rα
|'
' κ{Ιι lιαπΟοιστρια}Cον .*αvικΟr ι λq,, .4,, Ι ιαγε3Eιστημιογ l1.οην{0v ζs
TMHMA Φ|ΛoΣoΦlAΣ, ΠAlΔAΓΩΓlKl.|Σ KA| ΨYXoΛoΓ|AΣ TοMEAΣ ΨYxoΛoΓtAΣ
Ψffi&ru ffi r
€ffi ffiζffi :t,
*ruffiffiffi #*Ξ**
effi&
4φtiΝA 2*13
a,.
Λiooυ Καvελλoπofλου
Ψυ26αναλ;ιlτικη κλινικη
λακαvικη πρoσfγγιοη
Φ6κελοq
Aθηνα,20L3
:
1.Kανελλοπoδλου,Λ.(2007)..Tιεtναιμ*λ*γ'.;*l-ψ.,}}ν(iλυοnμ6οαοτη<δυοφoρiαbν τ ε
; *ruκ";*i#,;,r*Η;'':TJffij3'il.,",; lZiiu,, λ"on.ιτ,-μει,* oau,,*η θεωρiα,ou
.Π
η Aπ6λαυ oη B. Λ. Kανελλoποιiλoυ)
παραδ6oει9
Aθηνα: Πατ&κηq.
oo. 829-
ε),π,,Seuil, ι966, 3.Lacan,J.(1966).Θθοητoυ-ασυνειδητoυ.HΨυxαν'd"λυoη,Aνoιξ12009-'τΦ1oq6, a" l,inοonsοient ,,
.. ffiΙ",..n. .,,*3). (Ι, ΙΙ).
rl
}Ι
.,'",1.,.;λ:r
τΦ1o9zbοg, ::,-* γ"λa,,λυoη. λνo.ξη
απ6 τα
(μετd,φραοη 6,- oελ 29-67 e":J};:;;,il;1ff"1ωριομ6q
Mαθηματα"{";il;;Φ;'{irftξΥ;*;x,*'J:J#'Ιi,T:: οτo Tμημα au fantasme, n o.,.. symptδmο πραγματoπ";il':;,':: *#:;i?,,,,J.,ffi:: '11 :T Πανεπιoτn μιoι Ψυ1αν&λυσηq τoυ
5. Lemoin", *. 70
#-,ui;;;;. ,λouui" λ,no,ρ,*iq.**,'"'
6. Miller, J..A.
&ξoνα6 }1 απ6λαυoη ωq
ηg
1988,
N
19
Λακ&,ν. διδαοκαλ.αq τoυ
-
H
2Q'6ε,}'".67:
Ψυxανiλυoη.
!999' ;$.*ili;'j}i,x1|#;''}'"Υ:!'':::?Υ:#:1f'i};,t}:;j;oλ.Ι9.24 vυx2νωnoη,Φθιν6πωρo y rr oημoo..1"",i*"λιJ
τεδ1oq
l. (rqοο). παιδιιbν. ψυ1αν&λ;ιloη 4,(μτeφραοηαπ6*i,ΦΦ"]'*μ"'|uu,,i,,|ιt,'s"oiι,1966,oc.685-695). ." *, *oφ!ρ,ΙI θεωρiα }Ι λακανικη 9. Lefort, R. et R. N 19 _ 2a,60-63.
8.
Lacan,
M6ρτιoq 1988, Tmρd'δια Ψυxιατρικi16.
Tι
εIναL
ψLα,
λαxανtnη Φuxαν&λυoη ψi'oα σ,rη
<<δυoφo ρtα ψ€'oα
στoν πoλιτιoμ6>>;
ΛΙΣΣΥ KANEΛΔoΠoYΛoΤ
Ξεxινcδ απ6 αυτ6 τo πoλ6 απλ6, αλλ& θεμελιαx6 eριbτηψα: Tι etναι μια <<λαxανιxΙ1ι|.iυ21ανιiλυαη>>; LΙ απ&νπηαη θα μπoρolioε eπtoηc να etναι πoλ6 απλ{1: Eiναι μια ι}υ1ανιiλυoη, ψια θepατεtα ψ€'αω τηq oμιλiαg. Elναι ψια τεριπt_ τεtα, iνα Lηπηψα oημαιν6ντο.tν αν&ψeoα oe x&πoιoν πoυ ξαπλd.lνει στo ντι6&νr xαι oe x&πoιoν πoυ i&'Θεπαι στην πoλυθρ6να aoν αxo6ει. Tι διαφo'(α'L <<λαxανιxf>; Πoιεq αρ1dq δι6πoυν ρeπιx6 πρooΘ€τει dμωq o πρooδιoριoμ66 aην πP α.ι.6
L>Lf1
τoυ
<<λαx ανιxo6>>
ι{,l
υ1αναλυτl1
;
τo eριΔπηψα τeρiλαxανιxiq Φυxαν&λυoηc απ6 τρειq διαφoρετικt.q 6ιpειq: Tην 6ιpη τηq ηθιx.l7c, τηc τeaνιxfiζ xαL τηζ κλινιxi1g, xαι θα πρooπαΘf1oω να xαπα}ι&,6ω αν xα..π
> oπη oil.γγρovη επo1f1, oτoν δυτιx6 x6oψo xα|. πoLα, εiναι η θ6oη τηq ι}υ1αν&λυoηg oε αυπ{1' Mπoρo6με να x&νoυμε {να πριbτo 6i1ψα)ιiγoνπαc' x&.τι πoυ θα μπoρo6oε να περι61eι xαι 6ναν πριbπo oριoμ6 τηG λαxανιxf1c ιpυ1ανιiλυo.η6: To αναλυπ ιx6 π eδio σ ε ψLα, ιpυ1αν&λυαη πρoαανατ oλιαμdνη απ 6 τη λαxαν ιιi1 διδαoxαλiα πρoαδιoρiζεται απ6 την ηθιxi1, η oπotα πρo€aeι τηq τeaνιxi1q, ενcδ η xλινιxf , λ6γω τoυ απρo6ττoυ, ιLαζ υi|oxPeιiγει να επινodooυμε. . Σε τι 1ρηoιμειioυν oι ιpυ1αναλυτEq oτην eπoa$, μαζ πoυ eiναt η eπoa\ τηq Eπιoτfμηc; Tι απoμ6νει oτoν ιpυ1αναλυτi1 6παν η υoπeρtα xαι η ιδεoι|.,υ1αναγxαoπιxi1νεδρωoη 6aoυν eξαφανιoπet απ6 τo DSM-ΙY xαι o'!υa[απPoζ i1 αx6ψη xαι o ι|,,υ1oλ6^γoq πeριπαiζoυν τη φρoijδιxf αιτιo\oγtα τηc, φo6iαc, fi τηc αaιζoφρ6νaιαq; H ι,oπoρiα μιig διδ&oxει 6τιη αναx&λυιpη τηe ι|,iυ1ανιiλυoηq αυνδ6εται oτεν& Θα
πρooε^γ"γtqι'l
126
ΛΙΣΣΥ KANEΛΔoπoΤ1\oΥ
με την 6παρEη τηc ετιoπi'1ψrlq. To αντιxεiμεν6 τoυq e[ναι 666αια διαφoρετιx6.Στη oυν6ντευξη τ6πoυ τηc,29ηq oxτω6ρioυ τoυ L974, o Lacanλ6ει τo εξ{q: <<Αρχet να παραπηρτ]ooυμε 6πt υπ&,ρaoυν τρ&γψατα πoυ x&νoυν τoν x6oψo να eiναι ατ6xooψog [...] μ' αυτ6 αaaoλo6νται oι ιpυ1αναλυπθg. Και i,τoι, αντiθετα ψe αυπ6 πoυ πιoτelεπαι,6ρ[oxoνται πoλ0 περιoo6τερo αντι-
,co πPατψα.aιx6 ατ6 6,πι oι επιατ{1μoνεq. Δεν αo1oλo6νπαι μιiτωπoι με τo iδιo ταρ& ψ6νo ψε αυτ6>> ' fΙρ&^γψατι' η ι}υ1αν&λυ oη αoγo)ιetταL ψe πo τcPατtLατLx6, 6γι τo πPα.τψατιx6 τηc eπιaπfiψηc, αλλ& με αυτ6 πoυ δεν π&ει xαλ&,, δηλαδ{ με τo o6μπτωμα. To δε o6μπτωμα oυνδ6εται με τo γεγoν6g 6τι,}'6.γω τηc oμιλiαg, η ανθρd:πινη oεξoυαλιx6τητα δεν 61ει ιαψiα <<ελπfδα>>. ΙΙ Ψ,1αν&λυoη, πδυ oυνoδε6ει xυριoλεxτιx* την eπιoπfiψη' θεραπε6ει πo πPατ_ ψατιx6, 6πωq xω η επιoτ"l1μη , xαι, 6γeι oυν6πειεq oε αυπ6. Eντoιiτοιg, φαiνeaαL να ε[ναι o μ6νoq λ6γoq πoυ μπoρεi, εν αντιθdoει με τoν επιoτημoνιx6, να}ι&6eι' υπ6ι}η τηc αυπtc τιg oυν6πειεq. Και αxρι6cbc, επειδτ] η ι}υ1ανιiλυoη λαμ6&νeι υπ6ι}η τιg oυν6πειεc αυπo(l πoυ πρoxd,λeσε σGo πρα.γψατιι6, o ψυ1αναλυτ{c εΙναι υπε6θυνoζ για τιg oυν4πειεc τηcπραξηζ τoυ. Kατ& τoν iδιo πρ6πo πoυ 70 υπoxεfμενo Θεωρε[παι π&.ντα υπε6θυνo ΙLα .cη θ6oη τoυ oτην απ6λαυαη. -ΙΙ επιo.ττiμτι, απ6 την πλευρ& τηζ, μοιζ πρooφ6ρeι ανπιxeiψeνα ^για πα oπotα αναζηπ&,ψe, εχ των υoτ6ρων, πη xP\ση πoυ θα μπoρo6oαν να 61oυν. Aυτ6 ιoγleι xσ.ι τLα. την ιpυ1αν&λυoη ψeτ&, την επινdηoi .ηs. Βθ6αια, τo εριΔτη.co αντD|eiμενo ι[;υ1αν&λυαη;> εiναι xoινιυνιoλoγιx6 ψα <<σε τι 1ρηoιμε6eL εριbτηψα, oτo oπoio 6ναq ι|,υ1αναλυτfc δεν υπo1ρεo(lπαι να απανπi1oeι. To μ6νo πoυ iael' να x&νeι etναι να ei,ναι ιpυ1αναλυdf g, x&τι πoυ δεν e[ναι τ6oo απλ6, Οπωq 6λεγε o Lacanατην [δια oυνdντευξη τ6πoυ τo 1974, <> . Ωoτ6oo, τo μ6νo πoυ πρ6πει να x&νeι €ναc, ιιJυaαναλυτf1c εtναι να παραψiνeι oτo 6ι.poq πηc'eρ^γαotαq πoυ 61ει να εxτελ6oει: H ι|,,υ1ανιiλυoη, πρ&γψατι,'δεν 'υπ&.ρaει παρ&. ψ6νo eφ6ooν oι ι|.lυ1αναλυπ t,q exπ eλo'3ν _o ω o π &_ τη λeιτoυργiα τ oiι q. Και η eτ oγi1 τη g επ ιoτf μη ζ στην oπoiωζo.6ψε, με την <<επιστημoπo[ηoη> )tαι την ιδιoπoiηoη τηg "γνιboηq ατ6 μ6ρoυq τη€, δeν τρ€πeι να εμπoδ[oει τoν ιpυ1αναλυτf1 να x&νeι αυπ6 πoυ πρtπει να x&νει, δηλαδf τριν ατ6 6λα να oe\αoτet την αναλυτι"i aQν "ρxη 'LαL . ανα}τυπιzι6 xαν6να.
ιq , Εiνω 6ξ6αια αλ{θεια 6πι aρeιαζoνταL ιαL αναλυ6μενbι πoυ να εμπιστευoνπαι αρxeτ&" 6ναν ι|υ1αναλυτf , ιiloτε να πηγαiνoυν oε αυτ6ν, απευθr3νoντ&,q τoυ θνα αtτηψα. Και καθιbq η ιpυ1ανιiλυoη υπ&.ρaeι, υπoθ6τoυμε 6τι oι ιpυaανα\υπtc, εxτελo0ν τ&.νι'l ι&πιι oaloτ&' τη λειτoυργtα τoυζ. Aλλιιilq, ενδε1oμd,ωq, η ιpυ1αν&λυ oη uo Jiγ. a&oeι πελεiωq την υπ6ληΦfl .ηs (SiΙvestre,
1987),
,
rfi1t.
ι.,
]:
TΙ EΙNΔΙ ΝΙΙΑ ΔAKΔNΙΚΙΙ \EΙXr\NAΔΥΣ}Ι;
Aq δo6με 6μιυ9 τι
τoυ τΡ&φeL o Lacan σe ξναxeiψεν6
τo6 t955,
Ε,iω (Lacan, τηc Θeρατεtαq-παρ&,δeιy'ψα)' "'u 1966), στο oτεoto αναρωaLξ.παL aL e[ναL μια ιpυ1αν&λυoη. ΙΙ απ&ντηαη πoυ δiνει εlναι η eξdc: <>. Tην απ&,ν5ηo\ πoυ αυπ$1τη α1oλι&ζει λiγo αργ6τePα,'co 1968, 6ναν τo τiραoψα>>, σε μια αναxotaρ6νo ψε.τα την <<Πρ6ταση τoυ oxτιo6ρ[oυ ΙLα νωση στo oυν€δριo τηc Φρoijδιxfc Σ1oλτ]c τoυ Παριoιo6 για την <<Ψυ1αν&λυαη xαι Ψυ1oθεραπε[α>> (Laca.ιr, 1969). o Lacanλdει 6πι αυπ6 εtναι ιαι τo xατευθ6νει τoν αoθενf1 πρoq μια ι!υμ6νo xριτfριo πoυ €aει o γιαπρ6q 6παν eξηc 6αaικ6 εριb1αν&λυoη. H αxdιpη τoν αυπfi,6μ,q, oδηγεi τoν Lacanστo αημεio αυτ6 ε,ιι}υ1αν&λυαη; Στo πoυ πρooδιoρtζει τημα: Tι εiναι'ανπ6 ψια o&.^γeι πo Lηπηψα τη4 επιθυ.μiα,ζ aσυ ι|υ1αναλυτ{, LΙ1τηψα'πOυ θα τoν oδηeπιτρ6τeι πη γ{αει ατην επιν6ηoη τηq δι&ταEη q πoυ περ&oψαπoζ, τo oτoto xαι ψ&.λιoτα τoυ αναλυπΙ1, επιθυμiα την αυλλoγf μιαζ μαρτυρtαq πoυ αφoρα πoυ πρωπ&ρη αναλυτ{. Mε την 6ννoια αυτ{, λoιπ6ν, μια ιpυ1αν&λυαη εiναι αυτ6 πoυ μπoρεi να oυψ6ei πη oπι^γψi.1τoυ .co υπoxεiμενo oυναντ& την επιθυdeΙacure.type, (Παραλλα"γ€.c,
ψiα τoυ αναλυτf
.
Eiναι γνωoτ 6 6τι 6παν o Freudαoxo6oε την ιpυ1αναλυτιx"ξ xλινιxf , 6δινε oτoν εαυπ6 πoυ κ&τoιεζ ελευθερiεg . Tι θα απανπo$oε o iδιoq, o Freιιd αν τoν ρωτo6σαν' aL ε:tναι ψια αναλυτιx{ αυνεδρiα xαι τrbq "γiνeπαt; Φαντιiζoμαι 6τι δεν θα θδινεxαψΙα oυγxεxριμ6νη θεωρητιxf απ&'ντηαη.,Ιoωg μ6νo 6πι €ναζ αναλυτ{c δεν ψπoρe[ να ο.φoσιωθε t oε tναν αoθεντj μ6νo, αφo6 6λ6πει πολλoιiq αoθε,ooo ,tη θ6oη τoυ πρ6πει να ψoιρ&,ζet τo 1ρ6νo τoυ αναλ6γωg. o,iq τLα 'o, αναλυτf τ[oω ατ6 τo ντι6&.νι, ο Freudδεν θεωρητιxoτotηoε ιδιαiτερα αυτ{ την επιλoγf πoυ, εxπ6q ατ6 πo 6τι η θ6oη αυπi| i1παν τιo 6oλιxi1για εxεiνoν. oπωg 6λ6πoυμε, oι απανπ{ρeιζ τoυ εlναι μιiλλoν xoιν6τoπεg. Eντo6τoιq, oι <<μετα-φρoijδιxoi>> ι}υ1ανωλυτ6gxα-"αoxεilαααν
δι&φορεg θεωρiεg,ωζ πρoζ τo πην αυοτηρf1 εφαρμoγ{ εν6q
τ},αtoω και 6ριoαν την ,}υ1αν&λυoη μ6αα απ6 πoλ6 oυγxεxριμdνoυ xανoνιoμo6. H διιiρxεια των oυνεδριιilν, o αριθμ6ζ σoυζ' o ρυθμ6q τoυc, 6λα ψeπαπρ&τιηxαν oe xαν6νεq. H τυπoποiηαη τηc αναλυτιπoν 1ρ6νo αφυρηλιiτηαε την ιδ6α εν69 xiβ oυνεδρiαq ωζ πρoζ τoν 1ιilρo 'LαL oeι αυτ6 πoυ παiρνει τη μoρφt πoν &.^γνα δ6ναται περι61oντog πoυ φιλoEενf
6αo rLαL τια χoυζ f} τoυ oυμπτcδματoζ. Mια απ6^γη, π6oo ^για τoν αναλυ6μενο ,Βπoι, δεν υπιiρ1ει πλξoν τtτoπα ατρ6oτπo, εφ6αoν o αναλυτoν αναλυτd ' τ{c γνωρfζει εχ των πρoτ6ρων πo6 να τoπoθετηθεi o iδιoc xαι τoil να' .toπoθετfoει .Εην πΡα>|.cL)ιf τoυ, πην παρ6ψ6αo$1 πoυ' Σε αυτ6ν τoν φoρμαλιαμ6
.d';
τηq Διεθνo6g, o Lacan, ατo , αντιπαpαΘ{'πει τη σχηεψφανtζeπαt ματoπoiηoη ψtαc' θειoρ(αq χαι την αυoτηρ6πητα πηc ηθιxi1g xαι
ΔΙΣΣΤ ΙiΑNEΔΔoΠoΥΛoΤ
r28
ωζ [Lξτσ.ζ c[,πo-ρυθμιστfc τηc πραxπιιi1c τfc αυνεδρ[αq. Αυτ6g o φoρμαλι.Co <>, 6πωq λθει. Ομ,ζ, μ6νo η αυoτηρ6τητα τη< ηθιxτ]c oρiζει τη θεραπεiα ωg ιpυ1αναλυτιx$,. Χο:ρiq αυπi1 πην αυoτηρ6τητα, <<μια θεραπetα, αx6ψη xαι γeψ&,πημε ιpυ1αναλυτικξζ γνιbαειq, δεν μπoρεi να etναι παρ&, (Lacan, 19 66). ι|.lυ1oθεραπεiα>> . 1λ,"f eξαιη αυoτηρ6τητcι τηζ ηθιxτ]c εν πρδτoιq εiναι φαινoμeνιιι&x&'τι .νoυ ανα,ιpυ1αναλυτfg <<αxo6ει>> τoν λ6γo ρeτιx& απ}'6 xαιoημαiνει 6τt ξνα< λυ6μενoυ, <<υπo-oτηρiζει>> αυτ6ν τoν λ6γo τoυ. Eδιi, 6ριaι6ψαoτe π[,ρα απ6 αυπ6 πoυ oνoμ&ζεται υπoστηριχτιxf ι}υ1oθερατei,αxαι εiναι τo ατoι1ειcδδεg επiπεδo τηc θεραπεi αg.To 6τι o αναλυτηc αxoileι χαι υπo-στηρiζει τoν λ6γo, παpαπ€ψττεL x.α,ταPx{ν ατην ιpυ1ανriλυoη ωq διαλεxτιxi1 εψτeιρiα, 6πωq ψαg
την ποιρoυσtαae o
Lacaτr
oτο
l,inconscienιfieudien> (tacan, 1960), M6νo πoυ η ιpυ1ανιiλυαη εiναι μια ιδιαi. τερη διαλεx πιιi1' ψια διαλεxτιxd τηζ επιθυμiα.ζ 7τoν πρdπει να eπιτρ!πeι oπo υπoxεiμενo, qo oτoio ξεxινα μια ιpυ1ανιiλυoη, να γνο:ρiζει αν θ6λει αυπ6 τoυ επιθυμεi. Κω,666αια, etνωι ανπoν6ητo 6τι o 6ρoq διαλεxτιxt'1 δεν ε[ναι αρxεη6c,,6ταν πtΘεπαι αoζfiτηψα τηq Φυχανιiλυσηζ ωζ πρ&ξη πoυ oυνδ6εται με
την απ6λαυαη. To να υπo-ατηρiζει o ι|,,υ1αναλυπi1Q πoλ6γo τoυ αναλυ6μενoυ e[ναινα ατo. δ61εται πηψeπα6i6ααη,1ωρiq να αμ6νεται με την υπο6oλ{. ΙΙ υπo6oλ{ δια_ πην ι|.iυ1oθεραπεiα. Σro xεiμεν6 1ωρiζει Τια τον Lacan την ι}υ1αν&λυαη απ6 (Lacan, 1966), o Laca1 oρiζειτιqλειτoυργiεg τoυ τoυ
Aυτ6 δεν αημαiνει 6τι o Lacan δεν θxανε y&πoιeζ παραπηρ\oeιζ ωζ πρoζ την τεχνιχi}, 6ταν τ.γ. τoνiζeι την χυριαρχtα τaν αημαiνoντoq π&,νιο oπo σημαι-
_1αrρiζ,1ταP 6λα αυτ&,,να ν6μενo i1 αρνε[παιτην αν&λυoη πων ανπιqπ&'αεων aoν αoυνε(δηoun,o"&σeLζ_ )|αL δiνει 6μφαoη oτα μoρφιilμα,,τα, oρ,"i"o.. ",g αντιχειμενιχoΠρ.iγματι, η αν&λυση των ανπrcτ&,oeων 6αotLeπαι στην 'λ,. oπη ψeπα6[6αoη, ενι6 oτ61oq πoiηoη τηζ sιχoνo_φ ou.oo,o'.i1c oa€,oηc ψθoα "i,uo',,
io
oμιλiα (parole). διαρρη1θε( ο λ6γoq (discours), ιboπe να γεννηθεi η
πλαiαιo τηg oυνεδρiαc: Bπioηc,o Lacan x&,νeικθ"πoιeq αλλαγ6q ωζ πρoζ τo αυη6 πoυ oνoμ&Aλλ.iζει μo,,,{ πηq δι&.oταoη, 6ταν oυμπερλαμ6&'νει '| τηζ συνεδι&ρxειαζ τη< την ευθ6νη ζει επιθυμiα "o, oνoλ,'.fi,6παν αφiγeι αν&λυoη τη διαxoπ! τηg oυνεδρ[α€ δρioq o.o, αναλυτf, 6ταν εμπλ6xει στην τoν 6xα.νe o Lacan τoυ xαν6να πηg διθ'ρxειαc μ, ".. αυν6πειtq, τηζ. ΙΙ χρtση ,απ6λνπα μioqo,ν"δρfαg61ιν.eo,".*.iμ,,,oυζητfαε^ιυνxαιδιαφωνιι6ν.Παρ,6λααυτ&., oπtξη τoυ x&,φρoi.iδιx6g: fΙρ&."γψαπι, η o Lacan πωρoνoι&\eπαι εδιb xαι, επoψθ_ ν6ημα τo αναδειxν6ει νει o αναλυτfc ,"oν λ6γo τoυ αναλp6μενoυ δεν μπoρεi παρ&,να ερμηνε6εται απ6 τoy νο.lq, x&θε διαxoπ{ oni ψ6ρou|'τoυ αυνεδρiα υτ6ιειπαι με τoν τρ6αναλυ6μενo ωq >.- H To τ6λοc τo αυi6 oe iνπαoη "λΔ "ηu αφai1 oe oυν&ρτηoη με τo τ6λoq τηc. αυμπeριλαμ6&νετηζ συνεδρ( αq, 6παν ou.6 )n,*ooiζ,.τα'ι απ6 πoν αναλυτii, αφoρ&, ττ| βετα: τoυ δεδoμ6νo .o, o.ηu ανιiλυoη ωζ 6να ατ6ψηδεδoμ6νo, 6να να' ανα\ητi1oει 6t6αoη, xαL 1toυ oυνηθωq ωθ"( oo, αναλυ6μενo να μιλt'1oει τLα o να εξηγf1αει , αντ6 τa ττρατψα,aιx6 πoυ δεν πι&νεται. oun6 n.ou θo. μ,.oρo6o" νευρωτιx6g π.1. υπoφ6ρ
u,,o,1,of6 τωπo με "o,
λ,"! "η διαxoπ{, η oπotα τoν φ6ρνει ανπιψ€να λε1θoriν 6λα>>. Μξoα αε αυπ6 <δεν
oλλ
",.o,
μπoρo6ν
yα eiναt xαθoριoμ6νη xαι αυπ6ψατη. .o n},λio,o, δεν εiναι δυνoτ6ν η διαxoπf1 δι&ρxεια των συνεXωρiq 6ξ6ιαια αυτ6να oννeτ&γeπαι 6τι η αυoτηρ& μιxρf ατo-λαxανιx6 τνεilψα δριιilν, oπo 6νoψατηc xυμαιν6μενη€ αυνεδρtαq, ανi1xeι υπ6ι!η αργi1λαμ6&νει αυoτηρf λαxανιx{ αυτi.
*uoλ," ,*i1,' nρoξηζ..}Ι 1\,Pα'LπLι'\πoυ δGπeπαι, ατ6 την x&θε περiπτωoη ξ,a'φιo'&,.Σιν"τ&'^γe"αL ψLα ελαcrτιx6τητα xαι {ψφαoη ατo ιδιαiτερο. oι ψeπα_φρoδδιxoi πρooπ&.Θηoαν να εφαρμ6ooυν ιιατ&'1ρ&ψψα τη φρoυπλαioιο πou ευνoε[ την διx{ δλδιxα otα xαι,o δo,, τo αναλυτιx6 πλαioιo ωζ o Lacπr xαπανoεt ,.oλνδρ6μη,η xαι δ[νει 6να α|αΘηψα αoφ&'λeιαq. Aντiθeτα, rco χρησιμoπoιεi 6τωc o oe 6&θo< τo πνε6μα τηe φρoijδιxfig αν&λυoηc >LαL ζωi τoυ αναλυ6μενου απ6 την αν&λυof τoυ
"ηc
Freud: Aρνε[ται,o '}tα,L τLζ
εxδηλιδoειq,
1,ρio..."η ,,.,οuμio.ζ πoυ. H ι|.lυ1αν&λυοη μπα[νει τρα"γψατιx&' 'ηc ,o, απaxπ&. &ψeoη oγLoη με 6λo τo oημαiνoν o6-
oτη (ωτi τoυ αναλυ6μ.,ou Go να atναι στημcι ψ€oα oτo onλ[o *.o,ι-αι o αναλυ6μεν0ζ. Παρ.iλληλα,,βε xαι o μo1λ6ζ με.τoν oπoio μπoρεi να αλλ&ξει τη μθρoq τηζ ζωηζ τoυ, γiνεται
,
ζω{ τoυ.
δoi,.'αι λoιπ6ν
6πι ^γtα τoν Lacan o θεo.μ6g δεν μπoρεi να ρυθμΙoει μια
ΔΙΣΣ1.'
l .1ν
KANEΔΔΟΠoΙt\oΤ
π?α}ι.τLxh πoυ λ6τεται ι|,ιυ1αναλυτιxf. Aυτf1 η πεπoiθηση τoν oδηγet aπo ερ6τημcι πoυ <<τce1iισματoζ>>. Δηλαδf , η iδια η oζναλυτιχi πρ&ξη oδηγεiτoν Lacaι ψeπαξ6 των &λλων oτo εριilτημα τηζ θ6αηc τoυ αναλυτ{ xαι oτo ζi'1. τημcι τoυ <<πeρ&oψατoζ>>. To πθραoγ.α 6ρaεπαι να αxυριboeι τη δυνατ6cητα
πoυ μαζ δiνεται να θεωρfooυμε oριoμ6νoυq oταθερo$ζ xαν6νeζ ιιg απαραiτητη πρoijπ6θεoη πoυ oρiζει 6ναν αναλυττj ω€ αναλυτf . To πdραoμα αxυρcbνει τoυζ xαν6νεζ τoυ θεαμιxo6 πλαιo(oυ, oL oτεotoL δεν απoτελoιiν πλ6oν εγγ6ηoη 6πι πρα1ψαπoτoιεtται μια ι|.lυ1αν&λυαη. Mε τoν τρ6πo ανπ6 η ευθ6νη ανi1xει, oτoν αναλυτf . Kαι 6ταν λ6με 6πι ψια ανιiλυoη oρiζeταl. xαπαρafiν απ6 την ατ&,ντηση τoυ αναλυτf1, δeν εννoo6μe 6ξ6αw 6πι oρtζεπαι απ6 τη θt'αη πoυ κατtγει o αναλυτ{ 9 ψθoα oτην αναλυ πιx.t.1 ιoιν6τητα. Εiναι αυτoν6ητo 6τι η Iioη τoυ αναλυτ{1 μ6oα oτην αναλυτιxt'1 xoιν6πητω δεν εγγυ&ται 6τι αυτ6 πoυ .γiνεται ei.ναι τρ&.γψατι ι.|,lυ1ανιiλυoη.
,oπωq xαι x&'Θe δι&λoγog, o δι&λoγoq oτην ι!υ1αν&λυoη δεν μπoρεd να εfναι διιiλoγoq αναλυειx6q aιωπ&.. o αυμμετριx6ζ:,oταν o 6ναq μιλ&ει, o ιiλλoq τoνiζει αυτ{ την α-oνψψeπρ[α: o αναλυ6μενoζ ε(ναι τo υπoxεiμενo των ελει1θερων oυνειρμιi.lν, ενιb o
αναλυτiγ αxo6eι χαι υ7toστηρiζει τη ψετα6[6αoη,
υπooτηρiζoνταζ aoν λ6γo. Kαι 6παν o iδιoc o αναλυτf1€ παtρνeι τoν λ6γo, o λ6γoq αυπ69 απoxτ&' qo xαθeoτιilg τηc ερψηνεtαq. To ζe6γoi ελε6θερoι αυνειρμo[-ερμηνεiα πρooδιoρiζει τoν &ξoνα τηc ι|.,υ1ανιiλυαηq. Στo π}'α[oιo αυ,co τo6 τoυ &,ξoνα o αναλυ6μενoq αφ!νει την αλ{1Θεια τQυ να διαφιiγει xωπ&, fμιoυ xαι o αναλυπi1< τo(l την επιoτρ6φει. Aυτf 'η αλ{θεια δεν εiναι o6τε ανeiπωτη, oilτe ανωρaιxf1. Mπoρε| να απqxαλυφθε(, αν ψ[α ερμηνε[α πoυ νπαxo6eιατoυζ xαν6νεζ τηζ φρoδδιxf1c απbxωδιxoπofηoηc τηG eπιτρ6ι|.leι να
<<παρεiναι>>.
r
oταν 6μωg o αναλυτ{c υπo-oτηρ[ζει τoν λ6γo ni6nε,να ξ6ρει xαLνq. aιωτ&,. Σηoυρα αυπ\η oιωπ.{ eiναι αντiθετη με τη συστηματιχf ερμηνε[α oριαμ6νων μετα-φρoi,iδιxιilν αναλυτιjrν. Aλλιi δεν αημαiνει xαι 6τι o αναλυτfg πρ6. πeL να, xp'66eται τtoω απ6 τη oιωπi1 ηLαL να, τη χρησιμoπoιei ιοg ιαπαφilγιo. o Lacan πρoειδoπoiησe Goνc, μαθητ6q τoυ για αυτ6: o αναλυτ{c δεν πρ6πει να μιλ&ει oιjτε πoλ6 νωρfq, bλλ& o6τε καιπoλ6 αqω. Ax6ψη, η eρμηνEiα πρtπει να εtναι ταae[α, Και 666αια, δεν.πρ6πει να αρxεiπαι o αναλυτ{i4 oπo 6πt τo iδιo το αoυνεiδητo ερμηνειieι μ6oα.ατην πoρeiω τηζ θεραπεiαq, εξ&λλoυ, η ψετα6t6αaη δεν ξεxινιi ταρ&, peπ& ατ6 ξναν λ6γo πoυ, 6πωg λ6ει xαι o MoustaphaSafouπr (Safouan, 2001), <<πετυχαiνει πo oτ6ao τoυ>>, δηλαδf1 6ναν λ6γo πoυ διxαιoλoγεi την π[oπη τoυ αναλυ6μενoυ,6τι o αναλυτf1c τoυ γνωpiζeι πη oηψαotα ωνπoiυ πoυ λ6ει o αναλυ6μενoq. Bριox6μαoτε εδιir αxρι6ιbc'
αυτ'6 πoυ o Lacan oν6μασε υπ0τιθ6μενo-υπoχε(μενo-τηζ-υπoτιθ6μενηc(Lacan, 1967), cυq μo)ιλ6q τLα πη ψeπα6t6αoη γνcbαηc, πo oπo[oλει"oυργ.i σημαo[αg ψe πη Ωon6oo'η αναλυτιx{1 πρ.iξη cννioπαπαι oτην απ6δooη τηζ σ
e
o αναλυτ{€ oδηγεiται στo νοι υπoμoρφi μιαζ ερμηνεiαζ. Κ&τoιeζ φoPξζ, διφoρo6μενo πoυ διαφε6γει τoυ γρoμμio.. dνα αημαoιoλoγιx6 f γραμματιx6 6να &λλo ν6ημα, ,,,o,,.με,,u .,H, 6παν η φρ&ση τoυ αναλυ6μενoυ xαλ6πτει
πoια δεν φθ&νει n.o ψo*ρ,&. απ6 τo να ρωτ^l1oει τoν αναλυ6μενo πρoζ ωζ να αoπoγi1oει 6ννoια δfνε. ατη φP&σητoυ. Aν o αναλυτdc δεν πρ6πει αλλ& .γιαπt η αναλυ6μενo, oτoν την ερμηνεiα, δεν εiναι γιο( νc[ την επιoτρ6ι{,ieι πoυ ,ρμη,.ι, ε[ναι η αταραtπητηπρoi-iπ6θεoη ΙLα να' απανπ.{1oeι oπo 'x&)..eoψα νofμαo εντoπιoμ6q τoiJ u,λaρa,,' ψ6oα oπoν i6γo..E,,oμ6νcυg, η ερμηνεiα f Kαι η <<απoτελεoματιx6τηoπo πεδio τoυ oυνeιδητo6'
o
o,λ'"i1c
"γiu""o,, ψ€oα
"o..δλ .ηc.αναλυτιx{14 τρ&ξηq oυνδθεται oπeν&' με τoν "o,, no, oημoi,o u.os. ,*";6,, τoυ 1ρ6νoυ xαλ'6oψαπoq ι,ανση
eτιoi1τoυ νodματo ζ απ6 τoν
1ρ6νo, αφos
η
o,oλ,6μ",o δ., 61.. xαψi.α oυν6i"ιo, exτ6q too>ζ ωπ6 αψηaανtα. πρ.iξη> λ6ει <ΙΙ πρ&ξη με την oπoto €aoυψε να x&νoυμ ε eiναι η αναλυτιx{ τρoαπ&,_ o Lacan. <>. τo 6τι νπ&,paeιαoυνεiδητo, oημαiνει 6πι <<υπαρaει γν i. .j ι,"γ,.,,γνιilαη .πoυ υπoτoυ x&'πoιog αxoilel. τo υπoxε(μενo, η επιθυμiα igdgl. Tη ατιγμf .coυ σ.qυτη: γνιiloηc xειμ6νoυ xαλe| ψιω τξτoια απd,ντηoη: Tην ανιiγνωση eπιπηc δoxιμαotα ,..}1.o,. <<ΙΙ επιθυμiα (τoυ αναλυ6μενoυ) απoτελei μια πη ψαται6. o,oλ,n{1 o oπ,o[oq θα 6,aeι πoλλ6q ευxαιpieq να δεiξει θυμiαq
"ou
,
"η"o.ψ,o, "ρμη,"io| θυμ[α
oiηu ,Eνα
eπιπoυ'αφoρ&,, παραδε(γμαπoq γ&,ρη, την αoυνεiδητη
τoυ,:,o,..μ6,,,,o "o, (Safouan,
nρ&ξη,>
αρνηθo6ν πo αiπηψα τoυ, αντ{ να τo αρνηθε(
2001).
εδιb εiναι, €ωg τoιo αημεio Θα τρ6τeι η ερμηνεiα xεiμενo τoυ 1958, να εμπλ6ξει την υπoχειμενtx6πηπα τoυ αναλυτ.ξ; Σε ξνα (Ιicrier, 1958, oα. 585
645), σει μe λdξειs
o'η, ,ρμη,,
iα, να π},ηρ,bσeι
onη ψ,"obi6ααη, αλλ& lζαL να, oπιx6 oτην πιo ενδ6μυ1η xρ[oη τoυ. oφ€'ρεται
πρoμε τoν εαυτ6 τoυ, αφo6 o iδιoq πληριboει ψe αυτ6 πoυ etναι oυσLα.
(1955, α. 359), μια πoλ6 συμπυΥπ&,ρaeιoτo
πoλλ& ατη θεραπε6α, μ&λιτην 6παρξi τoυ. Για.;i, δεν 1ρει.iζετ αι να exφiρει αν&"γιη απ6.xαν6ναν λ6γo oπα π6ooλiγα πoυ ο* ,,io',,. xανeic 6τι δeν θaeι δηλαδ"fl τoυ [διoυ τoυ να o'o$o,,,' x&'0ε φoρ&"πoυ με πη.6oiβeα τoυ Θεo6,
για τθρψα τηζ' ,co υπoxεiμενo ,i,o,".μ6,o, , Θα θaeι,odηγη"'..μια θεραπεi α oτo i6ξ... ψ6oα oπιq oπo[εq αναγνωρiζει τoν ν6μo iδ.,ζ να τoυ ξεφoυρνiζει ".. ".s 6τι o λ6γoq πoυ ανα..ηc 6noρtιζ τoυ>>. Bλ6πoυμε εδcb π6oo o Laca.n πioτευε (δια την αλ{1θεια τηq να φθ&νει oτo oημεfo να απoxαλ6πτει την l.,'*1 "ρi",. M,.oρ.i &πo.|,η αυπt1 να αιo0.γεπαι ωxραiα, πιoπeilω 6μωq 6τι ;;";ξi;'o,. η τou αναλυτ.i1 τη oτιγμf τηζ ερμηνε(αg ατoxα\6πτει, με λ6γoq o 6ταν μ6νo τoυ την αλdθεια, μ6νo τ6τε, η την 6ννoια τoυ <<παρεiν o,,,, *&,"l, απ6 πηδιxf1 στην υπoχει* λ,.noυργ,i ιαι θaeι αυν6πειεq. o,,τη Θεραπεiα, δηλαδf1
"ρ|η,*"
,on6 ψeν,.x6τηπατoυαναλυ6μ"no,',o,,',cλ6ει6ναq,αναλυ6μενogoτoντι6&'νιψeτ&. πρ6τo' τιilρα... oαν oρ*Ln&'1ρ6νια,.,&i,oηq. <
λou θγen. ζi,ρe, τoυ αναλυτ{ πoυ αναδeιxν6ει την επιαπd,ντηoη,-λoιπ6ν, ΙΙ o*o,b^γo'ε>>. επιθυμiα τoυ. υπoxειμ6νoυ ερμηνειioνταq, ei.ναι η iδια η δ,μιo
μ|,.ιo, 'ψ-
x&.τι, απ6 cιun6
αx6μη πLo |Lα'M&λιoτα o Lacan .μii,,"ig,. την &πoιpf1 πoν 'cα.Ι φθ&νει π o 1 9 6 8, μιαν, 6π α< τoυ .αναλυτf xρι&' πeρtεμπλox{c'η. u,'o,.ψ eνι.x6πιπ <> (Ιjacan, 1969). τηζ υπoxειμeνιι6πηπαq Κατ&,τη διδαoxαλtα πoυ Lacan, λoιπ6ν, o ρ6λoq xρioηetπε ωg ν6μoq ενδ6μυ1η ωqπιo τoυ αναλυτ{ μ6oα o"την αν&λυoη, εtτe τηc$παPEιqπoυeiτεωq6λλειι}η,ψeπατρ6τειτoναναλυπi1aex&,πuτoλ:0 υπηρ6τη τηζ τεχνDζhc,.Καπi,' περιoo6περo,.,. ,'oλJ δ.,φoρ.n.,j oni ωγuαπλ6 εiναι δυνατ6ν να e[ναι μια πρoαπoiηoη o,,θ,,".o, η επιθυμiα n,, λol.,.f δεν ,,δτli o Freud δiδαξε 6τι αναλυτdg δεν
μ&q eπιθυμiαg oτo 6νoμα μ',oq ",an,'iιζ. .cηζ 6νoμα oτo για την .eττLθυψiαζ εiναι εxεiνo.ζ , ",,i;;;;,μ.ino.ο.ρo'"6o.. ι}ι11αν&λυαη o λ6γoq eπιoτf1μη. oπωζ *oi o"*&θε .|.,υ1oθ" ραπεiα,6πoιxα,'.oπην θ6oη τoυ μeγ&λoυ Aλ-. τoυ Aλλoυ, 6ταν aeαυτ6ν τoν &λλoν αναγνωρiξeται.η αναλυ6μεν og.ταυπtζeται με τoν αναλυτf-πρ6-. λoυ, 61ει oυν6πειεq, "o6",oηc.o ι}.,υ1αν&λυoη εiναι'.pυ1oθεραπεiα; πυπo-δ&'oxαλo-x6ριo. Σe q'υ,π6τo επiπεδo, η τoν Lacdn, αυπ6q o oριoμ6ζ, τηc Φυχανιiλυσηζ.ωζ τoν Freudxαι
Mετ&
Θεραπetαg πα6πιoηc
μ61ρι
o,oδ".,,6,. την
πη απoψ&.xρυνση τηζ. ψυ1ανιiλυαηc ατι6
xατ Mε τoν Lacιn η ι|.iυ11αναλυ cι-xi1τραΕη oπηρ[ζεπαι ατ6. o,ol.,nf1 να x&'νeιxρt"η πηc eΕoυofαc τoυ απoρρLει π&λι ατην &ρνηoη "o, υπo:' τo oτoto oτoν .η, "o0..oη. o αναλυτf1. μ,o[,,. oτη θ6oη τoυ Aλλoυ, φρoυε.,v1 .ou"6"ηn,&"τηc.
TΙ EΙNAΙ ilΙΙA Λr\KANΙΚH ΨΙXANAΔΥΣΙΙ;
133
rεiμενo ετια.cαλeiτceτα| 6ηαν νπoφeηeL' }Ι'α"L αρνεtaαι να Tiνει o K6ριoq, o Δ&oxαλ'og. Ι{ ηθιx{ τηc, ψυxαν&'λυoηc €γxειπαι αxρι6ιbc, oε αυπ6: ΙΙ επιθυ-
ψ[α πoυ αναλuτ{ εiναι πoλ6 πιo ιo1υρf απ6 πην επιθυμiα να xαπθaeι τη θ6αη πηq eξoυo{αg, τη θdαη τoυ Δααx&'λoυ.,F,πoι, η ανιiλυoη eξαρπ&παι απ6 τη
θ6oη πoυ υιoθετεi o αναλυτfc. Πρθπet o αναλυτ.ι]c, τη oπιγψi1τηζ ανcιλυGιπρ&.ξηq, να απoδειxν6ει 6τι η επιθυμiα ατ6 πην oπoiα διαπνieται eiναι
ι\c,
πιo ιoaυρi1 ατ6 τo να etναι Kriριoq.
e[ναι παρ& μ6νo ατην υπηρεoiα τη€
H
ι|,iυ1αναλνπιxi1 πραxτιx{ δεν μπoρε( να
επιθυμΙαζ πo1J αναλυτ"ξ. M6νον ξπoι τo υπoxεiμενo θα ψπoρe[ να oυναντηθεf με τo. εριbτημα τηq διxfc τoυ επιθυψtαq, π6,ρα απ6 y'&Θe τα6πιoη. M6νoν €,τoι, xαι 6aι ψ6,oω πηc πα$τιoηc, τo υπoxεiμενο δεν θα απoφl.γet τη oυν&ντηoη με την υπερ-απ6λαυoη,
Σe
πo
fθελα να x&νω ψια παραπi1ρηση πoυ αφoρ&'τo αναλυπιι6 πρ6πυτo πoυ πρooΞφePe o Lacan, o Lacan εiπε αxρt6ιΙlq: <<Κ&ντe 6πιlq εγ6, μη μιμεfoτε>. Και φανπ&ζoψαι 6πι θα μπoρo0oε να εiaε πει,6πωq etπε o Picasso: <> (Ρicasso, 1926). Eντoιlτoιg, υπ&,ρaeι 6να <<λαxανιx6 πρ6τυπo>> πoυ τεfνει να επι6ιiλλετα; )lαL να εφαρψ6ζeται o,τoυg ιpυ1αναλυτιxo6q xιixλoυq, σα.ν να υπ&.ρaει αυπ6 πoυ, τeγνιx&', εtναι oωoπ6'xαι αυπ6 πoυ δεν εiναι oωoπ6 να γtνει τLα να,λΕ1εται xανεtg <<λαxανιx6q>> Ψuχoναλυτ{c. ,Ιoωq αυπ6 να eiναι αναπ6φeυxτo. Kυρiωq 6παν η ι|υ1ανιiλυoη ψeτατρ6πeταt oe ζiγ'ηψα τaaνιι.{γ, oπ6πe τα πρ&lγψατα περιπλ€xoν?tα,L. fΙρ&γψατι, 6'πι €aeι να x&ieι με την τeaνιxi1 τρooφ€ρeται oτη μiμηoτ}, oτην πα6πιoη, στην τυπoπotηoη' Mε &λλα λ6για, xινδυνειiει να ψee,απρα,πεi oe εμπ6διo Υια, πην επιΘυψtα τoυ αναλυτ"ξ . Εeγν&ψe, 6ψcιq, 6τι η πραxπιx{1 τoυ ι|.iυ1αναλυτ{1 Lacan εlναι αψtψηπη xαι ταρα6λtπoυμε τo ^γe"γoν6c,6τι τo να θdλει xανε[g να τη μιμηθei π&.oη Θυo[α παυτιζ6μενoq με τoν iδιo τoν Lacan, απoπΞλεi μεν εγγ6ηαη εν6q <<λαxανιαμori> παt oυνeπcbq πρooφΕρet πην αoφ&λeα τoυ ανfxειν oτην <
aηψe|o θα
134
ΛΙΣΣΤ ΚANEΛΔoΠoΙΛoΤ
,bναc
&λλoc , |'o> απ6λαυoηg 1iνεται πλdoν απαραtτηπη, αλλ& xαι δημιoυργei ν.6εq υπo1ρεcδαει c,, ν6α αδι6ξoδα, ν6eq δυ-
oxoλiεζ. Πιoτε6ω 6τι o ι{:υ1αναλυτfiq τoυ αxo'3eι τoυq ααθeνεtζ αντoilζ δεν μπoρεi να παραμεiνει μ6νo ψ€oα oπo πλαioιo τηe αυνεδρ[αq. Εtναι αiα^γκαto να συνδ6oει αυτ6 πoυ αxoleι ψε αντ6 πoυ oυμ6α[νει στην xoινtoνiα. 0 Freuddγραιpε αρxeπ&, Ιια, πα. xoινοrνιx& φαιν6ψeνα xαι πρooπ&,θηoε να τα διαφοrτiαeι. To ενδιαφ6ρoν τoυ εξd,λλoυ ^για αυτ&, πoυ τoπΕ δεν τoν εγxατθλειιpε i1παν εxe[' νo πoυ τoν 6oτρει|.lε oτην αργfi πρoζ την ιατριxi1. Π6ραoαν 6ψωq αρ'ιετ&, aρ6νια απ6 τ6τe, xαL η σηψeρινd xoινων[α δ6oxo}'α oυ1xρiνeπαι με τη 6ιενν6ζιxη xoινωνiα πηq επoγi'1q εxefνη€. Eiναι, λoιπ6ν, αυτoν6ητo 6τι θα πρiπeι να επeξeρ^γαoπo6με εx ν€6υ πα oημεριν& χoινωνιχ& φαιν6ψeνα, ε&ν θ6λoυμε να δo0με τι oυψ6α!νeι με την υπoχειμενιχ6πηπαxιiι τo.ιpυ1ιx6 γiγνεoθαι τoυ oημερινo6 ανθριδπoυ, αφo(l,6πω9 φαtνeπωι, η Qρoijδιxτ] δυoφoρiα ψ6oα oπoν' πoλιτιoμ6 eπαναλαψ6&νεται. Aυτ{ η'δυo.φoρiα, πoυ exφρ&.ζeπαL σ.tα. ν6α o,υμππιbψατα' φtpeται ωg απ6pρoια noυ eπLστη|'oνιxo6 xαι δημoxρατιxo6 λ6γoυ; xαΘιbc x'αL aηc' αναπρoτi1q τoυ λ6γoυ τoυ xυρioυ απ6 πoν λ6γo τoυ xαπιταλi'. cηψe[α αναφoρ&'q τεiνoυν να μην υπ&,ρ1oυν τια,xαι o.. o.ττ]. Ιδeoλoγt.q 'oi να ιαΘoρioeι μ6νoq πoυ πo πolog εtναι, εiτε απ.b= υπo1ρεωμ6νoq xαΘ€ναq ε(ναι ,τηζ eξoυotαq αυνδ6o; ψιx&. eiτe oυλλoγιxιi. Κ&πoτe, o τ6πo9 τoυ ιερo6 xα; νταν, εφ6σc.ν, 6πωζ θεωρεiτo αυπoν6η.co' oι εντoλ69 πρo!ρaoνται απ6 πoν π6πio '.:. τoυ ιeρo6. Σ{μερα, αυπi1 η o6νδεoη τεiνει να eξαφανιoτρt. Στo 6νoμα τoiαξ ,H να ατo| eξoυo[αζ ψτoρεt xανeig να αρνηθεd oe x&'πoιoν να αλλ&ξdι φ6λo; xτi1oeι παιδ[ oτα eξfiνπα πoυ, 6παν αυτ6 etνh,ι επιστημoνιχ& δυνατ6ν; .
'
I
'. ' "Ιj:.r
i:i-,,lj,;t:i:illirit'
H α1αλiνcοτα φιλελe6θερη oιxoνoμiα
φαiνeπαι να παρ&..γe,. 6να υπciιε[ψεi.o . πoυ τιoπe6eι 6πι ψτoρet να απελευθερωθεi εντελιi.lζ απ6 πιq πρoηγo6μεVζ.:, γενι6q xαι απ6 τo παρελθ6ν. Θα 6λεγε xανe[ζ 6πι εξαφα'νtζeπαL πo υτoxbtψeiQ-it' ωq υπoxeiψενo τoυ ααυνειδfτoυ, εxεiνo δηλαδ.l1 πoυ εxφρ&,ζeπαι oπα.6ie|i{'Φ'}'
ιαι ιαι
:.
σπLζ παραδρoμθq, exetνo πoυ o Lacan oνdμαoε διαγραμμdνo υπrjxiiμενb..,1Ξ} εψφανiζεπαt ξνα υπoιεiψeνo πιo oλ6xληρo, πιo συμπ αγΕq xαι 61ι δ;aιp9,,ffi ..
.
a;ri;js ..:i::Ξ5
.ιl!Ξ
.
ffiΨjii,, nfr7, ;, ,, . #FΞ.l-:..,,,:,,.
TΙ EΙNΑΙ MΙΛ ΔΔΚr\NΙKH
ιΙΙXΔNΔΔΙΣΙ{;
,35
?i-id.rl..r
#,ξ:i.. -i.Ιjll.;
.
{*ji;. i.iri
'. ij' |'
. . ..',
i;:
1...'
'Βν.α υπoxεtμενo πoυ δυoxoλε6eτα ι να π&.ρει απ6oπαoη απ6 τoν x6oψo, τciδ' απ6 τιq oγ6'oεtg πoυ, απ6 τιg πιΘαν6q επιλoγdq τoυ. Πoτ6 δεν υπi1ρΕe τ6oη ελευθερtα oτην txφραoη τη€ επιθυμf αq 6oo oτη oημερiν{
*:,:
tιi6 πηCω\
τ'o,,,,tα πoυ δυτιxo6 κ6oψoυ. Πoτd δεν πρooφ6ρθηxαν πιo πoλλ& ou'.*,'.ψ":'...; να ιxαν&' να ιxανoτoι.i1ooυν: Δεν aρeι&ζeπαι τ|α να ιxανoπoιo6μ oo." λn6 'ψαq .1. ciiαταpαoτ&oeιc,, αφo6 ψπoρo0ψε να θaoυψε τo iδιo τo ανπιxεtψε,o o"η, πPατ.'' . ψαπιx6πηπα. Πoτ6' 6ψωζ, δεν αxεφτf;xαμε λιγ6τερo xα,L ^για oπιδiμ;oπε ατ6 oiwPα. Φαiν'επαι 6πι o Lacaι πρod6λει|.lε αυτ{.την ,,o,ρ,to πηq ιoπoρ[αg. . ...'' 2., Στo
'.' ..
ΥiP>, πην oτotα 61oυμε να αντιμετωτioou,ψe >|αL πoυ πα[ρνeι διαφoρετιxdg eξαρτi1oeιg ατ6 τo διαδ6xτιo , ανoρeξ,iα,6ou\,ψio, u,.oγoρ!€1---πoξιxoψανteq, 6oηΘo$μενη αναπαPατωτ$ι, τραναεξoυαλιoψ6q και αλλαγ{ φ6λoυ, αυτo)Laoνιx€q τ&,oειq και-xαταΘ}ιt,J1eιg-, ε{ναι πρ&1ψo". ,λ.,., i] ,...ρoπλιiνη-
σηq
τηζ απ6λαυoηc
xα,L
ταναλω τ ιxfig xoιν ωνiαq'
Σε τι
η 'η.. aηζ παγ[δeυoηc απ6 τιg υπερ-απoλα 6oειg τηq
ια-
να
6oηθ\αει ψια ιpυaαν&λυoη; o λ6γoq τoυ ι}υ1ανα λυπi1 ε[ναι τo ανπtoτρoφo πoυ λ6γoυ τoυ xυρioυ. 0ριιπ&, τoν λ6γo *,ρio, ooo,ρ,t 'o, την απcbθηαη' Tι γ[νeται 6μωq oπην περtππωση πoυ o"o, ααθεν{< δεν 6ρioxεται o6πe oτoν λ6γo τoυ xυρtoυ, αλλ&,6ρioxεταL σπoν λ6γo τoυ ιαπιπαλιoτi.ι; To αιiμπτωμ& τoυ αυνδdeπαι' 6aι 7τLα, ψε την ατcδθηoη, αλλ&' με την noρoπλriνηαη τηic απ6}ιαυoηc. ΤΙαραψ6νει δυνατ{ ανιiλυαη oε.αυτi1"ην ,,.ρΙη π.rωση Κ&πoιot ιpυ1αναλυτ6c μιλo6ν εδιb για <> .α.L αyaLμπoρε t
xαΘι.oπo{ν την ι}υ1ανιiλυoη με <<ι{,,υ1oδυναμιxf ι|,lυ1oθερ απetα>>,
η oπotα eπιτρθτeι πo π€'ραoψα απ6 πoν xαπιταλιoπιx6 λ'6γo oτoν λ6γo τoυ xυρioυ xαι απoxαΘιoτ&, t'πoι την ταυπ6τητα aoυ παPexaραμμdνoυ υπoxειμ6νoυ. H Φ,-
aαν&λυoη ψπoρei να αxoλoυθτ]σ€,L σ,cη oυν€γeια. Axo0.γεταιλoγιx6. Κ&πoιoι λαxανι;xoi ιpυ1αναλυτ6g πρoτεfνoυν τελιx& x&,τιταρ6ψoιo 6πανδιευρ6νoυν την ιp61ωαη μιλιilνταq για ιll6aιοoη πoυ δεν d1ει εxλυθεt. H xατe(lθιJνση τηζ θεpαπetαg etνω τ&λι επιaπρoφi'1 ατoν λ6γo τoυ xυρfoυ τια να πeριoριoπεt η απ6}'αυoη. Και oπιq διio περιπτc6oειq δεν υπ&,ρaει o ιpιi1αναλυ πικ6q ),ι6γoq..
Kαι o Lacaι παρατηρε[ τo 1968: <<,oνταq ι|.iυ1αναλυτ6 cγωρiq uo ι[,,υ1ανιiλυαη, ταραψ6νoυψετ&ντα o ι{,lυ1αναλυ,{c;,: (Laca,, igοε). '&νo,uψKo. μ.-
για την αξιoθρi1vητη παρoυ αiα πoυ ιpυ1αναλυττj oτoν o6.γaρo,o *6oμo, την oπo[α πρooπαθεi να αναπληρcδoει τιq ελλεi.peLζ τηζ θ.ω|ioq με λ&,ει
'o,..
ΛΙΣΣ]. KΔNEΛΛoποΤΔoΙ
6-yeiνo,oΥ u)tξi Vι:- &d,ι. Lνas .γgιπαραμεiνει ι|.,υ1αναλυττ)c την
ψυxcινoJ9τ:λs.εοv Θελιlυαεiυo1
eτo7i,1των
ouψn".ψ&.ων> πoυ ζo6με i1''xαλ0τeρα, πην eπoγΙ1 noρondaνησηζ τηc απ6λαυoηq, εtναι να, εισα"ηG γ&1eι την ι}υ1αν&λυαη oτη ζωi1 τoυ xαL' τc.oτεαντ6q' να eπινoΙ1oeι xαt τ&λι την ι]lνaαν&λυoη. M6νoν ξ,τoι δεν θα Mdνoν ξ'τoι θα απoδειxv6ει διαρxιiq '"""iψ',,.""";;,;,;;;'ι την ηθιxτ]. αυπ.[1πη'ν ι!ιyi'τερηεπιθυμiα <<νdcυν
πoυ etναι επιθuμtα τoυ αναλυτt'1 , ι&τι πoυ πρoijπoθdτει η λτ,,ξiiιeι,.η, *o"jii.ηλη ατιγμ{, να μην υπox6ι|,lει oτην επιθυμtα τoυ. Γιατi, o'ριι6',bq' nio., on' τα eψφανι'ξ6-
μενα νdα oυψπτιΔψατ", :ilγ ατ6 την πα'ραπλ&νηση τηc αλ6}ιαυoηc πoυ δηλιilνoυv, xρ66επαι ψια 6αθ6τα9η δυαφoρlα τηq ε,,ιθ,μi;. n xατε6θυνoη πηc Φυxαν&λυoηq δεν μπoρεi uo &λ}'η ,,n6."o ,o .,,."ρdψ,,, o'o uno",["iuo, μενo να ερωπi1oeι την επιΘυψ|α τoυ, απελeυθεριilνoντι'g indτην παγfδα τηζ υπεP-απ6λαυoηq πηζ )r.απαναλωτιxτ]q. "η* xoινωνfαq. Σ,ν.,,6q, o αναλυτ{e δεν μπoρεi παρ&, να ψην απαντi1σeι στo λhηψo υ ιαι exefyo πoυ <<πρ6πει,o '",.,;i;-6; Tu,*5"j'"tναι 6τι δεν μπoρεi παρ&, να eiναt o eαυτ6g τoυ στo λ6γo τoυ>> (Lacan, 1955).
gα,
BΙBΛΙOΓPAΦIKEΣ
ANAΦOPEΣ
Lacan, J. ( 1955),
.
ιcιre-type,,,lcriu' PaΙis;se;iΙ, 1966'oo.323-62.
Lacan,J. ( 1958),.Ladirectiondelacureetlesprincipes
de
sonpouvo|r:o,Ιicriu,Paris, Seuil,
1966,oo.585-645. Lacan, J, ( 1960), ,
icriu,Paris,seuit, 1966, oo. 793-827). Lacaη,J. (1961), Le S6minaire, LivreYΙΙΙ: Leπansferη texιe 6tablipaτJacques-ΑΙainMilΙer, Paτis, SeuiΙ,
1991.
)
Lacan,J. 0964)', Ecriar,Pais,Seuil, 1966,oα. 829-50. 1967surlepsycharraΙystede Ι'Εcol..e'>,oτo Αutres "Propositiondu9octοbre
Lacan,J. (1967), dcriπ,
P
πis, Seuil,
2Ο0 1.
Lacan, J. (1969), Letιres de I,EFP, no 6. Lacan, J. ( 1969), nl, acte psychaτraIμique>, oτo Αuπeε 6criιs,Ρaris, Seuil, 2Ο01. Lacan, J. 0974)',
Paris, Seuil.
Picasso(1926)iΣυνdντευξη τηc AngδΙe FerΤanγ-ιcι τo LaP, Safouan, M. (2001), Dix conf6rences de psychanaΙyse, Ρaris, Fayard'
Silvesιre, M. (1987), Deτnain lapsychanalyse, Navarin.
ΠPΩT|-| ΠAPAΔOΣF{
oι δ0o με[ζoνεg Εννoιεq: τo Aoυνεiδητo Και η Aπoλαυoη
Τo
o0μπτωμα
Σημεb
και oημα[voν
To αoυνεfiητo Tι ε[ναι η
Και η,επανdληι]lη
απ6λαυoη;
Φαλλι κη απ 6λαυ o η, υπ ερ - απ 6λαυ και
απ6λαυoητoυA}λoυ
tlηδoνη
oη
πΕΧεξανα σαζ παρoυσιασω τιζ δδo βαoικ6q αρ169 τηζ Ψυχανα,λυτικηg Θεωρiαζ τoυ Jacques Lacaι, η μαoyετiζεται μετo ασυνεiδητo, η dλλη μεην απδ-
λαυoη. }Ι πρrbη αρ1η διατυπcbvεται ωq εξ{q: <". Fl δa5τερη: >β. Θα 6ιεγα 6τι αυτ€q oι δriο αρ169 εiναι o1πυλci:νεg πoυ υπooτηρiδιio ζoυν τo θεωρητικ6 o1κ0δ6μημα τηq ψυ1αν&λυoηq, oι oπoiεg πρoτioειg απ6 τq oπoiεq 6λα απoρρ6oυν και oτιg 6λα επιoτρι9φουν, Θεμελιcbνoντα6 μια ηθικη τoυ Ψυχανα*
H τριd6ο o0μnτωμo' αoυνεΙ6nτo ΚoI
οn6f,αuon
λυτξ. Πρ&γματη αν o ψυ1αναλυτηg αναμωρtζει αυτ69 τιg πρoτdoει6 και τιq υπoβ&λλει oη δoκιμαοiα τηg πρακτικηq τoυo τo ακoriειν τoυ θα υπoο.τεi ιδιαiτερεq αλλαγ6q. Πρoκειμθνoυ να πρoσανατoλιoτcb, θα 1ρηoιμoποηυω μια ι*vνoια, την 6woια τoυ oυμπτδματoζ) τto.|J θα μαq oδηγηoει πρcbτα oην αρ1η που o1ετiζεται με τo ααυνεiδητo και ση αυν61εια oε εκεivη πoυ oxετiζεταl με την απ6λαυoη.,Eoτω
λoιπ6ν, πρoζ το παρ6ν, η τριd,δα: o6μπτωμα, αoυνεiδητo και απ6λαυοη, κα1α6 θ6ooυμε αμιθο,ωq τo ερrbτημα: τι εiνα1γ1α μαg 6να αιiμπτωμα; To οriμπτωμα εiναι για ην ακρiβεια 6να αι-lμβdν μθoα oτην αν&λυστl, μiα αlτ6 τιg μoρφ6ζ με τιg oπoiεq εκφαivετα1η εμπειρiα. Δεv€ivαι oυμπτιbματα 6λε9 οι ανα,λυτιlc6q Eφ6ooν το αoυνεiδητo εiναι δομημεvo oαν γλcilooα υπ6 ην 6woια ηζ δoμηζ, η βαoικr] αυττ] αρμ θα μιπoρo6oε να απoδoΘεi ωg εξ(q: . (Σ.τ.M.) <Δεν υπdρ1ει oεξoυαλικl1 σχ6σηΣ. β. H διατυπωoη απoδiδεται και ωζ: (Σ.τ.M.)
α.
28 H
. πe,'"
πoροδ6οelg ndvω oτη θοωρiα τoU Jacques Lσcσn - ΠPoτιl ΠΑPΑΔoΣl-t
qvafiυτικh εμπειρiεζ, αλλ6 κ6θε Φμπτωμα πoυ εκδηλcbνεται l<ατd. τη εμnειριο δι6ρκειαηq θεραπεiαq συν1στ&, μια αναλυτΦ εμπειρiα. FΙ εμπεlρiα εiναι 6να φαιν6μεvo πoυ αφoρd, μ6νο εvα oτ,1μεio, εiναι μια ιδιαiτερα 7[ρoνομ1o6χα οτιγμτ] πoυ σημαδε6fl και xαρd,ο'oει τηv πoρεiα μιαq αν&λυο,ηg. Ι{ εμπειρiα εiναι μια o,ειρ& απ6 οτιγμ69 πoυ αναμ6νει o αναλυτljg, oτιγμιθg εφηβεPεζ, l<αι ακ6μη περιo,o.6τερo ιδανικfg, τ6oo ιδανικ69 6oo τα o.ημεiα στη γεωμετρiα. Και, εντo6τoιq, η εμπειρiα δεv εiναι μ6νo εvα αφηρημ6νo γεωμετρικ6 o.ημεio.,E1ει και μια εμπειριlcη 61η, θα 6λεγα μd,λιoτα αιoθητr], μια 6ψη αντιληπΦ απ6 τιq αιο,θt'1αειq, πoυ παρoυσιαζεται ωE η oτιyμη εκεΙνη κατd τr1ν oπo{α o αoθενrjq λ6ει rcαι δεν ξbρει τι λ6ει. Eiναι η οτιγμj.τoυ ψελλioματοg, εκεi 6πoυ o αοθw{q τραυλiζει, η οτιγμ{ κατ& ην oπoiα διoτ&ζει και η oμlλiα τoυ [parole] τoν εγκαταλεiπει. Λεγεται 6τι οι λακανικοi \,υχαναλυτθg εvδιαφ6ρoντα1 για η γλcboοα ωq δομη [langage]τ, και αδiκωg τoυg εξoμoιιbνoυν με τoυq γλωοooλ6γουq. Aδiκωq, γιατi oι ψυxαναλυτ6q δεv εiναιγλωoooλ6γoι. oι ψυ. 1αναλυτ6q, πραyψατι, ενδιαφθρoνταιγια τη γλιboοα, αλλα ενδιαφ6ρoνται μ6νo για τo 6ριo 6πoυ η γλcbo.oα οκoντ&,φτει. Πρoo6χoυμε τιg oτιγμ6q κατd τιg oπo{εg η γλcbooα μπερδε6εται και η oμιλiα γλιoτρd,. Aq π6ρoυμε €να 6νει-
ρo, παραδεiγματoζ 1d,ρη: θα διbοoυμε πιo πoλιi oημαoiα ο,τoν τρ6πo με τoν oπoiο διηγεiται κανεig τo 6νειρo, παρd, οτo iδιo τo 6νειρo. Και 61ι μ6νo ο.τoν τρ6πo με τoν οπoio διηγεiται κανεiq τo 6νειρο, αλλ& κυρiωζ στo συγκεκριμ6νο οημεio τoυ oνεiρoυ 6πoυ o αo.θενljq αμφιβ&λλει και λ6ει: <Δεν ξ6ρω'.. δεν θυμ&μαι πια... ioωg... πιθανcbq..'>. Αυτ6 τo οημεio oνoμ&ζoυμιε εμπειρΙα, την 6ψη τηζ εμπε1ρiαq πoυ γiνεται
αντι\πη:
εvα ψ6λλιομα, μια αμφιβoλiα,
6ναν λ6γo [parole] πoυ μαζ διαφε6γει. γ.
oι λ6ξει9 Γangage και langue oτo 6ργo τoυ Lacan 61oυν διαφoρετι κ6 ν6ημα: η Μξη langage αντιo,τoι1εi oη γλcboο,α ωg δoμη και η λ6ξη lanμe αντιoτοιxεi oηv επιμ6ρoυ6 γλcbooα, oε μiα αυγκεκριμ6νη γλri;oοα. Καθri:q oτα ελ\νικ6 6xoυμε μiα λθξη και για πq δfo 6woιεg, επεξηγodμε οτo κεiμενo, εκεi 6πoυ κρtνoυμε απαραiητo, τη διαφoρoπoiηof τoυg, αλλd οτη αυv61εια απoδiδoυμιε με τιg λ6ξει9 langage και langue. G.'.M.)
η
λ6ξη γλrilooα
τo Αουνeiδητo κoI η
or δΟo μeiζoveg €VvoIeq
Aπoλoυoη
ι 29
Aυτ& 6οoν αφoρ& την εμπειρΦ 6ψη.Ag 6ρθoυμε τcilρα στην αφηρημ6η 6ψη τηζ αναλυτικηg εμπειρiαg και αζ αυμπληρcbooυμε τoν οριoμ6 μαζ.Etχα πετ6τι η εμπειρiα απoτελοrioε το oριακ6 oημεio μιαq ομιλiαq, τη oτιγμη κατd την oπoiα η oμιλiα απoτυγ1dνει. Tιbρα 6μω9 πρooθ6τω: εκεi 6πoυ η oμιλiα αποτυγx&νει, εμφανiζετατη απ6λαυoη. Αλλιiξαμε, εγκαταo.ταθηκαμε τcbρα oε μια κατηγορiα ρΦκd διαφορετικη. Eγκαταλεtπoυ με την εμπειρικη καηγoρiα τoυ αιοθητo6, για να μπotiμε στην κατηγoρiα ηζ θεωρητικr]q επεξεργαoiαq. H αναλυτικη θεωρiα tγει' πραγματι, μια αρ1t'1 αδμφωνα με την oποtα τη στryμη πoυ τoν αoθεν( τoν υπερβαiνει τo λθγειν τoυ, αναδ6εται η απ6λαυoη. Για-
τi; Tι εiναι η.απ6λαυoη; Aq αφηooυμε, πρoσωριν0, oην 6κρη αυτ6 το ερei:τημα, για να επαν6λθoυμε ο.ε αυτ6 6ταν Θα θiξουμε η δaiτερη αρ1η περi ηζ μη 6παρξηq τηg διd,-
φυηζ o16oη6. Αg επεξεργαατoriμε, πρoζ τo παρ6ν, την 6vνο1α τoυ αυμπτcbματoq και αg πdρoυμε τον δρ6μo ηζ πρ6-
ηζ
αρχηζ, η oπoiα, 6πωq Θα δoΦμε, βεβαιrbνει 6τι το ααυvεiδητo εtvαι μια γvιbο,η δoμημι6νη oαν γλcbooα. *
*
:Ι.
Ag αναρωηθoιiμε π&λι: Tι εivαι €να otμπτωμα; Eiναι γενικιi απoδεκτ6 6τι τo oriμπτωμα εiναι μια διαταρα1η πoυ πρoκαλεi oδιiνη και παραπ6μπει σε μ1α νooηρη κατd,oτασ-η τηζ oπoiαg εiναι η 6κφραoη' Στην ψυ1αν6λυoη, 6μωq, μαE παρoυoι6ζεται διαφoρετικ& απ6 6,τι μια διαταραμ1 πoυ πρoκαλεi oδfνη, εiναι κυρiωq μιαδυο.φορiα που μαζ επ1-
β&λλεται, π€'ρααπ6 εμ6q, και μαq επερωτd,. Mια δυo,φoρiα πoυ περιγρ6φoυμε με ιδιαiτερεq λ6ξειq και αναπ&ντεxεg μεταφoρ69. Αλλ6 εiτε εiναι μια oδ6νη εiτε μια ιδιαiτερη λ6ξη για να πoδμε την oδδvη, τo αδμπτωμα ε[ναι κυρiω6 μια
ακotioια πρ0"ξT1, πoυ εκδηλrilνεται πθρα απ6 oπoιαδηποτε ο.κοπιμδητα και oπoιαδ"t1πoτε αυνειδητη yv6ση. Eiναι μια τεραξτ1πoυ δεv παραπ6μπει τ6oo σε μ1α νoσηρη κατdoταoη
6oo oε μια διαδτκαο,iα πoυ oνoμd.ζεται αoυvεtδητo. To συμπτωμα εtvαι για μαq εκδf1λωση τoυ αoυνειδτ]τoυ.
ι
30 .
nο,'u nοροδOoοgndνω oτη Θeωρio
τoυ
Jocques Locαn -
ΠPΩΤ|.l
ΠΑPΑΔoΣH
'l
οo
\\
Σημαiνoν(S,)
\\
\\
.Ξ:γ
\
|
μου
o,αναλυηg αποτελεi μερoζτoυσυμ1Γτωμα-
τo9
MΙ1TΩMA
\ \\ \\
μου
'ι
To ααυνεiδητo εiναι l δoμημ6νo οαν γλcbooα |
Σxfiμα 1: l-l τρldδο σ0μΠτωμα, γv6σn Kαl αΠ6Rouσn Eυγαριoτrb τoν Fernαιιdo Βαyro-Corrochαno yια τη oυνερyαoiα τoυ aτη oελιδoτoiηoη των αxημdτων' τa τρ[a
xoροκτnριoτικ6 τoυ oυμnκbματ'os
,Eνα
ο6μπτωμα εχει τρiα χαρακτηριστικd, (oμμα
1).
Τo πρcbτo εiναι ο τρ6πoζ με τoγ oποtο o ασθεηζ λ6ει την οδrivη τoυ, oι απρ6σμενεζ λεπτoμ6ρειεζ ηq δΦγηΦζ τoυ και, ιδιαiτερα, τα απρ6ομενα λ6για τoυ. Σκ€φτoμαι αυτη ην αναλυ6μενη η οπoiα, παραδΦματoq 16ρη, μo1ρ6στηκε μαζi μoυ τo dγ1og πoυ €1ει κdθε φoρ& πoυ περν& μια γ6φυρα και εiπε: <
η
η
Tο δευτερo 1αραl<τηριoτιl<6 τoυ αυμπτci>ματοq εiναιη θεω. δυρiα πoυ διαωπιbνει ο αvαλυ6μεvoζ για να κατανoηοει
η
σφoρια τoυ, γιατi δεv υπ&ρ1ει οδriνη oην αν&λυη 1ωρtg να αναρωηθo6μ γιατi υπoφθρoυμε. Κατ& τov iδιo τρ6πο πoυ o Freud επεαημαινε ην παρoυσiα οτα παιδιd, μιη παιδιlcηq οεξoυαλικ6ητα, διαrπoτcbνoυμε 6π o αoθεθεωρiαq μα
η
i
l | Ι
i
il i
Απ6λαυoη
Aαυνεiδηη γνιbαη (S,)
I
τρ6ποζ πoυ εκφρ&ζω
ο H θεωρiα για ην αιτiα η6 oδriνηg μoυ
r
I
l
I
ην oδυη
Σημεio
i i.
ol δ0ο μefζοveg dvvotοq τo Αουveiδητo
κor η
Απoλoυoη ο
3I
η δικξ τoυ προσω7ΓιΚη θεωρtα, τoυ θεωρiα τσ6ηs γ1ανα προσπαθτiσεινα εξηγησει ην oδfη τoυ. To αδμτωμα εiναι ενα oδυηρ6 αυμβ&ν πoυ συνoδε6ετα1 παντoτε αττ6ην ερμηvεiα τoυ αoθεvotiζ ωζ πρoζ τα αiτια ηq oδriηg τoυ. Και αυτ6 εiναι oυαιαoτικo' T6oο oυoιαoτικ6, πoυ αv oην ανdλυαη, κατ& η δι&ρκεια των πρoκαταρκτικιbν αυνεδριrilν παραδεiγματog 1&ρη, τo υπoκεiμεvo δεv vf1q
καταoκευ&ζεικαι αυτ6ξ
η δΦ
κεvτρζεται σΓo,rιo ευαioθητο σΤlμεio τoυ απ6 τα iδια του τα ερωΦματα, αν δεv ε1ει ιδι1α ωg πρo6 τoν Μγο του π6νoυ τoυ, Θαπρ6πει τ6τε o ψxαναλυηg να εvθαρρriνει ην εμφ&νιoη μιαq <θεωρiαφ, oδηγδντα4 τoν αoθεπi να θ6oει ερωηματαματoν εαυτ6 του'.oμωζ, καθιi:g ο,ην αv0λυo.η o αοΘεvη6 ερμηνΦει και λ6ει oτoν εαυτ6 τoυ τo γιατt ηg oδ6νηq τoυ, ηκαθiotαται θvα oυoιαoτικ6 φαw6ψvο: o αναλυη gγiνεται,, πρooδευτικd, και ανεπαtoθητα, o παραλη7,ηζ του αυμπτcbματoq.,ooo εξηγcb ην απiα ηq oδriνηq μoυ, τ6oo αυτ6q πoυ με
o ψUxovοnυτrts
ακoδειγtνεται oi\λλog τoυ αυμπτιilματ6q μoυ, ,F'γ"ετε εδιi: τo τρiτo 1αρακηριoτικ6 τoυ αυμπτιilματog: τo α0μπτωμα καλεi και περιλαμβ6νει ην παρουoiα τoυ αναλυπ.1.
εΙvaι μΕρas τoυ
oυμnτcΔμaτ6s
μoυ
Ag αλλdξoυμε τoυζ 6ρoυq και αq το διατυπrbooυμε δια-
φορετικ6: τo κδριo 1αρακτηριo,τικ6 εv6g αυμπτcbματoζ σηv αvd.λυoη εiναι 6τι ο γru1αναλυτηg εiναι μ6ρoq τoυ. Σε μια θε-
ραιrεtαπoυ €γει ξεκινηo.ει Υιατα' καλ6, τo α6μπτωμα εiναι τ6oo ουνδεδεμwo με την παρoυo,iα τoυ αναλυτη, πoυ o θvαg θυμζει τoν 6λλoν: 6ταν υπoφθρω, θυμd,μαι τoν αναλυτη μου.
Kαι 6ταv τoν oκ6φτoμαι, μoυ iργεται στoν νoυ η αν&μνηση ηξ oδ6ηq μoυ. o ψυ1αναλυηq εiναι λoιπ6ν μ6ρo9 τoυ
o,υμπrirματoq. Αυτ6 τo τριτo χαρα1(ηριστικ6 τoυ αι.lμπτcbματoq α}oiγει την π6ρτα αυτο6 πoυ oνoμ&ζoυμε αναλυτικη
μταβiβαoη και διαφoρoπoιεi την ψυ1ανdλυο.η απ6 oποιαδηπoτε ψυ26oθεραπεiα. Συγκεκριμεvα, αv με ρωτoliσατε τι εiναι η μεταβiβαοη σην Ψυχανdλυo"η, μiα απ6 τιq πιθαν66 απαvττ1ο,ειg θα ηταν να ηv oρiooυμε ωζ ην rδιαiτερη oτιγμη τηg αναλυτικηg σχ6σηζ κατ6 την oποiα o αναλυηq γiνεται μ6ρog τoυ oυμrπcbματoζ τoυ αοθεvoriq. Eiναι αυτ6 πoυ o Lacarr oνoμd.ζει υποτιθ6μεvo υπoκεiμεvo ηg υπoτιΘ6μενη9
J
Ζ
ο Π6vτο nορoδ6oeιq ndvω oτη θeωρfα τoυ Jocques Lαcon - ΠP()|H l IAPAΔι-lLl-l
γvcbo'ηg.δ FΙ 6κφραo.η υπoτιΘ6μεvo υπoKεiμεvo
ηζ
υπoτιΘ6-
μεvηζrvd)σηg δw ημαiνfl μ6νo 6τι o αναλυ6μεvoζυπoθ6. τει 6τι o αναλυηq του εiναι κατoχoq μια6 γvrilo.ηg μα εκεtνoν. Δεv οημαiνει 6τι o αoΘεvηqυπoΘ6τει6τι o αvαλυηqτoυ γvωρiζεη αλλd, κυρiωg 6τι τον υπoΘ6τει o,ην πημ ηq oδδηq τoυ η τoυ κd'θε απρ6oμwου αυμβdντoq.,oταν υπoφ6ρω, η ακ6μη 6ταν βρioκoμαι μπροoτd o.ε 6να αυμβ&ν πoυ με αιφ. νιδι&ζει, θυμ&μαιτoν αvαλυη μoυ, σε oημεio πoυ δεv μπoριb να απoφ6γω να αναρωηθcb μηπωg εiναι κι o iδιoE μiα απ6 τιc, αιτ[εq τoυ π6νoυ. Σην πoρεiα μιαg αν&λυoηq, πα-
ραδεiγματoq 26&ρη, εvαg αοθεuηq εξoμoλογεiται: <Απ6 τ6τε πoυ 6ρ1oμαι εδrb ι11ω ην εvτυπωoη πωg 6,τιμoυ αυμβαiνει o1ετζεται με η δoυλει& πoυ κ&vω μαζ1oαφ. H ιiγκυoq γυναiκα θα σαζ πε1: . Tι oημαiνει 6μωq ; Σημαiνει 6π, απ6 μiα &πoψη, o αναλυηq εiναι o πνευματι.oτι o ανακ69 πατθραq τoυ παιδιo6, η αιτiα τoυ αυμβ&ντoq. λυηq εiναι βρogτoυ αυ1.ιπτcbματog oημαiνει, oυνεπιbq, 6τι
o ψυxovonυτhs εivοι o Afrfios τoυ oυμnτιbμoτos
βρioκεται ο.η θ6o,η ηg αιτiαg τoυ αυμπτιbματoζ. Eπiοηζ, η λακανιlοi 6κφραo,η υπoτιΘ6μwo υπoκεiμεvo ηg υπoτιθ6μενηζ γv6σηζ oημαiνει 6τι o αναλυτηg παiρνει πρciiτα η Θ6o.η τoν παραλriιττr1 τoυ αυμπτcbματoζ καη ψετα,πt,ρα απ6 αυτ6,
η
Θ6η τoυ ναεiναι τo αiτιo.
Γιατoν αναλυη πoυ πρ6πεινα κατευΘl5νει μια θεραπεiα, εiναιουoιαoτικ6 να καταλ6βoυμε πιbq, oην πoρεtα των συνεδριcbν, ανεπαioθητα, τo φαw6,μεvo ηg υπ6θεoη9 καταλητoυ αναλυ6μεγε1 στo να τoν αυμπεριλιiβει oτo αιiμπτο)μα
νoυ. Σκ6φτoμα1 συΤΚεκριμ6να αυτ6ν τoν αναλυτf1 σε επoπτεiα πoυ μoυ διηγoιiνταν τι6 δυoκoλiεq τoυ με 6ναν αoθεν{ oε αν&λυoη εδιil και δfo 1ρ6νια και o oπoioq τoυ φαιν6ταν εγ<λωβιομενoq σε μια ΨυχαναγKαστιlαj νεriρωoη. Toυ απ6νηoα τo εξηq: <ιAν oτα δr1o 1ρ6νια αν&λυoηq θεωρεiτε 6τι o αo,θεvηq ο,αg 61ει μια ΨυχαναγκαoτιΦ νΦρωoη, πεiτε δ.
Πρoτεiνεται και η απ6δooli: <υπoκεiμενo πoυ υπoτiΘεται 6τι γvωρiζευ>. (Σ,τ.M.)
στoν εαυτ6 σαζ, καΘ6ζ τoν ακo6τε, 6τι τα αυμπτcbματα ηq vεliρωσηζ τoυ σαζ εμπλ6κoυv. Nαι, πρoοπαθηo.τε να ακοf-
σετε τov αναλυ6μεv6 οαg Μγoνταζ στov εαυτ6 oαg 6τι εioτε μθροg τoυ Ψυχαναγκαομo6 απ6 τoν oποio υπoφ6ρευ. Ag oημειcilooυμε 6τι oε αυπ] ην ποι6τητα τoυ οτρατευμ6voυ ακοriειν εγκειται η μεγd,η διαφoρ& ανd,μεο,α σην Ψυxιατρικη δι&γvωoη κα1 στoν ψυ1αναλυτικ6 εντοπιoμ6 μιαq ,oταv vεtiρωoηq. o αναλυηg διαγιγνcbolcει τη νεtiρωοη τoυ αoθενoιig του, ξ€ρει 6τι εtναι μ6ρo9 τoυ αυμπτrilματog πoυ διαγιyvcboκει. Τελικ&, τo φαιν6μενο τηq υπ6θεσηζ συνoδεriει κ&θε αυμβ&ν μ€oα oε μια ανdλυα1.,Eτoι, δw υπ&.ρ1ει οδυνηρ6 oυμβ6ν πoυ να μην (ερμηνεδευ> o αoθενf1g,
και oι πεπoιθηοει6 τoυ oπoioυ 61oυν oιyιi oιγd, περιλd,βει τo πρ6oωπo τoυ αναλυη. τα λ6για, o π6νοq
Σην
πραγματικ6τητα, τα χαρακηριoτικd, τoυ oυμπτcbματog μπορofν επio.ηgνα θεωρηθofν απ6 μiα d,λλη εwoιoλογΦ oππκη γωνiα, δια1ωρtζoνταq δι5o 6ψει9 του αυμπτιilματoζ: μiα 6ψη oημεio και μfα 6ψη oημαiνoυoα: H 6ψη oημεio αυνδ6εται oτεv6 με τo φαιν6μεvo τηζ υπ6θεoη9 για τo oπoio μ6λι9 μιληoαμε. Αυτη η 6ψη οημεio μαg λ6ει: oυμβαiνει 6να oδυνηρ6 και απρ6oμεvo αυμβ*ν, o αοθεv{g τo εξηγεi και τοποθετεi αμ€οωζ τoν αναλυη oτoν ρ6λo τoυ να εiναι ταυτ6xρoνα o Aλλoq τoυ ο"υμτπcbματoζ καi η αιτiα τoυ sυμπτrbματog. Eiναι o οριoμ66 του oημεiου που πρ6τεινε o Lacan: ιiνα οημεio εiναι αυτ6 πΟυ αναπαριoτ6 [reprdsente] κ&τι για κd'πoιov. Σην πραγματικ6ητα, πρ6κειται για τoν
rριo,μ6 πbυ καθι6ρωσε o Aμερικciv6g Λoγικ69 Charles Sanders Peirce.Ι To τd,δε o6μπτωμα εκπρooωπεi [reprd. ;ente] κd,τι για αυτ6ν πoυ υπoφ6ρει και καμιd φoρθ για αυ. c6ν που ακotiει. ΙΙ εγκυμoα6νη, παραδεiγματog 1&ρη, εκl. . (Στo Ch. S. Peirce, Εcrits sur le signe' Seui1, 1978, o. 121.)
ι
34 .
nevτe noρoδoοοrq ndvω oτη θeωρΙα τoυ Jσcques Lαcon -
ΠPΩΤ|-l
ΠAPΑΔoΣH
η ν6α γυναiκα τoν καρπ6 τηζ εργασiαζ τηζ αν&λυσηζ κα1 για τoν αναλυΦ μtα απ6 τιζ θεραπευτικθζ συν6πειεζ τηζ θεραπεiαg. Aυτη εtναι η 6ψη οημεio τoυ σl]μπτ6ματoζ. Aπoτελεi τoν παρ&γoντα που ευνoεi την εγκα. πρoσω1[εi γ1α αυΦ
τd,o.ταοη
Kαlην
I i
ι ii-
r,
αν&πτυξη τηζ μεταβtβασηζ.
Aq 6ρθoυμε τcbρα o.τη ημαtνoυoα 6ψη τoυ αυμπτrbματoq. Aπ6 τιq δι1o, εiναι η πιo σημαντικη για μαg, γιατi
θα μαg κ&νει να καταλ&βoυμε οε τι συνiοταται η δoμη τoυ ααυνειδητoυ. ΙΙ oημαiνoυoα 6ψη μαg λ6ει: Aυτη η oδfνη που μoυ επιβ6λλεται,πtρα απ6 τη θ6ληΦ ψoυ, εiνατ.Ενα oυμβ&ν μεταξυ dλλων oυμβ&ντων που αυνδθoνται αυστη. ρ& μαζt τoυ, €vα αυμβ&ν πoυ, σε αντtθεo.η με τo οημεio, δεν €1ει ν6ημα. Tι εiναι 6μωq εvα oημαiνoν αυμβ&ν και,
Tι εiνol
ξvο
onμoiνoν;
πιo γενικ&, τι εiναι 6να oημαiνον; To oημαiνoν εiναι μια τυπικη καηγoρtα και 6μ περιγραφuq.Δsv 61ει oημαοiα π οημαiνει. 6τοι, πf1ραμε τo παρ6δειγμα τoυ αυμιπτιbματog, δμωq lfoα oημαiνον ψoρεi εξtooυ να εiναι μια παραδρoμη, 6να 6νειρο, μια λετπoμ6ρεια οε αυτf1
η
δηγηo.η, η και μια 1ειρoνoμiα, εvαq η1oq, ακ6μα κα1 μια οιωrη η μια ερμηνεiα του 1ru1αναλυη..oλεg αυτ6q oι εκδηλcbοειg μπoρoιiν δικαιoλoμμ6να να 1αρακπ1ριoτα5ν ωξ σημαiνoντα αυμβ&ντα, με ην προδπ6Θεαη 6τι ικανoπoιoliνται τρiα κρπt'1ρια, τρiα μη γλωοooλαγικd, κριηρια, παρ& τoν 6ρo oημαiνoν, o oπoiog ι11ει γλωoooλoγιlcη πρo6λευο.η. ο To oημαiνoν εiναι παιlτoτε η ακolioια 6κφραoη εν6q ομιλoriντoq 6ντo9. Mια oπoιαδt'1πoτε 1ειρoνoμiα δεν θα εi.
