ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ
5 Ν.
ΜΠΑΛΤΙΣΚΥ
Ο ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
ΑΘΗΝΑ
1945
Τ Υ Π Ω Θ Η Κ Ε ΤΟΝ Ο Χ Τ Ω Β Ρ Η
ΤΟΥ
1945
ΣΕ 2.000 Α Ν Τ Ι Τ Υ Π Α Γ Ι Α Λ Ο Γ Α Ρ Ι Α Σ Μ Ο Τ Ο Υ Ε Κ Δ Ο Τ Ι Κ Ο Υ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Τ Η Σ ΚΕΝ Τ Ρ Ι Κ Η Σ Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η Σ Τ Ο Υ ΚΚΕ.
Η μελέτη του Ν. Μ π α λ τ ί σ κ υ «Ο πατριωτισμός», δημοσιεύ τηκε στο ρωσικό περιοδικό «Νέοι καιροί » (τεύχος 1 Ιούνη 1945). Για πρώτη φορά στα ελληνικά δημοσιεύτηκε στο «Ριζοσπάστη» (φύλλα 29 και 31 Ιούλη και 5 Αυγούστου 1945), με τον τίτλο «Για τον πατριω τισμό».
Ο ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
Ι. Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ To πατριωτικό κίνημα, που εμφανίστηκε στην περίοδο του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου σε πολλές χώρες, είνε ένα πολύ πλατύ κίνημα, που αγκαλιάζει τους εργάτες, τους αγρότες, τους διανοούμενους και τις κοινωνικές τους οργανώσεις. Εδώ όμως, θα μιλήσουμε περισσότερο μόνο για μια δύναμη του πατριωτι κού κινήματος— για την εργατική του πρωτοπορία και ιδιαίτερα για τους οπαδούς του κομμουνισμού και του σοσιαλισμού, γιατί ο πατριωτισμός τους έμπαινε για πολύν καιρό σε αμφισβήτηση και σήμερα ακόμα κάπου κάπου αντιμετωπίζει τις βολές των αντιδραστικών. Αμφιβάλλουμε αν υπήρξε ποτέ στο ιδεολογικό οπλοστάσιο των εχθρών του εργατικού κινήματος πιο διαδομένο και, πρέπει να το πούμε ανοιχτά, πιο επικίνδυνο όπλο από την κατηγορία, που απευθύνουν στους κομμουνιστές και σ' όλους τους αριστε ρούς εργάτες, για έλλειψη πατριωτισμού. Ακόμα κι ύστερα από την ίδρυση του σοβιετικού κράτους, οπότε οι κομμουνιστές απο δείχτηκαν αμέσως και στην πράξη οι πιο θερμοί και γεμάτοι αυταπάρνηση πατριώτες, στις άλλες χώρες εξακολουθούσαν να καταπολεμούν τους κομμουνιστές και τους σοσιαλιστές που συνεργάζονταν μαζί τους, σαν «εσωτερικούς εχθρούς της πατρί δας», να παρουσιάζουν την κομμουνιστική ιδεολογία σαν κάτι το διαμετρικά αντίθετο με τον πατριωτισμό. Με την ανάπτυξη
5
του φασιστικού κινήματος σε ορισμένες χώρες, η αντιδραστική αυτή καταδίωξη των πρωτοπόρων του εργατικού κινήματος, κάτω από τη σημαία του πατριωτισμού, όλο και μεγάλωνε, πήρε ιδιαίτερα φαρμακερές μορφές. Όχι μόνο οι φασίστες μα και όλοι οι αντίλαλοι τους οπαδοί της ειρήνης και του Μονά χου, διακήρυσσαν πως η θέση που κρατάν οι κομμουνιστές και μερικοί σοσιαλιστές στο ζήτημα της υπεράσπισης της πατρίδας, είνε τουλάχιστο ύποπτη. Αλλά σε λίγο έφτασε η μέρα της ιστορικής δοκιμασίας τόσο για τους κομμουνιστές, όσο και για τους κατήγορούς τους. Ο ληστρικός πόλεμος των γερμανο-φασιστών ιμπεριαλιστών για την υποδούλωση των ειρηνόφιλων λαών ανάγκασε όλα τα κοινωνικά στρώματα και τα πολιτικά κόμματα να δείξουν ξεκά θαρα ποιος είνε πρόθυμος να υπερασπίσει στην πράξη την πα τρίδα του και ποιος είνε πρόθυμος να την προδώσει. Και τι φάνηκε μέσα σ' αυτή τη μεγάλη δοκιμασία της φωτιάς; Φάνηκε πρώτα απ' όλα, πως στις κατεχόμενες από τους γερμανούς χώρες της Ευρώπης, προδότες της πατρίδας έγιναν οι φασίστες και οι άλλοι αντιδραστικοί των άκρων, που πριν από τον πόλεμο κι ακόμα και στην αρχή του, φώναζαν περισσότερο από τους άλλους για τον «πατριωτισμό» τον δικό τους και για την «ανυποληψία» των κομμουνιστών. Εκείνοι, που πρόδωσαν τη Γαλλία ήταν οι πιο αδιάλλακτοι εχθροί του κομμουνισμού: Πεταίν, Λαβάλ, Νταρλάν και συντροφιά, καθώς κ' οι μεγαλοκαρ χαρίες του κεφαλαίου του Κομιτέ ντε Φορζ, της εταιρίας Σνάϊν τερ—Κρεζό και άλλων μεγαλύτερων εταιριών και τραστ. Και ποιοι πρόδωσαν την πατρίδα τους στη Νορβηγία, στη Δανία, στην Ολλανδία, στο Βέλγιο; Και στη Βουλγαρία ποιοι βοήθη σαν τους γερμανούς να μεταβάλουν αυτή τη σλαβική χώρα, όπου ο λαός είνε βαθειά αφοσιωμένος στον απελευθερωτή του, τη Ρωσία, σε βάση πολεμικής εξόρμησης εναντίον της Σοβιετι κής Ένωσης; Ποιοι μπήκαν στην υπηρεσία των γερμανών δη-
6
μίων και υποδουλωτών στην Πολωνία, στην Τσεχοσλοβακία, στην Αυστρία, στη Γιουγκοσλαβία και στην Ελλάδα; Οι αξιοκατα φρόνητοι κουΐσλιγκς και οι άπληστοι τραπεζίτες και τσιφλικάδες, που κρύβονταν πίσω τους. Ανάλογα με τις προσωρινές πολεμι κές επιτυχίες των γερμανών κατακτητών στην πρώτη περίοδο του πολέμου, σ' όλες τις κατακτημένες χώρες, όλο και μεγάλωνε ο αριθμός των αντιδραστικών που ήταν πρόθυμοι να πουλή σουν την ανεξαρτησία της πατρίδας τους «αντί πινακίου φακής». Κι ύστερα φάνηκε, πως οι κομμουνιστές και πολλοί σοσια λιστές αποδείχτηκαν στην πράξη ακλόνητα πιστοί και γεμάτοι αυταπάρνηση υπερασπιστές της ελευθερίας και της ανεξαρτη σίας των χωρών τους, από τις απόπειρες των γερμανών ιμπε ριαλιστών και των συνεταίρων τους. Παντού βρίσκονταν στις πρώτες γραμμές των πατριωτών εργατών κι αγροτών, που μά χονταν ενάντια στην τυραννία των γερμανών κατακτητών. Απόλυτα δικαιολογημένα οι φιλελεύθεροι λαοί θαυμάζουν τα πατριωτικά κατορθώματα των ηρωικών στρατιωτών και παρτιζάνων της