παραδοσιακά παιχνίδια ελληνικά & άλλων χωρών
Ε1-Ε2 31ο ∆ηµοτικό Σχολείο Περιστερίου 2002-03
παραδοσιακά παιχνίδια ελληνικά & άλλων χωρών (Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης)
Ε1-Ε2 31ο ∆ηµοτικό Σχολείο Περιστερίου 2002-03 1
Περιεχόµενα Σελ.
Σελ.
Εισαγωγή
3
Γουβάκια
33
Συµµετέχοντες
6
Λέγκα λεγκόξυλο
34
Αλφαβητικός κατάλογος παιχνιδιών
7
Ντάλιος
35
Αµπάριζα
8
Σκλέντζα και σκλεντζί
36
Κλέφτες κι αστυνόµοι
9
Γκούλι ντάντα
37
Μπαµ ξεµπαµ
10
Σκοπ ε τσινγκλ
38
Σκλαβάκια
11
Κουφίνι
39
Λιµνούλα του βατράχου
12
Μακρύ σχοινί
40
Μαντιλάκι
13
Ήλιος, φεγγάρι κι αστέρια
41
Κλώσα, κλωσόπουλα και γεράκι
14
Κουµπιά
42
Πούλα µε βέζετ δε δέλπρα
15
Ντίπσεν
43
Ψείρες
16
Τρίλιζα
44
Ραβδοϊσορροπία
17
Μικρός µύλος
45
Μανταλιάς Πρωτολιάς
18
Ντάαµπουλ
46
Σκαµνάκια ή βαρελάκια
19
Τοπ ε γκροπ
47
Μακριά γαϊδούρα
20
Μπάλα στο τούνελ
48
Άλτι µπι λάλτι
21
Μπουκάλα
49
Μπέδα
22
Παράδεισος και κόλαση
50
Εφτάπετρα
23
Παπουτσωµένες καρέκλες
51
Κούκος ή µπούκος
24
Μέλισσα µέλισσα
52
Ελευθερία
25
Μέντα µέντα
53
Αµάτζες ή πίτσια
26
Ένα λεπτό κρεµµύδι
54
Τζαµί ή κεραµιδάκια
27
Γραφήµατα
56
Τζιώνα ή τσιώνα
28
Βιβλιογραφία
61
Μπάλα και πύργος
29
Μήλα
30
Σηµαδεύω µε την µπάλα
31
Μπέιζµπολ
32
2
Λίγα λόγια… Παρατηρώντας τα παιδιά στα διαλείµµατα διαπιστώσαµε ότι αρκετά απ’ αυτά έπαιζαν κάποια
διαχρονικά παραδοσιακά µας παιχνίδια, κυρίως τα πιο
γνωστά, όπως κουτσό, κυνηγητό, κρυφτό, κλέφτες κι αστυνόµους, αγαλµατάκια ακούνητα κ.ά. Σκεφτήκαµε, λοιπόν, να συζητήσουµε µε τα παιδιά σχετικά µ’ αυτά τα παιχνίδια, να µάθουµε ποια ήξεραν, ποια µπορούσαν να παίξουν στην αυλή του σχολείου, αν τα έπαιζαν και στις γειτονιές τους και αν τα ενδιέφερε να µάθουν κι άλλα τέτοια παιχνίδια. Έτσι, αποφασίσαµε µαζί µε τους µαθητές και των δύο τµηµάτων της Ε΄ τάξης, στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ν’ ασχοληθούµε µε τα παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου µας αλλά και άλλων χωρών, µια και στο σχολείο µας έχουµε και µαθητές από γειτονικές και άλλες πιο µακρινές χώρες. Τα παιδιά µε κέφι κι ενθουσιασµό ανέλαβαν να ερευνήσουν και να συγκεντρώσουν υλικό σχετικό µε το θέµα. Με τα φύλλα έρευνας που τους δόθηκαν κατόρθωσαν να καταγράψουν αρκετά παιχνίδια. Κάποια που ήδη γνώριζαν, άλλα που έµαθαν από τους γονείς τους, τους παππούδες και τις γιαγιάδες και άλλα που βρήκαν µέσα σε διάφορα βιβλία. Με τα ερωτηµατολόγια, που συντάξαµε από κοινού και µοιράστηκαν στα παιδιά όλων των τάξεων του σχολείου, καταλήξαµε σε πολύ χρήσιµα συµπεράσµατα σχετικά µε τα παιχνίδια που προτιµούν να παίζουν τα παιδιά, αλλά και µε τους χώρους που παίζουν ή αναγκάζονται να παίζουν. Σχεδιάσαµε και ζωγραφίσαµε µαζί µε τα παιδιά ορισµένα επιδαπέδια παιχνίδια στην αυλή του σχολείου. Έτσι, οµορφύναµε την αυλή, δώσαµε το ερέθισµα σε περισσότερα παιδιά να παίξουν αυτά τα παιχνίδια και ικανοποιήσαµε την ανάγκη των παιδιών για καλλιτεχνική έκφραση και δηµιουργία. Μέσα απ’ αυτή την προσπάθειά µας θελήσαµε να φέρουµε τα παιδιά πιο κοντά στην παράδοσή µας, να µάθουν καινούρια παιχνίδια και να θυµηθούν άλλα ξεχασµένα, να γνωρίσουν παιχνίδια από άλλες χώρες, να παρατηρήσουν οµοιότητες και διαφορές µε τα δικά µας παιχνίδια και να ενωθούν οι «διαφορετικοί κόσµοι» που συνυπάρχουν στο σχολείο, ν’ αναπτύξουν την οµαδικότητα και τη συνεργασία, να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους άλλα και τους άλλους και να ψυχαγωγηθούν. Όπως άλλωστε υποστηρίζουν πολλοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι, το παιχνίδι είναι βασικός παράγοντας κοινωνικοποίησης, µέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Το παιδί µέσα από το παιχνίδι βιώνει διάφορες καταστάσεις, νιώθει χαρά, αγάπη, πόνο, µαθαίνει ν’ αντιµετωπίζει δυσκολίες και να τις ξεπερνά κατανοώντας τη ζωή στην ολότητά της.