ναι oημαtνoυoα παρd, μ6νo αν εiναι μια 1ειρoνoμiα αδ6ξια και απρ6βλεπη, πoυ ιiγινε π6ρα απ6 κΦθε oκoπιμ6η. τα και αυνειδηη γvιiloη. ,Eνα
oημαiνοv δεv €1ει ν6ημα, δεv οημαiνετ τiπoτσ', και επoμ6νω9 δεν τiθεται τo δiξμμα να εiναι εξηγ{oιμo f δεν μη εξηγηοιμο.,Eνα α6μπτωμα, ωq oημαiνον αυμβ&ν, κ&otiτε απαιτεi o6τε κΦπoια υπ6θεo.η τoυ αναλυ6μεvoυ πoια κατασκευη τoυ αναλυτ{. Mε μiα λ6ξη, το oημαiνoν ε iν αι, γω ρLg τiπoτ α περιοo6τερο. ο
!
t. I
f, I
i
Tι
onμoivoι
εnoνailoμilli
wto
ot δ0o μeiζovοq 6vvo|eq τo AσUveiδητo κol η AΠ6λoUση
.
{,
o
ο To oημαivoν ειναι, ναι, υπ6 ην πρoυπ6Θεoη να παραμενει αυνδεδεμriνo με 6να αδνoλo &λλων ημαιν6ντων: εiνατ,Ενα μεταξυ &λλων, με τα oπoiα αυναρΘριilνεται. Eνιb τo oημαiνoν'ΕναyLνεταt αντΦπτ6 απ6 τoν αναλυ6μενo η τoν αvαλυτΛ,τα &λλα, με τα oπoiα oυνδ6εται, δεν γiνoνται αντιληπτd. Eiναι δυητικ& oημαiνoντα πoυ f1ταν ενεργoπoημεvα &λλoτε η πoυ δεν ιi1oυν ακ6μη ενεργoποιηθεi. tΙ αυν&ρθρωη αν6μεoα oτo Eνα κα1 στα &}λα εfναι τ6oo oτεvη, cboτε, 6ταv ακθφτεται κανεtq τo oημαiνoν, δεν πρ6πει'πoτΕνα τo φαντ&ζεται μ6νo τoυ.,Eναq λακαvικ6g αφoριoμ69 αυνoψiζει oωοτ6 αυτf η o16oη: €να ο"ημαfνoν δεν εiναι oημαiνoν παρ& μ6νo για 6λλα oημαiνoντα'2 tΙ εμβ6λεια αυη6 ηζ τυπικηζ oυν&ρΘρωοηg εivαι πρακτικη: ι1να oημαtνoν δεV εiναι oημαiνoν o6τε για τoν ψυ1αναλυη o6τε για τoν αναλυ6ψvo oιiτε για καν6vαν, αλλ& για &λλα oημαiνoντα. Tι oημαiνει αυτ6, αν 6γι' 6τι' μ6λι9 εμφανζεται τo oημαiνoν, Θυμtζει τα &λλα oημαiνoντα πoυ π€ραoαν και ανακoινcbνει τoν αναπ6φευκτo ερxoμ6 τoυ επ6μεvoυ oημαiνoντog. Mπoριb, παραδεtγματog χ6ρη, vα εκπλαγιi> απ6 εvα α6μπτωμα πoυ ξεπερν6
ην
πρ6θεo.η μoυ, 6πωq για θγα
<λη6μwο> πoυ λ6ω 26ωρig να γvωρiζω, μπoρril ακ6μη να τo υφioταμαι ωq εvα oδυνηρ6 αυμβ&ν, μπoρεi ακ6μη και να τo ερμηνε6oω, να τo οκεφτcb, να τoυ δrbo,ω εvα ν6ημα, και, εvτoδτoιg, 6λεq μoυ oι υπoθ6oει6 δεv θα αλλ&ξoυν τo γεyoν6g 6τι oε τρειq μ6ρεq, 6ναv 1ρ6νo, μπoρεiνα επαναλτlφθεi 6μoιo η με η μoρφη εv66 dλλoυ αυμβ&ντoq mρ6oπτoυ και ανεξ6λεγκτoυ. T6τε εivαι πoυ αναρωτι6μαι: <. B ριo.κ6μαoτε εδιb εvci:πιoν τoυ πρoβληματoζ 2.
ηζ επαν&\ψηg,
στo oπoio θα επανερ16-
Aυτ69 o αφoριoμ69 θα παρ6μιενε ελλΦs αν δεν αυμπερftαμβdναμε €ναν τρiτo 6ρo: τo υπoκεiμεvο.,Eνα oημαiνoν εκπρooωπεi [reprdsente] τo υπoκεiμενo για dλλα o.ημαiνoντα. Αg πoliμε μ6νo 6τι αυτ6 τo υπoκεiμενo δεv πρ6πει να τo αυγ16oυμε με τo dτoμo, α?λd να τo ταυτiζουμ με ην αφαιρετικrj ιδ6α τoυ υπoκειμ6νoυ ηq αναλυτικηg εμπειρiα5. H λακανικη 6woια τoυ υπoκειμ6νoυ τoυ αoυνειδ{του εξετ6ζεται τ6λoc τoυ
}6 .
ποu,. nορoδooeιg ndvω oτη Θοωρio τoU Jαcques Lοcon - ΠPΩTH ΠAPAΔOΣ|.{
Aζ oυμαστε συχvα, ιδιαtτερα Kατα η δεriτερη παρ6δooη. ιδ6α: η συγκεκριγκρατηοoυμε f[ρoζ τo παρ6ν τη βαoικη εiναι o.υμπτcbματog εv6g μ6νη και ατoμικη πραγματικδητα &λκαι 6να πρd,γμα -η φoβiα των γεφυρrilν, λ6γoυ x6ρη_ λo πρ6γμα εiναι τo ο.ημαiνoν καθεo'τιilg τoυ iδιoυ oυμπτcb. _ τη θεωρoliμε υπ6 το πρiματoζ η iδια φoβtα, αλλ6 6ταν
σμα των τριcbν κριηρiων πoυ oρiβυν τo o.ημαiνoν. Aπ6
ην
&πoψη
ηq ατομιlcηζ τoυζ αξθειαq,
6λα τα ουμπτcbμα-
τα εiναι διαφoρετικ& και δεν επαναλαμβd,νονται πoτ6 iδια. Eνcil, αντiΘετα, απδ ην &πoψη ηq τυπΦζ και oημαiνου. oαq αξiαq τoυg, 6λα τα αυμιπτιbματα εiναι ταυτ6oημα, γιατi 6λα εμφαviζoνται 6να πρoq 6να oη θ6oη τoυ Eyιis' ΙδoΦ λοιπ6ν η oυoιαoπκη ιδ6α o.τo κεvτρo ηq λακανιlα.1g 6woιαq ηq επαν&,\ψηq: 6λα τα αυμβ&ντα πoυ κατ61oυν τη θ6oη τoυ Eνδζ εnαναλαμβ&νονται, απ6 τυrπκη d,ποψη 6μoια, 6πoιεq Kαι να εiναι oι διαφoρετικ6ζ τoυζ υλικ6q πραγματικ6τητεζ. Θα επαν6λΘουμε οε αυτ6.
Tο βλ6πoυμε, η oημαtνoυoα 6ψη τoυ oυμπτrilματog εiνα1τo 6τι εiναι 6να ακolioιο ο.υμβ&ν, 1ωρig ν6ημα και πoυ Mε λiγα λ6για, τo or5μπτωμα εiμπoρεi. να επαναληφΘεi. ναι 6να oημιαiνoν αν το Θεωρt'1σoυμε ωq θνα αυμβ&ν τoυ oπoioυ δεν εξoυοιd,ζω oriτε ην αιτiα, ofτε τo ν6ημα, oΦτε
ην επαν&\ψη.
o Lacan γρ6φει τo oημαfvον oυμβ&ν με τo αλγεβρικ6 oυμβoλo S.. o αριΘμ6q 1 6ρ1εταινα επιοημ&νει 6τι εiναι τ6ενα μoναδικο ο.υ μβ&ν -εvα oιi μπτω μα εiναι π&ντoτε τηq τη λθξη οημαiξηg τoυ Εν6q_κα1 τo γρ&μμα S αυμβολiζει
νoν βignifiant]. To να θεωρoδμε λoιπ6ν 6τι τo ol5μπτωμα ηε' μια oημαiνoυo'α 61η δεiμvει 6τι εtναι Eνα,6τι αυτ6 και επιβd,λλεταl στoν αo.θεν( εν αγvoiα
"δ'εuoαιφνιδιd,ζει τoυ και Ε'πειτα6τι επαναλαμβ&νεται. δηλαδη 6τι θα υπ&ρξει ενα Φλo,Ενα και 6να 6λλo Eνα κλπ.
To να δηλrbνουμ 6μω9 6τι τo o6μπτωμα εiναι oημαiνoν ,Ενα' 6τι"επιβ0λλεται και μαq δια. τoνiξει 6μ μ6νo 6τι εiναι
oι δdo μefζoveg 6vvoιeq τo Aoυveiδητo κοl η Αn6λαυoη ο 3
To oaμnτωμα
'
εivοι o60vn Πou ερωτd
7
φεηει, δυνd,μεvο να επαναληφθεi, αλλd, κυρiωζ 6τι επ1συμβαivει τηv κατ&ληλη oτιγμτ] για να μαζ ερωησει. To o6μπτωμα ωξ σημαiνoν δεv εiναι μια oδ6νη την oπoiαυπoμ6νoυμε κατd, κd,ποιoν τρ6πo παθητιlc6.,oxι, εiναι μια ο&iνη πoυ μαζ ερωτα και πoυ, επιεκ(bζ, μαg αρμ6ζει. Mαg αρμ6ζει 6πωq εvα μfvυμα πoυ μαζ μαθαtνει γεγov6τα τηζ ιστoρiαg μαg που αγvooriμε, μαq λ6ει αυτ6 πoυ δεν γvωρiζαμε 6ω9 τ6τε.,Evα &λλo παρd,δειγμα oημαiνοντo6 θα μπoρoriσε να εiναι τo λoγoπαιγvιo. τo λογoπαiγvιo πoυ θεωρεiται μια αυθ6ρμητη απdντηo.η πoυ λ6με xωρig να γvωρiζoυμε, αλλd, oε τ6oo κατdλληλη o"'γμt και με τ6τoια ακρiβεια, riroτε 6λoι γελdνε. Kι 6μω9, τo αδμπτωμα μπoρεt να 6χε1 την iδια ιδι6τητα' Mπoρεi να εκδηλωθεi ο,τη ζωη τoυ υπo. κειμ6νoυ μετ6o.o επiκαιρο tρ6πo,cboτε, παρ6τον oδυνηρ6 xαρακτηρα τoυ, να εμφανiζεται ο.αν αυτ6 τo κoμμ6τι πoυ λεiπει ut6 τo παζλ και πoυ, απ6 η oτιγμη που μπαiνει oτη θ€oη τoυ, απoκαλliπτει τη ζωlj μαq κd,τω απ6 θνα ν€o φωg, χωρLζ, εντotiτoιg, τo παζ}'να 61ει oλoκξρωΘεi' }Ι oημαiνουoα εμβ€λεια
τoυ αυμπτci:ματoq 6γκειται συμε ην οπoiα εμφαviζεταιην κατd,λληη σTιγμli, 6πωq τo κατ6λληλο κoμμ&τι τoυ παζλ πoυ θα πρoκαλfο,ει στoν αoθεvη, και αυxv6 oτoν αναλυτη, 6να ν6o ερioτημα, θ6λωναπω τo κατ&λληλo ερcirημαπoυ αvoiγει ην πρ6oβαοη oτo ααυνεiδητo ωζ γvd)ση: <Πιbg, 6μω9, εiναι δυvατ6ν αυτ6 τo α6μπτωμα να επανεμφανiζεται ακριγκεκριμιfuα oην ακρfβεια
.<Πoιos
nξεoε:..Σ ιι\at'c'..ι
βcbq ην κατα}λη\ στιγμη, ωoτε, π6pα απ6 τo γεγoν69 6τι υπoφ6ρω, να φωτiζει η ζωt μου με ν6ο φωg; Πoιog εiναι λoιπ6v αυτ69 o αυνδυαo.μ69 πoυ, π6ρα ατε6 τη Θ6ξoη μου, oργανcbνεLην επανd\ψη των συμπτωμd,των μoυ και διαo,φαλiζει 6τι €να απ6 αυτ& Θα γεvιηθεi την κατd,λ\?η o'ιγμη για να μd,Θω 6τι η δυοτυxiα μoυ δεv υπιiγεται παρd, μ6νo
ο,ην επιθυμiα μoυ;)). Αυτ6 τo ερcilημα διαφθρει πoλf απ6 εκεiνο πoυ θΘεoε τo πρ6β\μα ηq αιτiαg του αυμπτιbματoq
και εγκαθiδρυσε τo υπoτιΘ6μwo υπoκεiμεvo ηg υποτιΘ6μεvηζ Τv6σηq. Eδιil, το υπoκεiμεvo δεv ερωτ&, πλjoν τo α6μπτωμα ωg οημio, δεv τo απαo1oλεi τo <<γιατb>, αλλd τo (σEd)Q).
38 .
πο,'" noραδδoοrq novω
oτη θeωρiο τoυ Jοcqυes Locon - ΠPQIH ΠAPAΔoΣ|-t
Πrilq oργανcilνεται η διαδoμ των γεγoν6των ηζ ζωηq τoυ Πoια εiναι η σειρ& ηζ επανα.ηΨηq; Aυτ6q oι ερωτηοειq εi, ναι καiριεζ γιατi οδηγoriν αην υπ6θεση τoυ αoυνειδητoι ωg δoμηg.
oαφηνioω
Ι1
ooυvεfδnτn
ψιbon
Γιανα εξημoω
η
η
ο,κflη μoυ, Θαfθελανα δια
δι&κριoη oημεtου-oημαtvoντoq.
Αq απooαφηνiο.oυμε. Mετατρ6πoυμε το oriμπτωμα σl ο,ημεio πρooεγγiζoνταζ τον π6νο τoυ υπ6 τo πρtομα τη oπoq. εvcb τo να αιφνιδιαo.τcb πoυ υπoμwω αυτη ην iδιι δυoτυ1iα σε μ1α κατ&λλτ1λη ο.τιγ1η, σαν να θ1ει επιβξθε απ6 μια μcbση πoυ αγνοcb, αυνεπ&γεταινα τo αναγvωρiξ ωq oημαiνoν. Aq επαναλ&βoυμε η διεριbηoη τoυ ι9κπ\ κτoυ αναλυ6μενου, διεριbηoη πoυ βλr1πει oτo ααυνεiδη τo: <Πoιoq ηξερε;... Πoιog ηξερε 6τι αυτη η λ6ξη πoυ μ κ&νει να γελd,ω, f1 και αυτ6 τo οδ.μπτωμα πoυ με φωτiζε 6πpεπε να τoπoθεηθεi oε αυη τη ουγκεκριμ6νη στιγμ τηq αναλυτικη γιανακαταλ&.βω επιτ6λoυζ;>. Η απ&νηοη
τ θεωρiαq εiναι η εξηq:
o6μπτωμα{ τo λoγoπαiμιo εκεiπoυ πρ6πειγιανα με αιq νιδι&oει κα1 να με κ&νει να καταλ&βω δεν εiναι 6να υπι κεiμενo, αλλ& η αoυνεiδητη γvιi:oη>.Nαι, το ααυνεtδητ εivαι πρ&γματι η τ6ξη μιαq γv
Tι εiναι 6μωq η επαν&ξψη; Ag υπενθυμiοoυμε ην κ 6να oημαiνoν ταυτ6o ρια ιδ6α. To να επαναλαμβ&νεται π&ντoτε 6να oυ μo με θνα d,λλo ο.ημαiνει 6τι υπd,ρ1ει j}&,,,ou καταλαμβ&νει ην τυπικ{ θ6oη τoυ Εν6q, e'lω & λα oυμβ6ντα, απ6ντα και δυνητικd., βρiακoνται εν αναμ
or δ0o μeζoνeq dvvoleg τo ΑσUV€iδηTo
κοl η
nn6λουοη ο
39
ην
καταλ&βoυν. Etμαοτε, επ1μενω, μπρoστ& oε δδo βαθμiδεg: η πρrbτη εivαι η βαθμiδα τoυ Ενδζ,πoυ αντιστoιχεi στo ουμβ6ν πoυ oυν6βη πραγματικ&, η δεriτερη εivαι η βαΘμiδα 6λων των dλλων f1δη παρελΘ6ντων και ερ16μενων αυμβ&ντο)ν πoυ κατ6λαβαν η πρ6κειται να καταλ&βουν την τυπικfι θ6oη του EvdE. Nα ιo.1υριοτoriμε 6τι τo ααυνεiδητo εiναι η γvcbοη τηq επαν6\ψη6 oημαiνει 6τι εiναι 6μ μ6νo η γvcboη πoυ ξ6ρει να τoπoθετησει τη σωo"τf1 λ€ξη oτη oωoτη στιyι'η, αλλd, και πoυ γυρiζει τoν χορ6 των παρελθ6ντων και ερ16μνωv oτoι1εiων πoυ εt1αν κd,πoτε καταλd,βει η πoυ πρ6κειται να καταλdβoυν την τυ. πικη θ6ο.η τoυ Εν6E, δηλαδη τη θ6o'η τoυ 6κδηλoυ oημαiνoντoζ. To αoυνεiδητo εiναι η κiνηoη πoυ διαoφαλiζει τηv επανd,}ηΨη, η μΦλλoν που διαoφαλiζει την αναν6ωoη ηq κατdληψηg τηg θ6ο,η9 τoυ Ενδq. Mε λiγα λ6για, τι Θθλoυμε να γiνει κατανoητ6 με αυτη ην τυπικη oπτιΦ τηq δυ,oτι νη να
ναμικηζ ηg ααυνεiδηηζ Tvci)σηg; τo αoυνεiδητo εivαι διαδικαotα πoυ δεν πα6ει να εξωτεριδιαρκcbg εvεργη μια κε6εται ψ πρ&ξετc,, oυμβαvτα { λ6για πoυ oυγκεντρcΙlνoυν τιg πρoiiπoθfoε4 oι oπoiεg oρiζoυν 6να oημαiνoν, 6πω9: μια ι1κφραoη ακotioια, <εt5καιρη>, oτερofμεvη νοηματoq και εvτοπioιμη ωζ αυμβ&ν πoυ αυνδ6εται με dλλα συμβd,vτα απ6ντα l<αι δυνητικ6.
Πρ6πει, 6μω9, εδιb να ειoαγ&γω μiα απoφαoιoτικη λε. πτομ€ρεια για να απooαφηνfooυμε η Θ6δη τoυ αο.υνειδητoυ ατη.θερσ'τtεiσ". Ag υπoθ6oουμε 6τι αυτη τη oτιγμη εκδηλcbνω 6να o6μπτωμα με τη μoρφη εv6g λ6γoυ πoυ μου ξεφευγει, Aναμφiβολα, αυτ6 το or5μπτωμα εμφανfζεται αρ-
1ικ6 οε μ6να, αλλ6 την επ6μενη φoρ6 μπoρεi να επαναληφθεi 6μ μ6νo oε μ6να, αλλ6 και.αλλoδ, oτον λ6γo εν6q 6λλου υπoκειμfvoυ με τo oπoio διατηριb o16o11 μεταβi.Eτoι, τo oημαivoν επαναλαμβdνεται καταλαμβ&βαoηg' νoνταζ τη θ6oη τoυ Eν6q, και αυτ{ η θ6oη μπορεiνα βρiσκετα1 αδιακρiτωg oτo ι1να { oτo &λλo &τoμo. To o.ημαi-
Ξ+U
.
l |evTe
ΠoρoooσΘ|ζ novω o|r] σgωρ|u |9υ Juν9u9
To
νoν αναπηδdι απ6 τo 6να υπoκεiμενo στo &λλo, 6τoι ciloτε η επαναλαμβαν6μενη αυν61εια, η αλυoiδα των oημαιν6:::;:";: ντων, θ6λω να πω o διατεταγμ€νog 1oρ6q των ηδη επαναμοiν6nωv ληφΘ6ντων η πoυ πρ6κειται να επαvα\φθoιiv oτoι1εiων, Πoυ,.. λoιπ6ν, αυη διαδο1η, αυη δoμη δεv ανηκει oνoμαε, η η oτικ& οε καν6vαν. Δεν υπfr,ρ1ει αυτεξo6οια δομη και δεν υπd,ρ1ει αυτεξοιioιo αουνεiδητo. Aq πd,ρoυμε τo παρ6δειγAναμφiβoλα, μια οημα τηζ ερμηνεiαq τoυ ψυ1αναλυτt'1. διαδικαoiαq ηg Θεραπεiα6 εiναι εκεiστlγμt'ι
-:":!!::
μαwικη
ηq
ην oπoiα o αναλυηg ανακoινcbνει μια ερμηνεtα. Tι εiναι 6μωg η ερμηνεiα με η oτwη 6woια ηq λ6ξη9 αν δεν εiναι μια θκφραo.η τoυ αουνειδητoυ τoυ αναλυτt'1 καt 6μ ηg γv6σηζ τoυ αναλυτη; Θ6λω να τoνioω εδrb 6τι αν εφαρμ6ooυμε τη θθη ηq επαν&\Ψηζ τoυ oημαiνoντoq _πoυ ανα7ηδd, απ6 τo 6να υπoκεiμεvo oτo &}λo- για να
νη κατd,
καταλ&βoυμε πιΙlq η ερμηνεiα Ε'ργεται στoν Ψυχαναλυτη. πρ6πει να αλλ6ξoυμε η διατυπωΦ μαζ.Aντi να ανακoι. νcbooυμε: <}Ι ερηνεiα εκφρ&ζει τo αoυνεiδητo τoυ ανα. λυη), θα πρ6πει να διoρθrbooυμε και να προτεiνoυμε: . *"o::u:i: o,αιυηg ενεργoπoιεi τo ααυνεiδητo τoυ αναλυ6μενoυ>> T{ ακ6μη καλδτερα: <}Ι ερμηνεiα κ&νει τEpσ.ξT1τo αoυνεi _αg τo υπενΘυμiooυ δητo τr7g αναλυoηφ. Π6ρα απ6 αυτ6 και επανεμφ&vια lιε-, ξ διαδoμκη εμφ&νιοη, εξαφανιoη κα εν66 iδιoυ οημαiνoντoq oτoι1εiου oε 1ρ6νoυq, τ6πoυ9 διαφoρετικd, υπoκεiμwα εiναι μια διαδικαoiα που δεν ξε κινd, παρ6 μ6νo με ην πρoδπ6Θεoη μιαg καλ6 εγκατεoη
<
μεvηq μεταβιβαoτικf1q σχ6σηζ.
Γιανα αυνoψiοoυμ, δoυ
τo ετryεiρημαπoυ
θεμελιrbνειη
πρ6η αffi πoυ oρζει τo ααυνεiδητo ωζ γv6ση πoυ €1ει τ δoμ1 ηq γkbσσξ και αυτ6 πoυ απoρρ6ει ωg oυνrθπει6 ηg.
oΙ δ0o μοζoveq 6vνoleg τo Aουveδητo κοr η Αn6λαυoη
ο
4
I
To αoυνεiδητo εivαι τo νημα πoυ υφαivει η εργασiα ηζ ση μαiνoυσαζ επαvd,ληΨηζ. π1o συγκεKριμθvα, τo ασυνεiδητo εiναι μια δυητικη αλυoiδα συμβαντων η <λεγoμ€νωυl πoυ ξ6ρει να ενεστωπoιεiται oε €να <λε1θ6w επiκαιρο πoυ τo υποκεiμενo λ6ει 1ωρtq να ξ6ρει τι λ€ει.
Aυτ6 τo <<λε1θ6ν>, που τo υποκεiμwo εκφ6ρει εv αγvοiα τoυ και που εvεoτωπoιεi ην ασυνεiδηη αλυoiδα τωv λεγoμθvων, μπoρεiνα αναδυθεi εκν6oυ τ6oo oτoν *vαν 6oo και oτoν &λλoν εταiρo ηq ανdλυoηq',oταν τo κλεxθ6w αναδfε. ται oτον αναλυ6μεvo, τo ovoμfrζoυμε, μταξi των d.λλων, αδμπτωμα, παραδρομη
ηq γλιiiooαg η λoγoπα{γvιο, και 6ταv
αvαδΦεται oτoν ψυ1αναλυτη, τo ονoμdζoυμε, μεταξιi των &λλων, ερμηνεiα. Τo βλ6πετε, τo ααυνεiδητo αυνδιiει και δ6νει τα δντα. Αυτη εiναι, oτα μ&τια μου, μiα απ6 τιgθεμελιακ6q λακανικ69 ιδ6ε9. To ααυνεiδητο εiναι μια γλrboοα πoυ δ6. vει τoυζ εταiρoυ6 ηq αν&λυoηq: η γλιi:ooα αυνδ6ει, εvrb τo ο,cbμα 1ωρiζει,
τo ασυνεiδητo δεvει, wιb η απ6λαυη απo-
μακρr5vει. Θα επαν6λθoυμε στo
To
oσυvεi6nτo τoυ ενδΙ6μεσoυ
πρ6β\μα τoυ orilματoq και
ηg απ6λαυoηq, αλλ& η θ6αη τoυ δoμημ6νoυ ααυνειδfτoυ μα6 επιτρ6πει απ6 τcirρα να αυμπερ6νoυμε μια oυoιcilδη αυv6πεια για ην εργαoiα με τoυζ αoθεvεig μαq' Aν το ααυνεiδητo εiναι μια δoη επαναλαμβαν6μwωv oημαιν6ντων πoυ εvεoτωπoιotiνται σε εvα <λε1θευl πoυ a<φ6ρει ο εvαg η ο d,λλog των αvαλυτικcbν υπoκειμ*vων, ι1πεται 6τι τo αoυνεtδητo δεv μπoρεiνα εiναι ατoμικ6, ο,υνδεδεμ6νo με τoν καθιilα, και 6τι; κατd, αυvιiπεια, δsv θα μπoρ6ooυμε πλ6oν vα καθoρiooυμε θνα ααυνεiδητο iδιον του αναλυη και μετ& 6να { αo.υνεiδητo iδιoντoυ αναλυ6μεvoυ. To ααυνεiδητο δεv εiναι ofτε ατομικ6 oιiτε αυλλoμ<6, αλλ* παρ&γεται o.τoν wδι6μεοo 1cilρο, ωζ μια μοναδικη oντ6ητα πoυ διαπερν6 και περι. κλεiει τoν θναν και τoν dλλο δριilντα ηq ανΦλυoηq.
Καταφ6ραμε €ταινα θεμελιrboουμε ην πριbη θεμελιcΙ:δη αρ1η: .
42 .
n6uτ" nοραδ6oelζ novω oτη Θeωρio τoυ Jocques Lοcοn - ΠPΩΤH ΠAPAΔoΣtl
Mετd, ην επιχειρηματoλoγiα πoυ αναπτliξαμε' μπoρoιiμε να επαν6λθoυμε ση διατυπωoη καινα προτεiνoυμε τ6ρα: (τo ασυνεiδητo εiναι ψLαyνCbση δoμημ€νη σαν γλCbσσα)),
δομηβη γv6ση>'.oταν o Lacan φoρ& ην πρ6ταoη τoυ, αντιλαμβαν6-
η ακoμη, πιo απλd,, <μια &ρθρωo.ε για πρci:η
αo.υνεiδητη αλυο.iδα'των λεγoμ6νων οtiμφωνα με τιg γλωooολoγικ6g κατηγoρkq τηq μεταφoρ&q και ηζ μετωνυμiαq. Αργ6τερα, γιαvα θεμελιιbο.ει ακ6μη πιo αυση-
ταv
ην
γλωooιrα1 δoμη τoυ ασυνει. δτ]του, o Lacan αν6τρεξε στην sγvoιoλογιΦ εξ&ρτυoη τηq ωπικηζ λoγικηq. Θα 61oυμε o.iγoυρα ην ευκαιρiα, κατd, τη διd,ρκεια αυτcbν των παραδ6σεων, να επαν6λθoυμε οτη λεπoυργtα τηq δoμ{g τoυ ααυνειδητoυ. Πρog το παρ6ν, αg αρχιlq διατδπωμεiνoυμε εδril και αq oυγκραdσoυμε ην ση τηζ πριbτηq αρχηζ: η αo,υνεtδητη αλυο,iδα των λεγoμ6. ρd,
τoυq ν6μουq πoυ δι6πoυν
η
νων εiναι δoμ1μ6νη oαν γλcbooα, η ακ6μη:
μιboη δoμημ6νη oαν γλιbooα>. *i<
διαIΙ δευτερη oυοκbδηq αρμ αφoρ&ην απ6λαυoη και .oμωζ, τυπιbνεται ωq εξηq: αΔεν υπCI,ρ1ει δι&φυ\ o16oη>. να καταλ&βoυμε οωoτd. τo ν6ημα τηq λακανικt'1q εν-
για νoιαζ τηζ απ6λαυoη9 και να Θεμελιrbο.oυμε αυτη τη δεtiτερη αρμ], πρ6πει να ξαναβρo6με τo νημα πoυ μαt κατευθtiνει, αυτ6 τoυ αυμπτci:ματoζ, καt να ξαναγυρioουμε στoν δρ6μo πoυ 1dραξε o Freud. Ag θυμηθoriμε 6τι γ1α να δικαιoλογf1οoυμε ην πρcbτη αρμ για τo αoυνεiδητo, εiμμε 1αρακηρtοει τo αδμπτωτηζ παραφωνiαq μι1o,α οη μα απ6 ην εμπειρικη τoυ 6ψη, bηπoη, απ6 ην υπ6oταoη τoυ ωζ οημεiου πoυ πρoκαλεi και, τιq υπoθ6oει9 τoυ αοθενο6q και ακ6μη και τoυ αναλυτη
τθλoq, απ6 την υπ6οταοτj τoυ ωξ oημαiνοντoζ 7[oυ α1φνιδι&ζει, επιβ&λλεται και επαναλαμβ&νεταιπ6ρα απ6 oπoιαδ{ποτε o.κoπιμ6ητα. Παρ,6λα αυτd,, δεν επιoημ&ναμε ην
ol δ0ο μεiζoveg dvvoleg τo ΑσυvΘiδητo κol η nπ6lουoη ο
To
o0μnτωμο
εivαι τουτ6xρova novos κoι
avoκo0φπn
43
π1o φανερη 6ψη εν69 α)μπτd)ματoζ, την πιo απΦ για αυ τ6V πoυ υπoφ6ρει, δηλαδη τo iδlo τo γεγον6ζ 6τι υπoφθρε
κανεiζ, τo επd)δυνo συναiσθημα πoυ πρoκαλεi η ψυ1ικτ διαταραf1' Tα ουμπτδματα εiναι τtραyιλατ1" οδυvηρ6q εκ. δηkboειg, φαινoμενικ& ανcbφελεg πρd'ξειζτιζ oπoiεζ εκτε. λoιiμε με βαθι& αποoτρoφη.
Aν 6μωq για το εγιb τo α6μπτωμα οημαiνει κυρiωg 6τ απ6 τo oημαiνoν, γ1α τo ααυνεiδητo, αντ[Θετα oημαiνει 6τι απoλαμβ&νει μια ικανοπofηοη. Ναη 6τι απo. λαμβ&νει μια ικαγoπoiηoη, γιατi τo αδμπτωμα εiναι lcα π6νoq και ανακo$φιoη, πδνog για τo εγ6 και ανακotiφιoτ γι,α τo α,συνεiδητo. Γιατt 6μω9 ανακoliφlση; Πcilq μπoρol5. με να βεβαιcbοoυμε 6τι τo oliμπτωμα ηρεμεi l<αι απελευ. θεριbvει; Aπ6 πoια τυραwiα μαq απελευθερcilνει; Kι 6μωq ακριβrbq αυτ6 τo απελευθερωτιl<6 και καταπραδντικo απo. τ6λεoμα του αυμπτcbματoζ θεωρofμε ωζ μiα απ6 τιg μεi. ζoνε6 μoρφ69 τηq απ6λαυoη9' υπoφ€ρει
Eντοδτoιq, αg o,ταΘoδμε μiα oτιγμη και αζ αναρωηθof. με πιo γενικ6: τι εiναι η απ6λαυoη και πoιεζ εiναι oι δια. φoρετικ69 μoρφ6ζ τηζ; Ι{ Θεωρiα ηg απ6λαυσηζ πoυ πρoτεiνει o Lacan εiναι μια ofνθεη καταoκευ{1πoυ διακρiνεl τρειq τρ6πoυq απ6λαυoηζ' Θα €1oυμε συχv& ην ευκαιρiο oε αυτ6q τιg παραδ6oειζ να πραγματευτoΦμε τo πρ6β\μο ηg απδλαυoηq, αλλ6 θα ηθελα απ6 τcbρα να σαζ πCo τo oυ. ο.ιcbδεq. Kατ, αρ1dg, εnlπρ6ψτε μoυ μiα διευκρiνιοη 6ο,ol αφoρ& ην oρoλoγiα. Aναμφiβoλα η λfξη απ6λαυoη ανακαλεi μι4oα μαq ην ιδ6α ηg ηδoνηg. Aλλα, 6πωq oυμβαiνει αυ1yd, μiα λ€ξη τoυ αναλυτικo6 λεξιλoγtoυ παραμ6νεl τ6oο ο,ημαδεμ6η απ6 η αυνηθιoμενη τηq 6woια, πoυ η
εργαoiα επεξεργαoiαg τoυ θεωρητικori περιορiζεται o.υ1vd, oτo να διακρiνει ην αναλυτικη oημαoiα απ6 την κoι. νη oημαoiα. Aκριβcbg αυτr] τη δουλει6 ττ'ρετEει να κ6νoυμε εδrb με
ην
η
λ6ξτ1 <απ6λαυο.η>, δια1ωρiζoντ&'q τη οαφιilc
ιδ6α τoυ oργαoμo6. Θα oαg ξrιΦoω, λoιπ6ν, κdθε πoυ θα με ακoriτε vα πρoφ6ρω τιg λ6ξει9 <απoλαμφoρ6 απ6
(απoλαυση), να ζεχνατε μικη ευ1αρioτη oη.
βΦνω> η oργαο.
ην
αναφaρα.t,υυS υ'ι|ιv
xζ
Mετ& απ6 αυΦ η διευκρiνιoη, αq 6ρθoυμε τcbρα oην iδια ην 6woια ηq απ6λαυαη9. Για να εξηγηoω η λακανικη θεωρiα ηq απ6λαυoηq, πρ6πει να υπενθυμioω πριν τρiο To απ6 6λα η φρotδικη θ6oη για την Ψυχιlcη εν6ργεια δπωg '!'?:':": τη διαβ&ζω. Πρiυτα απ, 6λα, αq θιiooυμε μiα πρoκεiμε;;;;;; νη. Κατ& τoν Freud, τo ανθρrilπινo oν διαπερνd,ται απ6 π&ντα oταΘερη και πoτ6 πραγματoπoηoιμη πρooδo-
ην
κiα να φτ&oει 6ναν αδriνατo oτ61o, τoν oτ61o τηq απ6λυηq ευτυ1iαg, ευτυ1iα πoυ παiρνει διαφoρετικθζ μορφ6ζ, εκ των oποiων και η μoρφη μιαq υiτoθετικ(g απ6λυηq oεκατd, την αιμoξoυαλικηq ηδoνηg πoυ αιoΘ&νεται κανεtg αυτη μιξiα. Aυη η πρooδoκiα πoυ oνoμ&ζεται επιθυμiα, orbματoυ ερωτoγενεig ζcbνεq η rbθηoη που γarvd,ται στιζ _ τoq πρoκαλεi μια oδυνηρη κατd,oταση Ψυχικηζ ι4νταoηq τηq απcilθημια 6νταoη τ6ο.o πιο oξυμμ6νη 6oo o φραγμ6ζ αδιd,λλαπιo σηq σταματ& ην cbθηη ηq επιθυμiαg.,ooo κη εiναι η απιbΘηoη, τ6oo περιoo6τερo αυξ6νεταιη 6ντα-
απrbθηoηζ, η cbΘηοη ηg επιθυμiη αναγκd,ζεται να ακoλoυΘηoει ταυτ61ρoνα δf o αντiΘετεq oδoιig: ην οδ6 ηq εκφ6ρτιoη9, μ6oα απ6 ην oπoiα η εν6ργεια απελευθεριbνεται και εξαφανiζεται, και ην oδ6 εγκρ&τεια6, 6πoυ η εv6ργεια διαηρεiται κα1 συσσωο.η. Mπρoq oτoν τoi1o
ηg
ηg
coζ μια υπoλειμματικη εv6ργεια.,Eνα μ6ρoq διαρ,,1,"o' .πεψαλoιπ6ν ην απιilθηoη και εκφoρτiζεται προg τα 6ξω υπ6 μορφf εvεργειακf1q απrbλειαq πoυ o,υνoδευει καθεμiα απ6 τq εκδηkboειq τoυ αoυνειδf1τoυ (6νειρo, παραδρoμτ] r] o6μπτωμα). Aκριβrδg αυτ{ η ατεξq εκφ6ρτιoη πρoκαλεt ην ανακoriφιoη για την oποiα μileηoαμε ωg πρ-oζ τc α6μπτωμα. To &λλo μ6ρoq πoυ δεν καταφ6ρνει να διαβε1 τoν φραγμ6 τηq απιbΘηοηζ κα1 παραμ6νει κλειoμ6νo oτc εoωτερικ6 τoυ 1ru1ικoδ oυoτηματoq εivαι εvα πλε6ναoμο τιζ ερωτo.
oι διio μeζoveq dvvoleg τo Αoυveiδητo κoι η Rnol.oυoη
. 45
συνεχ6q τo επiπεγεvεiζ ζcbνεq και υπερ-δραστηριoπoιεi δo ηζ εσωτερικηζ 6νταoηq. To να λθμε 6τι αυτ6 το πλε6. νασμα εν6ργε1αζ διαηρεi oυνqcbq σε υψηλ6 επtπεδο ην 6νταoη ιooδυναμεi με τo να λ€με 6τι η ερωτoγwηζ ζci:νη, πηγη τηζ επιθυμiαq, διεγεiρεται διαρκιbg. Mπoρο6με να εν6ρφανταoτo6με και 6να τρiτo πεπρωμ6νo ηq ψυμκ{q ιδα. και υπoθετικη απ6λυτα πιΘαν6τητα, γ..*q, μ,o τρiη επιθυτην απ6 πoτ6 νικη, εφ6ooν δεν πρηματoπoιεiται
Mια εκφ6ρτιμiα, την απ6λυη εκφ6ρτιoη τηg εν6ργειαq. τηq απci;θηoηq εμπ6διo τo ση πoυ πραγματoπoιεiται 1ωρiq τελευταio τo Aυτ6 και 1ωρig καν6ναν &λλον περιoριoμ6. πεπρωμθνo παραμεvει τ6οo υπoθετικ6 6οο και η απ6λυo.εξουαλικη για την oπoiα μιλ& o Freud και την
η
ηδoνη,
οπoiα δεν αποκτotiμε πoτ6.
oι τρειs κoταaταoεls τoυ anofroμBdvειν
E, λoιπδν, oαq προτεtνω την ω
ην
oπoiα θα αναπρoσαρμ6ooυμε αργ6τερα: η ψυχΦ εv6ργεια, κατ6, η γvrΙlμη μoυ, με τα τρiα πεπρωμενα ηζ, αντιστoι1εi, oε αυτ6 πoυ o Lacan oρiζει με τoν 6ρo απ6λαυoη, με τιζ τρεξ ιδιαiτερε6 καταoτ&oειq τoυ απoλαμβ&νειν: τη φdλικη απ6λαυoη,' την υπερ-απ6λαυη Κατττγ απδλαυη τoυ Αλλoυ.Ι1 απ6λαιloη ανπoτoι1εi οην w6ργεια πoυ oπαταλι6'
φdλ;"i
Φαflfiικh 0Π6dαυσn
ται κατ0 η μερικη εκφ6ρτιoη και πoυ θ1ει ωg αυν6πεια μια o1ετικη ανακo6φιoη, μια ελλιrη ανακoriφιoη τηg ααυνεiδηoνομ6ζεται η6 ω"ooηg.Αυη η κατηγoρiα τηg απ6λαυoηq πρ6oβαφoi,ιΦ, μ*ι "o 6ριo πoυ ανoiγει και κλεiνει ην 6λεyε θα Freud o η απrbση σηvεκφ6ρτιαη εiναι ο φαλλ69. g λειτουφεi ω υδατoφ ρ6κηq που Πρηματι, o θηο,η'
φαλλ6g
πoυ βγαiνει (εκφ6ρτιo.η) ρueμφi"o μερiδιo ηq απ6λαυoη9 oυoημα @πoλειμααυνεiδητo και εκεiνo πoυ παραμfvει oτo
να επεκταθιil εδcb oτoν λ6γo ματικ6 πλε6ναoμα). Δεv μrπoρril λoυ oδηγεi τον Lacan να Θεωρηoει εwoιoλoγικft τoν φαλλ6 ωq εμπ6διo oην απ6λαυση. Σαζ πρoτεiνω να απoοαφηνioω η oκ6ψη μoυ λiγεq oελiδεg πιo κ&τω και σαζ ξ1τrb μ6νo 1/α συγκρατηoετε 6τι τo oυoιιbδεζ ηζ φαλλΦq λειτoυρ. και στo κλεioιμo ηq πρ6oβα. γiαg αυνioταται στo &νoιγμα oηqηq απ6λαυoηq oτο εξωτερικ6. Πoιo εξωτερικ6; Eκεiνο
τ. i.
46 . πeuτο
noροδdoelq novω oτη θeωρio τoU Jαcques Locon -
ΠPΩΤl-| ΠAPAΔOΣF|
[, ι. ζ.
i
r' Ι.:.
των απρ6σμεvων αυμβ&rrεων,των λαyων' των φαvτασιd)σεων κα1 τoυ συν6λoυ των εξωτερiκ6ν παραγωγ6ν τoυ ασυνε1-
δfτoυ, μiα εκ των oπoiων εiναι τo α6μπτωμα.
ι:
t. ι.:.'
t ε
ll
lr,
Υnερ-
oπ6f,αυon
eλη
κατηγoρια, αντiθετα, η υπερ-απδλαυση' αντL. στoιχεL σην απ6λαυση πoυ παραμ6νει εγκλωβιoμ6νη oτo εσωτερ1κ6 του ψυχικoΦ oυο.τt]ματog και ηζ oποiαq o φαλλ6q εμποδiζει ην ιξξοδo. F{ πρ6θεο.η <<υπ6ρ> δεt1yει 6τι τo μεριδιο τηζ μη εκφoρτισμεvηζ εv6ργε1αq, η υπoλειμματ1κη απδλαυση, εtvαι 6vα πλε6νααμα πoυ αυξ&νfl συνεχ6ζ ην 6vταοη ηq εoωτερικηq πiεοηg. Ag παραηρηoουμε επioη6 6πη υπoλειμματικη απ6λαυοη γ1αην οπotα μιλ&μετtαpαμ6νει βαΘιd, ριζωμθη στιζ ερωτoγεvεig και oπιακ6ζ ζd)νεζ τoυ σ6ματo9 - ο.τ6μα, πρωκτ69, κ6λπo9, πεTκr] εγκοτη κλπ' FΙ
}Ι rbθηoη
ηζ
.
t:
σΓιθυμiαξ γεwι6ται
t.: I
ιι. !.
,:
a
αυτ66 τη ζcbνεζ και, επιδιεγεiρει διαρκcbq αυτ69 τιq ο.ε
στρ6φoνταζ, η υπερ-απ6λαυη ζcilνεq και τιq διαηρεi σε μια διαρκξ κατd,οταoη ερωτογoνικ6ητα9. Θα επανθλθoυμε αρκετ6ζ φoρ6ζ oε αυτη ην καηγoρiα ηζ υπερ-απ6λαυoηq 6ταν θα μελεηooυμε η λακανιΦ 6wοια τoυ αντικειμθvoυ α και θα πρoαεγγiooυμε η θθoη τoυ oη o16o"η μεταξri αoθενo6q και αναλυτη. An6fioυon
τoυ Aflfroυ
Και τ6λoq, τρiτη καηγoρiα, η απ6λαυoη τoυ Αλλου, Θεμιελιακ6 υπoθετικη κατd,oταoη που θα αντιoτoι1oriσε στην ιδεci>δη περiπτωη o.ην oπoiα η 6νταoη Θα εi1ε απ6λυτα εκφoρτιοτεi, 1ωρiq τo εμπ6διo κανεν6q oρioυ. Eivαιη απ6λαυoη πoυ τo υπoκεiμενo υπoθ6τει oτoν Αλλoν, εvcb o Αλλoq εiναι και αυτ69 6να υποτιθ6μsvo oν. Αυαj η ιδε16δη9 κατ6oταoη, αυτ6 τo σημεio οτον oρiζoντα μιαζ απ6λυτηq και αδriνατηq ευτυ1iαq, παiρνει διαφoρετικ69 μoρφ66 οιiμ. φωνα με τη γωνiα οην oπoiα τoπoθετol5μαoτε. Για 6ναν Ψυχαvαγκαστικ6 νευρωτικ6, παραδεiγματoζ χ&ρη, o &φθαοτog, αλλ6 πανταπαρrbι, oρiζoνταq εiναι o θ&νατog. ενril για ιfuαν υoτερικ6 νευρωτικ6 ο iδιog oρiζονταq διαγρ&φεται ωζ ωκεαν69 ηq τρ6λα9. Aν τoν iδιo αυτ6ν oρiζoντατoν θεωρfο,oυμε αυη η φoρ& απ6 η oκoπιd ηg επιθυμiαq εν69 παιδιoli oε οιδιπ6δεια φ6oη, υιoθετεi, τo ξ6ρoυμε, τη
t:. ι:.]
ι]..
ir ir':
'
ξ:,
Ξ.:
ol δ0o μeiζoveg 6vvoleq τo AσUve[δητο
κοr η
Anolαυοη ο
47
μυθικη μoρφt'l τηζ αιμoμΦαζ, πoυ θεωρεi ωζ την πιo πληρη πραγματoπoιηση ηζ επιΘυμiαζ τηv υπ€ρτατη απ6λαυoη. Aλλ&, εiτε η επιθυμiα πρηματoπoιεtταlιδανικ& μ6οα απ6 την πλtρη παιioη τηq εvταoηq, 6πωq Θα ηταν o θ6νατoq, εiτε, αvτiθετα, α,Ιt6 τη μθγιoτη αliξηoη τηg tδιαq εvταo.ηg, 6πω9 θα ηταv η τ6λεια απ6λαυoη τηg αιμoμικτικηq πρd,ξηζ, παραμ6νει γεγoν6q 6π 6λεq αυτ69 oι ακραiεq και απ6λυτε9 μoρφθζ εiναι επινoηματα, παραπλανητικ6q και μαγευτικ6q πλ&νεg πoυ διαηρotiν ην επιθυμiα. *
,oμωζ,
απ6 6λε9 αυτe,qτιqπ}ν6νεqη ψυxαν&λυoη δεv αυ-
γκρατεi παρ& μ6νo μtα, την οπoiα πρoκρiνει και υψιi:νει oτo επiπεδo τoυ μη γvωρioιμου, του &γvωoτoυ πραγματ1κoti oτo oπoio oκoντ&φτει η θεωρtα. Eκεi 6πoυ o 6νθρωπog oαγηνε6εται απ6 την πλ&νη, η ι1lυ1αν&λυο'η αναγvωρiζει τo 6ριo τηq γvriloηg τηq. Πoια εiναι 6μω9 αυΦ η πλ&νη; Eivαι η πλdνη πoυ oαγηνε6ει και παραπλανεi τα μd,τια του οιδιπ6δειoυ παιδιoti, κ&νovτ&q τo να πιoτεtiει 6τι η απ6λυτη απ6λαυοη υπ&ρ1ει και 6τι ην αιοθ&νεται καvεig κατd την εξiοoυ εφικτf1 αιμομικτικτ] oεξoυαλικf1 επαφη. Aκριβrbg για αυτ6v τoν λ6γo εiναι πoυ η απ6λαυoη, οποιαδηπoτε κα1 να εiναι η μoρφTi ηq, παραμ6vει πdrlτα μια σεξoυαλιl
να αναλcbνεται σην αιμoμικτικη 1tρσ"ξT1, να εiναι η απ6λαυoη πoυ αιoθ&νεται oAλλoq με τη μoρφ{ μιαg απ6λυηq oεξoυαλικηq ηδoνηg. o Aλλog μπoρεi να εivαι oπoιo-
δηποτε μυΘικ6 πρ6oωπο, εiτε o Θε69 εiτε η μητ6ρα εiτε τo iδιο τo υποκεiμεvο σε μια φανταoiωoη παντοδυναμiαg.Aζ διευκρινiooυμε ακ6μη 6τιη αιμoμζαγια την oπoiα μlλ&συμε εiναι μια φθικη μoρφη γωρi5 τιπoτα κoιν6 με γκεκριμ6νη και νοoηρτ] πραγματικ6ητα τoυ ελεειvo6 βιαo,μor5 ηζ κ6ρηζ απ6 τoν πατ6'ραη των διεφθαρμfvων αγγιγμ6των μιαg μητ6ραg οτo orbμα τoυ γιoυ τηζ.
η
48 .
neu'",oρoδoοelgnovω oτη Θοωρiο
τoU
Jοcques Lαcon -
ΠPΩΤl-l
ΠΑPΑΔoΣH
π
Aκριβcbg, η Ψυχαν&λυση, ωg θεωρiα πoυ πρoσπαθεi με !!:Υ!:!':.2 τov καλ6τερo τρ6πo να απoσαφηνiσει τα 6ρια τηq γvcbσεξoυarιιΚn ,λλir,,πo' σηζ ηζ, κατ&λαβε 6τι αυτ6q o iδιog τ6ποq 6πoυ για τo oιαδ1vατov''. διπ6δειo παιδi η οεξoυαλικη επαφη θα ηταν δυνατη εiναι για εκεivη o τ6πoq 6πoυ η oεξoυαλικf1 επαφη απoδεικvriεται αδfναη. Eκεi ακριβrbq 6που τo παιδi τoυ βθoυ υπo-
απ6λαυoη τoυ i\λλoυ _τδεcbδηq ηδονη ηζ αιμo6τι o μικτικf16 oεξoυαλικηg επαφf1q-, η Ψυχαν&λυoη ξ6ρει αδliνατoν εiναι επαφt'1 Aλλοq δεν υπd,ρ1ει και 6τι αυτη η να πραγματοπoιηθεi απ6 τo υπoκεiμενo 1(αι να μoρφoπoιηΘεi απ6 τη θεωρiα, To γvωρiζει yτατi 61ει μd.θει απ6 την κλινικη εμπειρiα 6τι τo ανθρrbπινo oν ουναντ& υπo1ρεωτικd κdθε εiδoυq εμπ6δια πoυ αναπαρtοταvται απ6 τη γλιbooα, τα οημαiνoντα και ιδιαiτερα τoν φαλλ6. δλα τα 6ρια που διακ6πτoυν την ιδανΦ καμniλη πρoζ την πληρη πραγματoπoiηοη ηq επιθυμiαq,, δηλαδη πρoζ την θ6τει
'
ην
απ6λαυοη.
...vo
.oμωζ,
αυτδq o τ6πoq πoυ oνoμ6ζoυμε <απ6λαυση τoυ nραγμaτononΘεΙ Αλλoυ>>, oκεπτ6μενoι το παιδi πoυ την επoφθαλμιd, f1 οΠo τo uno*,i,'io||. φοβ&ται, δεν εiναι μ6νο o τ6ποi τηq αδriνατηq αιμoμιξiαq, εiναι και για μαζ, τoυζ ψυxαναλυτ6g, o τ6πoq τηg αδδναηq
η
γvιboηq',oμ μ6vo η oεξoυαλικη επαφη εiναι αδ6νατoν να πραγματoπoιηθεi απ6 τo υπoκεiμεvo, αλλ& εiναι και αδfνατoν να πfrρει μoρφη εwoιoλoγικf απ6 τη Θεωρiα, αδriνατoν να γραφεi με oημεiα και γρ6μματα πoυ θα 6λεγαν πoιαq φrioηg θα ηταν η απ6λαυoη αν αυη η επαφf1 πραγεivαι μ6oα ατo ματoπoιoιiνταν. Mε μiα λθξη, η απ6λαυο.η κεν6q απ6 oητ6πo9 ααυvεiδητo και μι1οα αη θεωρiα, εναg διαμαiνoντα' Mε αυτη ην *wοια, o Lacan πρ6τεινε μια
τιiπωοη πoυ 6γινε οκ&νδαλo την επo1η εκεiνη: κΔεν υπ&ρ1ει δι&φυ\ σχ6ση). Eκ πρrbηg 6ψεωq, ην κατανoofμε ...vα ωg απoυoiα γενετf1oιαg 6νωoηq αν&μεοα oτoν &νδρα και εvvρaο;i oτη γυναiκα. Eiναι 6μω9 λ&θοq να ην ερμηνε6ooυμε θτoι. oσυνειonτo... Η dιατυπωοη oημαiνει 6τι δεν υπ&ρ1ει oυμβoλικη o16οη αν&,μεoα oε 6να υπoτιθ6μενo οημαiνoν τηg ανδρικηq απ6λαυοηq και σε €να υποτιΘ6μενo oημαiνoν η€ γυναικεiαq
yo
oι δ0o μeiζovοq 6vvo|€q τo AσυVeiδηTo κοι η Aπολoυoη
r 49
απ6λαυσηζ. Γιατi;Aκριβιilq γιατi μ€σα στo ασυνεiδητo δεV υπ&ρ1oυν σημαivoντα πoυ σημαiνoυν την απ6λαυση τoυ εν6q και τoυ d,λλoυ, την καθεμiα απ6 τιq oποfεq φανταζ6μαστε ωq απ6λυη απ6λαυοη. Γιατi η εμπειρiα ηg αν&λυστlζ μαζ μαΘαiν.ει 6τι η απ6λαυση στην aπειpη μoρφη ηζ εiναι €ναq τ6πο9 1ωρig oημαiνoν και 1ωρiq oημ6δι πoυ η διαφoροπoιεi. Απ6 εκεi πηγ&ζει η δα5τερη αρ1η: <Δεv υπd,ρ1ει δι6φυλη ο16οη>.
vογρoφεi Για να κατανoηοoυμε καλδτερα τη διατriπωoη τoυ Θεωρiα Lacan,μiπoρoliμε να η συμπηρcbooυμε και να γρdψουμε:
τn
Δ
ιαφυ λη oχ6oη,πoυ οη μαiνει 6τι δεν την απ6λυτη απ6λαυoη, 6τι δεν υπdρ1oυν o.η-
εν υπdρxει ... απδ λυτη
γvωρiζουμε
μαiνoντα πoυ να
η
δ
oημαiνoυν.και 6τι, κατ& oυν6πεια, δεν
μπoρεiναυπ&ρ1ει ο16οη ανd,μεo.α oε δ6ο απ6ντα oημαiνo-
ντα. Σiγουρα, δε16μαοτε 6τι δεν υπ&ρ1ει απ6λυη oεξoυαλικη επαφη γιατi δεv υπ&ρxει o,ημαiνoν πoυ να oημαiνει ην απ6λυτη απ6λαυoη, μπoρoriμε 6μωq να αποφανθofμε 6τι μπoρεi να υπ&ρ1ει μια o1ετικη δι&φυξ ο,x6oη; Για να εiμαoτε ακριβεtq, Θα 6πρεπε να απανα1οoυμε 6τι δεν υπd,ρ1ει oliτε o,1ετικf1 δι&φυ\ oχ6or], γιατi δεν υπaργετκαι σημαfvoν πoυ να μπορεi να ο,ημdνει τη φfση μιαζ περ1oριομ€νηq και o.1ετικηg απ6λαυoηζ.Αν η λdξη o16oη oημαiνει επαφη μεταξri δfo oημαιν6ντων πoυ θα oημαιναν την απ6λαυοη, δεν υπd,ρ1ει τ6τε καμiα o16οη, εiτε η o16οη εi-
ναι απ6λυη εiτε o1ετικrj,
ε.[τε
ριo,τη εiτε εiναι περιoριoμ€νη.
η απ6λαυoη εiναι απερι6-
Δεν υπ&ρ1ει, λοιπ6ν, δι6φυλη σχ6ση, ακ6μη και σχετικη, παρ, 6λα αυτd, 6μω9 παραμθνει 6να εριbτημα. Πcbq να
oκεφτo6με τη oυνηθιoμθνη οεξoυαλιΦ o.υνd,ντηoη ανd,μεσα. σε 6ναν 6νδρα και μiα γυναtκα; Θα πoriμε πρoζ στιγμt'μ 6τι, απ6 ην &πoψη τηq απ6λαυoη6, αυτη η αυν&νηoη δεν αφορ& δrio 6ντα, αλλ& μερικorig τδπoυq τoυ ori:ματoq.
Eiναι η αυν6νηoη ανdμεoα oτo o.rbμα μoυ και 6να μ6ρo9 τoυ orbματoξ τoυ συντρ6φου μoυ, ανd,μεoα oε διαφoρετικ69 εαrtεg τolπκ{g απ6λαυοη9.
50 .
πε,'" noροδooelζ
ndvω οτη Θeωρio τoυ Jαcques Lοcοn -
ΠPΩΤl-| ΠAPAΔOΣH
Eπιμ6νω, δεv ξ6ρoυμε τ1 εiναι η απ6λαυση στo α1εoλυτ6 τηq, δεν ξ6ρoυμε 6μωq και αυτ6 πoυ εiναι πρηματικ6 η απ6λαυoη στην τoπιΚη τηq 6κφραo'η. Bεβαiωg, δεν υπd,ρ1oυν αημαiνoντα πoυ να αvαπαρlστo1iν ην απερι6_για την ακρiβεια_ δεv υπ&ρ1oυν ριoτη απ6λαυση, 6μωζ και oημαiνoντα πoυ να αναπαριστoriν τιq μερικ6q απoλαtiσειζ πoυ oυνδ6oνται με ερωτoγενεiq τ6πoυq τoυ oιiiματoq (φαλλιΦ κα1υπερ-απ6λαυo.η). Π6ρα απδ αυτ6, τα σημαiνοντα εντo6τoι9 μπoρo6ν να π\oι&ooυν, να περικυκλιilσoυν Ι(α1να περιγρ6ψoυν τιq τoπικ69 ζrbνεq 6πoυ τo οrbμα ,oταν λεμε 6τι η απ6λαυoη περικυκλcilνεται απολαμβ6νει. απ6 τα οημαtνoντα, θ6λoυμε να πotiμε 6τι ωq ιbθηoη τηq επιθυμiαg εiναι περικυκλωμ6νη απ6 τα 1εiξ των ερωτoγενrbν οπδν. To oημαiνoν πρ6πειεδrb να τo κατανoησoυμε με τoυζ 6ρoυ9 τoυ αωματικo6 oρioυ. Tελικ*, η γlυ1ανdλυoη
η
φrioη ηq απ6λαυσηζ, ην iδια την oυοiα ηg ψυ1ικηq εν6ργεια9, εiτε εiναι oφαιρικf1, τoυ <, εiτε εiναι τoπικτ.1, <φαλλικj> η <υπoλειμματιΦ>.η ψυχαν6λυoη δεν γvωρiζει παρd τα o,ημαiνoντα 6ρια πoυ πρoσδιoρiζoυν τιg περιo169 τoυ ο.cbματog, εοτiεq ηq απ6λαυoηq. δεν
μωρtζει
Eν o,υντoμiα, 6ταν η ψυ1αν6λυοη μιλ&ει για ην απ6λαυοη, πρ6κειται π&ντα για μ1α τoπικη απ6λαυoη. *
,EΙρΘε
η oτιγμη να εξηγf1ooυμε ην 6γvoια τoυ φαλλo6, τ6oo oτενd, oυνδεδεμ6νη με ην 6woια τηq απ6εiναι πoυ λαυoηq.
o φaflfi6s'
onμοτo66τns
tns οπ6flουons
Στη λακανιlcη θεωρiα, η λθξη φαλλ69 δεν πρoο.διoρiζει τo ανδρικ6 γενετηoιo 6ργανo. Eiναι τo 6νoμα εν6q πoλ6 ιδιαiτερoυ oημαivoντog, διαφορετικori απ6 6λα τα &λλα oημαiνoντα, κα1 πoυ 61ει ωq λειτoυργiα να oημαiνει 6'τι εξαρταται οτεv& { λιγ6τερo oτεν& απ6 τη o,εξουαλικr] διd,oταο.η. o φαλλ6q δεν εiναι τo οημαiνoν ηq απ6λαυoηg γιατi, 6πωq 61oυμε ηδη πει, η απ6λαυο,η ανθiοτα.o1ι, o φαλλ6q δεν οημαiνει ται στo να αναπαραoταθεi'
ol δ0o μeζoveq 6vvoteq
τo AσUVεiδητo κor η
Aπ6λουoη ο
5l
ηζ
απ6λαυσηζ, σηματoδoτεi 6μω9 την 7[oρεiα ηζ απ6λαυσηζ __αν σKεφτοliμε η ρoη ηζ εv€ψειαg πoυ κυκλoφoρεi- η σηματoδoτεi ην πoρεiα τηg επιθυμiαζ - αν oκεφτοriμε αυη την iδια η ρoη 6ταν κατευθ6νεται πρoζ εvαν oτ6xo. Mε &λλα λ6για, o φαλλ6q εivαι τo oημαiνoν πoυ σTlματoδoτεi και oημαiνει την καΘεμiα απ6 τιq φ&oειg αυΦζ τηg πορεiαg. Σηματοδοτεi την πηγη τηζ απδλαυoηg, πoυ υλoπoιειταιαlt6 τιζ ερωτογεvεiq oπ69. oηματoδoτεi τo εμπ6διo πoυ συναντ& η απ6λαυoη (απcilΘηο.η). oηματoδoτεi ακ6μη τιq εξωτερικεrioειq τηq απ6λαυσηζ με τη μoρφη τoυ oυμπτrirβmoζ, των φαντασιrbο.εων η τηq δραoηρι6ηταq. και, τ6λoq, o φαλλ6q εiναι τo κατcbφλι π6ραν τoυ oπoioυ ανoiγεται o μυθικ6q κ6ομoq τηg την iδια τη φδση
απ6λαυoηq.τoυ Aλλoυ.
Π6ρα απ6 αυτ6, oτo 6νoμα πoιαq ειiνoιαq oνoμ&ζoυμε αυτ6 τo o.ημαiνον φαλλ6; Γιατt να επιλ6γoυμε συγκεκρ1μ6να μια αναφoρ0 oτo ανδρικ6 φ6λo; Γιατi <φαλλ6φ; H απ&νηοη oε αυτ6 τo ερriiτημα 6γκειται oτην προτεραι6η. τα πoυ παραχωρεi η ψυ1αν&λυση ση δoκιμαoiα τoυ ευνoυμoμοri κατ&ην αν&πτυξη τη6 ανθρci:πινηq oεξoυαλικ6ηταg, δoκιμαοio ηq οπoiαq o φαλλ69 εivαι o d,ξoναg.3
Πριν αυνoψiooυμε αυτ6 το μιlρoq πoυ αφιερci:oαμε oτην απ6λαυoη, πρ6πεινα κdνω μiα oημαντικη διευκρiνιο.η. Etχαμε ανακoινriloει μια αναπρoσαρμoγη ηζ oriγκριοηg πoυ κdναμε μεταξ6 εv6ργειαq και απ6λαυoη6. Ωq πρoq αυτ{ τη ο.6γκριoη, o Lacan 6κανε oαφεig πρoτd,οεη. Δw θεωρεi την απ6λαυοη ωg ενεργειακη oλ6τητα αφori δεv ανταπoκρiνε. τα1 στoν oριoμ6 τη6 wθργειαq, κατ& η φυοικη, ωq αριθμητικηq oταθερ&g: <Ι{ wrθργεια δεv εivαι oυoiα... -υπεν-
3.
τoυ (ευνoυχισμo6>> και τoυ <φαλλoli> αναπτri1θηκαν oτo βιβλio μoυ Εnseignement de 7 concepts crucicιux de lα psychαnalyse, Rivages, 1988' (Διδαoκαλiα εlττα βαoικrbν εννοιcbν τηE ψυxανdλυ-
oι 6woιεq
oryg,
Eκδ6oειg Πατdκη, 2000.)
())
52 .
n"u," nοροδ6oΘ|q ΠoVω oτη Θεωρ[α
τoU
Jαcques Locοn -
ΠPΩΤ|-J
ΠΑPΑΔoΣ|l
θυμiζει o LacaΙΙ-, εiναι μiα αριθμητικη σταθερ& πoυ πρ6πει να βρει o φυoικ69 στoυζ υπoλoγισμo6g τoυ>>, Kαι π1,o
κ&τω:
βλ6πoυμε, εφ6ooν η απ6λαυoη δεv εivαι μαθηματικoπoησ1μη μ6σω εν69 αυνδυαoμoti υπoλoγιoμιbν, για τoν Lacan δεv μπoρεiνα εiναι εν€ργεια. Eντoriτoιg, παρ,6λη ην dκρα αυδηρ6ητα τηq λακανικηq Θ6oηg, επdμεινα vα παρουαι&,-
σω και να ορiοω την απ6λαυση χρησιμoπoκΙ:νταq τη μεηg εν€ργειαζ _πoυ τ6oo αυ1vd,1:ηo.ιμοπoiηοε o Freud- γιατi μoυ φαiνεται η πιo κατd.λ\2η για να εξηγησει τη δυναμικη και κλινΦ 6ψη ηs απ6λαυoη9.
ταφoρd,
ΙδoΦ εv αυντoμiα τα επι1ειρηματα πoυ αναιρo6ν f1 δικαιo-
λoγοliν τη oriγκριοη μεταξυ εvdργεια6 και απ6λαυoη9: ΙΙ απ6λαυoη oiγουρα δεv εiναι ενr1ργεια αν, ακoλουθιbvταζ τον Lacarι, την παραβ&λoυμε με τoν oριoμ6 που δtνει η φυoικη oτον 6ρo εν€ργεια. Απ6 ην 6πoψη τηζ φυοικηq, λoιπ6ν, η απ6λαυoη δεν μπoρεi να χαραl(τηριοτεi ωg εν€ργεια.
H οn6fiουon
εivαι n
ενtργειo τoυ οoυνει6hτoυ
Αντiθετα, 6μωζ, η απ6λαυοη θα ηταν μια <εν6ργεια> αν, αδμφωνα με η φρotiδικη μεταφoρd,, η θεωρo6οαμε ωg ιbθηοη που, καθrbq γεwιθται oε μια ερωτoγεVη ζcbνη τoυ oιbματoq, τεivει πρoq 6ναν oκoπ6, oυναντ6 εμπ6δια, ανoiγει δρ6μoυq κα1 συσσcορεliεται. Υταργετ 6μω9 ακ6μη ενα επι1εiρημα για να απoδιiloει oην απ6λαυoη 6vα ενεργειακ6 καθεoτcilζ, συγκεκρ1μθνα η ιδι6ητd, ηζ ηζ αυνε1oriq δ6ναμηq ηq εργαoiαζ τoυ ασυνειδ{τoυ. ΙΙ απ6λαυo"η εtναι η ενθργειατoυ ααυνειδητoυ 6ταν τo αoυνεiδητo εργ&ζεται, δηλαδη 6ταν τo ααυνεiδητo εiι,αι ενερμτικ6 -και εiναι διαρκιbg_, εξαoφαλiζovταq ην επανdληΨη και εξωτερικευ6με.
4. J.
LACAN,
Tdlι!νision, SeuiΙ, 1974, oo. 34-35
or δΟo μeζoveq 6vvotοg: τo Aoυvelδητo κοl η Αnoλouοη
ο
53
νo συνεχ6ζ σε Ψυχικ& παρ6γωγα (S ), 6πω9 το αδμπτωμα η ,
oπoιοδηπoτε 6λλo σημαiνoν συμβ6ν. Mε αυη την θwoια, θα ηθελα να παραφρ6oω εδιi: μια διατliπωση τoυ Lacan που πρoθρ1εται απ6 τo ο.εμινd,ρι6 τoυ Εncare: ({...τo ασυ-
νεiδητο εtνατ 6τι το ov, μιλcbνταq, απoλαμβ&νευ>.5 Παρo-
μoiωζ, θα 6ριζα ην απ6λαυοη Μγoνταg: η απ6λαυοη εiναι 6τι τo oν, κΦνονταg μια γκdφα, ενεργoπoιεi τo αoυνεiδητο. Απ6 δ6ο διαφoρετικ€q oπτικ6q γωνtεg, αυτ€g oι διατυπcilσειζ υπoσηρiΦυν την iδια ιδ6α: η εργαo.iα τoυ ααυνειδητoυ oυvεπ&γεται απ6λαυση. κα1 η απ6λαυoη εivαι η εν6ργεια πoυ εκλδεται 6ταν το ααυνεiδητo εργ*ζεται. ***
Ιδof λoιπ6ν οι δΦο βαoικ6q αρ169 οτιg oποiεg ηθελα να
καταξξω και,Ιoυ μoυ φαiνονται μiα αφoρd. τo αoυνεiδητo:
<
o.rjμερα θεμελιαlc6g.
H
αoυνεiδητo εiναι μια γvcb-
oη δομημι6νη oαν γλcbο,σω). η &λ\ αφoρd, ην απ6λαυοη: <Δεv υπd,ρ1ει διdφυ\ σχεσηD, Αυτ69 oι δto αρ169 μoυ φαiνoνται Θεμελιακ69 γιατi oρiζoυν θvαν oλ6κληρo τρ6πo ακ€ψηg τηq ανd,λυοηq. Στo μ6τρo πoυ θα αναγvωρioω τo αoυνεiδητo δο μη μ6νo, θα αντιλη φθιil, παρ αδ εiγ ματo q γαPη, τ1ν ερμηνεiα ωq εκδηλωoη στoν αναλυη τoυ ασυνει. δfτoυ τoυ αναλυ6μεvof τoυ. Kαι o.το μ6τρo πoυ θα αναγvωρioω 6τι δεν υπd,ρ1ει δι6φυλη σχ6ση, θα αντιληφθιb, παραδεiγματoζ χιiρη, 6τι η υπoλειμματικη απδλαυoη, αυτη τηζ υπερ-απ6λαυoη6, εiναι o κινηηραg τηq αναλυτικ{g θεραπεiαg, τo κ6ντρο πoυ κυριαρχεi οτη διαδικαoiα μιαq αν&λυoηq. Kαι θα αναγvωρio.ω, τ6λoq, 6τι οτoν oρiζoντα η6 πoρεiαg ηg θεραπεtαζ κα1των συγκεl(ριμθvων, ιδιαiτερων και κoμβικιbν oτιγμc(lν τηg εμπειρiαζ πoυ η σημαδεδoυν εκτεiνεται τo πραγματικ6 μαζ, σκοτειν69 τ6πo9 ηg αδιαv6ηηg απ6λαυoη9. * {<*
|acques Lacan
Mεταφραoη: επαμεινιbνδαζ Θεoδω ρiδη q, Ναα[α Λιναρδoυ, Pεζιναλντ Mπλανoθ, Nαυ αικα Παπαγ ικoλαoυ - Θ εoδω
Στo cυv6δριo τoυ Mπoνβfiλ. Eκ νfoυ εκπ6νηaη τηqπαp6μβαοηq τoυ Ι'960 τo t964
ρ
[δoυ
Ι
o Ανρi E
(FΙenri Ey) -με 6λo τo κυροg με τo oπo[o δεoπ6ζει ατη γαλλικτ] ψυ1ιατριη κoιν6ητα- εftε εξαoφαλloει ατην κλινιη του, τoυ [829]
νoαoκoμεiου τoυ Mπονβαλ, μια εξαιρετικα ευρεiα oυμμετo1η ειδικιilν σε μια oυvαντηoη με θθμα τo φρoiiδικ6 ααυνεiδητo (30 oκτωβρtoυ-2 Noεμβρioυ). FΙ ειηγηαη των μαθητιbν μoυ Λαπλανg (Laplanche) και Λεκλαiρ (Leclaire) πρoιbθηαε oε αυττi τη αυναντηση μια αντiληψη των εργασιΦν μoυ η οπo[α, δημooιευμθνη στo περιo δκ6 Temps modernes,αποτελεl θκτοτε τεκμηριo, παρ6λo πoυ εμφανiζoυν μια απ6κλιoη μεταξι) τουg. oι παρεμβαoειζ πoυ κανoυμε oε θνα oυνθδριo, 6ταν ατη oυζηηoη υπ&ρ1ει θνα διακr)βευμα, απαιτotiν μερικθg Ψορ6ξ, για να εκτιμηθoυγ εξ[αoυ εκτεντ] α1oλιααμ6.
Kαι αρκεi να επψιρηθε[ η γενικη επανααιiνταξη των κειμθνων για να καΘiαταται το θργo δυα1ερ6g. Xανει εξαλλoυ τo ενδιαφθρον τoυ με τo 1ρ6νo πoυ απαιτoυν αυτθg oι επανααυνταξειg. Δι6τι θα θπρεπε να τον υπoκαταστηooυμε με αυτ6 που oυμβαiνει oτη διαρκειd τoυ, καθΦq πρ6κειται για λoγικ6 1ρ6νo. Koντoλoγig, τρειαημιoι 116νια μετ&, μην θ1oνταg καθ6λου τo πε. ριθιbριo να επιβλθπoυμε τo μεooδιαατημι πηραμε μια απ6φαoη, την oπo[α ιδoli πΦg παρoυαιd,ζει o Ανρi E ατo βιβλiο γι, αυτ6 τo Συν€δριo πoυ πρ6κειται να κυκλoφoρdαει oτιg εκδ6oειg Desc16e de Brouwer.2 <Αυτδ τo κε[μενo>, γραφει, (συνoψιζει τιg παρεμβασειξ τoυ Zακ Λακαι oι oπolεg με τη oπουδαι6τητα τoυζ συγκρ6τηoαν τoγ iδιo τoν αξoνα 6λων των ουζητr]oεων. Aυτθq oι παρεμβd,oειζ συμπυκνιbΘηκαν και καταγραφηκαν απδ τoν Zακ Λακαν οε αυτ6g τιg αελΙδεg, πoυ γραφτηκαγ τoν Mαρτιo τoυ 1964 Φoτερα απ6 αlτημd, μoυ>. Aq λαβει υπ6ψη του o αναγνΦoτηs dτι για μαq αυτ6g o λoγικ6q 1ρ6νog μπ6ρεαε να αναγαγει τιq oυνθηκεζ στη μνε[α πoυ τoυg γ[νεται μθαα αε θνα κε[μενo πoυ η αναΘειi:ρηΦ τoυ απορρ€ει απ6 μια πιo πρooωπικη περιoυλλoγη. (re66) [830] Σε θνα oυμπ6oιo, 6πωq αυτ6 εδιi: που πρoσKαλε[ -τoν καθ€να με βαoη την ιδι6τητα τoυ- φιλoo6φoυ€, ι|υ1ιατρoυg, ψυxoλ6γoυξ και ψυ1αναλυτθg, o α1oλιαoμ6g αδυνατε[ να εναρμoγιoτεi με τo επiπεδo αληθειαq 6πoυ τοπoθετoυγται τα κεiμενα τoυ Φρ6υντ. Σ1ετικα με τo ασυνε[δητo, πρLπεινα πρo1ωρησoυμε oτην oυo[α τηs φρoυδικηq εμπειρ[αg.
B
To ααυνε[δητo ε[ναι μια θννoια oφυρηλατημθνη επi τα i1νη αυτot5 πoυ ενεργεi για να oυγκρoτrioει τo υπoκεiμενo. To ααυνε[δητo δεv εiναι tνα εlδog πoυ oρiζει, εντ6g τηc ψυμκl,1c
πραγματικ6τηταζ, τoν κιiκλo αυτoυ πoυ δεν 61ει την ιδι6τητα (η την αρετr]) τηg ουνε[δηoηs. Mπoρε[ να υπαρ1oυν φαιν6μενα πoυ καταταoαoνται ατο ααυνε[δητo εννooιiμενo με αυτθq τiξ δto εκδo1θg. Kαι oι δυo δεν παραμ6νoυν λιγ6τερo ξθνεg η μiα απδ την αλλη. FΙ μ6νη o16αη πoυ θ1oυν μεταξυ τoυg εiναι η o1θoη oμωνυμiαg. To βαρoq πoυ πρoαδiδoυμε oτη γλιbooα ωg αiτιo τoυ υπoκειμιiνoυ μαg αναγκ&ζει να πρoαδιορiαoυμε τo εξηq: o παραλoγιαμ69 κoρυφιbνεται.6ταν κdπoιog υπoβαθμloει την θννoια που πρΦτη υπoδε[μηκε εφαρμ6ζoνταq την ad libitum (κατ& βoιiληoη) αε φαιν6μενα πoυ καταγραφoνται υπo τo oμιbνυμo εiδoq. FΙ επανδρθωση τηζ 6ννoιαg με βαoη αυτd τα φαιν6μενα εiναι αδιαν6ητη. Αg διαλευκ&νoυμε τη θθoη μαζ για τo διφoρoιiμενo πoυ θα μπoρo$oε να πρoκιiψει απ6 τo εiναι και τo δεy εiναιτων αρ1ικιbν μαg θ€oεων. To ααυνεiδητo εIναι αυτ6 πoυ λθω, εφ6ooν θθλουμε να εννo{ooυμε αυτ6 που o Φρ6υντ παρoυαιαζει ατιg θθαειq τoυ. To να πoιiμε 6τι τo ααυνε[δητo για τoν Φρ6υντ δεν ε[ναι αυτ6 πoυ απoκαλoιiν θτoι αλλo$, δεν θα πρ6oθετε παρα λiγα πραγματα αν δεν αντιλαμβαν6μαοταν αυτ6 πdυ θθλω να πω, 6τι δηλαδη τo αoυνεlδητo πριν απ6 τoν Φρ6υντ απλoιioτατα δεν εiναι. Kαι τoυτo επειδη δεν κατoνoμαζει τ[πoτα πoυ να αξiζει πεptoo6τεpo σαν αντικε1μενo o-δτε πoυ να δικαιotiται να τoυ πρoαδιbooυμε περαιτ6ρω $παρξη απ6 αυτ6 πoυ θα oρiζαμε τoπoθετιbνταζ τo μθαα oτo α-σκoτειν6., To αoυνεlδητo πριν απ6 τoν Φρ6υντ δεν 61ει αλλη oυνεκτικ6τητα απ6 αυτ6 τo α-σκoτειν6,l1τoι τo otνoλo των διαφ6ρωγ εννoιιbν πoυ θα δiναμε oη λ6ξη ακoτειν6 εφ6αoν απoρρiπτειτην ιδι6τητα (η ην αρΦ) τηξ σκoτειν6τηταg (φυoικτ]c t ηθΦc). Tι τo κoιν6 υπdρ1ει -για να παρoυμε τoυξ oκτιb περiπoυ oριoμor)g πoυ o Nτoυελoωβθρ (Dwelshauvers) oυγκεντριirνει γc αυτ6 αε 6να παλαι6 (1916), αλλ& 6μ και τ6oo απαρ1αιωμθνo, βιβλio,o αφori το ετερ6κλητo oτoι1εio δεv Θα μειων6ταν αν τo ξαναγραφαμε αημερα-, τι τo κoιν6 υπdρ1ει πραγματι αναμεoα ατo αoυνε[δητo τηs αloθηoηq (πoυ αφoρα [831] τα εφθ τηs αντiθεαηs η τιq λεγ6μενεg oφθαλμαπατεg) και τo ααυνε[δητo τoυ αυτoματισμoι) πoυ αναπτtoαει η αυνrjθεια, τo συνoυνειδητ6 (;) τηq διπληq πρooωπικ6τηταζ, τιg εκφαναειζ τoυ ιδεαoμο0 μιαq λαvθανoυσαξ δραoτηρι6τηταζ πoυ επιβαλλεται σαν να πρoσανα. τoλιζ6ταν πρoζ τη δημιoυργiα τηc ακθψηs, την τηλεπαθεια πoυ μπoρεi να αυνδιiαoυμε με την τελευτα[α, τα απoΘ6ματα τηξ απoκτημ6νη9 και μαλιoτα τηq ενσωματωμθνηs μνημηξ, τα πdθη πoυ μαξ ξεπερνo$ν oτo 1αρακτηρα μαζ, την κληρoνoμικ6τητα πoυ αναγνωρiζoυμε ατα φυαικα μαg 1αρ[oματα, τελικα τo oρθoλoγικ6 ααυνε[δητo η τo μεταφυαικ6 αoυνε[δητo πoυ αυνεπαγεται η <πνευματικjπραξη,; (T[πoτε απ6 6λα αυτα δεν μoιαζει τo θγα με τo αλλo, ειμr] μ6νo απ6 αυγ1υη εξαιτ[αg τoυ oκoταδιoμo$ πoυ πρδαθεσαν oι ψυ1αναλυτθg, αφoι) δεν δια1ωρ[ζουν τo αoυνεiδητo απδ τo 6νoτικτo η,6πωq λθνε, απ6 τo ενσtικτoλoγικ6 _απ6 τo αρ1α.ικd η τo πρωταρxικ6, ofμφωνα με μια αυταπατη πoυ ανθτρεψε απoφασιoτικd. o Kλωντ Λεβi-Στρωq (Claude L6vi-Strauss)-'και μαλιoτα απ6 τo γενετικ6 μιαg δηθεν oαν&τπυξηg,.) κoιν6 πoυ να πooκδπτει απ6 τn αττi-
9
PιξΙ| (,,ξ μια ΨυχοΛoγικη αντικειμενικoτητα, θστω κι αν η τελευτα1α θxει
oυμπεριλαβει τα o1τ]ματα μιαξ Ψυχoπαθoλoγiαg, και 6τι α,το τo 1αoq εiναι απλιilg o ανακλαoπjραg πoυ απoκαλfπτει τo κεντρικ6 oφαλμα τηq .., ψυ1oλoγ[αg. Αυτ6 τo αφαλμα αυν[oταται στo να θεωρελαι ενιαio τo iδιo τξS oυνεiδηαηg, στo γα μιλαμε για την [δια oυνεiδηαη, 1o φαιν6μενo θεω.ριi:νταg τη ααν δυναμη o,fνθεηC, μθoα στη φωτισμθνη περιo1η εν6g αιoθητηριακοl) πεδioυ, στην πρoσo1η πoυ τo μεταμoρφιilνει, oτηδιαλε. κτικη τηq κρ[αηq και στo κoιν6 oνειρoπ6λημα. Αυτ6 τo αφαλμα ακουμπαει ατην αδικαιoλ6γητη μεταβiβααη oε αυτα τα φαινdμενα τηg αξiαg εν6g διανoητικoli πειραμoτoq πoυ τα χρησιμoποιεi ααν παραδεiγματα. To καρτεαιαν6 cοgitο ε[ναι, αυτoδ τoυ πειραματoξ, τo μεiζoν επiτευγμα, [αωg και τo τελικ6, καθιbg αγγiζει μια βεβαι6τη.o γ,δoηq. Πρoδiδει δμωg ακ6μη καλriτερα τι τo πρoνoμιακ6 61ει oτiγμri o.η,.o,olo o.ηη ρlζεται και π6αo αθ€μιτo εiναι να .,,"'.ι,o,μ. τηq προ'o.nρo,ομι6 κειμ6νoυ να πρooδιilσoυμε καθεατιilg στα πρoικιoμ6να μ, o,,,ιδηoη φαιν6μενα. την επιoτημη, αντiθετα, τo cogito υπoδηλΦνει τη ρηξη με oπoια. δηπoτε αιγoυριd βαoiζεται ατη διαiαθηη. Kαι o.επιζητo0μενoq απ6 τov Χ6γκελ λαγθdνων 1αρακτηραg αυτηg τηc θεμελιακηs oτιγμηq, ωg Sehstbewusstsein, α'η δiλλu".Φ o*oιouθiα μιαg φαινoμενoλoγiαg τoυ πνε$ματog, oτηρiζεται ατo πρoαπαιτoυμενo μιαξ απ6λυτηs γνιitαηc. Αντiθετα, στην ψυχικr] πραγματικ6τητα, με oπoιoνδrjποτε τρ6πo κι αν oργανιbσουμε την υφτ] τηg, 6λα απoδεικνrioυγ την-ετερ6ioπη ωg πρoξ τα επ[πεδα και ακαν6νιστη στo καθε επiπεδo κατανομη τηζ συνε[δηαηg. [832] rΙ μ6νη oμoιoγενηs λειτoυργiα τηc oυνεiδηαηg βρ[oκεται ατη φαντααιακη αι1μαλωα[ατoυ εγιb απ6 την κατoπτρικ{ τoυ αντανακλαoη και9τη λειτoυργiα παραγνιi:ρισηζ πoυ αυνδ6εται μαζi τηq. }Ι εν πρoκειμ6νω εγγενηg στην ψυχολoγiα απαρνηοη . μαλλoν Θα bπρεπe,gι}μφωνα με τον Xθγκελ, να πιοτωθε|ατο ν6μo.ηi καρδ.aq *o. τo παραληρημα υπερoψιαξ. 1oρ,γη πoυ δθ1εται αυτη η διαιωνιζ6μενη υπερoΨ[α, αν μη τι αλλo εν εiδει επιστημoνικιilν τιμιilγ ανo1γει τo ζξτημα τoυ πραγματικoΦ oφθλoυq τηs€[ναι αδιαν6ητo vα το αναγoυμε στην 6κδoαη iiγo πoλ, υπθρoγκων αυγγραμματων. Hγυ1ολoγiα ε[ναι 6χημα ιδαγικιbν. rΙ ψυx4 oτo πλαiαιo τηζ ψυχoλoγiαg δεν.εκπρoαωπε[ παρα την πατρων[α πo, τηs πρoαδiδει.η, ,ο,.ητα <ακαδημα.ιΦ,. To ιδανικ6 ε[ναι υπ6δoυλoq τηg κoινων[αg. Mια oριoμθνη πρ6oδo9 τηζ διηζ μαζ κoιγωνiog απ,.*o,[ζει αυτδ τo πραγμα, 6ταν η ψυ1oλoγiα δεν πρoαφθρει απλιbg τιg oδo$g, αλλα υπoκυπτει ατιg πρoαδoκlεg τηs μελθτηq τηq αγoραg. Kαθιbq μια μελθτη αυτoυ του ε[δoυg κατεληξε oτα καταλληλα για την ενiα1υοη τηg κατανdλωαηs μθτρα oτιg HΠΑ, η ψυ1oλoγiα.,..oφo..,iτηκε και επιατρατευαε μαζ[ τηξ και τον Φρ6υντ, για να υπενθυμloει oτo t!μιoυ τoυ πληθυoμοt, τo πλθoν πρoαφερ6μενo γi αυτ6ν τo ακoπ6, 6τι η γυνα[κα δεν oλoκληρω:ετα.ι παρα μθαα απ6 ταiδειbδη τoυ φtroυ (βi,. Mπ6ττυ Φρ[νταν (BeΨ Friedan) α1ετικα τo κfμα κλοoεηγo.iμu,ou με
(γυγαικειoυ μυστικισμot > την ταδε μεταπoλεμικη δεκαετ[α). ,Ιαωζ εναο16ληoη με την αγoρα η ψυ1oλoγiα με αυτη την ειρωνικη να oμoλoγεi τo λ6γo τηg ανθκαΘεν υπ6oταoηs τηs.,oμ,q η επιoτημη τη διαμ6ρφι9αη τηc ηθικη τηc μπoρεi να θυμηθεi. 6τt η υπ6ρρητη για εππ&oο.ει να αρνηθεi oπoιαδr|πoτε τ6τoιoυ εlδoυg ιδεολoγ[α.,Eτoι, τo αoυνεiδητo των ψυ1oλδγων εiγαι απoβλακωτικδ για τη oκθψη μ6νo και να τo αυζητt'1oει. μ6νo αφoυ πριθπει να τo εμπιστευτε[ για oμ,g τo αξιοπρ6σεκτo oτoψio των oυζητf1οεων αυτoυ τoυ συμπoαioυ rjταν 6τι δεν θπαυoαν να ατρθφoνται πρoξ τη φρoi)δικη θννoια με 6λη τηs τη δυοκoλiα, ενιil μαλιoτα αντλoυoαν τη δι)ναμη τουg απ6 την
επ[πτωαη τηξ εν λ6γω δυοκoλlαg oτoν καθθναν. Aυτ6 τo γεγoνδq εiναι ακ6μη πιo αξιoπρ6σεκτo καθΦq στoν σημεριν6 κoαμo oι ψυ1αναλυτ69 επιδιcbκoυν απλΦζ τη ατoi1ιoη τoυg πioω απ6 την ψ1oλoγiα. EΙ απξθεια πoυ oυναντdει μθoα ατην κoιν6τητ& τoυg oτιδηποτε πρoθρ1εται απ6 τoν Φρ6υντ oμολoγεlται ξεκαθαρα, κυρiωg απ6 μια μερiδα των παρ6ντων ψυχαναλυτιbν. tiρ6κεπαι για δεδoμθνo τo oπolo δεν μπoρoιiψε nl παραβλθψoυπoυ μαζ απααχoλε[. [833].,oπωq δεν με κατα την εξθταη τoυ θ6ματoζ το d,λλo δεδoμθνo, 6τι δηλαδη μπoρoιiμε αλλωατε να παραβλθψoυμε τo oυμπ6oιo ανιiτρεψε αυτ6 αυτ6 6τι oφ,lλ,*. oτη διδαoκαλiα μαg τo _πoλλo[ τo 6κατo ρευμα. To λθμε 6μ μ6νo για να τo επιαημανουμε αυτ6 μαζ υπoχρειbνει να αιτιoλoγ{αoυμε τoυζ δρ6μoυq ναν_ αλλ&
γιατi
πoυ ακoλoυΘt'1oαμε.