Σοβιετικής Ένωσης, όπως και των γενναίων πατριωτών της Γιουγκοσλαβίας, της Γαλλίας, της Πολωνίας, της Ελλάδας και πολλών άλλων χωρών, που κατακτήθηκαν προ σωρινά από το γερμανικό στρατό, τα θαυμάζουν και υπερηφα νεύονται γι αυτά. Κι είνε πασίγνωστο, πως τα κατορθώματα αυτά, που θα μείνουν αιώνια στην ιστορία σαν δείγματα αξεπέ ραστου ηρωισμού κι αυταπάρνησης, σε πολλές περιπτώσεις έγι ναν ακριβώς από τους κομμουνιστές και τους στενούς τους συν τρόφους στα όπλα. Τα αναντίρρητα αυτά γεγονότα σημαίνουν τόσο πλήρη, συντριπτική ιδεολογική ήττα των κακόβουλων αντιπάλων του κομμουνισμού και του σοσιαλισμού, που θάπρεπε να νοιώσουν αυτοί πως δεν είνε συμφέρον τους να φιλονεικούν για το ποιος είνε πατριώτης και ποιος δεν είνε. Ωστόσο, δεν ξέρουν όλοι τους να σιωπούν και δε θέλουν όλοι τους ν' αναγνωρίσουν τον εαυτό
7
τους αφοπλισμένο. Έτσι λ.χ. στην Αμερική, στην Αγγλία, στη Σουηδία, μερικοί από τους παλιούς άσσους του αντικομμουνι στικού αγώνα, προσπαθούν ακόμα να «θολώνουν τα νερά» και να σπείρουν υπόνοιες, στηρίζοντας τις ελπίδες τους στη ζωτικό τητα των αντικομμουνιστικών προλήψεων ανάμεσα στους απλη ροφόρητους. Γι αυτό το λόγο αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε τα μικροεπιχειρήματα, που τους έμειναν ακόμα. Ορισμένοι εχθροί των εργαζομένων καταφεύγουν σε τέτοιου είδους συμ περάσματα: κι αν ακόμα είνε σωστό, λένε, πως τα κομμου νιστικά κόμματα των ενωμένων εθνών κράτησαν πατριω τική στάση στον αντιχιτλερικό πόλεμο, αυτό είνε εντελώς τυ χαίο. Η κομμουνιστική ιδεολογία δε δίνει καμμιά εγγύηση, πως οι οπαδοί της θα υπερασπίζουν τη χώρα τους σε οποιοδήποτε πόλεμο. Συνεπώς, σ' έναν άλλο πόλεμο, μπορεί να κρατήσουν αντιπατριωτική στάση. Από μια ορθή προϋπόθεση βγάζουν ριζικά λαθεμένο συμπέρασμα. Είνε, βέβαια, σωστό πως οι οπαδοί του κομμου νισμού είνε έτοιμοι να υποστηρίξουν μόνο τον δίκαιο, τον απε λευθερωτικό πόλεμο κι όχι οποιονδήποτε πόλεμο. Αλλά μόνο ένας τέτοιος πόλεμος είνε πατριωτικός. Ο άδικος, ο κατακτητι κός πόλεμος, δεν έχει τίποτε το κοινό με τον πατριωτισμό, όσο κι αν χρυσώνουν τους σκοπούς του οι οπαδοί του. Κι ακόμα παραπάνω: ο κατακτητικός πόλεμος, που ανάβουν οι εγκλημα τικοί κυβερνήτες οποιασδήποτε χώρας, δεν είνε μόνο επιβουλή της ζωής και της τιμής των άλλων λαών, αλλά και του δικού τους λαού. Γι αυτό, όταν οι αντιδραστικοί κυβερνήτες ρίχνουν την χώρα τους σ' έναν άδικο κατακτητικό πόλεμο, ο αληθινός πατριωτισμός απαιτεί από τους πολίτες αυτής της χώρας όχι μόνο ν' αρνηθούν κατηγορηματικά να υποστηρίξουν αυτό τον πόλεμο, αλλά και να τον καταπολεμήσουν. Δεν είνε ανάγκη να ζητήσουμε μακριά τα παραδείγματα. Για τη Γερμανία δεν αξίζει και να συζητάμε, γιατί σήμερα
8
οποιοσδήποτε παρατηρητής (και τυφλός ακόμα) βλέπει πως, αν η πλειοψηφία των γερμανών μπορούσε να εκδηλώσει στοιχειώδη φροντίδα για την τύχη της χώρας τους, έπρεπε από πολύν καιρό να είχε ξεσηκωθεί ενάντια στο ζυγό της χιτλερικής κυβέρνησης και της τερατώδους ιμπεριαλιστικής περιπέτειάς της. Όσο για τους δορυφόρους του γερμανικού ιμπεριαλισμού — Ρουμανία, Φιν λανδία, Ουγγαρία, Βουλγαρία — είνε πολύ χαρακτηριστικό πως σ' αυτές ακριβώς τις χώρες, τα τελευταία 20 χρόνια, οι αρχές και τα δικαστήρια θεωρούσαν πάντοτε σαν «προδοσία της πα τρίδας» το να ανήκει κανείς στο κομμουνιστικό κόμμα ή στις εργατικές οργανώσεις, που συνεργάζονται μ' αυτό και κατα δίκαζαν σε μακροχρόνια φυλάκιση. Κι όταν, στην αρχή του ση μερινού πολέμου, οι αντιδραστικοί κυβερνήτες αυτών των χω ρών (Αντωνέσκου, Ριούτι, Χόρτυ, Φίλωφ και συντροφιά) άνοι ξαν διάπλατα τις πόρτες στα γερμανικά στρατεύματα έριξαν τις χώρες τους στη ματωμένη άβυσσο του κατακτητικού πολέ μου του Χίτλερ, ποιο ήταν τότε το πατριωτικό χρέος των ρου μάνων, φινλανδών, ούγγρων, βουλγάρων, που πονούσαν για τις τύχες της πατρίδας τους; Φυσικά, το χρέος τους δεν ήταν να υποστηρίξουν το φασιστικό πόλεμο, αλλά να τον καταπολεμή σουν. Είνε φανερό, πως ο πόλεμος στο πλευρό των γερμανών δε μπορούσε παρά νά βλάψει τα ζωτικά συμφέροντα αυτών των χωρών. Μάλιστα, σε περίπτωση νίκης, θα τους έβλαφτε ακόμα περισσότερο παρά σε περίπτωση ήττας, γιατί η νίκη της Γερμα νίας θα σήμαινε γι' αυτές τις χώρες πλήρη απώλεια της ανεξαρ τησίας τους. Οι κυβερνήτες αυτών των χωρών δούλεψαν ολοφάνερα για τα συμφέροντα της εγκαθίδρυσης της γερμανικής κυριαρχίας πάνω σ' όλη την Ευρώπη κι έτσι έφεραν τις χώρες τους στην άκρη της αβύσσου. Ωστόσο, οι εκτελεστές αυτοί της θέλησης των γερμανών ιμπεριαλιστών, που επανειλημμένα πρόδωσαν την πατρίδα τους, κρύβοντας την εγκληματική τους δράση κάτω από
9
τη μάσκα του ψευτοπατριωτισμού, βασάνιζαν μέσα στις φυ λακές κ' εκτελούσαν τους αληθινούς πατριώτες-κομμουνιστές και άλλους, που αγωνίζονταν με αυταπάρνηση για τη σω τηρία της πατρίδας τους από τη γερμανική βία και το μακελειό του φασιστικού πολέμου. Συνεπώς, η ιστορική δοκιμασία απόδειξε, πως η θέση του κομμουνισμού είνε θέση του συνεπούς, δραστήριου και γεμά του αυταπάρνηση πατριωτισμού.
