namje{taja od renesanse do klasicizma 16




17


Svi navedeni stilovi mogu se pripisati zapadnom evropskom kulturnom krugu sa izuzetkom Vizantije koja slijedi Isto~no Rimsko Carstvo. U isto~nu kulturu (orijentalni stil) spada islamski stil koji se od godine "hid`re" 622. n.e. pro{irio na velika prostranstva od Arabije gdje nastaje (Meka i Medina) poznat kao arapski stil zauzev{i velika prostranstva azijskih i afri~kih zemalja, do [panije (maurski stil), ju`ne Italije (saracenski stil) i tursko-osmanlijski stil na Balkanu i prostorima Bosne i Hercegovine, koji je ovdje evidentan od XV st. do danas sa inspirativnom estetikom i za savremeni enterijer. U orijentalni stil spada i japanski, koji je postao uzor za opremanje vrtova i po ljepoti i jednostavnosti enterijera, a sa mno{tvom sli~nih elemenata islamskom-osamnskom stilu: mu{ebci, bjelina zidova, jednostavnost i ljepota enterijera, vrt-avlija... U savremenim enterijerima, naro~ito u [paniji i ju`noj Italiji, gdje je tradicija maurskog stila velika, vide se ~esto dekorativno motivi iz tog perioda. Stilski namje{taj sve do savremenog doba, zadràvao je ì votnost i prilagodljivost primjene kao oprema salona i kabineta reprezentativnih entrijera, vjerovatno, ne samo iz formalnih razloga {to je to bila oprema kraljevskih palata i rezidencija, ve} i estetskih razloga vrhunske izrade ovih komada namje{taja i obrade prostora. Stilska obrada enterijera galatnih razdoblja, baroka na prim jer kao i islamskog stila - raspolaè bogatstvom detalja: zidovi sa bogatim okvirima prozora i vra-



Zidna dekoracija savremenog stambenog enterijera u islamskom "saracenskom" stilu ju`ne Italije - oslikana keramika sa motivom "drvo ìvota", {to je ~es to dekorativno tema u islamskom stilu 18



Pojedina~ni komadi stilskog namje{taja u savremenom stanu dobrinijet }e estetici stana vi{e nego kompletna stilska garnitura koje zauzima mnogo vi{e prostora, a vjerovatno nije funkcionalna u savremeno doba. Prikazana fotelja i komoda "klasicizma Luj XVI".



ta, lamperijama, {tukaturama, liFunkcionalni moderni stilovi vidljivih u postmodernisti~kim enkovnim dekoracijama, kerami~kim dali su novi izraz enterijerima pro- terijerima ili raznim modernim dekoracijama, dekorativnim teh- nalaskom novih materijala: bet- likovnim izrazima u unutra{njem nikama {tafelajnim slikarstvom ona, metala, sintetike. Savreme- prostoru. ugra|enim u dekorativne ramove, na estetika ima neosporne kvaKultura stilova i mode kroz vijezatim ogledala, zidne svjetiljke, litete, naro~ito kroz funkcionalnost, kove obuhvata i muziku. Izradu zidne konzole sa stoli}ima od mer- prozra~nost velikih ustaklenih muzi~kih instrumenata na ~ijoj vanjmera, kamini i dr. Na~in podjele povr{ina i namje{taj finih metal- skoj ljepoti predmeta sara|uju zidova u likovna polja - frontove, nih i drvenih sklopova, tapeciran i majstori - umjetnici, prikazuje iste te prelaz zida u strop kru`nim udoban. Ipak, ~i{}enje enterijera dekorativne tehnike kao i kod segmentom ili pod pravim uglom, od preteranog dekora, {tukatura, izrade finih komada namje{taja itd. bogat je i ma{tovit. pozlata i arabeski koje su nap- inkrustacije, intarzije, fina obrada Manji predmeti - predstavlju rosto bujale i historicizmima 19. metala, cizeliranje, radovi na umjetni~ka djela svoga stila - tako vijeka i po~etkom 20. dovelo je koì, itd. da su kopije i plagijati, ~esto, ta- do druge krajnosti - hladne indusOdnos prema muzici je adekko|e na visokoj cijeni. Zato sku- trijske tehnologije i dizajna, a pro- vatan, veoma ~esto, op{tim civipocjeni komadi stilskog namje{- stori namjeni ìvotu, kao i oni lizacijskim kretanjima epohe, a taja primjenjeni i u modernom en- reprezentativni, ostali su hladni i posebno u likovnim i dekorativterijeru predstavljaju umjetninu ana- neminovno doveli do ponovne re- nim umjetnostima. Prostori i namlognu slici ili skulpturi. afirmacije stilskih opredjeljenja, je{taj za izvo|enje duhovne i svjeMoj Dom . Oktobar 2005

19


20



tovne muzike, dvorske i pastoralne, ratni~ke i kultne, dio su cjelovitog izraza umjetnosti epohe, do savremenog doba. Na~in odijevanja, kolikogod da je u svojoj primarnoj funkciji uslovljen klimatskim zahtjevima podneblja, specifi~nim potrebama i mogu}nostima ljudi, ono se, ipak, ispoljava, kroz estetska mjerila i likovni izgled primjenjenih materijala, kao sastavni dio stilskog izraza epohe. U ovom definisanju stilova dotakli smo termin "moda" koja ima veliki uticaj na izraz stila jedne epohe. To je op}enito omiljenost, popularnost ne~ega - obi~no vezanog na dekoraciju, odje}u, frizuru, {minku - ali i u kulturolo{kom smislu, literaturu, muziku, ples - sna`no izraèno u kra}em vremenskom periodu. Moda se ~e{}e mijenja nego stil tako da njeni modusi za ljep{im, boljim, novim, stimulisali su stvaranje stilova. Ako bi se povremeno prerastalo elementarne funkcije i potrebe ljudi dolazilo bi do dekadentnih tokova, u detaljima odje}e, ukra{avanja, {to se moè naro~ito zapaziti u modnim trendovima odje}e i izgledu samih ljudi. Moda u na~inu ìvota, unutar izgra|enog prostora, treba shvatiti kao normalnu pojavu u ~ovjekovom djelokrugu, potrebnom za izmjenom, da bi se nudilo novo, naro~ito u novije doba. Estetski kriteriji za umjetni~ke vrijednosti su oduvijek bile potrebe ljudskog duha koji se afirmi{u u odre|enim sredinama, a prema duhovnim i materijalnim dostignu}ima sredine, razvijaju se i mijenjaju.



Stil klasicizam (Luj XVI). Slika u uljnoj tehnici @.B. Male "Skup u salonu" na kojoj se vidi moda toga vremena.


21

Upoznajmo Stilove

Recommend Documents