Eκεiγo oτo oπoio η ψυ1αναλυαη καλεlται 6ταν μπα[νει ατo μαντρi τηs <γενικr]s ψυ1ολoγiαφu ε[ναι να υπoστηρ[ξει αυτ6 πoυ μ6νo εδιb nθρo,'*o. oμ ατ.q μακρινθg τθωg απoικiεζ, αξ[ζει να καταγγελθεl oαν πρωτ6γoνη νooτροπiα. Πατi τo εlδog τoυ oυμφ6ρoντoζ που η ψυχαν6λυη θρ1εται να υπηρετησει σtην.παρo$oα κoινων[α μαζ και για τo oπolo εδωαα μια ιδ6α αντλε[ απ6 αυτη τη θθη τo 6φελ6g τoυ. H ψυ1ανd,λυη λoιπ6ν oυνειoφθρει oε αυτd πρoαφθρoνταζ μια αατρoλoγiα πιo ευπρεπη απ6 εκεiνη oτην oπoiα η κoινων[α μαg εξακoλoυθεi να Θυαιdζει χωρic τυμπανoκρoυα[εζ. Θεωρoυμε λoιπ6ν δικαιoλoγημθνη ην επιφυλαξη πoυ η ψυ1αν&λυαη oυνανταει στιξ ανατoλικθg χιbρεc. oφειλε να θ1ει καταoτ{oει φανεεφ6ooν τηζ πρoσφθρθηκε ρ6 6τι δεν τηs αξiζει καΘιilg ηταν δυνατ6μ να εl1ε απoδεψεi απαιτηoεων, η δoκιμαα[α διαφoρετικιilν κoινωγικιbν λιγ6τερo ενδoτικη ακριβΦg επειδ{ την κακoμετα1ειρlζoνταν. To πρoδικαζoυμε με βι1oη τη διη μαq θθoη στην ΨυχανeλyΨ. H ψυ1αναλυoη θα ε[1ε κανει καλι5τερα να εμβαθι).uει την ηθκη τηs και να διδqτε[ απ6 τη μελθτη τηg Θεoλoγiαg ακoλoυθιbνταg θνα δρ6μo πoυ, 6πω9 επιoημανε o Φρ6υντ, δεν θπρεπε να απoφιiγει. Tουλα1ιoτoν 6φειλε να τηγ κανει να αιη δεoντoλoγiα τηc oτo πεδ[o τηζ επιστημηg oθανΘε[ 6τι ε[ναι υπaiθυνη για την παρoυolα τoυ αoυνειδr\του μθαα oε αυτ6 τo πεδ[o. Aυτη τη λειτoυργ[αυπηρθτηoαν oι μαθητθg μαζ σε αυτ6 τo oυμπδαιo και εμε[g oυμβαλαμε εκεi o$μφωνα με την παγια μεθoδ6 μαξ σε παρ6τoν καθθνα ατη Θ6αη τoυ oxετικα με μoιεg περιατααειg τoποθετΦνταg τo θθμα. o κtριoq &ξoναg δηλιilνεται επαρκιbg ατιg απαντησειζ πoυ επι-
1
l\εν υα ηταν ανευ ενοιαφερoντoξ, εστω και μογo για τoν ιστoρικo, να .iχ*με τιg oημειιboειg 6πoυ αυγκεντριilθηκαν oι λ6γoι πoυ πραγματικα εκφωνηθηκαν, ακ6μη και κομμθνoι απ6 τα κενα που αφηoαν oι ελαττωματικθg μαγνητoφωνηoειg. Υπoγραμμiζoυν την παραλεψη εκε[νoυ πoυ oι υπηρεolεg πoυ θα πρ6oφερε τoν πρo6ριζαν να υπoγραμμiαει, με oαo περιo,α6τερo τακτ και πιoτ6τητα, τoυζ δαιδαλoυq μιαg ατιγμηq διαμd1ηc oε θναν τδπo ανταλλαγηc, 6ταν oι διααυγδθαειζ τoυ, η κoυλτotρα τoυ, και δη η διπλωματικ6τητα τoυ τoυ επθτρεπαν να αντιληφθεi καλl3τερα απ6 τoν καθθνα τιζ μαγγητoφωνηoειg με τιζ διαφoρετικθg φωνητικ6g απo1ριboειg. FΙ ανεπαρκειd, τoυ τoν oδηγoυoε ηδη oτιg 1αρεg τηζ λιπoταξ[αξ., Δεν θα λυπηθo0με παραπ&νω για την ευκαιρiα πoυ 1αθηκε εδιb, αφoυ θκτoτε o καθθναζ, επωφελoιiμενog ευρθωg απ6 μια oυντ|θη πρακτικ{, [83a] ξαναφτιαξε με ιδιαiτερη φρoντiδα την ανακo[νωoη τoυ. Eμεiq θα επωφεληθoriμε για να επεξηγησoυμε την τωρινη μαg θεωρtα για τo ασυνε[δητo, και τoι)τo ακ6μη πιo ν6μιμα καθιilg αντιoταoειq με ιδι6ρρυθμη κατανoμ{ μαg εμπ6διααν τ6τε γα πoliμε περιoo6τερα.
Aυτ6q o oυμβιβαoμ69 δεν εlναι πoλιτικoυ αλλα τη1νικoιi 1αρακττ,1ρα. Eiναι απ6ρρoια τηs ακ6λουθηs oυνθηκηg πoυ θ1ει θεαπiαει η θεωρiα μαg: oι ψυ1αναλυτ6g απoτελo$ν μθρoq τηζ θννoιαq τoυ ασυνειδητoυ αφoιi ε[ναι oι απoδ6κτε9 τoυ. Κατα oυνιξπεια δεν μπoρoriμε να μη συμπεριλdβoυμε τo λ6γo μαζ για τo αoυνεiδητo στην iδια τη Θ6oη iην oπolα διατυπιilνει, 6τι δηλαδη η παρoυolα τoυ αoυνειδrjτoυ, επειδ{ τoπoθετεiται στoν τ6πo τoυ 1\λλoυ, oφεiλει, μθoα αε καθε λ6γo, να αναζητηθεi στηγ εκφoρd, τoυ. To iδιo τo υπoκεiμενo πoυ υπooτηρiζει αυτη την παρoυσiα, o αναλυτrig, oφεlλει, αιiμφωνα με αυτη ην υπ6θεoη, να ε[ναι ενημερωμθνoζ και ταυτ61ρoνα (Φα εμπλθκεται ωg α[τιo>, να υφiαταται δηλαδ{ τη δoκιμαoiα τηs υπoταγriq τoυ στη oxdη τoυ αημα[νoντoξ. Eξoιi και η 6ψη oπεlραg πoυ oταματΙσε, Tξν οπoiα παρατηρoδμε στηγ εργασiα πoυ παρoυαlαoαν oι μαΘητ€s μαq Σερζ ΛεκλαLρ καιZαν Λαπλανs. E[ναι γιατt την περι6ρισαν στη δoκιμαolα εν69 εξαρτ{ματoξ. Kαι αυτδ εiναι ακριβιilq τo oημαδι 6τι oι διατυπιilαειg μαζ, με 6λη την αυατηρ6τητd, τoυg, εiναι πρωτiστωξ φτιαγμθνεg για τη λειτoυργiα πoυ εκπληρωνouy απoκλειoτικα 6ταγ βρloκoνται ατη θ6αη τoυg. Kατα την πρoπαιδευτικ{ φαη μπoρεi κανε[g να απεικoνioει τo απoτιiλεoμα τηζ εκφoρα( pωτΦνταg τoν μαθητ{ αν φαvτd,ζεται τo αoυνε[δητo oτo ζιbo, ελλε[ψει καπoιαg επiδραoηc τηξ γλ6σσαq, τηζ ανθριb. πινηζ γλιilαoαg. Aν oυγαινε[ πραγματι 6τι αυτ6 ακριβιilg εiναι η πρoδπ6Θεoη για να μπoρ€αει απλΦg να τo oκεφτεi, θ1ετε επιβεβαιιboει 6τι διακρ[νει τo δια1ωριoμ6 αναμεoα oτιg θννoιεζ τoυ ασυνειδ{τoυ και τoυ ενατiκτoυ. Αloιog εναρκτηριog oιωνδg αφoιi εγκαλΦνταg αδιακρ[τωg τoν κd,θε αναλυτη,6πoιo κι αν εtναι τo πιoτειiω ατo oπoio 61ει καταληξει, μπoρεi αραγε να πει 6τι, κατd, την αoκηη των καθηκ6ντωγ τoυ (ψπooτr]ριξη τoυ λ6γoυ τoυ αoθενo$g, απoκαταoτααη τoυ νoηματικoυ απoτελθαματog εμπλθκoνταξ τov εαυτ6 τoυ ωζ αiτιo 6ταν απαντd,ει, 6πωg επioηg 6ταν oωπαiνει), εftε πoτθ την αiαθηoη 6τι εi1ε να κανει με κατι πoυ να μοιαζει με θνατικτo;
KαθΦc η αναγνωαη των ψυ1αναλυτικιi:ν γραπτιbν και των επ[αημων lεταφραoεων τoυ Φρ6υντ (o οπolοq δεν 6γραψε ποτθ αυτη τη λθξη) μαq rπoυκιilνει με τo 6νoτικτo, εiναι [αωg ενδιαφθρoν να παρεμπoδlooυμε 1ια ρητoριKη πoυ απ6kλε[ει καθε εμβθλεια απoτελεαματικδτηταξ τηξ lννoιαξ. To oρθδ υφοg τηs αυνoπτικηs παρoυαlαoηξ τηζ εμπειρ[αg δεν :iναι 6λη η θεωρiα. Aπoτελεi 6μωq την εγγυηoη 6τι [835] οι διατυπιbrειg αυμφωνα με τιg οπolεg η θεωρ[α λειτoυργεi διαφυλαααoυν μ€αα rουg αυτ6 τo περιθιbριο τ|( εκφορ&g 6πoυ καθiοτανται επ[καιρα τα μεrαφ) που θ1ει εγγραφε[ ατo fading, επtoτρiφει ατο εlδoq τηs αταθερ6τηταζ πoυ o Φρ6υντ αποδiδει στην ασυνεiδητη ευ1η (τελευτα[α φραση τηs Traumdeufung). Aυτrj η δεfτερη παρεκτρoπη δεν oλoκληριi:νει μ6νo τo απoτθλεoμα
1:
ιΙl\ JιPu,ιl|ξ ιoJoJ πρopαΛΛoνταζ την τoπoλoγiα τoυ υπoκειμiνoυ στη στιγμη τηζ φαντασiωoηs. τη οφραγiζ.. oρ,o.iμ.,η o.o ,no"ε[μενo τηg επιθυμ[αg να 61ει επ[γνωoη 6τι εiναι'απoτ6λεoμα
τηq oμιλiαg, πoυ σημαiνει 6τι αυτ6 πoυ ε[ναι δεν εiναι ιiλλo απ6 .η, .n.θ,μιΙ τoυ Aλλoυ. Ωg πρog αυτ6 τo α1o;θ}εoμα, καθε λ6γoq δ;*".;;;;;νεπιbg να θεωρηθεi ανειiθυνog - καθε λ6γoq εκτ69 απ6 τo λ6γo τoυ διδαoκοντοq αε
ψυ21αναλυτ6g. Σε 6,τι αφoρα εμdg, θεωρηααμε πιiντ31ε εαυτ6ν υπ6λoγo μιαg τ€τoιαg αυν6πειαg και,
ακ6μη κι αν.ανταπoκριθηκαψ
*
;;;;;;;6πo, ηταν τo μυατικ6 κατ6ρΘωμα oε καθθνα απ6 τλ noεμiναρια, μαg. Eiναι 6ντω9 γεγoν69 6τι αυτo[ πoυ θρ1oντλ. ,Jμ;q ακoιiooυν δεν , ε[ναι oι πριbτoι κoινωνoi πoυ o Πλατων ,*οε.,. o.ι,i;;ηo,., τoυ Σωκριiτη. I
To γεγoν6g 6τι <δευτερoβαθμια η εκπα[δευαη> απ6 την oπo[α απoφo ιτoιiν oφε[λει iη ;; πρoπαιδευ ::1.Ιl..εt.τιζμε μαθητεiα τικ6 κriκλo λθει :1. αρκετα αvεπαρκειεζ l(αι τιξ περιττoλoγiεs για
;;,
.;,
ηs. Aπo τη <φιλoαoφ[α,, o.,.,ρ.ooJi,ρo. δ,, παρα 6να 'o,ξ, ανακατεμα διατυπιbοεων, μια ασυ^γκρατητη κατη1ηoη, πoυ τoυξ αναιoθητoπoιε[ αε καθε €κπληξη .ηq oiηθ..oq. Γiνoνται €ται ακ6μη niρiooω,ρo λ,ιo no, πρooφ6ρεται στιξ επιχειρηαειq γoητρoυ, oγδ.εωδ1 υψηλoli περαoναλιoμ"'1 d;;;,o τα oπo[α o πoλπιαμ6g τolis ωΘεi να ξη"δ,ν πανω απ6 τα μθαα no, ολδε'i;;.-.* M€αα διανoητικιi, εννoεkαι. To ιδειilδεg *,,.,j^:.η:jo oπolo εναρμoνiζεται o υπoψriφιog
*i;;η;",
γιατρ69, ΙδΙεqoδων α1θβριo*;. τo αλλoθi τηζ, η φαινoμενoλoγiα λι1yιcrτηρι πoυ περιμθνει .o.μa,no-.ξ oυρανoιi - τo φαoμα ε[ναι ευριi και η διααλoρa μεγ&λη o.η, offiiλ..o".o,,on ημiνηζ αμβλυνoιαq. H αντiατααη, τoτ Χ€γκελ και τoυ Φρdυντ, εiναι [αη, ωg :: i:γγi πρoζ τo αποτ6λεαμ& τηξ, με την αρνηη τηq δυατυχιη .ηi*,εiδηoηq και.τ.ηζ δυαφoρiαg τoυ πoλιτιαμoιi. Μια κoινri τηζ υποκειF.ενικoπoiηαηg απoτελεi το oπ!ριγμα ηq πoυ εξαντικειμενoπoιεi ταψευδιbg nρoφouη'.oυ εγΦ και εκτρiπει καθε απ6δειξη μιαg βεβαι6τηταζ πιoζ.η δ*ρ*η λnoρoiη .ηi ioiμη-μo, o,'.noραθ€αoυν oιiτε τoυg μφξιατθg o,i'..o,s καeol.κoυi Jj;;;",. iδιoυg τoυg φρoδδικo$g, ειο"a}ξc ζητηooυμε oνoμαστικη κληoη.) |α Γι,αυτ6 μ6νo μια διδαακαλiα ορ'Jμμo,iζει αυτη την κoινηxαραζει τo δρ6μo τηg ψυ1ανα}uη' πoυ "o, τ.τλJδρειταiο.οoo,*η o|o.i.o onoτελ6αματα τηc εμπειρiαξ παραπo.o,l,io. και μ6νo απ6 τo γεγoν69 6τι καταγρdφoνται σε αυτη τηv κoιν/1. [s37] Αυτ{ η θεωρητικη αυνειoφορα 61ει dνα 6νoμα πoυ εiναι απλoιiστατα τo επιστημoγικ6 πνεliμα τo oπolo απoυoιdζεiεντελιilq oω .o,s oη ζ των xω φ1αναλυτιbν. η 9υ^s^ατeατoλ6γη u.uooκαλiα μαg ε(ναι ανdΘlμα επειδη εγγριiφεται αε,gυτη η €ρευνα Υνιbμηq ο iεooλαβητη. σεων, τo meaning ":": -,",Ιφειiγει of meaning 6πoυ κctΘε o,oEη.ioη
.,,
,..f
την
H αντiρρηαη no,^lι:βληθηκε o1ετικα
αλi-
τ11ν επLπτωoητηζ
ιι,ε στη μεταβiβαη των υπ6 εκπαiδευoη ψ,xλ,or,.ιilν θα;;;;;;;.γ.λofν oι μελλoντικoi
ψυ1αναλυ.εq εφ6o0ν,
iΙ,η *
μαg, θα υπαρ1oυν ακ6μη
,oμω!
αυτδ πoυ θα υπαρ1ει o Φρ6υντψυχαναλυτθg για τoυg oπoioυξ απδδεικνυει εlναι η παντεληc απoυα[α θεωρ[αg τηs διδακτικηs ψυ1αναλυαηs oτιg oxθαειξ τηζ με την καταφαση τoυ αoυνειδητoυ. Θα γiνει θται εφεξ\t κατανoητ6 δτι η 1ρηoη μαζ τηζ φαινoμενoλογl-
αζ τoυ Xθγκελ δεν περιλαμβανε καμ[α υπακoη ατo οljoτημα, αλλα oυνι.
oτoιioε παραδειγμα για την ανα1α[τιoη των αυτoν6ητων τηζ τα$τιoηs. Aπδ τoν τρ6πo με τoν oπoio εξεταζει κανε[g 6ναν αoθενη και oδηγε[ται στα συμπεραoματα τoυ ξεκαθαρiζει η κριτικη εγαντioν των διανoητικιbν τερατoλoγηματων.,oταν δεν απoφ$γoυμε τιζ ηθικθg oυνθπειεζ τηξ πρακτΦc μαq Jτη δεoντoλoγlα και την επιστημoνικη o,υζητηoη θα αφαιτην ωρα[α ψυχη. o νδμog τηg καρδιαg -τo ρθooυμε τo πρoσωπεlο απ6 ε[παμε- πηγα[νει, με τα καμιbματα τoυ, πιo πθρα απ6 την παρανoια. E[ναι o ν6μog εν6q τε1νασματoξ πoυ μθoα oτo τθ1ναoμα τoυ oρθoιi λ6γoυ
1αραζει θναν μαiανδρo πoυ ρ6ει βραδl5τατα. ΠεραιτθρωΣ oι 1εγκελιανθg διατυπιiloειg, ακ6μη κι αν περιoριoτo$με ατo κε[μεν6 τoυξ, πρoσφ6ρoνται παντoτε για να πoυν Aλλo-πραγμα. Aλλo-πριiγμα πoυ επανoρθιilνει τη α0νδεoη τoυg με βιiαη τη φαντασιωτκr| o$ν6εoη διαηριilνταg παρdλληλα τη δυνατ6τητα να καταγγθλλουν τιζ πλανεζ των ταυτlσεων.
Aυτη ε[ναι η δικη μαg Aufhebung πoυ μεταπλαθει την Αufhebung τoυ Χθγκελ, τη δικη του πλ&νη, σε μια ευκαιρ[α αναδειξηg, oτoν τ6πo και τη θθoη των αλμdτων μιαg ιδανικηs πρo6δoυ, των παραλλαγιbν μιαg θλ-
λ.ψηs. Πα να επιβεβακbooυμε ωζ πρoζ τη λειτoυργ[α τoυ αυτ6 τo ημεio θλλεψηq δεν υπdρ1ει τiπoτε καλr5τερo, εδιb πoυ βριoκ6μαoτε, απδ τo
διαλoγo τoυ Πλ&τωνα, στo βαΘμ6 πoυ υπαγεται στην κωμωδiα, πoυ δεν απoφευγει να επιημdνει τo oημεiο 6πoυ δεν απoμθνει πλθoν παρα να αντπαξiι κανε[ζ uατιg ξυλινεg πρooβoλ6g τη μαακα τoυ καραγκι6ζη,, πoυ διαo1iζει με πθτρινo πρ6oωπo τoυq αιιbνεξ εν εiδει φαρoαg περιστην παγιωμ6νη λαβη τoυ μθνoνταg πoιoζ θα τα καταφθρει καλιiτερα τζoυντo τoυ με την αλf1θεια. 'Ετoι' oτo Συμπ6oιo, μπoρor}με να διακινδυνειiαoυμε να πρooκαλθσoυμε τoν Φρ6υvτ σαν απρ6oμενo αυνδαιτυμ6νοι, βαoιζ6μενoι απλιbg ατη μικρri oημεiωη 6πoυ μαg υπoδεικνυει αυτ6 πoυ τoυ οφε[λει ηετικα με την oρθ6τητd τoυ πανω oτoτ θρωτα και ioωg την l,1ρεμη ματια τoυ oτη μεταβΙ,βooη. [s38] Θα ηταν ααφαλιi:g ανθρωποq πoυ θα ζωντdνευε eκεi αυτd τα βακ1ικd, λoγr)δρια τα oπoiα, θ1oντ&g τα κανε[q πρoηγoυμ6νωξ εκστoμiαει, δεν θυμ&ται πλθoν μετα τo μεθr)αι. To oεμιναρι6 μαgδεν t'1ταν <εκεi 6πoυ αυτ6 μιλotoω,6πωg oυνθβαινε να τo λθνε 1αριτoλογιbνταq. Δημιoυργo$oε τη θioη απ6 6πoυ αυτ6 μπoαυτια για να ακot. ρolioε να μιληοει ανolγoνταg περιoo6τερα απ6 θνα εi1αν αφηαει να θα τo αoυν εκεiνo πoυ, μην θ1oντd.g τo αναγνωρioει, περαoει σαν να ηταν αδιαφoρo. Kαι εiναι αληθεια 6τι απλιilζ υπoγραμεκτδg αν ηταν ακριβιi:g την μiζoνταq τo, επεδ{ oυν6βαινε τo [διo βραδυ, πρoηγoυμθνη πoυ τo εi1ε αυναντ]oει ατη αυνεδρ[α με θναν αoθεν{, o ταδε ακροατηc μes εξθφραζε τo θαυμααμ6 τoυ πoυ επρ6κειτο o1εδ6ν κατα γρdμμα γι' αυτ6 πoυ εβμε πει στo oεμιναρι6 μαg. FΙ θθoη γιατην oπolα πρ6κειται ε[ναι η εlooδog τηξ σπηλιαξ ωξ πPoζ την oπoiα ξθρo,μ. 6τι o Πλατων μαq οδηγεi πρoζ την 6ξoδo, καθιbq
1!
φανταζoμαστε να |,Λεπoυμε να μπαιγrι ι;Kgι υ ΨυλqvqΛU.ιt|q. wμωξ τα πρd,γματα ε[ναι λιγ6τερo ευκoλα επειδ{ ε[ναι μια εlαoδog δπoυ δεν φτανoυμε πoτbπαρατη στιγμη που κλε[νουν (αυτη η θθoη δεν θα εlναι πoτ6 τουριoτικ{) και o μ6νo9 τρ6πo9 για να μιoανoiξει εlναι να φωναξoυν απ6 τo εαωτερικ6. Αυτδ δεν ε[ναι αλυτo, εφ6ooν τo ooυodμι τoυ ααυνειδt'1τoυ oυν[αταται στην επiπτωoη ομιλ[αg που θ1ει, ατη δoμη γλιilooαg πoυ εiναι, αλλd, απαιτε[ επiαηs απ6 τον φ1αναλυτη να επανθλθει oτoν τρ6πo τoυ κλειo[ματ69 τoυ. Χd,αμα, παλμ6g, μια εναλλαγη ρoυφηγματoξ, για να ακoλoυθηooυμε oριoμθνεg υπoδε[ξειg του Φρ6υντ, ιδof αυτ6 πoυ 1rειαζεται να επεξηγησoυμε και ε[ναι αυτ6 πoυ κdναμε θεμελιΦνoνταg τo σε μια τoπoλoγiα. FΙ δoμη εκεiνoυ πoυ κλε[νει εγγραφεται πραγματι σε
μια γεωμετρiα 6πoυ o χ6ρos αναγεται σε μια αυνδυαoτικη, η oπolα ε[ναι κυριoλεκτικα αυτ6 πoυ απoκαλoriμ ε tνα xεiλoq.
MελετΦνταg το τυπικd, α1ετικα με τιζ oυνθπειεg τoυ μη αναγιilγιμoυ τηq τoμηq τoυ, θα μπoρθooυμε γι}ρω απ6 αυτ6 να επανoργανιbooυμε oριαμθνεg απ6 τιg πλθoν ενδιαφθρoυoεq λειτoυργiεg ανdμεoα oε αιoθη-
16
τικη και λoγικη. Aντιλαμβανεται εδιil κανε[g 6τι εiγαι τo κλε[οιμo τoυ ααυνειδr!τoυ πoυ δ[νει τo κλειδ[ τoυ 21ιilρoυ τoυ και, για την ακρiβεια, ηc ακαταλληλ6τηταg να θεωρηθεi θνα εοωτερικ6. Kαταδεικνι)ει επloηs τoν πυρηνα εν6g αντιoτρεπτoυ 1ρ6νoυ ιδια[τερα απαρα[τητoυ να εισαγαγoυμε ωq oτoψio καθε απoτελεoματικ6τηταg τoυ λ6γoυ. Aυτ6q o 1ρ6νοg εiναι ηδη αρκετα αιoΘητ69 oτην ανdδραoη, oτην oπo[α επιμ€νουμε εδιb και καιρ6, τηg επ[πτωηζ τoυ γor,]ματog μ6oα oτη φριioη πoυ για να oλoκληρωθεi απαιτε[ την τελευταiα τηq λθξη. [839] To nachtriglich (αg υπενθυμioω 6τι {μoυν o πριi:τog πoυ τo εξrjγαγα απ6 τo κε[μενo τoυ Φρ6υντ), τo nachtr4gΙ..h r] εκ των υoτ6ρων α$μoωνα με τo οπoto τo τρω5μα εμπλ6κεται μθoα oτo oι)μπτωμα δεipει μια 1ρoνικt'1 δoμj υψηλ6τερηs τιiξηq. ,oμ,ζ, η εμπειρ[α αυτoιi τoυ κλειolματog δεipει κυρ[ωg 6τι δεν θα d,oκoπη πρdξη για τoυζ ψυ1αναλυτθg τo να ξανανolξoυν τη ηταν μια oυζητηαη για τo αiτιo _ φdνταoμα αδ$νατoγ να εξoρκιoτεl απ6 τη οκθψη, κριτικη { 6μ. Δι6τι τo αiτιo δεν εiναι, 6πωq λθγετα,ι επιηξ και για τo E[ναι, μια πλανη των oμματων τoυ λ6γoυ [discours] - θα τo εi1αμε τ6τε ηδη διαλιiαει. To αiτιo διαιωνlζει τo λ6γo [raison] πoυ υπoταoσει τo υπoκεiμενo oτην ετι[τπωση τoυ oημαiνoντoq. Mδνo oαν βαθμiδα τoυ αoυνειδιjτoυ, τoυ φρotiδικoιi αoυνειδ{τoυ, μπoρoι)με να oυλλαβoυμε τo αiτιo αε αυτ6 τo επ[πεδo απ6 6πoυ θναq Xιoυμ (FΙume) εννoε[ να τo εκδκbξει, και πoυ εiναι ακριβΦq τo επ[πεδo 6πoυ τo α[τιo πρooλαμβανει oυνεκτικ6τητα. Πρ6κειται για την ανd,δραση τoυ oημαlνoντoξ με την απoτελεoματικ6τητd, τoυ πoυ πρ6πει να διακρ[νoυμε απoλ$τωg απ6 τo τελικ6 α[τιo. Καταδεικνrioνταζ μαλιατα 6τι απoτελεi τo μ6νo α\θιν6 αρμκ6 αiτιo θα μπoρoυoαμε να δotμε να διαλtεται η φαινoμενικη δυoαρμoνiα των τεαoαρων αιτ[ων τoυ Aριoτoτθλη - και oι ι|υ1αναλυτθq θα μπoρo$oαγ απ6 τo δικ6 τoυg πεδio να oυνειαφ6ρoυν oε αυτη την αναΘειi,lρηση. Θα απoκ6μιζαν την ανταμoιβη να μπoρoυν να χρησιμοπoηooυν τoν
ιιlιυ ιυ vιι K(ιvυUv ,,ιιPυUτo lτεq. Αυτ6 πoυ ακολoυθεi θα 1αραξει χαρακτηριoτικ6 ατoψio πoυ lρiζει τη o,1θoη λειτoυργlαg αναμεoα oε αυτθg τιg μορφθg, δηλαδη την cυκλικη, και δμ αμoιβα[.α, αρθρωαη, Aν υπdρ1ει κλε[αιμo και ε[ooδοg, αυτ6 δεν oημα[νει δτι δια1ωρlζoυν. Δ[νoυν oε δfο τομε[g τoν τρ6πo o,υνδεαηs τoυq. Πρδκειται αντlατoιxα yια τo υπoκε[μενο και τoν Aλλo, και αυτoi oι δrio τομε[g δεν προαλαμθθαειg μαζ για τo αoυνεiδητo. βono,n εδιil oυolα παρα απ6 τιg TO υπoκε[μενo, τo καρτεσιανδ υπoκε[μενο, ε[ναι η πρoδπ6θεση του oιαφoPετικα ρρoυ0ικo ορo τoυ επικαvoPισμου
αο,υνειδητου, το απoδεiξαμε αλλoι). o Aλλos ε[ναι η διαoτααη πoυ απαιτε[ται εφ6αoν o λ6γοq δηλιilνεται oαν αληθεια.
To αoυνεiδητο ε[ναι αναμεοα oτα δυo η εν ενεργε[α τoμr] τoυg.
Tην ξαναβρiακoυμε να ρυθμiζει τιg δ1)o Θεμελιιbδειq πρδξειq oι oπolεg εiναι καταλληλεq να διατυπιilσoυν την αιτιoγθνεoη τoυ υπoκειμθνoυ. Πραξειq οι oπoiεg [840] διατασσoνται σε μια κυκλκη, αλλα παρ, 6λα αυτα 6μ αμoιβα[α, σχθη. }Ι πριbτη, η αλλοτρiωοη, ε[ναι η 6λευαη τoυ υπoκειμθνoυ. Σε θνα πεδio αντικiιμθνωγ καμ[α o1θoη που να γενναει την αλλoτρ[ωη δεν εiναι νoηπ! εκτ69 απ6 τη o16αη τoυ αημαiνoντoζ. Aq θεωρηαoυμε σαν αφετηρ[α αυτ6 τo δεδoμ6νo, 6τι κανθνα υπoκε[μενοδεν θ1ει λ6γo να εμφανiατεi εντ69 τoυ πραγματικol3 ειμη μ6νoν επειδη εκεi υπαρ1ουν oμιλoυντα 6ντα. Mια φυoικη πoυ να επεξηγεi 6λα 6oα υπαρ1ουν oτoν .δoμo, oυμπεριλαμβανoμθνoυ και τoυ θμψυ1ου μθρου-g τoυ, ε[ναι νoητη. Eνα.υπoκε[μενo επιβαλλεται μθαα ατoν κ6oμο επειδη υπαρ1oυν μθoα εκε[ αημαiνοvτα πoυ δεν θθλoυν να πoυν τ[ποτα, και τα oπoiα ε[ναι πρog απoκρυπτoγραφηση.
FΙ-παρφ1ιbρηη στο οημα[νον αυτηζ τηζ πρoτεραι6τηταg επ[ τoυ υπoκειμθνoυ oημαiνει για μαζ 6τι λαμβανoυμε υπ6ψη την εμπειρ[α πoυ .γ*o.nioo, o Φρ6υντ, 6τι τo ημα[νoν πα[ζει και κερδlζει προτoυ τo πανα τo πω 6τσι, αε οημεio που στo ρει ε[δηoη τo υπoκεiμενoΣ αν μπoριi: παryνiδi τoυ Witz, του ευφυολoγ{ματog, για παραδειγμα, εκπλησσει τo υπoκε[μενo. Mε την θκλαμψη τoυ αυτ6 πoυ φωτ[ζει εiναι o διμoμ6q τoυ υπoκειμθνoυ απ6 τoν εαυτ6 τoυ. ,oμ,q το 6τι τoυ τον απoκαλυπτει δεγ πρbπεl,να μαζ αποκρυπτει 6τι αυτ6i o δι1αoμ6gπρo6ρ1εται μ6νο και μ6νo απ6 το [διo παψlδι, τo παικαι 6μ των αημεiων. 1νiδι των αημαιν6ντων... των oημαιν6ντων Tα ο,ημεiα εiναι πολυδυναμα: εκπρoσωπoυν ααφαλιilc 'κι!τι για καπoιoν. Oμ,s αυτori τoυ καπoιoυ, τo καθεατδg τoυ εiναι αβθβαιo, 6πωg και τo καθεατιbg τηq δt'lθεν γλΦoααq oριoμ6νων ζιbωι γλΦooαg των σηoιiτε γεννd, τη μετωνυμ[α. μεiων πoυ δεν απoδθ1εται τη μεταφορα Aυτ6q o καπoιog θα μπoρoriαε oριακα να ε[γαι τo oυμπαν ααν πληρo-
6πωξ μαg λθνε, η πλη. φoριακ6 oliατημα καθιbq μ6αα τoυ κυκλοφορε[, ουνoλικοπoιεlται ροφoρiα. oπoιoδιtποτε κθντρο 6που η πληροφoρiα θνα υπoκεiμεoαν 6μ αλλd, κ&ποιο, μπoρεi να εκ\φθε[ οαν αυτ6 τoν νο. To επ[πεδo του ημα[νoντοζ θεoπ[ζεται απδ τo γεγoν69 6τι θνα oηαημαiνoν. Aυττ] ε[ναι μαlνoν εκπρoσωπεi iνα υπoκεiμενo για 6να αλλo
_ η δoμη 0λων των μoρφωματων τoυ ασυνειοητoυ oνειPο, γΛωσσιKη παραδρομη, ευφυολδγημα. Kαι ε[ναι επioηs αυτη πoυ εξηγεiτoν αρ1ιiπαραγ6μενo oτον τδπo . γoνo δqααμ6 τoυ υπoκειμ6νoυ. To oημα[νoν, -'.. τoυ Aλλoυ πoυ δεν θ1ει ακ6μη εντoπιστε[, προκαλεi την αναδυαη τoυ υπoκειμ6νου απδ τo ε[ναι πoυ δεν κατθ1ει ακ6μη τo λ6γo, αλλα αυτδ ουντελεlται με κ6oτοg την παγiωoη του. Aυτ6 πoυ υπ{1ρxε εκεi 6τoιμo να μιληαει -και τotτo με τιξ δυο θννoιεg πoυ πα[ρνει ατα γαλλικα ο
παρατατικ6 q τoν υπηρxε εκεΙ.. 6ταν τοπoθετε[ται στη στιγμη πoυ μ6λιq πρoηγεiται αημα[νει 6τι liταν εκεi και δεν ε[ναι πλθoν, αλλα δταν τoποθετεiται oτην αμθαωg επ6μενη στιγμη oημα[νει 6τι λiγo ακ6μη και θα ηταν αφoυ μπoρoυoε να εiγαι εκεi-, αυτ6 πoυ υπηρxε εrεi εξαφανiζεται μη 6νταg πλθoν τlπoτε περιoα6τερo απ6 θνα oημα[νoν. [84i] Δεν ε[ναι λoιπ6ν τo γεγoν6q 6τι αυτη η πραξη ξει αημεlo αφετηρiαg μθoα οτoν Aλλo που τηg πρoαδi,δει τo χαρακτηρισμ6 <αλλoτρlωση). To 6τι ο AλλοE ε[ναι για το υπoκεlμενο o τ6πo9 τoυ oημαiνοντoζ
αιτioυ τoυ εξηγεi απλιbg εδιil γιατl κανθνα υπoκεlμενo δεν μπoρε[ να ε[ναι αlτιο τoυ εαυτor) τoυ. Πραγμα πoυ επιβαλλεται δμ μ6νo γιατ[δεν εiναι Θε6ζ, αλλα γιατ[ o lδιog o Θεδq εiναι αδιαν6ητo να ε[ναι αiτιo τoυ εαυτot τoυ, αν πpbπεινα τoν oκεφτoυμε oαν υποκε[μενo (o Aγιog Aυτoν γoυoτiνoq τo εi1ε πoλιi καλd δει αρνουμενoξ στoν πρooωπικ6 Θεδ πρooδιoριαμ6 τoυ αιτ[oυ τoυ εαυτoυ). }Ι αλλoτρiωoη dγκειται ατo δι1ααμ6 τoυ υπoκειμθνoυ πoυ τo αiτι6 τoυ μ6λι9 υποδηλιiloαβε.Aq πρo1ωριjoουμε εντ6g τηq λογιηq δομflc. Πρ6κειται για τη δoμη εν6q vel πoυ εiναι καινoυργιo καθιilg εμφανiζει εδιil την πρωτoτυπlα του. Π, αυτ6ν τo oκοπ6 πpbπει να τo αυναγαγoυμε απ6 εκε[νo πoυ στην oνoμαζ6μενη μαθηματιη λογικr] απoκαλοtμε θνωoη (πoυ θ1ει ηδη αναγνωριoτεl 6τι ορ[ζει θνα oριoμθνo εiδog vτ1). Aυτr] η θνωαη ε[ναι τθτoια πoυ τo vel πoυ oνoμαζουμε velτηc αλλoτρiωηc δεν επιβαλλει μια επιλoγη αναμεαα στoυζ 6ρoυ9 τoυ παρα με την εξαλειψη τoυ εν69 απ6 τoυg δtio, παντoτε τoυ [διoυ, 6πoια κι αν ε[ναι
oτη η επιλoγ{. To διακυβευμα περιoρiζεται λoιπ6ν κατα τα φαιν6μενα δυαδικt'1. ε[ναι θνωoη αλλoυ 6ρoυ 6ταν τoυ διατηρηοη η μη η Aυτr\ η διαζευξη ενααρκιilνεται με υπoδειγματικ6, αν 6μ δραματικ6, τρ6πo μ6λι9 τo oημαlνoν ενοαρκΦνεται oε θνα πιo πρoσωπoπoιημθνo επiπεδo o,τη ζητηαη η την προαφoρα: στo (τα λεφτα ooυ t\ τη ζωη αoυ> η oτo <ελευθερiα η Θανατoφ. To μ6νo ζητημα ε[ναι αν θθλετε η δμ [sic aut non] να διατηρηαετε τη ζωt η να αρνηθε[τε τo θdνατo δι6τι, 6ooν αφoρα τoν αλλo 6ρo τηs εναλλακτικηq, δηλαδη τα λεφτα η την ελευθερ[α, η επιλoγη ααg θα ε[ναι
oιiτωg i αλλωs απoγoητευτικη. Πρ6πει να πρoαθξετε δτι αυτ6 πoυ απoμι1νει ε[γαι oπωoδηποτε ακρωτηριααμθνo. Θα ε[ναι δηλαδη η ζωi χωρic τα λεφτα και θα εiναι επ[αηg,
αφου αρνηθηκατε τo θανατo, μια ζωι,1 βεβαρημθνη λδγω τoυ κ6oτoυ9 τηs ελευθερ[αs. Πρ6κειται για τo oημαδι 6τι τo vel λειτoυργιbνταq εδΦ.διαλεκτικα δρα αιiμφωνα ακριβιbg με τo veΙ τηq λoγικηs θνωoηg πoυ, 6πωg ξ6ρoυμε, ιοoδυναμεt με θνα καιfsic et nοn]. Aυτ6 απoδεικνυεται αφοr) αργ6τερα, μετα τα λεφτα, θα 1ρειαατεi να αφr]αετε τη ζωη και δεν θα απομε[νει να πεθανετε.
oμo[ωg, τo υπoκε[μεν6 μαg τ[θεται αντιμθτωπo με τo velπου συνιoτα ε[τε η απoδoμi εν6g oριαμθνoυ νoηματοg εiτε η απoλ(θωoη τoυ. Αν κρατηαει τo νδημα, τ6τε πανω αε αυτ6 τo πεδ1o (τoυ νoηματoq) θα 6ρθει να πριoνioει τo μη ν6ημα πoυ παραγεται απ6 τη μετατρoπη τoυ σε σημα[νoν. [842] Kαι εiναι ακριβιbg απ6 τo πεδ[o τoυ Aλλoυ πoυ εξαρτdται αυτ6 τo μη ν6ημα, παρ6λo που παραγεται σαν 6κλεψη τoυ υπoκειμθ-
νoυ.
To πραγμα αξiζει να ειπωθεi δι6τι πρoαδιoρlζει 6τι τo πεδlo τoυ αoυνειδητoυ καθεται και oυνεδριαζει, θα λ€γαμε, oτη θ6oη τoυ αναλυτη, εννoιilνταg τo στην κυριoλεξ[α, δηλαδ{ ατην πoλυθρδνα τoυ. Σε oημεio πoυ θα bπρεπε να τoυ αφηooυμε αυτη την πoλυθρ6να με μια
πριiξη oνoμαζεται, oτη αυμβoλικ{ λoγικη, τoμη { επioηc γιν6μενo πoυ τυπoπoιεiται με τη μoρφη τoυ αν{κειν σε- ΚαL αε-. Aυτη η λειτoυργiα εδιb τρoπoπoιεlται o$μφωνα με τo μθρog πoυ καταλαμβdνει η θλλεψη επ[ τηg €λλεψηq, [843] μ€οω τηg oπoiαc τo υπoκε[μενο ξαναβρ[oκει μθoα ατην επιθυμiα τoυ Aλλoυ την ιooδυναμlα τoυ με 6,τι ε[ναι ωg υπo-
κε[μενo τoυ ααυνειδητoυ.
Aπ6 αυτη την oδ6 τo υπoκεiμενo πραγματιilνεται μ6oα ατην απιbλεια 6πoυ αναδl)θηκε ωg αoυνεiδητo, μ€αω τηq 6λλεψη9 πoυ δημιoυργεi *
ΣΦντμηoη τηc απανηoηξ μαζ σε μια αoτoxη αντiρρηη.
19
στον ΛΛΛo, συμφωνα με τη oιαορoμη πoυ o \yPoυγτ αναKαΛυπΤει ωξ Τηγ
πιo ριζoσπαστικη εν6ρμηση και την oπoια oνoμaζει εν6ρμηση θανατoυ. FΙ πραξη τoυ δηλιbνει δτι πρ6κειται Eμπεδοκλη, πoυ ανταποκρiνεται σε αυτ6, για μια velle. ε1ναι απoπερατωση τηζ ααν Aυτη Tο vel επιoτρθφει η βoυληoη. λoγικηc πραξηc. FΙ διαδικααiα τιbρα. Separare, 1ωρi,ζω, καταληγει εδιi: αε se parere, που oημα[νει αυτoγ6νεαη. Αg απαλλαγor)με απ6 τo olγoυρo ευνo.iκ6 oτηριγμα πoυ βρ[oκoυμε στoυξ ετυμολ6γoυζ των λατινικιbH υπθρ αυτηc τηs διολ[οθησηζ τoυ νoτ]ματog απ6 τo θνα ρflμα ατο αλλo. Nα ξθρουμε μ6νo 6τι αυτη η δι oλiαθηoη ε[ναι θεμελιωμθνη οτo κοιν6 τoυg ταiριασμα στη λειτoυργ[α
'Εια oιiτε αε- καλε[ται εδιil να πληρΦαει θνα dλλo odτε αε-.
του paΙs.
To μ6ρog δεν ε[ναι το 6λoι δπωq ουνηθωg λθγεται απερ[oκεπτα. Δμ δτι θα bπρεπε να τoνlooυμε 6τι τo μθροg δεν θ1ει τ[πoτε να κανει με τo 6λογ. Πρθπει να το αποδε1τoιiμε, πα[ζει τo κoμματι τoυ oλομ6να1ο. Εδιb, με τo μερισμ6 του, τo υπoκεlμενo πρoβαtνει στoν τoκετ6 τoυ. Kαι αυτδ δεν ουνεπαγεται τη 1oνδρoειδr\ μεταφoρα 6τι ξαναγεννιθται. Eξαλλoυ η γλιilooα θα δυακολευ6ταν πoλυ να τo εκφρααει με θναν αρ1θγoνo 6ρo, τoυλα1ιoτον μ6αα ατον ινδoευρωπαΙκ6 1Φρο 6πoυ δλεg oι 1ρηoιμοπoιotμενεg λθξειc γι, αυτ6ν τo oκoπ6 θ1oυν μιανομικη η κoινωνικη πρoθλευoη. Parere, oημαlνει αρμκd παρθ1ω _ (θνα παιδ[ ατoν α$ζυγo). Γι, αυτ6ν τo λ6γo τo υποκεiμενo μπoρε[ να παρθ1ει ατον εαυτ6 τoυ αυτ6 πoυ εν πρoκειμθνω τo αφoρα, θνα καθεατΦg πoυ θα τo 1αρακτηρlσoυμε ληξιαρ1ικ6. Tiποτε αλλo oτην ανθρΦπινη ζωτi δεν πρoκαλε[ τ6oη λυαoαλθα παραφoρα για την επiτευξη τoυ. Για να ε[ναι pars, θα θυolαζε ευ1αρioτωg θνα μεγαλo μθρoq των συμφερ6ντων τoυ, και αυτ6 6μ για να ενσωματωθεi ατo oυνoλo πoυ αλλωατε δεν oυγκρoτεiται διδλoυ απ6 τα αυμφθρoντατων αλλωι και ακ6μη λιγ6τερo απ6 τo γενικ6 oυμφθρoν πoυ διακρiνεται απ6 αυτα με εντελιi:g διαφoρετικ6 τρ6πo. Separare, se Parere: για να καλυφθεi [se parer] απδ τo oημα[νον κατω απδ τo oπolo υπoκιiπτει, τo υπoκεlμενo πρoαβαλλει την αλυοiδα, πoυ την περιoρiσαμε στo ελα1ιατο μιαg δυαδικ6τηταξ, oτo αημεio τoυ μεσοδιααττ,1ματ6ζ τηζ. To μεαοδιαστημα πoυ επαναλαμβανεται, η πιo ριζικη δoμη τηq oημαiνoυααg αλυoiδαg, εlναι ο τ6πo9 πoυ στοιχειΦνει η μετωνυμiα, 6χημo, 6πω9 τoυλαμστoν το διδαoκoυμε, τηg επιθυμ[αg. Eν πd,αη περιπτιilαει υπ6 τo βαρos τηg επ[πτωαηg 6πoυ τo υπoκεi-
μενo δoκιμαζει μθoα o,ε αυτ6 τo μεαoδιαστημα να τo υπoκινε[ Aλλο
πρ&γμα απ6 τα εππελ6αματα νoηματog με τα oπoiα o λ6γo9 το εγκαλε[ [844], oυνανταει 6ντωζ την επιθυμ[ατoυ Aλλoυ, πριν ακ6μη καλα καλα
μπoρθoει να την oνoμααει επιθυμiα, και ακ6μη λιγ6τερo να φανταατε[ τo αντικε[μεν6 τηc. Aυτ6 πoυ θα τοπoθετηoει εκε[ εiναι η iδια τoυ η θλλεψη υπ6 τη μoρφη τηq θλλεψηq πoυ θα δημιoυργof σε στoγ Aλλo μdαα απ6 την [δια τoυ την εξαφανιoη. Eξαφανιση που την θ1ει πρ61ειρη, θα λ€γαμε,1αρη ατo μθρoq του εαυτoυ τoυ πoυ του θλα1ε απ6 την πριilτη τoυ,αλλοτρ[ωαη. Aλλ& αυτ6 πoυ πληρoi 6τoι δεν εiναι τo ρηγμα πoυ συνανταει oτoν Aλλo, ε[ναι κατ, αPχαc τo ρηγμα τηg απΦλειαζ που αυγκρoτε[ θvα απδ τα μθρη τoυ, και εξαιτiαg τηg oπolαq απαρτ[ζεται απδ δr)o μ6ρη. Eδιb 6γκεπαι η συστροφη μθοω τηg oποlαs o απoχωρισμ6g αντιπροαωπευει
την αντεπιστροφη τηζ αλλoτρiωο.ηc. Eπειδη ακριβιbq ενεργε[ με την iδια τoυ την απιilλεια, η oπolα το επαναφθρει στo αημε[ο εκκiνηoηq τoυ. Ααφαλιbq μεν τo <μπoρε[ να με 1ααευ> απoτελε[ πρoαφυγη απθναντι στην αδιαφανεια πδυ αυνανταει στoν τ6πo τoυ Aλλου ωg επιθυμiα, αλλα επαναφθρει 6μωq τo υπoκεlμενo στην αδιαφανεια τoυ εiναι πoυ του θλα1ε μιiαα απ6 τη 6λευαη τoυ ωξ υποκειμθνoυ, 6πω9 oυνθβη αρμκα απ6 την κλητευoη τoυ αλλoυ. Eδιil θ1oυμε μια πραξη τηζ oπoιαζ τo θεμελιιbδεq o,1θδιο θα ξαναβρεθεi στην τεχνιKη. Δι6τι με τη oτiξη πoυ ειoαγει η παρθμβαση τoυ αναλυτη ατo λ6γo τoυ αoθενoΦg, θα δoυμε να εναρμον[ζεται αυτ69 o παλμ6q τoυ 1ε[λoυg απ, 6πoυ πρbπεtνα αναδυθεi τo εiναι πoυ βρioκεται εντευθεν. FΙ αναμοvη τηg 6λευοηζ τoυ εiναι, oτη ο1θoη τoυ με αυτ6 πoυ oρiζoυμε σαν επιθυμ[α τoυ αναλυτt'1, καθιbg, τoυλαματoν θωg τιilρα, δεν θ1ει γ[νει αντιληπτ6 δτι pμπερι61εται στην [δια τoυ τη θθαη, ιδου τo πραγματικ6 και ι)oτατo ελατr]ριo εκε[νoυ πoυ συγκρoτεi τη μεταβiβαoη. Π,αυτδν τo λ6γo η μεταβiβαoη εtναι μια o1θο.η πoυ oυσιαστικα oυνδθεται με το 1ρ6νo και τo 1ειριαμ6 του. Aλλα τo ε[ναι το oπο[o, oε εμαg πoυ ενεργο$με μθαα απ6 το πεδio τηs ομιλ[αg και τηξ γλιi:ooαg, απανταει εντεtiθεν τηg εια6δου τηs απηλιαζ, πoιo ε[ναι; Θα προ1ωρt'1αoυμε προαδlδoντdg του αιilμα απ6 τα [δια τα τoβματα τηc oπηλιαζ πoυ θα ζωντανευαν η μαλλoν θα εμψυ1ιbνoνταν απ6 θνα αφυγμ6 που τoν ζωνταν6 ρυθμ6 του θα πρθπει να πιαooυμε τιbρα, δηλαδη αφori θ1oυμε αρθριbαει ααν αυνθηκη τoυ τη λειτoυργ[α και το πεδiο τηs ομιλiαg και τηq γλΦαααg. Δι6τι δεν αντιλαμβαν6μαoτε για πoιo λ6γo θα εi1ε καποιοg το δικα[-
ωμα να μαg καταλoγioει 6τι παραμελo$με τη δυναμικη ατην τoπολoγiα μαζ: τηγ πρoσανατoλlζoυμε, κ&τι πoυ αξlζει περιoo6τερo απ6 τo να τη
μετατρ6ψουμε oε κoιν6 τ6πo (o μεγαλυτεροc βερμπαλιαμ69 δεν βρtοκεται εκε[ 6πoυ οριoμθνοι αρθακογται να τoν καταγγ6λλουν). [sa5] Σε 6,τι αφoρα τη oεξουαλικ6τητα, για την oπο[α θα μαg υπενθl)μιζαν 6τι ε[ναι η δυναμη με την oπolα 61ουμε να κανoυμε, και 6τι εiναι βιoλoγιη, θα ανταπαντolioαμε 6τι ο αναλυτηs δεν θ1ει ioωg αυνειoφθρει τ6αo 6αo ελπiζαμε καπoτε oτη διαoαφηση των ελατηρlων τηc, παρα μ6νο εκθειαζoνταg τη φυοικ6τητα τoυg δ[κην τρoπαρiου πoυ καταληγει εν[oτε σε γoυργoυρητα. Θα πρoαπαθηαoυμε να πρoσκoμioουμε κατι πιo καινoυργιo, καταφεtiγoνταζ σε μια μορφη την oπo[α ο iδιog ο Φρ6υντ δεν ιo1υρioτηκε πoτθ 6τι ξεπ6ρααε: εκεiνη τoυ μυθoυ. Kαι για να τη βγo$με ατoν Aριατοφανη τoν Συμπooioυ πoυ αναφθραμε πρoηγoυμθνωq, αq θυμηθoιiμε τo πρωτ6γoνo ζιilo με τιg διio πλατεg 6πoυ αυγκoλλοl)νται τα μιo6 μιiρη, πoυ ε[ναι τ6oo σφιχτα ενωμιiνα δoo εκεiνα τηg oφαiραg τoυ Mαγδεμβoυργoυ, και τα oπoiα αε 6ναν δεilτερo 1ρ6νo δια1ωριoμ6να με μια 1ειρoυργκη επθμβαοη απ6 τη (ηλοτυπiα του Δ[α αντιπρoσωπεlioυν τα πειναο,μθνα 6ντα εν6g ανεfρετoυ αυμπληρΦματog 6πωg 61oυμε γiνει oτoν θρωτα. Θεωριilνταg αυτr] τη oφαιρικδτητα τoυ πρωταρχικoυ Ανθριbπoυ καθιbg και τo δryααμ6 τoυΣ ανακαλεiται oτη ο.κθψη μαζ τo αυγ6, πoυ [αωg υποδηλιbνεται σαν απωθημθνo, μετα τον Πλατωνα, με την υπερο1η πoυ απoδ6θηκε κατα τη διαρκεια των αιιbνων ο'τη oφαiρα oliμφωνα με μια
KαvιεPα,μεγr|l απo τιξ φυσικεζ επιστημεξ, ιεραρχια των μoρφων. Aq θεωρηooυμε αυτ6 τo αυγ6 ατη ζωoτ6κo κoιλιa 6πoυ δεν 1ρεια(εται κθλυφog, και αζ θυμηθoιiμε 6τι πληνΦνεται θνα .-, μθροq τoυ αυγoι) καθε φoρd πoυ διαρρηγνυoνται οι μεμβρανεg, δι6τι oι μεμβρανεζ τoυ γoνιμoποιημθνoυ αυγoι) εivαι εξiooυ θυγατρικθg με το θμβιo πoυ γεννιθται απ6 τη διατρηoη τoυg. Aπ, 6πoυ o.υνεπαγεται δτι αυτ6 πoυ 1ανει το νεoγθννητo με την τoμη τoυ λιbρoυ δεν ε[ναι, 6πωq νoμiζoυν oι Ψυχαναλυτ6ζ, η μητ6ρα τoυ, αλλ& τo ανατομικ6 τoυ αυμπληρωμα. Aυτ6 πoυ oι μα[εg oνoμαζoυν πλακo$ντα.
Ωρα(.α! Αg φανταατoιiμε 6τι κdθε φoρα πoυ διαρρηγνιioνται oι μεμβρ&νεg, απ6 την iδια διθξoδo ξεφειiγει θνα φαντααμα, μια απε[ρωg πιo
αρ1θγoνη μoρφη ηq ζωηc, και η oπolα δεγ θα πρooφερ6ταν δι6λoυ να αναδιπλαoιαoει τoν κ6oμo ωg μικρδκooμo. Σπd'ζoγταζ τo αυγ6 γεννι6ται ο Aνθρωπoξ, αλλα επ[αηs και η Ανδρoμελ6τα.'o Ag την υπoθθoουμε σαν μια απλωμθνη κρθπα πoυ μετακινε[ται ααν αμoιβαδα, παρα πoλl) λετπη ιbατε να περναει κατω απ6 τιg π6ρτεg, παντoγνιilατρια επειδ{ καθoδηγεiται απ6 τo αβιγθc θνατικτo τηq ζωηs, αθ6νατη επειδ{ oμ(oγενναται. Nα κατι πoυ δεν Θα ηταν ευ1&ριστo να νιιbΘετε να κυλαει, αΘ6ρυβα κατα τη διαρκεια τoυ liπνoυ oαg, πανω ατo πρ6αωπ6 σαξ σαν βoυλoκ6ρι. [846] Eατω κι αν σε αυτ6 τo oημεio αρ1iζει η διαδικαα[α τηc π6ψη9, αντιλαμβαν6μαoτε 6τι η Aνδρ-oμελθτα θα εi1ε για πoλ$ καιρ6 με τι.να τραφε[ (αq θυμηθοιiμε 6τι υπαρ1oυν oργανιoμo[, και μαλιoτα λ[αν διαφoρoπoιημθνoι, πoυ δεν διαΘθτoυν πετπικ6 αυoτημα). E[ναι περiττ6 να πρoαθθαoυμε 6τι oι}ντoμα θα ιiρμζε η παλη εναντ[ον εν6g τ6oo φoβερot 6ντog, πoυ Θα ηταν 6μω9 δυoκoλη. Δι6τι μπoρoι1με να υπoθθαoυμε 6τι η απoυoiα αιoθητηριακoι) αυoτηματοζ στην Aνδρ-oμελ6τα τηs επιφ6πει να καθoδηγεiται απ6 τo αμιγ6g πραγματικ6, oπδτε θα υπερθ1ει ωζ πρoζ εμαq, τoυg ανθριbπoυq, πoυ πρ6πει παντoτε να εξoπλιζ6μαστε με 6να ανθρωπαριo oτo κεφαλι μαg, ιiloτε να καταoκευαζoυμε με τo [διo πραγματικ6 μια πραγματικ6τητα. Πραγματι, δεν θα t'1ταν εtκoλo να πρoλαβoυμε τα τε1νααματα των επιθθαειbν τηq _εξdλλου ε[ναι αδιiνατo γα τιξ πρoβλθψoυμε_ αφo$ επιπλθoν κανθνα εμπ6διo δεν Θα τη fiαματo$oε. Aδtνατo να την εκπαιδεΦooυμε otiτε και να την παγιδευooυμε. Σε 6,τι αφoρα την καταστρoφη τηs Aνδρ-oμελθταg, θα ηταν πρoτιμ6τερo να την αποφιiγoυμε μην τυ16ν και πoλλαπλααιαoτε[, αφoιi κανoντ&g τηζ μια εντoμη θα ευνootiααμε την αναπαραγωγη τηζ, Kαι τo παραμικρδ απ6 τα εκβλαατηματd τηs αν επιζorioε, ακ6μη κι απ6 την ενδεβμε1n παραδooη τηζ σrιζ φλdγεg, θα διατηρofoε 6λεg τιq βλαβερ6q τηq δυναμειg. Mε εξα[ρεoη τη θανατηφ6ρα ακτiνα πoυ θα θπρεπε επιπλθoν να δoκιμαoτεi, η μ6νη δι6ξoδoq θα ηταν να την εγκλωβiooυμε, πιανoνταq τη, για παραδειγμα, oτιg oιαγ6νεξ μιαζ oφαlραq τoυ Mαγδεμβo$ργου, πoυ επανrθρ1εται εδιb ωg κατα τ$1η τo μ6νo πρoτειν6μενo εργαλεio. Αλλd Θα Lπcρεπε να θρθει εκεi ακθραιη και τελε1ωg μ6νη τξs. Δι6τι αν βαλoυμε τα δα1τυλα μαq, για να oπριbξoυμε και το ελαμoτo πoυ εξθ1εη κι o πιο γενναioq δικαιoλoγημθνα θα tπρεπενα πρooθξει πολυ'
FΙ
ψυ1αναλυoη, Τ6 i |, Lacan, Θ6oη τoυ αoυνειδητoυ
απδ φ6βo να μην του γλιστρησει μεσα απ6 τα 16ρια, και για γα παει να 1ωθεi πoυ αραγε;
Mε μδνη διαφoρα τo 6νoμα τηζ, πoυ θα το αλλαξουμε oε πεταλιo
[lamelie], καθ6τι πιo ibπρεπθg (τoυ oπoloυ απλη μετααταoη* ε[ναι αλλωο,τε η λθξη oμελθτα [omelette]). Aυτη η εικ6να και αυτ6g ο μδθοq μαq
φα[νονται αρκετα κατdλληλα να απεικoνlooυν 6αo και να τοποθετησoυν 6,τι oνομαζoυμ ε λiμπιντo' FΙ εικ6να μαq δειχνει τη λiμπιντο 6πωg ε[ναι, δηλαδη θνα 6ργανo, με τo οπolo τα ηθη τηζ την καθιoτουν πoλυ περιoα6τερo αυγγενη απ, 6,τι με 6να πεδiο δυναμεωv. Αq πoυμε 6τι ακριβΦg ωg επιφανεια διαταoαει αυτ6 τo πεδ[o δυνd.μεων. Aυτη η αντiληψη τiθεται αε δoκιμαoiα εαν αναγνωρ[,αουμε τη δομη αυνδεoμoλoγlαg που o Φρ6υντ απθδωο.ε oτην εν6ρμηoη και τη oυναρθριbooυμε oε αυτη. [847] rΙ αναφoρα αην ηλεκτρoμαγνητικη θεωρiα και ειδικδτερα σε θνα θειbρημα oνoμαζ6μενo τoυ Stokes θα μαg επLτρεπε να εντoπiooυμε στην ακ6λoυθη oυνθηκη, δταν δηλαδη αυτη η επιφανεια oτηρiζεται oε θνα κλειατ6 1εiλoq, πoυ απoτελεi την ερωτoγεν{ ζιbνη, τo λ6γo τηq oταθερ6τηταζ τηξ ιboηq τηs εν6ρμηoηc για την oπolα τ6οo επιμθνει o Φρ6υντ.**
Bλθπoυμε επloηq 6τι αυτ6 πoυ ο Φρ6υντ oνoμαζει Schub,i ρoη τηs εν6ρμηoηs δεν ε[ναι η εκφ6ρτιoη τηq,αλλα περιγρ&φεται μαλλoν ωq η αλθ-ρετoυρ τρo1ια εκ-κ6λπωαηζ εν6ζ oργανoυ του oπο[ου η λεπoυργiα τoπoθετεlται στιζ προηγo$μενεζ υπoκειμενικ6g ουντεταγμθνεg. Αυτ6 τo 6ργανo πρtπει να τo πoυμε εξωπραγματικ6, με την θννoια 6τι το εξωπραγματικ6 δεγ ε[ναι το φανταoιακ6 και πρoηγε[ται τoυ υπoκειμενικoli τoυ οπoiου απoτελε[ πρoδπ6θεoη, 6νταs oε αμεαη αιiναψη με τo πραγματικ6. Σε αυτ6 ειδικα o βθoq μαg, 6πωg oπoιoαδt'1πoτε μ$θog, πρoαπαθε[ να προοδιbσει μιααυμβoλιη αρθρωαη μαλλον παρα μια εικ6να. To πεταλι6 μαξ αγαπαριoτα εδΦ αυτ6 τo μθρos τoυ εμβlου που 1ανε. ται επειδη ακριβιbq αναπαραγεται αμφιγoνικα. Αυτ6 τo μ6ρos διαφα[νεται βεβαiωq αε oτηρ[γματα πoυ η μικρoσκoπκt'1 ανατομ[α υλoπoιεi με τα απoβληθ6ντα (πoλικα) oωματια oτιζ δio
Mαg €ρxονται καπoιoι απ6ηxoι 6τι oτo μαγαζi με την ταμπθλα
ευγλοrττα απεικoν[ζει τo ολ6γκαν που θα καναμε oημα κατατεθθν τoυ: η oβoυvια αγελαδαg που γελαει.
η
**
E[ναι γνωoτ6 αυτ6 πoυ διατυπιbνει αυτ6 τo θεΦρημα 6ooν αφoρα ρoη oτροβιλιoμoυ. Υπoθθτει θνα αυνε1Φg παραγωγiαιμo διανυoματικδ πεδ[o. Σε 6να τθτoιo πεδio, 6πoυ o ατρoβιλιoμ69 ενoq διανυαματog ορiζεται απo τιg παραγιi,lγουq των oυνιoτωoιbν τoυ, απoδεικνυεται 6τι η κiνηoη αυτoι) του διανυoματog κατα μr]κog μιαg κλειoτηs καμπυληc ιαoι}ται με τη ρot'1 ατρoβιλιαμoιi πoυ παραγεται απ6 την επιφ&νεια πoυ τo οliνορ6 τηg εiναι αυττi η καμπυλη' Mε αλλα λ6για, δεδoμθνηg αυτηs τηs ρoηg ωg αναλλo[ωτη{, τo θειilρημα θεμελιΦνει την €ννoια μιαg ρol,1c <διαμθαoυ> εν69 κυκλδματog oτoμ[oυ, ητoι τθτoιoυ ιboτε η αρμκη επιφανεια να μη λαμβαvεται πλθοv υπ6ψη. Πα τουg τoπoλ6γoυg:
ι1ι'i=
Ιtλ. n"ι.7.
23
φασειξ των φαινoμενων τα oπoια oιατασσoνται γυρω απo τη χρωμoσωματικη μειωση, κατα την ωριμανση εν69 γενεττjo.ιoυ αδθνα oε καθε φriλo. To πεταλιo αναπαριαταμενo εδΦ απ6 θνα θανατηφ6ρo oν oημαδευει τη o16oη, oτην oπo[α αυμμετ61ει τo υπoκεiμενo και η oπolα πρooδιoρ[. ζεται oτo &τoμo, τηξ σεξoυαλικδτηταg με τo θανατδ τoυ. Aπ, 6,τι αναπαρiαταται μθαα oτo υπoκε[μενo, αυτ6 πoυ εκπλ/1oαει εl-
ναι η μoρφl1 ανατoμικηζ τoμηξ (αναβιιilνονταξ την ετυμoλoγικη θννοια τηq λθξηq ανατoμlα) 6πoυ καθορlζεται η λειτoυργ[α oριαμ6νων αντικειμθνων για τα oπoiα δεν θα πρLπεινα πoιiμε 6τι εiναι μερικα, αλλα δτι η θθη τoυg ε[ναι τελεiωq ξ%ωριoτli. [848] To oτηθog, για να τo παρoυμε ωg παραδειγμα των πρoβλημα. των που δημιoυργoriν αυτα τα αντικεlμενα, δεν απoτελεi μ6νo την πηγη μιαq <παλινδρoμΦs, νooταλγ1αg επειδη υηρξε o φoρ€αg μιαξ τρoΨηc πoυ μαg ευ1αριατoliαε. E[ναι αυνδεδεμθνo, μαζ λ6νε, με τo μητρικ6 oιi:μα, με τη Θαλπωρη τoυ, και μαλιoτα με τιξ φροντ[δεq τηq αγαπηg. Oμ,s 6λα αυτd, δεν oυνιατotν επαρκη λ6γo τηs ερωτικηζ τoυ αξiαg, την oπolα απoδiδει πoλιi καλυτερα θναg π[νακαg τoυ Tι6πoλo (oτo Bερoλiνo) απεικoνlζoνταq μθαα αε μια iξαραη φρiκηs την Αγiα Aγαθη μετd, τo μαρτιiρι6 τηs. Πραγματι δεν πρδκειται για τo oτr]θog, με την 6ννoια τηξ μητραξ, αν και μπερδεtουμε ευχαρioτωg αυτθg τιg oυνη1ηoειg 6πoυ τo oημαiνoν αξιoπoιεiπλ{ρωζ τη μεταφoρα. Πρ6κειται για τo oτηθoq ειδικα oτη λειτoυργ[α τoυ απoΘηλαoμoΦ πoυ πρoαπεικoνlζει τoν ευνoυμoμ6. Eπειδη μαλιατα o απoθηλαoμ6q απ6 την επo1η τηc κλαTνικrjg διερειiνησηζ εντoπiζεται με τ6η oαφηνεια στη φαγτασ[ωη τoυ τεμαμoμθνoυ oιbματog τηc μητθραξ, δεν γ[νεται να μην υπoπτευθol)με 6τι τo επ[πεδo δια1ωριoμoιi πoυ καθιoτd, τo ατηθog 1αμθνo αντικε[μενo ωg αiτιo τηs επιθυμiαg περναει αναμεoα ατo oτηθog και τη μητθρα. Διoτι αν θυμηθo0με την οργανωη των θηλαατικιilν πoυ θθτει τo μικρ6, απ6 θμβρυo θωq νεoγν6, αε α1θαη παρασιτισμo$ ωq πρoζ τo αιi:μα τηc μητ6ραg, τo oτrjΘog θα εμφανιoτε[ ωg τo lδιo εiδog oργανoυ, αντιληπτδ ωg εκτoπ[α εν69 ατ6μoυ επi ενδg d'λλoυ, πoυ την πραγματoπoιεl o πλακo$νταg ατα πριbτα oταδια αναπτυξηg εν6g oριoμιiγoυ τι)πoυ oργανιoμori, o oπolog πρooδιoρlζεται απ6 αυτη τη διατομη. H λiμπιντo ε[ναι αυτ6 τo πεταλιo πoυ τo εiναι τoυ oργανιαμoιi μεταθθτει στo πραγματικ6 τoυ 6ριo, τo oπolo υπερβα[νει τo 6ριo τoυ oιilματog. }Ι ριζκη τηc λειτoυργ[α oτo ζri:o υλοπoιεiται oε μια oριoμθνη ηθoλoγiα με την αιφν[δια 6κπτωη τηs εκφoβιoτικηs τoυ ιoμ3og 6ταν φτανει oτα 6ρια ηs <επικρατειαφ} τoυ. Αυτ6 τo πεταλιo απoτελεi 6ργανo, 6ντα9 εργαλεio τoυ oργανιoμot. Mερικ6g Ψoρ6s ε[ναι ααν να ευαιoθητoπoιεiται, 6ταν η υoτερικτj διακινδυνειiει δoκιμαζoνταg θωg τα dκρα την ελαoτικdτητα τoυ. To oμιλoiν υπoκεiμενo €xει τo πρoν6μιo να απoκαλl5πτει τo θανα-' τηφ6ρo ν6ημα αυτo$ του oργ&νoυ, και ωζ εκ τoυτoυ τη o1θη τoυ με τη oεξoυαλικ6τητα. Δι6τι τo αημα[νoν ωg τθτoιo, διαγραφoνταζ τo εν τη γεν6oει υπoκε[μενo, ειοξγαγε oε αυτ6 τo ν6ημα τoυ θανdτoυ. (To σκoτιbνει, αλλατo
ικριβωζ τo λ6γo καθε εν6ρμηη εiναι δυνητικα εν6ρμηoη θανατoυ. [sa9] To αημαντικ6 εlναι να αντιληφθoυμε πιbq o oργανισμ6g εμπλθCεται στη διαλεκτικη τoυ υπoκειμθνoυ. Αυτδ τo 6ργανo τoυ αoΦματoυ rτo θμφυλo oι αυτ6 ακριβιbq απ6 τoν oργανιoμ6 τo υπoκεiμενo 6ρ1εται ρα τoπoΘετηoει oτη φαoη 6πoυ επιτελεiται o απoχωρισμ6q τoυ. M6ο,ω rυτoυ μπoρε[ να κανει τo θανατ6 τoυ να γiνει με πραγματικ6 τρ6πo τo rντικεiμενo τηg επιθυμlαζ τoυ Aλλoυ. Ωg εκ τofτoυ θα θρθoυν oε αυτη τη θθαη τo αντικεfμενo πoυ 16νει εκ ατηρiγματα πoυ βρlακει oτην επιθυφυoεωg, τo περ[ττωμα, η ακδμη τα του, τη τo r[α τoυ Aλλoυ: φωνη τoυ. βλ6μμα FΙ δραoτη ρ ι6τητα πoυ ατo υπoκεiμενo oνoμαζoυμε ενδρμηoη [Trieb] :πιδ[δεται στo να κανει τo γυρo αυτιbν των αντικειμθνων για να πdρει πioω απ6 εκε[να την πρωταρμκη τoυ απιbλεια και να την επανoρθΦoει ιθoα τoυ. Δεν υπαρ1ει αλλη oδ6ζ 6πoυ να εκδηλιilνεται στo υπoκεlμενo η επiΓιτωση τηc αεξoυαλικ6τηταg. FΙ εν6ρμηαη, στo βαθμ6 πoυ αντιπPοσωπεtει τη oεξoυαλικ6τητα στo αoυνε[δητo, εiναι παντα μερικη εν6ρμηoη. Eδιil 6γκειται η ουσιαστικη θλλεψη, δηλαδη η θλλεψη εκεiνoυ πoυ θα την αρoενικη η θημπoρoιiαε να αναπαραατηαει εντ6ξ τoυ υπoκειμθνoυ λυκ{ oυνθ{κη τoυ εiναι τoυ. ,oπωg μαg απoδεικνιiει η εμπειρ[α, η αμφιταλαντευση ατo υπoκε[μεvo, σε 6,τι αφoρα τo αρσεγικ6 η θηλυκδ τoυ ε[ναι, δεν αναγεται τ6αο oτη βιoλoγικη τoυ αμφιoεξoυαλικ6ητα 6αo oτo 6τι δεν υπαρ1ει τiπoτα στη διαλεκτικη τoυ πoυ να αναπαPιoτα τη διπoλικdτητα τoυ φυλoυ, εκτ6ζ απ6 την ενεργητικ6τητα και την παθητικ6τητα, δηλαδη την πoλικ6τητα εν6ρμηηq.εξωτερικt'1s δραoηs που ε[ναι τελεiωg ακαταλληλη να την αναπαραστηoει ατην oυoiα τηs. Σε αυτδ τo oημεio θ6λαμε να φταooυμε με αυτ6ν εδιb τo λ6γo, 6τι δηλαδη η oεξoυαλικδτητα κατανθμεται εκατθρωθεν τoυ γεiλoυq μαζ, νooriμενoυ oαν κατιbφλι τoυ αoυνειδητoυ, ωg ακoλoυθωg: Aπ6 την πλευρα τoυ εμβioυ, ωζ dντoζ πoυ πρooρlζεται να εμπλα. κε[ ατην oμιλiα χωρic να μπoρε[ τελικα πoτθ να oλoκληρωθεi πλt'1ρωq εκε[, σε αυτ6 τo εδιbθε τoυ κατωφλιoυ πoυ δεν ε[ναι ωoτ6oo oυτε εντ69 oιiτε εκτ6ζ, δεν υπαρ1ει πρ6oβαoη στoν Aλλo τoυ αντ[θετου φδλoυ παρα μ6νo απ6 την oδ6 των oνoμαζ6μενων μερικιilν ενoρμηoεων 6πoυ τo υπoκεlμενo αναζητdει 6να αντικεiμενo να τoυ αντικαθιoτα αυπj την απιbλεια ζωτig πoυ υπθατη επειδr] εiναι 6μφυλo oν. Aπ6 την πλευρα τoυ Aλλoυ, απ6 τoν τdπo 6που η oμιλiα επαληθειiεται συναντιbνταg τηv ανταλλαγη των oημαιν6ντων, τα ιδειilδη που τα oημαlνoντα υπoατηρlζoυν, τιζ oτοψιιbδειq δoμ6q τηg oυγγ6νειαζ, την πατρικ{ μεταφoρα ωξ αρχη τoυ αποχωριoμo$, τo δι1ααμ6 πoυ παντoτε ξανανο[γει μθoα oτo υπoκεlμενo και αφoρd την πριbτη τoυ αλλoτρ1ωoη - απ6 αυτη την πλευρd μ6νo, και μθαω αυτΦν των oδιbν πoυ μ6λιq αναφθραμε, oφεiλoυν να εγκαθιδρυθoυν η ταξη και o καν6ναζ πoυ υπαγoρειiουν oτo υπoκεiμενo τι πρθπει να κανει ωg αντραg η γυναiκα. [850] Δεν ε[ναι αληθεια 6τι o Θεδq τoυg θπλαoε αρoενικ6 και θηλυκ6, εαν αυτ6 μπoρεi να ειπωθε[ για τo ζε$γoq Aδαμ και Eriα, 6πωg επioηc τo αντικρoυει ρητα o υπερσυμπυκνωμθνog μυθoq που αυνανταμε oτo [διo
ΙΙρυυπΙΙPχι, μεγ ασΨ{ΙΛωξ η /\ιΛιU, αΛΛα αυτo οεν αΛΛαξει τιπoτα.
Διακ6πτoνταq εδιi:, αφηνoυμε πiαω οτo παρελθ6ν τιq oυζητrjoειg 6πoυ, για 6,τι αφoρα τo φρoδδικ6 αoυνε[δητo, ανεtθυνεq παρεμβαo.ειg ηταν ευπρ6oδεκτεg, επειδη ακριβιilg oι υπευθυνoι μιαζ οριαμθνηg πλευραg ηρθαν και κακοπρoα[ρετα - για να μην πoυμε τ[πoτα περιοα6τερo. Υπηρξε παρα ταυτα θνα αποτθλεο,μα, 6τι δεν τηρηθηκε η oδηγtα απoοιιilπηoηc πoυ αντθταξε ατη διδαακαλ[α μαg αυτη η πλευρα. To δτι, για τo οιδιπ6δειo o,υμπλεγμα, τo τελικ6 oημεio {, μαλλoH η αμερικανικη βεντ6τα, κατθλη{ε oε θναν ερμηνευτικ6 αθλo επιβεβαιιilνει την εκτiμηαη πoυ καναμε γι, αυτ6 τo ουνθδριo και ιiδειξε θκτοτε τα επακ6λoυθα τoυ. Διακινδυνεtioυμε να υπoδεlξoυμε εδdl το μηχανισμ6 απ6 6πoυ θα μπoρo$oε να επανθλθει η διευκρiνιoη.-
*
Ωoτ6oo αg τoνiαoυμε ακ6μη 6τι, απoκαθιoτιilνταq εδιil με θναv ειρωνικ6 τρ6πo τη λειτoυργiα τoυ <μερικoi> αντικειμ6voυ 1ωρlq vα αναφερθo$με oτην παλινδρ6μηαη με τηγ οπoiα oυν{θωg τη ουγκαλtπτουμε (εννoofμε: αυττ] η αναφoρα ιαμ}ει μ6vo με βααη τη δoμτj πoυ oρi.ζει αυτ6 τo αντικεiμενο - τo oπo1o oνομdζoυμε αντικεiμενo α), δεν μπoρ6oαμε vα την επεκτεlvoυμε θωq εκεiνo τo oημεlo πoυ ατoφιoθετεi την αποφαoιατικri oημαα[α τηs, δηλαδη τo αντικε[μενo (-φ) ωc <αiτιo> τoυ αυμπλθγματog τoυ ευνoυμoμoli. Aυτ6 τo αντικε[μενo πρoαεγγloτηκε στηγ ανακo[νωη πoυ ακoλoυθεl τιbρα. [Bλ. τo επ6μενο κεiμενo των Γραπτtilν. <..Du Trieb" de Freud et du d6sir du psychanalμte,, 196a. (Σ'τ.M.)]
Aλλα τo αυμπλεγμα τoυ ευνoυχισμοιi πoυ βρioκεται οτoν πυρηνα των τωρινιilν μαq
26
επεξεργααιιi:ν ξεπερναει τα 6ρια πoυ επιβαλλoυν ατη θεωρiα oι ψυ1αναλυτικθg τdαειg oι οπoiεg διαγρ&φονταν ωg καινoιiργιεg λiγo πριν απ6 τoν π6λεμο, και απ6 τιg oπolεg ε[ναι ακ6μη επηρεααμθνη oτo αιiνoλ6 τηg. Θα υπoλoγiooυμε τo μθγεθoq τoυ κωλυματοg πoυ oφεlλoυμε εδιb να ξεπεραooυμε με τo 1ρ6νο πoυ 1ρειαoτηκαμε για να διbαουμε αυτ6 τo κεiμενo ααν αυν61εια ατo <Δ6γo τηg PιbμηΦ, 6πωg και με τo γεγoν6q 6τι τη oτιγμτi πoυ τo διoρθιiπoυμε περιμθνoυμε ακ6μη την αντιπαραβολη τoυ με τηv ανακoiνωση πoυ 6γινε τ6τε.
H ψυ1αναλυoη, T6
/ }.
Lacan, Θθoη τoυ αoυνειδητου
ΣημειΦαειg lFΙ μεταφραoη θγινε απ6 τo γαλλιl<6 πρωτ6τυπo |acques Lacan,
we Colloque
de Βonnevαl: l'Ιnconscient, Desc16e de Brourγeξ
Παρiαι 1966.
oΓin-noip, ητoι τo α.αυνε1δηMεταφραζoυμε α-σκoτειν6 τo νεoλογιαμ6 τoυ Λακαν διαφoρoπoiηοη, τo (in.cοnscient) εννooυμενo oαν 6λα 6oα δεν ε1ναι oυνειδητα,1ωρ[q (le θννοιαζ πoυ δεν τθτoιαq noir) μιαg αρα μθoα αε oυγ1υoη. Εξoιi και η oκoτειν6τητα (l,inconscient ,ινo. πoρo ατερητικη, α- (l,in.). Aπ6 την dλλη, τo α.oκoτειν6 αoυνεiδητο (βλ. oτη in-noir) πρ6πει να εννoηθεi ωq <απ6ρρψη τηζ ιδι6τηταq τηg oκoτειν6τηταζΣ στηγ oυνεπωζ oυνi1εια τoυ κειμdνoυ). }Ι αυνεκτικ6τητα μιαq τθτoιαq θννoιαg iγκειται iδια τη λoγικη τηζ ασυνθπεια. 3
a
Georges Drγelshauvers
,
Ι}inconscient, Flammarion, Παρioι 1916, αo, 14-16.
'Πρβλ. Claude L6vi-Strauss,
Les structures 6l6mentοires
delα parent6, κεφ.VΙΙΙ, <Γil-
lusion archaique>.
6Aναφoρα στoγ Nαιγτζ Χαρτμαν (}Ιeinz Hartmann) και ατo λεγ6μενo ρε0μα τηc εγωψυ1oλoγiαq (1939, 1958)'
o Λακdν αναφθρεται εδιb oτoν Zαν-Mπερτραν Πoνταλiζ (|ean-Bertrand Pontalis). so Λακαν ενγoεi εδιb την τελευτα[α ταξη τoυ λυκε[oυ, ταξη τηc φιλooοφiαg. 7
Bλ. ατoν τ6μο τoυ Συνεδρioυ τo &ρθρo τoυ Serge Leclate, ΙjΙnconscieinζ καθιbζ και το o16λιo τoυ Δακαν oτo 11o Σεμιναριo,σσ.2|2,250'
9
Mεταφραζoυμε Aνδρ-ομελθτα το ευφυoλ6γημα του Λακαν hommelette πoυ ε[ναι oμ6η1o 1iε την oμελθτα (omeΙette) τηζ παρoιμιαg <δεν φτια1νειg oμελ6τα 1ωρig να oπαoειc αυγω. Στo hommelette περιθ1εται η λθξη home πoυ oτα γαλλικα oημαiνει ανΘρωποg αλλα και dνδραq' Eπιλθγουμε Aνδρ-ομελθτα υπαινισσ6μενoι oτι η λiμπιντo ι0
ε[ναι αραενικη.
27
o λακανικ69
πτPoσανατολιομ6q
*Tην αδεια για τη δημoαiευαη των δι}o μαθηματων πoυ ακολουθοl)ν παρα1ιilρηoε ευγενικα o oυγγραφ6αζ. To γαλλικ6
κεiμενo ατη μoρφη πoυ Kυ-
κλοφ6ρηoε δεν ε1ει επιβλεφθεi απ6 τογ iδιo. }Ι απoκαταατααη τoυ για την παρotioα δημoαiευαη θγινε απ6 τoν Pεζινdλντ Mπλαναθ, ατoν oπoio και oφε[λοvται o κυριοg τtτλog, oι υπoτιτλοι και oι oημειιiloειg, εκτ6c και αν επισημα[νεται διαφoρε-
τικα. Eπ[oηc επιμεξθηκε ελληνικo κε[μενo'
FΙ
το
6κδooη
τoυ ελληνικoιi κειμ6νoυ oφεtλεl πoλλα oτην εργααiα τηg Xριoτi.