ΙΙ. ΟΙ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ
Μερικοί εχθροί των εργαζομένων κάνουν σύγχυση του πα τριωτισμού με τον αστικό εθνικισμό και κατηγορούν τους κομ μουνιστές, όπως κι όλους τους ειλικρινείς αγωνιστές της δημο κρατίας, για την δήθεν ανεπαρκή, μισοπατριωτική τους θέση· κι αυτό, γιατί οι κομμουνιστές δεν τοποθετούν το δικό τους έθνος «υπεράνω όλων». Πίσω απ' αυτό το πολύτιμο επιχείρημα κρύβονται όχι και τόσο αγνές εθνικιστικές προλήψεις και, καμ μιά φορά μάλιστα, και ιμπεριαλιστικές τάσεις, που είνε ολότελα ξένες στον αληθινό πατριωτισμό. Όπως είνε γνωστό οι εθνικιστικές προλήψεις για την ανω τερότητα του δικού μας, εκλεκτού του θεού» έθνους ή φυλής, καλλιεργούνται από πολύν καιρό από τους αντιδραστικούς με σκοπό να τραβήξουν τις πολιτικά καθυστερημένες μάζες με το μέρος τους στον αγώνα ενάντια στο δημοκρατικό κίνημα. Υπο δαυλίζοντας πάντα το μίσος και την περιφρόνηση για τ' άλλα έθνη και τις άλλες φυλές, οι αντιδραστικοί μεταβάλλουν τις εθνικιστικές προλήψεις σε δηλητηριώδεις ατμούς σωβινισμού και φασισμού. Και ύστερα, οργανώνοντας τα πογκρόμ των εβραίων, το λιντσάρισμα των νέγρων και τις απόπειρες ενάντια στη ζωή των γειτονικών λαών, αποδείχνουν την δήθεν «ανωτερότητα» του έθνους τους. Ωστόσο, όταν χρειαζόταν ο πατριωτικός αγώ νας για την υπεράσπιση της πατρίδας από τους ξένους κατακτη-
11
τες, οι ίδιοι, σωβινιστές και φασίστες, όπως το είδαμε στις κατε χόμενες από τους γερμανούς χώρες, συμβιβάζονταν με τον εχθρό ή, όπως μερικοί φιλοφασιστικοί κύκλοι στην Αμερική και στην Αγγλία, προσπαθούσαν να παραλύσουν το γενικόν αγώνα ενάν τια στον εχθρό και να τον σώσουν από την ολοκληρωτική ήττα, για να επιτύχουν ένα ορισμένο συμβιβασμό μαζί του. Οι εθνικιστές και οι σωβινιστές αγαπούν να κρύβουν τις διαθέσεις τους κάτω από το γνωστό ρητό: «δίκαιη ή άδικη, είνε η χώρα μου». Όπως φαίνεται, φαντάζονται πως με την ψευτοπατριωτική αλληλεγγύη με την κυβερνητική πολιτική της χώρας τους, μπορούν να δικαιολογήσουν οποιαδήποτε επιβουλή των δικαιωμάτων και της ελευθερίας των άλλων εθνών. Αυτό είνε μια ολοφάνερη διαστρέβλωση της έννοιας του πατριωτι σμού, που δε βρίσκει καμμιά ιστορική ή πολιτική δικαίωση. Δεν υπάρχει στην Ιστορία κανένα πατριωτικό κίνημα, που νάχει για σκοπό του να επιβουλευτεί την ισοτιμία, τα δικαιώ ματα και την ελευθερία κάποιου ξένου έθνους. Όλα τα μεγάλα πατριωτικά κινήματα του 18ου και του 19ου αιώνα είχαν για σκοπό τους την απελευθέρωση της πατρικής γης από τον ξένο ζυγό ή την απόκρουση της εχθρικής εισβολής — όπως λ.χ. ο βο ρειοαμερικανικός πόλεμος για την ανεξαρτησία του 1775—1783, οι επαναστατικοί πόλεμοι του γαλλικού λαού του 1792—1794, ο εθνικοαπελευθερωτικός πόλεμος των ελλήνων (1821—1829), των πολωνών (1830, 1846, 1863) και πολλών άλλων λαών. Είνε ευκολονόητο, πως η προθυμία να αγωνιστεί κανείς για τη λευτεριά του έθνους του είνε κάτι εντελώς διαφορετικό από την προθυμία να αγωνιστεί για την υποδούλωση άλλου έθνους. Το πρώτο είνε πατριωτισμός, ενώ το δεύτερο δεν είνε. Έτσι λ.χ. η κυριαρχία πάνω σε κτήσεις, η διατήρηση των προνομίων που επιτρέπουν στη μητρόπολη να καταπιέζει και να εκμεταλλεύεται τα αποικιακά έθνη, δεν είνε δυνατό να δικαιω θούν έντιμα με πατριωτικές απόψεις. Στην πραγματικότητα,
12
φαίνεται πως η πολιτική της αποικιακής και της εθνικής κατα πίεσης δεν ανταποκρίνεται στα εθνικά συμφέροντα όλου του λαού της μητρόπολης, αλλά μόνο στα συμφέροντα ορισμένων ανώτερων στρωμάτων και τάξεων, που η εκμετάλλευση των αποι κιών τους δίνει τα υλικά μέσα για την κατοχύρωση της κυ ρίαρχης θέσης τους μέσα στη χώρα τους και στις αποικίες. Τα κοινωνικά αυτά στρώματα και τάξεις τείνουν σε στενοκέφαλη και άπληστη πολιτική σε βάρος των συμφερόντων των άλλων εθνών, πολιτική που οξύνει τις διεθνείς σχέσεις κι οδηγεί τους λαούς σε εθνικές καταστροφές. Ακόμα και ο πιο μετριοπαθής αστικός εθνικισμός αντιπα ραθέτει τα συμφέροντα του έθνους (ή των ανωτέρων του στρω μάτων) στα συμφέροντα των άλλων εθνών. Αλλά κι ο πιο θερ μός πατριωτισμός, η πιο φλογερή αγάπη προς την πατρίδα συμβιβάζεται πέρα για πέρα με το σεβασμό για όλα τα ειρηνό φιλα έθνη και με την αρχή της υπεράσπισης της ισοτιμίας των εθνών. Οι μεγαλύτεροι ρώσοι δημοσιολόγοι-δημοκράτες, τον πε ρασμένο ακόμα αιώνα, ένοιωσαν βαθειά κι έντονα υπογράμμι σαν τη σπουδαία αυτή πλευρά της πατριωτικής ιδεολογίας. «Ο αληθινός πατριωτισμός, δήλωνε ο Ντομπρολιούμπωφ, δε συμ βιβάζεται με την εχθρότητα προς τους άλλους λαούς». Κι ο Μπελίνσκυ διακήρυσσε εμπνευσμένα: «Αγαπώ την πατρίδα μου, αυτό θα πει ότι επιθυμώ φλογερά να δω να πραγματοποιούνται σ' αυτή τα πανανθρώπινα ιδανικά και, ανάλογα με τις δυνάμεις μου, συντελώ σ' αυτό. Αλλιώς ο πατριωτισμός θα είνε κι νεζισμός, που αγαπά το δικό του μόνο γιατί είνε δικό του, μι σεί κάθε τι ξένο μόνο γιατί είναι ξένο και βρίσκει απόλαυση στην τερατώδη ασχήμια του». Ο αληθινός λοιπόν πατριωτισμός είνε ελεύθερος από κάθε εθνικιστική αλαζονεία, από εγωισμό και μίσος για τα άλλα ει ρηνόφιλα έθνη.