ναζ Λεωταακoυ και τηξ Ελθνη< M6λαρl]. TΙg ευ1αριοτoυμε θερμα για την ανεκτiμητη βoηθειd ιυUι.
|acques-Alain Miller
Mετ&φραoη: Ανδρθαq
Σιpδηc
J-l arτιqθV ι6π
-
.ιlιιe,ιμδ.. ,ι(..rv Λ21orρij6ι
,,:
τoJ
()τTo
quuiναl
}ιj
.$
)..ιΞ) .υ^*-P1? 9,.ι. doφτioυ |16\
δoμη αυτot τoυ μαθηματogt βααiζεται στη διdκριoη των δto εννoιιi:ν, oι oπolεg σrην πρακτικη ανταπoκρlνoνται ικανoπoιητικα στoυζ δρoυg τoυ ουμπτΦματoζ και τηζ φανταoiωoηs. Δεν περιoρ[ζεται oε αυτδ, αφoιi υιοθετε[την αντiληψη 6τι <<τo αoυνεiδητο δoμημθνο ααν γλιbαoα> εlναι μια αληθεια, και μαλιoτα μια αληθεια επioημη. Δεν ε[ναι μια μερικτ\ αληθεια 6ooν αφoρα τo iδιo τo ααυνε[δητo. 6αογ αφoρα τo αoυνεiδητo, πρ6κειταιγια μια αληθεια εξαντλητικη. Elναι μια μερικη αληθεια 6αoν αφoρα τo πεδ[o τηg αναλυτικηq πρακτικrjs και ιδια[τερα 6αoν αφoρα τo oκoπ6 τηs. Aυτ6 πoυ λ6ω τιbρα δεν αυνιατα αμφιoβτ]τηαη τηg διδαoκαλlαq τoυ Λακdν, αλλα τo εντελιbg αντ[θετo. Πρ6κεπαι για μια πρoαπαθεια να πρoσεγγiooυμε την θρευνα τoυ και την πρ6oδ6 τηs απ6 τo ξεκiνημα τηξ -κι εiναι παντoτε τo μ6νo πoυ διαΘ6τoυμε_ με τη διαπiστωση 6τι τo φρoδδικ6 αoυνεlδητo εiναι δoμημθνo oαν γλιbooα, θωg τo oημεlo 6πoυ υπογραμμiζει και μdλιατα πρoακρoliει σro γεγoν6ξ 6τι, σην πραcrικl1, υπαρ1ει και κατι αλλo. Kατι dλλo εκτ69 απ6 τo oημα[νoν. Σκoπ69 τoυ φεεινοιi μαΘηματog εlναι να διbooυμε θμφαη σ, αυτ6. με τoυξ δρoυg τoυ ΛακαH <αν 6λα ε[ναι δoμ'i, δεν εiναι 6λα oημα[νoν>. Υπd,ρ1ει εδιb μια διαφoρα πoυ αξiζει να εκτιμηθεi καΘιbg επlηg πρo-
ιo κiκλog των μαθημιiτων με τoν γενικ6 τiτλo ) πραγματoπoιηθηκε απδ τoν Νoθμβριo τoυ 1982 θωg τoν Ιorivιo τoυ 1983 oτo πλαiαιo τoυ Tμηματog Ψυ1ανd,λυηs τoυ Παγεπιoτημloυ ParisSaint-Denis, τo oπoio διευθriνει oZ.-A', Mιλiρ. a z..^. Mιλθρ θα επανθλθει πoλλθg φoρθq oτo o1oλιαoμ6 τoυ ζΦoυq αλλoτρiωη-απoχωριoμ6q, ωg 6ννoιαg αναφερ6μενη9 ατηv αιτιoγ6νεη τoυ υπoκειμθνoυ απ6 τoν Aλλo. FΙ θννοια μιαq τ6τoιαg αιτιoγθνεαηc περιλαμβ&νει, ωg τθτoια, την ενoρμητiκη oτιγμ| ωg αυa1ετιζ6μενη με τo oημαiνoν. Mε τρ6πo ιiloτε αν τo υπoκεiμενo πρ6πει να απoκληθεi <απoτθλεoμα τoυ ημαiνoντoζ), να υπoνoε1ται εφεξτis 6τι εiναι αξεμbριoτα και uυπoκεiμενo τηg εν6ρμηοηg, (nυπoκεiμενo τηc απ6λαυηsυ). Ααυνε[δητo (ημαiνoν) και Aυτ6 [φ] (εvoρμητικ6) βρiακoνται 6τoι oτενα αρθρωμθνα. Aυτη η αρθρωαη, επιμθνει o Z,-A.. Mλ6ρ, αυνιoτα μια σημαντικ4 ατ.γμ,i τηg διδαoκαλ[αq τoυ Λακdν. To κε[μενo <Θθη τoυ αoυνειδriτoυ, ατo oπolo εκτiθεται ηει καΘε λ6γo να θεωρηΘεi αυν61εια τη{ μαθηματα oτιζ 28.11.84, 5.12.84'24.4.85, 15.5.85,
αζ
ιcα,ι
qui fait insigne>, μαθf1ματα oτιq2l.l,87,28'L.87,4.2.87, ιΙ'3.87, , μαθηματα
Mαtoυ και Ιoυν1oυ 1984.
rπαUoυμε να αPυρωσoυμε τη υOμrl μυ υtιμιιιvυv ιο\ UPυι,\. ιl" ιΙyιιY yιU}ιση εν6ξ ασυνειδητoυ δoμημθνoυ ααν γλιboαα καταλε[πει θνα πεδ[ο τo lπolο θρ1oνται να καλυψoυH για παραδειγμα, oι τε1νικθg τoυ σδματoζ
ιπoκτωνταξ αξιoπιo,τiα, ακ6μα κι αν αυτη η αξιοπιατ[α ε[ναι περιοριrμ6νη, ακδμα κι αν αυτθg οι τε1νικθg, στην πραγματικ6τητα, υπ6κεινται rτη μ6δα. Θθλω να πω 6τι ουνεμbg αναφυονται καινotργιεζ, πoυ υπo. ιαθιoτotγ τιg παλαι6τερε9. Mπορoυμε εtκoλα να τιζ θεωρηooυμε αναi6πιoτεg, επειδη ακριβιilq ακoλoυθoυν τη μ6δα. Παραμθνει 6μωg τo 6τι lπoκαθιoτουμ τρ6πον τινα, oι μεν τιζ δε oτην iδια θθoη και απoκτoυν ιξιoπιατiα, θατω και πρ6ακαιρη, ακριβιilq επειδη υπαρ1ει κατι πoυ μαq 6λo αημα[νoν. Δ.εγ xρηoιμεriει oε 1αντζιbνει, μαξ αγlcιστριbνει στο μη iιπo.o να πoυμε 6τι πρ6κειται για μια αυταπατη, 6να δθλεαρ. Aγτiθετα, )παρχει εδιil μια θ6αη την οπo[απρ6πει να αναγνωρ[αoυμε καινα συμπεlιλαβoυμε oτην αναλυτικη πρακτικη καθιατιilνταξ την εγ1ειρηματικη. ,Eτσι,-61ι μ6νo δεν oτοψιoθετεiται αμφιoβητηαη τηξ διδαακαλiIξ τoυ Λακαν, αλλα θεωριb δτι μθoα απ6 αυτ6 τo πρ[oμα βλθπουμε να rπαlνoυγ oτη θ6oη τoυζ απ6πειρεξ και απoτελθαματα στα oπο[α εκε[vog επανερ16ταν διαρκιbg. Aπ6 αυτη την απoψη, δ[νεται η δυνατ6τητα vα ανακατανεμηθοιiν oυντεταγμθνεζ και θραυoματα τα oπoiα εμφανlζovται διααπαρτα μθoα ατη διδαoκαλ[α του Λακαν ωg ο καρπ6ζ τηζ ακαιαπαυoτηG επινoητικ6τηταg του. Πραγματι, τo ζητημα για τoν Λακαν f1ταν να καταoττiαει εγχειρηματικθg, αρΘριbσιμεq, νoητθg τιg δto αυτθg dιαατααειg ταυτ61ρoνα, και κατα βαθoq να μην περιoρloει τη λoγικη ατη oημαlνoυoα διαoταση *για την ακρiβεια, τη λoγικη και τoν oρθ6 λ6γo_ εγκαταλε[πoνταξ τo υπ6λοιπο oε dναν αααφη 1ειριαμδ. Πρθπει να πoυμε 6τι τoν περισσ6τερο καιρ6 αρκουμαατε σε αυτ6, 6ταν προαεγγiζoυμε τα πραγματα μθoω <(του ασυνειδητoυ δoμημθνου ααν γλιi:ααωr. Tα υπδλoιπα, δηλαδη 6,τι θ1ει να κανει με την ενααρκωση, τη φυαικτj _6πωξ λθμε-παρoυσiα, τα αφηνoυμε κατα καποιoν τρ6πo oτην τf1η. Kαι θα πρooθθoω 6τι με αυτ6 τoν τρ6πo εγκαταλε[πoυμε επ[οηc oτην τυ1η τη φαντααiωση στη θεμελιαη τηξ χρηση. E λoιπδν, πρ6κειται, επρδκειτο για τoν Λακαι να oρloει την τ6λεαη εγ1ειρημα. των μθoα στην υπoκειμενικη δομη πoυ θα περιλdμβαναν τo oτoψio πoυ δεν εiναι αημαiνον, ουνυπoλoγiζονταg τo ωξ παρξoντα oτη δομrj. Aυτ6 επloηg θγκειται oτιg δυo 6ψειg πoυ πρoανθφερα, ουμφωνα με τo 6νoμα πoυ λαμβανoυν ωξ εγ1ειρηματα. Αq πoυμε 6τι ατo επ[πεδo τηs πρακτιηs μιλαμε για ofμπτωμα και φαντααiωoη, και ατo επiπεδo πoυ αναφερδμαστε σε εγ1ειρηματα, oε λoγικα εγ1ειρηματα, για αλλoτρiωαη
.Α2
ε,νo-ι
Eoζι λb.ι ι]Δμ
την απoΨη, μαλλoν με ικαγoπotηoη τιg αναφoρθg κατα τη διαρκεια τηq διημερiδαq αυτα εγ1ειρηματα δυο oτα πoυ θγιναν και ηταν αφιεμελθτηs πoυ θλαβε 1Φρα την πρoηγo$μενη εβδoμαδα να επιτευEγινε πρooπαθεια παιδιΦν. των ρωμθνη στην ψυχαναλυαη oπolα θα αυν[ατατo στo να κατqλαβει η λεγ6μενη 1θε(, μια πρ6oδoq, η παιδιιbν, <ψυ1αναλυση των μια θθoη με oαφη και ακριβη 6ρια στο φρoδδικ6 πεδio. FΙ Θ6oη αυτη παραμθνει, κατα κανδνα, αβθβαιη. Aκ6. (ψυχαναλυση των παιδιιi:ν, τ[θεται εν[oτε υπ6 μα Ι(αι o iδιoq o 6ρo9 αμφιαβητηoη. FΙ διημερlδα απoτθλεαε λοιπ6ν την αφετηρfα για τoν
*:,i:l
iιζ--
H ψυ1αν&λυoη, T6
/ ]..A'
Ivtilleη }Ι αιτιoγθνεoη τoυ υπoκειμθνoυ
.ξ.|ιi7:
9jr:,:r' '
r'l':
'
Ι;..,τoπιoμ6 τηc Θ6oηs πoυ θα κατειχε η ψυχαναλυση των παιδιιbν. Eπι':..-n.'g6ytcε, εξαλλoυ, την ιδρυση εν6q .2 Aφoυ αφαιρθσουμε oριαμθνα αρχικα και αλλα ',.]']λn Aναλυτικ6 ;::;;aμματα, καταληγoυμε στo 6νoμα CEREDA. Tο CΕREDA φιλoδoξεl να τη λεγ6μενη ι|υ1αναλυαη των,παιδιιilν ατη θθαη πoυ ηs
ililnλb,.ησει ;,.
t'
.",μ$ζει 1:ησιμοπoιωνταξ, αν κρινω απo αυτα πoυ ακoυσα την περασμετον τρ6πο πoυ πρoσδιoρiζει o Λακαν iην αλλοτρ[ωoη.και
ii.l,uτερα,
il.τoν απoχωρισμo. ,! Πρoφανιbg, τα διio αυτα εγ1ειρliματα δεν κατoικotν ο,τoν oυραν6 iι'των ιδειi:ν. o Λακdν τα παρηγαγε, τα επιν6ησε, για να καταoτrjoει λεμ Bεβαtωg, τo παιδi, τo i; 19μργικθq τιq δυo διαατ&oειg τoυ υπoκειμιiνoυ. i'' καΘυoτ,ρημθνo και μαλιατα τo ψυχωτικ6 παιδi, ε[ναι θνα εξ61ωq πρo.:.. uρμιακ6 πεδio για την αναδειξη τηg τθλεoηc τωγ διio εγ1ειρηματων και |,'. ακρ,βtoτερα αυτoιi που το oυγκεκριμιiνο παιδi, 6πωg υπoΘθτoυμε, δεν . εκπληριilνει απ6 τir δυo εγ1ειρriματα στα oπolα αυνiαταται η αιτιoγθ,i ,,oη τoυ υπoκειμ6νoυ, για να χρησιμoπoιljooυμε τoν 6ρo τoυ Λακαν. η εγγραφη του ιlπoκειμθνoυ μθoα oτο oημαiνoν δεν επαρκεi ...,nρaγματζ νια να oλoκληρωθε[ η αιτιoγθνεση τoυ υπoκειμ6νoυ. Χρειdζεται ακ6μη ,- iιιo €να εγ1ε1ρημα, πoυ δεν αφoρd τo oημαlνoν παρα μ6νo κατα.τo 6τι i τo υπoκεiμενo, εκε[, αφαιρε[ται απ6 τo ημα[νον. Χρειαζoνται και τα δrio και τo δε$τερo 6ρ1εται να oλoκληριboει τo πριbτo. Th διio . εγ1ειρt'1ματα, δεν θετoυν υπ6 αμφιαβ'iτηαη τo θεμ6λιo, τo αφετηρμ εγ1ειρηματα αυτd πoυ διακρiνει τoυξ λακανικoιig, ακ6μη και αυτoιig πoυ θ1oυν ..: ακ6 αημεiο ] τo ,iμ,αυ ειo6λθει ατη διδαoκαλiα τoυ Λακαν. Eκεiνo πoυ τoυζ κατα μ6νo διακρ[νει απ6 τoυg υπ6λoιπoυg ψυ1αναλυτθg ε[ναι 6τι δθ1oνται, ακ6μη , και για τo καθυατερημθνo τ] τo ψυ1ωτικ6 παιδi, 6τι o Aλλog, δπωg καl . να,ναι, εiναι riδη εκε[. Πρ6κειται για μια Θθoη αδιαπραγματευτη. To 6τι o Aλλog ε[ναι ηδη εκεi θα πρθπει κατ, αρ1αg να εννoηθεi oτο . , oτoψιιbδεξ τoυ επ[πεδo: ε1τε τo παιδi μιλd εiτε δεν μιλα, η γλιbooα εiναr riδη εκεi. o l\λλog, δηλαδt'1, προtπαρ1ει. για την ακρ1βεια, πρoδπαρxεl η γλωαoικη τoυ δoμ{. Eiτε καταφθρετε να μαθετε γραμματιη ε[τε 6μ, η γραμματικr] ε[ναι riδη εκεi. Δεν βρ[ακεται {δη εκε[ υπo1ρεωτικα oτιc πραγματε[εξ τηξ,δεν βρ[oκεται {δη εκε[ oτo βαθμδ πoυ μπoρεi να μη1 ξθρετε απoλliτωg τ[πoτε απ6 γραμματικl] αν δεν θ1ετε επαρκιilg πρoχωρηοει oτιg oπoυδθq η τη μαθητεiα οαg. H γραμματικr] η iδια αδιαφoρεi, κι 61ι μ6νo η γραμματικr|, αλλα επloηs τo λεξιλ6γιo, τo λεξικ6 τηq γλιbooαg. Tο γεγoνδg αυτ6 περιoρiζει ηδη 6λε9 τιg πρoβληματικθg τιc o1ετικθg με τη μιiθηση, oι oπolεζ παντoτε μπαiνoυν στoν πειραoμ6 vα γεννotν εκ ν6oυ τη γλΦooα. To ζl]τημα τηs γθννηηq τηg γλ6oααg εiναι 6να ζr|τημα πoυ μπoρεi., και μαλιoταπρbπει, να τεθεi εντδg παρενθ6oεωg. Nα τo πoδμε διαφoρετικα. Kατα πριbτoν, πρθπει να καταλdβετε αυτd τo
'
.
, To CEREDA (Centre de Recherches sur l,Enfant dans le Discours Αnalμique) ιδρl). Θηκε τo 1983 με πρωτoβoυλlα των Eρiκ Λωρdν (Eric Laurent), Poμπ€ρ και Ρoζiν Λεφ6ρ (Robert και Rosiηe Lefort), Z.-A. Mιλθρ και Tζol)ντιτ Miλερ (}udith Miller). Aπoτε. λεi την καρδια εν69 εκτεταμ€voυ διεθvο0g δικτδoυ. Eiναι dνα ερευνητικ6 εργαoηριο εφαρuo(6uθνnc επιδεi[ει
τηg. E[ναι αυταπατη να θεωρo0νται τα πραγματα απo τη oκoπια τηC μ&θηοηq και να ξε1νιθται αυτ6 το γεγoν69. Kατd δε$τεΡoν, o i\λλoq εiναι ηδη εκε[ oημα[νει 6τι 6μ μ6νo η γλιboαα αλλα και o λ6γo9 [discours] πρoδπαρ1ει επioηG. o λ6γo9 oτον oπoio εlναι υπoκεiμενo τo παιδ[, υπoκεlμενo με την αυoτηρη Δννoια,
6πωζ τo διατυπιbνει o Λακαν, δηλαδη 6τι <αυτ6 μιλ& για εκε[νo>. Mικρη oημαolα θ1ει αν τo παιδi δεν γεννηθεl πoτθ. Eνδε1oμθνωg τo γεγoν69 6τι μιλαμε για εκε[νο μπoρε[ καλλιατα να εμπoδiαει τη γθννηαη τoυ.,Eτσι, εiμαoτε αναγκαoμθνoι να δεμotμε 6τι αυτ6 μιλα για εκεiγο πριν απ6 εκεlνo. Αυτ6 oημα[νει δτι το παιδi πoυ θα γεννηθε[, oτo o'ταδιο 6πoυ εiναι ακδμα αβγα}πo και δεν θ1ει oλoκληρωΘεi ωg ατoμo, oυγιoτd εξαρxis αυτ6 πoυ o Λαγκαg (Lagache) απoκαλo0oε π6λο γνωριoμdτωl και o Λακαν αργ6τερα περιθγραφε ωq π6λo oημαιν6ντων, εφ6ooν το γνωρloματα oυνιατοιiν αημα[νοντα. Aλλe τα oημαlνoντα θ1oυν ηδη απoθηoαυριατεl πριν καν ακ6μη εκεiνo αρ/αει να ξεμυτiζει. Eπoμιiνωg υπd,ρ1ει μια πρoσμoνη, η oπoiα πρoηγε[ται τηc θλευηζ στoν κδαμο, μιο πρooμoνη πoυ 61ει τιq ρiζεg τηζ σε μια αημαiνoυσα κατανoμ{ μπρoατd oτην oπoiα τo παιδ[ εiναι ανημπoρo να κανει oτιδηπoτε, 6πωg o εκεiνr αναμεαα oε αρρεν και θηλυ, η οπoiα τo υπoxρειbνει, θα τo υπo1ρειilαε -6πωg λθει o Λακαν- να τoπoθετηθεl απ6 τη μια η την αλλη πλευρα, κα τo αφf1νει σε μια καπωg ερμαφρ6διτη καταατααη. To παιδ[ πoυ θα γεννηθεi εiναι εξαρ1ηg αντικε[μενο διαπραγματευ. σηζ -η μoiρα 6λων μαg-, διαπραγματευσηξ ζητηματων αναγνΦριoηc, δι. αδo1ηs, πρoγραμματιoμoιi, πρooριoμθνo να φθρει κoντα τoν θνα γoνθc ατoν αλλo, τη μητθρα καιτov πατ6ρα, η να τoυg 1ωρ[oει, πρooριoμθνc να απoτελε[ διακ{βευμα τηq αντιπαλ6τηταq, η oπolα πρooδiδει τo 1αρα. κτηριoτικ6 τηg ιiφog στη μη o1θαη μεταξt των φι)λωγ διακυβευμα, ακ6. μη και δ6λωμα, αντικε[μενo παραμθληoηξ και εγκαταλεψηs, αρα κα π6λoq ελπiδαζ, πoυ αημα[νει επ[αηc απoγoητευorlζ. Eiναι εντoπιαμθνc τ]δη μ6αα oτo τρiπτυ1o , λoιπδν, πρLπεt να τo εκλ6βουμε oι 6λη τoυ την 6κταoη. Eξαλλου, προικiζει τo υπoκεiμενo -αν μπoρΦ ν< τo πω θτσι- με μια παρανoια εκ γενετt'1g. Πρ6κειται επiηg γι, αυτ6 πol o μαζoμoτηg πρooπαθεl να παραγαγει πανω ο,τη oκηνt'1, δηλαδ{ τo νι ε[ναι αντικε[μενo διαπραγματευσηζ ωg o τελευταlog των τελευτα[ωι Σαg κανει να πρoσεγγloετε με παραστατικ6 τρ6πo τo <αυτ6 μιλαει γκ εκε[νo>, πoυ συνιστα ιξνα δεiγμα τηg αυν6πqιαξ τoυ Aλλoυ, oτo βαθμ< πoυ ε[ναι iδη εκεl.
...εν(Ι) η ανιfrδυοη
τoυ υπoΙ(ειμfνoυ υπακοiει οε 6να αiτιο
_ δεν τoν [διo τρδπo, τo υπoκεlμενo _εδιil εiναι τo πρ6 μπo ρε[ να θεωρηθεi 6τι ε[ναι ηδη εκεi. Aυτ6 εiναι πoυ τo διακρ[νει απ6 τo. Aλλo. o Aλλoq, εντ6λει, θεωρoriμε 6τι ε[ναι t'1δη εκε[, μθαα oτo πραγ
Kιiρια ημα[νoντα και 6μβλημα τηs Eθνικr]g Eπαναoταoηs η oπoiα θεoπiαrηκε απ6 τ, καθεoτιilζ τoυ Bιαυ υπ6 την ηγεαiα τoυ oτρατdρ1η Πετα[ν (1940-1944). To δημoκρατr κ6 6μβλημα εiναι αντtθετα <ελευθερ[α, ιαδτητα, αδελφ6τητα>. 3
32
επιστημονιKη vεση στo Pαvμο πoυ επιστημη ματικo. Aπoτελεi υεση μαζ, iιno,,o βαoιζ6μαoτε στην παρoυolα τoυ oυμβoλικo$ ατo πραγματικδ. Στo oημεio αυτ6 η επιoτημη -στoν ενικ6_, δηλαδη η μαθηματικη φυoικη, παρηγαγε την τoμt'1.βαoιζδμενη ατo γεγον6g δτι η φtoη λoγαριαζει,
6τι εκτελεi υπoλoγιoμoυg και αν εξακολoυθηαoυμε να υπoλoγlζoυμε κι εμεig, με τη αειρα μαg, θα φτααoυμε δi1ωs αλλo αε oριαμ6να απoτελθαματα, τα oπolα δεν εl1αν ακριβιilq προβλεφτεi. για παραδεΨμα, να θθooυμε διαφoρα αντικεiμενα αε τρoμα γιiρω απ6 6ναν πλανητη, oτoν oπolo μπoρoυν επιπλ6oν να πρoαεδαφιoτoυν. To εξαoφαλiζoυμε ακoλoυθιbνταg τα i1νη τoυ oυμβoλικori μθoα στo πραγματικ6. Δεν ε[ναι τo iδιo πραγμα, για παραδειγμα, με τo να τοποθετf1ooυμε τo φαντασιακ6 μθoα στo πραγματικ6. Πα τoυg αρ1αioυg Eλληνεζ, oι τοπoθεo[εζ, oι πηγθg, τα δαoη κ.λπ., κατoικotνταν 6λα απ6 θεoιig. Θεωροriοαν 6τι τα κατoικotoαν 6μ γραμματακια και αριθμo[, αλλα θεoi. Η πριbτη τoυg ακθψη αντικρiζoνiαζ μια πηγη δεν ηταν πιilg θα εμφιαλιi:oουν τo νερ6 ενθργεια, ι.1 πΦq'θα καταακευ&ooυν φραγμα για να εκμεταλλευτotντην oυνθθδει1ναν ο1oλε[o, μαg αλλd η νtμφη.,oταν t'1μαoταν μικρo[, oτo ατη Rance πoυ εκμεταλλευ6ταν την πα1εια ταιν[εq για το εργoαταoιo iιρρo1κη ενθργεια. To απoτθλεαμα ηταν o νoυζ 6λων μαg να τρθ1ει ατιg ν1)μφεg. Aλλo εiναι _δεν νoμiζετε;- να τoπoθετεlg τo φαντααιακ6 μθoα στo πραγματκ6 και 6λλo να τoπoθετεig τo oυμβολικ6 μθoα στo πραγματικδ.
To υπoκεiμενo, 6πωg τo oρ[ζει o Λακαν, εiναι μια αυνθπεια τoυ γεδηλαδ{ των γον6τo9 τηg θνθεoηg τoυ αυμβoλικori στo πρα.yμα1ικ6. και η Eξου_μαλιoτα οημαιν6ντωγ πoυ αρθρΦνoνται και υπoλογiζoνται. διλtπωo{ τoυ: 1ωρig τo oημα[νoν, καν6να υπoκεlμενo δεν θα υπ{ρ1ε απ6 αυτη την απoψη, πρoηγε[ται. μθαα ατο πραγματικδ. Tο oημα1νoν, επιπλθoν για την αναδυoη τoυ υπoκειμ6νoυ και πoιο αfτιo Tι
xρειζεται
την πρoκαλε[; ,oλη
αυτ{ την πρoβληματικli μπορεiτε να την απoρρ[ψετε, αν ληαμoνηοετε δτι τo οημα[νoν εiναι {δη εκε[, μθοα στo πραγματικ6, και 6μ τo υπoκεiμενo. Δεν μαg απαo1oλε[ τo αiτιo τoυ ημα[νοντoζ. Για τo α[τιo τoυ οημα[νοντoζ, το αημε[o εκκlνηηg τoυ δομιoμοιi εiναι 6τι δεν υπαρΠα μαg εiναι θνα 1ει τiπδτε να ειπωθε[, μ6νo να παραληρoΦμε μπορουμε. αφετηριακδ αημεiο. Αντiθετα, 6ταν πρ6κειται για τo υποκε[μενo, τiθεται αναγκα[ο να απoμια πρoβληματιηη τηζ αιτιογθνεσηζ. To0τo καθιατα διi:αoυμε oiη, φ1o,αλυαη των παιδιιi:ν μια θθoη μθoα oτo φρoiiδικ6 πεδ[o, καθιilqμπoρεi. να αxηματιoτεi η ιδθα 6τι αυτα τα δ$οκoλα παιδια, τα νoητικθ αδtναμα, τα ψυ1ωτικα, μαg τoπoθετoυν ατo o,ημε[ο δπoυ η o.'.oγi,uoη τoυ υπoκειμ6νoυ δεν 61ει επιτευ1θεl κανονικα. Δεν μπoρoυπαρατηρηαη. Mπoρoυμε με να μαθoυμε τiπoτε απ6 την απλη, καΘαρη ερωτηαειg, ακριβιi:q με oωoτθζ τιζ κατι να μαθoυμε, αν υπoβαλλoυμε βαoη τα εγ1ειρηματα για τα οπo[α πρδκειται. Πρooπαθoυμε καταχPηστικα να τoπoθετηαουμε χρoνικα τα διio αυτα εγ1ειρηματα. Αλλ& αν παρoυμε τo πριbτo _το πριi:τo υπ6 την θννoια 6τi, αε αυτ{ την αναλυαη, τo δεriτερo δεν μπορεi να πρoηγηθε[, επειδη πρoδπoθθτει για γα καταστε[ λειτoυργικ6 θνα αποτθλεαμα τoυ πρΦτoυ-, τo αημε[ο εκκiνηoη{ αυτοt του πριbτoυ εγ1ειρηματog εiναι εκε[νo>, τη oτιγμτ,1 τo <αυτ6
πoυ <αυτo>) l(ανει να αναουvι.ι (εKειvυΣ ,ιtsPι υυ υ /ιυyυ\, ,ιυU ιυ ιιyl\ιστρωνει. Πρ6κειται, λoιπ6ν, για τo οημε[o εκκ[νηo,ηc. Ag τo oνoμαo,ουτoυ πρωταρμκoυ Aλλου. με τo καλεσμα του Aλλoυ, αυτ6 τo καλεο,μα πρωταρμκ6. αν και o oημα[νoH εναδικ6 51, Αυτ6 καλoυμε oυνoπτικα πρωταρ1ικof, γιατ[.απαλ$νει κdχαρακτη ρισμδg εναδικ6 υπερτερε[ τoυ εoφαλμθνα να o,υνδεθεl με αυτ6 τo πωg τoν αρ1α.foμ6 πoυ θα μπoρo$oε oημαiνoν του καλθoματoζ τoυ Aλλoυ. Tην τελευταiα φoρα ε[1α υπενθυμlαει τι περιλαμβανει: ταυτδχρoνα, oτην [δια δηλαδη κ[νηoη, και την αναδυoη τoυ υπoκειμθνoυ και την απαλoιφη τoυ στo βαθμ6 που εκπροoωπεiται πλ6oν απ6 τo oημαlνoν.
ιπΦλεια, καθ6αoν τo υπoκε[μενo μθoα ατo αημα[νoν αναδfεται με τiιημα τη oημα[νoυoα απoλlθωoη τoυ, τo παγωμα, τo μαρμαρωμα τoυ ιπδ τo ο,ημα[νoν. Πρ6κειται για τη oημαlνoυoα αλλαγ{ η oπoiα εμπ[ιτει στιζ αρμoδι6τητ6cμαc. To να αλλαξειq τη ζωη'-υψηλη και μαλλoν περβολικη φιλoδoξiα- πραγματικα θ1ει θθoη μ6νo oτην ψυ1ανd,λυoη ;ων παιδιιi:ν, oτo εγ1εiρημα, την απ6πειρανα φfρειq ειg πθραgτην αλλαθθλετε_ μια oλ6κληρη 6ψη του λ6γoυ μη oε oημαiνoν. Αυτ6 αφoρα -αν discοurs] τoυ Aλλoυ, πoυ απευθriνει ιδκκληoη, μ6oω του κυριoυ o,ημαi. loντοg, τoυ εναδικoιi oημαiνoντoζ, στo oπoio ε[μαoτε αγκιατρωμdνoι, iν αναμoνη εν6q δει)τερoυ oημαiνoντoζ, πoυ Θα μαg εξηγηαει 6,τι 61ει τρoηγoυμθνωg ειπωθεi και θα παραγαγει πρδακαιρα ιiνα απoτθλεoμα ιoηματog. Mπoρoιiμε επακριβΦg να τo εντoπiooυμε οτo κιiτταρo τoυ yραφt'1ματoζ τoυ Λακαν, oημειιbνoνταζ ωq S1 τo ημαiνoν πoυ πρoηγε[rαι εν6ζ δεtτερoυ αημαlνoντog τo oπolo και καλε[, και που δρα εκ των lοτιiρων, παραγoνταg θνα απoτθλεoμα νot'1ματog. (Σpμα 1). Δεν πρ6κειται παρα για καθoριoμ6 θθoεων. Edν τoπoθετoυμε οτo rφετηριακ6 αημε[o τo διαγραμμθνo υπoκε[μενo, τδτε βεβαiωζ το εναδικ6 oημαiνoν (S1) τiθεται δεξια και αριoτερα, oτη θθoη 52, λθμε 6τι παραγεται το αημαιν6μενo απoτθλεσμα τoυ Aλλoυ. Πρθπει να σημειω0εi 6τι 6ooν αφoρ& τα S1, 52 δεν θ1oυμε να κανoυμε με ουα[εg, αλλα με
Sr
Sz
(Σf1μα Ι)
(Σμμα 2) Αν μεi.νoυμε εκε[, η πρooτπικt'1 πoυ ανo[γεται για την αναλυη θα θΘετε, για παρdδεΨβα, ωξ oτ61o την ιστoρικ6τητα, ην ιατoριoπo[ηθθoειg.
ση των τραυματισμΦν τoυ υπoκειμθνoυ. Υπoθ6oτε καπoιoν πoυ μθνει τα δε1να εναδμ μαρμαρωμ6νog μθoα στην ιστoρ[α τoυ απ6 τα ταδε ri κα oημα[νoντα. Στην αναλυoη, πρ6κειται να απoκαταστt'1ooυμε αυτα τα ημα[νoντα, πραττονταζ, 6πωg αρμ6ζει, αναδεικνlioνταζ, 6πω9 αρμ6ζει, τα απoτελθσματα του νor]ματoξ, τα oπolα αυτα τα ημαiνoντα επιδθ1oνται. H ιδθα αυτ{, δηλαδη τo να υπoθ6oει κανεig, εντθλει, 6τι o τρ6πo9 με τoν oπolo τo υπoκεiμενo θ1ει υπoταβε1 oτo λ6γo τoυ i{.λλoυ ε1ναι πιθαν6ν να διαλυθεi oε απoτελθσματα νoηματog, Θα oδηγo$oε τo πoλt oτην αναληψη απ6 τo υπoκεiμενo τηg ιoτoρiαζ τoυ. Aυτη εlναι η 6ννoια τηs λεγ6μενη9 απδλυτηc γνιboηs. Πρoδπoθθτει τoν πλ{ρη μεταα1ηματιoμ6 τηζ πρ6τερηξ γνωσηξ, τηq γνωηs πoυ πρoηγε[ται και την oπolα διαθ6τει o Aλλog, oε αποτελ6oματα νoηματoq. Δηλαδη τo ν6ημα ηg ιoτoρiαg ε[ναι τo 52, πoυ ημαiνει 6τι η γνιiloη πoυ πρoηγε[ται και απoδ[δεται oτoν Aλλο μπoρεl oτo ακθραιo να μετασ1ηματιατε[ σε απο. τελθoματα νoηματog και 6τι μioα oτην ιατoρ[α μπoρεi κανε[g να βρ(oκει
Sz
Sr
1
s(A)
(Σμμα
2)
o*ρη.
Sι
6ρ.μ"ι)
4
/----=ξ ζ\
31 ?τ (sn,lμ".z) g s(Al Aυτ6 τ!ταν τo ol)νθημα τoυ Σooιαλιoτικo$ K6μματoζ, τo oπolo υπ6 την πρoεδρ[α τoυ Φρανooυd Mιτεραν εi1ε ανθλθει πριν απ6 δ6o 1ρ6νια oτην εξoυolα (Mαιoq 1981).
5
35
AΘΘ
H ψυXαναλυση,'ι,6
/
J.-A. MtΙleη
ts1
αιτιoγενεση τoυ υπoκειμενoυ
n υi,\υg,.'ι εΘ \., τfnδ. u r,S cι?)oτpiulοns: η i,τΞuειμ1vcυ
H πραξη τηs αλλoτρ[ωαηs θ1ει ακριβιilg ωg oκoπ6 να δε[ξει 6τι τα πραγματα δεν γ[νονται θτo,ι. To ν6ημα, δηλαδη, εiναι παντoτε ανω κατω, oυνιoτα -θα λθγαμε_ <ανω κατω ν6ημα>.6 Εξαλλου εiναι 6μoρφη θκφραση αυτ6 τo sens dessus-dessous. Aπoτελε[ ηδη, θται κι αλλιιbg, μια παρεξηγηoη, αφου αυνtoταται σε μια αλλoiωoη, μια ψευδη ετυμoλoγ[α, δι6τι τo (sens> dessus-dessous γραφ6ταν πρωτυτερα (c-e-n>), πoυ ε[.ναι, στην πραγματικ6τητα, μια παραλλαγη τoυ 6ρoυ (αυτ6). Eiναι θναq τρ6πog να πειζ , nλθγονταq αυτ6> και oυτω καθεξηq. Αρ1ικα γραφ6ταν (} και 6φτααε να γραφεται (sensΣ, ενιb ο Boζελα (Vaugelas), λατρηq τηs ωρα[αg γλιbooαq, oυνιατoι)σε να γραφεται (sansΣ (xωρiq) dessus, αντ[θετo τoυ (aveo} (με). Kατ6πιν o Λιτρθ (Littr€) πρ6τεινε να γραφεται (c,eΙι))) αλλα η πρδταο,η τoυ δεν βρη*, υπoστηρικτθg.,Eπειτα υπαρ1oυν αλλoι, πoυ πρoτιμofν να γραφoυν . Tελικα, η κανoνικt] μoρφη αυτoυ τoυ sens dessous ε[ναι τo sens, τo ν6ημα. rΙ πρ&ξη τηζ αλλoτρlωoηc oθβεται τo ν6ημα. Bεβα[ωq εκκινε[ απ6 τη oημαiνoυαα αλυo1δα, εκκινε[ απδ τo S, S,,τρδπo με τoν oπolo μπoρoυμε ταυτo1ρδνωζ να συνoψio,oυμε τη γλιbαoα και τo λ6γo. FΙ γλιbαoα, εκ δoμηc, μπoρεi να αναβε[ στo συσχετιαμ6 δ$o oημαιν6ντων. απoτελε[ τoν οριoμ6 τηζ και μαλιατα αυτ6ν πoυ δiνει o Σωoriρ (Saussure), αφoυ τo oημαiνoν εlγαι διακριτδ, διακρ[νεται μ6oω διαφoραg. Στo εγ1εiρημα τoυ Λακαν 1ρηoιμεtει επ[αηc στo να συνoψισει το λ6γo [discours], δηλαδη 61oυμε αρμκα θνα πριbτo αημα[νoν και κατδπιν θνα δευτερο, τo oπolo καθιατotμε υπει)θυνo για τα απoτελθoματα τoυ νοηματoζ στo λ6γο. Ξεκιναμε απ6 τo 6τι o Aλλοg, 6,τι απoκαλoυμε Aλλog, δεν εiναι αφηρημθνη oντ6τητα, δεν ε[ναι νεφθλη, εiναι τoυτo εδΦ: S, S,. Mπoρoυμε να πo$με 6τι εiναι αυτ6 πoυ 1ρειαζεται για να υπαρ1ει μια αημαiνoυ. oα αλυo[δα. ε1ναι η επιτoμri τηc. Πιilg εμφαν[ζεται, πιilg παραγεται τo αriνoλo πoυ απoKαλoυμε o Aλλoζ, τo oυνoλo των δυo oημαιν6ντων, τo oπolo oνoμαζoυμε o i\λλoq; Δι6τι δεν θ1oυμε πετtxει τ[πoτα τoπoθετιbνταζ τα θτoι: S, S,. Aφου το S, S,απoτελεi επioηs τoν αυμβoλικ6 τriπo τηζ απ6λυτηq γν6αηq. Πραγματι, o Λακαν προαδiδει o,ε αυτ6 τoν Aλλo μια δoμη, η oπolα δεν θ6τειυπ6 αμφιoβητηoη τη α0oταoη τoυ ot)τε ωg κιbδικα ol5τε ωg λ6γoυ. Δεν Θdτει υπ6 αμφιoβητηoη τη αυoταoη τoυ, αλλα τη δoμη τoυ. Mε πoιoν τρ6πo; Πα να συγκρoτησετε θνα α$νoλo, μπορεiτε καλλιoτα να λd,βετε ωζ σημε[o εκκ[νησηζ τo S, S,. Mπoρε[τε επiηc να τo δημιoυργl,1αετε. Αν τo δημιoυργηο,ετε, θα ξεκινηoετε απ6 6να o,υvoλo πoυ περιλαμβανει απλιbg τo S,, δηλαδη {S1}, και θνα oυνoλο πoυ περιλαμβανειτo S,, δηλαδη {s,}, και θα προ1ωρηoετε o1ηματiζoνταζ τo οliνoλo πoυ περιλαμβανει και το θνα και τo αλλo, καταληγoνταζ στo α1ημα 3. To A διαθ6τει δι)o ατoψlα, S, και S,, και μπoρε[τε να τo δημιoυργηαετε απ6 δυo αfνoλα, καθ6να απ6 τα oπolα o,υν[αταται απ6 θνα ατoμ 1εio. Πρoβα[νετε ατην πραξη -6πωg oνoμαζεται_ τηζ θνωσηq. Λαμβανετε 6λα τα ατοφlα τα oπoiα ανηκουν εiτε ατo θνα.εiτε ατο αλλo εiτε,
EΙ
ψυ1ανιiλυοη, T6
/
Ι.-A.
Milleι
FΙ
62
αιτιoγθνεη τoυ υπoκειμ6νoυ
ενδε1oμθνωζ, και στα δυo ταυτ61ρονα.,Ετσι απoκτατε ειiκoλα 6,τι ααg χρειαζεται, τα στoιχεια τα οπoια συνΘ6τ0υν τη σημαινoυσα αλυσιδα ααq.? (Σ1ημα 4) To κ6λπo του Λαiaν, για να διαμoρφιi:αει αυτ6 τo αυνoλo oriμφωνα με τoν oριoμδ, συν[oταται απλιbg σε μια μικρη τρoπoποiηoη αυτlig τηζ παρoυσlαoηG, σ€ μια oτoψιιilδη τρoπoπoiηoη. Αντi να τα εμφαν[αει 6πωζ πιo πανω, αρκε[ται να τα εμφαν[αει ωg εξηq: (Σ1ημα 5) Oπωg καταλαβα[νετε, ε[ναι τo iδιo, o1εδ6ν τo iδιo. To αι)νoλo απ6 τα δεξιdi εiναι τo αιiνoλo A. Aπαρτiζεται επioηs απ6 τo: {SΙ,S,}. Aπλιbg, απ6 τα αριoτερα, θ1ετε θνα α0νoλo B πoυ περιλαμβανει μ6νο θνα ατoφ[o, δηλαδri iS.i. Παρα ταιiτα, η 6νωoη τoυ Α και τoυ B παραγει ακριβιi:g τo
o$νoλo A, τo οπolo 1ρειαζ6μαατε για να oτηρiξoυμε τoν Aλλo. Aυτη η μικρη τρoπoποlηoη επιφθρει παντωg μια oυν6πεια πoυ μαζ επιτρθπει να τoπoθετ{ooυμε, να καταoτξσoυμε αξι6πιατη κατd, καπoιo τρ6πo διαμ6ooυ αυτoιi τoυ στoιχειιilδoυg μαΘημioυ, τη o1θη πoυ oυνδθει τo υπoκεlμενo με τoν Aλλo κατα τη στιγμη τηs αναδυαflζ, αν δε16μαατε τoν Aλλo ωg πρoδπαρχoντα. To υπoκεlμεγo πoυ πρ6κειται να αναδυθεi ξεκινα απ6 εκεi ωg κεν6 o0νoλo, τo oπoio θρ1εται να απoτεθε[, να γαντζωθεi πανω ατoν Aλλο, υπακotioνταq ατo κdλεoμα τoυ εναδικoυ οημα[νoντoζ, πoυ τo πρoαελκιiει και παρdγει αυτ6 τo εlδog παρacτ6πιηζ τoυ εv6q αυν6λoυ αττ6 τo αλλo. (Σxημα 6) Ιδoιi λoιπ6γ εκε[τo oγ καθιilq θρ1εται, παρασυρμθνο απ6 τoν i\λλo, απ6 το καλεoμα τoυ εναδικot ημαiνoντog, ελκυ6μενo απδ τα απoτελ€σμοrrα τoυ νoηματoζ πoυ παραγoνται oτo S,. Mε dλλα λ6για, αυτδ πoυ ε1oυμε αφ6τoυ διαoταυρωΘofν αυτα τα δι)o, αφ6τoυ τo θνα ειoδιioει ατo αλλo, εiναι απ6 τη μια πλευρα τo ε[ναι και απ6 την d}ιλη το ν6ημα. (Σ1ημα 7) Ιδοιi η oυoiα τηc πρ.iξηq ηq αλλoτρiωηg κατα τoν Λακαν. Tην oνoμ&ζoυμε, με θναν o1ηματικ6 τρδπo, εψραφτ] τoυ υποκειμθνoυ oτoν τδπo τoυ j\λλου. Aoφαλιbg, αε αυτ6 τo oτdδιo τo υπoκεiμενo τo γραφoυμε εvτ6g παρενΘ6oεωq (S).,Eτoι, τo μ6νo πoυ μπoρoιiμε να πο$με για εκε[νo ε[ναι 6τι υπoδεικνι)ει τo εiναι τo oπoio δεν διαΘ6τει ακ6μα την oμιλiα, αλλα αυνιατα απλιbq <εκεiνo για τo oπoio μιλαμυ. Δεδoμ6νηs ηs Θ6ηs πoυ βριoκ6μαστε, αν Θθooυμε oε λειτoυργiα επιλoγη μια μεταξt εiναι και νoηματoζ, 6oα θ1oυν ειπωθεi τρoπoπoιoιiwαι ημαντικα. Aπ6 τη στιγμη πoυ μλαμε, επιλθγoυμε τo ν6ημα αντ[ τoυ εiναι - με τ[μημα το εiναι. Aπ6 η στιγμη πoυ ειαερx6μαστε oτo λ6γo, "ληριbνoυμε με τo ε1ναι μαq. Aπ6 αυη ην dπofi η φ1αναλυη απoτελε[ κυριoλεκτικα την κατεξo1ην δoκιμαolα τoυ πρoζ 6λλεψη ε[ναι. Συνιαrα δοκμ μαo[α ηζ αριστερηq πλευραq τoυ oμ1ματoq. Πληρ6νεται με θνα θλλειμμα τoυ ε[ναι, 6ταν επλθγoυμε τo ν6ημα. Kαι καθιilg τo επιλιfγoυμε αναγκααrικξ απoτελε[ επιβεβλημενη επιλoγη, επιλoγη πoυ μoαζει επιβεβλη μθνη. Υπαρ1oυν μ6νo αιπα τα παδια, με τα oπo[α κατα περ[πτωoη αα1oλoι)μαστε στην φ1αναλυη των παιδιιilν, πoυ δεγ κdνoυν τol)τη την επλoγη. Aν επιλθξoυμε τo ν6ημα, τ6τε τι θ1oυμε; (Σμ!μα 8)
7 Στo νεoαυoταθ6ν
oιiνoλo τα μiλη αναγραφoνται απαξ. δηλαδη, αν υπαρ1oυν κoινα
oτοψ[α αναμεoα oτα o6νoλα, λαμβανoνταιυπ6ψη μ6νο μια φoριi.
(Σ1ημα a)
(Σ1ι!μα 5)
(Σ1τiμα 7)
ΘD (Σpμα8)
37
H ψυ1αν&λυoη, T6
..
/
}..A. MiΙleη FΙ αιτιoγθνεol1 τoυ υπoκειμ6νoυ
E λoιπ6ν, θ1oυμε απ6 τη μια πλευρα τo ε[ναι, και απ6 την αλλη, ωg μθρoc τoυ νoηματoζ εχoυμε S2. Aπoκταμε λoιπδν θνα κoλoβ6 S,,Eτo.ι ο Λακαν
τoπoθετεi εκε[ τo γεγονδg 6τι oπoιoδηποτε απoτθλεο,μα νoηματοg, καθε λoγΦ πραξη η oπolα δημιoυργεi αποτελθαματα νoηματog, πληρΦνεται, εiτε τo θiλουμεεiτε 6μ, με 6να απoτθλεσμα μη νoηματoq πoυ τη αυμπλη-
-ffi
:i**",ft}:,}1--.::J}:i,}}tr"*Τ:,JJ.T:-T;:#κ:
ε[ναι πλθον <ανω κ&τω ν6ημω, Aντιθθτωq η φ1αναλυη oυνεπαγεται, ωζ αληθεια τoυ υποκειμθνoυ, 6τι δεν υπαρ1ει αποτθλεαμα νoηματoq δ{ωs το
ι:y )9 /::\
τδ
(Σμμα
9)
αντiτιμo μιαq θκπτωoηξ εν6ζ τμηματοg τoυ πεδ[oυ στo μη ν6ημα. Totiτo, oτην κυρ ιoλεξicι, o1η ματoπo ιε[ την πρ ωταρ1ιη απιbθηoη, oυ μφωνα με τoν Λακαν. iτoν Φρουντ, αυτ6 παρθμεινε απλ6g υπαινιγμ6q, o1εδ6ν απροoδι6ριατη εKφραση. Στoν Λακαν παiρνει τη μoρφη uα.θnu1ου. ΙVΙπoρoυμε να ποriμε 6τι η πρωτcρxκη απιilθηoη αυν[αταται oτo εξt'1q: (Σxημ" 9) Eκτoτε τo ν6ημα παραμθνει παντoτε μη ικανoπoιητικ6. To επιβεβαιιilνoυμε oτρεφ6μενoι στην αναλυo,η των κινr,pρω]. oαo μαηρια και να πρo1ωρηoουμε στην αναλυoη τoυg, αυτη περιλαμβdνει θνα μθρos μη νo_τo [θρεηi,*"i, io οπoio δεν μπoρε[ να απαλειφθεi. Tο κtριo αημα[νoν τi* εiναι παντα ηζ τaξηζ εν6q μη νoτiμcιτoξ. o λ6γo9 πoυ ενδιαφερ6μαστε πολλθq δυακoλlεg πoυ αντιμεγια τα oυγκεκριμθνα παιδια, αναμεoα oτη iωπiζoυν,-εlναι η αντ[αταη που πρoβαλλoυν αε αυτη την επιβεβλημθνη επιλoγη. Tην εξθφραζε το παιδi για τo οποio μιλα o Nτιντερ6^ (Diderot), νoμiζω ατo βιβλiο τoυ Zακ o μoιρoλατρ4ζ,τo παιδ[ πoυ δεν ηθελε να πει α γιατi θα θπρεπε να αυνηioει με β-γ-δ. Αυτ6 εiναι τo. μoντθλo. 0π6τε πρ|{-πει,κατα καπoιo τρ6πo, να πρoβεl σε μια αλλη επιλογη. Mπoρε[να λoιπ6ν τo [διo τo απoτθλεσμα τηζ oταoηg τουc. 1ει υπoκε1μενo;> αυνιoταi
απoτελεi τo αποτθλεoμα τηζ επιλoγηξ τoυζ. ,o,τι ααξ θγραψα ατoν πlνακα δεν εμφανtζεται πoυθενα θται, oυτε oτα Γραπταουτε oτα Σεμιναρια τoυ Λακαν. Πρθπει παντωξ να ανατρθξετε o.τo 11o ( ατι6 τα Γραπτα,8,0γμ6νo δεν εμφανlζoνται αυτα τα α1ηματα, αλλ& και μαλιoτα o Λακdν, oτο 11ο Σεμιναριo, αμ-
τηζ κατασκευηc του (
(Σ1t'1μα
i0)
ΙΙ πριiξη τoυ απoχωρισμoti
38
[}Ιτoι:ff**]. uaιμ
στα, o Λακαν βριoκ6ταν τ6τε ατη διαδικαo[α επεξεργαo[αζ τηq επιν6ησηξ τoυ. Aντιθθτωζ, στη o.227 ευθυγραμμiζει την καταoκευη τoυ με την κατευ.
θυνoη πoυ θα επλθξει oτη oυνθxεια. , }\ πps,}''r' Ξ Φτο[ιr.lβι(, }ι,U To υπoκε[μεγο του ααυνειδητoυ i[ναι 6να υποκε[μενo πoυ αυνεληφθη, πoυ (βλ. Σxημo 5) €να τ[πoτα, γενν{θηκε απ6 αυτη τη διαλεκτικη, δνταc εδιil
oυ
8 Στo παρ6ν τευ1og, α. 8.
-κι αυτδ επiηg αποτελε[ πoυ oυμβαlνει. αυτ6 6λo ινακαλυψη τoυ.Φρδυντ* δεν εiναι δλo Δεν εiναι 6λo, δι6τι διατηρotμε μια ιδιαiτερη σχθη με θναν οριαμ6νo lαο,υνε[δητo δoμημθνo oαν γλιi:ooω. Mδνo πoυ
κι
ιριθμ6 αντικειμθνων, τα oπolα o Φρ6υντ 6ριoε ωg απoλεοθriντα αντικεltενα. Tο εριilτημα πoυ θθτω εγιil φθτog, ακoλoυθιbνταζ τη διδαoκαλ[α τoυ !ψειq τηc ψυ1αναλυτιηξ εμπειριαξ, 6πωg ενoαρκιbθ:1κε για μαq απδ τον
\ακαν. Χρηoιμoπoiηαε δυo πραξειg, oι oπolεg oτη θεωρiα των κλαoεων iπωq και αη δεωρiα των oυν6λων ανταπoκρlνoνται η μiα ατην dλλη: την Iι,ωη καιτην τoμη. Aq επανατoπoθετηαoυμε τo ζητημα με βaη την 6νωη *oi την τoμη. Eoτω δι)o αυνoλα Α και B. Eαν πρoβε[τε oτην rηs 6νωηc _6,τi καναμε μδλιg τιilρα_, τ6τε, oυoιαατικζ παiρνεrε rτoψlα πoυ ανηκουν ε[τε oτo A εiτε ατo B ε[τε, ενδηoμθνωζ, και ατα Στο κατωτθρω οχι1μα αυτ6 περλαμβαιlει 6λη τη γραμμoσκιασμ6νη
πρdξη
A
'n* oλ1τα ffi δto. *,**
(Σμjμα 11) .Υπαρ1ει
ζιbνη. η (ffi την
αrην πριilη, και μια δευτερη πραξη, πoυ ανταπoκρlνεται πιilg ακριβιbq να δεiξει oπolα o λακαν 1rηαιμoπoiησε για η λειτoυργtατoυ αντικειμθνoυ απαντα ατη λειτoυργ E[ναι μια πραξη ξηωριατη, και o αυμβoλικ69 τηξ τι}πoζ Λ ε[ναι η ανασrρoτην θνωoη. Συνioταται, αυτη τη φoρζ φη εκε[νoυ πoυ χρησιμoπoιεiται για oτoφio τoυ oπoioυ ανηκει ταυτo1:6κdθε αrη δημ.o,ργ[α εν6q oυν6λoυ, νωζ και αro θνα και oτo αλλο o$νoλo. (Σ1ι!μα 12) ρε[
Στo o1ημα, αυτ6 παρ[oταται απ6 τη γραμμoσκιασμθνη (ιbντ|, πoυ μπoνα παραμεtνει κενη, αν δεν υπαρ1ει καν6να κoιν6 ατoηεlo αναμεoα ατα
δυο o0νoλα.
B
Aυτ6 που o Λακαγ αποκαλεαε αλλoτρiωoη τo βαoιαε ατην 6νωη, κι αυτ6 πoυ απoκαλεoε απo1ωριφ6 -θα πρθπει να δoυμε 6ωζ πo1) φτdνει η oυoτρoφη ηg διαr0πωΦg τoυ_ τo παρηγαγε διαμθooυ τ1ζ τoμriq. E[ναι πoλιi.διαoκεδαoτικ6 6τι, 6ταγ λθμε απo1ωριoμ6g _και γνωρ[ζoυμε καλα τη. γα πoιiμε 6τι επιiρ1εrαι ενα φανταoιακη φ6ρτιη τoυ 6ρoυ- κλ[νoυμε στo περi ηg oπolαζ απoμακρυνη απoτραβηγμα, μια απoμακρυνσΙl, 6μωc η πρδκειται εδιb εiναι μια τoμη, πφαμθνει μια τoμη. }Ι αλλoτρ[ωoη, η οπoiα o1ετiζεται με την θνωoη,.μεταφρd,ζει την εγγραφη τoυ υπoκειμθνoυ oτoν τ6πo τoυ Aλλoυ, ατo βαθμ6 πoυ συνεπιφθρει παντοτε θνα μη ν6ημα, θθτει δηλαδη τo υπoxεfμενo oε μια ταλαντωoη αν6μεoα oε μη v6ημα και νδημα, μια αδιdλειπτη ταλαντωoη αναμεoα ατα δ$o, δπωg επ[ηq αναμεοα oτo εiναι και τo ν6ημα. o απoxωριoμ6g, τιbρα, αγταποκρ[νεται στηγ πρωταρ1ιη απιbθηoη. Δεν αφoρ& πλθoι αg πofμε, το λ6γo τoυ Aλλoυ. αφoριi την επιθυμ[α τoυ Aλλoυ, και αυτ6 μαg επιτρθπει εξαλλoυ γα τα ξε1ωρiooυμε: δεν αφoρd, τo ααυνεiδητo ωζ λ6γο τoυ Aλλoυ, αλλα αφoρα την επιθυμ[α τoυ Aλλου. To εγ1εiρημα αυτ6, βαoικ6 για την αναλυτικη εμπειρiα, ε[ναι αρκετα oυoιαoτικ6. o Λακαν επιημαiνει 6τι ε[ναι εκεi ακριβιbq πoυ βλθπoυμε να ξεπρoβαλλει τo πεδ[o τηs μεταβiβαoηc. Πρδκειται, θα λ6γαμε, για τα λ$τρα τoυ προζ 6λλεψη εlναι, Eξoυ και 6,τι απoτυγ-
Φ-ffia l
(Σf1μα
}
li)
AU B
'
ANB (Σf1μα 12)
FΙ
.
ψυ1ανdλυαη, T6
i
}.-A. MilΙeη }Ι αιτιογθνεoη τoυ υποκειμ€νoυ
Tιbρα, τι ειναι αυτo που διαφoροποιε[ εκεi τo λ6γο τoυ Aλλoυ απ6 την επιθυμtα τoυ Aλλoυ; Σrην θνωαη, τoπoθετησαμε αυτδ τo S, οτo μηνlo,κo τo μικρ6 τθ[lunule] πoυ σχηματiζεται αναμεσα στα δlio αυνoλα, σε αυτ6
ταρτo τηζ σεληνηζ.
(ξημα
13)
αλλατo γραφoυμε με διαφoρετικ6 τρ6πο oε α1θoη με τον Aλλo, κατι που παραμ6νει παντoτε δυνατ6. Πρδκειται για δεν θ1ει αναπτυ1θεi oτα μια εντελιbg πρωτ6τυπη δυνατ6τητα. To oμ1μα Σεμιναρια τoυ Λακαν, oντe oταΓραπτα,πρoκειμθνoυ να μπoριioουμε να τo TLbρα ξανατιαiρνoυμετo S, S,,
(Σ1ημα la)
oυνιoτα τoν - δεγ θα υπαρ1ει κανθνα απ6 αυτα τα δυo ημα[νoντα στα oπο[α συνοψιζεται o λ6γoq. Toυτo oημαiνει 6τι η τoμη εlναι κενη, oυνιoτd, κεγ6 or)νoλο. T[ εννoo$με; Eννooιiμε 6τι, εδιb, αυτ6 πoυ μαζ απαoxoλεi ε[ναι πωg υπαρ1ει κατι αλλo μθαα ατoν Aλλo, κατι αλλo εκτ6g απ6 α1μαiνoντα.,oλo τo ζητημα εlναι τoδτo, 6τι ακριβΦg μθαα, ατoν^Aλλo, τoν απoκαλoιiμενo <θηααυρ6 των oημαιν6ντωυ η 6πω9 αλλιιbq θθλετε, oυνανταμε κατι πoυ δεν ανi1κει ατα ημαiνoντα. Υπ&ρ1ει τoυλα1ιατoν θνα x αγνιbατων αcoψlωγ 6γα x πoυ μπoρεΙ, να εκληφθε[ ωg <αι θ6λει να πει αυτ6;> και πρoχωρ& τo λδγo oλοθνα και παραπθρα. 6να x που μoρε[ να εiναι ακ6μα θνα <μα επιτθλoυζ, τι με θθλει;>. Ακριβιbq την απαντηση σε αυτ6 απoζηταμε oτoν i\λλo με τo . Παντoτε;,oμ ακριβιbq. Διoτι o Λακαν θlγει την oριακf1 πετηξ δoμηζ μθαα oτoν ρ[πτωαη κατα την oπoiα εξαιτξ εν6ξ ελαττιbματoζ j\λλo, αυη θλλεψη τoυ i\λλoυ απoυoιαζει. Και τα oημαfuoντα τruκνιbη νoυν τ6οo πoλυ ιi:ατε, τελικα, μθoα oτον Aλλo, τo S, βρiακεται κoλληεννoιιbυ,,9 μθνo oτo 52. Eδω, οτo <Σεμιν&ριo των τεοoαρων θεμελιακιilν εκε[, μη
91,1o
Σεμινdριο' κεφ. ΧVΙΙΙ,
o.
2|5,παρ.2.
τo πρδτυπo μιαg oλ6κληΛακαν, αλλωoτε, πρooθθτει 6τι αυτ6 απoτελε[ στην απoυσiα αυτηs τηc οnc oειραζ περιατατικιbν' πoυ βαolζoνται ακριβιbq Ξl,i,ψηq. Tα βαoανα μαg δεν τελειιbνoυν εδιb. Παντωζ, δoα λαμβανoυν εγ1ειρηματog θ1oυν πρωτiατωq γιbρα κατα την τιiλεη αbτoυ τoυ δεtτερoυ io *o,o,, μ, αυτη την θλλεψη, την θλλεψη μθo.α ατoν Aλλo. T[θεται θνα ζητημα με αυτ6 τo ξ πoυ βρiακεται ατo τθρμα 6λων των τα αημα[νoπραξεων, oτιζ oπolεξ φανταζεoτε.6τι μπoρoυν να εμπλακo1)ν πιo πρoΙ6ν.,ooo τελικ6 ντα, αυτ6 τo x, πoυ -6πω9 και να,ναι- απoτελεiτo πoλυ μιλαμε, τ6oo περιoo6τερo αυτ6 τo x επιβαλλεται. Σε αυτ6 τo ημε[o αντιακριβιbq αυντελε[ται o απoχωρισμ6c..|ια τo υπoκε[μενo, πoυ θρ1εται u*,'o με την θλλεψη μθαα ατoν Aλλo, o απoχωρισμδg oυνiαταται στην λπaνηoη που δiνει μθαω τηc θλλεψηc, την οπoiα εlδαμε πρoηγoυμενωg ,o o,obf,.oι ατο o1ημα τηg αλλoτρ[ωoηc, θλλειφ η oπolα -αυoτηρα μι. (βλ. λιbνταg_ δεν ξει *α1,', o16αη με αυτt'1για την oπolα μ6λιq μιληααμε και Σxηματα 7 και 8). (Σxημα 15) H iλι,ψη αυτ{, πoυ oυνιoτd τη ημαiνoυoα εξαφiνΨ του υπoκει-
oυγκρoτητιη τoυ υπoκειμθνoυ τoυ αoυνεδητoυ 6λλεψη lρ1εται να επκαλιiψει την θλλεψη μθoα αroν Aλλo, θετικoποιιilνταζ τηH *oia *αno.o τρ6πo' Mπoρoυμε θταινα καταλαβoυμε τη διατriπωη πoυ συμdνoυ, τoυτη.η
(Σ1ημα 15)
νανταμε οτo Σεμιναριo <δio ελλεtψειg πoυ αλληλεπικαλυπτoνταυ>.10 Πρθπει 6μλ9 να δουμε ξεκαθαρα πoιεξ: η πριilτη αφoρα τη oημ1!νoγoα εξαφα-
τoυ υπoκειμιfooυ, η δε$τερη την 6λλεψη μ6αα oτoν Aλ}9.T[ αημαiνει αυτδ; o Λακαν απαντα: oτo pατπ6 τoυ <Θ6η τoυ ααυνειδητoυ>l1κανει
νιη
λ6γo για <το μθρog πoυ καταλαμβανει η θλλεψη επ[ τηc 6λλεψηqΣ [(1a part piise du manque au manque)]. Δεν πρ6κειται για κατι τo αφηρημθνo. il.Φη αναμεαα oτο κεν6 αtνoλo και τoν Aλλo, η κενη τομη, απoκτα λoτων αx6oεων τoυ υπoκειμθνoυ με τον γκrj oυνεπεια. E[ναι μια δειiτερη 6ψη λλλo, €ναq αλλοs τρ6πo9 να πραγματευτoιiμε τιg α1θoειg τoυ υποκειμθνoυ τoν i\λλo. Tουτo πα[ρνει oαρκα και oοτα μθoα oτην εμπειρiα. Aυτη τη με
πoυ μιλdιμε ημαiνoυαα εξαφ&νιαη, τη δικ,1 τoυ, πoυ παρξετα. Ψ. φoρ& τo υπo_μαζi oυμεριλαμβαν9ι-, αυτ6 πoυ με τo μθρoq τoυ μη νoηματoq *iιμu* μ6νει να την τoπoθετηαει μθoα αrην επιθυμiα τoυ Aλλoυ για να
διboει μια απανηη o1ετικα με αυτ6 τo x. To ενoαρκιbνει με τo ε[vαι τoυ. Mπoρουμε να πotμε 6τι τo υποκεiμενo, μ6oα oτην επιθυμ[α τoυ i\λλoυ, αε αυτη τη ilεη τηq 6λλειι[ηc, ξαναβρiακει (ηγ ιooδυναμiα τoυ με 6,τι εiναι ωq υπoκεiμενo τoυ ασυνειδ{τoυ>12. Γιατ[ τo απoκαλουμε τουτo απo1ωριoμ6; Δι6τι oε αντlΘεoη με τo πρΦτo εγ1εi.ρημα, θ1oυμε να κανoυμε με μια θθoη, 6πoυ τo υπoκεlμενo εlναι
1,ρ,με,o απ6 iη ημαlνoυoα αλυoiδα S,-S,. To υπoκεiμενo
βρ[oκεται
δ'ηn oρ.*uρη πλευρΙτoυ o1ηματos, 1ωρiq να εμφαν[ζει καμiα εμλoκn13 _6πωg o.υνθβαινε ατo πρoηγo{μενo σmμα τηc αλλoτρ[ωηc_.n με τoν Aλλo, απ6 τον oπolo 61ει xωριοτε[. Toιiτo ημαiνει 6τι εκε[ βρioκει θνα
t0 11o Σεμιναριo, κεφ. ΧVΙ, oo, |94-|95' ι| Εcrits,o.842'Στo παρ6ντευ1og, o. 19' L2 Ecrits, α. 843' Στo παρ6ν τευ1o€, o. 19. ι3
Bλ. Σμ,1μα 15. 'a Bλ. Σ1ημα 13.
41
H ψυ1ανιiλυoη, T6 / }'-A. ΝΙiΙler, FΙ αιτιoγθνεoι1 τoυ υπoκειμθνoυ
εiναι αε διαζευξη με τη αημα[νουαα αλυo[δα: 6μ αε διαζευξη με τoν Aλλο ωg επιθυμlα, αλλα oε διαζευξη με τoν Aλλo ωs λδγo [discours].ι5
H ιοοδυναβiα τoυ υποκειμfvου
}Ι αξiα ατo υπoκεlμενo τoυ ααυνειδητoυ απoδ[δεται μ6νo απ6 τη θθαη τηr,
τoυ ασυνειδητoυ εντoξ τηζ επιυυμιαξ f'^,
τoυ Aλλoυ
-
oπolα καταλαμβανει μθoα ατην επιθυμi,α τoυ Aλλoυ. αυτ6 απoτελεi, μια oυoιαατικη πρ6ταη, oταν τi.θενται ζητηματα πoυ αφορoυν και την πρακτικη και το τθλog τηc αvαλυηg. To υποκε[μενo oδηγε[ται να ξαναβρε[ τη.ι ιoοδυναμ[α τoυ μθαα oτην επιθυμiα του Aλλου ακριβιbq ατο βαθμ6 κατd τoν οπolo oτην αναλυαη υπoβαλλεται στη δoκιμαο[α τoυ διμαμoυ, δ.χoαμoιi αναμεoα αε ν6ημα και μη νdημα, και o.τo υπ6 6λλεψη ε[ναι πoυ αυτ6c εΙφερει. Eκε[, για να τo πoυμε ξεκαθαρα, τoυλαματoν 6πω9 τo θ6τει c Λακαν oτιζ
να ξαναβρεi τη μεταβiβαη t'lδη απδ τη στιγμη τηg αλλoτρiωαηc και νc θθoει ωg κεντρικ6 dξoνα τηζ το υπoκεiμενo-πoυ_υπaτlθεται-ωg-yνιhαη, πoι βαα[ζεται ατην αλλoτρ[ωαη. Θα θlτρεπε να μελετηoουμε τιζ λετπoμθρει εg, αφoυ βριoκ6μαo,τε σε μια δημιoυργιη φαη τoυ Λακαν,6που επψιρε
(**
_-_
_._
c_*"-
-
πoλλθg καταακευθg, πoυ δεν εφαρμ6ζoυν 6λεq μεταη) τoυg ακριβιbg. Eν παη περιπτιboει, καθ[oταται oαφ6q δτι δεν υπαρ1ει μ6τo 6να καθε oτιbg για τo αντικεiμενo (α). To καθεοτιilg τoυ καθαρoυ απoρρlμματog δεl μoρεi να βρεθεl o,ε αυη τη θθoη, αφol) δπoια κι αν ε[ναι τα απoρρiμματι πoυ θα την καταλαβoυν _τα αντικε[μενα (α) 6ρ1ονται 6ντωg να ηγρα φoυν o, αυην, 6πωg θα πει ο Λακαν- 6ρ1oνται να εγγραφουν αυγ1ρ6νωι ωq αkιo τoυ λoγου, ωg αiτιo τηs επιθυμiαζ τoυ Aλλoυ και ωξ ιαoδυναμ[ι τoυ υπoκειμ6νoυ. oμωg, ανεξαρτητα απ6 τo καθεατιbq τουξ ωζ απoρριμ ματων, τα αντικεiμενα (α), για να λειτουργt'1ooυγ oυτωq ειπε[ν φυoιoλo
"
γικα, θα πρLπεtνα παρoυν τη Θiη τoυg μ€oα oτην επιθυμ[α τoυ i\λλoυ δεν πρ6κειται περ[ απλιbν απoρριμματων. Ag διακρ[νoυμε λoιπδγ, 6oτω κα *-*-για δδακτικοtg λ6γoυg, διio καΘεoτιilτα τoυ αντικειμθνoυ: τo καθεoτιb. τoυ (α) ωg απλot απoρρ[μματog, αλλα επ[αηg τη λειτoυργ[α τoυ ωq εκθ6τ τηq επιθυμΙαg τaυ l{λλou, oυμφωνα με 6ναν δρo τoυ Λακαν. MπoρoυμI -γιατl 6μ;_ να τo γραψoυμε ωg εξηg: d(Α).= α. Η διατfπωoη δεftyει απι πoιi προθρ1εται η λειτουργ[α τoυ (α) ωc αιτioυ τηs επιθυμ[αζ του Aλλoι --*. φ6ooν τo (α) μ6νo τoυ, τo (α) ωg απ6ρριμμα, χαρακτηρiζεται, 6πωζ ε[πα απ6 την oρ,ηΦ τoυ να εiναι τo α[τιo τηc επιθυμ[αq. Tα λriτρα πoυ τo υπoκεlμενo βρioκει ατo υπ6 θλλεψη ε[ναι πoυ πρo κυτιτει απδ την αλλoτρ[ωη, τα λι)τρα πoυ βρiακει στoν απoχωριoμδ τοl εlναι απαρα[τητα. Δεν θα ηταν δυνατ6 να ρι1θε[τo υ4oκεiμενo ατην αλλo τρ[ωοη, αν αυτη δεν oυνoδευ6ταν απ6 τo κθρδοg oε,εiναι lgain dbtre] πol
ι*_-**-
42
15
Bλ. Σxdμα 14.
περιλαμβανει o απoχωριoμ6q. Bεβαiωg, υπαρ1ει μια συστρoφη, 6πωg λθει o Λακαν. H oυατρoφιj oυν[o.ταται ατo εξτjg: 6,τι αναδυεται απ6 τo πριbτo εγ1εiρημα τηc αλλoτρ[ωor1s, δηλαδη η θλλεψη τoυ υπoκειμθνου τoυ ααυνειδητου, δεν θ1ει εκ φrio.εωg τ[πoτα να κανει με αυτη την θλλεψη μθoα oτoν Aλλo. Toυλαμo,τoν εκεl oδηγεiη αναλυτικη εμπειρ[α. oδηγεiεπiηc _πρoκειμθνoυ γα καταστε[ oρατ6 τo τθλog τηg αναλυαηc- ατην παραδoxη την θλλεψη αυτη το υπoκεiμενo θετικoποιεi τo θλλειμμα τoυ Aλ6τι
με λου. Ιδoυ, αν θθλετε, μια ατοψιιilδηq αρθρωoη αναμεoα ο,τo oημαlνoν και το αντικεtμενo, μια oημα[νουαα αρθρωo.η, θα πρ6πει να oμoλoγησoυμε, εφ6oον ε[ναι λoγικη. Aυτ6 τo απoτθλεoμα, πoυ oδηγεi τo υποκεiμενο μθoω
τo oπolο ιαoδυναμεi μθαα ατην επιμιαζ συστρoΨ{q να ξαναβρεi αυτ6 με Θυμ[α τoυ Aλλoυ, ε[ναι oυο,ιιbδεg να εναωματωθε[ ατη φαο,η τηs εξ6δoυ απ6 τη μεταβiβαη, 6πωζ αναφθρει oτo Σεμιναριο o Λακαν. Πρooδιoρlζει, με αυτ6 τoν τρ6πo, το πθραoμα [passe]. Tο π6ραομα τoυ τθλoυg τηg αναλυoη{ δηλαδη, oτo οπο[o καταλt'γει η αναλυαη, πρoδπoθθτει 6τι 61ει προαδιoριατεi με ακρiβεια η διαδρoμη, μθoω τηg οπolαg τo υπoκε[μενο τoυ αoυνειδητoυ βρioκει την ιαοδυναμ[α τoυ μιiαα oτην επιθυμ[α τoυ i\λλoυ. Πρoδπoθετει 6τι o Aλλos δεν εlναι απλιbq o Aλλoc τηg γλιbοoαq. o Aλλoq δεν ε[ναι απλιilq o Aλλoc του λδγoυ και τηζ γγιi:ηc [savoir] η o i\λλoq τoυ υπoλoγιαμot [calcul]. Aυτ6q o Aλλog, παραδ6ξωq, εiναι ταυτξρoνα o Aλλοg τηg επιθυμiαζ. Δεν ετθθη βεβαiωg θτo,ι εξαρχηq απ6 τoν Λακαν, αντιθθτωg αρ1ικα _και εiναι αυτ6 τoυ oπoloυ η φημη εξαπλιbθηκε_ εi1ε να κανει με τoν Aλλo τηq γλιboααg, τoν Aλλo ωg τοπo τηq ομιλξ, 6ναν Aλλο oυδθτερο. Π, αυτ6 θμελλε η επιθυμiα να τoπoθετηθεl αλλoτε μ6oα απ6 τιg φαντααιακ6q τηg oυνδθαειg, d,λλoτε μθο,α σε μια μετωνυμ[α πoυ δεν θα αντθβαινε στη φαινoμενικη oυδετερ6τητα τoυ Aλλoυ. Στην πρηματικ6ητα o Aλλog τoυ oημαlνoντog δεν κανειτ[πoτε αλλo παρd να απoκρυτπει την παρουο[α τηg επιθυμiαg. Aυτη η oυνδεoη αναμεoα ατoν Aλλo τoυ oημαiνoντοζ και τoν Aλλo τηc επιθυμ[αg δεν εlναι αυτoν6ητη. Elναι τo απoτθλεο,μα μιαg καταοκευηg.
Πρξματι
Λακαν, ατο 11o Σεμιναριo, ευριοκ6μενο9 ακ6μα ατο 1εiλog των συνεπειιbν πoυ απoρρθoυν απ6 αυτη την πρoαθγγιoη, διακρ[νει δto ταυτiαειg. FΙ πριbτη εlναι η oημα[νoυο,α ταt5τιη, ταυτιoη πoυ oφεiλεται o.τo κ$ριο oημα[νoν, τo oπolo απoκαλεi εναδικ6 [unaire], τιg επιπτιboειg τoυ oπolου αναγνωρiζoυμε d 6λo αυτ6 πoυ απoτελε[τη ναρκιααιατικj μητρα τoυ υπoκειμθνου, δηλαδη τo tδεcbδεζ τoυ εyιh,ο.τo βαθμ6 πoυ διθπει τη θθη του υπoκειμθνoυ οε o1θη με τo lδεcbδεq εy(b.Πρ6κειται για μια εξιo
δαν [κευo.η. Απ6
ην
κατα πρoαdγγιση,
αλλη αναφ6ρεται ακρoθ
o,ε
μια
ιγιb g, 1ρηoιμoπo ιιilνταg δρoυ g
ταυτιη διαφoρετιηc φfoncι την oπolα ειoαγει o
απo1ωριαμ6g. Πρ6κειται για τη θεoπιζ6μενη απ6 τo αντικεlμενο (α) ταυτιση, ωζ αυναρτηαη ιο,oδυναμiαc τoυ υπoκειμθγoυ τoυ αoυνεδητoυ. Eκε[ εiναι πoυ τoπoθετεl τo τθλog τηg αναλυηg. To τθλog τηg αναλυο1ζ δεν ατην αναγνιbριαη τηc εξιδανικευτικηξ ταυτιηg. Συν[oυνloταται
μδνo
σταται, λ6ει, ατo γεγον6q 6τι τo υπoκεiμενο oφε[λει να αναγνωρ[oει τoν εαυτ6 τoυ ωζ αντικεlμενo (α). Πρ6κειται, προφανιbg, για πρoσεγγιατικθg απ6πειρεg διατυπωηs, αφoti δεν θ1oυμε να κανoυμε παρα μ6νo με μiα ταιiτιoη. Aυτ6g ε[ναι o λ6γοg πoυ ο Λακαν αναφ6ρεται σε μια <ταυτιαη μoναδικα διαφoρετικηξ φilσηζ>. Mδνo ταυτιαη δεν μπoρεl να 1αρακτηριατε[.
[Ι ψυ1αναλυoη, T6
/
}.-Α. fuΙiΙΙeη }Ι αιτιoγ€νεoη
*fl;,|]:Ιl:,..Ι.,:.l,i1ijg$:H:j*li]::::':.--,,*-;"ιl.'* ;ραμθνει
η ιδθα
δτι
69
τoυ υπoκειμθνoυ
<πρoκειται
για
υπθρβαση
τoυ
επιπ6δου
τηc (αημαiνoυσαζ) ταυτισηζ, μ6σω τoυ απoχωρισμου τoυ υπoκειμενoυΣ. αvαφθρω επακPιβ6ζ, προσθθτoνταξ μ6νο τη λ6ξη (σημαινουσΦ>, ι1τσι ιiloτε να μπoρθσετε να πρoσανατoλιoτε[τε.16 Eκεi ακριβιilξ καθισταται αναγκαια η εμπλoκη, στην υπ6θεση, τηζ τoυ αναλυτη. FΙ λειτoυργ[α τηc εν λ6γω επιθυμ[αg oυνloταται '-..-.!*-_*--επιθυμξ σην παρεμπ6διη τηs ο,ημαlνουoαg ταιiτιoηc κατα τθτoιo τρδπo ιbο,τε τo πoκειμενο να αναγκαστε[ να βιιbαει την εμπειρια τηζ ιooδυναμlαg τoυ εντδζ ηζ επιθυμi,αq του Aλλoυ. Πιατευω 6τι με 6αα ανθπτυξα oαg θδωαα τα oτoψiα. Tα θ1ω ηδη παρoυαιαo,ει o,ε αυτ6 το αεμιναριo, αλλα xωρig τo πoυ θα τα αναδε[κνυε. Πραγματι ε[γαι απαρα[τητo να καταλαβoυ. **- φ6ντο με 6τι, στον Λακαι αυτη η επιν6ηoη, αυτη η αλλ6κοτη θεωρητικoπo[ηη, θεμελιιilθηκε oτην ανηκη να αρθριilαει δtο διαo,ταoειg, με τoν [διο τρ6πo πoυ χρησιμoπoiηοε και το cross cap, για την αρθρωoη τoυ $ με τo (α). Mαc φθρνει την αλλoτρiωη και τον απoχωριo,μδ κι αυτη την αλλ6κοτη συστρoφη πoυ oτo1ευει γα μαζ οδηγηαει να κατανoησoυμε πιilg το .....* υπoκεlμενo μπoρεi να αναγνωρloει τoν εαυτδ τoυ καπoυ αλλoιi, εκτ6ζ τoυ oημαlνoντoζ, καιπιilξ απ6 εκεi μπoρε[ να ανακτηoει κατι απδ τη θθoη πoυ κατεi1ε oην επιθυμlα τoυ Aλλoυ. Πρ6κειται και παλι για μια καταo"κευη, μια οκαλωαια. Kαταλαβετε 6τι τo μαθημα μoυ ε[ναι, κατα τη γνΦμη μoυ, καθε αλλο παρα δoγματικ6. Δεν ααq oερβiρω τ[πoτα oαν την.αξθεια, την
.,. b
(
τoιo για τιζ καταoκευ6ζ τoυ. Δεν αποτελεi κι αυτη, ααg τo δεξνω, παρα μια στιγμη oτην πoρε[α τoυ. Eμεiq, περισσ6τερo απ6 τιg λεπτoμθρειεg πoυ αφoρoιiv τoυτεg τιg αρθριboειg, δoο πoλfτιμεg κι αν ε[ναι, ενδιαφερ6μαoτε γi αυτ6 πoυ με τη βoηθεια τoυq πρtττεινα εξηγηοoυμε. oφεlλoυμε, μαλιoτα, να ομoλoγηoουμε 6τι για μαξ η αναλυτικ{ εμπειρiα δεν ε[ναι ατθρμoνη. Θα μπoρoυαε 6μωg να εκληφθεi ωg τ6τoια 6oo παραμθνoυμε στo επiπεδo τηs αλλoτρiωηg. Παντωg ατo επ[πεδo του απoχωριoμoυ μπoρoriμε αντιθιlτωg ζ"
Kαταγοιilνταq την αλλοτρiωση και τoν απoχωρισ}ι6 μfσω τoυ υπ0κειμ6γ0υ τoυ cogito
44
ΘαΦ;λ" τδρiina
πρo1ωρησω, 6o.o παραμιiνει νωπ6 μθoα oαg, ατo μαθr,1μιο τoυ περdοματog. Δεν θα αα1oληθιb μετη ρητoρικη του, αλλα απευθεlδoμr\ τoυ. Σημεio εκκlνηη{ παραμθνoυν αυτo[ οι μικρo[κυκλoι αξ με πoυ τθμνoνται, κι αυτα τα ζητηματα πεδ[ων. H γεωμετρικr\ ιδ6α 6πω9 μαg υπενθυμiζει o Λακdν, εiναι προΙ6ν των επινoι]oεων τoυ oιλερ (Euler), του
η
μαθηματικοri oιλερ, και περιθxονται, για την ακρlβεια, στην αλληλoγρα(μια Γερμανlδα πριγκ[πιoο.ω. Aν ε[xα περιοα6τερo φ[α πoυ διατηρoυαε με 1ρδνo ατη διαθεoη lΙoυ, θα oαq διαβαζα την επιoτoλη τoυ με ημερoμηνiα 14 ΦεβρoυαρLoυ 1761- ε[ναι 1ρ6νια τιilρα πoυ θθλω να την επανεκδΦoω.E1ω ακ6μα θνα βιβλio δανειo,μθνo απ6 τη βιβλιoθηκη, πoυ δεν τo θ1ω επιoτρθψει, μηπωc αξιωθιb και τo κανω τελικα Eκε[ ειoαγει αυτoig τoυg μικροl3q κυκλoυg για να θtoει τιg καθoλικθq πρoταoειg, τιg μερικ69, τιξ απoφατικθg, τιξ καταφατικ6g, και πρooθθτει 6τι <μαg βoηθoδν να εξηγηαουμε με ααφη τρdπo o.ε τι θγκειται η oρθ6τητα εν6g oυλλογιαμo$>. Φτιξρει αυτofζ τoυg μικρoliζ κιiκλουζ, πoυ θα γεννηooυν αλλoυg ατη αυνθ1εια.
!6
11o Σεμιναριo, Kεφ.
ΧΧ,o.246.
Πρooπερνω τo θ6μα, γιατi αλλιιils δεν θα θ1ω τo 1ρ6νo να σαζ oδηγηoω oτο oημεio 6πoυ θα ηθελα or]μερα να καταληξω. Αg ξεκινηoουμε απδ αυτ6 πoυ μπορεi να μαζ 1ρηαιμευoει ωg ημε1o αναφoραg αε τo0τη τηνυπ6θεoη, 1-(αι χρησιμευσε επloηs o.τoν Λακαν, για-. πoλλα 1ρ6νια, ωg πθτρα τoυ oκαγδαλoυ και ο,υναμα ωζ αΙφoγωνιαioq λ1θoζ, Π o,1θαη τoυ oπoioυ με τo αυμβoλικ6 μθαα στo πραγματικ6 δεν τiθεται υπ6 αμφιoβητηη, δηλαδη τoυ καρτεσιανoυ cogito, ωg τoπoθiτηo,ηg τoυ υπoκειμθνoυ. Ag ξεκινηooυμε λoιπ6ν απ6 αυτ6 τo . Πιbg μπoρoliμε να επιμερiooυμε με βαο.η αυτη τη φPαη την τοπoθ6τηη τoυ υπoKειμ6νoυ α αυτoυg τoυg μικρoυζ κυκλoυζ; Αν η oκθψη παρ[αταται _ακiπτoμαι_ και αν τo εivαι παρioταται μ6αω εν6q δειiμθoω εν69 κυκλoυ τερoυ κυκλου, τ6τε τo
Πρ6κειται για μια τoμη την oπoiα μπoρoυμε να γραψoυμε EnΣ. Θα πoυμε 6τι απoτελε[ διατυπωη τoυ cogito. Πρ6κεπαι για μια τoψi1: oκiπτoμoιι και εiμαι υπαρ1oυν ταυτ6xρoνα. Bλθπoυμε αμ6oωg τι θα oυνiβαινε, αν απoφαolζαμε να δε1τoι)με 6τι σην ψυχαναλυo.η αρνοl5μαο,τε τo cogito, αρνουμαoτε τηγ αυτοσυνdδηαη τoυ υπoκειμ6νoυ πoυ αυνεπ&γεται τo cogito. Γνωρiζετε 6τι o Λακαν επφlρηαε θνα oωρ6 διαφoρετικ6g διατυπιiloειg αναφoρικα με τo cogito και εixε πει _αναφθρεται και στo 11ο Σεμιναριo_ 6τι το καρτεσιαν6 υπoκdμενo ε[ναι τo [διo τo υπoκεiμενo τΙ]C ψυ1αναλυoξs. Bεβαiωq, αυτ6 μπoρουμε να τo αναπτΦξoυμε. Αλλd αg ακoλoυθηooυμε τιilρα την αλλη κατεtθυνoη, o6μφωνα με τηv oπoiα στην ψυχαναλυη πρ6κειται ακριβιilg να αρνηθo$με τo cogito. Αν τo αρνηθoυμε, βαζoυμε μα oριζ6ντια γραμμη η oπolα oτη γλcbαoα τηq Λoγιηq πoυ χρησιμoπoιοriμε oυμβoλiζει 6τι αρνoιiμαoτε αυτην την τoμli: E-R_Σ. To απoτ6λεoμα τo ξθρoυμε βαoει εν6q ν6μoυ τηg θεωρtαq των κλαοεων. ε[ναι η αρm τηg δυαδικ6ηταζ,Ι7 Γl oπoiα δεlpει 6τι η αρνηη μιαg τoμηg ιoor3glμε ην 6νωη των o,υμπληρωματικιi:ν αυτιi:ν των δl5o αυν6λων E-ΛΣ= ΣU ε. Δεν ε[ναι αναγκη να ψaξoυμε μακρια για να πρoτεlνoυμε αυτα τα αφoιi μαθημια, η θεωρiα των κλd,οεων μαg oδηγεi μ6νη τηg. Αν δε1τoυμε δτι η τομη αυτη μπoρε[ να αναπαριατα τo καρτεoιαν6 cogito, αρνηoη τηs η θα μπορoliαε να παραoταθεi ωq εξηg: (Σμμα 17) Eδιi:, η γραμμoσκιασμθνη ζιbνη στα αριστεραπαριατατo α0νoλo Ε, απδ το oπoio θ1ει αφαιρεΘε[ καθετi πoυ ανηκει ατo α0νoλo Σ, δ,τι δnλαδη ακριοτην 6νωαη αυτη δεν ε[ναι Σ. Eiναι λαπδν: 6μ Σ ( Σ ). ιι οεξιa βιbq μ6αα παριατα αυτ6 πoυ δεν εiναι E, εiναι: 6μ E Θ. (Σ1ημα ls) ζΦνη Mε α}ιλα λ6για -και αυτ6 το γνωρlζoυμε ηδη απ6 την αναφoρα μαg ατην αλλoτρ[ωη-, απ6 τη στιγμη πoυ αρνotμαστε την καρτεαιανη τoμη, 61oυμε μια ν6α θνωη απoτελoυμενη απ6 δυo oρoυg, πoυ δεν ε[ναι πλιξoν <ακθπτoμαι, ε[μαυ> αλλα απδ τη μ[α πλευρα <δεν oκθτπoμαυ> και απ6 την αλλη <δεν εiμαυ. ΙδοΟ 6να νθo ζευγαρι 6ρωγ πoυ μπορεi να μην εiναι τ6oo γνωατδ ατoν πoλri κ6oμo 6oo το
Απoκαλo0μενη επiηg <νdμog τoυ de lvΙorgan>.
Εiμαι
Σκ€τπoμαι (Σ1tjμα 16)
(Σ)
oxr
(Σμμα
17)
(Σpμα
18)
Σ
--45*-_
FΙ ψυ1ανd,λυoη, T6
-. -
..-.-:-:.
:.-.-_.,.
- -*;
'fu 19)
(Σμ]μα 20) ι**'.',.""'.--"**-
,ffi @. 46
Ι.-A' lvΙiller, FΙ αιτιoγθνεoη τoυ υπol(ειμθνoυ
για τo ν6ημα. Tυρα αν πιoτθψουμε τo καρτεσιανδ υπoκεlμενo, στo βαθμ6 πoυ εiναι, o,τo βαθμ6 πoυ τοπoθετεiται ατo εiναι, πoυ αυγκροτε[ται μ6αα
ilη{:χ ι ".-ffift:r:1:ifi,-ffifl::::.:ft:J.Ηx.l,γ,Τ; για μαξ αλλοq δρ6μoq μθοα oτο πολιτιαμικδ πλαiοιo πoυ θ1oυμε διαμορ-
-..--
(Σfiμα
/
φιi:αει. Πιoτεl5ουμε oτο εγιil τηζ πρoσωπικηg αντωνυμiαg, μ6νo πoυ αυτδ .--:a-.{εiμαυl, τo oπο[ο βρ[oκεται μθαα ατην εμβθλεια των δυνατοτr]των μαq, ε[ναι θνα <δεν ακ6πτoμαu>. Αυτη εiναι και η δωρθωη που επφθρει o Δακαν ατo καρτεoιανδ αxημα. Ιδol) τo <ε[μαυ μαg, εiναι 6να <δεγ oκθπτoμαυ>.
Πρ6κειται για τη αυγ1ρoνη εκδo1η τoιi ε[ναι του υπoκειμθνoυ, θνα <δεν ακθπτoμαιD, πρoφανΦg, πoυ περικλεiει μια καπoια θλλεψη και olγoυυατερεi oε δ6ξα.,Eται o Λακαν θα δομηoει αυτ6 πoυ απoκαλε[ λoyικη ρα τηC φμνταα[ωσηζ,γ8αιJτ6 ακριβιilq που Θα τoν oδηγηαει να διερευνηoει την πρooτπικη τηc υπθρβασηξ ηζ φαντααiωηg [traversde du fantasme]. Θα τη δομηαει με τη βοηθεια τoυ <δεν oκθτπoμαD), μνημoνεδoνταg την αλλη δυνατ6τητα που πρoοφ6ρεται αναατρoφα μθoω τηc ψυ1αναλυoηq. FΙ ψυxαναλυαη επηειρεi ην πoρε[α τoυ <δεν ε[μαυ>. Αυτ69 o δρ.6μoq ε[ναι καθε αλλo παρα φυoικ69. Elναι δρ6μo9 τoυ <δεν ε[μαυ δπoυ ακριβιbg υπαρ1ει σΙdψη, αoυνεiδητη ακθψη. Στην ψυxαναλυαη, λoιπδν, πρ6κειται κυρ[ωg να απoδoθεi αυτ6 το <δεν εiμαυ>, τo oπolo επ1Ψl5-σ-γg[ΜΡj9J-::", απ6 μια ζιilνη, πoυ τo αφriνει κoλοβ6. (Σpμα 20) Ξαναβρioκετε εδιb ην αναγκη -γι, αυτδ και ο Λακαγ φτια1νει αυτα τα oμματα- για μια νθα iκδo1η ηq dρθρωoηζ των δ$o διααταo,εων τηξ αναλυτιηs εμπειρiαg. Πατi επψ[ρηαε θναν τιkoιο α1ηματιoμ6;,Γιανατoποθετηοει απ6 τη μια πλευρα το o0μτπωμα, ακδμη κι αν δεν αγαφθρεται αε αυτ6 ρητα, κι απ6 την αΜη τη φαντααiωη. Aπ6 τη μιατο oημαlνoν, ατην αλλοτριωτιη τoυ δραη, απ6 ην αλλη το αντικεi,μενo (α), oτην πραξη τoυ αποχωριoμο$. Tελικα, για να τoπoθετηoει με τη βoηθεια αυτιbν των 6ρων το τ6λoq τηg αναλυoΙ( oτη διαo,ται)ρωoη των δυo Θθoεων. Eπι1ειριi:νταg αυτη την προoθγγιη, ελπlζω να κατθoτηoα oρατη την τυπικη oυγγθvεια αυηc τηζ κατασκευηs με εκεiνη τηc αλλoτρiωoηg και τoυ αποχωριoμoti, αφot και ατιζ δυo περιτπιi:αειg θ1oυμε να κdνoυμε pd αυτα τα o,tγoλα, με την θνωαη και ηv τoμr\ τoυg. Πρ6κειται ακριβΦg, o,, αυτθζ τιζ δfo θθαειg, για μια ν6α εκδo1η τηs αλλoτρiωηs, ατo βαθμ6 πoυ αφoρα μια θνωοη ιδιαiτερoυ τ5πoυ, την θνωoη μεταξυ τoυ <δεν oκθτπoμαι) και τoυ <δεν ε[μαυ>. (Σpμα 21) Eλπiζω 6τι μθ1ρι την επ6μενη εβδομαδι πoυ θα πρo1ωρηooυμε ακoλουθιi:νταζ τα i1νη τoυ Λακαν και τoυ μαθημioυ του για τo π6ραoμι να κραηαετε oτo μυαλ6 ααg αυτα τα μικρα o1ηματα.
18
Απoτελε[ τo θ*μα τoυ 14oυ Σεμιναρioυ, nΛoγικη τηc φανταα[ωoηφ (1966-1967),
αν6κδoτo.
71
*:μη μ[α αναφoρα. ααg την 61ω ηδη δΦo^ε1_παει θναg xρ6νog πε. Δ ,( Ιρiπoυ- σε αειρα τριcbν διαλ6ξεων, θ6μα τo πθραoμαjp^:::], μια
με
Aλλoτρiωση και απ0χωριoμ69 (ΙΙ).
Φρoiiδi ;,:*. ;;;; Mιiθημα τηg
σ,αυτδ πoυ απoτελoυαε ακ6μη την ενδιαμεαη φαoη μεταξυ τηq κηc Σxoληc των Παριo[ων Kαι τηζ Σ1oληqτoυ.oρoιlδικot eιτioυ,
16ηq Mαρτioυ 1983
τ6πo oλωoδι6λoυ >.6 Eντθλει o iaιnτε* γκερ θεωρoliαε 6τι αυτ6 το απ6φθεγμα εixε κυριαρ1ηoει οτην ιoτoρlα τηg φιλoooφlαq, μ61ριg 6τoυ εντoπ[ατηκε και τρoπoπoι11Θηκε-απ6 τo je πoυ ειoηγαγε o Kαρτθαιog, oδηγoriμενoζ απ6 τo <<εiναι-και-νοεiν>. Δi". πρ6κειται εδιil περl τηg ταυτ6τr]ταξ, βε την θννoια που μεταχειριζ6μαστε την ταυτ6τητα μ€οω των μικρΦν αυμβ6λων τηg Λoγικηζ πoυ χρηΠαρ, 6λα αυτα, ταυτ6τητα αναδεικνliεται ωg διακρiτη. η 9ιμoπ9ιoυμε. Kατd βαθoq, o Xαιντεγκερ μαξ πpoτρbπεινα εκλαβoυμε τo noκdπτδμαi, αρα ε[μαu> τoυ Kαρτθoιoυ ωζ τη oriγ1ρoνη εκδoμ,1τηg ιooδυναμiαq τηg * oκ6ψηc και του ε[ναι, και η oπoiα oτoν Παρμεν[δη διατυπΦνεται χωρΓ* καμ[α αναφoρα oτo εγιb τηζ προσωπικτ]g αντωνυμiαq (je). Απ6 τoν Kαρτθoιo και μετd, _αζ τo κρατηαoυμε ωg ημεlo αναφo-
'€#_
-*
ραg_, η o,φα[ρα τoυ εγιil τηξ πρoσωπικηg αντωνυμiαg ε[ναι δ τ6πog 6πoυ
'_Ψ,20 και 27 Νoεμβρioυ Ι980. Βχ. DΕLΕNDA,σP.2, oκτιbβριoq DΕLΕNDA εκδιδ6ταν απ6 τoν Σεπτ6μβριo τoυ
1980. To δελτio
1980 6ωg τoν Ιo$γιo του 1981,
, Eπαναληψη, μθoα oτη oυγκυρ[α τηg διαλυoηc τηg Φρotδικηq Σ1oληq των Παριoiων, την oπoiα επιθυμol)αε o Λακdν, τoυ oυνθηματog τoυ Κdτωνα του Πρεαβ$τερoυ: (H Kαρpδ6να πρθπει να καταατραφε[) ]To περιoδικ6 Agendα του ψυxαναλυτli θα κυκλoφoρηoει απ6 τo 1983 θωq τo 1988
(Navarin-SeuiΙ, Παρiο,ι). ιVortrrige und Aufsiitze, ffμπινγκεν 1954. 5 7o Σεμιναριo, Ι}6'thique de lα psychαnαlyse, Seuil, Παρiαι 1986. u Bλ. Παρμενiδηc, πo[ημα <Περi φ$αεωφ, απ6απαoμα 3. Βλ' Πρooωκρατικoi,τ6μ. 9, Παρμενiδηc, Kακτog, Aθηνα 2000, o. 78, και Πρoαωκρατικoi' τ6ψ' Γ,, Παρμενt.δηc, Στιγμη, Αθηνα 2002, α. 34.
47
}Ι ψυ1αναλυoη,
.,
\-*-'***.**
( " -,-----
T6 / ].-A. ΝΙiΙΙeη FΙ αιτιoγθνεoη τoυ υποκειμ6νoυ
oυνδυαζoνται η σκθΨη και τo εiναι. πρ6κειται για την καινoυργια περιφθρεια που εγκαθιδρυαε. Eξαλλoυ, σ, αυτ6 τo κειμενo ο Χαιντεγκερ στoν Kαρτθo,ιo. Mαλλον η θθαη τoi Mπθρκλεii παραπθμπει 9λqιατα (Berkeley) ε[ναι αυτη που αναδεικν1iεται, τoυ επιακ6πoυ Mπfρκλεii7
ωζ (esse est percipi)),* δηλαδτ] η υπαρξη των πραγματων αυνiαταται στo 6τι αυτα γ[νονται αντιληπτα, υπoπιπτoυν στην αντιληΨη μαc. Eται, o Χαιντεγκερ ιo1υρlζεται 6τι αγαδυεται η ουο'[α τηζ καρτεσιανηG τoπoθθτησηζ μθαα απδ αυττ\ τη oυγxρoνη θννoια τoυ ε[ναι: τo εlναι που αναπαπoυ ορ[ζει τo υπο. * * *--e.lσταται. Σε αυτ6 δεν αντιβαiνει τo λακανικ6 αξiωμα κειμενo ωζ τo εiναι πoυ εκπρoσωπε[ται απ6 θνα ημα[νον για θνα αλλo αημα[νoν. Aυτ6 επloηq εγγραφεται αε αυτη την καινoιiργια εκδο1η, και δικαιολoγημ6να ο Λακαν -δεν θα θλεγα παρμενlδειoξ, στην προκειμθνη περ[τπωoη_ δια1ωρiζει τo ε[ναι απ6 τo αναπαριoτιilμενo ε[ναι. Aλλo τo -*εiναι και αλλo τo υπoκεlμενo. Ag μη αυγ1θoυμε τo υπoκεlμενo τoυ αoυνειδητoυ, ωq εκπροαιilπηoη απ6 τη oημαlνoυοα αλυο[δα, με τo ε[ναι τoυ υπoκειμθνoυ. To o'υγ1ρoνο 6νομα για το ε[ναι oτoν Λακαν _τo γνωρ[ζετε- ε[ναι τo αντικε[μ9νo (α), θταξ αν θθλετε, 6μ μ6νo βαδiζει oτα iχνη τoυ Kαρτ6αιoυ, αλλα επiαηc ακoλουθεl μια διορθωμθνη πoρε[α, αφoti, -_-*-.-_ΞακPιβΦc, γiνεται διακριαη μεταξι) εiναι και υπoκειμ6νoυ. Πρθπει κανε[q να διαβααει τo μικρ6 κε[μενo > για να μπoρθσει να εμβαθιiνει ατιg μικριig κυκλικ6g αρθριi:αειg, πoυ υπενθυμισα την πρoηγoιiμενη φoρa πανω ατoν π[νακα. Δεν επψιρoΦμε να κανουμε θνα διδαακαλiαξ του, oρoθετημθνο σαν κι αυτ6, τo οπoiο δεν θ1ει απoκτηoει ατα μ&τια των ακρoατιilν και των μαθητιbν τoυ τη oυνo1η πoυ θα 6πρε. πε. Στo αημεio αυτδ θ1oυμε τo μαθημιο τoυ Λακαν. Tο κε[μενo για τη μoiρα πρtπεtνα τo 61oυμε κατα νου γιατi, ατo κατω κατω, η θθαη τoυ Παρμενiδη <τδ ydρ αiτδ νoεTν iατiν τε καi εiναυ' αυνιoτα τον τιiπo τoυ περααματog [passe] τoυ Λακαν. To ζητηματoυ περαοματoζ, αν εκληφθε[ ωg τελεiωαη τηζ ψυχαναλυoηc, ωζ μια καθε αλλo παρα τυ1αlα επ[τευξl1 τηζ, ωζ oλoκληρωοη'ηg, η oπolα δεν oφραγ[ζεται με θνα <αρκετα>, με θνα <θωζ εδιi:> _απoλfτωq νδμιμo κατα τα αλλα-, εiναι κατι το νθο. απoτελε1 μια αναδιατriπωoη τηζ παρμεν[δειαg ρηαηq. Mθoω αυτηc τrlc
-*hgπoυθθεoαoτoνπ[νακα,oΛακ&νθειilρηο,ε6τικαταφερeναδμ ατυπιboει τo ζητημα τoυ περααματog. Σαg παραπθμπω λoιπ6ν ατo κε[μενo του Xαιντεγκερ.
FΙ επιβεβλημfνη τr1q
επιλογη αλλοτρiωσηs: ?a ειτε... ειτε...
Πιoτευω πωq 61ετε αρfoει να αντιλαμβ6νεoτε 6τι δεv εiναι τυ1αio τo γεγoν66 6τι η αλλοτρtΦη και o απoχωριομ6q, &iο πρd,ξεη α1τ1oγεvεσηζ τoυ υπ0κειμ6νoυ κατd τov Λακ&ν, oυνιοτoliν ζεriγοq. To iδιo oυμβαtνει και με τo &λλo ζευγ&ρι των oμμ&των: κδsv oκ6πτομαυ και <δεv εtμαυ. Για μεγd,λη χρονικη περiοδο, καθoριoτικ] oην πορεiα ηq
'#-.*Πλ.κυρ[ωg
4B
Berkleμ PhiΙosophicαΙWritings,επιμ. M. R. Ayers, Λονδiνo 1975. (Σ.τ.M.) 8 }Ι ολoκληρωμθνη διατυπωση τoυ Mπθρκλεii θ1ει ωg εξηq: uEsse est aut percipi aut percipere>.
σκ6Ψηζ τoυ πdνcο σηv αναλυτιΚη εμπειρiα, o Λακ&ν καταπιdνεταυ με δυαδικ69 αρθρciloειg. Στο πλαioιo αυαiq ηg λoγιΦq, οτη διd,ρκεια των 1ρ6vωv ηq διδαoκαλiαg τoυ, πρ6κειταινα αρθριboει εiτε τo υπoκεfμεvo με τovAλλo εiτε τo oημαiνoν με τo αντικεiμεvo εiτε τo α6μπτωμα με φαvταotωoη. Eφoδιαο.μθνoι με αυτ6 τo κλειδi, ξαναδιαβ0oτε τα κεiμενα τoυ Λακ&ν, παρακoλoυθηoτε ηv ι4ρευνd τoυ -τoυλd,μoτoν απ6
η η
αυηq ηq λoγικη6, Eιδιiλλωg _κι αυτ6 δεv εiναι απαξιωτικil η πρoo6γγιη λαμβ&vει ιhlαν μυoτικιoτικ61αρακηρα, o oπoiog δεν απoβαiνει λειτoυργικ6ζ για μα6. Aν μιλ&με λoιπ6ν για λoγιη 1 λεξη δεv 6γετ τιπoτa πoυ να μαg τρ6πει oε φυμ_ δεv τo κ&νoυμε με διd,θεoη διανoητικιoμo6, αλλd, για να παραγdγoυμε, με ληικ6 τρ6πο, 6oα αρμ6ζoυv οην τεχyιΦ η6 ψυ1αν6λυοη9. Δι6τι εiναι αλτ]θaα πω6 <<τδ yΦ αιlτδ ιιoεiιl im[ν τε xαi ε|ναι>> δεv μαg επιτρ6πεi' vα δρo6με μ6αα oην μ6oω
γru1αv&λυoη. Tην τελευταiα φoρα αν6δειξα, με τη βol1θεια εν6g o1ηματog πoυ σχε-
δiαoα oτoν π[γακα, τη α1€oη πoυ διατηρε[ το υπoκε1μενo με τη αημαiνoυσα αλυαiδα μθαω τηc πραξηs τηs αλλoτρ[ωαηg. Πανω oε αυτ6 το ζiτημα oυνανταμε θνα oριακ6 oημεlo τηξ κατασκευt,1g τori Λακαν. δεν πρo1ωρα πιo πθρα. Toιiτη η σχ6ση τoυ υπoκειμ6νoυ με τη σημαlνoυoα αλυαiδα, με τoν τ6πo τoυ Aλλoυ, ωg τ6πoυ αυτηξ τηs oημαiνoυααg αλυα[δαg, απoτελεi μια κoρυφωση στην καταoκευl,1 τoυ. Θθλω λoιπ6ν να πω, 6σoν αφoρα αυτ6 τo θθμα 6τι, κατα τη γν6μη μoυ, δεν προ1ιilρηoε πιo πθρα o, αυτη την πρoβληματικτi ατην oποiα ειαt'1λθε ι,1δη απδ την επo1η τηc
tΙ ψυ1αναλυοη, T6
αΜoτρiωoη
Ι..A. Milieη FΙ αιτιoγθνεoη τoυ υπoκειμενου
75
απ6 εκε[, κι θ1ουμε την πραξη τηg αλλoτρiωoηc (ξημα i) η περνα (Σxημα 2) .n.,,e,, .o, s' S,,κι δ1oυμε την πραξη τo: απoχωριoμoυ.
S,,
r- \ ^\ ( S' J Sz ) \
/
,'
/ -/ 1Tνnlrn 1\ \ΖΛ|ιμμ Ι/ Υ
.oλα
εξαρτιbντλι, βαoικα, απ6 τo πoυ τiθεται τo 6ριo. δ λo*α, εφιoτ& την πρoοo1η σε μια λ6ξη, την αεπιλoγη>, που η1εi αφοli, πρoπ&ντoτε παρ0δoξα, 6ταν 1ρηoιμoπoιεiται στην Ψυχαv&λυοη, και να τo δει καvεig η ψυ1αν6.λυο,η φ6ρνει φανcbg, *j 6no* πλευρd, εiναι 6ναq αvτιμθτωπo τo υποκεtμεvo με πΜ1θoq επιλογrbν. Eντoriτoιg, ακδμη κι 6ρo6 τον οπoio η διδαoκαλiα τoυ Λακ&ν δεv εγκαταλεiπει, oε αν&,μεοα 6ταν πρ6κειταιγtα το ζηημα τηq 6μφυξq διαφoρoποiησηζ και θf1λυ..o ιακαν μ61ριτoυ ακραiου oημεiου να ειοαγθ-
u,,* -'rΓ-'
φτ&νει
\γε1μιαεπλoγη,μιαεπιλογητoυυπoκεtμ6νoυ,καισυνεπ6ζ6ναπεριθrbστo vα τoυ _,o αφoρ6 τo
απoxωριoμ6q
_--_-_(ηΨ2 --* _
/,-7{\ .ffia ( (sl)s) * ,'ffi$g \SΖl (Σ1ημα3) /ι/\/ ι \ ΖL7 Λ)
\/
r
-L\ -
φιiλo_ βιoλογικ6 6τι και Ξ6ρετε τρ6πo. θτjλυ τoν d,ρρεvα { oτo oημαiνo, 1,' "o, 6ταν αναφ6ρεo δρ6υντ χρησlμοποlεi αυΦ ην €κφραoη 1ηζ iεπilψq, απ6 .o, oηu ηqνευρωoηg, κι 6π εδcb δεv βριακ6μαοτε μακρια ακριβrbq ',*oπ τo vα δθoo,μ, επfoηq το ζηημα ηg επιλoμζ ηg Ψfχωoηg, πoυ o1εδι&ζεται με ην -_.-.*-*9jI9ιξ αυη η πρ6ηΙρ6ξη ηq,αλλoτρiωο,ηg, υπ6 τo κρ&τοq μιαg παρd, λνολων, δεν τiθεται οε λειτoυργiα εvωoη "ων 61ει 6αoν .εγγραφει,,ρ'θωρio πoυ ρ,o
/' ]
(Σμ]μαa)
επιλoμq.Toναλθμε6τιηπρ&ξηηqαλλoτρiωοηqαυνiοταταισεμια '''.' '6νωoη ξμαiνει τελικd, 6τι 61ουψ αυτ6: (Σμμα 3) θνωοη j,,αη αλλoτρt6iiη (ιilνn, *αιo.η, η καλυπτειμιαoλδκληρη rr -.....--]'.,
'
αυτli' στην λραγματικ6τητα, δεν καθiαταται λειτoυργικτj παρα υπ6 την πανω οε αυτη την επιφαμ.oq ,n.ιoγηi, ενδq δια1ωριoμoli αλλoτρlωoη μθoα απ6 την ,..o, oiη ζjνη.ηq τομηi.Π, αυτ6 -θυμαο,τε <ταλεφτα ooυ η τη ζωη σου>, και <ελευθε-*-.-- διατυπιiloειq του λακαν.6πωζ πρoατ[θεται εδιil, μια επιλογη τ[θεται oε λειτoυρρiα ri θανατoφ- κατι κι 61ει ωg αποτθλεαμα αλλoυg σχηματιγιo no, αφoρ* αυτη τη ζιi:νη, ;μoiq, μια επιλoγη,.o, o*,ι.αι αναμεοα oε αυτα τα δto otνολα. Αν θελo,μinoπαραατηoουμεστoπαρακατωαχημα1υτ6το<ταλεφτααoυ αξiζει τoν κ6πo να τo ξαναδουμε, αφo$ φα[νεται η τη ζιοη αoυ, -και
;;;;δfi
d.,oηu"oρεiατων1ρ6νωνπl^oηΨανΙi1:.::9::Ι:,}...1:::γ.:*""::
τη (ωη εκε[: την κατανδηoη τoυ_,,θα τoπoθετotσαμε τα λεφτ& εδιb και κd,θε περ[λεφτα, μια ξωη *ou.oouρ,μθνη (Σμμα 5) η oτo θαγατo. Σε τον n.λoη,..o λεφτα βρ[ακoνται ατα 16ρια των ληατιi:ν πoυ-σ1Ψατotν εν λ6γω Σκαπiνo *o.,o, κtρι6 τoυ, στo μυθo τoυ Nτιντερδ. Δηλαδη η (yn, -και€α υπ3ρoυεπιλoγη, η επιλoγη πoυ εμφανiζεται ωg nλεφτα n
διατι)πωoη πoυ πρoαναφθρθηκε o1ετικα με τα λεφτd, i τη ζωη. o Λακαν θδωoε 6νoμα αε καθθνα απ6 αυτα τα oυνoλα. τουτo εlναι τo oυνoλo τoυ Aλλου, εκε[νo τoυ υπoκειμ6νoυ, βαφτ[ζονταg τo πριbτo <ν6ημα>, τo δει)τερo uε[ναυ. (Σ1ημh 7) ,E1oυμε λoιπ6ν να επιλθξoυμε αναμεαα oτo ε[ναι και τo ν6ημα. Aπ6 τη ατιγμη πoυ μιλαμε, θxoυμε επιλθξει το νδημα. Aυτ,1 η dρθρωoη τηs αλλoτρi.ωο,ηg καθιατ& εμφανθg δτι, επιλθγoνταg τo νδημα, επθρ1εται θναg ακρωτηριασμ6q, μια περικoπη τoυ νoηματog. Παραγεται μια πτΦoη oτo ν6ημα, αε αντιδιαoτohj πρog τη μη ν6ημα, σε 6,τι 1αρακτηρiζoυμε μη <δλο-ν6ημα> ε[ναι αδιiζιbνη τoυ νoηματog. Πραγμα πoυ αημαiνει δτι το νατo, 6πωg αδriνατη ε[ναι και η <6λη-γνδσηD, αν, για παραδειγμα, απoκαλθooυμε αυτ6 τo πεδ[o τoυ νoηματog πεδio τηs γνιiioηc. Aπδ την αλλη πλευρα, μπoρoυμε -τoλμιb να πω_ να αγαπηαουμε αυτ6 το S,. Tη αυνθπεια τηg επιλoγr,1c αιτου τoυ S,, τo oπolo oε καθε περ[mωαη θα διαφειiγει, o Λακαν τη βαφτiζει απoλiθωη, πρ6κειται για την αλλαoν πετυ1α[νει, π.1. κατι γη του υπoκειμ6νoυ αε oημα[νoν. To ανθρΦπινo αλλαγη πoυ, 6τσι κι oε oημαiνoν, την αλλαγη τθτοιo oτo θανατo, δηλαδτj αλλιιbξ, ε[ναι παντoτε θανατηφ6ρα. oπoυδηπoτε δεoπ6ζει τo κliριo νεκρo$. Γι, αυτ6, oτo λ6γo του παμαiνoν, βριoκ6μαoτε ατo επiπεδo τoυ νεπιoτημ1oυ [discours universitaire], η αληθεια αυγκρoτε[ται απ6 τo κιi-
Yπoκεiμεvo
Αλλoq
\A
ι|\\ \\1t Eiναι
N6ημα
(Σμμα7)
''.'.
-ξ-",'',''''''.
-''
η-
ριo αημαiνον: . Eκεi
φτανεικiτεξΦν
θναg αυγγραφθαg
αφot
πεθανει. Eξ&λλoυ, oι διατριβθg μαg αφoρoυν παντα αυγγραφεiq πoυ δεν ε[ναι πλθον εv ζωη. Eν παη περιτπωoει,το$τo απoτελεi τoν καν6να oτα γαλλικα πανεπιατημια, επειδη θτoι φανταζ6μαστε 6τι δεν μαg περιμθνoυν αλλεq εκπληξειs. To iδιo oυμβα[νει και στoν κλαδo τoυ πανεπισtημioυ πoυ oνoμαζεται,Eκδooη, και oτηρ[ζεται, για παραδεΨμα, oτo 6τι o νεκρ6g oυγγραφθαg δεν μπoρε[ να εγεiρει αξκilαειg για αυξηη των συγγραφι-
-.Ξ::*-'.-.'^"'-.'.'.'''
.
κιi:ν τoυ δικαιωματων. Παντωζ, τε[νoυμε με ριζικ6 τρ6πo να αναγoυμε τoν συγγραφ6α oτo καθεoτιilg αυτ6. Θα θλεγα 6τι oε κdθε λoγoτε1yικ6 πανθεoι εφ6ooν μαλιατα υπαρχoυν κdπoιοι εκδoτικol o[κοι πoυ θεωρoliν 6τι περιλαμβανουν αro δυναμικ6 τoυζ τo πανθεoν τηg λoγoτε1ν[αξ, ε[ναι oαφθg δτι πρθπει να αφηoουμε τoν συγγραφθα να ολoκληριi:oει το 6ργo
Aυτ6q εiναι, λoιπ6ν, oι αρετ66 τoυ oημαiνoντog. BΜπετε πoδ svτoπιζετuι το παρ&δοξo: 6,τι οτην αρfi απoτελεi ιbuωoη, με ην εισαγωηg επιβεβληβηq απλαηq, γivεται τελικd δι1αομ69, δι1αoμ66 τoυ υπoκειμ6νoυ αν6μεoα oε Etναι καιN6ημα. Aπ6 αυη ην &πoγη, υπftρ1ει πρdγματι εvα μ6ροg τoυ υπoκειμ6νoυ, Tια,πlν ακρiβεια τo6η η ζrbη ειcλεiψεωg,9 πoυ μπoρεi να θεωρηΘεi cot τo υπ6λoιπo ηζ πρ&ξηs. Eκεi μετατoπiζεται τo τoi1ωμα τoυ απoκαλoriμεvoυ ων6λoυ τoυ υπoκειμ6νoυ. Αυτ6 τo κεv6 o6νoλο πρoxωρ& oη ζrbη αυτ(, επιοτρ6φει και αφηνει α.cc6q 6,τι 61ει να κ&νει με η oημαiνoυοα αλυο.iδα. Mε 6λλα λqρα, εwoπiζoυμ αlτ6 τo αδvoλo του υπoκειμ6νoυ με τ6τoιo τρ6πo, cboτε 6ρ1εται να εrπκαλι5ψει, 6μ αυτ6 πoυ βρiακεται εκεi, oτo αδνoλo τoυ νo{ματοg, ωq oημαiνoν,.αλλd, αυτ6 που βρioκεται εκεt ωq κεv6 o6νoλo, αφo6 και τo κεv6 οniνoλo εμπερι61εται oτο αδνoλo τoυ νoηματoq.
π
, Bλ.
Σpμα
6.
51
a
}Ι ψυ1αν&λυαη, T6
/
}.-Α.
Milleη
}Ι αιτιoγiνεoη τoυ υπoκειμ*νoυ
o απo1ωριομ6q: ο6τε... otiτε...
Sr Sz
*Φ
(Σ1ημα 8)
Συνανταμε, θτσι, κατι πoυ ακριβιilg δεν πρθπει να θ1ει ωg αφετηρ[α τoυ τo σχηματιoμ6 τηc θνωoηc. o αρμκ69 α1ηματιoμ6g αφην.ει τιbρα κατα πoυ ε[μ πριν10 ο1εδιαoει δεν υφ[oταται μθρoξ iο S'-S,, ενιb η διπλη ζΦνη πλθoν. επιbυiιβαινει λoιπ6ν εδιil θναq απoχωρLσμ6ξ, θναζ απoxωριoμ6q απ6 τo oδνoλo τoυ Aλλου,6ναq απoxωριoμ6g απ6 τον τδπo τηc αημαlνoυoαg αλυoiδαq. (Σ1ημα 8) Γι, αυτ6 και το μθρos τo oπoio εμπλθκεται στο χωρισμ6 διαθθτει 6ναν τιiπo ολωαδι6λου μoναδικ6,6πωζ μπoρε[τε να επιβεβαιιiloετε ατo <Θθoη τoυ ααυνειδt'lτoυ>, o.843 των Γραπτrilιη . Aυτδ τo <δεν θ1ει με 6τι το μθρog δεν θ1ει τ[πoτε τ[πoτε να κανεμ oρiζει τον απoχωριαμ6. oπωg λθει o Λακαι τo μθρoq ' -- ' "-rtαiζει το δικ6 τoυ παι1ν[δι, <πα[ζει τo κoμματι τoυ oλομ6να1ο>.ι1 Aντιλαμβανεoτε λoιπ6ν τον τρδπo που αυτδg o απoχωρισμ6g, ακ6μη κι αν θεμελιι,ilνεται στην τομη, μπoρεi, να δΦαει γθννηoη oτo μθρoq που πo-
.
Σημειιbατε 6τι εδιil δεν τiθεται ζriτημα επιλoγι,1s γΙ6.,9 κρατog τηs oπolαg να λειτoυργεi αυτη η τoμη. FΙ επιλoγf1 εμφαν[ζεται 6ταν υπαρ1ει oημα[νoν. H επιλoγt'1 τoυ <<ε[τε. . . εiτε. . . >, ακδμη κι αν ε[ναι επιβεβλημθ-
(.-*'.-,-'^--νη,πρoιlπoθθτειμiαδιαλεκτικt1αντιπαραθεσημετηoημα[νo αυτηs. Aυτδ ατo oπoiο αναφερ6μαoτε *
εδιb, μαθνωoη, oτην υπoνoεlται 6πω9 η κραν του να ουνιατα 6να <και. . . και. αλλo. τηs θνωη ατην τρoπoπoιημ6νη .>>, 6πω9 <εiτε... ε[τε.. 6να ψευδθq τρ[ωoηs, περικλε[ει _ofμφωτα με τη διατliπωση τoυ Λακαν_ θνα
}iδα και
στo εoωτερικ6
' . )),
*
τo θνα oυτε τo αλλo>. Aπoδεικνtεται λoιπoν εξαιρετικd πρ6oφορο να το αντικε[μενο ωζ απoλεαθ6ν: τo απoλεoθθν αντικε[χαρακτηρiαoυμε .1iενo 1\λλo. φ. ριζικα 1αθεi, τ6αo για το υποκε[μενo 6oo καLγια τoντoμl,1 πoυ Tι περιλαμβανει η Ποiα oτοφ[α τ6μνoνται εδιb ακριβιbs; επιφθρει η λoγΦ πραξη, η oπoiα θεμελιιilνει τoν απoχωριoμ6; Aυτα πoυ τιξμνoνταi ε[ναι αφεν6s η θλλειψη ωq κεν6 α0νολο και αφετθρoυ η θλλ.ιψη ωq θλλεψη μθoα oτο ουνoλo τoυ Aλλoυ, ητoι η θλλεψη ωq κεν6 oυνoλo, η οπo[α περιλαμβ&νεται εντ6g τoυ ουν6λου πoυ απαρτiζει τον Aλλo. Γι, αυτ6 και στο Σεμιναρι612 του) o Λακαν μιλα για <δυο ελλε[ψειg πoυ αλληλεπικαλtπτoγταιΣ, ενω oταΓραπτατoυ κανει λ6γο για <τo μθ-
{
περιo1η, θναq μηνioκog, 6πω9 ααq θυμιoα την πρoηγoιiμενη φoρα. Aq ποliμε 6τι διαθθτει εκ φυoεωg την ικαν6τητα να υπoδεικνυει τoν τρδπο υπoκεlμενo, αυτ6 τηg αλλoτρiωoηC, το υποκε[με τoν oπoiο το εν λ6γω εξιoιilνεται, να καθioταται τc μενo δηλαδη τoυ αoυνειδf1του, μπoρεi να iδιο πραγμα με αυτ6 πoυ εμφανiζεται oαν θλλεψη μ€oα oτoν i\λλο. ξεi
I0
Bλ. Σf1μα 3'
,, uC,esique la partie joue sa partie, Elle joue sa partie toute sδule, comme dit Lacan>, Bλ. oτo παρ6ν τειixog, o. 20.
52
'!,973,
o. Ι86.
,2
Bλ. 11o iεμ.naρ,δ, ιi.π., Seuil, Παρioι
13
Στο παρ6ν τευ1oq, α. i9.
Παρiαι Ι966, oo.842-843.
τδσo παρμεν[δειo,6τoι δεν ε[ναι; Ε7ναι καi νoεiν, τδ αιird. Ιδωμθνo θτoι, μ6oω τηc αναπαρdατασηζ τηζ τoμηζ, τo ε[ναι ωg εlναι τoυ υπoκειμθνoυ εiναι τo [διο πραγμα με αυτ6 πoυ oυνιoτα iλλειψη μθο.α oτoν Aλλo, τo iδιo με αυτ6 πoυ μθαα.bτoν Aλλo απoτεΧεL ακiψη, τo iδιo με αυτ6 πoυ απαρτiζεται oε επιθυμiα μθoα oτη ακθψη τoυ Aλλoυ, διαμ6ooυ τoυ σημαiνoντog τoυ Aλλoυ. Eδ6 θ1ουμε μια τoμη απoφασιστικηc oημαα[αg για την αν&λυoη, για την oπoiα o Λακαν επιημα[νει 6τι απoτελεi τo κλειδ[ τηq μεταβiβαoηs. Tην επoμj εκε[νη δεν θεωρε[ 6τι μπoρε[να θεμελιιilαει τη μεταβiβαoη απoκλειoτικα πανω oτη oημαlνoυαα αρθρωoη, αλλα oτo γεγoν6g 6τι τo υπoκε[μενo, πoυ πρoκ07rτει ωζ απoτθλεoμα τηg oημαiνoυααq αρθρωoηc -αυτ6 αυνιoτα τηv αλλoτρlωη-, ανακαλυπτει δευτερευδντωζ, και εκ τωγ υoτ6ρωH μια ιooδυναμLα, θνα αντ[τιμo 6μ μθoα oτo oημαiνoν τoυ Aλλoυ αλλα ατην 6λλεψη τoυ. Aυτ6 ακριβΦq καθιατα δυoκoλo ατη oυλληψη τoυ τo εν λδγω αποτιiλεαμα, αg ποι)με αυτδ τo πθραbμα, μθαα oτην αναλυτικη εμπειρiα, τo 6τι δηλαδη μθoω αυτt'1s τηc πρ6oτcλησηζ σε αλλoτρ[ωη, πoυ συγκρoτε[ την αναλυτικrj εμπειρiα, πρ6ακληoηζ σε μια ενιo,1υμ6νη εμπειρiα τηs αλλoτρ[ωαηc, μπoρεi τo υπoκεiμενo να oλoκληριboθι αυτ6 τo εγ1εiρημα, τoπoθετιbνταξ το αντικε[μενo oτo πεδ[o τoυ Aλλoυ. Θα τo επαναλαβω: δεν εiναι πoτθ αυτoνδητo.,FΙδη απ6 τα πριilτα
1ρ6νια τηζ ψυχανaλυoηc γiνεται μια πρooπαθεια να πραγματoπoηθεi αυτη η otζευξη, πoυ συνιστα την ψυ1ανdλυoη και την καθιoτα εντθλει δυναττj. Aυτ6 πoυ καθιoτα την ψυ1αναλυoη δυνατη ε[ναι ο 1ωριoμ69, τo 6τι δηλαδη τo υπoκεlμενo καταδ6χεται να κανει ααν <να ξαναβρiακει μ6αα ατην επιθυμ[ατoυ Aλλoυ>, παραθθτω τoν Λακαι <την ιooδυναμlα του με 6,τι εiναι ωg υπoκεlμενo τoυ ααυνειδητoυ>.la Πιilg εμφανiζεται η μεταβiβααη; Δεν ξεκινα απλιbq με την παρoυolα εν6q μoρφ6ματoζ του αoυνειδητoυ. To ξθρουμε καλα, το 6νειρo, τo ευφυoλ6γημα, η παραδρoμη εiναι ευρθωg διαδεδoμθνα. FΙ μεταβiβoη δεν αρ1iζει 6ταν αντιλαμβαν6μαoτε κατι τθτoιο. Aρ1iζει ακριβΦq 6ταν τo υπoκεiμενo oδηγηθε1 να τoπoθετηoει μ6oα ατην επιθυμiα τoυ Aλλoυ αυτ6 πoυ oυνιoτd, την αξiα τoυ ωζ υπoκειμiνoυ, ωq υπoκειμ6νoυ τηg αλλoτρiωo,ηs. Απ6 αυττj την dπoψη, τo παραδoξo τoυ απoχωριoμoυ ιiγκειται πρωτ[ατωg oτo 6τι τoπoθετεlται oτo αημε[o τηq θλλεψηg μθαα oτoν Aλλo, και 6λα τα αντικεiμενα πoυ απαντoυν oτην αν&λυη ανταπoκρlνoνται αε αυτ6 τoν εντoπισμ6 ωg απoλεαθθντα αντικε[μενα, σε αυτ6 τoν oριoμ6 δηλαδη τoυ <μ6ρoυg πoυ πα[ζει τo κoμματι τoυ oλoμ6να1o>. Δευτερευ6ντωg 6μωξ, απ0χωρισμ69 αημαiνει να βρioκειg τη Θθoη ooυ μθoα ο.τoν Aλλo, να βρiακειg τη θθαη ooυ εκε[ 6πoυ υπαρ1ει 6λλεψη μθoα ατoν Aλλo. Totτo καΘιατd δ$oκoλη τη αυλληψη τoυ παραδoξoυ πoυ πρooπαθιb να βαλω oεταξη για σαζ: η απoτυfατου απoχωριαμoι) εγκαταλεiπει τo υπoκεiμενo σε μια περιπλανηση, μια περιπλανηαη μ6oα oτo ν6ημα, τo ελλιπθg ν6ημα τoυ Aλλoυ. Αυτη η πραξη τoυ απoχωριoμο$ oυνιατα επioηs καθηλωαη μθoα oτoν Aλλo. Eπιπλθoν, αν το υπoκε[μενo θxει τη δυνατ6τητα να υπαρ1ει, να υφ[oταται ωg εlναι ευριoκ6μενo εκτ6g του i\λλoυ, εiναι μ6νo επειδη θεμελιιbνεται αε αυτ6 τo μθρoq πoυ
ιa
Bλ. Ecrlfs, α. 843. Στo παρ6ν τεri1oq, α. 19'
53
H ψυ1αναλυoη, T6 / Ι,-A. MilΙeη FΙ αιτιoγθνεoη τoυ υπoκειμθνoυ
-"-
(-._
----.--...j'.-.-.
--
.
μoναχικα τραβd τoν δ-ικ6 τoυ δρ6μo. Kι εδιb ειναι τo παραδoξo, αυτ6 το (εκτ6ζ τoυ Aλλoυ>>, εiναι επioηg προδπ6θεση η για,o i1u. τη θθoη τoυ μ6oαoτoν Aλλo, ατo oημεlo ακριβιbg τηq θλλεψηq.ou. b.ηoυ και τo πα*--ρgδoξo, τo oπolo oημ.,δνε. o ιλκaν, οτι απoτελε[ τoν 6ρo, την πρotiπoθεoη μιαq αληθoιiq πολιτoγραφηoηi.o, υπoκειμθνoυ. To$τo μαρτυρd 6τι τo ημα[νoν δεν επαρκεΙ γι, αυτ6. To αημαiνoν σαζ παρααθρνει, oαg αφηνει 6ρμαια των,νoηματων, νοηματων πoυ υπ6κεινται ατην αναδρo-
---) -.-ff#δxdi:lTJffifi:*;.*;:;ili:iilT.*,#l*.,,.* να μην εiναι απλιilg λ6για
απ6
Aλil
τoν μoιρααμθνα -και η αλλoτρiωoη δ[νει ακριβιilg αυτ6: θνα,πo*,iμεno πoυ απ6 τoγ j\λλo-, θα μιλιθται
πρθπει ακ6μη να πραγματoπoιηθεl η πραξη εκεΙνη, με τη βoηθεια
(' \--
κoμματι τoυ oλoμ6ναxo>. Θα πρtπει,o θ1o,μ, na,.oτ, κατα νoυ και δ$o αυτξ 6ψει9 τ.oτ. απoχωρισμo$, τo να δηλαδη κανεtg τη 1s βρioκει τoυ μ€αα oτoν.Aλλo, και ταυτ61ρονα να απo1ωρiiεται απ6 αυτ6ν. !9oη --.*ΞΞ'*Ξ+r\ E[ναι ακριβιbg τo νdημα 6αων o Λακ&ν -με oρθoθπειa τoυ [bienην dire]- αναδεικγιiει και αξιoποιεi απ6 τoυτεg .iq λ.γoo.εq φρio,.q. μθαα
.-
To υπoκεiμενo ωq oδνoρo ανιiμεοα
σην αλλoτρiωοη
και τov απo1ωριoμ6
Q) -1Σχημ{9I
Στo ζητημα αυτ6 θα επανθλθω ioωg λiγo αργ6τερα. Θα ηΘελα 6μωg να πρo1ωρliαω πρoξ την κατ3ιiθυ^νgr| τηg ταυτιoηq.o,,no",.μενoυ μi τo κεν6 αιiγoλo. Eντotτoιg, θα {θελα να παρατηρτioω 6τι o,.jg o oiημoτιαμ6s παραπ€μπει:ε μια τoπoλoγ[α, oπo[α,ενεχεται σε τofτη τη λoη γικ{. Πo$ εiναι αυτη η τoπολoγiα; E λoιπ6ν, εtναι εκεi, σαζ την υπθδειξα παiζoνταg με τoliτα τ1 δto, 1jιιη. μρ"γματικα, η τoπoλoγiα περι τηq .* oπo[αq πρ6κειται δεν εiναι τ[πoτε αλλo πλρ.i τoπλλoγια η η oπoια onoρρ€ει απ6 τιg κινr]oειg, τιg ρυθμικ69 κινηαεiq τoυ πoυ αυνιατa τo 1εiλoυg υπoκεΙμενo.-Αυτη η 6ννo ια τoυ 1εiλoυqi, απoτελεi oτην πραγματικ6τητα τη μoναδικη τoπoλoγικη θννoια επ[ τg θργoν o,obρon,λτoυ 1αι Λακαν. Παριoτανoνταq τη Ρ^ε το1παρακατω τρ6πo, ρλ6nu., λωq θεμελιιbνεται λoγικd, αυτ6 πoυ περιγρdφει,,q u,,λιμο.o, 1,iλo,q, lpulsa1}*dy tion du bord16], καθΦg επloηg κoiωξ noφυγμουq τoυ εiναυ, [palpιtations de letre]7]. oι αφυγμoi τoυ ε[γαι δεν αναγ.oνται παρα oε αυτη την κiνηαη τoυ 1ε[λoυs, 6πω9 φαiνεται στo αtrημα. αλλoιi λιγo πio μπρooτα, αλλoιi λ[γo πιo πiαω. (Σ1ημα Ιtι 9) Eται εγκαθioταται μια ρυθμικη κiνηαη μεταξιi αλλoτρlωoηξ και απoxωριαμoιi, η oπoiα πρoκαλεi επiηg τo ρυθμ6 nou nρoo.διd,ζει oτην ανατεpικη. μια τε1νικη η onbιo, *μφ,,o με,τη θ6oη τoυ Λακαγ αυτ6 τoν παλμο .λ, 1,il,oηJΠρoφανωq, με '^:'y::::"::1-γυντoνι(9ται αυτo πρoκαλεi τα1υπαλμiεg! o παλμ6q αυτ69 ακoλoυθεi τιq πoλλαπλθq συζε$ξειζ τoυ υπoκειμθνoυ και τoυ Aλλoυ αην αναλυτικη εμπειρ[α.Eται τo αντιλαμβανεται o
}*η
t5
l -.\
\/
./ι
./
ι
J-
ηξ
Le bord: Στo πλαioιo τηcτoπoλoγiα* o 6ρoq απoδiδεται εδιb dλλoτε ωg 1εiλog και ωq α0νoρo. (Σ.τ.M.)
ιiλλoτε Ι6
|7
<_Θ6αη
τoυ ααυνειδτiτoυ> , Ecrits, o. 844. Στo παρdν τε$1og, α. 21.
Στo iδιo.
Λακαγ: <['..] Δiνoυν αε δto τομεlg τoν τρ6πo αυνδεαηc τoυg. Πρ6κειται αντiατoι1α για τo υπoκειμενo και τoν Aλλo [...] To ααυνε[δητo ε[ναι αναμεoα οτα δυo η εν ενεργεiα τoμη τoυg>,ι8 <}Ι εν ενεργεiα τoμη τoυξ>, παει να πει τo 1εiλog. To oημαντικ6 σε αυτ6ν τo σχηματιαμ6 ε[ναι 6τι τo ασυνειδητo δεν αναπαρισταται ωζ εαν να διθθετε 6να εoωτερικ6. Δεν λθμε πoτθ: ιδoυ τo ασυνειδητo και 6,τι φθρει εντ69 τoυ.'Δεν πρ6κειται oυσια, το ασυνειδητo δεν ε[ναι καμιd. για τiπoτε τo εσωτεριl<6, για μια τo ασυνεiδητo, 6πωg τoυλαματoν τo δεξαμενη. Eν παoη περιπτωσει,
τo κε[μενo τoυ Λακ&ν: <Θθαη τoυ ασυμετα1ειρiζεται η τε1νικη -και νειδητou,, παρ6λo πoυ δεν αντιμετωπιζεται ωq τθτoιo, ε[γαι oυoιαoτικα θνα τε1νικ6 κεiμενo- αναγεται σε αυτδ τoν παλμ6 τoυ xε[λoυg, και ε[ναι εκεi αφιβιbζ πoυ δρα o αναλυτηs. Θθλω να πω 6τι oτην πραξη πoυ τoν αυτt'1 τηγ πραξη τηζ τoμηζ υπfrρpι ηδη, 1αρακηρiζει, την ερμηνε[α, o, o,,μη .. al,ιo, η επιλoγη μιαq ατiξηg. Mιλαμε παντoτε για επιλoγθg Θεωεδιb 6μωq θα μπορoυαε να ρo,iμ,,'q απ6 την πλευρα τoυ αναλυ6μενoυ, αποτελεi επιλoγ{ τoυ αναλυτη, Πρδκειται μαξ'απασχoλrioει αυτ6 πoυ θc €λεγα 6τι υπαρxει παντoτε μια για την επιλογη τηξ στιξηξ τoυ, και επιλoγt'1 αναμεoα ατη oτiξη πoυ επιτελεi τo αημαlνoγ ατiξη τηζ σημαινoυoαg.αλλoτρiωoηs, και τη ατiξη πoυ αντιoτoψl στoν απoχωριoμδ' Eiναι δυo διαφoρετκα πραγματα μθoα oτην εμπειρ[α. Mπoρoυμε να βαεκδηλιbνεται μθαω ζoυμε ατiξη ατo κliριo αημα[νoν 6ταν τo υπoκεlμενo _ πρ9φα1lιitg 6μ μθαω εν6g εν69 oλιoθηματoζ, εν69 παραπατηματog τo, αν θθλετε. Eξdλλoυ, αυτ6 πoυ oυμβλακΦδoυq γθλ.o,. δoκιμαατε ε[ναι να θ1oυμε θνα υπoκε[μενo.αρκετα |}αiνει αυ1ν6τερα ατιg μ6ρεq μαg ,ηo.*'.,μino με τoν φρoδδιoμ6, Φoτε να δliναται να β&ζει ατiξη oτιg στιγμεζ τηξ αστoχιαq του.,oμ,ζ, απ6 την dλλη πλευρα, το να βαζoυμε ατiξη ατoν απoχωρισμ6, τη oτιγμf1 ακριβιbg πoυ τo 1εlλog του υπoΚειαυτδ, απoτελε[ μια τεxνιlcη επιλoγ{. Eδιb, μιθνoυ βρioκεταi oτo αημε[o o εν δραoει ψυ1αναλυτηg ταυτiζεται _αν μπoριb να πω- με τoιiτη την εν ενεργε[α τoμη. Θθλω γα πω πωζ ενεργε[ <6πω9 τo αoυνεiδητo>. To . τελευτα[o καλ6 θα ηταν βθβαια να τεθε[ εντ6g ειoαγωγικιbν, γιατi δεν ξθρω τι θα μπoρoιiαε να oυμβε[ αν εξευτελιζ6ταν. Eiναι θνα διαφωτιατικ6 μαθημα πoυ μαξ δ[νει o Λακαν, τo oποlo μαg αφoρα απ6 τη στιγμη πoυ μπα[νoυμε oτηθθαη του αναλυτη και αρ1iζoυΔεν νιιilθoυμε υπoχρεωη:,9l," ασπαμε να λειτoυργoι)με ωg τθτoιoι. oτo1)με την πρoκατ*ληψη περ[ απ6κρυφων ενεργειιbν. Kαθiαταται αμ oθητ6 6τι 6λα διαδραματiζoνται στην επιφανεια,6τι εν π&oη περιπτΦoει λαμβανoυν 1ιbρα πανω oε επιφανειεg, γεγoν6q πoυ δκαιoλoγεi επioηs την.τoπoλoγιo.o, Λακαν' Aν υφ[oταται τοπoλoγlα εδιb, πρ6κεπαι για και, βαoικα, η εκαατoτε διαφoμιλ τoπoλoγlα αυτιilν των δ$o o.υν6λων τoυ xεlλoυg τoυ υπoκειμ6νoυ. ρα δεν α,niατoτo. παρα ο,τoν εντoπιoμ6 Nα κ&τι πoυ θα επιδρααει διαφωτιατικα ατην ανξνωoη τoυ κειμ6νoυ. θα πρ6πει κανεig να διθλθει αυτθg τιζ κατασκευ6ξ, αν θθλει γα κατανoτiθεται θθμα τoπoλoγlαg. H ηoει και να αντιληφθεt πoυ κυριολεκτικα τoπoλογlα επεμβαiνει εδιb μ6νo διαμ6ooυ τoυ 1ε[λoυg τoυ αυνδλoυ τoυ υπoκειu6νoυ.
|8
Στo
o. 839. Στo παρ6ν ταjχoξ, o. 17'
55
H ψυ1αναλυoη' T6
/
|..A. Miller, H αιτιoγθνεαt1 τoυ υπoκειμ6νoυ
Κατα βαθoξ, εδ6 συνδεoνται δυο πραγματα: o χ6ρoζ -κατ,αρχd,ζ r τoπoλογια επεμβαινει σε αυτ6 τo επιπεδo_ και o χρ6νοg. Πρ6κειται γιc μια νεα αισθητικη τηζ αναλυτικηζ εμπειρiαq. o χρ6νoζ εκλαμβανετα ωξ στιξη o,το βαθμδ που θ1oυμε να κaνoυμε με μια κ[νηoη, μια ρυθμικl
καλoiμε <ε[ναι του υπoκειμθγoυ> δεν εiναι τiπoτε αλλo απ, 6,τι μνημο. νειiει ο Λακ&ι δlκην oφυγμιilν τoυ πλατωνικoυ oπηλα[oυ, σε μια φραση πoυ ισωξ και να την θ1ω ηδη παραθθoει: <Αλλα τo ε[ναι τo oπoio, αι εμd,g πoυ ενεργoυμε μθαα απδ τo πεδ[o ηg ομιλiαg και τηζ γλιi:ooαg
(Σfiμα
απανταει εντεl)θεν τηs εια6δoυ τoυ απηλα[oυ, πoιο ε[ναι; Θα πρo1ωρη σoυμε πρoαδiδoντ&g τoυ αιilμα απδ τα iδια τα τοψi:ματα τoυ οπηλαioι που θα ζωντανευαν η μαλλoν θα εμψυ1ιilνονταν απ6 θνα oφυγμ6 πoι τoν ζωνταν6 ρυθμ6 τoυ θα πρθπει να αδραξoυμε τιbρα, δηλαδη αφoi 61ουμε αρθριboει οαν ουνθηκη τoυ τη λειτoυργiα και τo πεδ[o τηg oμιλ[. αζ και τηζ γλ6σσαg,.'9 Ιδου λoιπ6ν: , ε[ναι θναι πoιητικ6q τρ6πog τoυ λθγειν. Aζ μην κανoυμε τoυg δ.ιiακoλoυg μπρooτt oε τθτoιoυg 6ρoυq. Tοr)τη η πoiηαη υποατηρlζεται απ6 αυττiν εδΦ τr λoγικt'1. Av η λθξη ζωξ ευαταθεi, αυτ6 oφε[λεται ατo 6τι η αναλυτικi εμπειρ[α δεν εiναι απλιi:g μια υπ6θεoη κtριων αημαιν6ντων. Δεν ε[να απλιbq μια υπ6θεση πoυ αφορd την αλλοτρiωon. Eμεig επ[οηc κανoυμl 1ιbρo oτη ζωη, τηs δ[νoυμε τη θθoη τηc,. Zω\ εννooυμενη ακριβΦg ωι μετακ[νηη του 1ε[λoυg τoυ υπoκειμθνoυ μθαα oτo πεδ[ο τoυ Aλλου Κι αυτ6 μαg αρκε[ για γα διευθεηooυμε εκδηλΦoειq, δυναμικθg εκδη λιi:oειζ τoυ υπoΙ€ιμ6νoυ μιiαα oτην εμπειρlα. Mπροατα αε oπoιαδηπo τε υπoκειμενικη εκδτ,1λωoη, εμε[g απανταμε παντα:
10)
19 "_-*L_'_-'_'--
F,-
.)o
-'
20
Βχ. E,erits, o' 844.Σ:ro παρ6ν τεt1og, o. 21. .Στo
iδ ιo, o o' 847 -849. Στo παρ6v iε ilγog, o. 23 -25. Στo Iδιo, ο,' 848, Στo παρ6ν τευ1oq, α' 24. 22 Eπiπεδo δια1ωριαμoυ νooδμενo με τη γεωμετρικτ] θννοια τoυ 6ρoυ. (Σ.τ.M.) 21
a--,αΦμo η την επιθυμiα. o μαατ6g, για παραδειγμα, θρ1εται ωg απαντηoη oτo αiτημα πoυ απευθ$νεται στoν Aλλo να παραδιboει τo απoλεoθθν στo α[τημα πoυ πρoθρ1εται απ6 μθρos του. To ο,κυβαλo ωq απαντηoη τoν Aλλo.23,2a,25 Στην iδια κατευθυναη, τα αντικε[μενα τoυ αναλυτικου λ6γoυ τoπoθε-
χ",#:λ::iJJffi
;λ.i"flTΗ:iliff
To οιΙrμα και
ΗJfffff i:H}.:Τ}ηφαντασiωoη
εiναΓτo υπoκεiμενo θεωρoυμενo ωg κεν6 oυνoλo' ατη λογικτ.1 αυτl,1καλε[ται να αυμβdλει τo oιbμα. To υπoκεiμενo δ61εται την ειοφoρα τoυ\:'
oιi:ματoq.,ooo λιγ6τερo φoβ6μαστε να μιλαμε για τη ζωη τ6oo η ανατε1νικη φορα ατo oιbμα δεν μαg πρoκαλεiεν6βηoη. FΙ ψυxαναλυτικη εiναι αoφαλιbg και μια τε1νικt'1 τoυ αιilματoζ, πoυ 6μωg υπακoδει oε αυτ6 το oμjμα τoυ Λακαν. Tη βλθπoυμε να καθoρ[ζεται εκε[ με ακρlβεια και να απoκτ& λειτoυργικ6τητα. Tι oυμβαiνει 6ταν επψιρoriμε να τoπoθετηαoυμε τo oιbμα ατην υπ6θεαη αυτη; Θιθτoυμε εδιil τoν Aλλo, και εκεi τo oti:μα. (Σμμα 11) Πιbq ακoλoυθεl τo oιilμα αυτιj τη λογικ{ τoυ υπoκειμθνoυ; Tα δμ α1ωρiζoυμε, απ6 μια αλλη oκoπιd βθβαια, η oπoiα 6μω9 απoκτα ν6) o Λακdν oδηγε[ται σε μια διαφoρoπolηoη αναμεαα στoν oργανιoμ6 και τo oιbμα. Απoκαλε[ oργανιoμ6 τo αtνολο πoυ oριoθετεlται απδ αυτη την περιφθρεια -στo σχημα πoυ Θα o1εδιααω_ και αιi:μα, καθαυτ6 oιbμα, αυτ6 πoυ τo?ιoΘετε[ται εδιi:, ατα αριoτερα τηζ περιφ6ρειαζ. (Σμ]μα 12) Στo βdθog, τι Θθλει να υπoγραμμ[oει; Mα τo γεγoν69 6τι υπαρ1oυν
-'-.- ,'
@ oΦμα
(Σfiμα
Αλλoq
11)
.7 \-\
oΦμα
(Σpμα
12)
Bλ. 8o Σεμιναριo, Le trαnsfert, Seuil, Παρ1oι 2001, κεφ. XΙV. }l πρ6ταoη, η oπoiα στη μη διoρθωμ6νη μoρφ{ oτην oπoiα κυκλοφ6ρηoε τo μαθημα ε[ναι ανoλoκληρωτη λ6γω πρoβληματoq ατην εγγραφr], θα μπoρoιiοε να συμπληρωθεi ωq εξηq: n[...] τo βλsμμα oυναπτεται με την επιθυμiα πρog τoν Aλλο και η φωνrj με την επιθυμiα την πρoερ16μενη απ6 τoν Aλλo>. Πρβλ. 10ο Σεμιναριo, Ι}αngoisse, Seuil, Παρ[oι 20Ο4, ιδiωζ τo τελευταio τμr,1μα τoυ:
23 2a
αντικειμθνoυ ω. (Σ.τ.M.) η απoμαγνητoφιilνηαη ουνε1[ζει να εiναι ελλιπτ,1c, επιμιρεiται κατωτθρω τoυ κειμθνoυ πoυ λε[πει με βαoη τo Γραπτ6 τoυ Λακαν . (Σ.τ.M.)
25.Kαθιbξ
26
Bλ. 14o Σεμιναριo,
<Λoγικt'1 τηs φανταo1ωoη{, (ανθκδoτo), μαθηματα Ιoυνloυ
1967, Eπ[αηc,
ΕFP,No 16-, Παρ[oι, No6μ-
57
FΙ
ψη1αν&λυoη, T6
i
}.-Α. ΙvΙiΙleη FΙ αιτιoγθνεoη τoυ υπolcειμ6,νoυ
μdρη τoυ αιi:ματog τα oποια ακριβ6ζ βρ[ακoνται εκτ6q αιilματοq. Aυτδ ε[ναι τo καθεoτιi:g τo oποιo πρoσδΦσαμε στoν φαλλ6 μ6αα oτην αναλυτικη εμπειρiα. Aπoυο,ιd,ζει εξ οριo.μoυ απδ τo σ6μα, υπδ τη στενη θvνoια,
|ibido (Σ1ημα 13)
5B
sEδoμθνoυ δτι αναγνωρloτηκε επισηζ και μ€σα στη γυναικε[α αεξουαλικ6τητα. Δεν ε[ναι τo [διo με την παραiαθηoη τoυ μ6λoυ9-φ&νταoμα, αλλ& αυνεπαγεται 6ντω9 τoν συντoνιoμ6 τoυ oιbματοg με μθρη που βρiσκoγται εκτ6ζ oιbματοg. E[ναι τo δικ6 μαq αλφαβητo. δεν θ1oυμε να κανoυμε με <τεxνικθg του αιilματoζΣ, αλλα με <τεxνικθζ τoυ εκτ6q αιi:ματοζΣ η, ακ6μα καλυτερα, με τε1νικθg τoυ εκτδg αιbματog, τo oπolo oυνιoτo$ν αυτα τα αντικε[μενα πoυ 61oυν απoλεoθεl και πoυ εiναι παρ6ντα σ,αυτη την υπ6θεση τoυ φαλλικor) ευνoυμαμου. To βλθπoυμε ακ6μη, λθει o Λακαγ, oτoν τρ6πo πoυ η υατερικη χρησιμoπoιεlτη αυμπαθεια τηζ για τoν αλλo, ατoν τρ6πo ακριβΦq με τoν οπolo απoδεικνυει την - -*ικαν6τητα τηq να καταπατα τoν Aλλo. Aυτη η καταπατηση του Aλλoυ, 6ταν ουγκεκριμενoπoιεlται ατη συμπεριφoρα τoυ αναλυ6μενου, μπoρεl να απoβεi πραγματικα o,ημαντικη' αντιπροσωπευει το <να τρυπιilνει oτoν Aλλol>, 6πωg oαg ανθφερα για την υατερικη. Tι εtναι αυτ6 πoυ ο Λακαν απoκαλεi oργανικο, oτo βαθμ6 πoυ διαφoρoπoιεiται απ6 τo o,Φμα; Πρ6κειται για τo αΦμα αυν κατι τηG ταξεωg τoυ μη oΦματog, τoυ αoιbματoυ. Eξori Kαι η αναφoρα oτη φρotiδικt'1λ[μπιντo ωg oργανου τoυ αoΦματoυ. Mθoα στην εμπειρiα, αυτ6 πραγματιilνεται μθαω των απολεoθθγτων αντικειμθνων. (Σ1τ]μα 13) Απλοποιιilνταζ μια φραση του Λακαν θα λθγαμε 6τι τo πραγματικ6 6ριο του εiναι τoυ oργανιoμoδ ξεπερνα αυτ6 τoυ αιi:ματog. Παραθθτω τoν Λακ&ν: .27 E[ναι μια απ6πειρα να διευθετηθotν δεδoμθνα γνωoτα απ6 την ηθολoγiα. Aq πotμε 6τι τo oΦα τoυ ζΦoυ ε[ναι αυατηρα αλληλθγγυo με μια ζιilνη πoλυ crυγκεκριμθνη, αυτην τoυ περιβαλλoντ6q τoυ, η oπoiα αλλωατε επιδθ1εται διαβαθμiαειq. Kατι πoυ μπoρουμε ευκoλα να επαληθευαoυμε ε[ναι 6τι καθε παραβ[αoη τoυ αυγκ€κριμθνου 1Φρoυ θα θ1ει αμεoεg επι. πτιboειg σε δ,τι oυμφωνoυμε να απoκαλoriμε υπoκειμενιKδτητα. Δικαμ oλoγημθνα μιλαμε για υπoκειμενικ6τητα τoυ ζιboυ απ6 τη στιγμη πoυ η ταρα1η τoυ καθ[oταται oλoφανερη, εκδηλιilνει φ6βo, τo σκd,ει, αλλαζει χρ6μα, και oiτω καθεξηq. Αντιλαμβαν6μαατε δτι εδΦ ο Λακαν τoνiζει την αλληλεγγriη τoυ αιbματog με κατι επιπλ6oν, πoυ μαξ αναγκαζει να δε1τoΦμε 6να 6ριο που εκτε[νεται π6ραν τoυ σωματικoυ περιβληματog. oι [διεξ, εξαλλoυ, μελ6τεg θγιναν αργ6τερα oτoν ανθρωπo με oκoπ6 να μετρηθεl τo αημε[o πθραν τoυ oπoloυ η εγγriτητα μπορεi να καταατεi απειλητικτj εξαιτ[αg τηq αφιξηq καπoιου. Eξακoλoυθε[ να πρ6κειται για 6να πoλιi λεπτ6 ζt'tτημα. Συγκρlνoνταg 6μω9, για παραδειγμα, τoυζ πoλιτιoμotg, εiναι φανερ6 6τι ο oυδ6g ανοχηζ διαφθρει και, αφolj λoιπ6ν απoτελε[ κατι τo μεταβλητ6, αυγιoτα μια τιμη.2s Πα παραδειγμα, εiναι αiγoυρο 6τι αν παρευρ[oκεστε σε θνα θθαμα 6πoυ υπξρ1ει κd,ποιoq πoυ
,αξ μιλα απ6 θνα πεδiο αλλo απδ αυτδ τηg oμιλlαq ε[ατε δικαιoλογημ6. loι απδ την περ[οταση να ατριμω1τεiτε o θναg πανω οτoν αλλo, πραγμα του θα ηταν ελαματα ο,υμβατ6 υπ6 αλλεq oυνθηκεq.,E1oυμε λοιπ6ν διι1ωριo.μ6 oργανιαμοil.kαι αΦματog. Πα αυτα τα δυo, παρεμπιπτ6ντωg, )εν θα πρθπει να Θεωρf1ooυμε δτι ο εν λδγω o1ηματιαμ6g αποτυπιbνει :ην ακριβη τoυg θθαη. }Ι διαφoρα πoυ δεx6μαoτε αναμεo,α σε oργανιrμ6 και αιbμα αρκεl για να ενoαρκιboει τo πεπτωκδg μθρog, εκε[νο δη\,αδη τo oπο[o, υπ6 μορφη απολεoθθντoζ αντικειμθνoυ, αντιατoψi ατo rμημiι τoυ oργανιαμου τo oποio 61ει πθαει. Σαg παραπ6μπω στoν τρδπo τoυ προσαρτα o Λακαν την εν6ρμηση σε αυτη ακριβιbc τι.l θθο,η 6που rυνανταμε τα 1αμθνα αντικεiμενα.29
Aq επιoτρθψουμε 6μωg oτoν προο,διoριαμδ πoυ ανθφερα ωζ πρoζ ro 1ρ6νo. o Λακαν κανει λ6γo για nπαλμικ6 xρ6νo> στην Ψυχαναλυrικη εμπειρlα. Eκε[ η φανταo.[ωoη, oμolωg ενταγμθνη oτη διαλεκτι_αν cr,1 αυτη, βρiακει τη θ6oη τηζ μπoριb να.ττω_ ατoν αντ[ποδα τηs. στη cντωg, τo αξιoοημεlωτo φαντασ[ωoη, αυμπεριλαμβανομθνηg τηs απ6 καθε ταλαφρoδδικηc, ε[ναι 6τι ενθ1ει θνα oημε[ο πoυ ξεφευγει _παραανταπoκρ[νεται το oποio αντιθθτωξ, vτευση. E[ναι θνα αημε[o, }ιiτω την θκφραοη πoυ χρησιμoποιεi o Λακαν- σε (μια προβoλr\ τηq τoπoλoγiαg τoυ υπoκειμθνoυ>.30 Πιbs Θα τpbπει να εννoηθε[ αυτ69 ο δρog τηs πρoβoλτjc; Θα πω δτι απoτελε[ μια oημειακl1 πρoβoλl] τηq τοπoλoγlαg τoυ υπoκειμ€νoυ. }Ι φανταo[ωση, σε α1θοη με την αλλoτρiωαη και τoν απoχωρισμ6, oυνιoτα μια παραγνΦριαη τoυ δι1ααμoιi τoυ υπoκειμdνoυ, μια λειτoυργικη παραγνιbριoη τoυ υποκειμενικου δι1ααμoυ. Πραγματι, μθoα ατη φανταoiωαη τo υπoκε[μενo, θ1ονταg υπooτεl τo δι1ααμ6 εξαιτ[αg τηg αλλοτρlωoηg ιαι θ1oνταs βρει μθoα στoν απoχωριαμ6 τη θθoη του ωζ μθρoq [part], προικ[ζεται με μια φαινομενικη εν6τητα. To παραδοξο oτη φαντααiωoη ε[ναι 6τι εκεi το υπoκε[μενο φαiνεται να εξαιρε[ται απ6 την oμιλ[α. Aπ6 αυτη τη ακoπια, η εκτ6g λ6γoυ. φανταo[ωοη απoδiδει oτo υπoκε[μενο θνα εiναι οιoνε[ _αν To καταδεικνliει ακριβιi:q η ακατθργαστη μπoρΦ να πω- φανταα[ωση, η oπο[α 6ντωζ δεν υπακoυει στη oημαlνoυoα αναδρoμη κiνηαη τoυ εκ των υoτ6ρων. Bρ[οκεται εκτ6g τoυ αναδρoμoυ 1ρδνου ο oπoiog ενθ1εται oτην τoπoλoγ1α αυτη. Κι αν o Λακαν κανει λ6γo για τη (στιγfantasftθ],,, τοliτo διατηρε[ 6λη τoυ μη τηζ φανταo,iωo.ηζ> lΓinstant du την αξiα μθoα αε ιiνα κε[μενo πoυ επψιρεl να oρ[αει τoν <παλμικ6 αυτη την θννoια η στιγμη δεν ανη1ρ6νο>.
29Βχ. Εcrits, α. 849. Στo παρ6ν τευ1og, o. 25, 30
Στo [διo, o. 836' Στο παρ6ν τειi1og, o. 14.
r
Ef
FΙ ψυ1αναλυoη,
8:
T6 / |.-A. Milleη EΙ αιτιoγθνεαη τoυ υπoκειμθνoυ
ν6o
oλoκληριbνoνταξ αυτη τη δευτερη επ[oκεψη μαζ στoυξ δυo δρουg τηs επανελθω o,τo λακανικ6 cοgito αλλoτρiωoξζ και τoυ απoχωριομoυ πρoτ[θεμαι να Eυελπιoτιbνταqζf1τηδτι Λακαν. o πρoτε[νει μα τoυ καινoφανoιig cogito πoυ "- . - _-"__ταδιατηρεiτε oτη μνημη oαζ, θα πρooπαθηoω να μη ααg πρoκαλ6oω oυγ1υαη. Στην oυα[αυπooτηρiζoυμε δτι η νθα εκδo1η τoυ π.αρμενiδειoυ απoφθθγματoq δεν ε1ναι αλλo παρα τo καρτεoιαν6 cogito Θεωρoυμενo ωξ επικαλυψη, ωξ η τoμη ανdμεoα oτo
To
Εiμαι
Σκ€τπoμαι
(Σ1ημαla)
δεν
--
**--. ' "\-
:*1-
oκ€τπoμαι
'-'-,
δενεiμαι E
[je] και εκεi τη oκθψη ωg oκ6ψη αυτo$ τoυ εγιb [j.].
π
δλη διαφορd με
;:iΙ:ι$::T;}iii::ffiι.#i:.H;:*iTl#}}il.i}i#iλ,.j; To cogito πoυ επιχειρoiμε oυνioταται σε μια αρνηη τoυ πρoηγοl)oε αυτ6 τo <οκθπτoμαι, εiμαυ. Ξε. μενoυ. Περιλαμβανει 6,τι δεν ανηκει τηζ τoμηξ πoυ μαζ ενδιαφθρει, αλλα 1ωρiζoυμε θται, 6μ πλθoν τη ζΦνη iη oυμπληρωματικη τηs (ιbνη.Xαρακτηρiζεται μoνα1α απ6 μια αρνηoη, καθd,ζ παραμθνει, απ6 τη μια, εκτ6g τηs ζ6νηs ατην οπo[α εκτεlνεται η ενδq <δεν ακθτπoμαι>, και απ6 την αλλη, εκτ69 τoυ <εiμαυ> oκdψη
μθoω <δεν εiμαυ. β1t'1μα 15) εν6q μ6oω To <δεν oκθπτoμαυl δεν ε[ναι αυoτηρα ιαoδr)ναμo με τo <ε[μαυl. Αvα-
*rff'';;,",*;y,-#;i:..ifiii11:u:i,*il1.ffi:ffiλ:}[J;#
πPoαναφερθε[οα τoμη. Αυτ6 θα πρ6πει να τo ξερα, την oπoια oυνιoτα η
καθαρlooυμε μια και καλη, ειδαλλωg θα αντιμετωπlooυμε πρoβλr]ματα. Eαν απ6 τη ζιilνη το!υ εiναι αφαιρθooυμε τη ζιilνη τoυ <δεν ακθπτoμαυ>,
-ζ.-.,il1.}:1ι?",::,,ex}:##}::tJ}}fr.ffifffi,Η-H:.T.Ψξi} αυτ6_, θα o1εδιαooυμε μαλλoν υπδ τη μoρφη τoυ γνωστoυ μηνoειδoιig oμ]ματog, oπ6τε Θα θ1oυμε: ε - Σ=Ο. oμo[ωg, τo , δεν ιooδυναμεt με τo <δεν ε[μαυl, υπαρ1ει και παλι μια διαφoρα. Πρdκειται για την [δια, και δεν εfuαι αλλη απ6 την τoμ{. Γρdφoυμε: Σ- E=0. t--- _ .*To τoυ , μιαg και δια. τυπΦνεται oαν: uδεν oκ6πτoμαι και δεν ε[μαυ>. Πρ6κειται για αρνητικ6 oριαμ6, o οπoiog εντθλει θ1ει την ιδι6τητα να αναδεικνliει θνα αντικαρ<ε[μαι εκεi 6πoυ δεν oκθπτoμαD και
δξν
ητoι
Aνατρθξτε στo συγKεκριμθνo κεiμενo, πoυ γραφτηκε πρoτoιi 9πψιρηθεi αυτd η σχηματoπo[ηαη, και θα δεiτε 6τι o Λακαν εi1ε oδηγηθεi να 1ρηαιμoπoηoει εκε[ τoυg lδιoυq 6ρoυg.,oμ,q αυτ6 πoυ πρLπει να τoνιoτεi ε[ναι 6τι εδιb, oτo επ[πεδo αυτιilν των o1ηματων, δεν oμιλoι)με περiτoπoλoγiαg. E1oυμε να κανoυμε μ&λλoν με μια τoπικl1 τoυ υπoκειμθνoυ, θναν εντoπιoμ6 τoυ υποκειμ6νoυ. Σημειιboτε τη διαφoρ& ανdμεoα αε αυτt'1 την πρooθγγιoη και σε εκε[νη την oπolα εκθθτει oτo βαπτ6 <Θθoη τoυ αoυνειδτjτoυ>. Eκε[ θα επικαλεoτεt την τoπoλoγlατου αυνδρoυ, ενιb εδιil κατι τθτoιo δεν πρ6κειται να μαζ απαo1ολτ]oει περαιτθρω. Aπαξ και θγινε δεκτ6 αυτ6 το oμμα, o Λακ&ν θα θ6oει oε λειτoυρ-
επιλoγη. Mε &λλα γiα οτo oημεio αυτ6 (ηq τoμflq) ην αλλoτριωτικη λ6γ.,,o, εvrb οτην αρxη εiμμε τo <<δεv oκ6πτoμαι και δan εiμαυr, θα ειοαγ&γει εκεi ην επιλoγr] που oρiζει την αλλoτρiωoη και θα μα6 θ€oει *''''*'. .'. εiτε μπρooτd, oε 6γα εiτε <<δεv oκ6πτoμαι>> αυτ6 δεv τiθεται πλ6oν ζηημα απoχωρισμo6, παρd μ6νο αλλoτρtωηg. H αφεηρiα μαq εiναι διαφoρετικη, δεv 1rειfrζεται, κατ&. τη γvrbη μoυ, να αποζητor5με μια τ6λεια εφαρμoγτ] των πρημ&των. Δεv θεωρofμε 6τι ελαττωματικ6 ημεio η εν λ6γω παρ6λειψη τoυ 1ωριoμo6 oυνιoτd,6να oην.&ρθρωσTl πoυ επι1ειρεt o Λακ&ν. Πρηματι, δεv υπ&ρ1ει απ6λυη \*..-. λειτoυργiα &παξ και δια παντ6q oε αυτ6ν. Για παρ6δειΤβα, βTl νoμiζετε 6τι μπoρoιiν να εξηγηθo6ν τα π&ντα, αν oλ6κληρη η αναλυτΦ κλινι. κ{ oφανωθεi με βioη ην αλλoτρiωη και τoν απoχωρισμ6. Aυτ6 τo ειπ"υiο διατηρεi οι'r'* η 1ρηoιμ6ητα, εφ6ooν διευθετεi οριoμ6νε9 πλευρ69 τηq κλινικηζ. ΔεV μαζ απαγoρε6ει, ωοτ6oo, δι6λoυ ηv αvααναδεiξει τo ζηηο'η εv6q &λλoυ oημεioυ εκκiησηζ πιo πρ6oφορoυ να εκ&oτoτε θ6μα πoυ μαg απαo1oλεi. Στo κ&τω κ&τω τo πριilτo μαΘr!μιo τoυ περd,οματoq εivαι αυτ6 τo _το <<δεv κδεν ακ6πτoμα1κα1δεv εiμαι>. Mε βιfrαη αυτ6q τη δ6o ζrbνεq oκ6πτoμαι>> κα1 τo <δεv εiμαυ- κα1 ην τoμ{ τoυq, θα δεtτε πcbE τo π6ραομα εrπδξgεται 6να διαφoρετικ6 v6ημα. oφεiλω, 6μ,g, vα πω 6τι εξαρτ&ται απ6 ην απ6φαo( μα6. (ξτ]μα 16)
<ιδsv
E1oυμε μιαπρΦτη ζΦνη αυνδεδεμθνη μετo <δεν ακθπτoμαυ>. Πα[ρνειτo Δεv εγιb [je]>. Υπαρ1ει xΦ*'iρ" εγδζ <<εκεi 6πoυ δεν oκθπτoμαι, υπαρ1ω oπolo αργ6τερα εγιb τo τo αυτ6 τo-εγιil iηc nρoo,πΦq αντωνυμlαg, o Λακαν θα oνoμd.oει τo (ψευδ69 ε[ναι τoυ υπoκειμ6νου>, τo εγιb τo oπolo μαq κληρoδ6τηοε το καρτεσιαν6 cogito. Πρ6κειται για τo εγιil που -αημαδευει το τθλog τηg oκθψns, ατo κατ6πι τηs oπoiαζ κινεiται o X6μ ντεγκερ καιπoυ επιτρθπεινα ξαναβρεθεi ατo μθλλoν μια ακ€ψη, η oπolα δεν θα υπ6κειται πλθoν ατην εγκαθtδρυoη τoυ εγΦ [je]. Eiναι η ακ6φ που o X&ιντεγκερ μαg κανει να νooταλγotμε, δελεαζoνταq μαζ με τoν Παρμενiδη, για τoν οπolo ακριβιbq τo ζητημα τoυ εiναι και τηξ oκθψηg
(Σ1ημα 16)
οκfπτoμαι
To τθλog τηζ σκεψηζ τo φανεριbνει αυτt'1 εδιi η λoγιη μαg. Στoν ΠαρΔεν ηταν 6τι τoυ θλεπαν τα τε1νικα μενiδη μια τθτoια λoγΦ απoυαιαζει. ,Eλληνεg
riξεραν να 1αραζoυν κυκλoυζ, μεσα για κατι τθτοιo. oι αρ1αioι πρωτ6γoνoυζ κι αν θθλετε 6oo αμμo, io., **. με 6να ραβδi πανω ατην να τoυζ φανταζεατε. Δεν ηταν λoιπ6ν 6τι δεν διθθεταν τα τεxνικα μθαα, αλλα τo γεγoν6g 6τι γι, αυτoυq η oκ6ψη δεν oυνδε6ταν με τo εγιb [je]. Aλλ& otτε ηταν εκε[νo πoυ η Eκκληoiα απoκαλεαε <τυφλ{ oκθψη>..oταν πανω τ.oυζ, κινoυμαoτε 1ειριζ6μαoτε αυτα τα oxηματdκια και βααιζ6μαατε Jτo πεδi,o τηξ τυφληζ ακθψηs, δηλαδη μιαg oκθψηg πoυ λειτoυργε[ εντελΦg απ6 μ6νη τηs. o Λακ&ν -εννoεiται- εμπιoτευεται αυτα τα α1ηματα. Δεν 1ρειαζεται να ε[ατε μαγoι για να καταλαβετε πιbg τα επινoε[. Ξεκινα απ6 iδυq κυκλoυζ. τoυg φτια1νει ο,,τα τυφλα, και κατ6πιν αναλαμβανει να πρoαδιboει αημαoi,εg oτιζ ζιi:νεq πoυ σmματ[ζoνται. και δεν θ1oυν μ6νo rΙ τυφλη o,κ6ψη, απλoυοτατα, ε[ναιη oκ6ψη εφ6ooν βαolζεται απλιbq μiα.
στo S,-S,, εφ6ooν αρκεlται αε
αυτ6.
.--'
eν ε,i,x,iρofoαμε εδιb θνα q6λιo 6o,oν αφoρα την τυφλl1 oκθψη, θα
-ξ---'-
61
}Ι ψυ1αναλυοη, T6
/
|.-A.
Milleη H αιτιoγθνεoη τoυ υπoκειμθνoυ
ξεκινolioαμε απ6 αυτ6 τo ειναι τoυ (δεν σκθπτoμαιΣ, πoυ αποτελεi κοινl μoιρα 6λων μαg και oδηγει, εξαλλoυ, σε αυτ6 τo εξαιρετικα ενδιαφθρo'
πτομαι). To διαoκεδαατικ6 στην υπ6θεση ειγαι 6τι o κιiριοq Σανζθ δε. τo γνωρ[ζει. Και δεν τo γνωριζει γιατι ημoυν εγιi: που επιν6ηαα τoν τiτλι τoυ βιβλioυ τoυ. Επιν6ησα τoν , υστερα απδ μ( δικ6 |orrιicar?l.32'L{παν ιδθα τoυ Eρiκ Λωραν (Eric Laurent) να πρoσκα λθαoυμε τoν Zαν-Πιθρ Σανζθ, και πραγματικa, για τθoαεριg π€ντε ιilρε.
τoν ξεφλoυδiζαμε μεθoδικα.,Hταν πoλιi επιφυλακτικ6g. μπoρε[τε ν< ανατρθξετε oτo ornicari για να τo επιβεβαιιilo,ετε. Αργ6τερα, θ1oνταr
oυνταξει τo κε[μενο τηs αυνθντευξηξ, τoν επιακθφθηκα οτo εργαατηρι< τoυ και τoυ ε[πα: l, αναλογιζ6μενo. 6τι πραγματι πρooδι6ριζε επιτυ1ιilg τo εiγαι ioυ nδεν οκθπτομαu>. Mοt απdντηαε: <Λoιπ6ν, ωραiog τ[τλog!> Και τιbρα πια βλ6πω τo βιβλio νc γiνεται μπεστ oιlλερ.33 Aλλωατε, o κιiριog Σανζθ, ωg μεγαλοg επιoτ{μo ναζ πoυ ε[ναι, αναγνωρiζει 6τι τo βιβλio oφε[λεται στη συνομιλiα μαι oτo ornicαr?. Μα δεν βρηκα, εννoε[ται, το 1ρ6νο στo εργαστl,1ρι6 τoι οτo Ινoτιτo$τo Παoτθρ για να του πω: . o$τωι
ζ-."".
iδιog τε[νει να ταυτ[ζεται με αυτδ τo ε[ναι του <δεν oκθπτoμαυ. To ε[να τoυ <δεν ακθτπoμαu> ε[ναι οτην περ[πτωο,η μαg o iδιog o εγκθφαλοg τoι Σανζιi.Eτοι oυμβαlνει στην πραγματικ6τητα. Ακ6μη κι αυτ6 τo εγιil [e δεν καλ$πτει 6λη τη ζφνη του εiναι, ζιbνη τoυ ε[ναι κoλλημθνη αε αυτ( τo εγιil, απ6 τo οπolo δεν μπoρεi να απαλλαγεi. ffixffiξ/\//.ffi\:. .Eται, ,trEF, \ , ,Jξffil*. Ι τα μθρη πoυ 61oυν π6oει τα oπolα παρατηρηoαμε στην αλλo. lΞ!5ffiΞ-EΞf, l ffiffi| τρ[ωαη, παρ6τι θ1oυν πθσει, oυνqtζoυν να σαq ακoλoυθoυν τo θνα \@ffiλ\ \ -/ μετd τo αλλο, κoυδoυνiζoνταζ σαν τενεκεδακια που δθνoνται o.την oυρα μια< δεv oκ€τπoμαι ζΦvη τoυ ddsθtre ναταg. Δηλαδt'1 τo εγιil 61ει θνα αυμπληρωμα. Mπορoυμε νcL χρησι. [je] (mυαπoλιπ-oιrιοζ) jΞsθπe.,o προ*,παι. μoπoηαoυμ..οω .o, δρo γ.o μ* ιδiαiτερη"ζcl,νr (Σ1ημα τoυ εiναi 17) μθααoτη ζΦνη
.@\ ffi^' \ffiffi\ Ψ/
/ -=. A /\ \-Σ w\ / I
(Σ1ημα17)
32
Βχ' orιicαr?, αρ. L7-L8, L979.
itoζ,
Bαγγ6ληq Mπρiκαg, Ραππαζ, Aθ{να 1986. o 6ρoq , για θνα <εiμαι απoκηρυ1θε[φ (je-suis renonc€), για 6να <εiγαι πoυ διαφευγευ (βλ. <Πρ6ταη τηζ 9ηζ oκτωβρloυ 1967 'για 3a
62
FπφP,
88
H ψυ1αναλυαη, T6 / J.-Α. MilΙeη }Ι αιτιoγθνεαη τoυ υπoκειμθνoυ
FΙ αναλυτικη θεωρiα τoυ επιφυλαο,αει ιiνα 6νoμα. Aυτ6 τo δνoμα, τo 6νoμα για αυτ6 πoυ δεν εiναι μθoα στο ειναι, ε[ναι τo <αυτδ> [das Es]. o Λακαν τo τoπoθετεl εκε[. Eiναι τo ανιilνυμo (αυτ6), κατι τo απρ6σωπo, δπωζ τo αi.lνανταμε _παντα κατα τoν Λακαν_ σε εκφραoειq 6πωq <βρθ1ει>, <γ[νεται>, (συμβαινει>. Πρ6κειται για τo <αυτ6>,
πoυ τo χρησιμoπoιor)με απλιi:g για να δηλιbooυμε 6τι δεν εiναι υπ6Θεση πoυ αφορα τo εγιb [je]. Πρoφανιi:g, μπoρε[ να πρoαλαβει μια κα-
διπλ6τυπo9 αωοiαq μαq [le double]. Kατα βαθog, πρ6κειται για τo μ6νo oτo βαθμ6 πoυ δεν αναγνωρ[ζομαι μθαα τoυ. Kαι oυναμα αυνιoτα τoν [διo τoν τ6πo τηζ φαντασiωoηc. Toυλαματoν €ται τoπoθετε[τα πραγματα o Λακαν: τ6πo9 τηζ φαντασ[ωαηc, ατo μι1τρo πoυ πρo$πoθ6τει -ακ6μη και στoν [διo τoν Φρ6υντ_ 6,τι μθoα o,τη γλιbααα δεν εiναι εγιb [je], δηλαδη τη γραμματικη. }Ι γραμματικη, στην πρoκειμ6νη περiπτωoη, δι}ναται να εκληφθεi ωq μ[α εκ των αιoθf1oειilν μαg, δι6τι δεν μπoρoliμε να μιληooυμε 1ωρiq τη μεαoλαβηαη τηs. (Σxημα ωg ο
<<αυτ6>,
18)
Αυτ6 oδηγηoε, εξdλλoυ, θγαν επιστημονα, τoν Tο,6μoκι (Chomsky), λιγ6τερo συνετ6 απ6 τoν Σανζθ, να θεωρt'1αει τη γραμματικ{ και
(τoπog τηq φανταoiωοηζ)
-* -
(ΞlΦ]*18']
τη γλιbααα 6ργανo τoυ εγκεφαλoυ. Πραγματι, η γραμματικrj, ωg αυτη η oπolα ουσιαoτικα oτηρ1ζει τη φαντασ[ωαη, πρθπει να τοπoθετηθεi o,τη ζιi:νη αυτη τoυ μη εγω. Eκε[ ατo1ευει τo εγ1εiρημα των Σανζ6 και Tο,δμακι. Eξof και διαθθτoυν την ευνoια των καιριilν. Δι6τι ακριβΦg ανταπoκρiνoνται ατo <δεν oκθπτoμαι> Eπιταβνoνταg λlγo, Θα πρθπει να αημειωθεi 6τι αργ6τερα ο Λακαν θα πει πωζ τo <ε[μαυ αυτ{c τηg λευκηc ζιbνηq αυμπληριbνεται και αρθριilνεται με θνα <απoλαμβανω>, 6πoυ πρoφανιbg τo εγδ [je] κλoνiζεται.35
(Σxrjμα 19)
Eνα <απoλαμβdνω> 6πoυ καθ[oταται αντιληπτ69 o δια1ωριoμ6q
τoυ απ6 τo εγιil [je] τoυ <δεν ακθπτoμαιΣ. Πρ6κειται για διατυπιilαειg ιδια[τερα περ[πλoκεq, αν τιζ ακoλoυθηooυμε λθξη πρoq λθξη, oι oπο[εg oυναντιi.lνται στα κεlμενα πoυ αυνoδευoυν τo πθρααμα, αλλα φωτiζονται απ6 τη ατιγμri πoυ ανακαταoκευαζεται η υπoκε[μενη λογιη τoυq.
(Σμμα
19)
τoν ψυ1αναλυτi1τηc, ξoληζ>>, SciΙicet L' oo.25.26, SeuiΙ, Παρioι 1968), δε[1νονταg με αυτ6 τoν τρ6πo την υπoκειμενικη διαoταoη πoυ διακυβει)εται, αν και υπ6 παρdδoξη μoρφη, αε αυτ6 τo (τo μη εγΦ, τo αυτ6). Απ6 την αλλη, o 6ρog , τo ενoαρκωμθνo υπ6λoιπo τηg πρdξηc, τιζ <πτΦoειξ> (chutes) για τιg oπoiεq κανει λ6γo o Zακ-Aλθν Mιλθρ εδιb, ακ6μη και τoν εξαντικειμενιoμ6 τoυ d6sθπe. Aν θα θπρεπε να πρoτεiνουμε θνα νεoλoγιoμ6 πoυ να απoτυπιbνει πιατα τo λακανικ6 d€sθtre, αυτ6g θα dφειλε να αυνθθτει τo,εlvαι και την απ6ρρψη τoυ μαζi με τo αντικειμενικ6 υπ6λoιπo τηζ υπoκειμενικηc πρdξηc τηq απ6ρριψη9.,Eται, θα μπoρoιioε να πρoκριθε[ τo απ6ρριμμα, τo (απoρρ-ε[ναυ,, f1 <απoλιπ-6ν>, για να αναφερθoriμε ατo
<απ6λειμμω.
.-
.
-*-_
o Λακαγ εκμεταλλειiεται ην oμoη1[α αν&μεoα oτο je suis και τo je jouis, με oκoπ6 ακριβιbq να αξιoποιηoει τη διαoτααη ενdζ <ε[ναι τηc απ6λαυηζΣ, πoυ ιαoδυναμεi με τo d6sθtre τoυ υπoκειμ6νoυ. (Σ.τ.M.) 35
63
8!
ΙΙ ψυ1ανdλυoη, T6 / t..A. MilΙeη FΙ αιτιoγθνεoη τoυ υποκειμ€νoυ
Δεv
εiμαι
Ι{ αλλη πλευρα εiναι τoιiτη εδιb:
(ξημα
20)
Eiναι η πλευρα τoυ (δεν εiμαυ. Πρ6κειται για 6να πεδlo ανυπαρξlαg, ,-'..,,.-..*--*-:5-.,-^σ"το oπoιo, εντουτοιg, υπαρ1ει μια διακεκριμθνη ζΦνη. Mε τoν i.διo τρ6πo,6πωζ καναμε πρoηγoυμθνωξ για τo (αυτδΣ, μπoρoriμε να χαρακτηρ[oουμε αυτη τη ζΦνη ωq το ααυνε[δητo. Στην ψυ1αναλυτικη εμπειρiα, lθτoι 6πωζ την καταδεικνυει o Φρδυντ, αρθριilνεται με μια ανυπαρξ[α
ασυvεiδητo (Σxημα z0)
>,J.,Φ,*.!,δ'Θ
"αυτ6 μιλd,, E,
λoιπ6ν,6Χι!