III. Ο ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ Κ Ε Ρ ΔΟΣΚΟΠΩΝ Κ Α Ι Η Δ Ι Ε Θ Ν Η Σ Α Λ Λ Η Λ Ε Γ Γ Ύ Η ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Οι εχθροί των εργαζομένων προσπαθούν συχνά ν' αμφισβη τήσουν τον πατριωτισμό των οπαδών του κομμουνισμού και του σοσιαλισμού, επειδή αυτοί τάσσονται για τη διεθνή αλληλεγγύη των εργαζομένων. Τη θέση αυτή οι αντίπαλοί μας την παρου σιάζουν σαν κοσμοπολιτισμό, δηλ. αδιάφορη, και περιφρονη τική στάση απέναντι στην πατρίδα. Αυτό είνε φανερή συκοφαντία. Ο κομμουνισμός δεν έχει τίποτα το κοινό με τον κοσμοπολιτισμό. Παλεύοντας κάτω από τη σημαία της διεθνούς αλληλεγγύης των εργαζομένων, το κομ μουνιστικό κίνημα κάθε χώρας, σαν πρωτοπόρο κίνημα των εργαζομένων μαζών, είνε βαθειά ριζωμένο στο πατρικό έδαφος. Ο κομμουνισμός δεν αντιπαραθέτει τον αληθινό πατριωτισμό στον προλεταριακό διεθνισμό, αλλ' αντίθετα τους συνδυάζει. Μονάχα οι σχολαστικοί που τα μπερδεύουν όλα, ή οι εχθροί του εργατικού κινήματος, μπορούν να ισχυρίζονται πως η εργα τική τάξη δε μπορεί ν' αγαπά την πατρίδα της και ταυτόχρονα να επιδιώκει την αδελφική αλληλεγγύη με την εργατική τάξη των άλλων χωρών. Και μονάχα οι νοθευτές κι' οι συκοφάντες
14
μπορούν να βεβαιώνουν, πως αν η εργατική τάξη επιδιώκει τη διεθνή αλληλεγγύη των εργαζομένων, αυτό σημαίνει πως δεν αγαπά την πατρίδα της και γίνεται ένα είδος κοσμοπολίτη που αποσπάστηκε από την πατρίδα κι από το έθνος του. Μα είνε αστείο και να φανταστεί κανείς, πως η εργατική τάξη μπορεί ν' αποσπαστεί από το έθνος της και να το απαρνηθεί, τη στιγμή που η σύγχρονη εργατική τάξη είνε ο σκελετός του ζωντανού σώματος του έθνους, όχι μόνο με την αριθμητική της δύναμη, αλλά και με τον οικονομικό και πολιτικό της ρόλο. Όλο το μέλλον του έθνους στηρίζεται πρώτα απ' όλα στους δικούς της ώμους. Κι εφόσον η εργατική τάξη είνε τόσο στενά δεμένη με το έθνος, το κομμουνιστικό κόμμα, που είνε το κόμμα της εργατικής τάξης, δε μπορεί ν' απαρνηθεί το έθνος του, αν δε θέλει ν' αποκόψει όλες τις ζωτικές ρίζες του. Ο κοσμοπολιτισμός είνε μιά ιδεολογία ολότελα ξένη για τους εργαζόμενους. Η ιδεολογία αυτή είνε χαρακτηριστική για τους αντιπροσώπους των διεθνών τραπεζικών εταιριών, τους μεγάλους κερδοσκόπους του χρηματιστηρίου, τους παγκόσμιους προμηθευτές όπλων (τους εμπόρους του θανάτου) και τους πρά κτορές τους. Οι κύκλοι αυτοί ενεργούν πραγματικά σύμφωνα με το λατινικό ρητό: «ubi bene, ibi patria» (όπου είνε καλά, εκεί είνε κ' η πατρίδα). Αυτοί είνε πατριώτες του χρηματοκιβωτίου τους. Πολλοί απ' αυτούς βεβαιώνουν, πως δεν είνε καθόλου οπαδοί οποιασδήποτε πολιτικής ιδεολογίας. «Είμαστε άνθρω ποι των υποθέσεων και έξω από πολιτική», δηλώνουν συχνά. Ωστόσο δεν πρέπει καθόλου νά παίρνουμε για γνήσιο νόμισμα αυτή τη διαβεβαίωση τους. Είνε αλήθεια πως είνε «άνθρωποι των υποθέσεων», που ασχολούνται με τις αγοραπωλησίες, που είνε το άπαντο κι ο σκοπός της ζωής τους. Αυτό όμως δεν τους εμποδίζει καθόλου να μισούν κάθε δημοκρατικό κίνημα του λαού και να μισθώνουν πολιτικούς πράκτορες φασιστικής ή φι λοφασιστικής μορφής για τον αγώνα ενάντια στην δημοκρατία. Μπαλτίσκυ : Ο Πατριωτισμός 2
15
Καί κάτι παραπάνω: ακριβώς γιατί κυνηγούν ασυγκρά τητα το χρυσό μοσχάρι, οι διεθνείς αυτοί κερδοσκόποι όχι μόνο πουλούν πρόθυμα εμπορεύματα, μα είνε πρόθυμοι να πουλή σουν και τον εαυτό τους στον ξένο ιμπεριαλιστή που τους προσ φέρει τα περισσότερα. Πολλοί από τους τραπεζιτικούς κοσμοπο λίτες, όχι μόνο στις ουδέτερες χώρες αλλά και στη Γαλλία και στις αγγλοσαξονικές χώρες, αποδείχτηκαν πρόθυμοι να βοηθή σουν το γερμανοφασίστα εισβολέα, πρόθυμοι για κάθε εκδούλευ σή του. Χάρη στα καρτέλ κι άλλες συμφωνίες τους με τους γερ μανούς, οι άνθρωποι αυτοί, άμεσα ή έμμεσα, συντελέσανε στην αύξηση της πολεμικής δύναμης της χιτλερικής Γερμανίας και, στο διάστημα του πολέμου, πολλοί απ' αυτούς εμπόδιζαν την πολεμική παραγωγή των δικών τους χωρών για τα συμφέροντα του γερμανικού ιμπεριαλισμού. Στις Ενωμένες Πολιτείες τέτοια αντιπατριωτική δράση μιας ολόκληρης σειράς μονοπωλίων, που συνδέονται με τα γερμανικά μονοπώλια, ξεσκεπάστηκε από μια επιτροπή, με επί κεφαλής το σημερινό πρόεδρο Τρούμαν. Πολλά παρόμοια γεγονότα ήρθαν στο φως και σε άλλες χώρες. Όπως βλέπουμε, μπορεί, να θεωρείται αποδειγμένο πως ο κοσμοπολιτισμός των διεθνών μονοπωλιστών και κερδοσκόπων δεν είνε καθόλου «έξω από πολιτική». Ο κοσμοπολιτισμός αυ τός είνε στενά δεμένος με την αντιδημοκρατική, φιλοφασιστική πολιτική, την πιο επικίνδυνη απ' όλες, αυτή που γέννησε το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και που, αν δεν της μπουν χαλινάρια, θα δημιουργεί διαρκώς τον κίνδυνο καινούριων καταστροφικών πολέμων. Στην ολέθρια αυτή πολιτική διεθνούς διαρπαγής, στο σω βινισμό και φασισμό, οι συνειδητοί εργάτες αντιπαραθέτουν την πολιτική της διεθνούς φιλίας και ενότητας, που αρχίζει από την ενότητα δράσης των εργατικών οργανώσεων και φτάνει στη στενή συνεργασία όλων των δημοκρατικών λαών στον αγώνα τους ενάντια στο φασισμό, για την εξασφάλιση της ειρήνης, της