(Σx'jμα 21)
τoυ εγιi: [je]. o Λακαν τo εικoνογραφει, χρησιμoπoιιilνταg απλιi:q 6αα εiναι ηδη γνωoτα απδ τιg :36 την θκπληξη, τo ευφυολ6ΥΙβα, τo τριiκλιαμα, 6πoυ τo υποκεiμενo απoδεικνυεται 6τι δεν ε[ναι παρΦν. Απλα τo υποκεiμενo {ταν εκε[, με τη διπλη 6μωq αημα. αiα που δηλιbνει η χρηση τoυ παρατατικof.37 Στo 11ο Σεμιναριο θεμελιιbνεται αυτη η πρoβληματικη ο,τη διακριαη βεταξυ του φρoδδικοιi αoυνειδτ]του και του φρoδδικου αυτ6 [Es]. Κατι τdτοιo πρoδπoθ6τει αυτ6 πoυ αημειιi:νει o Λακαν, απδ τo oπolο και ξεκiνηαα, λθγoνταg 6τι η αυγ1υoη αυτιbν των δυo ατην θκφρααη <αυτ6 μιλα> [9a parle] καταληγει oε αδιθξoδo. Kαι τotτo δι6τι, ενιil τo <αυτ6> αναφθρεται ατo απoλεoθθν αντικεiμενο, τo ασυνε[δητo παραπθμπει oτo αημα[νoν, στα απoτελθαματα του σημαiνοντοg, και τo αντικε[μενo, εντθλει, δεν απoρρoφαται, δεν διαλliεται ατo oιiνoλo των oημαιν6ντων απoτελεοματων. Eδιil 6γκειται θνα δριο τoυ <αυτ6 μιλω, τo oπolo τo iαθιατα ιαοδιiναμο με τo απ6φθεγμα τoυ Παρμενiδη.,oταν o Λακαν διατιiπωγε <<αυτ6 μιλω, γιν6ταν o Παρμενiδηξ τηζ ψυ1αναλυoηs. Mε αυτ6 τoν τρ6πo δoμεi ην αvαλυτικη εμπειρiα. M6νο 6τoι trrπoρoliμε να αυλλ6βoυμε τo π6ραομα. Aν παραμε[νoυμε στο <αυτ6 μιλ&}), δεv τiθεται καν τ6τoιο θ€μα. To Φlημα τoυ περ&οματoq τtθεται, αν π\. ρoriνται oι κ&τωθι πρoiiποθ6oειg: δια21ωριαμ6ξ τoυ ασυνειδt'1τoυ και τoυ <<αυτ6> κα1 μtα καινoφαν(g δι&ταξη τoυ <<δεv ακ6πτoμαυ και τoυ <<δεv εtμαυ oτo π6ρα9 ηq αν&λυoηq. o Λακ&ν σχηματoπotηoε αυη ηγ κα1νο6ρμα δι&ταξη. Yπd,ρ1oυv πρoφαvιδq πoλλoi τρ6ποι να σκεφτεi κανεig κ&τι τ6τoιo. Θα μrrτoροlioε να ιo1υριoτεi 6τι η τελικξ δι&ταξη δsv θα μπoρo6oε να oδηγr!ο,ει παρd, oην παραδoμ 6π ααιlνεiδητo κα1<<αυτ6>> αυμπ{πτoυν, και το π6ραο,μα αυνiαεαται ακριβrb6 oτo <αυτ6 μlλω>, δoδηλαδ{ με τoν εξηq τρ6πo: (Σ1t'1μα 21) .μεiται Πριν σαξ το εξηγηαω την επδμενη εβδoμdδα, ααg λθω 6τι o Λακαν πρoθβη σε μια διαφoρετικη καταoκευ{.,E1oυμε εδω (βλ. Σχημα 22), απ6 τη μια μερια, τo <δεν oκθπτoμαυl' και τo <<αυτ6>, και απ6 την αλλη, τo <δεν ε[μαυ> και τo αο,υνεlδητo. Aυτ6 τo oπolο oυνιατα ακριβιilg τoν τυπo *".--*τoυ περααματoq -αυμφωνα με τον 6ρo τoυ Λακαν, πoυ πoνηρα δεν υιoθ6τηαε-, αυτ6 τo oπolo εξηγεi 6τι η διiουoα αtνδεαη -και τo π€ραoμα αυνioταται ακριβιbq oε αυτη τη oriνδεαη_ δεν ιlxει επιτευ1θε[, ε[ναι τοιiτο: απ6 τη μια πλευρα, τo μθρog τoυ <δεν εiμαυ θρ1εται να πρooκoλ*"*"'"* -}Ιθ,i ατη ζιbνη του <αυτ6>, ενιil την iδια ατιγμη, απ6 την αλλη, μαατi, τo μι1ρog τoυ κδεν ακ€πτoμαu> φθρεται πρog 6,τι απ6 πλευραg oκdψηg *
;.i.i;
Σ,.μ.,Φ i6,^ 6.' π. Tο υπoκεiμενo καθiαταται αναγνωρloιμo απ6 τo oημα[νoν, μ6νo και μoνo επειδf1 ,oooν πρooμετρεiται ωg θλλειμμα. αφoρα τη διπλη οημααiα: πρδτoγ {ταν εκεi, δεν "
37
64
ε[ναι τΦρα πλioH δεfτερoν, λiγo ακ6μη και θα {ταν εκε[, θα τoγ ε[1ατε oυναντηαει, Bλ. <Θθαη τoυ ααυνειδητoυ> , Εcrits; o. 840' Στο παρ6ν τεi1οq, ο'. 17. (Σ'τ.M.)
EΙ
90
ψυ1ανdλυη '.Γ6 | Ι.-A. MilΙeη FΙ αιτιoγθνεoη τoυ υπoκειμθνoυ
περιλαμβdνει τo ασυνεiδητo. To απoτ6λεoμα λοιπ6ν εiναι, απ6 τη μια, η αναγνδριση τoυ (ειμαι αυτδ)), κdτι πoυ απ6 την αρχη ειχε διατυπιboει o Λακdν αε oxθoη με τo πθραζ τηq αναλυτικηζ εμπειρ[αg. Koιταξτε μαλιστα τo κε[μενo το oποlo αφιεριi:νει oτo αταδιo τoυ καθρθφτη, τελειΦνει (εισαι αυτδ>. Αυτ6 ακριβΦq ξαναβρtσκουμε με τη φρααη: με αυτη τη λoγικη μoρφη.Aπ6 τη μια, λoιπ6ν, θνα <εiμαι αυτ6Σ,6πoυ αναδυεται ωζ αλ{θεια τηq πρoβληβατΦq τoυ υπoκειμθνoυ τo καθεατιi:g πoυ διατηρε[ ωg αντικε[μενo (α), και απ6 την αλλη τo αδιαν6ητo του ααυνειδητoυ, κατι το oπolo o Λακαν αημαδεψε με μια πρ6τααη δμ λιγ6τερo σφυρηλατημθνη απ6 αυτην του Παρμενiδη. Απoφα[νεται πωg δεv υφiαταται σχεση μεταξυ των φδλων. Mπoρoιiμε να τo γραψoυμε συν τoιg d,λλoιg με τo oιiμβoλo -φ. Σημαiνει β6βαια πoλλα πραγματα! Πα μαg εδΦ, oημαiνει τoν ευνoυμoμ6, την ανακαλυψη δηλαδη τηc αλr]θειαg τηξ ανυπαρξiαq τηs oεξoυαλικrig αxt'αηc. To πiρααμα θρ1εται ωg απ6ρρoια αυτηζ τηq διπληq ανd,δυηc: τηg ανdδυoηζ τoυ <εiμαι αυτ6>, καΘεoτιbg δηλαδη αντικειμθvoυ (α), και τηg αναδυoηs τoυ ευνoυμoμori -6μ βθβαια αε διανoητικ6 επiπεδo- υπ6 τη μορφη τηζ μη σχ6σηζ μετ0ιξυ των φdλων. Aυτ6 1αρακτηρiζει καταρμjν τo π6ραoμα, αυτη η διπλη αναδυoη, η oπolα λαμβανει .dι,o. 1ciiρα με τρ6πo μαoτl. (Σxi1ψα22) q;;,ρδ πωc τιθεiα..o υπoθετικ6 ημεio εκκt"ρbβιηd.To νηαris μαq βρiακεται στoν αντ[πoδα τoυ καρτεσιανoιi cogito: ε[τε <δεν εiμαυ εiτε <δεν oκθπτoμαυ. Απδ αυτ6 τo oμ]μα πρoκι)πτoυν δυo ξε1ωριατ6g θ6oειζ, εκεiνη τoυ <δεν ακθπτoμαυ, πoυ πρoσκoλλαται ατο αυτ6, και εκε[νη τoυ <δεν ε[μαυ, πoυ πρoσκoλλαται oτo ααυνεiδητo. o λoγικ6g τυπog τoυ περαoματoζ, o τtπog αυτoυ τo oπolo θα διααφιiλιζε την oλoκλ{ρωη μιαg αναλυαηc, oυνloταται κατd βαθoq oε μια επικαλuΨη η oπoiα επιoυμβαiνει με τ6τoιo τρ6πo ιbατε εδΦ να αναδι)εται τo (_φ) και εκε[ τo μικρ6 (α). (Bλ. Σμ]μα 25). Eiναι εκεi 6πoυ oΛακ&ν, μα μ[α ακ6μη φoρd, ταυτ61ρoνα περιι1πλεκαι απλοπofηοε τoυζ μαομoriq. Υπ6;pγει μια πρiυη πρaξη, η oπofα, ξε μετd, τoν Kαρτ6oιo, μπoρoδμε να πo6μ 6τι απoτελεi φυο,ιoλoμη κλiη, δηλαδτi ην κλioη πρot τo <υπ0ρ1ει εydl>. Τo6η η πρd,ξη, επoμ6vωζ, ε[ναι αυτι] μι6oα oτην oπoiα εiμαoτε, βριακ6μαoτε. δεν μπoρoιiμε παρ&να ην επιλ6ξoυμε. (Σμμα 23) H δalτερη πρaξη εivαι αυη ην oπo{α υπoδειlοniει η αv&λυoη, και oυvioταται οτtlν επιλoγη τηζ αvαφoρ&q oε μια αvυπαρξiα αυντoνιoμ$νη με τo ασυvεiδητo.E21oυμε liδη εδcb ηv εμπεl,ρiα τoυ υπoκεlμεvικori oριoμo6, εvα δρ6μo οτoν oπoio δoκιμdζεταιτo δι1αομ6νo απ6 τo ημαiνoν υπoκεiμεvo. (Σpμα 2a) Αυτ6 τo oπoio πρooπαθoriμε να εrπτ6χoυμε εiναι μια ,Ιr'Pd,ξτ1η oπoiα να αυνδυ&ζει τη δδo πprbτεq, (Σ1τjμα 25)
η
Eiναι εκε[, λoιπ6ν, πoυ o Λακαν αναφθρθηκε σε μια oλωoδι6λoυ απλτi γPαφη, την oποiα μπoρεlτε να τη διαβααετε. Θα δεiτε πιbg αυτη η γρα-
φη καθιατα εντελιi:g αναγνΦoιμo τo 6τι δυo εντελιi:g διαφoρετικθq πρα-
ξειg oυνδυαζoνται σε μια τρiτη. Ιδol), πα[ρνω τo γνωστ6 μαg x.E1oνταg τo ωζ αφετηρi.α μπoρoriμε, για παραδειγμα, να πρoβoιiμε oτην πραξη η oπoiα αυν[oταται σro να τoυ πρoαδιbαoυμε τo αντ[θετo πρ6oημo. Eκτδg τoυ +x, θ1oυμε και τo -x μθαω μιαq πραξηq dρνηoηs. Υπαρ1ει επi-
δεν
oκdτπouαι <4 ,hυτ6,, δενεiuαt τo 4.}
I
I
δεv υπdρ1ει oεξoυαλικιi oχ6oη= ευvoυ-
Fc.o.,,6.,η
1ιoμdq ωq αvακdλυψη
.φ
ηq αληθειαc:
(Σ1ημα 22)
(Σ1ημα 23)
αoυvεΙδητo
(Σf1μα2a)
(Σ1ημα 25)
To μαθι{μιo τaυ τcεp6,σματoq
65
FΙ
ψυ1αναλυoη' T6
/
|.-Α. ΝΙilleη FΙ αιτιoγdr,εoη τoυ υπoκειμθνου
σηξ η δυνατ6τητα να τελθσoυμε μια αλλη πραξη, η οπoiα θα αυνioτατο, για παραδειγμα, στην αντιστροφη τoυ x. 0π6τε θα εi1αμε 6να 1ix. Πιbq
X. r-X Δτ."..aη, ....7 ii ηi;;!!oω^ .,/σ;:':φη ^ - ....,.oυ\'\{cξ^ i
i
i
Ι
''.'. 1#1
i
.''-ΦSχ?gι, -,o,.....ι
i i
'Χ (Σ1ημα 26)
λειτoυργουν 6λα αυτd; Kατ,αPχαq, o1ετικα με τoν τελεατ{ πoυ oνoμασαμε -x, διαπιατιilνoυμε 6τι, αν γραψoυμε - (-x), λαμβανoυμε και παλι .-N'.Eχουμε δηλαδη μια πραξη oπoiα, εφαρμoζ6μενη δio η Ψoρ6ζ, καταληγει oτo [διo αποτθλεoμα. E,[ναι μια ενειλιγμθνη πραξη. Κατα τον [διo τρ6πo, αν αναζητησoυμε τo αντlατρoφo τoυ liη θα λdβoυμε oμolωg τo .x. Πρ6κειται επ[oη{ για ενειλιγμθνη πραξη. Mπoρε[τε να παρατηρηοετε και κατι αλλo. Αv ξεκινιbνταg απ6 τo x, πρoβεiτε oτην τθλεoη τηs πριbτηq πρdξηq, λαμβανονταξ -x, και 0οτερα τηg δειiτερηξ, τηζ αντιστPoφηc τoυ δηλαδη, τo απoτθλεαμα θα ε[ναι -llx. Πριbτα η πρ&ξη τηg αρνηoηc, ιξπειτα τηζ αντιστροφηq. Mπορε[τε, εννoεlται, να αρfo.ετε απ6 την αντιo.τροφη: 1/x, και να πρoχωρηαετε oτην αρνηoη. και παλι καταληγετε oτo _1/x. Διαθθτoυμε ηδη τo ελα1ιο,τo που απαιτεi η κατασκευr] μαg, και μπoρεi να παρασταθεi γραφικαωq εξηq: (Σ1ημα 26) Ξεκιναμε απ6 τo x Eκε[ θ1oυμε την πραξη αλλαγηs πρ6αημου και --.---. περναμε απ6 τo x στo -x. εδιil, την αλλη πραξη, και περναμε απ6 τo x ατo 1/x. Συνq[(oυμε με την πραξη πoυ μαζ oδηγεi ατο _1/x. Παρατη-
|:,ff .1*i,T}Ηj:,T;illffi Ι%"Jtilff..:Jf i;ffi :Hl,&.ff :
,εkεδεvεiμαι :ηβ-l9β1ξγ-η.q9g:,i; ειτεδεvσκεΙπ0μαι .εvσκεπ.μαι/..αυ.onρ.iξη.ηc
.7Γ\ _ .}λ. Ξ αλλoτρΙωoηζ, \\l,
ι&Ρ I
| /τ} ιφ α <-+
πραξεων. Mε τoν iδιo τρ6πo, αντιατρ6φωc, μπoρotμε να κατασκευασoυμε την [δια ατιγμη μια επιπλθoν πραξη, η oπolα θα α.υνθδεε αμεoα τη μiα με την αλλη ακρη' FΙ ιδεα του Λακiγ.rjταν να χρησιμoπoιηαει αυτ6 τo απλorioτατo α1ημα, για να θθαει τo ζητημα τoυ περαοματoq. (ΣΗμα 27) Tι πετυxαlνoυμε με αυτη τη διαταξη; ΑκoλoυΘιbνταζ την τελotμενη πραξη τoπoθετo$με στην ανω δεξια γων[α τo εEτε <δεν εlμαι>> εEτε αδεν ακtπτoμαυ>, στην d,νω αριοτερη τo <δεν οκ6πτoμαυl, αυτ6 δηλαδη πoυ
l ,,πλnAαπnπfn,η | ilitft[λ*η
ι
/S\
(il*J Ι \Ζ\-/ πριηξη YJ τoυπερdoμπog
απoτελεi την επιβεβλημ6νη επιλoγrj, και αυνηiζoυμε με αντloτρoφo τρ6πo. Kατω δεξια θθτoυμε την επιλογη oτην oπoiα oδηγεi αvαλυαη, δεvεiμαι η [oε αυvτovιoμ6 <δεν ε[μαυ στo συντoνιαμ6 πoυ διατηρεi δηλαδη τo τo ασυνεlδητο, με μετo αoυvειδητo] oπ6τε το π€ρααμα θα εiναι αυτ6 τo oπoio παραγεται ωg αυνθπεια τoυ περιoρισμot μθαα oτα 6ρια τηg τθταρτηg γωνiαg τηg oυναψηg αυτoιi τoυ (Σpμα27) (-φ) και αυτoυ τoυ μικροιi (α), Πρ6κειται για μια πρoσεγγιoτιη λoγικη, αλλd, αν θ1oυμε κατα νoυ τηv πρoηγoιiμενη δoμη, θα ηταν oαν να λ6με: υπd,ρ1ει μια πριi:τη πραξη (η πρaξη αλλoτρiωoηζ), η oπolα επιoυμβα[νει με φυαικ6 τρδπo και εγκαθιδρ$ει τo εγιil [je]. Αυτ6 που πραγματικα οδηγεi ατην αναλυτικη πραξη ε[ναι η αλλoτρiωαη. Αλλα, oτο τιiλog, η *--_-ψυχαναλυη oδηγεi oε εν6g εiδoυg <αληθo-πραξη> [opdration vdrit6]. To π6ραομα επιτυγ1ανεται, 6ταν o αυνδυαoμ69 αυτΦν των δυo πραξεων επιφθρει μια λ0o,η ατην oπolα αυγκεραζoνται αφεν6q η απoκαλψη στo υπoκεiμενo-τηζ μη ο,1θαηg μεταξιi των φ$λων (_φ), αφετθρoυ αναδυoη η τoυ υπ6 καθεατιilg αντικειμθνoυ μικρ6 (α). Πρ6κειται για κdτι το οπo[ο αναφ€ρεται εν ταxει oτα Γραπτατoυ Λακαν. Απαντα υπ6 συμπυκνωμ6νη μoρφη oτo πλαiαιo τηg πραγματευσηζ τoυ περααματog, καθιilg υπεvθυμiζει <τη λυoη η oποiα απoδ[δει oτoν ι*_"--"*"".'*.: ψυ1αναλυ6μενo τo ε[ναι τoυ>, τη λυαη την oπolα πρooφθρει τo π6ρα,f/ σμα: ζη λ$αη πρoo.δ[δει o.τoν ψυxαναλυ6μενo τo εiναι τoυ, τoυ oποloυ οΟ η αξiα οημειιi:νεται (_φ), {τoι τo 1ααμα τo oπoio προαδιoρiζoυμε ωζ ,|
}
91
λειτoυργ[α του φαλλot, θεωρoυμενη απ6 την απoψη τoυ oυμπλθγματoζ τoυ.ευνoυμoμo$, fι (α) γι, αυτ6 το oπolo επιπωματiζει τo 1αoμα,
παραπ6μπoνταζ στo αντικεtμενo πoυ εντoπlζoυν οτην κατα πρoα6γγιoη,λειτoυργiα τηc πρoγεννητικηs o1θoηc,,.38 Kαι πρooθθτει: <η oυτωg o,,on..*δg εκτεθε[αα δoμη ααg επιτρθπει να o1ηματlσετε μια ιδθα για αυτ6 πoυ oυμβαiνει ατo τθρμα τηξ μεταβιβαατικt'1c o1θoηc>. Πρoφανιbg, την αυτθg oι γραμμθg απ6 μ6νεq τoυq δεν λ€νε πολλd. για την καταoκευη oπoiα _oφε[λoυμε να παραδεμoυμε- απλιbq oκιαγρ&φηoε. Eντoυτoιg, παραμθνεiτo γεγoν6g πωζ στην καταακευι\ αυτη, πoυ παρoυο,[αοε εν o.υντoμiα, απ, 6oo ξθρω, αε δυο η τρiα Σεμιν&ρια, πρθπει να αναγνωρtσoυμε απλoυoτατα αυτ6 τo oπolo θα oν6μαζα μαθημιo τoυ περαoματoζ. Eν παoη περιπτιiloει, η παρo15oα κατασκευη τoυ περααματog εiναι <τoυ κατι τo o.oio μαg απoτρθπει να δoι)με μoνoμεριilgαυτη την- ιoτoρlα du fantasme]. To ξεπθραξεπεραoματoζ τηζ φανταo[ωoηs, [traversde σμα τηζ.φαντααlιοoηc ε[ναι διπλη πραξη.Eμφαν[ζεται δηλαδη ωg πραoπolα τρoπoπoιεl τo καθεoτιbζ ξη τελδυμενη σε διio επiπεδα: πραξη, η (αυτ6Σ, τη o1θαη τoυ -θα τoυ εγιil.[je] oτη o1θoη πoυ διατηρεi με τo θλεγα- μi.η, απ6λαυoη, αλλα και πραξη η oπolα τρoπoπoιεl επloηs .η,.o,,λoρξiα αυτo'i τoυ εγιi: oτη ο1€αη τoυ με τo αουνεiδητo. To ξεnθρooμo τηζ φαντασ[ωoηc, λoιπ6ν, δεν ε[ναι μoν69 6ρo9, αλλα παντα δπτ6q. Eiναι ημαντικ6 επloηs να αντιληφθoυμε 6τι η εν λ6γω αιiζευξη δεν γραφεται ααν θνα <αυτδ μιλω. To πθραoμα πoυ τε[νει oε αυτ6 ε[ναι λανΘαoμθνo. Evτ&ξει, λoιπ6ν! Σt'1μερα ξαv&τπαoα για λiγo πζ κατασκευ6q τoυ πεθα 1ρειαoτεi να επαν6λθω. ραoμεvου μαθηματoq. θεωρrb 6π δεv
.γtατoν ψυ1αναλυτη τηc Σ1oλ1ζ>, oτo Sci Bλ. <Πρ6ταη τηc 9ηc oκτωβρioυ L967 uH επιθυμ[ατoυ ψυ1αναλυτη εlναιη εξt'l$ J;cet t, Seuil a.zz.ιl φραση αρ1iζει ωc oε αυτ6 τo oπoio θρ1εται εκεl παρα να δρdoει εκφoρ6 τoυ, η oπolα δεν θα μπoρoυαε ατη θ6η τoυ x: αυτoυ τoυ [διoυ x τoυ οπoioυ...>
3s
67
93
H απ6λαuαη εivαι.6vvoια λακαvικη και παρο0οα απ6 τηv αρxη'τoυ 6ργoυ τoυ Jacquds Lacan. Χdρη αrov αv6κδoτo Θηoαυρ6 τoυ Patric Va|as μπ6ρεσα vα πρooδιoρ[οω τη xρovoλoγiα μ, ευκoλ[α. Τηv 6ρ(σKoUμε ηδη oτo πριi:τo oεμιvdριo τoυ 1953-1954, oεμιvαριo με θ6μα τα Tεxvικd Γραπτd. Eπιφυλdoooμαi vα μιληοω γι, αuτl,1 τη 1ρovoλογ[α dλλη φoρd. Δεv θ,αcrxoληΘιil o0τε με τηv απδλαυoξ oαv απ6λαυoη αγαΘιδv αλλd μ6vo με την οεξoυα. λικη απ6λαυoη,.δηλαδη με τoυg αρμoι1g τηg απ6λαυαη9 και τoU πραγματικoιi Mιλιilvταg Yια τηv απ6λαυoη, o Lacan διoρθιilv8ι τov Fieud και τηv αρXη τηq ηδovηg. Στo Εncore (1) μαq λ6ει 6τι o Freud μiληoε-για ηδovη και 6xι για απ6λαυoη για vα γ[vει καταvoητ6g στοUq. αvαγvtbστεq τηq επoχηq τoυ, αυτ69 ηταv τ6τε o πιo απoτελεoματικ69 τρoπog 6κφραoηq για vα τov ακo0-
.μαg
τoυ, μαq επι6dλλεται.,
-UπoKει.
6oλιoτεi. Aπoλα[6dvou μq,το Π ρdγμq..Τo Φρoιjδiκ6 Πρdγμα, das Ding* και 6xι die Sache" πρooωπoπoιεlται απ6 τov Νebenmensch", τδv-πλη,
ο[ωv1.]
.Aλλog
Δεv ε[vαι o αυτ69 o πληo[ωv, μαg πρoειδoπoιε[ o Lacan, δε-ιl ε(γαι iiυτ6g πoυ κdνει τoυg gη-
μα[vovτεg αρμoιlq vα λειτo-υργoΟv ui."" Ψ9 αoγ14εiδητo, Aυτ69 ? "λ!σιωv ειvCιι τo αvτικειμ9vo Τηq αΙo,Aλλog λαuoηq, εvιb o δεv εivαι πα.
,
ιo6πεδo9 X6ρoq 5αQoρι-
i:^.:::; σμεvοq-,. Σ] α91Qv τov Νebenmensch", τov πληo[ωv . μαq, oκoπειiouμε καθε φoρd ηqυ αvαζητε[ται αληΘεια, δηλαδη κdτι απ6λυτo", τo πραγματικ6. Αλλd η.αλτ]θεια μπoρεi.μ6γov vα μισogιπωθei.δια μ6ooυ τωv
λ6:.
ξεωv τηg γλιiloααg, λ6ξειq αvεπαρ-
κε[g για τηv αvαπαρααrαoη τoυ πραγβα1ικoιi' Γιατi τo oυμ6oλικ6 δεv εivitι, για vα μιλf1οoυμε bαv'τov Laδan παρα δvαg ιooiiεδoq χωρbq καΘoριoμi6νoq απ, τo πραγματικ6., ., Για.vα περιoριcrroιiμε qΓo oυoιιb. δεg τδv α16oεωv αvαμεoα oτηv απ6λαυoη και τo πραγματικ6, εξετdζoυμε διαδo1ικd τιg αx6oειg αvd-
απ6 αuτ6 τo oρΘ6 κ6vτρo, αvτιπρooωπει]ει τo υπ6ρμετρo, δηλαδf τηv κεvτρικ6τητα μιαq "απ1YoPευβ6vηg ζιilvηg" γιατ[ η ευxαρiατηoη Θα παραηταv 6vτovη. Αυτ6 τo κ6vτρo, μαg λ6ει o Laο3n, τo αvαγoρε8ω τηg απδλαυoηg.. ,Εται πραYματoπoιεiται η καταvoμη τηg ηδovηq
μεσα:
_ σΓηv αρXη τηq ευxαρloτηoηg και τηv απ6λαυoη - στην ι}υ1αvdλυoη και τηv απ6λαυoη _, στo dγΧoq Kαι τηv απ6λαυοη:
μεσα σro oιilμα' γιατ[, πρoo,Θ6τει δεv υπdρxει dλλη απ6λαυoη απ6 αυτη τoυ οιilματoq3.
Auτη η απαγ6ρευoη τoU πιo εvδ6μυ1ou τoυ εαυτo0 μαq, κdvει vα
1. S. Freud (Κατ6 τηv γV6μη μoU θα πρ6πει να πdρouμε τo απ6σΠασμα oπ6 τα μεταφρασμ6vα dπαvτα και 61ι vα μεταφραooυμε τηv μετdφραoη τoυ Lacan)' 2. Jaοques Lacan - D' un Autre
Αutre
12.3.69.
3. Jaοques Lacan - La logique du fantasme. * Γερμαvικd crro πρωτ6τuπο. TEτPAΔ|A ψYxlATPlκHΣ ΓEHAPι{Σ-ΦΛEBAPι|Σ-MAPτHΣ
,
M6oα αro q0qτηiiα τoU μ6voυ δεv oυμ6oλ(ζεται πoυθεvα και oι]τε θα'ηταv δυvατ6v vα σUμ:
vευρικηg ιooρρoπ[αg, τηq ισoρρoπiαg εκε[vηq ΠoU o Freud αro ι1ργo τou "Equiise" τoΓιdθετεi αεo Ψ και ΠoU αvτιστoι1ε[ αrηv oμoι6crrααη' H απ6λαυαη αvτiΘετα ξεxειλiζει
12.3.69.
E[παμε 6τι η ηδovη και η απ6λαυoη τoπciΘετoOvται oε δυo διαipoρε. τικd ωg πρoq τηv εv6ργεια επ[πεδα: εvιi: η ευxαρiαεηoη αvηκει crεov κ6σμo.ισoρρρπiαg ioυ οuμ6oλικοQ, η απ6λαυoη 'oκoπε0ει τo υπ6ρμετροv, δηλαδη τo πραγματικ6 πoυ ε[vαι αδ0vατοv. i F,Ι απ6λαυoη ε[vαι η Νιρ6dvα. Mε.
τo πραYμαt1κ6 αλλd bivαι oηfdδι
ηδovη εivαι η 6κ6αoη τηq σUμ-
a l.
αυτ6 πδυ εκπiπτδ( απ6 τci αυμ-
ο.δλικ6; η|απ6}.αυoη; πoυ δεv ε[vαι
6oλικη9 διαδικαoiαq, αυτi5 πoU oυμπ[πτει, σ' 6τι. αφoρd τηV εv6ργεια, με τo oωα16 επ[πεδo
1. Jacques Lacan - Encore oελ. 52. 2. Jacqυes Lacan - D' un Αutre
1. HΔoΝH KAl AΠoΛAYΣH
fκ6
σoUv. l-{
φα[vεται oαv τo εξιbτερo. Aλλd
6πω9 ξαvαεμφαviζεται oτo πραγμα-
3. Jacques Lacan 5.3.69. 1
988
a
- D' Un Autre a
Ι.:
Autre '-
ι. Aυtre _
.
τα τηv αvαζωπιiρωση τωv αιoΘησεωv η τdοη ξαvαπ6φτει oε.6vα επiπεδo κoVτα oτo μηδ6v. ,oταv 6xoυμε απoλαΟoει δεv μπoρoι1με vα αuvε1iooυμε vα απoλαμ6dVbυμε
-
υπαρxoυv εξαιρ6oει9. Συμ6αivει μαλιοτα η 6vταoη τηg απ6λαυoη9 vα καvει μερικ69 vα τηv 6ιιbvoυv nραγματικd. "KdΘε φoρd μoυ απdει τη ζωη, μετd εiμαι απo0oα αδρα. vηq" λ6ει καπoια γυvα[κα' Eπιoτροφη τoυ μη ζωηρo0, vαι, αλλα oxι τoυ θαVατoυ. Aυτ6 τo co||apsus ε[1 'μαg 1lαι εvα oλioΘημα του Freud, λι1,ει δ Lacan τo 19741 B66αια o μαζoχ1oμ69 πciρ6x91 τo' μoviθιδ γι'
τo oλ(oΘημci, αλλα o μαζoxιoμog δεv oκoπεΟει τov θdvατo. αυ16.
Aκ6μη Kαι αv o Freud γραφει 6τι καθε απ6λαγοη ε[vαι μαζoxιατικη κατd 6dθog, 9ψτ6 δεv oημα(vει 6τι η απoλαυoη ioυ μαζoχιo1η επoφΘαλ. μιd τo.θdvατo. Δεv υπdρ1di η ηα. ραμικρξ σX6ση αvαμεo^α οτηv απ6λαυοη και, στo θdvατoJ, επιμ6vει o Lacan, "o μαζoxιoμ6g εivδι τo.μ6oo τηg απoλαυσηq πoU δ[vει τo πραγ-
ματικ6.. Τo ζητo0μεvo λoιπ6v ε[vαι πoλΟ περιoα6τερo απ6 τo θαvατo, τo vα Bρo0με τo Πραγμα, αυτo τo Kεvτρiκ6 Πρdγμα, αυi6 τo ,..αrαθε06
αατεβιoμ6,, πoU oδηγε( .l6πωq 6xoυμε πειD στo vα ξεπηδdει oαv.
εξωτερικη πραγματικοτητq τo εσωτερικ6 αvτικεlμεvo τηg ικαvοπδ[η..l. Jacques Lacan
-
Tα.μη Koρ6ιδα περιπλα-
vdJvται dσKoπα 1 9.2.74' 2. Jacques Lacan - Aπ6 τo 6vα .Αλλo σro ,Aλ. . λo 16.1.69' 3. Jaοqυes Laοan - To μη κoρδrβα περιπλo'Vωvται dσΚoπα ]9.2.74.
o/
94
σηq. Θα ηταv τελε[ωg αδ0vατη κd-
Θε oυvdvτηoη μ,αυτ6 τo αvτικε[με-
vo xωρ(q αυτη τηv πρoδιdΘεiη ατηv καρδιd τηg 0παρξηg μαg. - "Eiμαι τραυματιoμ6vη γιατ[ δεv 8ρioκω τιg λ6ξει9" μoυ λ6ει κdπoια
γυvα[κα Yια vα μιληoει για τηv απ6-
λαυoη τηq.
o ρ6λo9 τηg γλιilooαg ε[vαι vα κdvει δυvατη τηv απ6λαυoη αvo(γovταq τo δρ6μo τωv λ6ξεωv. H πραγματικ6τητα 6xει oυλληφΘεi απ6 τoυg μη1αvιoμo0g τηg απ6λαυoηq, ,Aρα "μη1αvιoμ6g δεν υπαρ1ει dλλog απ6 τη γλ'ιilooα. M,
αυτ6 τov τρ6πo εivαι εφoδιααμ6νη η απ6λαυoη αro oμιλo0v ov. Aυτ6 εiπε o Freud αv διoρθιbooυμε τηv 6κφραoη τηq αρχηq τηg ηδovηgl"' ,Ωcrrε η απ6λαυoη εivαι εφoδιαoμ6vη, δαμαoμ6vη, επαvαφερμ6vη
αrηv oμoι6σταση δηλ. αro oρΘ6 κ6vτρo, μ6oω τηg γλιilooαg. o (διog oμoιoαιατικ69 καvovιoμ69 πρoi-
σταται αrηv λειτoυργ[α τoυ αoυvε[δητoυ αro μ6τρo πoυ ε(vαι κι αυτ6 "δoμημ6vo oαv γλιboοα,. Aλλd "τo
αouvε[δητo δεv ε[vαι πoU τo oV
oκ6φτεται, εivαι πoυ τo ov μιλιilv-
ταg απoλαμ6αvει, και απoλαμ6dvovτcιq, δεv θιiλει vα ξ6ρει ,τιπoτε παραπdvω, δεv θ6λει yα ξ6ρει τiπoτα απoλ0τωg. ,oλεg
oι
εvδε[ξειg oυvηγoρo0v αro 6τι εκε[ 6ρ(οκεται τo v6ημα τoυ αoυvε[δητoU2,. M,dλλα λ6για αuτ6 πoυ oκoπε0bι η γλι.ilooα ε[vαι η απ6λαυoη, ΠρoKειται για τηv απ6λαυoη τoυ oιilμα-
τoq και 61ι για την ευxαρiαrrioη
τωv λ6ξεωv αλλd η απ6λαυoη ε(vαι εφoδιαoμ6vη με τηV ηδovη τωv λδξεωv. o v6μog τωv λ6ξεωv εivαι o lδιog
o v6μog τoυ oιδiπoδα, δηλαδη
o
vδμog πoυ Θεμελιιi:vει τηv ηθικη .Fi αρXη τηq ηδovηg δεv θxει μαq. αλλo oπλo εvαvτια crrηv παρα6iαoη τoυ v6μou εκτ69 απ6 τηv απαγ6ρεUση τηg απ6λαυoη9. Δηλαδη o λ6γo9, θεμελιωμ6vog οτo oυμ6oλι-, κo o0αrημα' 6πω9 κι o ευvoυxιoμ6g ε[vαι απλd η εφαρμoγη τoυ v6μoυ τηg αvτιαπdλαυoηg πoυ περικλε[ει τo nραγματικ0. H oOλληιpη πoU αvτιστoιxεl crιηv αoυμφωviα τωv δ0o αυτιi-lv δouιilv με τα διαφoρετικα εvεργητικd επ(πεδα μαg δ[vεται με τηv ιivvoια τηg oρμηq. Τι ε(vαι τω 6vτι η- oρμη αv Jacques Lacan Jacques Laοan
-
Encore p. 52 Encore P, 95,
6xι αυτη η ακαταv[κητη Φθηαη πoυ oυvδυdζeι ηv λoγικη και τηv 6ιω. μ6vη oωματ6τητα. Aλλd εδιil παραμ6vει τo α(vιγμα λ6ει o Lacan' Σαv απ6λαυoη τηg ζΦvηg -.αrbματικηg και πρωKτικfq αrιq oπo(εg πρoατi. Θεvται και η απ6λαυση τoU θλ6μματoq και τηg φωvηg - πωq r]ταv δu.
vατ6v vα καταvoμαoθε[ oαv ιooδιjvαμη με τηv oεξoυαλικη απ6λαuoη;
"Θα iταv ακαταv6ητo αv δεv υπηρxε η voητικη αvαπαρdαιαoη τoυ α16ματo9-oπr]9, πoU XαραKτηρiζει τηv απ6λαυoη1. Tη αrιγμη τoU oργασμo0τo oιbμα γdvει τα 6ριd τoυ, διαoκoρπ[ζεται.
παραδεΙγματd τoυg 6xoυv εξ 6λλoυ περιγραφε[ και κλιvικ6, vα 16oει τα λoγικd τηc. Eξ oυ και αvτ(αrρoφα η 6μυvα oριoμ6vωv γυvαικιilv με τηv
ιpυ1ρ6τητα.
Σ' αuτη τηv περΙαrααη πρ6κειται "για dλλo πρdγμα απ6 τo αvτικε[. μεvo (α)" μαq ειδoπoιε[ o Lacan1.
Πρ6κειται για τo πραγματικ6 και o, αυτ6 τo oημεio oι γυvα(κεg ε[vαι πιo κovτd τoυ απ6 τoυg dvτρεg.
2. ψYXANAΛYΣH κAl AΠoΛAYΣH Nα λ6ει καvεig oτιδr]πoτε, αv τo oδηγε( αro Lustprinzip*2, τηv αρxη
o αvτραg απoλαμ6dvει με τηv φαv.Qoo oα. για τηv γU-
πoυ δι6πει τov Λ6γo τoυ αvαλυ6μεvoυ. o Λ6γo9 αυτ69 6;1ει oαv απo, τ6λεoμα .τηv απoπolηαη τηg απ6λαυοηg. <Σ, αυτ6 τov Λ6γo πoυ απoπoιε(ται τηv απ6λαυoη ειq1ωρεi o 6ρo9 τoυ αvτικειμ6voυ (α)3". (α) ε[vαι η Θ6oη τoυ αvαλυτη. Av κατ6-
αrηv απ6λoUση, και αro 6ριo τηg εκμηδ6vιoηg μ6oα oτηv μη-. απ6λαυoη (τ). H απ6λαυoη ε[vαι λoιπ6v διαφoρετικη Yια τov dvτρα Kαι για τηv γυvα1κα, διαφoρετικη μ61ρι τα 6αθ0τερd τηg Θεμ6λια γιατΙ διαφoρετικη ε[vαι και η πρo-. o6γγιoη τoυq: o Lacan δ[vει αro q(ημα τoυ3 δuo φ6ρμoυλε9 τηq φυλoγιlvεoηg: η .Αλλoυ γυvα[κα oκoπει]ει
.,6ρ[oκεται εκε[ για τηv πdρτη ooυ. Τo πdΘoq τoυ ε[vαι η αληθεια και μ' αυτξv απoλαμ6dvει 6ταv απoπoιεiται τηv δiκη τou dμεαη απ6λαυαη
ταoΙωoη τoυ $
vα(κα, η Eυγεviα,Lemoine-Lυοοioni μαq λ6ει, 6τι oτo μ6τρo πoυ τo (α) δε εξαoφαλiζει πdvτα τη λειτoυργ(α τoυ ωg α16μα-oπη η επιΘυμiα τηq τoU π6θoυ μ6νει xαoματικf, αro 6ριo τoU rτραγματικo0 μι1oα
τo Σημαlvov τoυ
διαγραμμ6voυ s(Α) τoυ oυμ6oλικo0 τoυ φαλ. λo0 τoυ dvδρα, εvιil o d,vδραq σκoπε0ει τo (α). Aλλd μαq ειδoπoιεl 6τι η φαλλικη
απ6λαυοη δεv xαρακτηρiζει πλη. ρωq τηv απ6λαυoη τηg γυvαiκci{, πou 61ει μια επιπλ6ov απ6λαufr. M[α απ6λαυση πoU δεv εΙvαi δια(ε. κoμμ6vη 6πω9 η απ6λαυon τoυ π6oυg και τηq κλιτoρ(δαg αλλd ουv.εXηq - και απo εκεi πρoκ0πτει γiα μερικ69 γuvα(κεq η απαkηoη γι,
αυτ6 πoU η EυγεvΙα
Lemδine-
Luccioni ov6μαoε ουvεxη αδιακoπo oργαoμ6: 6vα α[τημα πou απευθ0vεται oτov dvτρα vα μηv τελειιboει πoτ6 η oεξoυαλικη Πραξη. Aυτ6 666αια oυμ6αδiζει με απειλη απoπρo' oωπo[ηoηg και η γυvα[κα κιvδυvε0ει, στιq oριακ69 περιπτιboειg, πoU .,.
Jacques Lacan
12.3.69.
_ D, Un
2. Eυg6nie Lemoine Luccioni
Autre
-
a
πρoκειμ6voυ oδηγηoει,κdπoιo Uπoκεiμεvo αrηv γvιiloη 52, πou καθ
τηg αληΘειαξ S+a. H γvιiloη αuτη πρooδε0ει 6αθμηδ6v καΘιilg εξε-
λ(ooεται η αvαλυoη κι απoκαλ0rπει
οιvd-oιγd τηv oρμη. H θεoη αυτηg
τηg τελευτα[αg κατ,-hρxηv ε(vαι
κρυμμ6vη απ6 τηv Θεμελιακη φαvταo(ωoη, o0vτoμα 6μω9 απoγυμvιil-
vεται και η απoκdλυι}η αυτη ακυρΦvει τελικd τo (διo τo αvτικε(uεvo τoυ π6θoυ. .Eτoι κdπoιoq αvαλυ6μεvog με - ;1 Θεμελιακτ] φαvταoΙωoη πoυ απεικ6vιζε τηv μητ6ρα τoU σαv μια γυvα[κα ιpυxρη με τo 6λ6μμα xαμ6vo μακριd, oε 6vαv xιovιομ6vo τoπio, κα-
τgλα6αivει αργ6τερα 6τι για τov
bαυτ6 τoυ μιλdει: δτι αυτ6 τo πρ6σωπo πoU αρvε[ται τo διiloιμo εivαι ,oτι η oυγκρdτηoη πoU με9.[διog, 1αφρdζεται 1ρ6vια τιbρα αε δuoκoιλι6τητα ε(vαι η αιτ[α τηg πρωκτικτ]g τδυ 6ρvηoηq vα μoιραστεi, vα oυvαλλαγε[, η.αιτ[α τηg απoμ6vωαηg τoυ τελικd. Kαι 6τι η απ6λαυαη τoυ
61ει oαv υπ66αθρo τηv απoαιιiρη-
|, ΑUtre
Le rθve du co-
smonaute σελ. 49. 3. Jacques Lacan - "Encore oελ. 73. 4' Jacques Lacan - Encore οελ. 59. , Γερμαvικα ατo πρωτoτυπo.
1ει αυτη τη θ6αη, εΙvαι γιατi δεv
oη τωv oxι1αειbv τoυ με τηv μητιiρα 1. Jacques Lacan,1 Encore σελ.59.
2. Jaηues Lacan - Enοore oελ. 77. 3, Jacques Lacaη - D, un Auιre 18.1
1
.68.
4. Jacques Lacan
-
a
|, Autre
Encore oελ.84-
τETPAΔiA ψYxιAτPιl(ιΙΣ rEΗAPHΣ-ΦΛ:BAP}tΣ-{γlAPτHΣ
1
988
I"ui,i .ou επιΘυμiα για oυγxιilvευλ_*.i. ιδιoκτηo[α. To ζητημα ηταv
ioιπov γι, αυτ6 τo υπoκε(μεvo με ψuχouoγ*o-ικη δoμτ] vα καταργε[ u6oω αυτηg τηg αr6ρηoηq μια απoλαυoη πoυ Θα παραt'1ταv 6vτoνη xαι τιξ φυσικ69 τoυ δυeα qεπερvoοσε ,oλεg oι γυvα[κεg πoυ vατ6τητεg.
αγdπηoε υnflρξαv στερητικεq: αΛΛα δικfl τoυ uπαιτιδτητα, και oι
.
τηv ξαyαε-. στov καπιταλιαrη για πεvδ0αεi, 6t3ι κciι τo [διo τb αvτικεiμεvo-(α), 6ταv παρα1Θε|, ξαvα.επαvδ0εται αrηv αvαλυτικη, επιχειδρdoη ρησrl μ6χρι vα εξαvτ\Θεi η vα.
.o$,.oρa.Jμο
μεxρ.ζ τρρχια ΞoU: vα πρo8λ6ι}ouμε τηv",οqi]oημ,ιou], E6ρoUμε 6τι η δι6λευση μεσα απo τηv φαvτασΙωoη oδηγEi. gtηv απoεξαv: γ0μvωoη τηq oρμτ1s και 0τι η πρoκU,πoυ αιτt]ματoξ τoυ τληση rπει oδηγεi αrηv 6κrπωαη απ.τo ει-
Yπ6ρxoυv δυo εκ8doειg αυτηg_ τηq λoγiκηg, μαg λθει o Lacan: oεv εxω τoηΦqg: τo τ6λoq 1ηg αvdλUσnc πραγματoπoιεi, τo o0μπλεγ. μα τoU ευvoυxιoμof uπo66λλovταg
H AΓΩΝ|A
κAl
}|
xo.
δεv 6xω, εv ε(δει oυμ66λou, τo π6oc: δεv εivαι τo π6o9 πoυ πρoσοιoριζω oαv oημα[vov τou αvδριo,o0.μ",' Στηv 6i<6αoη τηg αvdλυ. olq .ou o. Xαvg τo 61ει αvτικρ0ζovταξ κoριτodκια, κι 6oo κι αv ε[vαι
AΠoΛΑYΣH
'.Στo δρ6μo τoU π6θoυ και
-
τηv λειτoυργ[α τoυ φαλλoιj ,6ξω o..6 -o oυμθoλoπoιημ6vo κατdαrι.
-
δικη τoυ. (α) H ouγγ6vεια τoU αvτικειμ6voυ 6καvε υπεραξiα με τηv μαρξιαrικη iov Lacan vα ovoμdoει αυτ6-ακρι. oιilc τo αvτικε[μεvo (α) με τo.6voμα
Yπjoαπ6λαυoη. E[vαι αυτ6 πoU τρoδoδoτεiται απ6 τov αvαλυτικ6 nογδ, απoτ6λεoμd τoυ λoιπ6v, uπiρξε η αr oφδoπρoηγoυμ6vωg ,oπωg τ[α' η υπεραξiα.1ρηo-ιμε0ει
μα(voυoαq δια[ρεoηg τoυ υπoκειμ6-
vou.
αro'επiπdδo τoυ αoυvεiδητoυ, πρo*.:*.ou, η ευxαρ[αιηση Kαι η oδ0vη. Aυτ6 μαg oδηγεi στo vα μιλ6με για αγωvια.
με
πρooδoκιεξ πoυ κατ6ληγαv.πdvτα o: απo\oητευαη δεv αvαπαρηγαγαv .ηv α'.α"η τηq μητ6ρgq, αλλ6 τηV
αμ6q"1. o Aλλog εδιb δεv ε[vαι o πληοiωv 1ωρig διαγραφd πoυ εξατηv απ6oφαλ(ζει αro uπoκε[μεvo ,Aλλoq.τηflδδtn. o αλλd τoυ, λαυoη τερηg oειρdq στov πΙvακα. τηq ση-
σnq. πoU αρΘριbvει περισo6τερα ..jaγμo.o απ, 6τι τo 6μιλo0v ,ov υλoοhαraζει σαv απoφατικη γyιi:gη1,. Τo αoυvεiδητo, πoυ εivαι δoτην μημ6vo oαv γλιbοoα.ρυΘμiζει ofτηv αv6λoγα με δ.iio,Φ μαg πραγματιKo τo κ6voυv πoυ ζευξη τηq απ6λαυσηq και τo oυμθoλικ6 τηg Λαλιdg. Aπ6 τov 6λεγxo τηg υπiροδrηq:τηq μιαq απ6 τηv 6λλη
τoU, απoστ6ρηση πoυ τηv σUvτητηv ooοbε Kαι πoU uπoκαθιατofσ9
:
ετερ6φυλ6φιλoq, θρioκεται στo iδιo αημεio με τouq oμoφυλ6φι-
τηq
απ6λαυoη9 η αγωv[α εμφαv[ζεται λoυ92. ,. H αγωvιo παiρVει λoιπ6v .τη θ5oη σαv μια απbτυxiα τηg απ6λαυoη9 τoυπρooξγγιoη ευvoυxιομo. .τηq με, τov φαλλικ6 oαv απoτη1ici*αrηv ,Aλλη απ6λαυoη' τηv σr$ση μητoρει Aυτη η τηv πραγμ,α1ι,κo6'.,oσo,για vα 6xdι πρoκληθεi απo Ξηv αττoτo. , επι.πλ6ov απ6λαυoη τηq γUvαlκαq; ε15ov:.:ι: .. uπdρ1ει χωριc oημα1vov Yια μη δ.μΦdvιαη μιαq' αμφ(6oλ1s r,..;ωo.il. κι 3τoι δεv λ6ει τiπoτα. Aλλd λ6γo,.δη1.. αvεμαρκη idcl:.αiio,, .απ6.ηaθε j.1gτ19η'ο πou j. ..η αγδviα δπoπρooωπoiησΙq o1ομα6dπ91o iραυ . λα6fr παλιoυq τoυq εoγεταiιvci,:ξψrwηoεi τiζεται αrov oρ(ζovτα εvoq .πραγμαδlliiou"ξ. .ου. αουvε(δητ-ου. Tελικd τιio0 πoυ εiVα-ι απελητικ6; ψατi τα δριbyτα":σημgivoΨα πρoκαΛouv, . δεv 61εiτ0Ψε.ξ. Eδιb η αγωv(α τoυ oγ,_uιo i.o.i.οεift μπoρo6v vα απαρπoαγματικo0, Θεμελιιilvεται,με τo τιωΘo0v 1ωQ1s εuπoδια στηv γλωσ,'.6ρμ".ρo αυτo0 τbυ πλητει,τo
vαι. Mιλdμε για π6ραoμα 6ταv η 5κπrωση απ, τo εivαι φωτ[ζει τηv
ιαιoρiα τou αVαλυ6μεvo-U - σ.-ε ηuε(oπoυ vα φωτ(ζεται και o iδιog,. b αvαλu6μεvog 6μω9 - τo ξ6ρoυμε To π6ραoμα ε[voι - δεv μ6vει εκε(. αrιγμf1, πoυ- 1dvει μ.o_.'jo,oμ.ακf1 τo δραμα. πoλ0 γρηγoρα δυαrυχιbg ,oμΦq
o πoΘoq τικ6 τηg 1αρακτηρα. αυτ6v κατ' απoγuμvωΘεi 6ταv 61εi io, .ρδ..o δεv Θα μπoρ6oεi πoτ6 πια vα εivαι o iδιog. Av και τo πρω-
τo
oημα[vov τηq Miverdvangung* 6xει απωθηΘε1 oριαrικd, η πρoo6γπoυ γiαη τoυ κdvει τα oημαlvovτα 6yoυv εκεi τηv πρo6λευαη τoυq vα τρoπoπoιoOvται. .Tα oυvαιαΘηματ6 απ6 μ.αq ειvαι αυτ6 πoυ πρoκ0τπει τηg Λαλιdq oαv γvιiliη, '.αρouoiα
,
.
:
σα.
Aλλ6 η.αγωviα απo6λ6πει κυρiω,g Tξv σΠo-: ακρι6ιbg στo Yα καΘια16 . λαUσηαvdρμσo1η. .] .
,Eτoι δεv.uπdρxει dλλη αγωvια παρd μ6vov. αiωvlα oιi:ματog, To oιilμiα oυvcivτd μ6oα στηv αγωvια-τo .6oι6:.τoυ: πιεση
η
nξ
αvαπvotjg, n αι,q,βηoη θλω-' ξη πoυ φρdζει τηv κατdπooη.. μo0 oι εκδηλιi:oειg αυτ69' oυvξθoυv τo oημαivov και τηv σωματoτητα *o. .δ. δρdμα τoυ, oιδ(πoδα ουviσταται αro 6τι τo παιδ[ Θ6.λovταg vα πραγματoπoιηoει τoV π6θo τoυ oυ.
,a,.ηo, .ov .εuvoυxιoμ6. K6Θ9 oγ,,ιo ε[vαι αγωviα ευvouxιoμoΟ kαι .τ[πoτα δεv ε(vαι 66θαιo για τnv σUvoυσiα, 1o τ6ρμα ηq σε] εoυαr.ικlii απ6λαυαη9, xωρig αυτd 6ηματα, μ6oα oε μια δoμη πoυ vα oυγκριΘεi με μια λoγικη μ'.oρjι ..ou .*o. ovoμdζεται o εUvoUXι-
iα
,t.
Παραπ6μπoυμε σro Delenda 3, σro μεγ6λo o, αυτflv τηv Φ(6λιδ τou G6rard Pommier π6vω εξ€λιξη. . Γερμαvικ6 ατo πρωτ6τυπo.
ΤEτPMIA ψYΙIAτPIκHΣ ΓεilAPHΣ-ΦΛEBAPHΣ*MAPτ}|Σ
αvαrιvευαrιKη
πbυ εμπoδiζει τηv ελε0Θερη 6κπτυ.
1. JaΦυes Lacan 1
988
-
Encore αελ. 126.
"d,μq.*
: ;
, .'--
-'.'*.*-:.
ΣAN ΣYMΠEPAΣMA
,...
:'
,,.
H orιοioιω ilvαι η
απ6λαυoη
τoυ oιbματbη αυτo0 καθ' εαυτo0. ,oπωc καταδεικv0ει o Lacan ατov
iηs
ση
μαιvoυoαg .διαiρεoη,q
"i;; τo υπoκε[[εvo
πραγματωvεται μετoυ δρ6απ6λαυoη στηv σα ,Aλλoυ. μ6oω
Aυτ6.τo v6ημα μoU τou στo Yεγovoq δΦoσυμε πoEπει,vα 6iι τoπoθετεi τηv απ6λαuοη b1ηv πdvω iτλευρd τoυ πivακα.
.
,
H αγωviα 6ρ[oκεται, αro μεoα(o .μ6ρoq τoυ π[vακα, τρoπoπo-ιημ6vo απ6λαυαη απδ τo γεγovδg 6τι η,Aλλo παρd τov δεV θα γvωρioει υπoλε(μματoc (α) u6vov μ6αω τou ,Mλog ε(vαι εδιb δια6τoι ιbαrε o γραμμ6vog. .,.ooo
για τo π6Θo, τov τoπoΘετεi
1 . Jacoues Lican.- Ou Pire - 21.2.71 2. Jacqυes Lacan _ D. um,AutrΘ a
14.5.69.
.
|. Autre
_
l
^ο
στo Kατω μ6ρoq τoυ π[vαKα: στo
i6ιog .ou
εγxειρi1ματog
τo
δια-
uoo,,i,εuo υπoκε[μεvo S εμπλεγμ6vo στηv φαvταα[ωαη 8ρioκεται αvτιu6τωπo με τo
(α).
Eiδαμε 6τι τo υπoκε(μεvo . πoυ απ6 τιg o*λ.j".o. ελευθεριbvεται .(α): υπo6dλλει τoU αοεοαιoτητεq Λ6γoυ' io r"l αιηv δoκιμαo[α τouδι6πεται oτι εiπαμε oπoio γ.o..δu o'.o .ηu αρχR τηq ηδovηg. Δεv
uπdρ1ει ψoμδvωg τρ619^s vα πP^o; o,γγiοε. kαvεiq τηv αληθεια παρα τnv απ6}αγ; μouo τειuouταq πρoq rι πραγματιKo. τo on, δηλαδη πρog τoν φραγαδιακoΠα πιι1ζει αληΘεια τov μ6 εv6g Λ6γoυ πoυ υφ[αιαται υπερvα Yια i'6,o -ηc oμoι6αrαοηg θεi τα 6ρια τoυ. Aκρι6ιi:g επει0η η αλt'1Θεια δεv υπακo0ει μ6vo Ψo.γc τηg γλιbooαg _ oπωg εξ 6λ. "J'io,c τo,πdΘog _ δεv μπoρε[ πα. κo. ιoL ρα μovov vα μιooλεxΘε[,
Στηv oεξoυαλικt'1 πρooθγy.αη η απ6λλυoη τoυ oιbματoq δ[vει- τo κdbε.αυΘεvτικ6τηταg. Mπo.καvεig μ6τρo vα πει για τηv απ6λαυoη ρεi
6τι εiπε o Lacan για τηv, αγωv[α: η απ6λαυoη εiναι αυτ6 πoυ δεv ξεγελdει.
,ooo για τηv αγωv(α μπoρεi να unv ξεγελαει,.μπoρεi vα απoτελε[ λriειιf Yια τo oιilμα' η αιτ(α τoυ 6ρlσKεται ατo αvτι(ε[μεv6 τoυ: ατo δρoμo Yια τηv απ6λαυαη o..Aλλoq
δεv.ταιριdζει, H ετερoγ6vειd τηg oε σχ6ση με τoν π6θo καvει τηv απo-
ιΞυoη πoυ πηραμε vα μηv ε[vαι πo. τ6 αυτη πoυ πρooδoκo0οαμε, 6τoι και oι λiξειg πoU τηv εκφραζoυv εΙvo. αuακρ.6εig, Eivαι αυτ69 oι λ6εειc με τιq oπo(εg καταπιdvεται η αναλυoη και φ6ρvoυv απoλαυαη με τnv αvακ6λUι,|.rη αληθειαg. Γιατi η μικρη απ6αιαση:αvaμεσα αιην απ6λ_αυσTl Kαι 1ηv αληθεια πε:
ριoιbζει in extremis τηv απ6λαυoη: η
απ6λαυoη ε[ναι η δoκιμαo(α τηq πoυ εξελ[ooεται αιo 1ιilαλdΘειαq ,Aλλoυ. Aυτ69 εivαι o λ6γo9 τoU ρο πoU η oεξoυαλικη απ6λαυαη διιilxvει την αγωv[α 6πω9 ακρι6Φq και η αληθεια. E(vαι oημdδι τoU πραγματικo0,.
\,
A. Πiκαναg τηq
σημ(:iνoυoαg δια[-
ρεσηq:
S κ
A
Ξ B'
Aπoλαυαη ,AYXoq
Π6θog
Σxημα τηg φυλoγ6vεoηq
.Avτραg
β Φ
τETPAΔιA ψYx|AτPlκHΣ rEι{AΡl.ιΣ_ΦΛEBAΡιiΣ-MAPτHΣ
1988
99
. . . "--JAEQUES.AIΑIΝ
M|LLEξ-
H ατrdλαυοη αls ιiξovαs Tηs δlδαοκαλiα5 Toυ Λακdv
Ατ16 την αρ11η αυτη5 τηg 1ροvιdg, τl κdvcυl; Εξε-
τdζω τη δrδαακcλiα τoυ Λακdv. Kαl τηv εξετdζιυ με ivαv τρ6τro δlαφopετικ6 αττ6 6,τι €xαr κdvεl μdμ:ι τ<6ρα, iατcυ κl αv τo αvτιλαμβdvεcrrε μιiνo ατrd τηv ετriμovη, 6τrα15 την 6xιo 1αρακτηρiαει, τrρooηλιοαη 1τoυ τηs δεβο:. Eξετdζco τη δlδαακα. λiα του Λακ6v. Τηv εξdταoα
οηρd λ€ξη
τrροg λdξη, ετrιτελcδvτα9 τrαρdλληλα η μεταyραφη τη5. Kαl μoυ oυv6. €vα βη οτo τrαρελΘ6v vα λυτrdμαl που δεν διαθdτα: τηg δrδαακαλiα5. εξιoτερικd αρxlμηδεrο oημεio, γlα
.oταν λυτr6μoυvα εξαιτiαg
να τηv
αvυψc6ocο.
Θρ€φτη
για vα αvυι}riοει τη δlδαακαλiα
αuτη5 τη5 i7ιλεrψηg εξο:τερικoιi αρ1rμηδεloυ crημεioυ, εryα φυoικd αro μυαλd μoυ τη μ€Θoδo τoυ Λακdv, ο οτroio5 1ρηοrμoπoiηoε τo Στ6,διo Toυ Kα-
τoυ
ΦρdIvτ. Kαl μd1el Φμερα, d1ιυ παραδε1τεi 6τι δεv δrαΘ€τιυ dναν τrαρ6μoιο μoxλ6 για να μου τrρooφ€ρεl μια τ€τοlα τrρoοτrτlκη τroυ να μην εivαr ηδη εγεγyραμμfνη μ6οα oτηv αvdτrτυξη τηs δrδαοκαλiα5 του Λακdν.
Φαiνεταl 6τl φ€τo5 1ρηolμoτιoiησα Tov διo τoν Φρ6lvτ ιυg €vα τdτοlo αρ1rμηδειo ημεiο, Φαivεται, μdMov, 6τι 1ρηarμοτroiηοα κdτr μ€οα ατ16 τov Φρ6ιvτ
cο5
αρxιμξδεο oημεio εξωτερικ6 τοu Λακdv,
για vα ανυψ6σω τοv 6γκo τη9 διδαακαλiα5 τoυ. Kαι εwoι6 oυγκεκριμdrα τη φροiδrκη dννotα τη5 εν6ρμηoη5. Κατd βdΘο9 εfvαl oαv να εξdταζα τη δrδαoκαλiα τoυ Λακdv Θ€τovrdg τoυ dxl dvα oτrotοδητroτε
εριδτημο αMd εκεivo τrou αρμ6ζει: Tι €καιlεg τη φρoi6ικξ €ννoια ηc εv6ρμηonc; Kαι €τol μτ16ρεoα vα αvαδεiξcυ, τoυλξιοτov κατd τη γv6μη μoυ, μ|α ορloμdvη dκλειψη τη5 ,Eφταοα μdφροiδικξ5 εvιiρμηoηg oτον Λακ6ν. oεΙvαt τroυ κdτr ισΧυρlσTιυ vα λlαrα ατo oημεio ττρωTοKαρlακδ, υτrερβoλlκ6 εκ μ€ρου5 μoυ 6τi η Θεδρiα τη5 διυτroκεtμενrκ6τηταs, τΓoυ υτrοοτηρrξε
ι
τ" -.fl*,"
l-t
ΨYΧAΝAΛYΣFI,
c.την Ειoηyηση τηζ P,Ι'μηc (Rapport de Rome), εμτrεριειxε τηv τΓρoγραφ4 τηs εv6ρμηoηg.
o Λακdν
καl 6τl η λακανlκη dννoια τηg ετrιΘυμfα5 ου.
vετrαydταv κατd κdτroιov τρ6τro τηv ατrdλειψη καr dvα εΙδog απoρρ6φηoηs Tηs εv6ρμηoηg. καt 6τι η τrροαγιυγη τοu φαMrκo6 αvτlκεlμdvου o-rη δrδαοκαλiα του Λακdν, Trροαyωγη τroυ εκληφΘηKε ωS
τo lδlαiτερo 6φo5 αυτξg τη5 δrδαοκαλiα5
καΘc65
oτην σToιχεloΘετcδvτα5 τηg εv6ρμηoηs/ την fwolα fδlα τηv €wοlα τoυ φαλλoιi ιυg oημαivoυαα μεταγραφη τη9 €woια5 τη5 εν6ρμηoη5. oφελιο λolπ6ν vα διατrloτrirσ(o/ σε αυτξ την ι1vατη ουvdvτηοη μα5, dτι εξετdζ<ο τοv Λακdv και εv(oτε μdλloτα τoυ κdvcυ κρrτlκη 6xovτα9 ωs αφετηρiα τov Φρdlντ τroυ ατroτελo6oε τo αημεiο αvαφoρds του. Πρ&γματι, o Λακdν, εγκαινιdζoνταs με δlκη τoυ πρcυτoβoυλiα το κfvημα ετrιoτρoφη5 οτov Φρ6Ivτ, επ.rxεiρηoε να κdνει τoν ατrολογloμ6 τoυ oυνολlκo6 dργoυ του Φρ6ντ dxοwα5 <υ5 αφετηρiα κdτι τroυ εivαl δυoε6ρεTo κα| δεv αvαφ€ρεται ρητd μ€οα oε αυτ6 τo €ργo. Aναρο:τιdμαl αv, εvεργc6vτα5 6τσt, ατroμακριi,Ιoιυ5 vα ηθελα να εξdλΘcυ voμαι ατ16 τov Λακdv. ατrιi τo τrεδiο τroυ δldvorξε o Λακdν, καt τoυ oτrοioυ τα dρια εΙναl καθoριομ€να ατ16 τo oημεio εκ
ατr6λαuoη5. Τo oμoλoγεi ξεκdΘαρα. Καl oλoκληρ
o
η αTroμσγνητoφcδνηoη τoυ μαΘ{ματo9 κεiμεvo, τroυ δIατηρεi αναπ6φευκτα τoν τrρoφoρlκ6 κιjκλo5 μαΘημdτcοv ;1ρoνιd5 1994-95 εΙμ τiτλo . To την dδεlα τoυ Mrλ€ρ. o εMηνlκdg τiτλog δrαμoρφciΘηκε εδri και δημooιε6εταr εivαι.αι,?κδοτo ,ou xoβon.ηρα, με ατ16 τη o6νταξη τη5 Ψυxαvιiλι-υηc (Στμ).
".-d ".""Ι τη5
Τεξog
5, Aνoιξη 'a2,
oo'
43.51
d,τι εξαρτ6ται οrτ16 τη ουμβoλrκη τdξη καr τη λογ. κ4 τηs, καΘαi5 και 6λo τoυ-τo λεξrλ6γlo, ακιiμη καl τo αντtκεiμεvο τo oνoμαζ6μενo μικρ6 α, τoυ φαivovται vα εiναι 6λα τrρooπoιητd (semblants). Kαι €τot τo 20o τoυ Σεμrνdριo, τo Εncore, τo τελευταio τroυ δημoolε6τηκε ιο5 βrβλ(o, τα ετ16μεvα δημooIειjTηKαv μετcryραμμ€vα oε τrερloδlκ6, τo 2Oo Σεμlvdρlo λolτrdv, αν δεν ατrαλεiφεt, τoυλξι-
oτov θ€τεt υτrιi αμφloβξτη,η d,τl τrρoηγηΘηκε, Θειυρcδντα5 τo αvετrαρκ€g ατrivαwι στηv πρωταρxlκη iwoια τηg ατ16λαυoη5. .o,τι ακιαγραφc6 φ€τo9 σαν μια εκ τ<υν υoτ€ρ
ετrαvεξ€ταση
τηs δrδαοκαλiα5 τoυ Λακdv, αrη-
(point de ρGεται oε αυτ6 τo oημεiο δlαρραφ(5 capitοn), oτo αημεio δηλαδη 6τroυ κατfλη€ε κl o δloq ο Λακdv 1αρακτηρiζoντd5 τo με τηv €wotα τη5 ατr6λαυσηs ωs τrρωταρxrκ{5. Στην oυαiα, αυτ6 τo oημεio με .Iτρoσαvατoλiζει. l-| εκ τcοv υαrd. €wοlα τη5 απdριυν ετrαvεξ€ταoη αvαδεlκvOεl τηv λαυοη5 ωS Τo κατεξo1ηv ελατ{ριo τη5 τrρo6δoυ αυτηg τη5 δIδαοκαλiα5, 6wotα τroυ oυνlσrd, Θα λ€γαμε, τηv τrρo<οθητικη τη5 δ6vαμη, αλλd ταυτ6- καl την αδυxρoνα - τrρdκεtται για Tηv dλλη 6ψη ναμiα τηg vα τrοrγrιοΘεi oε dvα ne varietur, oριoτlκ6 Θειυρητlκd αx4μα. Mτroρo6με λoιτrιiv vα θαυμ6οι:υμε τll δυναμlκη τroυ oδηγεf τov Λακdν ατ16 τη μια 1ρoνια oτηv dλλη, ατ16 τη μια εβδoμdδα oτηv dλλη, vα Tρoτroτroιεl, vα εμτrλoυτζεl Tηv κατασKευη τoυ καl συγνα διατrlο-rc6σoυμε 6τι δεν καxρ<5νcοg οφεiλουμε οε oριoτικ<5 θεtυρητικ
λακαvικη ετrιv6ηoη Toυ φαΛΛoυ συvεTΓαγεTαl Tηv αvcrγcυγη ιjλ<υv εκεivοrν TΓoυ στην ψυχαvαλυτικξ
iα υτrΦoνΞ-ql'ατηv*ατι6λαυαη oε dvα o η μαiνoη σΤls υπoκατααrdσε|s Τoυ, κα' ^μαΔLqΓg-g1ιγ ε
μτrε
l
ρ
τα6τιοη με g9:ιτg-.σ-ψσygγ. Ιgg-.to-:-flcsμq.τ-ηy-gΙιεΞβ-giιυαητη5_ψη.1αρ-υ1αvαλυτ xiα 5 . η9 €-,γ91 gs-:ηs ξΙΓιΘ. 9 μιαs.σT ην ψ κη_ioυ eεcυρiα. Kυριαρ1Ια τroυ πρoδlαγρdφε| Tηv καταoκευ{ τoυ λακαvlκo6 γραφηματos τηs ετrIΘυμiα5 με τα δ6o ετriπεδα, καταoκευξ τηv oτroiα oλoκληριοoε oτα Σεμιvdρ|α τroυ 6τroνταt τη5 Σxdσηζ αντιΚεtμivoυ, δηλαδ{ crrο 50 Kαl σTo 6o Σεμι. vdριo. Σα5 ετrroημαivιο, oτo 4o Σεμιvdρlo, !1.-oλfρι gγιι '' κε ι μ €v oυ La reJ aΙφ {qbβ.Ι), .τrρυ .'dμτ*ε -q1'q Ιερ g oα5, τη v€α c6Θηoη ατη δlδαοκαλiα τoυ Λακdv μετd την Ειoξγηoη τηs Ptb7ι7s. F|.ν-€q 6Θ.ryoη πρjΦ9'αl ατ16 την ειoαγω1ξ 115.€wοlα5,τoυ φαMo6 η o,πoiα δεv εΙvαl καΘ6λoυ εμφ9γηs."-Ψην Ειoξγηoη τηs P6μηζ και η oπoΙα αυvloτd μlα καινoιiργια αφεTη. 4o Σερ(α ατη θεαlρητlκη Toυ πρoσττdθεια. Στo r
(
!
vα ξεδlτrλciμlvdρlo τrαρακoλουθo6με καI βλdτroυμε
vovταl oι ετrlτrτriroειS TξS, δηλαδη 6,τι ov6μααα κυριαρ1iα τηg ετrιΘυμfαs cΓΓηv ψυxαvdλυoη. Tl τrρooδδεt λoιτ16ν vdα c6Θηοη oτη διδαoκαλiα τoυ Λακdv; Τo γεγov65 6τl η ατrdλαuoη' δεv εξαvτλεiταI. δεv απoρροφdτgl 9λs'ξληρωτικd ατ16 τη αημαfvoυαα βαθμiδα τoυ φqλλoιj. H δrατrioτιυoη αυτξ ατrοτελεf τo κ6ριo Θiμα τoυ 70υ Σεμιvαρioυ τηs ψυxαν6λυoηg (L,6thique de la τoυ, H
ηΘικξ
6τι.τo 4ητημα τη5 ατ16λαυoηζ ατ-oτελεΙ ηdθε φoρd τo ελατηρlo τη5 επεξεργαoiαg του Λακdv. Εivαl oαv vα τrρopsychanaΙyse). Πρ6τrει να -ξiρουμε
απαΘεiκdΘε φoρd να τηv εφoδrdαεl με dwoιε5 τroυ ανηκoυv αrη oυμβoλlκr] τdξη κqι κd.Θε φoρd ανα6τl κdτl, υπoλεiττεταl. - γκdζεταl να δrαπιατcδoει To Θfμα τoυ 7oυ ΣεμIναρioυ εiναl η δlερειiνηoη τη5 φρoiδrκf5 dwolαg τη5 ευxαρiφ-ηoηg (ηδovη5), .: crτη δlδαoκαλΙα τoυ τη λεrτoυργfα τoυ φαλλoσ. Kαι με Tηv υτrενΘιjμroη Τωv αρισΤoτελKΦy τηg ρlζι6v αrηv αρxαι6Tητ.α/ γlα vα αναδεtxΘε( 6μα15 η σUμl voμiζιο 6τι ατ16δειξα τηv τελευταiα φoρd γατi o oυβoλη τηg φρo.iδικη5 καινoτoμiα5' F1 καινoτoμiα : φαλλ65, ιiτrr-ιr5 τov ειoηγαγε o Λακdv, ατroτελεf dνα υτrερβαivεl πoυ ' εlδo5 αvαλ6γoυ τη5 φρoiδικη5 dwoια5 τη5 εv6ρμη- vioταται oτηv ετrιoξμανoη εκεiνoυ τη5 ευ1αρfαrηoηg. Kαl ακριβι69 f,τι :. σξS, dννoια5 oριακη5 μεταξ6 Toυ ψυχ|κoι.i και τoυ τα 6ριααυτd τα 6ρια o Λακdν τo οvoμdζεl, μεψτr.gρεξαlβαiνεl oα:ματικo6.
...
τoυ φαλo1εδ
o Λακ6v,
με τηv ετπv6ηoη τη5 €ννοlα5
',g 'α,'ζ.,, '|δoTηv €wδκi TηξΞiΦΙηΨSl-ΥiΥ9y6c TΓoυ τoψ ..f,i.;ρετrεi. τ1 β.αΘμβα-τηg- ατ16. vbΓ 9πε$9ργαg1qi λαυδηioτηριζ<5μ'q-v95-g19..o-gμg-(vov.Στηvoυoiα,η
-
ρετr κ6 τρ6τro, αττ6}Φ19η--
Kαr το οτroio oημαiνεl 6τι τrαρd τl5 τrρογενd. στερεs ατi6π-ειρ€g του/ oι ν€ voιε5 τoυ--φg}.9;15gι τη5 ετιθυμiα5 δεν ετrαρκo6oαν.Jια vα*εξφlτλιiσoUν τo εwοloλoγικd περlεβμενο τη5.φρoiδικηq εv6ρμηoηg KαΙ τηv lκαvoπoiηoη τη5. Tελrκd, o-rην
1Ο1
o ΛAKAΝ ιKoΣ
Π
PoΣΑΝΑToΛlΣMoΣ
HΘικξ τηcψυxανdλυoηg o Λακdv oυνδ€εl τηv ατr
45
YΠοΚAΤΑΣTAΣ! M F| ΑΠoΛΑYΣ Δ|oΛΙΣΘHΣ|-J
F|
:Tρiτo, υτrdρxεl η ατ16λαυοη τη5 τrαραβΙαοη5
που αvαδεlκvιiεταi-o-ro Σεμlv.dρδ H
το oυvαwdμε αv 6xr oτη φlλoαoφfα τoυλξιoτov crrη λoγoτεxviα, oτα δοκiμια καt στΙS μελ€τε5 τη5 δεκαετiα5 τoυ ,50, <υg ατrtiη1o Των ετrηρεαoμfvtυν
yανdλυοηS,6τrου η ατrιiλαυoη φαivεταt να αxετi.
ατ16 τov υτrερρεαλrαμ
AΠοΛAYΣF| Τl-{Σ ΠAPΑBIΑΣFΙΣ
ηiΘ'ικη τηq
Φυ:
ζεταI oυαlαoπκd με τo τrλε6vαoμα.
δεκαετΓα5 μα5 τi5 ol γεvεολoγεg, ετrιοημαivα: μdvo ιiτι oτην HΘι. κη τηc ψυyαν6λυoηg ο Λακdv ειο&γεr την ατ16λαυ.
ΠΛΕoΝΑΣMΑ H αδρdvεlα, η.!-δloλΙoΘηαη, τo τrλε6vαoμα. Ατrο.,,,, ι -,.-.,
ση με αφεTηρiα τηv τrαραβiαoη. Ετrroημαfvιo ετri-
τελo6v τρειg τριiτroυs με Tουs oτroioυ5.ο Λακdνoηg 6τι αργ6τερα Θα εγκαταλεiψεt αυτoιi τoυ * g1αξεl τηvατr.6λαυoη ρs tκαvoTroΙηαη τη5 εvβρμη-
εδουg την αvαφoρd, Θα του φαvεixoνδρoειδιi5, ακ6μη και αλλ6κoτo, vα i1εr ειoαγξεl τηv ατrdλαυση με αφετηρiα τηv τrαραβiααη. EτrιoημαΓvιο λοιτr6v 6τι, o6μφιοvα με Tη λoγlκη τη5 δrδαακαλiαg τoυ, ο Λακdv οδηγηΘηκε σTη εlσα. γωγη τηs €woια5 τη5 απ6λαυoηq ατrιi διαφoρετrκη κdQq.φφd oκoτrrd.
σηs, με δlαφoρετrκ€s 6μ<υs ετrlτrτcδαεl5 o καΘιiνα5. .Σto ΣiμinaρΙb H ησiΚη.+ηζ Φ;χαiαλυoriζ, ir να".οημαivεr η ",ψ:gL@ αμα; Σημαiνεr 6,:ιη.ρ:;μ'βqλξ!:μftξη-το δIo τo oημαi.
vovμετρIdζει..ξξ!.ξ9Pφ:εj:-Ξρ.,,ρ-Ιhα.ι\ynrry:ι τηv ατ16λαυση,---ξαι Trlo σ.υγκεKρψfy. "q-J-g ρυθμζεl l.-''1.,..,-'J
-ι^.*
ε1η1υγxαv,ε.l.μf.α.αlτ9ι2*φg},}gι1^g$-qημΨγf*9lss.-s-v-s-
Το
δrεξοδικd καt αρκετd oυατηματlκd c6ατε να d1ει oυγκρατηθεi οτη μνημη ωs φανTασIακη δεv εψρdφεταl σαS: η ατ16λαυoη ,,,-.-,,--.,.:,,,.,:,,,.,,..,,,'-,.-,t-, €x1υ
ετr, oυδενi α:g Ι.q.ρ.gβιggΙΙ, εγyρ-.ξφετgl 5g1αρ1αS οr5 αδρdvεlα απ€vαvπ αη δυvαμlκη τoυ oυμβoλl. --κoυ. Σαv vα qτroΛαμι,gvρ,|Jμ€ πgvToTε με , τdν δlo
τρ.6ηο,€y6Ιa.σημgiγρ-,..μ9':g,i991α]96'μφφγ9 ι],9 μια.δ1αλ9κ1lκη μου QΦ'νsται vcι gvQeΧθεi τελlκd οε
- μ|α μεTωj/υμiα.-
ΑΔPAΝΕ|Α
iΔειiτερ9, υτrdρ1εr μιg α116}ρυ_ρ-η τrου ουvδ€εται ιj εiνiiΓ cruν€voxη με την ετrιΘυμfα, 6τrcο5 τo υτroH βαΘβi6α i66 γραμβζΞiδ'λακ6' irrο bivαl..περlχαρgαοrv..i;α' οrrr0λαυξ γρdμμiiτξ μ.iδ n-μ€ΥΙ*.9ιΙ-g-.Ψ'9νΙι-gυ-γερμ,gμ9TaΥ-9'Ιι9ΨμΙα: Troυ 9λετ iζeT s'|' μ"q. Tηγ Π ρ6κε ταl y! 9 .1ηy .q.,.,}αυση
γffio'il
l
-*-
-"
7--"
υ1TOKαTασTασIμOTηTα Tηs εvoρμησηs/ KαΙ TηV oτΓolα
.υ-irδγβαμ
μ
ζει
'9-'j"ηζ;
sΙ"Γ*-d'Lgp=σΙ:Ιs'υ.gΙr*dJΙJJtgslpγ.κατατ.(Θετ.αl,ατ16τηv
.
gMη
"
gΨι.".τ.ξ5 ετ'"qι, €τ o
ι cδoτε
υφfo1-qI.gι.Jr*Φ{l[ε-.
πoυ δεν μετριdζεταl ατ16 dvα υτr6λqμμs.aqΙ-d.λαψgΙq J:#Ej*,Ξ *" l*-. :'.<-q,Ξl$*j
τη oημαfνoυoα αvατrαρdcrrαoη τηs. Mε αυτ6v τov τρ6τrο ο Λακdν τrρoβαivει σε μ|α ετrαv&yν<οoη τη5 φρoiδικηg dνvοια5 τη9 εν6ρμη..
oη5. Καr τι oτo1ει1εl vα μαs δεΙξεl;ΔE.g-o::*9:ι:,=
ΙPj9Pi9j16:].Ι5=-φ"e-gi..δ-ιι1s}Ιμgιu.-ggγ.gt.yg*ΨJt:1 gjex...r-Ψ...gΤg..31αφMδι...T.Φ.y--.οημ.sι-v.ρ'JΙφ.y,-..Φ,JΙ^Ι"-
ΦAΝΤΑΣ IAKF| AΠ oΛAYΣl-.|
-
Aλq
qgP-dgg9η-'.Tηs, ε-vρρμη"qηs.
-tlρφrg,=*9.9ΙJj.-ΤΙLγ_g1Τρ.}gυ,.-σ...η'(|)s'Ψgγτβg195η.: -αναπτιiξεl
ετrανε ιλη
μ μ
dvq q Φρ6 ryτ. ξ-ψro5'q1α-
αiαo.μη ατ16λαυαη δεν xαρακτηPζεται ατ16 τηv αδρ?iliiriηζ"αλλd ατ16 αυτd τrου eα o,9-ηg{gg9.Φ1%λroθηΦ τηq, ατrd τηv Enste|lung τη9 6τrο:9 το αvα-
**7Joδ;i',αvεrλημμivαoΦριirvτ,.Qτrδηλgδ-η..η9,γ1iρ..
λiμτrrντo - σαs τΤqρqπdμπφ -oJ-qγ Δq5q.,,"-σ"τηγ^"9-9]ι - <δαμdζεταl>, δηλαδι{ υτroδα 1 1O τoυ Σεμιvαρioυ _-l= ii ..+.-. ι.-., .-,.... .ι;'",? -.-,Ι._,*4*.*-.J.-*.ι <ατ16 τη δqμ η .τ. -oρ .-gσμ11qwρs.Ι.rιy ταoοεταl, σημ _ *-.'' εΦ -.:*. =:'--_' *.*.;:-*..ξξFi:;Ξ-:::.-.] ,
;'..-.
ωvυ."$φfrdρρ-ιJ, $.η.η. }iμξr1Ψρ.βIατηρεf τl5 αρxαiκig μoρφεs τroυ εxoυv εvαν .gμΕΙg-KΔζlp_}gρ-gΙlT{μα/ δlαλεκτtκoτro(ηοfi δnλαδ6 dτl δεν εfvαl,-*-,εΦIκτιi ηl_...*Ξ--_t',*-.*-J,--J
i j
]
-!.-..,-l-'..
J.91]Sr'ξaT9ι
.sημαΝd.uιωv-,Mε dλλα λ6γrα, ατrd τη μια η.λfμτrrvToαvαμφ|οβ4lητq_ηp-.Φg.φ9P.9.Lg:ρ--Q,ts:-υ.e*I"φJ
--ε1ορμ..η1q.-ε.φv,μ-igφ-Jqlγ9Ι_95g]g"q1g.9εωv-τroυεi.
vαt εφIκτd5, αξq.ατ16 τηv dλλη, οα ελεγα, Ξδβffii Kv(δνεταI σε υπoΛεiμμαTα Troυ δεν ατroρρoφφγTαl ατ16 το γενετ{olo oτoiγεiο (Ιa genitaΙitd), τroυ αν.
.,-,, .,...j-
T-19-T:59yJgl-ιggg.9--oJJ]ι,,yggvΞ9.(998*,g!vg'Ψ-TΓgg9ιqJgg.η-τ.ρ..μ'φ.'αΖλκΦ*.σgμ.slygyτοs.
Kαr δεv θα ηταv υττερβoλικ6 vα dλεγα 6π ατ16 αυτ6 το oημεΓο καl τrdρα η.διδαoκαλiα του Λακdν εivαrαφιερα:μεvη.gi-η^ΘΞφp-η]11ι,ggaξgplaoiατoυ αuετd κλnτoυ αυ
το6
υτroλε iμ
uατoc
τn
c ΓΙiτr-lνTδ-.-
j
102
o ΛΑKAΝιKoΣ ΠPoΣΑΝΑΤoΛ|ΣMoΣ Εiναl ααv vα χ)ησlμoτrolηθηκε η τrρoοcγΦγξ τoυ λΙμ.,'','o, τηg ατ16λαυαη5, δηλαδη oημα(νοντο5 'ηξ o φαΜ69, γΙα vα αvαδεrxθεi qξ9μΙ ΙφΙσ-qΦΞρ-o--o
μι
-qygJΦγιμρ9-qΙ9-sημsly.ρ.}ι χsρ'ΦζTηρ-ss..q9aιq-..-
;;;λ,;;;;;κoιiυ1r-9.[εjlμ,H-9Ξ.95:$αιvα9dλεlrgryεΙs*
.oλα
αυτd καταλ(γoυv οε μrα Θεrυρiα τou τdλου5 τηg αvdλυοηs τηS oτroiα5 o κεvτρικ65 dξοvαg δεν εiναι τrλ€ον o φαM6g ιοg αημαiνov τηg απ6λαυoη5 - 6τr<υ9 o Λακdv ε(μ τrροαrrαθηοεl τrροηγoυμdνιυ5 vα τo
κdvεl, qλλβ:-9-gT.s9ψg,olgeo,gl95g.Ι!ΙL
κλητ.o υπ6λ,εi μμρ. c,τi6λαμ-gη6.
;s- jρ.ΞG,.sΞ',gΙ-ιi-ΧP9yΦρyjrη-sγ-qττρξη.rηs-λ(;
-. -Ι-Jftfugμq
μτ,.u'o,
x;μ;:59i'δ_qiφψ,$:tg:φ,^.ε*gJtgρξlξT'99-9ΥΙ|.qTi'.ts-.jδl;.dv*i'sJΙoi+"a.Hδιδαoκαλiαλoιτr6vτoυ nακ,αvlcδΘηαε ωs Tα dκρα την τrρoαπdΘεIα αvη,ωτη5 αημαivov γΙα να γ4s τηs λiμτnwο rrτo φαMικd i',.o,,-ρcοeεi dτrειτα ατην ετrεξεργαoiα τoυ καθεατcδτog τoυ λιμτrlντtκo6 υτroλεiμμαTos. -ΨΘ]-..i.
(F.
P-3:9q)Jyαι
j
ιq-..ξΨgg3g'LΙg:
;μΞiaiληTδ,'ι0λ,.ψ.g-gΙrλsψη5.,oτανηKαTα*ηoη ioiiidλου5 τη5 αvdλυοηg οτηρIζ6ταv oτo λιioη τηg τα6τIφoλλ6, αρκoι1oε vα μιλι1αoυμε για σηs με τo φαλλιi. Τrnρg-6μφ9.π9" €x-o-γ.μgJg-xd-
uo,μ. μ. fνα αμετdκλητJυ-πι'λε-!μμg,-g!"uαι-ΙΦ.j δ.joκoλη η Φ:ξεfr"qα, Ξηι-Φy9rqs J9!L Ι9* 'r.o. λoui. iioio θα εivαl τo τΩo56ταv τιαραμivεl dνα αjiΙiffiητo υτ16λειμμα; Κ αυτd ακριβι69 o Λακdv
l
"!j*9:Ι9:9.JΙ9.L.s111 *-3+: Ξρωiημ";;]Τffiε.. τo v€o ξεκiνημα τoυ Λακdv
oτo ov6μαoε τrdραoμα: τo τdλo5 τrου αφορd €vα αμε. oλ, α.orελεf τον τrυρηvα τηg dμτrvευο(5 του €ννoιεζ τd,<λη..o υτ16λειμμα'. K.φ εlβlιsdτ.sgqφ..9μ?Tjign1Q, 11o Σεμνdριd τoυ, o, }εool.f,Ζ dεμλιιΔδε-ιq, fondamen. (Les cοncepts quui," τηc Ι1α5.P'.l.--σ1ι]gg-ιo.9q":.tιι€ynsλιΙτgyτq:!-lρ,ti-η-εΙ-9lγ9
ψυxαiαλuαηc
taι.x be,ia
ρsychanalyse).
Τo Σεμιvdριo, τo oτroio-g1gρ1ΘμεiQgδ.9)ρ5g τdooερrs.Ξ.εljiΙGδε,9 εwo,εs--, τo αουvεδητo.
=',-dλ,iψn,λμεταβfrggt ξβ
;.δ*δ.;
ωαΞiλo5-Ι,o" Ιαρq.11!.g'φJrΞριsg1Ι:e9*9Ι9
;'rΦ].ατrο τo 1φ.[1931i,:Ι-qEgg*jJJ.:Ψμ. 15. τηy η, : βoλrκη ι'r.Δυ.gη..-.
T.ηy*..gy.:dρ-μησ*η^-,
ε-
' "u
,.,,, .;,o
-
.ι Φgs "9Ι0Ιηi"γΦ9σηs, ετrιΚεντρ..μ€ να ixει *ηu dfrolα τoυ αντIκεlμ€νoυ, φαiνεταl
'
i 'η,.q*jλ.ΙΦη-τη9ετrιΘυμ(α9ιο9.Θεψε* σημα] ωα16oο ενoρμηΨlξ,-ττoυ Tηs ατroτελεf 6φελsS ε, μ.ια τrρ9S κλΦΥιsqξ-qEgΙxo,S, λιιiδoυg €woια5 \ οJs ι}αιqγικη uι'o' μia φροiδ,iη εwο,α. Eξ6λλoυ, oι τdooεριg dwoI- i".*l}q:y..:-ρ*ιo. τrου τιαρdμεrνε ,Εvα τdλοS τroυ ,5 .,o, o. Λακ6ν Θεωρεf Θεμελιriδεr5 σrηv ψυ. iε*qiq;,ι,;..a-ous..τ+s*ω6ιλrα+s. ατr6ry3 τoν Kαι λιjoη, αβq ι;g \ 1λαl,oη, ε!EΙι φρoδtκ€s €wolεg. i fi .fiφ(€oη με μrα ετriλuοη, με μια αυτo6 τoυ ΣεμIvαρfου τoν oυvαvταμε α'o γρYT3 i.o'xφρ.tsμΦ,s:ιt6Jρ..gμ€τ-dΦηrο=υτrd,λεrμμα,..J inconscient). .J.-δ λo*.π dρθροοoε το τoυ Θ€oηιau qoρ:el6ητρυ.(Pοsition de l, με dvαv ιδιαiτερo τρ6τro -'i Mε το v€o αυτ6 ξεκivημα τroυ ελα1toτΨo,:., τdλοq τη5 o,dλ,oη5 τrρo6γοvτd9 τo oε Θεoμικη τrου θυordζε| Την €wolα τηg ετrιΘυμiαS, o^ }on:: αρxητoυ κiνηοε τo ενδιαφiροv Tσ)ν ψυxαvαλυτ
1
;ilΗ:ιruκ:lξ''κπ:ξΨ-*}#,#f, Ι9.9:gΨf Ψ, T:, "'";;i.il;; Tου-τΓρ-o!ry!l!ηΙqιl.. 1αρακτηρα Θα λεγαμε ο., KαΙ Tη
Θ€οη
o-ffi*λ, α',o 'ο
1,1o
ft :ff [J?:,^::ffi; lffi .ιiνα.τdλog Θεο:ρητικd
Σεμlvdριo ?1|^ξ}Υi 6τl λiμτnντo
η τoυ αουνε16ξτoυ, ετnxεlρεΙvo i.,εq.ρ6τl μα[νoν, απ6λαυ"η' τηg τηv €ννoια με-".
'o, 'ηu με.o oημor,*.ou φonoi, δι.,:-
γαοτεidμεoα αvτlκεtμdvου μlκρ6 α, ι11οvταg uγoo'ol.iψo τιρoοτrαΘεια Τoυ
jys.'-σΙμαiys"y q.y
@*,r.-
γ} : ?J
μ119.ρ..i.
τrou τrροδτroθ€τει
δεν εξαvτλεiταI οτο φαλλlκ6 τηs σQ-
τo τdλo5 δεv μτrορεi να λdβει To χα-: dτl το τdλo5 ρακτηρα μlαq oυμβoλlκηg επiλυoηg, καr dρα υπdλεrμμα, αμετdκλητo τo dxει α1dοη με
λdβεr μ6voν τo xαρακτηρα μlαS v-α-ε*tαvτλξοε.4τι".ε1'εr- μτroρεi,α εν651ωρroμoιj ατ16 αυτ6 το υτrdλειμμα.
τrτιiοηsl
(Πρ6ταση Tηs 9η5 oκτιυβρioυ 1967 yια du 9 octobre 1967 sυr te psychana1yste de l, Εcole> (ΣτM). 1 968, οo. 14.30 τoν ψυxαvαλυτη τη5 Σxoλη5), SciΙicet, Νo 1, Paris, Seui|,
ππCAΝ/.P..p*ttiοn
.
,
103
o
ΛAΚAΝ
lKoΣ
Π
PoΣAΝΑΤoΛιΣMoΣ
o
τρ6τεo5 με τoν oτrοio τo τrαρoυοιdζcυ δηλcδνει dτr ετrιφυλιioαιο τη θ€oη μoυ ετrf τoυ Θiματog. Θεcορdl 6τι η τrρoοdγγιση τroυ ετrlxεlρcb φfτog oδηγε(ατη αxετικοτroiηση Tηs εν λdγιυ Θεα:ρiα5 για το τdλo5 τη5 αvdλυoηg. Ατ16 αυτ6
τo οημεio, ν€α ετrαvεκκivηoη
του
Λακdv τroυ fvεται'μφ*@" οτoν 6λλ0' κα| σTο 17o, Τo αντioτρoφo τηζ .Σψ ψυΧα*d;T;
νffii}ηrtL6λ?6rs
-?oη.i,Τα"δτΤo6τCi?ασ€
ilφ
βiycn amiyse1
υaζil τδυξ-i?ooε
ρ
r
lo g λd-
γoυ5 (les quatre discours), καΘc65 Kα| σTo γρατrτ6 τoυ Pα6ιoφusνiα3.
dxει τρfα κ6ρlα γlcορΙoμα.
Λακdv'P99-.q9f ζ9'Lιo*gJ9lx9ι-q*Ι99*, τroυ εi1ε τrροηγoυ-
xαρακτηρiζoμ€vω5 τrρooεγγ(oει cο5 vTαs--.GTQ αvτικεiμεvo μlκρd α cυ5 (ψTξΡqτrsΔgtβg: (p|us-de-jouir), 0τ16τε δεv τrρ6κεlτα} τΓΙα γtα ., 'v€|v.}|
τrαραβiαoη, αλλd για ακ6ρcοοη τη5 ατ16λαυοη5 ατ16 τo oημαivov - το γρdφιυ κεφαλαfo Α ετrf κεφα-
λαioυ J δlαγραμμ€voυ:
47
ΤΓoυ τΤαρoυoι&ζει, ειαfrγεr τουg τdooερrg λ6γoυ5
τoυ Λακdv, KατασKευασμdνουg με τοιJs 6ρoυ5 τoυ μrκρo6 αvrικειμivoυ α, τoυ δlαγραμμdνoυ υτΓoκε|μι1vou$,κα!1l9ι-qψ99ηg9]Ψψ-φyg-og-ατroτελoιiv τo ελξιοτo aεογoξ η5 ουμβδλκr1s Tdξηξ;s;: s;
-.Toαιτ.iiiρo@?;-ηξ*Φx""ciλnaηξ-ιjaξiiδηγεi
TrρoS μ|α dμεoη, ξεκdΘαρη αwlτrαρdΘεαη αvdμεoα
αrηv ατrιiλαυση Kαl αrο oημαiνov, σαν μακριv69 ατ16η1o5 τoυ ξεκιvηματos τηs δlδαοκαλiαg τoυ Λακdv, .δηΔΦ4_:ηs-_Eρqγρalφ4s*Ιηs- .9γ9ρμηgηs αT-Φ..:η".0.Lυ-τ-ρ.-η.ε-ttlΞΥ!56:-ητ-α.Aυτ6τοΣεμlvdριo εlo&γεr sμ'α τrρα,τογεvli σLεση r)
Τηζ
με--1η'v-q]ΤΦλqpgηΣ.--η*Ψ_Φgιι-e-δ*Φ..V,gε-ιΞg,-φs
doθoιυοn τoυ Sl με τo Sz. F{ τrριυτογεvξg αx€οη εivαt αvαγκαiα για να αlτloλoγηoει 6,τι υτrξεTα| σTη αυμβoλIκη τdξη, δηλαδξ 6τι το αημαΙvοv, η oημΦoυo.α dρΘρωoη-
-.--r....-1_-_
gyΦqε.Ψ.,*--"_gημ9:-o*-g.,'.,.9εg,ηι:ηS.μ€'Ιη}LgΙLΦ.-
λαυoη. Eνc6 εμφανiζεταl υτ16 Τη μoρφη ιδlαiτερα τroλ6πλoκιυν δlαλoγroμι6v, ατroτελεΙ τελlκd μrα ατr
vα αvTlTrαρατεΘo6V ευθ€αr5 τo οημαi-
vov Κα| η ατ16λα υoη, ΨL ]g-5glq9Ι9ιη*eΙ9Δg9"--1 το oτol1εio ατrd τo οτroΙo αvαδ6εταl τo αψαivον,
Aκιiριοoη
Ξ**'.*Ξ*lΦ
τooτoιxεioτrο*Ψ*.U,Ξ95]ιξil.ηγ-i9,t."-.τ.η"y...ggx}}ηψ,"η.
α Aκ6ροοη τη5 οrπιiλαυoη5 -.1iio.μβggΞ) τroυ
α-
τoυ oημαiνοvτos, H εroαγα:γη τη5 α1dοη5 τoυ oημαivovτo5 μi τηv ατ16λαυoη, 6τrι15 τrαρoυoιdζεταl οε αυτd τo Σεμrνdρlο, ουvεrrΦLτ-l -Q:.l,και-
g}rΦ!Ξrρ,gx.ε]ΙT-ξoJg9.}ξ9.3, ,I9.9,q ]1,.9g9s9iμsy9-.ε*Iyg,ι.μιg.-gsρgφ.μ-,9tδ-q,.-ΦrI. φξvεl τo.ΨlK€iμ9γρ"..μKρ.-o-.g.-H ετrαvεκκfuηoη crrη δtδα.- αναδιjεται ατ.6*:ιq19ρη"g'-a-υ.ε1εJJ9-σΙμg!y.-oJ μ.Ξ 6μ<υ9
δ[οπrα τoυ Λακdv oυνioταταt στον oρισμ.o ,o, αvτικεlμdνoυ μικρο6 α ωs υTrερ-απ.oλαμβdιvειv*-ι*S-
;η.'-,Φeλg9σ9.dMα λdγlα, o6μφιοvα με την τrροοτrτlκη - τroυMε τrρoτεfνtD, το 17o Σεμlvdρlο ετrιxειρεiνα κατα"rrΔcσyssμs qgΦ,'.σ.JΙs.g-ι-%9--9.Lt1.1Ι-v.*g59θφΙ#'ατηoει φαvερ6 Toν τΤρωTαρ1lκ6 xαρακτηρα τηq Δειiτερο-με τηv ετrαviκiivηοη τοviζε.LTt.L'qΥ]s ατrιiλαυoη5. o τrρ<οταρ1lκd5 1αρακτηραs τηs α, ειoGγovτdg ατ16λαυoη9 . καl 61ι, 6τrιο9 δlεκξρυττε η Ειoξγηoη τo σε μlα qυvδυαcrrlκη oτηv οττοΓα oυμμετιi1εl αlg τηq, Pιbμηs, τη5 λεlτoυργiαg τη5 oμlλiα5 Kαl τoυ lodτιμo5 6ρo5 μg-τo..δ!qηJραμμiyo υτroκεiγ9γο 5ω τrεδfoυ τηq γλc6αoα5 - θdτεl υτ16 αμφrαβ(τηoη τo ! με-.τρ--ζΞι1}qsgοvαιμαιLd]iJ:φ:.SJ-5z. Πρdκειταl γlα δlo τo oημαΙvov καl oυνετrc65 τη μc6oη α:5 dρθραlτη δoμη τα:ν τεοodρων λ6γιυv του Λακdv, τroυ αη oημαlvdvτιυη δηλαδη τo υπoβlβdζει σTηv KαΤηλoγtκoτrolεi, ι5oo εivαι δυνατdν, τo αvτικεiμεvo μl- γoρiα τoυ τΓρoστΤoΙηTo6 (semb|ant). '9,τl o ΛοικΦ.
3. J.
LΑcAΝ, , Scilicet, Νο 2.3, Paris, Seui|, 197o, oo.55-99 (ΣτM).
o ΛΑKΑΝ ΙΚoΣ ΠPoΣAΝAΤoΛlΣMoΣ
1Q
ατ16 ρητd. Aλλd αv Tηv αvαζητηαoυμε ξεκvι6ντα5
λiα5 τoυ o Λακdv δι€κρινε αυατηρd το oυμβoλικ6 ατ16 τo φαvταoι α κ6, qΔΔggΨ 9Ξ:gιrηy-ιp.ρ:g--."
κΦεOEα τ15 sΙ. gg99ju:. ]:9-9Φ1159-59ιJ,-9 : φα,i"o.E*Ζ-Φ0,1σi-.',.q-..ffiΦσιξq|.τg.0ρo-α diηδpΞ. ;.n τpοοποηrαο.- .. .σT ηv-δ τΓ.δ.6"γft τoυ 17oυ Σεμιvαρiου εivαι dτl η γ'6oη, η dρθρtυoη Sl-Sz, τo διαγραμμ6νo S, τo στην μIκρ6 α, η δoμξ τιυν λ6γ<υv υτroβαθμiζεTαΙ Θα τrρoσπorητoιi. τoυ κατηγoρΓα μτroρo6σαμε vα -
|
τηv τελικη αυτ( oτrτικη γα:νiα, αv την αvαζητησoυμε-ξK-τΦY υαr€ρωv, η αTr9}g9g1ΞΥαι -ρlΨ" . q*,.σΙΨ .
:τΦoι-,τρ@l,.
9Lo}.
j'_:l
.0'6μgτgs,.-ρ:η}.=J#]LqρΙα...r49.JΙLζ9Ψ9EΙΞ9S*-]IΨ Kα| απ
i-
.
ληψητqγ'gΦματ6<του,-vJωe.o:τ-g.ι91EΨslδιαψε-
λ1αμf-.γo;1giΞgιρργs.ytirρψ,n-ρ"ψ.δgv:αυ-lι'υ.ε'dΨ-,
τroιiμε 6τι καl η iδrα η θε<υρητικη γν6oη Tηs ψυχα. vdλυαη5 καταρρfεl, 6τrιο5 δεν Θα δloτdαει να ισXυoτo oτroio ριαrεi ο Λακαv ατo 2Oo τoυ Σεμlvdρto, ετrεξεργdζεται ταυτ61ρovα dλε5 αυτ69 τIs Kατηγo. ρiε5 τroυ τ6oo ετriτrοvα εi1ε
',αρo.YΦ1,jλε:9,,Ξs 1: j1μq.,oγ9:Σξg1ηγ-oPj9s.ΙoYxατασ'KευαστηΚαr oτo
τερo,
Kαv για να επlτrωματloιiιiv την ατ16λαυoη. idλτΓθ6-δεξεi 6τΓ cr,ηnδi-,v,
κατηγoρiα τoυ Trρoστroιητoo. Ατ16 αυτ6 τo oημεio καI τrdρα εiναl υτroxρεcυμεvο5ν-q-ωrrη9ιgg-Θφ9-l_9}ιγ9Δ!ξαΙo-sιJ]rβρλκ6'μ.ε-:.o
ττpgγgατηΓ.-φogrgirρ-γrqsτη-.δ1Q-oτ.qgι'-Ιoψ φ-α'iiαα,α*oιi,*α,',ρ9τ'.εiν-o.g!!-.-Ι9J..sgμβ.ρ..φs-rη-"-
τroυ
τ@,η6.Lo-βgρρο-μEl-.S-!i91]β.os t."nq;.i".iμgjγ.".q"ω.Ι,-ρ.-ι,.,τ.ry-.θεμ€λΦ^u.ει..Φλs: -εηο.,ηλ',3ιqμ*σg-giy-μ.μ!"qΙρglJgρχl5nβ'g9μι
Toυ'
αδυvατεf
s
ξ9ιgτl-J-'o..F"tο-'-ο-uτesgiε:.e-.βρ-,9ιg:.g,..9ΙΦ.Τ.ην.
:ιs'' ατ.Φλqμ.o'-η s. . rΓρ-ii,'α, για την τrρoβληματικ( του τελευταfoυ Λακdv, η oτroiα oυvfoταταt σε μια dμεoη αvτιτrαρdΘεoη τoυ oημαfνovτos Kαl τη5 ατ16λαυoη9, τη5 μι6oη9 και τηS ατ16λαυοη5, Kgι τ-6τ-ε,- Θg.μπ8.
π ρφjQ5gοε δρ ig
ρo.6ααμε*να.fΙa9μ.q,.9r!-Ψ-ιμΞ"τ.φΙ.ζξι]!.'φ"ρ9-iqι5( πoιo iwoιq.Iηs 9vlo'γ1o1s. δηλαδη τo εη,"1j',11ψg με
1φ-Ι;;"'Ι,.η,:ξiΦ--.gfl ρΦφ-gigι-δt.;Ιn.,Φ.Xιi:Jηr _ευγαoicrrnοηq. *,τ;δζτb'ο*-μ*ε -,.j-.'-j -.. -,.....-Ξ*...::...-' .' η, κατdλη ξη τ η 5 δ δαoκαλiα g .."-
ι
τoυ Λακdv,
os
dμqgη
gyτlτ1gρ-d-Θ''.gqη
'μ9. .τ,ηy Kα ι T η S g,T-o' ]gu'sη
Ιo..q-gι:.
λgμ βdy"ετα LτΙ ρ-Φ. g-γg.ρJιo-ti5. Kαr τηg μo'iποΦη η φ'ρδτδικη iwoια Ξδτa i-η τ.dρdff ! μδ iiβ-Joτrτ ι κη oτ η δ δαo καλ iα μ
α ιvovT
S,^
ι
τoυ Λακdv. Θα ετrIτελ€αιρ τrdλ μrα oριoμdvη αvdδρoμη κfvηοη, δηλαδη με αφετηρiα τo oημεiο τrρooτrτlκξ5 6πoυ οα5 oδξγηοα, θα ετrαvdλθο) στo 4(τημα πoυ ησε ωS διδαοκαλΙα τoυ Λακαv. ατ16λαυoη oτo Στd6ιo >}r}o.j βρiοκεταl t-.ξ-* _ .**,..j_.η ".'' ! ξφ'ηLEivαι αfγoυρo oτt δεν αvαφερεTαl
'o
d, τ t γ
l
Εtofiyηoη τηq PΦμηq γΙα Tη λεlτoυργiα τη5 oμιλfαg Και τo τrεδiο τη5 γλι(looαg αφoρd ατroκλεIoτlκd τo uτroκε(μεvοκαθεαυτd.f ι,αυτ6y1.o-λ6ν.oτrp-ο.ρQ.ξτει dvα oυμ1τλ4ρ.ρμα, τηv κλιvtκ( τη5 αμ^Q}9υoη5 6τrιυ5 την-9v6μgσα, Troψ g'ηlκεντρc6νεTs] LU-ριωs αrη vειiριυοQ, αr'ηv υατερiα-καt oτηγ ηδgρ.ψι2,1qγαγκααrrκη νε6ρtυαη. H τrρc6τη ουvαvτdταt ouvηΘ<υg .υg γ,,α,,*ε,α τrαΘολoγΓα, η δε6τερη τrρooβdλλει κυρiιυ5 τoυ5 6vτρε5. Θα βρεΙτε αυτη τηv αvαφoρd οτo γρατrτιi τoυ Λακ6v Ι1 ψυγανdλυση 1αl η δlδαoκαλ,iα τηSa, mιSoελδεg 451-453 τιoν Ecrits. Διατrl αrι6voυμ ε λοrτr6v μ α τrρooτrdΘε α δldκρ σηs τωv κλιvικcδv δομοlv και επεξεργαoiα5 τoυ Θiματο5 τη5 ατr6λαυσηs σTo τrλαioιo τη5 δlυπo. l
κε
ι
μ
εvι
κ6τηταs,
-δ
ηλqδη
-
μ.ε-
ψιi-μ ov.α
l
l
.ηy-cvεθesη
π5 et son enseignementΣ, Εcrits, Paris,Seuit, 966, oo' 437.458, Στo τrαρdν τειj1o9 βλ, στlS oελδε5 21-24 τoυ παρtivτo5 (ΣτM). -453 τrρ<υτoτ6τroυ τoυ 451 τα:ν αελδδν xιυρio
4JncAΙ.Ι Ιl.L" p'rhanalyse αo. 1 3-31 , καl εlδrκd
-
-v.α
α .o-Y-φ ρ9Jy'. qg jrΔ9.υ_9.. 9T9}gυ ;η.ΞΦg9i:gγrη"'gμ.qiΠ.qηΙηs9'ν-ρf Η-η9-ηs. -_Π' αυτιiν τo λ6γo o Λακdν oυμτrληρι6νε| την Ειαηyηοη τηs P
.t
%---.,.,-'.
-,--".-.-
" 105
o ΛAKAΝ lKoΣ
Π
PoΣAΝAΤoΛΙΣMoΣ .Ετσι,
Λa
o dλλog Θεατηs σTην lδεoψυ1ανcryKασTι-
υατερrκoιi υτroκεlμfvoυ ωs τrροs την dλλη γυναi-
ρiα dοo κα| σΤην lδεoψυ
7\λλου καr.αιΧμαλcυτfζo-υ..vΞlν-Ψτ6λαυμε τη φαvταοrακη ατ16λαυση τroυ τrαiρvει.τη Θr1.oη oυμβoλlκo6 οJo i'ls φαvταοrακ
*.jrc.9Φbσ:ιξ.tr@sg,-Φ
""μβδλ* τεδη_Ξηs--6.υΤ9oλlη1.15:l5gψΙ,ρ.:!g1ι jy^g"γμ*':ηvoτιoiηoη5. '. .. --Πσloνα ---Ξ*-.::εivαι τεfuκd τo καθεατι65 τη5 ατ16λαυσχεση με Tη φαVTααιακη ατrι1λαυoη, δηλαδη με μια
*μ-δβΓβ""il.δ?ι.6χCiωηξEδ-1|.Φ*ηiξF.δa-ξλrq,
6ffi;
aδ.;&ffi,
-1i"
.o o',,fo
o
δiio" τω.g.Ξωτm;τiiδiΞiξ.ξδδ:δΞab?Τsi" .Αλλου, την τrλευρd τoυ
τ.o-Ψg-υ-ι]ρ9Δ5ρ.y*fl$gμ. Ξ;ξ;;ξ;λ,,δiξ 4jτ -ηs:
-', - Πδil'oδαl
ιδεoψυ1α-
vcrγκαoτικη5 vειiριυoηg, καταληγεr oτo αυμπiραoμα 6τr η λιjοη των αδιεξdδcυy 1-ρ€τrεl YqgYζr]-
;.-ooou
αφoρd
dσy-::'ρjp}T Ι99f.}ημgjγξε}
σΠS οτη διυτroκεlμεvlκ6τητα; Yτrdρ1ει μια ουμβoλrκξ lκανoτrοiηση Kα| 6ταν δεv ετrlτυ1advεται αυτη 11
ouμβoλικι] tκανoτrofηoη dxoυμε να κdvoυμε με κλιvικοιig τιiτroυ5 στoυS oτroioυ5 η απd,λαυoη εiναr φαvτααlακη και ετrομdvcο5 τrdvτoτε αl1μαλcυτroμd. vη ατ16 τoν φαvτασrακd dλλο' Mε ]α7ιλα.}ο'ya η ατr6λαuoη oτη δ.ι.9Ιgηgψεyιιd:ψφ-rμ Φtvollo.ιηΙ]: k{ιiτr6λαυoη στη δ]-9g9Ι9l,ul.γjΦ-I'ΙΤ-glιgΙ}sγ9*"
^
l .jtg11u-ψsg-gρ=$ξ'sissfiρ-Jsισc'ρ':ιs+5;gΦ:φ]1s jffild-" δEΓr6λd ;;;;r";;;;;;
.-ση,
.
τd,-τε^ixgυμε *λ,γlsp-Qs- J-QΙo"υs, τι.sψ lηλΦ'yρ.ψ--γ_
qΨ1s=1s q.TJi}gΨgΙS,,Φ:ιαι 19. φολ;iδoκiδ-iυρiαafij9,- l-.":'-oiΦgd-"ρar.gsE"l.φ η:ι:l:F.α9,ι:-.,:"l.
i, για αδrd€oδo. αJ μ:*} διπ.λη :τρρβ.o}4,..gρΦτΦ-Ιgg α!11iδλδτioμdγη qπ6- τov .',j'.ο-Μpξ*μα,α}λη*γιl*αfκοι,.ο1η'-j"T.9jg:9:9g.959ι
φ-gγΤ.α.αακ6*-σλλo. με-""τ.o:
:.9Ξ9jLη.Ιoγ]ξg-ο-ψ1,xανgγ[g9llli9-]ρ-{iy9:..
...,'.
Γμε'9.gξγ'919γJ9::11"Υ'9,19-',gμff-gY.-.-qψiο τρυ,---"|Φtfiιτo]ξoυμε την ατr
- . i',j;i;εjoψ,xouoγκαατlκη
vειjρωoη, Trου εivαι η μξΞcrγραφli τηg φροΤδlκl19 εv6ρμηοηg' αφoρd τ--.a'?ρΦ-TΓρ6κεiταl τrdλl γlα κoτdρηoη o Λακdv Θα Θiοεl το αiτημα ωg τrρcυτoγενds ατrιiλαυοηφ, μια5 ατr6λαUσηs τroυ ετriαη5
μεταβι-
καl Θα κατα1ro4o-9l 1.ηγ g-u-Φρ'μΙqη.φs
ρε'-φ ,i .Φσ:,
. 'gκglβdoτερg Θ€αμα τroυ Trρoσφdρεl τo rδε9ψυ;gyψ59- -.Φi_q"qαkηζ. o?αv γρdφεI <(g-*qΙog1.9Ya'Q.ξy ";d;ε:Φ!Ξ-g1Λg-:gρg-γg.Ql'.σgιι-η.q.ξΙιg",cζ
,@.-ιΦir:i;-..,lιδψ.
@:Ση,Giiρ,.α d-α;S Kα| σTην rδεoψυ1αναγκα-
1!Σ"ΙP9J9S1s- ξγt!lΙ.gl9Ιj.y"..q:r"qλeψ-ι-Lιs,ε.Ψρ"-
-gΞ:ιΞ&1ψ:iμ*a9suμβ*ojλΦ-s-qvοqρ/Φισηξ,.βεTα:.'
βrβιi1εταιδτovμικρddλλo.
i.
is i Ξ|r=ι i.'l' -!jη9ΙLqgEJδ.-mj-,rμg--_ Mε αυτdv τoν τρdτro θα εξl1γr]οει Kαl την τrαλtv-
oτlκη vε6ριυσιl/ |] KαΤασκευη του Λακdν βαofζεταr σ-:5_Ι9gΙiΙg:g5*μl.ss.--φ-qyΞ-qgi.qΙΙS-φΙσis-υ.σηs
Γ
€y"g'q|.1ημ'qr...η
,-1']Jy-Ψg99η.19'υ.'9l:ΙιJ-αJ9-S.":Ι}
βdζεται σΤov φαvΤαorακd dλλo, gjΞo-ιos LsP-σ'ξ'..-
9ρΜp6κεrταιliδε-fr6v3:,o1ι, λdει. Πc65 εξηγεi τηv τη5 εν6ρμηαηq; δo
μα5
τrαλνδρ6μηση τηv oτroiα δrατrloτr6voυμε στηv
o
ΛΑKΑΝ
|KoΣ
Π
PoΣΑΝΑΤoΛIΣMoΣ
ιpυxαναλυτtκη εμτrεlρiα, και εvδε1oμdvο:g o δloq o αoΘενξ5 μτroρεi vα τρομdξεl η vα εκτrλαγεi δtατιtοτιδvovτdq την;
Π
ηY ι2ΞsξsΞqqΙggη- gl-qyaρμηqε-ιs j.Lqι-ΞyΦ-gυ1.d,-1r9*υ*9-glιgqη"gl..'Ιyα,l'€ygs
ρ6γματt,
qIΨ-Θ-9υ.
μ ε- a
gρ.1oμ-d.vo5qριΘμ6S1ιδ;φ,βfy-gΙμgδ.ιΦy-,ιT9-.t.'-9Pγ9^
<κιjρια oημαivοντα>. Στo τrλαiolο Tηs τrρωτoκαθεδρiα5 τη5 ετrlθυ- τεoα Θα ovομdoει ,.,--...*.,.,,* i!.Φ λdγια, Kαθoδfγηoη ατηv :lgL Mε dλλα τrαρdν την εξηγεi-:ρs_:ιε:ηlsΙρoφ4 μiα5, 9τo
9ημqg6γτ.φy-*Ιg9-Jρ'Ι9-lμ"9Ι9ιi9ιgι. *ggnμιq:φ, To τrαραΘdτιυ ακριβ6oτεPα:
g:-
τη9 Θερατrεi. (La direction de |a cure), μτroροι3με (δη να δια-
αζ
ΙΦa
βdooυμε αvdμεoα crτrg γραμμf5 αυτη Tην αvT|τrαgtμorrqr4'QηXgv*g,ε..gΙΙμgΙqΙη9.-υ.3'r-qρggqgρη5Ψ]ι:. ρdθεoη τoυ οημαiνoνΤos Kαl τη5 ατr6λαυσηs TΓoυ τrαρoυοιdζεΤαι ωs εξ4s: Jg-gμgινgyΙcι=υ;rc{qθtΔηλαδη, -θεcυρ.ξ|9.aιτgΔL-,*Qρ-gμ:l.-9Ι.9."ψ:iγsι:..η.":
1Ι9!1JP!:
_σΙo.[γ,^:sgyΦg-9-ξgt.αΙJ9Ιξλρ"ιj-ν*Ιg-,rδ'aΦful..σ$μ.q; J9*ιiΔλρ-.ταΡ,q,-c{l'r4μ*qηg:Ιρ.-9J9Ιξ9.Τ-,,ε.P,,9v,αv1μ91μiJφy*μg'.'ΙqΔ1d.*q,1μgiy9..Y;|"g.. Δηλαδη η εv6ρμηoη, . δ].q :,99-υ"g9sε!gΞ}Lqu..,T.g.μE-Ιε,Σξ.laq -o*Ω11ζgμqγs ατ16 αυτη την dτroι.|-lQ, απoτελεi dvα τrαλ16 αiτημα, r.ιi,p-ιg.-sηiJsΙ.vρ'γ1q., Eτα τr ρ trγ μ αToΤro l ε Ιτα ε δ 6 dνα εiδo5 TLιuτ'oγε"νοιiφμετ.αφoρ&E . τηv oτroiα o dvα α(τημα αvτlκεtμdvων τα oτroΓα εΙναι ηδη TΤαροJ.
l
Λακdv αxoλiαοε καΘ, dλη τη διdρκεrα τoU 4oυ ακρlβ€oτερα, Θα μτroρo6ααμε vα τroιiμε να Θεcυρι]σε| τηv εv6ρμηoη.'--'ο.l5 fνα Σεμrvαρfoυ-μ!q.μgT.qφ..ΩΦ'αΦμ+πφgφrρgw-ηs. 6τr καταληγεlrh-..-.*.]1.-'ι''''''.-.-:|-' ='-. :' ααΦl.,g-λεξlλ6γlo του αlτηματo5, cυ-5. €vg 1ριυ19- .s'Ld*ε5εiγ.η*τ-ρ]*9Y"Φ-μqΙ9ss.:-Πs:ggg.Αgγslys]* _*-:*';"*'''.Ι*',,-",;-.*;-.g-φsρJiΙ.]v-€frιQ.'}μ |'q.ΙΙiμη#τoυ αlτηματoE. Kαt γl, γεvds η αρχdγovο Λεξlλdγlο t{ g μ'εΙgφ9ρg μo.ψ J'ry..d''+Ψ-+,*-:.-;-.,.:.j ..:. -.,'!. αυτ6 μτroρεΓ vα ιαxυρroτε(, oτη oελδα 635 τcov P αS K α | Τ9'9y. a μJξ].ρg:ΠgτΞρ a^ αΔλα.. μ α,-γ91.γy3 Ecrits, 6τι <η* ggΔγQρρ'u:tg}'"-gφ'φ,.g.{ρΨ. T-g=. ρgτroυ.Θ'.α-]ηy'qρ''Ι-φιιιjΙγPsjl μg:ιξ9l*gs=.9Ι959. τnc καΘαρfiq τdoταon φυolκr1q ανfrvκηζ ατrd τo κλτr.) τoυ αIτη.. \-.l{Ψ,*ι# οημαfνovτα (oτoματlκd, τrρωκτtκd, .'.ι'---\'.,. .- .*--A----fr=-----!-.,,..__;,-., την εvδlαφdρει διαμiooυ αυτd;ν καl μαTos +- -_ _..,..,,-_-----_-_,."--: μdνo .σημqΙyρJ.τΨ-.9ιΙ!iμg:9s Kαl η oτroiα ατroτελεΓ τη _ !.. --.- -*a gyr.giΦ'-φ.-e'β.ρμE-ηΣ...Εivδl--δδ1i.-vci":ΔE,ζ.Φ#Γ μ ηTρα- τ'η,1- μ g1iτrε τ-q,,-gJΙΙΙ]gρggΨη 5, oτη δ δα-j-:J*-# oκαλΙατουΛακdv,αydμ-ρ-gg.g1EΨ*gg6.λqg.g.η.}sg.Eg Tην gjyορμηqη μdoα oτηv ανdλυoη μ6νo μdοο: τoυ xημ€vα.
,|-l
.
t
-
l
ι
λoγλ
αημαivov. τr-o Ρ'*Ψ β.9lλ., 9r9 9 ΙτΙ μ-α' . -. .--.-e---=j=' -Λbtτr6ν, τo γεγov65 6τl ο Λακdv μlλdει oτηv oio Vραφημ" τηg ετrIθυμiα5 με τα διJo τηc Θεραιτεl.αg για ανξκη, Και σTην g Καθoδξγηrlη τ l vα τo.πoθ ε iτrε τr oτ dε τr δα, ε η9ΞΙ-τ-EΙv--εv4: μη η μ ρ oυγκαλιjτrτεt oυoiα qΦ-Φs-sΙ'l-θ.iqη εv6s λ.εξκρ.6, δηλq.δ4 ωs λεξλ0με Tηv αν6μ<η τη λειτoυργiα τ η 5 ατ16λαυ ση s, ggν,εΙΦ'ε]s! d'ιι9ΙιΘ.Jξ iα ε τr cο γLg*lο'g-.αgυ"vεfδητοu,αl-T--Rιιq19S_.-. Aξiζεl vα δoιiμε 6τl το ζητoιjμεvo αυτη5 τη9 μfζεται τηv tΚαvoτrofηo-η. Δη}qΣd.quΞo-τΕqυ.ΞξαρE
.
λεξ
_,rτ6'',ι
r
θεcυρiα5τ99..gιΙ.Jμ.qf -ss*ξ.q]-Ι"Ιs.I.ΓΦγΦPρμ-ηlgηs.:
για Tην oτroiα oφεiλ<ο vα τtιι.) 6τι 6ταv δrdβαζα αυτd τα κεfμενα, τrρΙν αTroκτηoαl τηv τrαvoραμικη dτιοψη TΤoυ σαs εκθiτιυ, μoυ φαtv6ταvε 6τl δεv ταfρrαζε τrdντoτε με Τo oιjνoλo τoυ αυoτηματο5 τroυ dβλετrα να δlοcγρdφεταl - αυτη λoιτrdv η θεο.lρiα του αιτηματog κα| Tηs τrαλlvδρ6μησηs, τl υτΓoδηλcδvεl;.Mlg-sγΙ!ΙggiιΘ.-ε-g'ηJΨ-.qΙιιLg!γqξτ-9sξ91-
-τηs απdλαυ-.q.ηs-ΙΙ9,μ_ε..|ιφρ6(εταιμeτηut-ιτlοκcιτjι,9.Ι9{-σ*ηJΙS:gysi{Lι5gΞ9τ.q*qΙι'μΦyo*vJ*.-
αvτrτrαρdΘεoη του oημαiνovτo5 καr τη5 ατroλαυαη5, τroυ εμφανΓζεταI ξεκdθαρη στo τdλo5 τη5 Ι.{
δrδαoκαλΙα5 του, εξυτrακoιjεταl (δη ατ16 τov Λακdv dταv μα5 ξεΙxva aQ*qΙ}β9ΦY1a Υg.!Ι!.9ξα... θiατoι]v τrq αναγκεg:
uεoiζεl τnν α.π6λαυoη ατ16 τo τrρoακ6vlο εfναl dτl
η
r
καν οτr
o iη
ση υTroστ η ρΙζ:rq ι ..qΙΙρ'Π-v- .εJιQ,,9g9,
oτroΤδgv-d-xoυμεμ6vqτιιγJr-ρJryμ"sΙρJ9lΙgη-ΙL5 .-.εΙη9rlμ"rα9 dτrα:g ατην Ειoξyηoη τηc PcΙ:μηq, --Φ\β ετrlτrλdov κα! ΤηY ιξqyρΙr-oiησξ;Εη&
Kαr ουvηΘiζoυμε vα επαναλαμβdvoυμε
με βdoη την -7
αVl|19'.-v-gΙr""giη:rη-επl.aυμ[α'
lvΦ-Ι,εS
ll
S,
ll
oI ατrωθημι1vε5
ενoρμηoεtg
Αυτ6 τroυ
TrρεTrεl να εζαγσγουμε αττo Tov oρ|σμo εlναl αΚρlβcδ9 η ουvdφεΙα ιKαvοTroiηαηg καr επlΘυμiα5,
dτl
η
vα αYqφ€P9]α| σ-τηY εvdρ[η,o-1αναφdρεταl οτηv..9gfδμiα. Καt με αυτdv τοv τρ6ι
κανoτroiηoη-. αv1i
τrο εκτrληριδvεταl ,Ετor,
dν-.α
εiδo'g αμ-q}gιψΙ.s "τηS 9v6ρ-
υq1ερ1ηη ε:ι9ψμ(α
μ:ιsρ:t'ys-χgρq η. Ιηση.s. κτηρtoτεf u.l5 ετrιθυμiα vq dxε15 μια gγ-l6gνοτrοfητη ^ t^ ετr Θ υ μ iα, κdτι τro υ ε iγ q.ι Eντ=ελΦs-δrαφ-ο ρsικιi -qΤ6 u ετr ο υ μ1α' v'g .s\tσ+νω ρι οτε i. η-εττ.t Θυ μfu - οoυ-. FΙ 'η ανtκαvoτroiητη επlΘυμiα δcγ.μτρρξ( ετr, oυδivi.vδ συσTεγασTεi με τ'ηv -"ετrιΘυμiα α,v-αψοlριo-g5, αvτil
Σημαiνοvτα
εTr,
ευκαιρΓα:.91grβ,.ξδφs.ε-J-o-V.!ρ-ιgΦJ-ηE--υαιερlaS
.
ι
Θ ε
τα
τr ρ d κε
ιτα
Ι .γ
I
α.
μ
l
α
-ετΓl
αη6λqγ-qη. μ.ια ετηθμ-μiq
α. αoιi μ β-g1g-μ ε J! u ε.T]99μiq5 - ετrlΘυμiα
θ u μ.ι
1η-s"
_
107
o ΛAΚAΝlKoΣ ΠPoΣΑΝΑΤoΛlΣMoΣ vα dχειs μ|α ανιKανoTΓoiητη ετrιθυμiα - η oτroiα δια.
5Ι
o
Λακdν, τrρooδιορζowαs τη νειiρ<οαη με αφετηρiα τιiν ετrιΘυμfα - εlδικdτερα Tηv uστεριKη vειlρωση, καΘω5 Kαl τl]v ιδεοψυxαvαγκαoτικη ξ τη
φoβiα
- Θα ετrανε
,geι.9j}ι-,Ψ
τηζ ψυ
Tη με την ετrtθυμiα, και μdλlοτα γlα την καθο. -.*r..&.--*r - δι1γηαη τη5 Θερατrεiα5 o Λακdν συνtσTd να υτΙο, δει κvιioυ μ ε TΦrg:ε..:gγ*giΙ9*ΙΙg€:rιQ9μ'gst.:g j. ατroκαθιoτoιiuε τrdvτοTε Toν τdτro τηs ετrlΘuμfαs .
-
9ΙΙg.Ψε99-ft
Jl9.,Υ9*9P-g9gιgs.ι,',g*g",.-q.δ-.J-ξgι μjρq.qΙ,o{q.-ΙtΙtg1.g"Τ.ηs.ε.Ξ.ιQ.9μiαs..τηv.εvορμΙ1*σJ φs,=a€ληρ.LgΙr-ΦλgρsΙ.$ Θα oταματηocυ oε αυτ6 τo αημεΓο και θα oλoκληρ<υoα: την αvdτrτυξ{ μoυ την ετιιiμεvη εβδo.
μdδα, Μ
}ξ
..-.-.Ξ--*
ετdφραo ι7 : Επαμ εινtbνδαq Θεoδωρ,δηs
108
Eπιλ6γovταg-6vαv τ6τoιo τ[τλo
.;.,To oιbμα ε[vαι πρoφαv6g, πρoφαv6g αro επiπεδo τ.oυ φαιvoμεvικoO.
δ[voυμε .μια α[oΘηoη απλ6τητα9. Στηv, πραγματικ6τητα πρ6Kε ιται για εικααiα πρoεικdζoυμε 6τι θεωρo0με.τo oιbμα oημαvτικ6, γιατ( ε[μααrε oιbμα, γιατi εlμαcrrε μ6oα αro oιbμα μαg.γιατ[ Θα: μπoρ6ooυμε vα
Eφ6oov 6ριoκ6μαoτε εδιb 6λεπ6μαστε και 3λεπoμααιε αμoι6αiα, To
oιiΙμα ε[vαι κατd κdπoιo τρ6πo o τ6πog 6πoυ 6λ6'nω τov εαυτ6 μoυ.
Πρdγμα πoυ δεv εivαι τo iδιo με τo 6πoυ τo UπoKεluεvo πoυ ε[.κoιταζεται. Χρηoιμoπoιιb τov μαι
.vα.πω:
Bγdλoυμε αrτ, αuτ6 κdτι. Elvqι εξdλλoυ 6vαg τ[τλog σε μια oριoμ6Vη ΠαvbΠισrημιακη 6αρ0τητα' 6vαg
6ρo αμoι6αiα, γιατi δεv nρ6κειται
τ(τλog oγκ6λιΘo9' Aρκε( vα τov πρoφ6ρει καvεlg κι αρxiζει vα
Yια το oπτικ6 πεδ[o, δεv πρ6κειται για oημεiα, αλλα γιατi η λ6ξη αμoι6α[α ειοdγει ftδη τo ιooδι3vαμ6 τηg.,
Θρυμματ(ζετqι.
παvεπιcrrημιακ69 Λ6γoq (discours) εivαι απαρα[τητog
πoυ ε[vαι η αvταvdκλααη, Yπdρxει 6vαg.μηxαvιoμ69 παρ6κκλιoηg, 6vα απoτ6λεσμα επαvαφoΘεμελιιi-lvεται και ατηρiζερdg πoυ .Aλλo. ται στov Evιi:- τo ζΦo περιφ6ρεται γ0ρω απ6 τα δ6vτρα και ε(vαι ικαv6 vα διαvιjοει μ6oα αro δαoog μια σUγκεκριμμ6vη απoαrαoη xωρ[g vα κdvει λdθog' o ,Avθρωπog 6xει τηv ιδιαιτερ6τητα vα XτUπαει εvιo"
τε τo κεφdλι τoU σ, θvα δ6vτρo
Λ6γo9 (discours), ε(vαι,oυoιααrικ69 Λ6γoq (discours) 6vαg απ6 τoυq
τ6οoερειg Λ6γoυg (disοours) πoυ
ιooδυvαμε[ πρoφαvιilg με πρακτoρα (agent), ααrεριομ69 γvιiloηg. Παραδ6ξω9 6μω9 crrην Θ6oη τηg παραYωYηq θα 6ρε[τε τo υπoκεlμεvo δι1αoμ6vo, δηλαδη o παvεΠιστημιακ69 Λ6γo9 (discours), αvτi vα καλ0-
πτει, vα πρoαrατε0ει απ6 τηv περι6ργεια, δivει φωvη αrηv 6λλειι.ι.tη
η
αroυg τoixoυg, πρdγμα πoυ αλλdζει σημαvτικd τηv θ6oη πoυ μπoρoΟμε vα.6χoUμε α1ετικd με τo oιbμα. Λoιπ6v 6xoυμε και ε[μααrε ocbμα. .Hδη
0παρξηq (manque
κειuεvoυ'
φερΘεi;
ι
-*-"-
-
A.θtre) τoU Uπo-
Τo oιilμα εlναι τερdατιo ζητημα και θα 6πρεπε vα τηρo0με τηV εvτoλη πoυ υπdρxει αrov Σoφιcrιη: "Να αoκε[ται καvε(g αρ1ικα crιηv διατ0πωoη oριoμιbv oικεiωv αvτικειμ6vωv _ τo oιbμα ε[vαι 6vα απ6 αυτd - oφελει καvε[g vα εξετdζει
αυτ6 εivαι δiλημμα. l-l ψUχαvdλυoη μπoρεi vα πει dρoγε κdτι αxετικd; Mηπωg υπαρ1oυv αλλoι Λ6γoι (disοours) που μπoρo0v κdτι vα πouv η και vα κdvoυv ατo oπoio η ψUXαvdλUoη δεv μπoρεi vα αvα. τEτPMιA ψYx|AτP|κHΣ ΓENAPHΣ-ΦΛεBAP}lΣ-+,APτHΣ
o
1
988
απλd και εUκoλ6τερα αvτικε(μεvα, πβιv αα1oληΘε[ με εκεivα ,Eτoι ΠoU εxoυv μεγαλtτερη oημαo[α"1.
τo ζητημα τoυ oιilματog θα μπoρoιJ. oε vα τεθεi, υπ6 τηv αιγ[δα τbυ Σo.αvατρ6xovταq στov oρioμ6 φιcΓrη, πoυ δ(vει τo λεξικ6 Robeι1: τo ciiμα
απoτελεiται απ6 0λη' ε[vαι crrαθερo, ειvαι αvεξαρτητo αΠo εμαq, ειvαι τoπoΘετημ6vo μ6oα ατo xιilρo. Eγιb ωα16oo δεv oκoπε0ω vα αKoλoυΘηoω τηv κατεOΘυvoη αυτη. Τo oιδμα μαg ε(vαι oικε[o. Για oρι.τoυ
oμ6voυq' απ6 μαg η πρακτικη oιilματog, η πρακτικη τωv oιδμdτωv μι1οα αιo ιατρικ6 επdγγελμα τo Kα-
θιαrd απατηλd oικεiq' Συvιcrrd μια εικovα πoυ θ6λoυμε vα τηv πιαιευoυμε, εv6g oργαvιoμo0 oλoκληρωμ6voυ πoυ διαθ6τει και περι6xει 6vαv εoωτερικ6 μηxαvιoμ6, ικαv6 vα μαq παρdαxει καπoια πληρoφo-
ρ[α αxετικd ωμε τηv [δια τoυ τηV oι-
κει6τητα, αxετικα με τηv [δια τoυ
τηv oυvε[δηoη. Avτlθετα 6μωq
η
ετερoγ6vεια ε[vαι κdiτoιεq ρωγμεq πoυ επιτρ6πouv στo oιbμα μαg vα φαvεριi:vεται μακρια απ6 καθε αυ. τoγ6vεια. Mπρooτd oε κdπoια δυoκoλ[α, oε
κdπoιo λoγικ6 αδι6ξoδo πρooφε0. γoυμε πoλ0 ευ1αρ[αrωg oε 6vα oημαlvov πoU μoq παρ6xεται απ6 αλλo0, εvδεxoμιlvωg oε 6vα λακαvικ6 oυμαivov. Σε 6αΘμ6 μdλιαια πoυ 19
109
6λ6πoυμε vα αvαπτιjoεται σε δια- fo. oαρ^,g, αλλd dλλη εivαι η oαρκα λ6ξει9 και δoκiμια, 6λo αυτ6 τo }'"- / τωv αvΘριbπωv και dλλη η αdρκα ξΛ6γιo πoυ εivαι τo δικ6 μαg. Θα / των ζιbωv..."r
εδdφιo αφιερωμ6vo αιo οcbμα, πρ6κειται για τov δε0τερo Σ.υλλoγιoμ6:
oαv oιbμα, πρ6πει vα 6ρ[oκoμαι δ(πλα, για vα τo αvτιληφθ
oπoiα πρooδιoρiζω με τo 6voμα oιb-
πoυ διατιjπωσε τηv αρxη τcju αγdλ-
πρ6πει vα κατα8ληθε[ κdπoια/ E[vαι επ[οηg o Καρτ6oιoq πρooπdθεια για vα μπεi φραγμ69 o,f αυτηv τηv διαδικαo[α, δεv μπoρo0. με vα επιδεικvOoυμε 6λε9 τιg λ6ξειg πoυ διαΘ6τouμε ατα κατdαrιxα
ΠoU
πρoτε[vει μια μ6Θoδo. Στoυg Συλλoγιoμo0g υπdρxει 6vα εκτεταμ6vo
, μαg, 6ατω κι αv ioωg φαivovται ..,..τΠξ φ0σηc τoU αvθριbπιvoυ ' oωαεd η 6τι xdθnκε. Αuττi τηv αvτιτηg πvειiματog, και'πoU εivαι ευκoλ6-,, διααroλη, αυτη ακρι6ιbξ lτΙv Prlξrl αvdπτυξηg. τερo vα γ(vει κατανoητη απ6 τοi θρηvε( o Poυooιb. αrov.Αιμλιo. Yπdρxει,εδιb 6vα ρηγμα στηv φυσιFl διδαoκαλΙα τoυ Lacan αxετικd σ(bμα"1 κη τdξη τωv πραγμdτωv,. uπdρxει Σ, αυτ6 τov καρτεσιαv6 Συλλoγι. μ fo Θθμα αυτ6 θα μαg φαvεi xρη.εξ6λι. oιμη. Πoι69 εvδιαφ6ρεται για τo ομ6 6λ6πει καvεiq τov τρ6πo πρoμια διααrρoφη Iηc .φuoικηg oιδμα; Θα πω αρxlζovταg με τρ6πo o6γγιoη9 τoυ oιilματog πoυ μαq ξηg πoυ απoτελε( αυv6πεια -..αυτη κdπω9 ιερ6ουλo, 6τι 6αo Yια τouq l πρoτειvεται Kαι πoυ πρoτε(vει και ε[vαι η dπoψη τoU - τηq ειoαγ6γεi τοv εvflλικα μ6oα crro παιδi.κqι πbυ γιατρo0g, δεv εivαι δικη τoυg υπ6- l αrov.εαυτ6 τoυ o Kαρτ6oιoq: Θ6τειδιαρρηγv0ει αυτη τηv εv6τητα τoυ Θεoη. o γιατρ69 περιγρdφει κι επι- ,' τo πρ66λημα τoU oιilματog αrηv oκευdζει, δεv €6τει ερωτrjματα αro i 6dαη τηq rrrωματoiio[ηοηg. Mαq, Avθριi:πoυ ηδη αro παιδ[. o δ6kιΙ. ocilμα. Θα μπoρo0oε ωατ6oo vcι εκ. Ι 16ει: "Aυτη η μηXαvη φτιαγμ6vη τog oγδoog αιιi:vαg 6δειξε μεγdλo εvδιαφ6ρov για τo πρ66λημα αυτ6. πλαγε( απ6 τo Yεγoγβq 6τι o τεμα-; .απo oαρκα και bαrd 6πω9 φαvεριbεv6g οιilματog, τoπoθ6τη-; oε πτιilμα, τηv, 6vα vεται ' E[vαι κι 6vαg dλλoq, ο Condil|.ac, xιoμ6g η μ6oα απαρα[τητεg oτo oημε[o αuτ6
oη o' αuτ6 τωv oργdvωv
ποoιiπo€6-.
τει τοv τεμαxιoμo τηg γλιiloclαq μα...". Yπ6ρxει εδιil μια μιiΘoδog (|angage). o γιατρ6q Θα μπoρo0oε πoU οuvιατdται στo ταα τοπoθετεivα αvαρωτηθε[ τo εξηg απλ6; μη- ται καvεig πλdι και 61ι μ6oα, υπdρnωg κατd τ0xηv o οργαvιομ6g ε(vαι xει 6vα ε(δog απ6oπασηq τoU Uπoκdτι τo oυvαγoμεvo και 6xι τo επι- κειμ6voυ_ αv6φ6ρoμαι αrηv διατU6ε6λημ6vo; Av- δεv υπdρ1ει γλιilo- πωση: αvdλoγα με τo απ6 πoU κoι. oα, (|angage), η αvατoμiα και η 6ιo- τdζεται τo υπoκε[μεvo, πρoκ0πτει λoγ[α εivαι πριilτα απo 6λα 6vα ε(- 6vcΙg oριομ6vog τρ6πo9 πoυ τo κdδog Λ6γoυ (discours). H αιμoαrατικη vει. Θα 6λεγα εfιιoηg 6τι ιlπdρxει λα6Ιδα, η λα6iδα Kocher.εivαι εργα- εδιb μια διαδικαo[α πoυ μπoρε[ μdλλεiα' αλλd εivαι αρ1ικd γλωooικd λov vα περΛηφθεi oτo Θ6μα τηg εργαλε[α, 9xoυv' καταoκquαoΘε[ αvoικειoτηταg (extimite). Kαθ6λoυ απ6 oημα(vovτα Kαι .μ6vo oε 6vα βεv εiμαι αυτ6 τo ουvvoΘΟλευμα,; '
ματoq στo Εγyειρiδιo τωv αιoΘησεωv Tto|J 61ει γραφτε( λΙγo αργ6τερα απ6 την Φυoικη Ιoτoρiα τoυ Quffon. To 6γαλμα τoυ Condil|aο ε[t{αι με μια λ6ξη 6vα φαντααrικ6 ov, pvα dγαλμα πoυ Θα απoκτηοει 6vαv ,oριoμ6vo αριΘμ6 πραγμdτωv απ6 ;τα-6ξω πoυ oταδιακα-θα τo μετα6d.Πρ6κειται , λoυv' για μια αvdλυoη πoU πραYματoπoιεiται ουγκpιτικd, πωg δηλαδη o dvΘρωπoq.Θ,d μετατoπιoΘεΙ και Θα αλλdξει θ6αη oε σχ6ση με τo ζΦo, αv Kαι o Condil|ac δε0τερo Xρ6v9 καταoκευdφηκαv ,/ι6ει o Kαρτιlοιog, εγιil εiμαι αλλo0. δεv αυμμερiζεται 'τηv dπoι.|.lη του απ6 μ6ταλo. Ag εξεταooυμε επloηg / Kαι αuτ6 ε[vαι 6vα εξωoωματικ6 Kαρτ6oιoυ γιct 'τo ζιi'o - για.τov τov κ0κλo του αζιbτoυ. Γαι vα f oημεio oυλλoγιoμo0 ΠoU τoU επι- Kαρτ6oιo τo ζιilο ε[vαι μια μηχαvη υπαρξει κ0κλog τoυ αζΦτou xρειd-/ τρ6πει τω6vτι vα πρoσεYYiζει τo εvιb o Condillac πιαrε0ει 6τι τou αρζετααι vα υnαρξει αρxικ& o κ0κλoq1 πρ66λημα τoυ oιilματog, μoζει κdτι καλ0τερo. και xρειdζεται vα υπαρξει τo dζωτoi Στα,μεταγεv6αrερα κε[μεvα συ,Evαv Χρειdζεται κατι διαφoρετικ6 : απΦ vαvτdμε 6vα τoυ Kαφκα με τiτλo αιιilνα αργoτερα 61oυμε τo τηv εμφαvιoη τoU.αvτιKειμ6Vou μiι Buffon σrην Φυαικη loτoρ{'α και "To λαγo0μι> ποU ε[vαι 6vαg τρ6σα στo iδιo τo αvτικε[μεvo: xρει$- ιδια[τ.ερα ατo κεφdλαιo πoυ εivαι πog . τoπoΘ6τηoηg τoυ .oιiΙματog .AvΘρωπo. 6γα[vovταg απ, αυτ6: .η vυφ[ταα To αφιερωμ6vo στov ζεται τo "ηδη εδιi: τηq γλιbooαgi, . .(deja Ιa du langage). 6γα[vει απ6 τηv τριiπα τηq για vα nριilτo αξιooημεiωτo rιou σUvαvYπdρ1ουv 6μω9 και dλλoι,πoυ εv.- τo0με εδcil, εivαι 6ταv λιiει πωq αv δει τι εivαι oιbμα και τι ε[vαι 6ξω διαφ6ρΘηκαv Yια τo oιi.lμα και πρoq υπdρxoυv dvθρωπoι και αv διαφ6απo τo oιilμα. κυρiωg θα κατευθυvθo0με ρouν απ6 τα ζιbα, αυτ6 oφε(λεται αυτoig Kι.6πειτα 6xoυv εvδιαφερθεi για .oταv o Lacan 6θετε αυτ6 τo ζητη- ακρι6cbq αrηv πρωΤμ6τητα. o Buffon τo oιi:μα' κcιι oι κλιvικoi γιατρoi, oυγκεκριμμ6vα στηv επo1η μαξ oι μα, ηδΙ ατη δεκαετ(α τoU τριαvτq, 6xει μια μ6Θoδo αρκετd oυγγεvη με τηv επo1η πoυ ειδικευ6ταv, ε[1ε o[- αυτη τοu Kαρτ6oιoυ, oυγκεκριμμ6ιpυ1αvαλυτ6g' Γιατ[ εvδιαφ6ρovται γoυρα δια€αοει τηv πριilτη Eπιαr6- vα τoπoθετεiται δ(πλα οτov εαυτ6 για τo οιi:μα oι ι{.lυ1αvαλυτ6g; Στo λη πρog KoριvΘloυg, πoυ θ6τει βε τoυ' δηλαδrl "εivαι απ6 εξω πoυ κατω-κdτω μιλαει τo υπoκε[μεvo, τι απ6λυτq οαφη τρ6πo xωρig vα δi. μoυ 6ρ1εται τo oιilμα,. Δεv 6xει κα61ει vα κdvει μαζi τoU τo oιbμα; vει απdvτηση, τo πρ66λημα τoυ θ6λoυ,τηv α(oθηoη 6τι τo oιilμα ε[- Γιατ[ xρειdζεται μια .εvodρκωαη oιi.lματog. Συγκεκριμμθvα σXετικd vαι κdτι τo θμφυτo. E[vαι κdτι πoυ εφ6οοv μιλdει; Mηπωg δεv.ειvαι με τηv αvdοταoη. .Πωq αvαατα[- 6ρ1εται απ, 6ξω, ε[vαι αλλo8 απ6 τo 6vαg οωρ6q, 6vαg τ6τoιoq μdλiαrα vovται oι vεκρoi; Mε.πoι6 σωμα επι- iδιo oιbμα (corps propre) πoυ oκιαoωρ6q πoυ τov 6dζουμε αro vτι6dατρ6φoυv; (... )Δεv εivαι [διεg 6λε9 γραφε(ται. *Aυτ6 noυ αιoθdvoμαι vι και τoU λ6με "μηv κoυvι6οαι,και 20
ΤEτPMΙA ψYχ|AτPi|(}lΣ rε glpHε-φlεοli,}|Σ-{γlAPτιtΣ
1
98s
τα καλo0πια τoυ μεταλoυργoιi πoυ ε(vαι μovτ6λα εξωτερικl,1g πΙεoηg, και 6λεγε 6τι Θα πρ6πει vα υπdρxει 6v.α παρ6μoιo πρdγμα μ6oα αrov ,Avθρωπo,
Av μιλησoUμε Yια τo σ6μα,, eα oημα(vει αυτ6 6τι ξαvαπι&vouμε μια παλιd q1oλααrικη παρ6. δooη; H Ψυxιi, η oκ6ι|.lη, τo orbμα
u(λαΣ; .οεv
6vα εoωτερικ6 ακτιvωτ6
πωg μπερδε(lovται 6λα αυτd μεταE0 τoυg; H ΨυXη, η oκ6ι.Uη, τo oιbμα πωg μπερδε0ovται 6λα αυτd,μεταΕΟ τoυq; o αvαλυ6μεvog αρvε[ται τηv δρ6oη, εγκαταλε[πει τηv 6ε-
8αι6τητα πoU τoU 6διvε η Θ6τει τov εαυτ6 τoU σε εκκρεμ6τητcι. και ωα16oo εivαι εκε[ με odρκα 6πωq επioηg και.o αvαλυκαι oαrd ,Eρ1εται o αvαλυ6μεv6g, oε τfg. , διdαrααη = μ[ληαα πρoηγouμEvωg _, 6ρ1εται με ηv μη. . και για ρΙ1ξη εv6τητd τou, υπdρxει κdπou 6vα iλdττωμα για τo oπo(o παραπovε[ται, 6πoυ τo oιbμα δεv τov ακoλou.Θε(, υπ6ρχει για παρdδειγμα απtbλεια εv6ργειαq, η uπdρχει μια αvα..ξη'ηoη o;1ετικd με τηv επιΘυμ(α
καλ6υπι. B66αια τo δι6ρΘωoε λ6γovταq 6τι τα πρdγματα 6ρxovται ωατ6oo απ6 τα 6ξω.
κivηoη,
,
.τoυ κεvoO,
To oιilμα, o τ6πo9 αυτ69 θα 6πρε-
πε vα εμφαv[ζεται πιo αιoΘητη παρ6
-
φ0ση τoυ AvΘριilπoυ, η αvαλη-
θoφdvεια,6λα Y0ρω μαg μπαivoυv .ατo 1oρ6 για vq τoυ απoκατααiη. ;. pQUY τηv αληΘoφdνεια. Eμεig λoιπ6v Θα αrαθ6uμε αrηv πλευρd ηg
αληΘoφdvειαq για vα μπoρθoouμε ,,vα καταλ66oUμε περι τivoq πρ6κει:
Τσl.
Nα λoιπ6v η πuκv6τητα μαq' o τ6πoq απ, 6πoυ παiρvoυμε τov λ6-
:-.;.
γo και η αφoρμη τηg α8ε6αι6τητα9 μαξ.H απ6λαυαη (ouissance) πoυ αντλo0με απ6 αυτ6 δεv ε[vαι παρd .6vα oυμ66λαιo πoυ αvαvειirvεται oιωπηλd, αλλd με αvαπ6φευκτη και απρ6θλεrπη λ0oη. Tα πρ6γματα , περιπλ6κovται ξαφvικd και εδιb 6ρiqκεται τo πραγματικ6 πρ66λημα αro'oπo(o oκ6vται$α πρoετoιμdζov.ταq αuτr] τηv αvακoivωoη. Πωg δη'
λαQ{ Θα oυvδθαoυμε και δεv θα oυvδ6αoυμε τo υπoκεiμεvo Kαι τo oιilμα, οαv vα 66ριoκε τo υπoκε(μεvo τoU oημαivovτog τηv υπ6αrααη τoU σ, αuτ6, H 6λλειΨη 0παρξηg (manque δ aetre) τoυ υπoκειμ6voυ oαv \6τoιoυ δεv μπoρεi vα εμ6oλιααrε[ απ6 6vα οιi:μα, 6πoυ θα μπoρo0oε vα καθioει. Τo oιi:μα. αυ-
τ6, παραδ6ξω9, επι6ε6ακbvει φαv. .(imaginairement) τηv Xρεωταατικd κoπ[α τoυ υπoκειμ6voυ μ6oα ατηv iδια τηv εικ6vα τoυ θαvdτoυ. o Buffon ε[1ε μαι ιδιαiτερη oι!λληψη, _ l,1ταv μεταλλoυργ69-, π[αrευε 6τι τo oιbμα καταoκευdζεται πdvω oε καλo0πι. E[xε oαv μovτ6λo TEτPAΔIA
.
8ριoκ6μαατε εδιb μπρoαεd σε 6vα πρ6θλημα πoU o Lhcan επαvεξετdζει πριv απ6 τo 1953, αυτ6 τo απ, 6ξω και αυτ6 τo μ6oα' και αυτη η κατdorαoη πoυ εivαι τ6οo 1αρακτηριαrικη Yια τηv oκ6ιpη τoυ Lacan ε[vαι ακριBιbg o καθρ6φτη9 πoυ μαg δ(vει τηv εικ6vα τηg εv6τηταg. H εVoτητα επι6dλλεται κατd κd-
πoιov oριαμ6vo τρ6πo απ6 τηv εικ6vα, εivαι μια oυγκ6vτρωση, μια εvoπo[ηoη κ&τι πoυ εivqι τηq τdξηξ εκε[voυ τou καλoυπιo0 πoυ πρ6τειvε o,.Buffon,.και δεv ε(vαι καθ6λoυ 6vα πρωταρ1ικ6 δεδoμ6vo, δεv ε[vαι ριζωμ6vη μ6oα αrov oργαvιoμ6 _ εδιb θα πρ6πει vα απoρρ[ι|,toυμε τo εσωτεριK6 καλo0πι _ δεv ε[vαι o0τε πρoδευτικη κατdκτηαη, δεv ε(vαι oιjτε Yv6ση, o0'τε κdπoιεg ψηλαφηoειg, κdπoια Ψθ,iμgygη τoυ μη11αvιoμoΘ
_ 6πω9 9,iγ9ι'η.:Θ6oη τoυ
Condi||ac' σ6 μφωvα.:βε,.,r!ξ δ ια6αΘ. μioεη και τα αr6διii πoυ Θα 61oυv εγγραφεi γεvετικd. Mπρoατd arov καΘρ6φτη oυμ6αi. vει κdτι πoυ 6xει τηv πoι6τητo εv6q πραξικoπηματoq, μιαq ειo6δoυ αro παιxviοι, μιαg 6vαρξηq. Aπ6 τo σημε[o αυτ6 καΘoρ[ζεται η παρτiδα. Yπdρxει εκε[ 6vα πραξικ6πημα, 6vα πρoΙ6v αvτ(θεαηg, μια Gesta|t πoυ εκπ6μπει κdπoια εv6τητα εκεi 6πoυ μ6xρι τo0δε επικρατq0oε η διαφωviα , η διαφωviα τoU oργαvισμo0 με τov,εαυτ6 τoU πoU πρoκ0πτει oπ6 τo μυαrηριιi:δeg. γεγov6g τηg πρωtμ6τητ6ξ τoυ (κατd τηv γθνvηoη:
Σημ. Mεταφρ.). Aυτ6 δεv πραγματoυ και πρoUπoθ6τoπoιε(ται μ6vo ,Aλλo πoU με 6λ6πει και τει και τov με κbιτdζει. Eξdλλou η εικ6vα εivαι τoπoΘετημ6vη αvdπoδα, δηλαδη αλλd 6τoι 6πω9 6xι 6τoι 6πω9 εiμαι ,εiμαι ,oooι τo ιδωμ6vog.
ξυρ(ζoνται
πρωi ξ6ρoυv 6τι αv ξυριooυv τηv εικ6vα θα κoπo0v' E[vαι 6vα γεγov6q αβκετd μπαvdλ, αλλd πoυ 6αζει oε αμφιo6ητηαη oπoιαδηπoτε αρ1η τciυτ6τηταg. Πωg vα δω τov [διo μoU τov εαυτ6; Δεv Θα εivαι πoτ6, δυvατ6v, εκτ69 αv δαvειoθΦ τo 6λ6μμα κ6πoιou dλλoυ πoυ με απo-. κλεiει παvτελΦg και ριζικd.
Δεv ε(vαι τiπoτα καιvoιiργιo! Eφ6oov η αvαζf1τηαf μαg.φτdvει μ6xρι τηv λoγoτεxvlα.vα 6vα πo[η. μα πoU o La Fontaine ε[xε αφιeριilσει. στoν La Rochefouοault: ",Evαξ dvΘρωπog πoυ αγαπo0σε τov εαUτ6 τou ΧωρΙq,vα 6xει.αvτιζηλoυg, περvι6ταv αro , μυαλ6 τoU για ωραι6τερo9 ατov κ6oμo, και Kατηγoρo0oε πdvτα ,τov. καθρ6φτη.6τι ε(vαι ι|.lε0τηg.; Nα λoιπ6v πoυ αuΞη η oφαιρικη μoρφfl, εv πdoη περιπτιboει περιγραμμ6vη, δεv ε(vαι απαρα(τητα τovωτικη αλλd εμφαviζει κdπoιov 6λλo, πρo6dλλει μια dμιλλα, 6vαv αvτ[παλo 6πω9 ':σro μ0Θo τoυ La Fontaine, 6vαv απ6
τoυq dλλoυg, 6vαv παρε[oαρκo. Eivαι μια αλλoτρiωoη. Eivαι μια αλλoτρiωoη πoU σUvεπdγεται και τηv επιΘετικ6τητα. Av δεiξω με τo δd-
κτυλo τηv εικ6vα, λ6γovταq "εγιb ε[μαι", Θα αvτιληφθιb αμθoωg 6τι τo αvτικε(μεvo δεv ε[vαι τo εγιb.,(Σημ' τ. μετ.; Δεν ε[vαι δυvατ6v vα απoδoΘεi επιλ6ξει στα ελληvικd η γαλ, λικη φρ6oη "C,est moi", καΘιbg λεi. πει απ6 τηv vεoελληvικη γλιbooα αvτωvυμ(α ακρι6ιbg αvτ[ατoηη με τo moi. H δυvατη επιλ6ξει μετdφρα. oη θα iταv lιαυτ6 ε[vαι εγcb"). Mπoρcb eπioηq vα αvτιληφΘιil 6τι; αv κ6vω τηv εικ6vα vα εξαφαvιαΘε[,.θα
εξαφαvιαrιil ioωg καi εγιil o iδιog. Θα 6πρεπε vα πρoαrεθεi 6τι αυτl,1 η αλληγoρiα τoυ καθρ6φτη vαι μεv μαg δivει πρ6oωπo, μαg δivει 6μω9 dραγε και πλdτη; Φαιvoμεvικd μαg δiνεται η πλdτη 6πω9 και τo πρ6oωπo, αλλ6 πρ6κειται ακρι6ιilg για τηv πλdτη τωv dλλωv, η αvααrροφιj τηg δικηg τoυg εικ6vαg, και tπειτα επιπλ6ov τo oημoivov πoυ φ6ρει τηv πλdτη, αυτ6 τo oημαivov παiρvouμε αrηv πλdτη μαg. ,l-{δη λoιπ6v μ6oα αrηv εικ6vα παiρvει καvεig πoλ0 περιoo6τερα απ6 τηv,εικ6vα, εφ6oov για vα φ6ρoUμε 6vα dμεoo παρdδειγμα: Tα πιτoιρiκια πoυ φτιdxvouv Xιovαvθριbπoυg τoυg 6dζoυv 666αια μ0τη,
τoug 66ζoυv α16μα ματιακ'τ.λ. και δεv ξε1voΟv τηv πλdτη. Mπoρε[ vα
κdπoιog 6τι τηv
ιαxuριαrεi ,oμωq φτιαδεv ε[χvoυv Yια vα κρατdει. vα.ι μιd dμoρφη,πλdτη, υπ6ρxεi μια λoγικη στηv κατασκεuη τηg, μια λoγικη πoυ 6εθαΙω9 λαμθdvει υπ' 6Ψη τηq τouq v6βoυg τηg ατατικηg, εvτo0τoιg 61ι για vα eξαoφαλ[oει αιαθε.ρ6τητα, αλλ6 γιατ[ αυτη η "εικδvb,, εivαι εξiooυ και αυτ69 o lδιog 21
111
'
λd αυτ6 πoU o Lacan ovoμdζει τo 1 6ι6λiα μαq τηv αvdrπυξη τoυ oιi:μα- i με τηv πλdτη τoυ. oι xιovdvθρωπoι γ[vovται αvτι- ocΙlματoυ oυμθoλικo0, τo ocilματηc {] τog o0μφωvα με dξov6g, oι]μφωvα l κε[μεvo xλευαoμoι3 επoμ6vωg επ[- πριbτηg γλιboααg (|angage). Mπoρεi \ uε αv0olιατα-το μηκoq τoυ μηρoι1 l θεσηq, τoυg πετo0v xιov6μπαλεg, α6 oριoμ6vεg περιrπιboειg vα λd6ει 1 αrη μια ουvτεταγμ6vη, η ηλικiα .i τouq γκρεμiζouv, γελoιiv 6λ6πov-. ,6ιi:μα σs 6vαv oργαvιoμ6 πoυ Θα i αrηv dλλη. Ξ6ρoυμε 6τι και o μι- f . τdg τoυg vα απoσUvτiθεvται και vα ,.,6Xει πρoκ0ι}ει απ6 αυτηv ακρι6Φ9 κρ6q Xριαr6g μεγ6λωoε oε ηλικiα l λιιbvoυv. |-l εικ6vα εivαι επoμ6vωg '/ τηv ληιpη, Aυτ6 τo oιbμα τoU συμ- l(αι σε Υvιilαη oυμφωvα, .με αυτηi διαπoτιoμ6vη απo αuτ6 πoυ τηg 6d- 6oλικo0 εΙvαι gξ[αoυ και τo: τoιjτo τhv φ6ρμoυλα. Mια καμπ0λη αv6-l ζoυv: μ0τη, αφαλ6, gφτιd θα μπo- εivαι (Σημ, βετ.: εαr(;) το oιilμ& μdυ, Πτυξηg αηv oπo[α η γλιilooα (|an-i ρoιioε vα κdvει αUτoψια... Διαπι- ' "τo πρΦτo οιilμα πoυ κdvει τo δε0- gage) θα αvτιαroι1oι1oε κατd κιi- i αrιbvoυμε 6τι αυτ6 πoυ φαιv6ταv l τερo vα evσωματωθε( α,αuτ6"1 Πα- :hoιo τρ6πo αrov μηρ6'.. σαv εvoπoιητικη εiκ6vα ε[vαι i ραδδξωq o Ldcan εμφαvζει αυτ6 τb '. E λoιπ6v 8ριοκ6μααrε μ6oα oε φτιαγμ6vo με κoμμ6τια, 6τι αυτη / πριbτo αΦμα oαv εvoωματωμ6vo μι1Θo. To αημα(vov 6ρxεται vα απdτηv εv6τητα τηv 6xει αγγiξει τo ρα- i ηδη απ6 τηv σΓιγμη .jτoυ χρ6voψ 1 oει τηv αφΘov[α και τQv μ0Θo. Δεv 6δi τoυ oημαiVovτoq. To oημαivov μετd τηv εvoωμdτωαη τou." ΣυV6- υπdρ1ει oιiμπvoια, υπdρxει διαxωκαταoκευdζειτιgδιαφoρ69,επι8dλ- . πd)q απovεμητικη λειτoυργiα i6μ i ριoμ69. Δεv voεiται oργαvιαμ6g
\ 1
l
j
απ6 αυτ6. To αημαivov λ6ει: η γdμπα, η μιiτη, τo μdτια... λ6ει 6vα oω-
Θα διαπιαrιirαετε 6τι oε ουv6vτη- .] oαv 6ργαvο τoυ - 6πω9 εivαι η θ6-; iση με τov καθρ6φτη και.τηv πε- i oη 'ou Chomsky- δεv υπdρ1ει oρτ Θα απoτελo0oε δυρ6 πρdγματα, μπoρεi μdλιαrα vα i ρι6ργεια πoυ πρoκαλεi η εικ6vci μι- \ Yανoγ5vεoη. λαΘ6ι|.lει, vα μαq εξαπατηoει 6πω9 i λdμε xωρiq vα τo Θεληooυμε για τo \ oκoλ(α κια αδι6ξoδo vα λ6γαμε 6τι ,Eται 6πωq παρbυοιdζε- , τo υπoκεiμεvo 61ει vα κdvει με τo για παρdδειγμα σε ιivα διdoημo i αημαιv6v. 6vειρo, vα πoU ξαφvικd αrηv θ6oη i ται μ6χρι σrιγμfq 6λη αυτη ri υπ6- i εγιil, τηV εικ6vα πoU μαq παρ61ει τo τωv ματιιbv 6ρxovται kdπoια voμi- . θεαη δ[vει τη αioΘηoη 6τι μπoρo0.- l εγω. Aυτ6 τo υπoκε(μεvo, ακ6μα ., με vα αρκεαro8με σε μια αrατικη ( και αιηv εικ6vα πoU τoU παρ61ει τo σματα, και η oxετικη ouζfiτηαη.bvα: .κ6πραvα. δεικvtJει 6τi .εivαι απλd oε 6vα μη1αvιoμ6 πoυ υπdρ1ει ηδη 1 εγιb θρioκει 6vα μιiθo, τov μ6Bο Εivαι μια ερωτικη εξoμoλ6γηoη: γιαυτ6v τo λ6γo. .oλα τα πι6vια εi- j τηg υπ6αrασηq τoU. To oημε[o qυ: "Aυτ6 πoυ Θ6λω, αγαπητr] μou εi- vαi εδιb και τελικd δεv μπoρo0με i τ6 απoτελεi μια απ6 τη οo6αρ6{ε1 vαι vα μηv αξiζει φρdγκoi.κciι vα .i vα αvτιληiβθδιj[jε πωg παΙζετ,iiι αυ- j 9εg δυoκoλΙεg πoυ oυvαvτιilvται κλα[ει καvεig για τα 6μoρφα σoU j τη η παρτiδb;.tiiiig ζωvταvε0ει αυτη f Yεvικ6 αrηv ιατoρ[α τηq oκ6ιpη.g,
.Τελικd τo oημα[vov κδθει περι-.i , γρdμματα, εvεργεi oαv ιpαλiδi.oro _ Xωρic μoρφη τoυ oOμπαvτoζ, αλλd ι!αλιδiζει εξiooυ τηv εVoπoΙημ6vη εικ6vα, πoU η (δια δεv θivαι τiπoτε dλλo παρd μ6vov πριbτo qπCi-, τ6λεoμα εv6q ψαλιδiσματoq. TΙθεj ται λoιπ6v τo εριilτημii, καtd π6oov i' αυτfl η εvoπoιημ6vη εικ6vα, για τηv] oπo[α εlμαcrιε τ6oo περηφαvoι, δεv ε[vαι παρd τo απειρoελdxιαro αυ-
τιbv τωv
τεμα1ιoμιbv.
'
:
To oημα[vov 6xει λειτoυργ[α απo-.:
voμηq εv6g oιilματog oε 6vα .υπo- j κε[μεvο, τo oπo(o uπoκεiμεvo ε(vαι1 oυv6πεια εv69 oημαivoVτog, To υπoκε(μεvo πρoκαταλαμ6dvεi, παρατε(vει τηv υλικη παρoυoiα αrηv
.
-
oπo(α αvαφ6ρεται' Τo αιitμb, αYγιγμ6vo απ6.τo ρα6δi τoυ αημα[vovτog, ε[vαι oΦμα τoυ πριv]και τoυ
τηv oυoιαoτικη τoιi μετd απ6 ,oταv
πα-.'
6μω9 λι1με τo0τo, τo i ρoυοiα. λ6με και Yια τo Uπoκεlμεvo, πρoτoιi j αυτ6 vα.πdρει oιilμα, και μ6τα πoυ| θα 6xει αφαvιαrε[ οαv οιiiμα, καιl επιπλ6ov ακ6μα κι αv δεv 6xει πoτ6,
υπdρξει.
Tο εκμαγειακ6 oιi:μα ε[vαι απ6 αυτη τη σrιγμη, Θα μπoρoιioαμε vα πo0με, 61ι αυτ69 o oργαvιoμ6q αλ22
oη . πoυ Θιi.hiibερ16ταv απ6 τov j μεvo μπoρεi κατd κdπoιo τρδπo Vα oργαvιoμ6 - γι3ρω απ6 αυτ6ιi iioυ i ουμπiπτει με τo εγιb και 6τι εκq( oα πaρει oιilμα αrα πλαioια μιαg λo- 1 ακρι6ιitg 6;4ει τηv υπ6.αrαoη τoυ. Θα . .i πρ6πει dρα vα δoκιμdσoυβε dλλα, γικηs, Για μαq μια λoγικη ε(vαι η 6vtαξη i διαφoρετικd αv0oματα. Ag πdρoυε μ6oα oε αvιioματα. Πωg 6μω9 μπci: "1 αυτd Tτoυ μαq πρoτεivει o Lacan! πριΙiιρo0v κdπoια αv0oματα vα διilooυv j o oργαvιoμ6g bπι6dλλεται : μog μαζ( με αvdγκεg. ,oμωq αυτΦq απdvτηση για 6λα αuτd; Λoιπ6v, 6vα αιbμα, η εικ6vα τoU, ,: o oρYαvισμ6g κραυγdζει. Aυτη η πoυ θρηκε τηv oυvoxτ] τηq, υπ6 τov / κραυγτ] εivαι dραγε *ραuγη oριiαtι6ρo εV6g τεμα1ιoμoΟ, και τo oημαi- i ομο0, ε[vαι παρoυο[α τou. oργαrii: vov io πραγματικ6 διααπιbvταq τo i oμo0, ε[vαι μηπωq 6vα πριv απ6 τηv oε 6λα τα κoμμfτια τηg γλιboααq γλιilαoα (langage),."6vα πριv απ6 τo (|angage). Γι, αυτ6 μπoρεΙτε vα πεiυπoκε[μεvo και 6vα πριv απδ τb oιi:: τε στo τηλ6φωvo κdπoιov: .η γαμ- i μα; H κραυγη καθιbg και o oργαvtπα μoU ε[vαi καλ0τερα,,.Eαv θεω- l oμ69 μηπωg εivαι 6vα riδη - εδιb; To τiδη εδιb ε[vαι o υλικ69 τρ6πoq ρηoουμε μαζ( με τov Lacan τo oυμθoλικ6 oαv πριbτo oιbμα, καταvoo0μαq vα ε(μααrε τo ηδη - εδιb μαq ε[vαι το αημα[vov πoυ επιφ6ρει τo με καλ0τερα 6τι τo αoιiματo τηq γλιilooαg (|angage) εvoωματo'0μεvo i dγγιγμα τoU.και μdλιατα τo Θαvαoιoε 6vα oιbμα πραγματoπoιε( μια ει-i μo dγγιγμα τoυ, και 6xι μ6vo τo θαvdoιμo dγγιγμα πoυ εivtiι ουvδεδεσχΦpηση. H ιδ6α τo0τη δεv εΙvi:ι κoιvcbg απoδεκτη. Mπρoiτrd o' αυτl,i μ6vo με τηv εικοvα πoυ μπoρε[ vα τηv κατdαrciαη που.ουvεπdγdταi εξαφαvιαrεi, αλλα oιjvδεδεμ6vo με απ6 τηv εv6ργεια τoυ αη.μα[vovτoξ τo γεγov6g 6τι τo oημα[vov ε[vαi μια θαvατoποiηoη' μπoρo0με vα διαφoρoπoιητικ6. ,o oργαvιομ6ζ αv πo0με 6τι Θα πρ6πει vα απoμαηταv περιoριoμ6vog o, αυτf τηv κατdαrαoη τηg κυτταρικl,1g μdζαg, κρυvθo0με αΠo μια oριoμ6vη θειiη θα π6θαινε,οπ6 πληξη, και αγ τou ριση τωv πραγμdτωv πoυ 61ει oαv 6xει δoΘεi η ζωη εivαι απ6 τηv επι6dαη τα αv0oματα και ε[vαι κoιvd απoδεκτη. 8λ6πoυμε πρdγματα αια θυu[α. ,
i
i
Ι
τEΤPAΔIA ψYxlAτPlκl{Σ rEΗAPιlΣ-ΦΛEBAPHΣ-ΙιIAPτι{Σ
1
988
I I i
Yπoκεiμεvo και oιbμα ε(vαι διατo ε[vαι ωg 1ωριoμ6vα. To iδιo μαq υπδκεiμεvo μαq επιτρ6πει vα λ6με: .6xω 6vα σ{bμα", αλλd εξlooυ μπoεvτ6g ρojμ, και vα τoπoθετrjoouμε παρεvΘ6oωv αUτo τo σωμα.
δ oργαvιoμ6q δεδoμ6voq φαιvouεvικd ευθ0g εξαρχηq εκδηλιbvεται τoυ, μδ τα vε0ματα u" τ.g ^ρouγ6g τιg κιvηoειg τoU, και τηv ioυ, με παρoυo(α αuτη o Lacan τηv γρ6φει uε.6vα δ6λτα, δηλαδτ] πoλ0 απλd uια φαvταστικη αρxη πoυ επιτρ6πει vα αvαrπOξoυμε oυλλoγιoμo0g, Au. τ6 τo δ φαvτααrικη αρxη' κυτταρι. φιbvαζει, κdvει vα κ6q oωρ69 πoυ,Aλλo 6vα oημαivov αvαδυθε( crrov πoυ τo γρdφoυμε με τov Lacan Sz, ,|σωq vα φαivεται παρdξεvo πoυ.ε[vαι bε0τερo oημαivov. E(vα.ι 6vα δε0τερο oημα[vov πoυ 61ει xαρατo 6τι θεκτηριαrικ6 τoυ γvιbριoμα ,E1oυμε μια γραφη uελιιbvει 6vα 51. λvτiαερoφη πρog αυτηv πoυ ξ6ρετε, Δηλαδfι αυτ6 τo Se πoυ απoτε. λεi απdvτηoη εγκαθιδρι1ει πρdγματι τηv [δια τηv παρoUσ[α τoυ υπoκειμ6voυ και τηv εγκαθιδρ0ει oαv κ6λεoμα.