16
ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των λαών. Η πολιτική αυτή γραμμή δε συμφωνεί πέρα για πέρα με τις πατριωτικές επιδιώξεις του κάθε λαού; Ας δοκιμάσουν οι εχθροί της εργατικής τάξης ν' αποδείξουν πως οι αποφάσεις της παγκόσμιας συνδιάσκεψης τών επαγγελματικών συνδικάτων, που έγινε στο Λονδίνο το Φλεβάρη του 1945, δεν ανταποκρίνονται στα γενικά εθνικά συμφέροντα των λαών όλων των δημοκρατικών χωρών. Ας δοκιμάσουν νά κάνουν τους ανθρώπους να πιστέψουν, πως η ελεύθερη ανάπτυξη και άνθιση κάθε δημοκρατικού λαού δε θα εξασφαλιστεί, καλύτερα από κάθε άλλο τρόπο, με τη σταθερή συνεργασία των δημοκρατικών χωρών για το ξερίζωμα του φα σισμού και την υπεράσπιση της ελευθερίας και της ασφάλειας όλων των ειρηνόφιλων εθνών! Αμφιβάλλουμε αν θα τους πι στέψουν οι λαοί. Μα αυτή είνε ακριβώς η γραμμή του συνδυασμού του πα τριωτισμού με τη διεθνή συνεργασία, που υπερασπίζουν απο φασιστικά οι οπαδοί του κομμουνισμού, όπως κι όλοι οι προο δευτικοί άνθρωποι, εργάτες, αγρότες και διανοούμενοι.
I V . Η Α Λ Λ Η Λ Ε Γ Γ Ύ Η ΜΕ ΤΗ Σ Ο Β Ι Ε Τ Ι Κ Η Ε Ν Ω Σ Η Οι εχθροί των εργαζομένου προσπαθούν, τέλος, να κάνουν ύποπτο τον πατριωτισμό των πρωτοπόρων εργατών αναφέροντας την αλληλεγγύη τους με τη Σοβιετική Ένωση. Ρωτάνε λ.χ. υπο κριτικά: «Πώς μπορεί να θεωρούνται πατριώτες άνθρωποι που και οι ίδιοι δεν κρύβουν πως είνε πιστοί φίλοι ενός ξένου κράτους;» Nαι, σε καμμιά χώρα οι συνειδητοί εργάτες, καθώς κι οι άλλοι προοδευτικοί εργαζόμενοι, δεν αρνιούνται την αλληλεγγύη τους με τη Σοβιετική Ένωση. Η αλληλεγγύη όμως αυτή δεν αν ταποκρίνεται μήπως στις καλύτερες επιδιώξεις των αληθινών πα τριωτών σε οποιαδήποτε χώρα; Πρέπει νάχουμε υπ' όψη, πως πρόκειται για φιλία κι αλληλεγγύη με το σοσιαλιστικό κράτος, που από τη φύση του είνε απαλλαγμένο από ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις, που σέβεται και υπερασπίζει τις αρχές της ισοτιμίας καί της αυτοδιάθεσης των εθνών και είνε πραγματικά υπερα σπιστής και ακλόνητο φρούριο της γενικής ειρήνης. Σήμερα τα πλατειά στρώματα των φιλελεύθερων λαών νοιώθουν βαθειά και αναγνωρίζουν την ευγενική φύση και το ρόλο του σοβιετι κού κράτους. Μόνο οι πιο αντιδραστικοί, οι φιλοφασιστικοί κύ κλοι, εξακολουθούν να συκοφαντούν τη Σοβιετική Ένωση. Ακόμα είνε γνωστό πως όλα τα κράτη του αντιχιτλερικού
18
συνασπισμού αναγνώρισαν και εξακολουθούν να αναγνωρίζουν ότι έχουν συμφέρον να συνεργάζονται με τη Σοβιετική Ένωση στην υπόθεση της εξασφάλισης σταθερής ειρήνης και ασφάλειας για τις ειρηνόφιλες χώρες. Μα τότε είνε παράξενο αν οι αλη θινοί πατριώτες εκφράζουν παντού τη βαθειά τους πεποίθηση, πως η πατρίδα τους μπορεί, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να εξασφαλίσει την ασφάλεια και την ελεύθερη ανάπτυξή της δια τηρώντας τη φιλία και τη στενή συνεργασία της με τη Σοβιε τική Ένωση; Όπως φαίνεται, η πεποίθηση αυτή είνε αναπό σπαστα δεμένη με το σύγχρονο πατριωτισμό. Από την άλλη μεριά, είνε επίσης φανερό πως οι αντισοβιε τικές τάσεις δε συμβιβάζονται με τις πατριωτικές πεποιθήσεις. Είνε αλήθεια πως κάθε αντισοβιετική πολιτική προσπαθούσε και προσπαθεί να σκεπάζεται με ψευτοπατριωτικό επιχρύσωμα. Ωστόσο, η ιστορία του τελευταίου τέταρτου του αιώνα μας, έδειξε επανειλημμένα κι ολοφάνερα πως το επιχρύσωμα δε διαρ κεί πολύ. Αυτό φάνηκε πολύ χτυπητά στις παραμονές και σ' όλο το διάστημα του πολέμου, που τελείωσε τώρα στην Ευρώπη. Όσο κι αν προσπαθούσαν λ.χ. οι κυβερνήτες των δορυφόρων χωρών να χρωματίζουν τον επαίσχυντο αντισοβιετικό τους πό λεμο με τη λάμψη του πατριωτισμού, απ' αυτή την ψεύτικη λάμψη δεν έμεινε πια τίποτε από πολύν καιρό. Όλος ο κόσμος είδε καθαρά, πως οι κλίκες των Αντωνέσκου, Ριούτι, Χόρτυ, Φίλωφ, έκαναν αντεθνική και βλαβερή για τις χώρες τους πολε μική πολιτική. Εκείνος που θα ριψοκινδύνευε σήμερα σ' αυτές τις χώρες, να επαναλάβει τις αντισοβιετικές ψευτοπατριωτικές φράσεις του καιρού του πολέμου, θα γινόταν απλούστατα αντι κείμενο λαϊκής περιφρόνησης. Και ποιος σήμερα στην Πολωνία πιστεύει πως οι Πιλσούδσκυ, οι Μπεκ και οι συνεργάτες τους, με την αντισοβιετική φιλοχιτλερική τους πολιτική, εξυπηρετού σαν πατριωτικούς σκοπούς;
19
Δεν ήταν περισσότερο αξιοζήλευτη η τύχη που είχε ο δήθεν πατριωτισμός των γάλλων και άγγλων οπαδών της πολιτικής του Μονάχου, που ενάντια στα πραγματικά εθνικά συμφέροντα των χωρών τους, σαμπόταραν επίμονα τη συγκρότηση ενιαίου μετώ που αντίστασης στη γερμανική επίθεση και επιδίωκαν να απομο νώσουν τη Σοβιετική Ένωση, αφήνοντας στη χιτλερική Γερμανία ελευθερία δράσης στην Ανατολή. Ακόμα και ύστερα από την κήρυξη του πολέμου κατά της χιτλερικής Γερμανίας από την Αγγλία και τη Γαλλία, η γαλλική κυβέρνηση Νταλαντιέ-Ρενώ κι η αγγλική κυβέρνηση Τσάμπερλαιν ενδιαφέρονταν, όπως είνε πασίγνωστο, πολύ λιγότερο για τα προβλήματα της υπεράσπι σης των χωρών τους και πολύ περισσότερο για τις ραδιουργίες σε βάρος της Σοβιετικής Ένωσης και πρώτα απ' όλα για την παροχή πολιτικής και στρατιωτικής βοήθειας στο μέλλοντα δο ρυφόρο του γερμανικού ιμπεριαλισμού — στην αντιδραστική Φινλανδία, που είχε κιόλας μεταβληθεί σε βάση γα την ιμπε ριαλιστική επίθεση ενάντια στη Σοβιετική Ένωση. Σήμερα δε θα υπήρχε λόγος να τα ξαναθυμίζει αυτά κα νείς, αν μερικά όργανα του αγγλικού και του γαλλικού τύ που δεν προσπαθούσαν νά δυσφημίσουν τον πατριωτισμό των κομμουνιστών με δημαγωγικούς υπαινιγμούς για την πρώτη περίοδο του πολέμου. «Θυμηθείτε τα χρόνια 1939—1940», φω νάζουν οι δημαγωγοί αυτοί, «την πιο επικίνδυνη για μας περίοδο, όταν η Σοβιετική Ένωση και οι Ενωμένες Πολιτείες δεν πολε μούσαν ακόμα με τη Γερμανία. Εκείνη την εποχή και οι δικοί μας κομμουνιστές δεν είχαν τάσεις να υποστηρίξουν τον πόλεμο τής χώρας τους!...» Αλλά, μια και είμαστε αναγκασμένοι να ξαναθυμηθούμε αυτή τη φάση του πολέμου, γιατί να μη θυμη θούμε και το γεγονός πως τους πρώτους οχτώ μήνες του πολέ μου η γαλλική και η αγγλική κυβέρνηση ουσιαστικά δεν πολε μούσαν καθόλου με τη Γερμανία, δεν ανέλαβαν πολεμικές επι χειρήσεις κι ούτε απασχολήθηκαν σοβαρά να δυναμώσουν την
20
αμυντική ικανότητα των χωρών τους; Αντί γι αυτό η τότε γαλλική κυβέρνηση ασχολούνταν με τη λυσσαλέα δίωξη των κομ μουνιστών και, σε συνεννόηση με την αγγλική κυβέρνηση του Τσάμπερλαιν, με την προμήθεια όπλων στους φινλανδούς αντι δραστικούς, που πολεμούσαν τότε ενάντια στη Σοβιετική Ένωση. (Την ίδια δουλειά έκανε τότε κι η ιταλική κυβέρνηση του Μου σολίνι). Κι ακόμα παραπάνω στη συνεδρίαση του αγγλογαλ λικού πολεμικού συμβουλίου στις 6 του Φλεβάρη 1940 (3 μήνες δηλαδή πριν από την εισβολή των γερμανών στη Γαλλία και την καταστροφή της Δουνκέρκης) ο Νταλαντιέ πληροφόρησε τον Τσάμπερλαιν πως μια γαλλική και μια πολωνική μεραρχία θα σταλούν πολύ σύντομα... στη Φινλανδία! Όπως βλέπουμε κι όπως φαίνεται, η γαλλική κι η αγγλική κυβέρνηση εκείνη την εποχή δεν ήξεραν ακόμα ενάντια σε ποιον ετοιμάζονταν να πολεμήσουν. Εξηγείται λοιπόν γιατί οι αληθινοί πατριώτες δεν ενθουσιάζονταν απ' αυτό τον πόλεμο. Μα όταν στη Γαλλία, το Μάη του 1940, ο οικτρός πόλεμος της κυβέρνησης Ρενώ - Νταλαντιέ ναυάγησε, οι γάλλοι πατριώτες, με τους κομμουνιστές στις πρώτες γραμμές, δε συνθηκολόγησαν αλλά άρχισαν το μακρόχρονο ηρωικό αγώνα ενάντια στους γερ μανούς κατακτητές. Στην Αγγλία άρχισε μια μεταβολή της κυβερνητικής πο λιτικής από το Μάη του 1940, όταν ο σημαντικός αντίπαλος της πολιτικής του Μονάχου, ο Ουΐνστων Τσώρτσιλ, που στην κυβέρ νηση Τσάμπερλαιν είχε δευτερεύουσα θέση, έγινε αρχηγός της κυβέρνησης. Και δεν είνε καθόλου παράξενο το γεγονός πως κι ο ίδιος ο Τσώρτσιλ μονάχα με κόπο και σιγά-σιγά κατόρ θωσε να κατευθύνει σταθερά το βρετανικό κρατικό καράβι ανάλογα με τον καινούριο χαρακτήρα του αντιχιτλερικού αγώνα, τόσο περισσότερο που στη βουλή έπρεπε να στηρίζεται ουσια στικά στην ίδια πλειοψηφία, που ως τότε επιδοκίμαζε όλες τις καταστροφικές ενέργειες της πολιτικής του Μονάχου του Τσά-
21
μπερλαιν! Και σε ποιον μπορεί να φανεί παράξενο πως οι από πεποίθηση αντίπαλοι του χιτλερισμού, τόσο στην Αγγλία όσο και στις άλλες χώρες, ύστερα απ' αυτές τις μακροχρόνιες ταλαν τεύσεις της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής, ακόμα και με την κυβέρνηση του Τσώρτσιλ, κρατούσαν κάμποσο καιρό στάση αναμονής, ώσπου η κυβέρνηση αυτή να δόσει με τις πράξεις της αρκετά πειστικές αποδείξεις για σταθερή μεταβολή της πο λιτικής πορείας της Μεγάλης Βρετανίας. Σχετικά μ' αυτό, απο φασιστική σημασία είχε η δήλωση του Τσώρτσιλ στις 22 του Ιούνη του 1941 για την αλληλεγγύη της Αγγλίας με τον απε λευθερωτικό πόλεμο της Σοβιετικής Ένωσης, όπως και η συμφω νία που επακολούθησε ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και στη Μεγάλη Βρετανία για συνδυασμένες ενέργειες στον πόλεμο ενάν τια στη χιτλερική Γερμανία. Από τότε, ούτε ένας συνειδητός εργάτης της Αγγλίας δεν είχε πια λόγους να