, E(vαι μια θεμελιακη πρ6ταoη πoυ μαg δivεται απ6 τov Lacan,για vα ειπωΘεi 6τι κdvει τo κdλεαμα' Ξα.vα6ρ(oκouμε εδιil μια dλλη πρ6ταση: εκ τωv πρoτ6ρωv αυτη η παρoυo[α, ακ6μη Kι αv φαιvoμεvικd ηταv qvoρY6vωτo, ηταv {δη 6vα κ6λεoμα. Eivαι θvα κdλεoμα και 61ι πλ6oν μιδ oπoιαδflπoτε αιφv[δια κραυγt\. H διδαοκαλiα1,τoυ Laφιn εδιb oαφ69, 6τι τo ηδη μαg καθιαrd ,Aλλoυ εivαι κ6τι πoU εγεδιb τoυ κα6ιδριjεται απ6 τo iδιo τo υπoκε[6vαg τρ6πo9 vα πει Kαμεvo. Eivαι.Aλλog δεv υπ6ρ1ει. Aυτ6 vεig 6τι o πoυ λειτoυργε[ ε(vαιoαv 86λo9 πoυ εκτoξε0εται πρoq τα πioω. l-{ ζωvταvη παρoυα1α 6xει εξαλoυ τηv δυ-
,Aλλoυ _ vατ6τητα γ6vvηoηg τoυ αv και πρoφαvcbg Θα πρ6πει vα κdvouμε μια παρεvΘεοoOλα: αv - και ,Aλλog oυvαιvεi. Θ6λω εφ6oov o απλΦq vα επιoημdvω'. .εδιir, 6τι υπ&ρxει 6να πιΘαv6 6voιγμα πoυ αφoρd Kαι τo υπoκεiμεvo και τo oιbμα, μια πιθαvoτητα αvo[γματog αro πρ66λημα τηq ψOxωσηg. Av και ,Aλλog σUναivει, δηλαδη εφ6oov o εκφ6ρεi μια απdvτηαη.πoU απoφαoiζει τηv oιiαrαoη τoU εv λ6γω 51 H κατ6αταoη αυτη 61ει 6μεoη απoτελεoματικ6τητα γιατηv εμφa.
o .Aλλoq δεν μπoρεi vα τo oιKειoπoιηθε(, δεv μπoρε( vα τoυ δcboει
vιση τoU υπoκειμ6voυ αλλd τι oυμ. 6α(vει με τo oιirμα; ,AκoλoυΘε( dραγε τo oιbμα τηv [δια διαδικαo[α, μαg δ(δεται με τov iδιo τρ6πo 6πω9 και τo υπoκε(μεvo; E(vαι μα υπ6θεoη αvηoυ1ητικη, καταλα6α[vouμε μεv 6τι τo oιbμα δημιδυργε[ται απ6 τb αημαlvov ξεκιvιitvταg απ6 6vαv oργαvιoμ6 πoυ ηταv ηδη αιbμα, 6vα τo oιbuα πoυ ακρι6ιilg 6πω9 και ,oμωg
αυτ6 τo ιδια[τερo oημdδι, αυτη τηv ερημωoη. Aλλd και και εδcb υπdρ1ει μια dλλη διατ0πωoη πoυ μπoρε[ vα τεθεi oθ αvτ(Θεαη με τηv πρoηγoι3μεη: (δεy ε[vαι'τα πd'vτα oημαi-
yoy,. M6vει μια απ6λαυoη μ6οα αro. oιbμα. H Θαvdoιμη αλλα 6xι απαρα(τητα καταστρoφικft δρdοη τoυ.oημαlvovτoq, τo 6ργo τoυ πoυ εξαφαv[ζεται. υπoκε(μεvo oυv[oταται στηv απ6o6εoη τηq δεv εξαφαviζεται με τo [διo τρ6πo τo απ6 κdτω απ6λαυoη9 καλεi και τηv επιστρo6πω9 τo υπoκεiμεvo φη τηq απ6λαυoη9, πoυ μπoρo0οε oημα(νov. να επιoημdvoUμε για παραδειγμαo ,Aλλog δ[vει oιi:μα στov oργαvι. αro παρdπovo. Aφoιi αrερηθηκε οu6 _ πoυ 6δωοε ατov εαυτ6 τoυ ,Aλλov. Eivαι 6vαg κ0κλog πoυ τηv oλoκληρωμ6vη απ6λαυoη, μητov πωq παραμ6voυv καπoια oημε[α δivει.τηV αioΘηoη τηq ατειρ6τητα9, και κ6τα9 : τηg αρxιilv τωv [τoU ξ απ6λαυoη αυτt'1 μπoρε( vα 'τηq αρχηq .Aλλoυ. E(vαι πληοιdoει, καπoιεg μικρ69 περιoχεq μια τoυ αυγo0, τoυ ,. αvαζητηαΙ εξωπραγματικη, ' γιατi ,6hoυ τo.oημα[vov δεv κατoρθιilvει vα κρciτηθεi; μαq. εγ,iιειει dμεoα xωρig vα μπo: Aυτα τα μικρd τμf1ματα εivαι εξiτo oτιδηvα ξαvαφτιdξoυμε ρo0με _ vα καvε1 .doυ. εκεivα τα αvτικε[μεvα, εκεivεg πoτε αυτ6 6xει ακρι6ιilg ,. oι,ζιbvεq αrιg oπoiεg δεv φτdvει η F{ κυκλoφoρiαq' τηq δoμη τηv με εμ66λεια τoυ oημα[vovτog και ε[vαι κυi<λoφoρ(α αυτη 6xει ακρι6ιbg vα . oι ζιbvεg τωV oπιi.lv, αυτd τα τ6ooεκυκλoφo-.... τηg idvει με τηv δoμft 6χEι. αυτη κυκλoφoρiα μια l.| ρα αvτ,ικε[μεvα oπoυ η απ6λαυoη ρiαg, επι6ιιilvει. Eivαι 868αια κατd καdλλη oυv6πεια: ειoαγει τo oιilμα ωg *τov τoU τρ6πo oυvδε$εμ6vα με αυτ6 πoiov αυτ6v φ6νo θvητ6 με πoυ λ6με 6τι, ε[Vαι τo oιbμα, μα πρdγματog", φ6vo ^πoU .οπoτελε. ιδι6τητα τoυ oημαivovτoq" EιodYει : αrηv πβαγματικ6τηα,, εivαι απ6vτα ,ov6vα παρdδoξo, δηλαδη: o oργαvι- , απ6 .τo oιi:μα, μη αημα[vovτα, ταq εκτoq oημα(vovτog 6ρloκovται oμ69 6ρxεταl στηv ζωη- κι αυτη εi. και. εκτ69 oιilμαibg. Eξαλλoυ εκε[ oη. τ9υ vαι η δημιoυργικη πλευρd . ακρι6ιilg αγkιαιρΦvει o Lacan τηv l: σσV διαγραφ6βEVoξ μα(voντog λ[μπιvτo. vεκρ6g. ΠεΘα[vει ξαφvικd, επειδη H λ[μπιvτo' αυτo τo 6λαoμα πoυ ε(vαι τou oημαlvovτoq. επειδη αvη κει στo οημαivov, και εivαι o πριi:- .γλυ.oτρdει αναμεoα oτo ε[vαι τoυ oρ.γανιoμo0 και στo αληθιv6 τoυ τog θdvατog 6ριo πoυ πρoγωρ6ει π6ρα απ6 αυτ6 , Eivα( αυτ6q o τρoΠoq τoU σημαιτoυ oιΙlματog. (..,) To 6λαoμα αυτ6 vovτoq vα θαvατιδvει πoU μετασΧητo ε[vαι 6ργαvo.6vταq εργαλε[o τoυ ματiζειi τo αιbμα αvαγκdζo',yταg τηg. oργαvιoμo0"1 oλoκληρΦoη τηv vα απαρvηθε[ 8λ6πoυμΞ πωq o Lacan πρooπααπ6λαυoη9 τoυ (iouissance). Aυτη (δρaση,, Lavα.επιλ0oει αυτl,1 τηv δυoκoλlα o Θεi τoU σημαivovτog τηv τηq πρoκιiπτει απ6 τo κρατημα τoυ 6ρημo πoυ oαν παρoυoιdζει τηv can απ6λαυoη9, πρdγμα πoυ oημαivει -orbματoq τηv αvdρτηoη ToU. oιbμα6τι o ζωvταvog ειo6ρχεται στηv ,. τog απ6 τo oημα[vov' τηv ερημoπoiηoη τηg απ6λαυoη9 κilι τηv διαγλιbooα.(|angage), και για v,α ειo6ρtltρηoη παρ, 6λα αυτα μιαg απ6Θει αrηv γλqbooα 6xει κdπoιεg απιiiλειεg... και 6μω9 κιvεiται! Διατηρε[. λαυoηg πoυ διαφoρoπoιε[ ριζικα τo oιδμα απ6 τo υπoκεlμεvo. 6νq 6oo Yια τov Ιδιo 6vαvτι τoU ση,oλo αυτ6 τo μ6ρoq _ αUτη η μα(vovτog. Kατι απ6 τηv απoλαυoη τo παρoUσιαoΘε[ vα τηv πλdι. πρcoπdΘεια επιτρ6πει μ6vεi, αυτ6 πoυ oιilμα, 6xι μ6vov με 6doη μια εικ6. o(ωoη.τoυ oιbματoq κατω απ6 τo vα, αλλd'με μια εικ6vα oτηv oπolα .Uπoκειμεvo επι6dλλεται o Λ6γo9 (disοours) τoυ διατ0πω.. και dλλη Bρioκoυμε μια.Aλλoq ,Aλλoυ, τo oημαivov αιo 8αθμ6 πoυ ε[vαι τo στl τoU Lacan: "o εiVbι o.,Aλλog - αυτ6 τo εioΦμα δεv τo σtbμα', Aυτ6 Θα ot'1μαιvε 6τι.Evα πρΦτo oημα[vov... xαρακ'τηρ[ζεται απo παρα 6vα μ6ρo9 μ6vαι 6τι δεv εnιτρθπεται δυoκoλlα πoυ τηv oιbματog.μ6vει, τou αυτo0 ρoq
TΕτPAΔιA ψYχιAτP|κHΣ ΓEI{APHΣ-ΦΛEBAPI|Σ-MAΡτt|Σ 1988
.
-.
.;.:
.:
23
113
vα ειπωθε[ ρητd με πoιov
τρ6πο
διαxωρiζovται oιi:μα και υπoκε[μεvo' εαιi δεv κατααιησoUμε oαφ6q oε Qεδoμθvη σ-ΓιYμη τo γεγov6q 6τι τo σημα[vov δεv ε(vαι παvτoδOvαμo, και 6τι δεv επιτρ6πει vα ε(μααrε 1ωρig αυτ6 πoυ αVdφερα πρoηγουμεvωg οαv ζωτικ6τητα. Αυτf1 η ζωτικ6τητα αvαγvωρ[ζεται oαv απ6. λαυoη fiouissance). Σιi:μα αδειαoμ6vo απ6 κdθε απ6-
λαυoη, ε(vαι 5vα παρdδoξo ε6v αvτιταxθε[ στo <για vα απoλαΟoει καvεig xρειdζεται 6vα σti.lμα,' Αυτη η
κεvωθε[οα απ6λαυoη oυvεπdγεται τη διατηρηοη κdπoιαg απoλαυoηq πoυ 6μω9 ε(vαι πια υπ6ρ _ απ6λαυ-
ση (pΙus.de.jouiQ. Τo υπoκε(μεvo διαxωριoμ6vo απ6 τo oιilμα τoυ ε[vαι 6vα υπoκεiμεvo πoυ αvαwωoi-
ζεται oαv υπoκε[μεvo μ6oα.αrηv 6λλειι{.lη _ τoU _ εivαι τoυ (manque-
A-θtre),
τo αvτικεiμεvo 6ρxεται εv
ε(δει 6oυλιbματoq, και αυτ6 τo αv-
τικε(μεvo, πoυ αλλoΦ μπoρε( καvε(g vα το 6ρει αv δ1ι αro [διo τo oιbμεi; απ, oπoυ θα τo πdρει oαv απ6λαυση'
lαvoυdριoq 1987
1. .tosition de |, inconscienb', in "Eοrits",
848.
tl..,iiTi'i
iΙ:;),
$i
-:
24
I
TΕΤPAΔIA ψYxιATP|l{|lΣ ΓEilAPHΣ-ΦΛEBAPHΣ-,|uAPτHΣ 1988
p.
./"-^
JACQUES |ΑcAΝ F|
οημαoiα Toυ φαλλo6
*--"*" *-flie Bedeutung des Phallus Μ ετdφ ρ αo
η
: Bλdo
ηq,
Σκoλ iδη q
Δivoυμεl εδcδ 1ιυρi5 τρoτroτroiηση To κεfμεvo τηg διdλεξηs τΓoυ εκφrυvηoαμε σTα γερμαvικd oτr5 9 Mαioυ 1958 ατο Ινoτrτo6τo Mαξ. Πλαvκ τoυ Μovξoυ, 6τroυ o καΘηγητξ5 Πdoυλ Mdτoυoεκ μαg εt1ε τrρoακαλioει vα μlλ{ooυμε. Θα crrαΘμiαει dτoι καvε(g, υτrd τov 6ρo να δlαΘ€τεl κdτroιε5 τΓαραατdbεlg γ1α Tα τrvευματικd ηΘη τroυ πρυτdvευαv εκεivη τηv ετro1( oε κιiκλoυ5 d1ι και τ6oo αvυπoψΙααroυ5, τov τρdτro με Tov oτroio oι dρor τroυ, τrρcδτoι εμεi5, αναα6ραμε ατ16 τον Φρ6ιντ, 6τrιυ5 <η dλλη oκηνη> πoυ υτrdρ1ει Kαι στo κεiμεvo, μτroρodoαv να αvτηxηooυν. Aν τo εκ.Tωv-υσT€ρtυν (Nachtrag), dλλo5 €vα5 ατrd αυτo65 τoυg dρoυg τroυ δlατρi1oυν τcδρα τo τrεδio τιον δlαvoητtκcδν 1αρtεντloμcδv, καΘlcrrd τηv τΓροστrdΘεlα τoι1τη αvεφdρμooτξ, αS τo μdΘεl ο καΘ6vα5:
ηταv αvξκoυατol2.
Ξdρoυμε 6τt τo αoυvεiδητo α6μτrλεγμα ευvoυΧtσμo6 ixεI λειτoυργiα κoμβlκη: 1) για τη δυναμικ( δ6μηoη Tων συμτrTιομdτcυv, υτ16 τηv ι}υ1αvαλυτικη iwoια τoυ 6ρoυ, ενvoo6με αυτo6 τroυ εiναι αvαλ6orμo ατl5 νευρcδσεls, Τ|s δrαατρoφd5 Και τιs ψυxc6oεl5. 2) για μlα ριiΘμιoη τηg αvdτrτuξηg τrou δivει τη ratio τoυ αrov εξι]5 πριoτε6οvτα ρdλo: δηλαδη την εγκατdσΤαση μdoα αro υτroκεΙμενo μlα5 αoυνεδητηg oτdoηs Xωρrs τηv oτrοiα δεν Θα μτroρo6σε vα TαυτlcrrεΓ με τov ιδαvlκd τ6πo τoυ φι1λου τoυ, o6τε και να αvτατroκρlΘεf xωρi5 ooβαρd ατrρ6. oπτα στ|s αvξκεg τoυ oυvτρdφoυ ToU κατd τηv ερωτrκη σΧdαη, o6τε vα υτrοδε1τεΓoωατd τι5 ανdτoυ τrαιδιo6 τrου τrρoκιiτrτεt. -- -- γκεSYτrdρ1εl ατo oημεio αυτ6 μια εoα:τερIκη αvτιvoμiα αrηv αvαδo1( ατ16 τοv dvΘρcoτro (Μensch) τoυ φ6λoυ τoυ: γtατ[ vα εfvαι dραγε υτro1ρεcομdνos vα εTrωμtοτεΓ τα χαρακTηρ|cΓrικd τoυ φ6λoυ μdoιο Ξdρoυμε τrωs o Φριitντ, αro H 6υoφoρiα τoυ ττoλιτιμια9 ατrεlλη5, εiτε με Tη μoρφη μ,αs oτdρηoηg; oμo6, €φτασε vα υτrαtvl1Θεf μlα 6xι τυxαiα αMd oυoιααrlκη δlαταρox{ τηs αvΘρc6τrιvη5 oεξoυαλr-
κdτητα5 Kαι τrω9 α, €vα ατιd τα τελευταiα τoυ dρΘρα, αvαφfρεt dτl με καμiα τrετrερααμdvη (endΙiche) αvdλιioη δεv ανατdασοντα| τα κατdλolτΓα τroυ αφηνει τo o6μτrλεγ:α ευvoυΧ|σμo6 oτo αvδρικ6 ααυvεiδητo, τo ρenlsneid oτo αουvεiδητo τη5 γυvαiκα5. Αυτι] η ατrορiα δεν εiναι Q β6vrl, εivαr 6μo:5 η τrρcδτη τroυ η φρoiδικη εμτrεlρiα και η μεTαψυΧoλoγiα τroυ ατroρρdεr, εlo(γαγαv σTηv εμTrε|ρiα μα5 τoυ αvΘρcδτroυ. oτroιαδ{τroTε αvαγωY( crε βιoλογrκd δεδoμivα την αφ(vει ανετriλυτη: η αvαγκαl6TηΤα Kα| μ6vo τoυ μ6Θoυ τroυ uτroλαvΘdvεl αrη δdμηαη τoυ oιδπrιiδειoυ oυμτrλiγματo9 τo ατroδεικv6εr ετrαρκcδg. Kαι εiναl τdtrραoμα η ετrir<ληoη, crrηv τrερiτrτcοαη αυτη, εv65 αμνημoνlKoιi κληρoνoμικo6 κεκτημdvoυ, 6xl μ6vo ετrεlδη κdτt τdτoιo εivαt καθεαυτ6 oυζητηolμo, αΜd επεlδr] αφηvεl τo πρdβλημα αviτrαφo: τ169 oυνδ€εTαt o φ6vog τoυ πατ€ρα με τη αυνΘηKη Toυ τrρωTαρχlκo6 v6μoυ, ε&v αυτξ τrεριλαμβdvει dτι o ευvoυ1loμd5 εivαl η τιμrορfα τη5 αιμoμιξiαg; l.,l
ΨYΧAΝΑΛYΣH, Τειj1o5 4, ΦΘιv6τrωρa'99, oo' 9-17
Θα μαs oιασκεoασε| κυρ|oJs η εTΓΙTUχIα Toυ να αρt,ρωσε|, τηρωvταs τr|σTα To γραμμα Toυ Φρ6ιvτ, μια Θioη εντελc6g αντiΘετη: αληΘιvd τrρdτυτro o, €vα δ6oκoλo εδo5. To ψdρl <οατ6oo δεv 1dvεταr αrα Θoλd vερd6, αΜd φαiνεTαι να τrεριτrαfζει τη δημηγoρiα τoυ Τζdoυv5 υτ16ρ τη5 αhoκαταoτdαειυ5 τη5 rodτητα5 το:ν φυαικcδν δικαιωμdτο:v (μητrα:g δεv τov oυνετrαfρνεl μd1ρι τoυ oημεioυ vα τελειcδvεΙ με τo βlβλrκ6: Ετroiηαεv αυτo65 o Θε69 dνδρα και γυvαiκα;). ,owcυ5, τl κdρδιoε με τo vα εξoμαλ6vεr τη λεlτoυργiα τoυ φαλλoιj ω5 μερικo6 αvτlκεlμ€νoυ, εdv τoυ 1ρεldζεταl να.ετrικαλεαrεi τηv τrαρoυoΓα τoυ μdoα oτo o<6μα τη5 μητiραs ωs εσωτερlκo6 αvτlκεlμiνoυ, dρoυ o oτroiog εivαl oυνdρτηση των φαντααιc6oεωv Troυ ατroκdλυψε η Mdλαvι lΟdlv, καt τ16αo μdMov εdν δεν μτroρεi vα δlαφορoτroιηΘεf ατ16 τη Θεωρiα τη5 τελευταiαg τroυ ανξεl αυτ69 Tιs φαvTασιcδoειg oτηv αvαδρoμlκη τrαρoυofα τoυ oιδlτr6δεloυ σXηματlσμoιl ioαμε τα dρlα τη9 τrρ
lμη5 τrαIδlκη5 ηλικfα9. Δεν Θα ηταv dcrro1o vα αναψηλαφιjooυμε τo ζητημα δrερωτι6μεvol τr ηταv εκεΙvo τroυ ετrdβαλε crroν Φρ6lvτ τo τrρoφαv€g τrαρdδoξo τη5 Θ€oη5 τoυ. Δι6τι Θα εiμααrε υτro1ρεo:μivol να τrαραδεμo6με dτι iβριoκε τo δρ6μo τoυ καλιiτερα ατ16 τov καΘ6να dταv ηταv vα αvα\Λ/ωρioει την τdξη τοlv αoυνεδηταrν φαrνoμdVo:ν, TΓoυ o δlο5 εiμ ετrIνoηoεl, καl dτt, μη δrαΘiτovταs μ|α ετrαρκη dρΘρcυαη
TηS φ6σrls αυτc6ν τCDv φαιvoμivο:ν, oι κατoτrινof τoυ ηταv καταδικαoμdνoι vα αTroτrρoσαvατoλtατo6v λιγdτερo { τrερloo6τερo7. τo ατoi1ημα - τroυ ε(vαι κατευΘυντηρlog dξovd5 μαs Υια τo α1oλιαoμ6 τoυ . Mε αφετηρiα τo6τo iργoυ τoυ Φρ6ινη τov oτroio αυvε1(oυFε εδc6 καl εφτd xρ6vια - oδηγηΘηκαμε σε oρ|σμdvα ατroτελfoματα: κατd τrρο6τo λ6γo, σTo να τrρoαγ&γoυμε σαv ατrαραiτητη για κdΘε dρΘρ<οoη Toυ ψυΧανολυτικo6 φαtνoμ€voυ την iwoια τoυ oημα[voντo5, 6τrω5 αvτlδιαoτdλλεταl Trρos τηv ιiwoια τoυ oημαlvoμdνoυ ατrιi τη vεoτερ|κ( γλωoooλoγικξ αvdλυoη. Aυτη τηv αv6λυorl, τroυ εivαι μεταγεviσrερη ατ16 αυτ6η o Φρdιvτ δεv μπoρoιiσε να τη λdβεl υτ16ψη Toυ, ιiμω5 υτroατξp(oυμε dτr η ανα. κdλυψη τoυ Φρdlντ απoκτd τηv ιδloμoρφiα τη5 ακριβ
τdτolα εvτελcδ5 ξ€vη ατ16 μια αrdoη <τroλtτloμoκεvτρlκ(> l] υτrd την τρdxoυoα dwolα τoυ 6ρoυ, αrdαη τroυ η Kdρεν Χ6ρνεil γrα τrαρdδεrγμα, βριfΘηκε vα τrρoαvαyγdMει, κατd τη δlαμdχη τoυ φαΜo6, με τη Θdoη τηs ττoυ o Φρ6ιντ 1αρακτr]ρloε φεμlνισT|κξ. Δεν τrρ6κεlταl γlα Tη αXdoη τoυ αvΘρc6τΓoυ με τη γλc6ooα ωs κo|νων|κ6 φαιν6μενo, o6τε καv τiθεταt Θdμα γIα κdτl τroυ vα μoιdζει με τη γvωαrη μαq ιδεoλoγικξ ψυ1oβvεση, η oτroiα καl δεv ξετrερνι€τα| με τηv αφoρrαrικξ τrρo. σφυΥη oτηv εvτελc6s μεταφυσrκη διdcrrαoη, καθ6s η ετriι<ληoη Toυ συγκεκρlμdvoυ αυvιατd λξψη τoυ ζητoυμdvoυ, τroυ ατroτrviεt ευτελcδ9 τo 6voμα oυναioΘημα [affectΙ' To ζι]τημα εΓvαl να ξαναβρo6με στoυs ν6μoυ5 τroυ διiτroυv εκεiνη τηv dλλη oκηvι] (eine andere Schauplatz) τroυ. 6τrω5 υτroδεικv6εl o Φρ6ιw μλcδvτα5 για Tα ιiνειρα, εivαl η qΚηνη τoυ ααυvεlδητoυ, τα ετnτελdoματα τroυ ανακαλ6πτovτα| στo ετriτrεδo τη5 αλυoiδα5 υλlκd ααταΘcδν αroι1εi<οv
11ι -''''..ΦP. ζ--"-
ΓPAΠΤo
13
τrou μTroρεf Mε αυτdv τοv τρ6τro το αiτημα αvαιρεi (aufhebt) την ιδιαιτερ6τητα κdΘε τρσγμαToS τroυ λαμvα xoρηγηΘεf μετα'λλ6ooovτd5 το αε ατ16δειξη αγdτrη5, εvc6 ακdμη Kαι oι ικαvoτroIηoεl5 (sich erniedrigt) να μην εivαr πλdoν τrαρd η lσoβd,iι γιδ λoγαριαoμ6 τη5 αv&γκη9 υτroβαΘμf4owαι πiδωoη τoυ.αiτηματo5 oγα',η5 (6λα τo6τα εξd1αl5 αloΘητd ατηv ψυxoλoγiα τιov τrρ16των φρoντf. δcον, αrην oπoiα αφoolciΘηκαv oι ψυΧαναλυτ€9.νταvτdδε5). να εTrαvεμφαvιoτεf Yτrdρxει o,.,...65 μ,o oucrγ*ot6τητα, η rδιαrτερ6τηTα Troυ dτol καταργηΘηκε τroυ τo dvευδoμη τη dμωs διατηρcδwαs εκεiΘεν τoυ αιτημα'o5. ε.ou.μφανfζεται τrρ&γματl, δεv εiναι ατrλη τroυ 6ρcυv1o [l,ιncondliionn6] τoυ αrτξματo9 η,dτrηs υτroκρ6τrτεr. Mε μια αvατρoτr( ατrdλεlψη5. απομεlvdρι μrα dρνηoη τη5 dρνηαηS, ! lαX6S τη9.καΘαρη5 ατrcδλειαg αvαδ6εταr ατ16 τo dρo: αυτ65 o 6ρo5 ατroδε<ατ16λυτo> τov τoυ αιτ(ματos με rr .",,ο,μrα υτroκαΘιατd τo dνευ-dρων ικανoπoiηoη σTην μιαs ανξκη511. d,τι ατ16.η, o",6δu,ξη η,.i'ηs εναvτιcδvεταl oμε6εl αΜd ,E.o., 'rρημ*, η διαφoρd 6ρεξη Υ|α ικανoTΓoiηoη, o6τε τo αiτημα α\,dτrηs, η ..,euμro δεv εivαl o6τε η τo iδlo τo φαιν6μεvo τηs δr1oτoτroυ τrρoκιjτrτεl απ6 την αφαiρεση τηs πρc6τη5 ατ16 τo δε6τερo, μΙαg τoυ5 6paltung). αυτ6 τo κεκλεlΑντιλαμβdνεται καvεi5 Tr6s η γεvετ(αα σΧdση [relation sexuelle] καταλαμβdvεl εivαι φτlαγμ€vo τrεδfo τo ετrεrδ( oμ€vo τrεδio τηq ετrlΘυμiαs καl δiακυβε6ει εκεf την τ6xη τη5. Eivαr τoυ τo δtττd: ετrανdκαμψη.λ., α.'ηματos TΓoυ εγεiρει η .Αλλo τrou εvi1εταt oτην αιτo6μενη ατ16δεrξη τη5 αvdγκηs. αμφ|σημiα τroυ ενεστωτrolεiται αrov ατ16 τηv ατrλo6oτερη αγ&πη5..τo]bldκεvo αυτo6 τoυ αrvrγματo5 ετrιβεβαlr6νεl τι τo καΘoρΓζει, μdαα iφ\o5, για τov καΘdνα απ6 διατιiτro:οη τroυ τo αvαδεικv6εl, δηλαδη: 6τl τo υτroκεiμενo 6τrω5 καl o τη5 αvξκη5, .o,g ,ρ.'.*oιj5 oυvτρ6φoυs τηs αX€oηs, δεν γfvεται να τoυs αρκεf vα εivαl υπoκεiμενα ετrιΘυμiδ'. τηg αιτioυ θdoη oιiτε αvτικεrμεvα τηi η,..1*ηs, αMΞ oφεfloυv vα ετrdxoυv τα κoυoo6ρια πoυ υτrd. Γιiρcο ατrb αυτ(.τηv.αλξθεια τrερrαrρ€φovται, αrη γεv-ετιioια ζcοι!, dλα Aυτη ετrioη5 δημιoυργεi την τrρo6τrdθεoη τη5 ευτυ1iαg γou'o, oτη δlκαιoδb"λ 'ηζ ψυxαvdλυoηg. τo διdκεν6 τη5 επαφι6μενos σTιs αρετi5 Toυ ((γεν. καvεi5 io, ,,,,.o*.iμdνου: Kα| τo λ αυμαλ6τrτει (δηλαδη τη5 μ6vη5 πρooφυγη5 vητlκo6>l, γlα vα τo ετrιλιiαεl με Tην ωρiμαvοη Tηs Tρυφερ6τητα9 εΓvαt αγυρτεiα. ατoν 7\λλο σαν τrραγματικ6τητα), 6αo ευoεβηs κl αv εiναι η τrρdΘεoη, δεν πα6εl.vα €ννotα Tηs γεWηKαι πρdτrεI εδrir vα τo τoviooυμε τrωs ol γdMoι ψυxαvαλυτig, με την υτroκρlτlκ{ TΙs φαVτην ηΘlκoτrλαoτlκη 1εrροrγc6γηση Troυ με τικ(5.δoτlκ6τηTαs [obΙativite g€nitaιe1, εγκαιviαoαν τoυ στρατo6 τη5 οcοτηρiα5 oυvε1iζεται πλdov τrαvτoιi. φdρεs . εiναι b,,-5 κι αν d1εl 'o .,ρημb, o dvΘρ<υτro5 δεv μτroρεi vα τrρooβλdπε| να εivαl τrληρηs (vα 'o τειοrογoviα. τo αττεiκαoμα τηs ζolτικ{g ρoηs η oτroiα δια1iεται αrην 6τι δεν Τo μ6vο τroυ Trετυχαruoυu 6λη αυτε5 ot κoυβ€ντε5 εivαt vα oυγκαλfτrToυv τo γεγoν65 τη5 λανΘdαημεio αυτ69 o iδιo5 μ.oρ.i,o τrαiξει 'o ρjλo τoυ πoρd μ6νo καλυμμiνo5, δηλαδ( oαv ατ16 τη απγμη τroυ εξυψc6νεταl voυσαs κατdαrαoηs ατ16 τηv oτro(α πληττεται κdΘε ημdvolμo, g. (aufgeh o be n) crrη λε ιτoυργiα τoυ αη μαivovτo δ φαM69 εivαl τo οημαruoν αυτη5 τη5 iδια5 |!S Authebγng τroυ εγΚαtνιdζεl (μυcrrαγωγεi) με τηι ακρlβι69 Troυ στc εξαφανloη τoυ. Να γo.i .o Πvε6μα τη5 Αlδoι1g14 (Scharn) ξετrρoβoιλλει τη αnψ( τη5 Πoμτrηiα515) αρ1αio μυαrξρlo o φοιλλ65 ξεoκετrdζεται krρβλ. τη διdημη τoryoγραφiα τη5,Eτrαυλη5
ΓPAΠTo
!
i ,
l i
it'
1.
Και τoιjτo με τηv τrαρdμβαoη ενd5 φαivεoΘαl τroυ υτroκαθιoτd τo dxεtv, Υ|α vα τo τrρoαrατε6oε στη μια τrερiτrτcυοηl }lσ vα τoυ κριiψει τo €λλεrμμα αrην dMηl8, τrαρ€μβαoη TΓoυ €xει oαv ατroτιi' λεoμα vα τrρoβdΜεl εξ oλoκληρου τι5 ιδαvrκ65 { τυτrlκd5 εκδηλcδoει5 τηs συμTrεριφορd5 καΘεvd< ατ16 τα φιjλα, μdxρι τo dρlo τη5 τrρdξηs Tηs συvoυσfα9 αro τrεδΓo τη5 υτroκριτικη5. Τα ιδανικd αυτd τovrivovτα| ατrιj τo αiτημα τroυ εivαι oε θdoη vα lκαvoτroιoιiη τo oτrοio εivα τrdvτoτε αiτημα α},dπηs, με oυμτrληριυμd τoυ τη οuρρiκvαlση Tηs ετrlθυμΓα5 crro αiτημα. ,oαo τrαρdδοξη κι αv μτroρεivα φανεiτoιiτη η διατ6τrιοoη, εμεf5 λ€με ιiτl γ|α να εfvαι o φαΜ69 ,Αλλoυ, δηλαδη τo αημαiνoν τη5 ετrιΘυμiαg τoυ η γυvαiκα Θα ατroρρiψει dνα oυoιc6δε5 τμημα τη< Θηλυκdτητα9 ιδΓο:5 dλα τα μ<υρioματd τξS19, μdoα oτη μαoκαρdτα. Ewoεf να την ετrιΘυμo6ν κα ταυτdxρoνα vα την οrγατro6v γlα d,τι η iδια δεν εΓvαι. ,oμcυ9 τη9 δlκη5 τη5 ετrιΘυμiαq τo oημαivov, τo βρiακεl ατo oc6μα εκεfvου oτov oτrοio ατrευθ6vεταr τo αiτημd τηs Υ'α η,ι1τrη. Oτrcοoδητroτε δει τrρ€τrεl vα ξεxvo6με 6τl τo dργαvo τroυ ετrενδιjεTαι με αυτη τη oημαivoυoα λεlτoυργiα ατroκτd αξic φετix. Πdvτοr5 τo ατrοτfλεσμα γ|α τη γυvαiκα τrαραμivεl τrοr5 oυγι<λivoυν oτo iδιo αvτικεiμεvo μ|c εμτrειρiα η,'dτrηs τΓoυ σαν τiτolα (βλ6πε τrto τrdvrυ) τη oτερεΓ lδεατd ατrd 6,τι δfvει, και μlα ετrιΘυ. μiα τrου βρioκεl εκεi τo αημαiνov τη5. Να γιατi μτroρεi καvεΓg vα TrαραTηρηoει 6τl τηv €λλεlψη τη< αxετικη9 με τη oεξουαλlκη αv*γκη rκανοτroiησηs, με dMα λ6γlα τηv ψυxρ6τξTα, r.l γυναiκα oui. 'η, ΧεTαt σΧετlκd κοιλd, εν
118
ΓPAΠTo τη
γραμματι. τoυ dρoυ, ττoυ συμπεριλαμβ6vει ffiυζυγικ6gδεoμ65η<,.γι,.αυ:.,^,:no**uδιευκρινζειoετrαρiνΘεoη6τrδεν τη5 Λoγικ(g (,';.;ηι;,ρ.ro.duuo,o
εwoεi αυττ]ν, αMd την
.φ.ι"
li.-ffi,xjs*;}r'o#;:,,,,
τrερrβdMoυν φ(ε5 τroυ '-,μ,Ι.u'ρi*η
μυcrτηρια. iο. sl. Les formatιons
,,'.^^^^^^,^^,
Λακ6ιν αναπλ6Θει 161.212,6τroυ o Λα σσ. 161.212,6τroυ 6.ττ.,' oo.
de !,inconscient, ^fr
<τrατρικ( μεταφoρil., 17. Στoτελευταιo Tμημα τoυ κειμdvoυ,;rroυ.ειoΦετα,
I
I
I
I
I J ! 1
τoιxoγρ'α-'
Πoμτrηiα91!ι::.6νoμd τηs *,-6^::.::βnητlκd5 crrα διoνυαtακα δ.αδo1ικεξ φαiε,5 μlα5 μ6ηoη5 Tγ^:':l,:Tη o(Θo,,o *J. #..*δuζbuu,,5 τη5
;;.fr ;;i,!r.i$:ffi;*Jξ"H:*Ι.ΗTffi
;;; δ;' λo
-η^1i6"η,.
*o -"
ζωriq,μ,'αφρoli ;i.,δ;;λ.,λΞξ'.s'lnηui*α αro
;,,*βαlη,
ττρcoτ6τυτro.
li*:'^.-,
αρτι6αλλd τo ατταιτεi η νoηματικ{
T8γ:..,-,:.::11ΙΗ;λ, ",p,"ο"uτro,
τη5 oεξoυ,αλικ4s 'ηu.αφau.'α. ,.i- τη γενικ6τερη τατrε(vωoηAΘηνα, .i;ft 1 9 74. zo. sι. Z(γκμoυντ ,ρJ];,"] ε''κo,ρo9, τιΚηc
διαφoρoo oυγγρaφiα5 ετrιxειρεi να
:,ftiiψ
::ρ#:;J;;;aμo.,o,.δ.u
1s. Δηλαδ( Ψη: υπdρ,xει dνα *ομμ'o .,o,.ε., υπdρ1ει o,'o, 1 9. Στo σημεio ",ρooeiτ<υ
μ#fJfl*:{flH,ffi}*l,:iι1-#fr
:i,*
μ1y,"i: ,*ls:"fi
.^.iδικ6 oιδιττ6δειo ω5 τo φρo
,εr
6λα τα ψω-
ΙiHthllfxι**s:
Ψυyoλoyiα τηq εPωζco4φ (g12), cτo
ι19
o Λακdv απ6 τηv αρp ηδη τηg διδαoκαλiαg τou αvηγγειλε μια επισΓρoφη αrov Freud τηv oπoiα δεv 6παι|.lε πoτ6 vα αvαφ6ρει, απoδ[δouταg 6πω9 ε(πε crrov Φρ6υντ 6,τι
αvηκει αrov Φρ6υvτ. Πρdγματι αυτ6 πoυ αvt'1κει αιov Φρ6υvτ, ηδη απ6 τηv "ερμηvεiα τωv ovεiρωv", εivαι πριv ακ6μη απ6 τηv 0παρξη τηg γλωoooλoγiαq, η περιγραφη διio oημαιv6vτωv μηxαvιoμιi:v: η oυμπιlκvωoη και η μετατ6πιoη πoυ αργ6τερα, o R. Jacobsοn θα τoυq πρoοδιoρ[oει με τ, 6voμα μεταφoρd και μετovυμiα ωq 6αoικoig .τρ6πoUξ" τoυ oημαfvovτoq. Aπ6 κεi, o Λακdv θα αvαπτ0ξει oε μια πριbτη φdαη 6λη τη oημαlvg.υoα δoμη τoυ υπoκειμ6voυ τoυ Aουvειδητou δι6τι η λoγικη τoυ αημα[vov-
τoq απoτελε[ δoμη.
αvΘριbπιvo
υπoκε[μεvo υπdρ1ει μ6vo απ6 τil
oημα(vov: (par|θtre)r.
τo oμλ6v
υπoκε[μενo
Τo0τo τo υπoκε[μεvo τoU αoυvεiδητoυ αvτιΠρoσωπεOεται απ6 6vα oημα[vov και, o0μφωvα με τη λoγι. κη τou αημα[vovτog, για ,6vα dλλo
oημα(vov.
,
Aυτf1 εivαι η 6dση τoυ Λακdv για vα Θ6oει, ξεκivιbvταg απ6 τo0το τo
υπoκεlμεvo τoU,.ασUvειδητoυ, 6τι Aoυvε[δητo .εΙvαι δoμημ6vo
τo
6πω9 6vαg λΦγog (|angage). Aκoλoυθιbvτgg αυτη τη λoγικξ, o
,Λακ6ν εγκαταλεiπει τηv εξελικτικl,1 dπoψη τoU υπoκειμ6vbυ, τιg ιpυ1oλoγικ6q δiαιoΘηαειg και .αroxε0ει στo vα εξηγηoει τηv υπ6αtαoη τoυ τoυ Uπoκειμ6voυ τoυ Aoυvε[δητου,
μ5oα απ6 τηv επεξεργαo(α εv6q τ0πoU λ6γoυ (discoυis) πoU .εKπo. ρει1εται απ6 τηv λoγικη τoυ oημα[vovτoq, πρdγμα rιoU τov oδηγεi.61ι μ6vo αro vα xαλκ6ι{.lει v6εg 6vvoiεg
αλλd και αx6oειg πoυ δεv ε(vαι πλ5ov μ6vo αvdγvωαη αλλd .και
γ,ραφη με τη μoρφη 1ωy "μαΘημa. ' .: τωvD τoU (mathδmes)2' 60
Kdτω απ6 αυτ69 τιg oυvθηκεg, γivεται ευv6ητo 6τι παtjovταg η ι{.lυxαvdλυαη vα ε[vαι oυoxετιoμ6vη με διαδoxικd αrdδια εξ6λιξηq' εφ6αοv αvαφ6ρεται σε μια δoμη, παΟει Kαι τo Uπoκεlμεvo vα φωτiζεται κα. τω απ6 το πρ[oμα μιαg κθπoιαg πρo6δoυ αλλd πρooδιoρ(ζεται απ6 τηv πρ6o6αοη τoυ σε μια δoμη, με η xωρ(q ρωγμ6q, ρωYμ6q πou θα μπoρo0vε πλθov vα διilooυvε λ6γο τωv παΘoλoγικιilv τoυ καταοτdσεωv,
Eπoμ6vωq η ιpuxαvdλυoη δεv αφoρd πια fl το παιδi ξ τov εvηλικα μιαq Kαι εκεivo για τo oποio πρ6κειται ε[vαι η δoμη τoυ υπoκειμδvou στov 6vαv 6πω9 και crrov αλ.
λov' Eδιb δι]o επιπτιilοειq: M[α
η
εv6τητα τηg ι$υxαvdλυoηg και δε0τερη 6τι τo παιδ[, 6πoια κι αv ε[vαι η ηλικiα τoυ ε[vαι αvαλυ6μεvog ακρι6ιi:g 6πω9 και o μεγdλog. Aλλd απ6 πo0 αυτ6 τo oημα[vov, vα 6ρ1εται αro υπoκε(μεvo για vα τo oυγκροτησει αv 6xι απo κdπoιo λ6γo (discours) πoυ γ[vεται για κεivo πριv ακ6μα γεvvηΘεi. πρdγμα πoυ κdvει τo Φρ6υvτ vα μηvrjοει .ατοv "μικρ6 Χαvg" 6τι εκε[ 6ρ[ακεται τo εριilτημα πoυ Θ6τει τo εivαι .για τo υπoκε[μεvo, "εκει 6πoU ηταv πρoτoιi τo υπoκε[μεvo, 6ρΘει αrov κ6oμo". Fl μdvα πoU τοU μιλαει μετd τηv γ6vvηoη τoυ δεv ε[vαι παρd
τo μεταφoρικ6 μ6oo μιαg
μιλιdg
(paro!e) ΠoU τηv. ξεπερvdει, πoυ 8ρ(σκδται πθρα απ6 τηv [δια. To oη-
μαvτικ6 ε[vαι αuτ6 πoυ μ6oα απ, αυτ6 τo λ6γo αφτ]vει vα περdoει απ6 τηv επιΘυμiα τηq, μια επιΘυμ[α πoυ απoτε[vεται αλλo0,, crrov πατ6ρα. Aυτo εivαι πoυ o Λακdv απ6δωσε με τηv 6vvoια "μεγdλo ,Αλλo., αφ,εv6g .τ6πo τoU θησαυρo0 τωv αημαιv6vτωv, τoU οπoloυ αφ, ετ6. ωg ρoυ η μdvα ε[vαι τo αρx6τυπo ,Aλλoc"'ο
"πρωταρXικog . μεγdλog Koμiζoυoα τo oημαivov, δεv παtει
vα εivαι και 6vα Πραγματικ6,
6vα
Πραγματικ6 αιi:ματoq πoυ o Φρ6υvτ καθ6ριoε ωζ .das Ding", τ9 ηρ6,μα, πdvτα αrov oρ[ζovτα τoU Uπoκειμ6voυ, πdvτα απρ6oιτo.
To0τη η δηoτ6μηoη τηg μdvαq
oυvεπ&γεται δ0o τoυλdxιαrov θ6oειq αvdλoγα με τo αv, στη σχιiση τηq Πρoξ τo παιδ[ τoποθετεiται αιηv πλευρd τηg επιΘυμiαq η αrηv
πλευρd τηq ηδovηq. Στηv πριilτη περiπτωαη η επιθυμ(α τηg μdvαq, απευΘυv6μεvη στov πατ6ρα, αvτιπρooωπε0εται απ6 τo φαλλικ6 oημαlvov αvτικε[μεvo ωg αυτ6 πoυ τηg λε(πει αλλd rioλO περιoo6τερο αvτιπρoσωΠεOεται, μ6oα αrη oημαivoυοα διαλεκτικη, απ6 τo οημαivov τoU ov6ματog τoυ Πατρ69' αυτ6 πoυ o Λακdv κατdφερε vα καθoρioει μ6oα απ6 τηv απoυo[α τoυ τηv [δια, τηv διdκλειoη τoυ (forc|u. sion). Πρ6κειται τ6τε Yια τηv δε0τε-
ρη περ[πτωoη, περ[πτωοη τηg ηδo-
vηq τηξ μdvαg 6πoυ 6ξω αn6 τov ευvoυxιoμ6, o μαα169 τηq αvτιπρο-
oωπε0ει τo π6o9. Eδιb o μαcrr6g δεv αvηκει αro παιδ[ αλλα παραμθ. vει τηq μdvαq και δεv ε[vαι πλ6ov
παρd τo αvτικε(μεvo τηg δικιdg τηg ηδovηg vα Tηv πιπιλdει η τo αvτικε[μεvo μιαg αδOvατηq κατα6ρ6Xθησηq απΦ το παιδ[ πoυ Bρ[oκεται 6τoι μπρoαrd σΓηv απαγδρευoη
τoυ καvvι6αλιoμο0 αιo τ6πo και τη Θ6oη τηg πρωταρxικηg- εvoωμdτωσηq τoυ πατ6ρα. H διααrαoη αυτξ τηg ηδovf1g τηg .Aλ. μ6vαg, δηλαδη τηg ηδovηg τoυ
λoυ, ε[vαι η διααrαoη πdvω ατηv oπo[α θα oκοvτdι|.loυμε στηv Ψ0xω-
oη. Eπειδη περι61ει τo πραγματικ6 αvτικε[μεvo, αvτιτ(θεται αιη αx6οη με τo αντικε[μεvo ωg 6λλειι|,tη ωg
xαμ6vo .και πεoμ6vo αvτικεlμεvo πoυ ε[vαι dμεoα oυvδεδεμ6vo με τo oυμ6oλικ6 ευvouxιομ6 τηg μdvαg, 6ταv δηλαδη η τoμη nερvdει μεταξ0 μdvαg και μααro0 και 6Xι
ΙETΡAΔ|A ψγxΙATPiκHΣ ΓENAPHΣ-ΦΛEBAP}|Σ-MAPTHΣ
1
988
μεταξ0 μαοrro0 και παιδιo03' Eδ
τoU πρbθ0αrερou
.Aλλoυ,
χωρiq
μπdρα, κωμιαιη τoU παραγματικo0 αvτικειμ6voυ εκτ69 οημα[vovτog
με xτυπdει μια φoρ6 ατo αι6μα και τ6τε λ6ει εκε[vo Yια τo oπo[o πρ6. κειται' γι, αυtljv: oυvε1iζovταg vα pε κoιτdει, γαvτζcbvει τα x6ρια τηg
αro αrηθog μoU με μια 6κφρααη τεvτωμ6vη πoυ.λ0vεται μ6λη τιτι6(oει για πριbτη φoρd 6vα "μαμα,oλη
τηq.η 6vταoη θα εξα-
μαμdΣ,
φαvιαrε(, μ6λι9 γυρ6ι{.lει vα τηv: καΘι]oω πdvω αro μπρdτoo μoU, Xα-
μoγελαoει xαρo0μεvη. λ6γovταq
uμαμd-μαμαD χατδειjovτdg μoυ τo πρ6oωπo και, .6ιiζovταg τα 16ρια τηq γ0ρω απ6 τo λαιμ6 μou; θα ακoυμrηoει τo κεQdλι τηq με δ6vαμη στo μdγoυλ6 μoυ σε,μια oκηvη τρυφερ6τηταq πoU διαφ6ρει ριζικα απ6 .τηv πρoηγo0μεvη,. Στo.τ6λo9 κoιτdει τo dδειδ μπιμπερ6 κdvov= oημα[vov αvτικε[μεvo ε[vαι τo αvτιταg θoρ0θoυg Θηλαoμo0. 1 κεiμεvo τηg 6λλειψη9, o φαλλ69 (φ) : μειov φ. ε(vαι τo αvτικειμεvo To.αvτικεfμεvo για τo'oπo[o..πρ6πoυ πρo6ρ1εται απ6 τηv oημα[voυ- κειται..σ1 αυτηv τη oκηvη δεv ε[vαι oα δoμd:3o oημαlvov πoU αvτιπρo- δι6λoυ τo αvτικε[μεvo τηq ικαvooωπειJει τo o0voλo τωv oημαιv6- πoiηαηq τηg αvdγκηg, αλλd τo.αvτιτωv, ΠoU δεv μπoρεi vα oυμπεριλη- κε[μεvo τoυ ,,Aλλoυ, τo αvτικεiμετo o0voλo και vou πoU o.Aλλog κoμiζει κdτω απ6 φθε( μ6oα o, αυτ6 ,Aλλou. πoυ λεiπει τoυ ,τρειq τoυλd1ιατov μoρφ69: τo μα: Kλιvικα παραδε[γματα Θα φωτ[- α16, τη φωvη - αφo0 φυρικd τηq μιλdω κατd τη διdρκεια τηg oκηvηg σouvε τιbρα τα 6oα ε[παμε. oι δυo πριbτεg oκηvθg πρo6ρxov- αυττ]g - Ko1 lΤo 6λ6μμα τo.τ6oo 6v. ταιαπ6 τηv περiπτωoη τηg "Ndv- τovo πoU ακoυμπdει η Ndvτια επdτιαg", 6vα κoριτodκι 13 μηvιbv πoυ vω μoU αrηv oκηvη τηg τρυφερ6τηε[xα oε αvdλυoη Kαι Yια τo oπolo ταq-και πoυ υπηρξε πdvτα για τηv δρ6μ9s για vα γρdι{,rαμε o' 6vα 6ι6λio πoυ 6γ11κε Νdvτια o επiλεκτog ,Aλλov, αφo0 τo 6λ6μμα τov crιιg εκδ6oει9 τoυ Seui| τo. 1980 .La ρωτdει naissance de Ι, Autre". H πρΦτη oκη- τηg t'1ταvε ΠoU μoU 6καvε oημα vη πoυ αvαφ6ρoυμε ε[vαι η oυvε- 6ταv τηv πρωτoε[δα, Kαι πoU. μ, δρiα τηg 5ηg Δεκεμ6ρioιi. Eδιb και 6καvε vα γυρ[oω π[oω για vcι-ξεκιλiγo καιρ6 η Νdvτια 6xει καταφι1ρει vτioω μαζ( τηq μια ι|.lυ1αvdλυoη.,
πoυ o Λακdv χαρακατηρiζει ωq αvτικε[μεvo "α" _ τ6σσερα ε[vαι αυτd τα αvτικεiμεvα' (αΣ: o μαατ69, τo _ αφ, κ6πραvo, τo Bλ6μμα, η φωvη.Aλλoυ τoU ετ6ρoυ τηg υπ6oτασηq με τηv μπdρα τoυ oπo[oυ τo 6vτωg
.
vα πιε[ τo μπιμπερ6 με τo γdλα πoυ ε(xα 6αλει μ5oα αιo γραφεio, πρdγ-
μα πoU l1ταv τo απoτ6λεoμα μιαg αρκετdμακρoxρovηgπρoαπαΘειαg nληoιαoματoq στιq πρoηγo0μεvεg oυvεδρiεg. Av και τo εixε πιει ηδη oε δ8o πρoηγo0μεvεg ουvεδρiεg, τηv εi1ε αρρωαrηoει γιατ( ακρι6ιi:g αυτ6 για τo oπo[o επρ6κειτo δεv ηταv η ικαvono[ηoη τηg αvdγκηg αλλα η σX6ση τηq πρoq εμ6vα, 6πω9 θα τo δε[ξει oτιg 5 Δεκεμ.
τoU'αvτικειμ6voυ.καιτoUoημαivτogεivαιπoλ0
αρΘριiioεig τoυ φαvερ6g.
o
.Aλλoq
Kαι τo αvτικε[μεvo ε[vαι αδιdρρηκτα oυvδεδεμ6voι εφ, 6oov o.,Aλλoq ε[vαι κoμιαrηg αυτoιi τoυ αvτικειμ6voυ. Aλλd, μ6λι9 τo vεαρ6
υπoκε(μεvo πληoιdoει αυτ6 τo αvτικεlμεvo δεv μπoρε[ παρd vα, oυμ-
6ε[ μια αφ6ρητη ι1vταoη πoυ Θα λυθbi μ6vo με τo ξεoτ6μισμα τoU ση-
6ρioυ, Εκε(vη τη μ6ρα, αφo0 τιτ(6ησε και παoπατειpε διdφoρα αvτικε1μεvα, καταληγει αro μπιμnερ6 πoυ τo αρτiαqει και τo πληoιαζει crro x6. ρι μoU' To π[vει πoλ0 1αλαρωμ6vη. Aφo0 τo dδειαoε, τo κoιτdει αρκετη ιi:ρα σαv vα μηv ηταvε ακριBιilg αυτ6 πoυ ftθελε. Πραγματι' γ[vεται επιθετικη εvαvτiov μoU, με xτυπdει με σUσrτασμ6vo το πρ6oωπ6 τηg και 6vα εxΘρικ6 6λ6μμα κι 0αεερα
τΕτPAΔiA ψYx|AτP|κι{Σ ΓEtlAPιlΣ-ΘΛEBAPHΣ-{γIAPτHΣ
Σ, αυτη τη oκηvη,'oι θ6oει9 και oι .Aλλoυ,
περlrπωoη αυτη ε[vαι παραδειγματικη αφo0 ε[vαι η πριi:τη φoρd πoυ λθει η Νdvτια "μ'αμd" και τ6τε δεv ααxoλεiται πια μ, αυτ6 τo αvτικε(μεVo, τo αvτικεlμεvo μα. μα[vovτog.
l-1
τo αvτικεiμεvo 6πεoε και πoτ6 πια δεv θα επαv6λΘει o,
.α169. Αuτ6
αυτ6 η Ndvτια με τo0τo τov τρ6πo,
θγιvε τo αvτικε(μεvo <α,, Ιτoυ δεv ε[vαι τo αvτικε[μεvo τηg επιΘυμ[αg,
1
988
αλλd πoυ 6μω9 πρoκαλε(. τηv επι; θυμiα. EπιΘυμiα η oπoiα Θα ξεδιπλωθei 6xι αro επiπεδo αυτoιj. τou αvτικειμ6voU πoυ παραμ6vει, dφΘααro αλλd αro επiπεδo τηg oυμ6oλικηg 6λλειι.Uηξ
Kαι:
τoU αημα[vovτog;
Aυτ6 τo πεoμ6vo εκτ69 oημαivovτoq αvτικε[μεvo, δεv. πασει ωg
τ6oo vα ε[vαι πdvτα εκε( και μπoρε[ vα επιαrρ6ιpει μ6oα αro Πραγματικ6,. ακυριj:vovταq τη oυμ6oλικf 6λλeιΨη' Τ6τε,.λ6ει o Λακdv, 6ταv τ0χει η 6λλειιpη vα λε[Qει, τ6τε' 6ρxε-
ται τo 6γxoq. Aπεικov(ζεται 6τoι η παγκooμι6τητα τηq παρoυαiαg αυτoιj τoυ αvτικεiμ6voυ μ6oα στnv oι.
κovoμiα τoυ, υπoκειμ6voυ, Mιλf1oαμε Yια τo μαα16 πoυ ε[vαι φαvερη η πτtiloη τoU ωq "α"..Λιγ6-
τερo φαvερt] ε[vαι αυτη η'πτιboη αro επiπεδo τoυ 6λ6μματoq σε.μια αρ. ακηνη πoυ ξετυλffiηκε 5 μ6ρε9 .oταv
γ6τερα. cπιg 10 Δεκεμ6ρioυ: ιlρxoμαι εκε[vη τη μ6ρα 6ρiσκω τη Ndvτια καθιoμ6vη oτo κρε86dτι τηg μεγεμ6vη απ6 τo Θ6αμα μιαq voσoκ6μα9 πoU- Xoρoπηδdει 6vα παιδdκι αrα,γ6vατd τηg. Kαθιilg εivαι 6τoι N&vτια μαγεμ6vη.απ6 τo Θ6αμα η .πιπιλ[κdvει. Θoρυ6Φδει9 κιvt'1oειg
σματoq:,To κoρμi τηg ε[vαι παγωμ6-
vo και dκαμrπo,' μ6vo τo 6λ6μμα τηg εivαι ζωvταv6, 6πω9 αrιg αρ-
169, αλλ6, γεγov6g κciιvoιjργιo, τo ατoμα τηg ε[vαι πoλιi δρααrηριo oα
vα παραιoΘητoπoιεl 6vα αtoματικ6 αvτικε[μεvo που δεv ε(vαι εκε[.. Kdθoμαι πioω τηq και φωvdζω πoλλ69 φoρδq τ, 6voμα "Ndvτια, πρωτoιi
γυρ[oει. 1αμoγελdει θιααrικd αλλd 6ταv τηg αrtλιilvω τα 16ρια τιvdζεται 6iαια πρoξ τα π[oω oηκιδvovταg και oφι.γγovταg τιg τα x6ρια ι}ηλα,Exει τ6τoιo dY1og γρoΘι69 τng. πoυ δεv μπoριil vα τηv παρω αrη αuvεδρ[α. M6vω ωg τ6oo λιγdκι κovτd τηg.
Πριilτα Θα πρoαrταΘηoει vα μoυ διboει 6vα κoi.tματdkι τoυ oιilματ6g τηq, τo π6δι τηg, μ6αα α, 6vα μετo-
vυμικ6 διd6ημα. 6πειτα θα κdvει μια αvτιστρoφη και Θα περdoεi απ6 τ oιbμα τηq στo δικ6 μoυ': ψirxoυ] λει]ει τo δαxτυλiδι μou, δηλαδfl 6vα αvτικε(μεvo πρooΘεμ6vo πdvω αro οιilμα μoυ και πoU μπoρεi vα απoxωριαrεi, αλλd 6μωq μoυ xτυπ6ει τo x6ρι πoυ. αυτ6 δεv μπoρε[ vα απo1ωριαrεi. T6τε, 6πω9 και αrηv πρoηγo6μεvη oκηvη, περvdει αro αημα[vov "μα-μα-μd", πoυ τo εKoι
t2r
oφ.εvδoviζει ααv ηxιb αιηv ovoμdτrlσΠ "Ndvτια". To0τη τη φoρd, δεv απoπoηθηκε μ6vη τηg τo αvτιKεiμεvo πoU τηv μdγευε. To οκoπικδ αvτικε[μεvo δεv 6xει τηv τdαη vα εκπ[πτει σαv
6να απ6 τα 6λλα αvτικε(μεvα "α" αro μ6τρo, λ5ει o Λακdv, πoU (τo μαγεμθvo 6λ6μμα ε[vαι τo iδιo τo υπoκεiμεvo,,. Eivαι τo κdλεoμd,μoυ .Ndvτια,, τo oπoio επαv6λα8α πoλ. λ6g φoρ6q, πoU τηv απ6τρει1lε απ6 τo .oκoπικ6 τηg αvτικε[μεvo στo oπo[o αuταρεoκ6ταvε,μ6oα oε μια oλ6τητα, .ιA + α,, τηq voooκ6μαq με τo παιδdκι στα γ6vατd τηq. Τo κdλεαμ6 μoυ 6xει τ6τε αξiα ερμηvεiαg, παραγγ6λματoq πoU δ[vει o ,AMoq μ6oω τoυ λ6γou τoυ (dis. cours) cπo υπoκε[μεvo: .δεv ε[oαι εκεi 6πoυ κoιτ69 τηv εικ6vα πoυ σε μαγε0ει, αMd εκε( 6πou μιλdω". To ακoι]ει τ6oo ιbοrrε τελειιilvει αυτη τη oκηντ] με τo αημαivov τηq .'μαμdυ σε απdvτηαη tπo δικ6 μoυ αu"Ndvτια"' παραδειγματiζovταg Uπoκειμ6voυ.πoυ τoU Θ6αη τη τη αvτιπρoσωπε0εται απ6 6vα oημαivov για 6vα dλλo αημα[νov. . Aυτη η πρ6o6ααη αro υπoκε[μεvo περvdει απ6 τo αvτιKειμεvo τoυ oιbματog: τoυ δικo0 τηg', τo π6δι τηξ, τoυ δικo0 μoυ' τo 16ρι μoυ με .τo δακτυλ[δι. μια μετovυμ(α πoυ επιτρ6πει τηv απιilΘηoη αλλd πoυ δεv φαvερΦvει τηv απιbλεια. To oημαivov rΦρε .η oκυτdλη τηg εικ6,vαq πoU μαγε0ει η oπolα oυvoδευ6ταvε απ6 τηv παραioθηαη τoυ αroματικo0 αvτικειμ6vou. .l-l Νdvτια, λ(γo αργ6τερα oτη -θερirπεiα τηg, θα απoδεiξει εκτεvιilg τη oπoυδαι6iητα αυτo0 πoυ o Λακξv ειαηγαγε και επαv6λα6ε καθ, τηg διδαoκoλiαg 6λη .ioυ: τη διQρκεiατου καΘρ6φτη, δητo ατdδιo λαδfl "1ηγ κατoπτρικη εικ6vα πoυ εiyαι τo καvdλι πoυ περvdει, η.μεt6γγιαη τηg liδido πρoq τo, αVτικεiμεvo,;. ,Πρ6γματι,
εivαι η πρΦτη oυvdv-
,τηoη τηg Ναvτιαg με τov κbθρ6φτη, liou Θα τov ζητfoει η iδια 0αrερα .dπ6 τη oυvεδρiα τηq 16η9 lαvoυαi:iδυ, πoυ δε(xvει τι ρ6λo παiζει τo
bvrικεiμevo και τηv αvαγκαι6τητα ,τηc απ6λειdg τoυ. H Ndvτια, σζηv αγκαλιd μoυ, γυρiζovταg απ6 τn oυvεδρiα αυτη, εvιb κρατdει και η iδια 6vα αvτικεiμενo αrα x6ρια τηg :.6vα λααrιx6vιo vαιiτη _ Θ6λει vα 62
τη 6dλω 6ρθια o, 6vα τραπ6ζι απ6vαvτι απ6 6vαv καθρ6φτη πoυ 6ρ(. σκεται πdvω απ6 τo τζ6κι. Τι γυρε0ει; αv 61ι vα ξαιroθρε[ αro επiπεδ6 τηξ τη δικιd τηg πληρ6τητα, εκει-
vηg και τoυ αvτικειμ6voυ, υπoκατd. .oμωq' αrατo 666αια αvτικεiμεvo. η
oυv6vτηoη με τηv εικ6vα τηq τηξ λ6ει 6λη τηv αλ{Θεια Yια τo διd6η. μd.ηq, και γυρiζει αμ6oωq τηv πλ6. τη για vα καταφ0γει στηv αγκαλιd μoυ, xωρ(g vα 6xει δει, o, αυτ6v τov
καΘρ6φτη, o0τε τηv εικ6vα τoU vα0η τηg o0τε τη δικιd μoυ εικ6-
vα. Λiγo αργ6τερα, αro δωμdτι6
τηg, αφoιi 6χω φ0γει, 6vα dλλo παι-
δ( τηg πα(ρvει αυτ6v τov (διo τo vα0τη - απoτελειιbvovταξ 6τoι τηv απιbλεια τoU αvτικειμδvoυ πQu τηv εixε ηδη πληoιdoει αrov καθρ6φτη
λυol]q τoU, η απιbλεια δεv περvdει απ6 6vαv απoκλειoμ6 πoυ Θα 6φηvε στo υπoκε[μεvo τηv ευκαιρ(α vα oυαταΘε( μ6oα αro αημoivov τoυ ,Aλλoυ. l-{ απιbλειd τoU πραYματo. πoιε[ται κατ, ευΘε[αv μ6οα oτo Πραγματικ6 τoυ (διoυ τoυ τoυ oιbματoq: η oυv6vτηαη τoυ αvτικειμ6-
voU
μπ[μπερo-μαατ69,παρoυo[α
τoυ Aλλoυ, τov απριbxvει vα επιvα κ6ι|.lει τo π6o9 τou. xειρηoει ,oπωq
θα τo δε[ξει αιη oυv6xεια o Poμπ6ρ, δεv.υπdρ1ει καμμ(α περiΓrrωση η απιi:λεια τoυ αvτικειμ6voυ (αΣ, τoU μαoτo0, vα αφηoει 1Φρo αrη διαλεκτικη τηg επιθυμ[αg και τoυ αημαivovτog φαλλ6q
o ακρωτηριαoμ69 τoU ιδιoU τoU oιilμoτog αιηv ι$01ωoη, oφε[λεται .Aλλog αrηv υπ6αrαση πoυ 61ει o
με τo vα μη δει τηv εικ6να τoυ. Eγιb
τoU
κ6vα 6ταv, ξooηκωμ6vη απ6 κλdματd,τηg'.ξαvdρxoμαι και δεv
απ6 τo uπoκεiμεvo: o μεγdλog λog δεv 61ει μπdρα, δεv ε[vαι απo,oταv τo υπoκε[, oυμπληρωμθvoq.
δεv θα κdvω παρ6 vα επι6ε6αιιboω τov απoκλειoμ6 αυτo6 τoυ αvτιKει. ειμ6voυ 6ξω απ' τηv κατωπrρικt] .τα
τηg δ(vω πioω τov .να0τη: απλιilg, τηv μαζε0ω εκεivη για vα τηv'ξαvα6dλλω αro κρε666τι τηg, Kαι πoια δεv ε(vαι 6κπληξη 6λωv μαg, τηv επoμ6νη, 6ταv τηv 6λ6πoυμη μ' 6vα τελεiωg αλλαγμ6vo πρ6oιqπo' ,Exει τηv 6Ψη εv6q παιδιo0' τηg ηλικιαc ηc, αvτ[ για τo πρ6oωπo γριo0λαg πoυ ε1xε μ6xρι
τ6τε.
,
l-{ απιilλεια αυτo0 τoυ αvτικειμ6. νoU ωq (<αΣ τηv 6καvε vα γεvvηΘεi
ωq υπoκε[μεvo.
H επεξεργαo(α τηq
Ndvτιαg
μπρoαrd αrov καΘρ6φτη - πo,υ θα μoU τov απαιτηoει o0τε λ[Yo o.Φτε πoλ0 17 φoρ69 για vα παρα6ληθε[ _ Θα τηg επι. μ, αυτηv τηv απιbλεια τρ6ι|lει vα αλλdξει επ[πqδo Kαι vα περdoει, απ, αυτ6 τo αvτικε(μεvo .α", αιτ[α τηg επιθυμ[αq τηq, στηv 6λλειψη μ6oα- αro οημα(vov που φ6ρει 6vα 6voμα, o φαλλ69, μ' 6vα αημεio "_, (με(ov)Ι .-φ".
Tιilρα, Θq φωτ(oouμε...τηv dλλη περ[πτωoη με τov Poμπ6ρ ζτo παιδ( Νdvτια, αrη με τo λ0κo". Av για τηv.Aλλov, cη(6ση τηq πρρq τov μετ6
τηv rπιi:αη τoU αvτιKει!ι6vou .α", 6λα παlζovται στη μετovυμiα και
στη μεταφoρα, τoι]τo,δεv ιαx0ει για τo "παιδ( με τo λΟκo", 6vα αγoρ6κι 4 ετιi:v, ιpυ1ωτικ6, με τo oπoio δo0. λεψα τηv [δια επoxf1 με την Ndvτια,
αro iδιo iδρυμα, Πρdγματι Yι,
αU-
τ6v, απ6 τιq αρ16q κι 6λα9 τηg ανd:
ιpυxωτικo0,μια απρ6o8λητη oλ6τητα, πdvω αιηv oπo[α καv6vα αvτικεiμεvo δεv μπoρε[ vα ληφΘεi .Aλ.
μεvo δεv μπoρεi vα πdρει τ[πoτε:
,Aλλo, τ6τε κdvει πdvω πdvω ατov αro δικ6 τoυ oιbμα μια τoμη πραγ-
.
]
ματικη. o Poμπ6ρ δε(1vει 6τι αV και η τoμη δεv περvdει.αvdμεoα απ,τo '.
μαα16 και τη μ6vα, δεν παιjει.vα υπdρxει. μ6vo πoυ πρ6πει vα περd-. σει.σto δικ6 τoυ oιbμα: μη 6xovταg..,' τo μαα16 τηg μdvαg, πρooπαΘεi vα .
,
,
"κ6ψει τo π6oq τoυ.
Aυτη η o0ζευξη τoυ μααroιj.και τoυ π6oυ9, πoυ θα διαoxioει 6λη τη' ' θεραπεiα τoυ Poμπ6ρ, ε(vαι τυπ1κη, ; ,,
τηq ψUXωτικτ1q δoμηq αro μ6τρo,. 6πoυ δεv γivεται τo π6ραoμα απ6.. τoν μαα16 <αD, Xαμ6vq αvτικε[μεvo. ' και .lυπ6λoιπoD πρgYματικ6 τηg οιj;,.] σrασηq τoU- Uπoκειμθvoυ απ6 rrl, .;i
l.
.1
,Aλλciυ
_ dρα αvτικεi-.-i. αημαivov τoυ τηv oημαι-. απo απoκλειομ6vo μεvb
v6τητα
_ δεv
γ[vεται τo π6ραo[α'
αro φαλλ6 πoυ' αυτ69 δεv εivαι, πραγματικ69 και φ6ρει τo oημαδ1, ._" (μεiov) στη διαλεκτικfi ,l9ι{, εvρυxιoμo0. Ση Ψβxωαη' η δ.ιαδικα-: o[α ιbαrε o φαλλ69 vα 6ρθει ωq ση-. μα(voν τηq 6λλειψηq, δεv επιτελεi1. ται, και τo π6o9 ωq 6ργαVo πραYμα,.. τικ6 εivαι τo ιo6τιμo τoυ μααro0.
o
,
Poμπ6ρ απoδεικvOει 6τι αv.,n διαδικαο(α τηq 6λλειΨηg δεv επιτ9., λεiται και αvτικαθiαταται απ6 6vαν., ακρωτηριαoμ6 πou κdvει πραγματr., κη τρ0πα αro oιbμα τoυ, αυτ6 9υμ:. 6αivει γιατ[ πρ6κειται Yια μια τρ0η9"
TΕτPAΔ|A ψYxIATPικHΣ ΓEΗAPHΣ-ΦΛεBAPι|Σ-MAPτHΣ
198E
u6σα σEo oημqivov .μo..,
τo [διo.
ΠραY-
o, μια καiρια oκηvη μεtd.απ6 b οδoμaοεq Θεραπεiαg, αro τ6λo9 τo δdμιαg oυvεδρ(αg, oκoπε0ει γτυλ6 τoU πρoq τηv πραYματιKη
.ρο..o τωv WC φωvdζovταg, τρoμακρατημ6vog, .Aπobεικv0ει.λ0κoq". .τι πρ6Kειται 6vτωg νια μια τρ0πα αro oημα[vov πoυ πooοπαθεi vα τηv 6oυλιi:oει με τo vbo.oυ oημα(vov: τo "λ0κoq" τoυ, πoυ 6xει 6τoι 6λα τα ΧαραKτηρισtι. κd εvδq παραληρηματικo0 oημα[.
vovτoq _ τo παραλr1ρημα, λ6ει .o Φo6υvτ, εivαι αvαδ6μηση και απo. γ.o.ριdg' Mπoρεi καvε(g επi'.,.ρo oηi, ,α επιoημdveι αrov. Poμπ6,ρ αυτη τηv τρ0πα στo σημαιvov' με. oα απ6 τηv απoυo(α τoυ οημα[vovτoQ <μπιμπερ6, πoυ δεv θα τo πει πoτ6 καΘ, δλη τηδιdρκεια τηg θε. _ αυτ6 τo μπιμπερ6 πoυ η ραπεiαg λoιμoκτ.ovoOoα μdvα τoU τoU στε_ 1ι ρησε τoυq πριb1ουg μηνεq σημαιπ6oεg φoρis αυτ6 τo, 6μωq,.δε, τo ακoυoε, απ6 τη φωvη uov uoυ oταv τoυ μιλo0oα! Av και μπoboοoε vα τo ακo0oει; δ,ρv μπoρo0o" ,o o.*,.oπoιηθεi αυτ6 τo σημαι. vov αρΘρωμ6vo απ6 τη φωvη μoυ' ε[1ε μπoρ6oει nεριoα6τερo απ, 6τι ,Aλλov τo αvτιvα πdρει πdvω αiov κε[μεvo μαα169 "α,. Eκεi πρoσκρoΟει o Poμπ6ρ πdvω crτo αδ0vα. τov, εvιi: oημε[ωoα, o, 6λo τo διασημα τηq αvdλυoηg τoU, τηv πρooo1τ] και υπερευαιoθηoiα τoυ oε 6λα μoυ τα λ6για. oα vα περ[μεvε μπαq και μπoρ6oει η φωvη μoU vα τoυ παραδιi:σει τo oημα[vov τoυ
ματικd τo πρωκτικ6 αvτικε(μεγo. H μακρ61ρovη δoυλειd. τηg ψUχεvα: λυτικτjg Θεραπε[αg θα σtoχεUσει, αrnv 6ξoδo απ'αυτηv τηv δiαλεκτικι! περι6xov-περιε16μεvo ocbματog, u6oω τηq κυριαρxiαg μεταγγ(oεωv πoυ Θα γεμ(ooυμε oυvεδρiεg oλ6κληρεg - αδειdζει.,uγρd απ6 6vα Θα καταδo1εio αro:dλλo _.και δεv ,μια καταiηξ.ε. μ'ετ9 απ6 αrηv αvdλυαη πoυ αφoρα το oκευη ""ρa εvδo-μητρικ6. Mακρι& απ6 μια κdπoια 6ιoλoγ111η η φαvταατικη αvα
Λακdv xρηoιμoπoiησε τηv τo. πoλoγ(α αrη διδαoκαλiα τoυ για vα
.
σω τη,Aλλov,.και,σε γ6wηαη πoυ ηdvει τρ0πα oυvdρτηoη με ατov αvτι-μovαδικ6 τo γεγov6g..]6τι -τo κε(μεvo <<α;j αvdμεσα o' αυτ6v και oε μ6vα.ηταv η,φωvη μoυ, o.Poμπ6ρ με ακoλo0Θηοε και o "λιJKog,, τoυ εξαφαvloθηκε σε μερικεq σUvεδρiεg, ενιii εγκατ6λειπε τα περι6χovτα και τα περιεx6μεvα yια] γq xτιoει τηv επιφdvεια] τoU o-Φματ69 .:.., " -λυτ6 "τoU. ακρι6ιbg 6καvε κdπoiα.φo. ρd, με τρ6πo.παραδειγματικ6, oε (η μια oυvεδρiα πoυ τηv ovoμασα 6dφτιοτi τoυ": oλ6γυμoq, απεvαvτι μoυ, dφηoε vα τρ6ξει με τo μπιμΠε.
o6 6vα μιγμα vερoιi και γdλακτog πdvιυ oτo oιbμα τoυ μ61ρι9 6τoυ kυλ[αει αrdλα.αrdλα α16 τo π6o9
τoυ, εvιil 1τι3tταγε τo αrηΘog τoU με τo 16ρι-ioυ λ6γovταq To 6voμd τoυ: Poμπ6ρ ,
Σ, αuτη τη oκηvη 6καvε τo.π6ρα-
σμα απ6 τη
δoμf1 , π1oι6xovπερx6μεvo πoυ αφoρd τo Πραγμα-
αδ0vατoυ αντικειμ6voυ, τov μαα16μπιμπερ6 πoU τoU αρvηθηκε η μητ6ρα τoυ και πoU, 6τoι, δεv κατdφερε vα τo 1αoει.
τικ6 και τov ακριωτηριααμ6 τoυ oιb-
ματoq, πρωκτικ6 oυoιαατι6d,. αrη 6πoυ boμη oΦματog oε επιφξvεια .εμφαviζovται τα. αvτικεiμεvα .ια,; ωg αvτικdiμεvα "κoλληβ6yα" πdvω o, αυτη την επιφαvεια: τωv oπoιωv δ μo-bs δ(,o. .o ξ9P6δειvuα - πε,τηv rπιboη ρασμα πoυ επιτρ6πει ,Aλτoυg τ6oo απ6 τηv πλευρd τoυ λoυ 6oo κι απ6,.τηv πλευρd. τoυ
To0τη η απoυolα 6λλειι.|.lη9 παρα-
δ[vει τov ι{,lυxωτικδ σε μια διαλεκτ-ι-
κη περι6xovτoq-Tτεριεχoμ6voυ oιilματoq πoU εγ.καθιδρ0εταL στo μετρo ΠoU τo αvτικεiμεvo μαα169, αvτiκειμεvo επιφαvειαg πdvω αro gιil,Aλλoυ, αvτικαθiαrαται στη uα τoU .Aλλov αΓι6 τηv εvα16oη πρog τov
τETPAΔ|A ψYxIAτPlκ}lΣ ΓEi{APHΣ_ΦΛΕBAPHΣ-MAPTιiΣ
o
τoλτi τoυ vα πρ6πει.vα διiloQ1 πραγ-
υπoκειμ6voυ
1
988
,,.,
.
,
.
εξτiγftoει αuτη τη q(6ση επιφd. vειαq, μ6xρι αημε(oυ μdλιαrα vα παρααrηoει;ro υπoκε[μεvo με μια oπεioα (tore) πdvω ατηv oπolα μια διπλh oημα(vouσα, τoμη πρooδιoρi. ζει μiα ταν[α τoυ Moebins, επιφdvεια .i μov6πλευρη, περιoριoμ6vη ατηv τoμη τηq Kαι τηq oπo(αg η κεvτρικη ρoδ6λα 6xει εκπ(ι{.lει. Τo0m η τoπoλoγ(α τoυ oιbματog, πoυ δεv.Θα τηv αvαrπ0ξouμε εδιil, φdvηκε..και αrηv Νdvτια με τα πασαλεtμματd τηξ.τηq επιφ6vειαg τoυ oci:ματ6q τηq: μια πρ6.η φoρd με τα κακ& τηq, κι dλλqg φoρ6q μπρoq αrbv καθρ6φτη μ9 πouρ6 πραγματoπoιΦvταg 6τoι, κατd κ6πoιo τρ6πo,αuτf1 τη μov6πλευρη επιφdvεια 'τoυ oιbματoc, χωρ(q εξωτερικ6, o0iε.qοωτερικ6, To iδιo ακρι6ιi:g 6καvε.καt o Poμπθρ αrη 6dφτιαη τoυ. . K6τω απ, αuτ6g τιg oυvθηκεg η ,Aλλov πoυ εivαι σX6ση πρoq τov πια φ16oη επιφdVειαq ταυτ61ρovα με τo αημαivov πδυ κ6vει τρι1πα μ6σα. σto Πραγματικ6, κ66ει απ, αυτ6q τιg επιφdvειεg τιg ρoδ6λε9 τωv dvτικειμ6vωv .α". Δ0o επακ6λουθα επι6dλλovται
δouικd: .
,
i.. Δεv. υπdρxει αvτικε(μεvo παρd .fαμ6vo, -.
λ6ει:o Φρ6υvτ, η o16oη με
τo αvτικε[μεvo 6oo και η α16oη με
'
τηv 6λλειψη toυ αvτικειμ6voυ. '-2' Α επιQdvεια απoκλε[ει τη σX6. σrl πρoq oπoloδηπoτε εoωτερικ6 τoυ oιilμαtoq.rΨρiωq τoυ μητρικo0 oΦματoq πσ,ψ Qα μπoρo0oε vα απo. τελ6oει τo Θηoαιiρ6 τωv 1αμ6vωv αvτικειμ6νωv και πoυ θα Θεμελiωvε
,uια κdπoια oεξoυαλiκη cr1ιiαn (rapbort sexuel)i ΝJε απ6λuτη λoγικη o
λακdv μπ6ρεoε vα Θ6oη 6τι "oε. ξoυαλικη α1θoη δεv υπdρxει".
Σημ. Mετ. 1. Par|etre: λoγoπαlγ-vιo τoυioκ6v, p"i t, θt,e. απ6 τo εivαι, ρar|e |.θtre: μιλdει τo
ε[ναι;
.
2. Eivαι πρociφαvdg 6τι 61αv.η μ&vα, μ6oα απ6 τιq αoυvεiδητεg ηg'παρααι6oειq, δiνει τδ μαατ6 για τη δικιd ηq ηδovη' τ6τe o μαατ6q αvι]κει o, αυτι]v και 6xι ατo παιδ[.
_"---"
63
123
Fi τoπoλoγiα πα(ζει 6αoικoτατo
ρ6λo αιηv διδαoκαλ[α τoυ J' Lacan. αuτl,1v ηδη απ6 τo 1.953 αro λ6γo του τηq Pιbμηq' θα τηv πρωτoΧρηoιμoπoιt]oει αro οεμιvdριo τoU γαι τηv .iτα0τιστlΣ τo 1961 .62. απ6 κει και π6ρα δεv θα πdΨει πoτ6 vα αvφ6ρεται o, αυτt'1v και τα τελευτα(α 1ρovια τηg ζωf1g τoυ, τα oεμιvdρια τoυ θα εivαι μ6vo τoπoλoγiα. δεv τηv χρησιμo-
Av και αvαφ6ρεται o,
πoιε( απλιbg oαv μovτ6λo για Vq
μαg διευκoλOvει τηv αvτιληψη oριoμ6vωv μηxαvιομΦν. Θα φτdoει vα πει: "H τoπoλoγiα ε[vαι'η δoμfl". Θα επιμεivει πoλ0.στo vα καvoυμε
6λoυ9 τouq Xειρισμ6υg για τoυg oπolουg μιλdει o1ι μια φoρd αλλα ξαvd και ξαvα. Eivαι Yια-τov Λακdν o μ6vog τρ6nog vα ξεκoλληoouμε απ6 τηv φαvταατικη διαιοΘητικη αvτiληψη τoυ xιboρυ πoυ 6xουμε με εσωτερικ6 κι εξωτερικo περιεXoμεvo. Θα μιληoω εδιb για τα δυ6 πιo απλd τoπoλoγικα αvτικε1μεvα: τηv ταιv[α τoυ Moebius 'και τηv oπεiρα (tore), H ταιv[α τou Moebius
' ).
H ταιv1α του MoebiuS καταoκευd. ζεται ωq εξηc: πα(ρvoUμε μια ταιv[α
απδ xαρτl και αφoι3 τηg κdvoυμε μια μιoη oτρoφη, κoλλdμε τιq δυo dκοεc:
B
/5
Θ
./-"*-'-_*"'
*'.-
oΓ τEΤPAΔlA ψYxlAτPlκHΣ |'ENAΡι|Σ-ΦΛEBAP}iΣ-MAPτHΣ
1
s8s
To παρdδoξo αυτo0 τoU αvτιKειu5voυ ε[vαι 6τι μαg αvατρ6πει τε-
λεiωq τη διαiοΘητικη παρdαταoη πoυ 6xoυμε, τoιl xιbρoυ: Δεv υπdρΥouvε πλ6ov δυ6 πλε0ρ69, καλf και Ξvdπoδη, αλλd μ6vo μια, H καλη και η αvdπoδη ε(vαι oυv6x6μεvεg: 6vιi μυρμftγκι πoU 6ρ[oκεται πιivω στη μια πλεuρd Θα iτερdoει αrηv 6λλη xωρig vα αvτιληφθεi καv6vα xεiλog.
Eμεig μπoρoilμε vα καvoυμε τo γ0ρω τηg καληg και τηg αvdπoδηg με τo δd1τυλo μαg 1ωρig καΘoλoυ vα τo oηκιilooυμε.
oι
δυb πλευρ69 πλ6ov (η καλ',1 και η αvdπoδη) 1ωρ(ζovται μ6vo xρovικd δηλαδη δεv,μπoρε[ τo δα-
xτυλo μoU vα εivαι oυγyρ6vωg
crrηv καλf1 Kαι στηv αvdπoδη. Evιil η
επιφαvεια ε[vαι μια, ouvεx6μεvη,
σε κdθε oημεio πoU
αrαματdω
υπdρ1ει καιη dλλη πλευρd.
,Eτoι
Vωξ στηv καρδιd τoU ειvαι.
oΘητικη μαg αioΘηoη τou;1ιilρoυ. Edv κ6ι.|;oυμε γ0ρω - γ0ρω μια ταιv(α τoυ Moebius αrα δ6o, Θα μαg με[vει μια ταιviα oλ6κληρη (61ι δυo ταιv(εg), διπλo0 μεγ6Θoυ9, πoυ αvτ[ για μiα μιoη αrρoφη Θα 61ει τ6ooεριg μιo69 αrρoφ69, δηλαδi πoυ δεv Θα 6xει πια δoμη Moebius. (Για vα 61ει μια iαιviα. δoμi Moebius πρ6πει o αριΘμ69 tωv]μιoιbv αrρoφιbv πoU τηq 61oυμε κ.dvει vα ε(vαι μo.
oα 6ξω 6πω9 6ταv γυρ[ζoυμε 6vα
χει στo φαvταατικ6 και αιη διαι-
v6S).
't
'
Λ6γω αuτηq τηξ ιδι6τηταq τηq' vα μηv πα0ει vα μ6vει oλ6κληρη μετd τηv τoμη, αλλd 6μω9 vα 1dvει τηv δoμη Moebiuw, λ6με 6τι η ταΡ ν[α τoυ Moebius oυv[oταται oτηv τoμη τηq' H ΣΠΕlPA
,
oι τoπoλ6γoι δ9v ζωvραφiζoυvε τηv ταιv[α τoυ M. τηv .γρdφoυvε": δηλαδη αvτ[ vα 1ρηoιμoπoιησouvε τιg oυvηθιoμ6vεg oυμ6dσειq πρooπτικηg, διααιαυριilvouvε τηv γραμμη παvω αrov εαυτ6 τηg: 6xoυμε δηλαδη 6vα "πdvω - κdτω":
ρεi vα εivαι εξωτερικ6 και oυγxρ6-
61oυμε 6vα oXημα πou δια6dζεται καθαρ6τατα 1ωρig vα αvατρ6-
,
H oπεiρα (tore) ε[vαι η πιο απλη παρdαrααη αυτcbv τωv αvτικειμ6vωv τωv oπo[ωv τo κ6vτρo Kαι τo εξωτερικ6 ε(vαι..6vα και τo αυτ6. |-| καλιiτεpη xειρoπιααrη παραcrrαoη πoυ μπoρo0με vα'χoUμε τηg oπεiη τo αωo[ραq εivαι η oαμπρ6λλα '.:l , 6ιo.
,
Mπoρo0με vα αvτιληφΘo0με πιo ειjκoλα 6τι τo εξωτερικ6 και τo εoωτερικ6 τηg oπεiραg ε(vαι 6vα και τo αuτ6, κdvovταq μια τρ6πα αrη oαμπρ6λα, περvdμε τo 16ρι μαg μ6oα και φ6ρvoυμε 6λo τo
με"-
γdvτι απ6 τηv αv6πoδη. Edv ovoμdσoUμε 6πω9 o Λακdv απλci:g για vα τα ξε1ωρiζouμε, (&ξovαΣ τηV κεv-
,τριiπα τηg oαμπρ6λλα9 και τρικη <εσωτερικη" (δηλαδη τηv "ψUXη" αυτr] 1ηv 6πoiα φoυoκιbvoυμε) τιilρα μετd τηv αvαστρoφη 8λ6πoυμε
6τι o dξovα1 6γιvε ι|.lυxη Kαι il ψUχη dξovαq. Για vα καταλd6oυμε ττωq o Λακ6v Xρησιμoηoιε( αυτ6 τo αvτικε[μεvo ωg υπ66αθρo γαι vα εξηγηoει τηv ταιjτιoη πρ6πει vα δo0με πριbτα πωg αυτη η επιφdvεια εvιbvει τo αiτημα και τηv επιΘυμiα.
H απε[ρα απoτελειται απ6 δυo κ0κλoυg αuτ6v πoυ κdvει τo γ0ρω τou "dξovα> και αUτ6v πoυ κdvει τo γ0ρω τηq <ψUXt'lqD.
Tα ζωγραφ(ζoυμε σαv μια πατικω-
μ6νη oαμπρ6Mα:,
Για vα τo καvoυv αυτ6 περvdvε πριi-lτα απ6 μια Πραξη noυ τηv λ6vε: (πατ(κωμα. (mise plat). ,Ετoι τo
Ο
i
μ6vo ixvog πoυ μ6vει τoυ 6αθoυ9
ε[vαι,αυτ6 τo.πdvω.- κdτω". o Moebius πρωτoζωγραφισε τηv ται-
v[α τoυ ωq εξηg:
o Λακdv τηv Xρησιμoπoιε[ ωg τo μovτ6λo τηg τα0τιoηg. H oπεΙρα εivαι μια επιφιivεια 1ω. ρig xεiλog πoυ oροθε.τεi 6vα εoωτερικ6 και 6vα εξωτερικ6 με τηv εξηg ιδιoμoρφ[α: 61ει 6Vα "εξωτε. ρικ6" κ6Vτρo. Αυτ6 τo κ6vτρo εivαι τρ0πιo και επiτρ6πει,τo δ6oιμo με μια αλλη oπε[ρα.
Για vα καταλd6ouμε κdτι σ,αυ-. τov τov πρωταρxικ6 μηxαvιoμ6 για τη o8αrαoη τoU υπoκειμδvoυ πoυ dη. η ταfτιoη, πρ6πει vα απαvτησoι4μρ αro εριi:τημα πωq κdτι εξω; εσωτερικ6' πωq
Av υπoθ6αoυμε 6τι o κ0κλog τηg "ψυχηξ" ααroxηοει ωq πρoq τo σημεio κλειoiματoq τoU τ6τε, για vα ξαvακλε[oει xωρig vα διααταuρωΘεi, θα πρ6πει vα επαvαλd6ει τouq
κ0κλoυg πριv επαv6λΘει αro oημε[o ξεκιvηματoq. Τ6τε 6μφq Θα 61ει κdvει 6vαg κ0κλo παραπdvω o oπoiog δεv μπoρε(vα oυμπεριληφθε[ αιoυg διαδoxικo0q κιiκλoυg:, τov. κιjκλo τoυ "dξovα"' H.αx6oη τωv δυ6 τ0. πωv κ0κλoυ 61ει δoμη ταιviαg τoυ Moebius:
,
o
Λακdv πρooδιoρ[ζει τo α[τημα
με τouq κOκλoug πoυ καvoυv τo
γ0ρω τηq κατd μηκoq τρ8παg, εvιb ovoμdζει κ0κλo τηq επιθυμ[αg τov κ0κλo πoυ κdvει τo γ0ρω τηq κεv.Ετoι τρικηg τρOπgs. 6xoυμε τo α[τημα με τη 6αoικη τoU επαvdληψη, επαvdληψη πoυ γ[vεται μι1oα αε μι6
παραγνιilριοη: oτι τo αiτημα, π6ρα
125
απ6 κ6θε
τι' ποU
αρθρ6vει, εκφρα-
ζει μια επιΘυμ[α παραγvωριoμ6vη και 6μω9 ouοιαατικd'. To α(τημα επαvαλαμ6dvεται και περιγρdφει τo αvτικεiμεvo ωg λεlπov ("α").
M6oω αυτo0 τou "επιπλ6ov γ0-
ρoυ". o Λακdv υπoγραμμiζει 6τι δεv
αρκε( vα ψdχvouμε αrηv επαvdληψη τo χαρακτηριστικ6 πoU επαvαλαjrθdvεται, αλλd 6τι δεv πρ6πει vα ξεxvdμε τηv επιΘυμ[α πoυ τηv διθ. πει. Mε τo δ6oιμo δυ6 απειριbv, o Λακdv θα δε(ξεi τη νευρωτικη διαλεκτικη τoυ υπoκειμ6voυ πρoq τov ,Aλλov. H επιθυμiα τoυ εv6g ε[vαι τo αiτημα τoυ dλλoυ:
,
D=demande.: αiτημα
D=desir: επιΘuμiα,
iuy--
Bλ6πoυμε επioηq 6τι η κεvτρικf1 τδι1..α 1ρηoιμε0ει μ6vo για τo δ6oιμo τωv δυ6 oπειριbv.
AρΘριiivovταg 6τοι τηv ταιiτιoη, καi τηv επιΘuμiα τoυ εv6q με iο αi. τημα.τoυ dλλoυ, μαg αv6ιγεται μια oλ6κληρη oδ69 αρθρωoηg τωv αx6-
οεωv μητ6ρα9 . παιδι6υ
.
,.,,?:L111,..:::
::,:.:.
,
'. ,
I
-
',:i::
ιi..ι:
-:::..'r;i:j .:..Ξ :'i.
.,
=,,
TυnιbΘηκε ατo EKΠA
Στoδ'roυ 5, 1o5 62 AΘ{vo
Τηλ. 210. 36'89.374-5, 21o 36.89.453 ,.Fax. 21σ 36.89.433