κρατεί στάση ανα μονής. Μέσα στην εργατική τάξη το πατριωτικό κίνημα φούν τωσε, ενώ οι κομμουνιστές άρχισαν ιδιαίτερα ενεργητικά κι απο φασιστικά να υποστηρίζουν τις πολεμικές προσπάθειες της χώ ρας τους ενάντια στη χιτλερική Γερμανία. Αυτή ήταν η κατάσταση στην Αγγλία στην πρώτη πε ρίοδο του πολέμου. Οι κομμουνιστές μπορεί νάκαναν λάθη, ωστόσο στο βασικό ζήτημα, που γι αυτό τους γίνονταν τόση κριτική, στο ζήτημα του συντονισμού και της ενότητας μεταξύ της Αγγλίας και της Σοβιετικής Ένωσης τόσο πριν από τον πόλεμο όσο και στον πόλεμο, οι κομμουνιστές ακριβώς και όχι οι κριτικοί τους υπεράσπισαν τα πραγματικά εθνικά συμφέ ροντα του βρετανικού λαού. Η αλληλεγγύη με τη Σοβιετική Ένωση όχι μόνο δεν εμπόδιζε, αλλά και συντελούσε στο μεγάλωμα των πατριωτικών διαθέσεων των άγγλων εργατών στο διάστημα του πολέμου. Κι αυτό το μαρτυρεί και το γεγονός πως, ύστερα από τη σύναψη της στρατιωτικής συμμαχίας ανάμεσα στη Με γάλη Βρετανία και τη Σοβιετική Ένωση, για πρώτη φορά στην
22
ιστορία, στις γραμμές της εργατικής τάξης της Αγγλίας παρα τηρήθηκαν δείγματα πραγματικού ενθουσιασμού. Κι όχι μόνο στην Αγγλία, αλλά και σε πολλές άλλες χώ ρες μπορεί κανείς να δει καθαρά πως η αλληλεγγύη των εργα τών με τη Σοβιετική Ένωση είνε ταυτόχρονα πηγή πατριω τικής έξαρσης. Αρκετοί αντικειμενικοί παρατηρητές το πι στοποίησαν αυτό στη Γαλλία, στη Γιουγκοσλαβία, στην Τσε χοσλοβακία, στην Πολωνία, στη Βουλγαρία και σε πολλές άλλες χώρες. Μπορεί μάλιστα να πει κανείς πως η εποχή της ανάπτυξης του πατριωτισμού, στις γραμμές των συνειδητών εργατών όλων των χωρών, ουσιαστικά άρχισε τη μέρα που γεννήθηκε ο σοβιε τικός πατριωτισμός. Όταν η εργατική τάξη της Ρωσίας κατάχτησε την εξου σία, οι συνειδητοί εργάτες των άλλων χωρών φυσικά άρχισαν να αισθάνονται ιδιαίτερη αφοσίωση για τη δική μας σοβιετική χώρα κι άρχισαν να τη λένε πατρίδα των εργατών όλου του κόσμου. Ταυτόχρονα όμως η αφοσίωση αυτή γέννησε μέσα τους ένα καινούργιο συναίσθημα αφοσίωσης και για τη δικιά τους πατρίδα. Με το εμψυχωτικό παράδειγμα του σοβιετικού λαού, άρχισαν να πιστεύουν στο φωτεινό μέλλον των λαών τους. Άρ χισαν ν' αγαπούν περισσότερο τη χώρα τους σαν εστία καλύτε ρου μέλλοντος των εργαζομένων του έθνους τους. Η δύναμη αυτού του πατριωτισμού, που είνε προϊόν της αντανάκλασης του σοβιετικού πατριωτισμού στις καρδιές των συνειδητών εργατών των άλλων χωρών, βρήκε τη ζωντανή της εκδήλωση στον ηρωικό τους αντάρτικο αγώνα ενάντια στους γερμανοφασίστες κατακτητές, που επιδίωκαν ν' αφαιρέσουν από τους εργάτες και τους αγρότες για πάντα την ελπίδα και το δικαίωμα να έχουν πατρίδα.
V . ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Στα χρόνια του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου είδαμε σε πολλές αστικές χώρες μια πραγματική αναγέννηση και μια τε ράστια άνοδο του πολεμικού πατριωτισμού, που φυσικά δεν έπαψε να υπάρχει την ημέρα της συμμαχικής νίκης και που θ' αναπτύσσεται κι ύστερα απ' αυτή. Όπως είνε γνωστό, η ιστορική αρχή του πατριωτικού κινήματος ήταν στενά δεμένη με τα επαναστατικά κινήματα της νεαρής αστικής δημοκρατίας. Εδώ και 1οο χρόνια οι γάλλοι πατριώτες εμφανίζονταν με τα συνθήματα «ελευθερία, ισό τητα, αδελφοσύνη». Μόνο το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ο πατριωτισμός στις περισσότερες κεφαλαιοκρατικές χώρες έχασε ολότελα το ζωντανό του δημοκρατικό πνεύμα και μεταβλήθηκε στα χέρια των κυρίαρχων τάξεων σε χοντροκομμένο είδωλο, που χρησιμεύει για το ξεγέλασμα των μαζών. Στις μέρες μας, ο ανα γεννημένος αληθινός πατριωτισμός των λαϊκών μαζών ξανα ζωντανεύει τις καλύτερες παραδόσεις των μεγάλων πατριωτικών κινημάτων των περασμένων αιώνων. Συνδυάζει μέσα του τη γεμάτη αυταπάρνηση προθυμία για τον απελευθερωτικό αγώνα ενάντια στους ξένους καταπιεστές, με τη βαθειά δημοκρατική και προοδευτική κατεύθυνση των πολιτικών του επιδιώξεων. Είνε διαποτισμένος με την αγάπη της ελευθερίας και με το μίσος
24
για την αυθαιρεσία κατά των λαϊκών μαζών, που δεν έχουν δικαιώματα, για τη μαζική καταπίεση και την αμείλικτη εκμε τάλλευση των εργαζομένων από τα παρασιτικά στοιχεία της κοι νωνίας. Στην εποχή μας, οπότε κύριος εχθρός της ελευθερίας έγινε ο φασισμός, δε μπορεί να υπάρξει αληθινός πατριωτισμός που να μην έχει έκδηλο αντιφασιστικό χαρακτήρα. Οι υπερασπιστές του φασισμού, που παρουσιάζονται με τη μάσκα του πατριωτι σμού, στην πραγματικότητα είνε ψευτοπατριώτες ιδιαίτερα επι κίνδυνοι γιατί ματαιώνουν την πραγματοποίηση του κυριότερου σκοπού των ειρηνόφιλων λαών, την εξαφάνιση των τελευταίων υπολειμμάτων του φασισμού και του ναζισμού. Ο έμφυτος πατριωτισμός των ημερών μας δεν είνε πανη γυρικές τελετές, μα αφοσιωμένη πάλη για ένα ελεύθερο κι ευτυ χισμένο μέλλον του λαού μας. Σε ολόκληρη σειρά χώρες, που προσωρινά κατέχονταν από τους γερμανούς, είδαμε παραδείγ ματα θάρρους και μαχητικής αξίας, όχι μόνο από τους εργάτες, αλλά και από τα στρώματα εκείνα του πληθυσμού που από καιρό δεν έδειχναν ικανότητα και κλίση σε σοβαρή πάλη για ιδανικά που ανταποκρίνονταν στην κοινωνική πρόοδο. Λόγου χάρη, πολλοί αντάρτες που ήρθαν από τους δημοκράτες διανοού μενους ή από την αγροτική νεολαία, παλεύοντας χέρι με χέρι μαζί με τους εργάτες αποδείχτηκαν στην πραγματικότητα αλη θινοί πατριώτες, ικανοί να εμψυχώνονται από ανώτερα ιδανικά κι ακόμα αν χρειαστεί να θυσιάσουν τη ζωή τους στην πάλη για αυτά τα ιδανικά. Είνε ολότελα φυσικό ότι παντού οι κομμουνιστές ήταν και είνε στις πρώτες γραμμές αυτού του πατριωτισμού. Γιατί ο κομμουνισμός, όσο καμμιά άλλη ιδεολογία, εξοπλίζει και εμψυ χώνει τους οπαδούς του με τα ιδανικά της εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης του λαού. Ο κομμουνισμός στις μέρες μας είνε η βαθύτατη επικοινωνία των πρωτοπόρων εργατών με την ίδεο-
25
λογικό κόσμο των πλατειών μαζών του λαού — εργατών, αγρο τών, διανοουμένων — με την καθημερινή ζωή τους, με τις ανα μνήσεις τους για το ηρωικό παρελθόν και τις ελπίδες τους για φωτεινό μέλλον. Και δεν είνε καθόλου παράξενο ότι οι λαϊκές μάζες δίνουν τώρα τόσο γερή υποστήριξη και τρέφουν τόση εμπιστοσύνη στα κομμουνιστικά κόμματα όπως βλέπουμε να γίνεται π.χ. στη Γαλλία, Γιουγκοσλαβία, Πολωνία, Βουλγαρία ακόμα και στην Ιταλία, Φινλανδία και Ρουμανία. Στη μεγάλη χώρα της νικήτριας εργατικής τάξης, στη Σο βιετική Ένωση, η ανάπτυξη του πατριωτισμού βρίσκεται όπως είνε φυσικό σε πολύ πιο υψηλό επίπεδο. Τεράστια σημασία για την ανάπτυξη του σοβιετικού πα τριωτισμού είχε η μεγαλοφυής διδασκαλία του Λένιν και του Στάλιν για το εθνικό ζήτημα και η επιτυχημένη πρακτική εφαρμογή αυτής της διδασκαλίας από το μπολσεβίκικο κόμμα και τη σοβιετική κυβέρνηση. Η γρήγορη άνθιση του εθνικού πολιτισμού όλων των λαών της Σοβιετικής Ένωσης συντέλεσε πολύ στη συνένωσή τους με αδιάρρηκτους δεσμούς αμοιβαίας φιλίας, σε μια αδελφική οικογένεια. Το σταλινικό Σύνταγμα που πυργώθηκε πάνω στις αρχές του σοσιαλιστικού δημοκρατισμού, είνε το γερό θεμέλιο όχι μόνο για το κρατικά σύστημα της Ένωσης σοσιαλιστικών σοβιετικών δημοκρατιών, μα και για την παραπέρα ανάπτυξη του σοβιετι κού πατριωτισμού. Ταυτόχρονα αυτό το μοναδικό στον κόσμο δημοκρατικό ως το τέλος σύνταγμα, είνε η ηθική βοήθεια και πραγματική ενίσχυση για όλους εκείνους, που στις άλλες χώρες πολέμησαν και πολεμούν με τη φασιστική βαρβαρότητα. Η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και όλες οι ιστορικές κατακτήσεις της σοσιαλιστικής ανοικοδό μησης στην ΕΣΣΔ, βοήθησαν την πραγματική ανάπτυξη του σοβιετικού πατριωτισμού μέσα στα εκατομμύρια τις μάζες των εργαζομένων της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι ο σοβιετικός λαός
26
στο μεγάλο πόλεμο για την πατρίδα μπόρεσε ν' αντέξει παλι καρίσια σ' όλες τις αφάνταστες δοκιμασίες. Ο σοβιετικός πα τριωτισμός αποδείχτηκε ακατανίκητη δύναμη. Και κανένας δε μπορεί ν' αμφιβάλλει πως και στην ερχόμενη νέα περίοδο της ειρηνικής ανοικοδόμησης, ο σοβιετικός πατριωτισμός θα δημι ουργήσει καινούρια θαύματα. Σε κάθε χώρα το πατριωτικό κίνημα θα συνεχίσει χωρίς αμφιβολία την πάλη για το ξερίζωμα του φασισμού και της αντίδρασης, για τη δημοκρατικοποίηση της πατρίδας και την κατοχύρωση της ασφάλειας και της ανεξαρτησίας της. Ο αλη θινός πατριωτισμός των εργατών, των αγροτών και των δια νοουμένων είνε παντού έτοιμος να αντισταθεί σε κάθε χρησι μοποίησή του από τον ιμπεριαλισμό και να συντελέσει για να αποκατασταθούν μεταξύ των λαών σχέσεις, βασισμένες στη δι καιοσύνη και την ειρηνική συνεργασία. Οι πραγματικοί πα τριώτες θα υποστηρίξουν ακόμα το δικαίωμα όλων των κατα πιεζομένων εθνών για την πλήρη εθνική ανεξαρτησία τους και θα παλέψουν για να ζήσουν οι εργαζόμενες μάζες μια ανθρώ πινη ζωή.
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Σελίδα Ι - Η
Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Η ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ
II.— ΟΙ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΈΣ ΠΡΟΛΉΨΕΙΣ III.-
IV.-
Ο ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Τ Ω Ν ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΕΘΝΗΣ Α Λ Λ Η Λ Ε Γ Γ Ύ Η ΤΩΝ Ε Ρ Γ Α ΖΟΜΕΝΩΝ Η Α Λ Λ Η Λ Ε Γ Γ Υ Η ΜΕ ΤΗ Σ Ο Β Ι Ε Τ Ι Κ Η ΕΝΩΣΗ
V . — Π Α Τ Ρ Ι Ω Τ Ι Σ Μ Ο Σ Κ Α Ι ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
4
10
13 17 23