3
Το παιχνίδι είναι µια αυθόρµητη συµπεριφορά που δεν έχει σαφή στόχο ούτε ακολουθεί κάποιο συγκεκριµένο πρότυπο. Το παιχνίδι γίνεται για το ίδιο το παιχνίδι, για την ευχαρίστηση που προκαλεί. Τα οφέλη του όµως είναι πάρα πολλά και σηµαντικά. Βοηθά τα νεαρά άτοµα ν’ αναπτυχθούν σωστά, σωµατικά και νοητικά, και ευεργετεί όσα εξακολουθούν να παίζουν και στον ενήλικο βίο τους. Αντίθετα, αν τα µικρά παιδιά στερηθούν για κάποιο λόγο το παιχνίδι, η ανάπτυξή τους µπορεί κι αυτή να µην ολοκληρωθεί φυσιολογικά. Είναι απαραίτητο για µια υγιή και ευτυχισµένη παιδική ηλικία, ασκεί θετική επίδραση στο παιδί, ενώ οι µεγάλοι που εξακολουθούν να παίζουν, διακρίνονται συνήθως για την εξυπνάδα τους και τη δηµιουργικότητά τους. Αυτό αποδεικνύουν και δύο έρευνες που έγιναν στο τµήµα Ψυχιατρικής του Κολεγίου Ιατρικής Μπέιλον, στο Χιούστον του Τέξας. Στην πρώτη έρευνα πήραν µέρος 26 ένοχοι για ανθρωποκτονία. Το 90% των ανδρών αυτών είτε δεν είχαν παίξει καθόλου ως παιδιά είτε επιδίδονταν σε αφύσικα παιχνίδια: τροµοκρατούσαν τους συµµαθητές τους, διασκέδαζαν µε σκληρά πειράγµατα ή βασάνιζαν ζώα. Στη δεύτερη έρευνα πήραν µέρος 25 οδηγοί, που είχαν σκοτώσει κάποιον ή είχαν σκοτωθεί οι ίδιοι σε ατύχηµα και οι περισσότεροι οδηγούσαν µεθυσµένοι. Το 75% απ’ αυτούς δεν είχαν παίξει φυσιολογικά όταν ήταν παιδιά. Το παιχνίδι είναι αναπόσπαστο µέρος της ανάπτυξης του παιδιού. Το παιδί έχει από την ίδια του τη φύση την ανάγκη να ερευνήσει, να δοκιµάσει καινούρια πράγµατα, να κινηθεί ελεύθερο στην αυλή, στο δρόµο, στην αλάνα, να έρθει σε επαφή µε τη φύση, το χώµα για παράδειγµα, που τείνει να εξαφανιστεί πλέον από τις µεγάλες πόλεις. Επιθυµεί να παίζει έξω, όπως φαίνεται και στο γράφηµα 2 στις τελευταίες σελίδες της εργασίας µας (90% των παιδιών). Όµως οι χώροι που µπορεί το παιδί να ικανοποιήσει την ανάγκη του αυτή είναι λιγοστοί. Οι γειτονιές, οι πλατείες, οι αλάνες χάνονται. Τα γήπεδα, χώροι που προτείνονται ως λύση, είναι για αθλητισµό, µια άλλη ποιότητα οµαδικής ζωής. Και από τα παιδιά που παίζουν έξω, το µεγαλύτερο ποσοστό (80%) πηγαίνει σε κάποιο γήπεδο ή παιδική χαρά ή κάποια αυλή (γράφηµα 4). Το παραδοσιακό παιχνίδι ήταν προϊόν του δρόµου, της γειτονιάς, της πλατείας, όπως αναφέρει ο Μ. Μερακλής. Ο ίδιος επισηµαίνει και την αφοµοίωση της λέξης «παιδιά», που σηµαίνει το παίξιµο, από τη λέξη παιχνίδι, που κυρίως σήµαινε το όργανο µε το οποίο γινόταν το παίξιµο. Και αυτό ίσως εξηγείται από το γεγονός ότι στις µέρες µας, είτε λόγω έλλειψης χρόνου των παιδιών αλλά και των γονιών τους είτε λόγω έλλειψης ελεύθερων χώρων, πολλά παιδιά παίζουν µόνα τους στα διαµερίσµατα (γράφηµα 1) µε µοναδικό συµπαίκτη το παιχνίδι αντικείµενο.
4
Για τα παιδιά, το παιχνίδι είναι µια αυθόρµητη ενέργεια που συνοδεύεται από ευχάριστα γι’ αυτά συναισθήµατα, αποτελεί µέσο αναψυχής και προέρχεται από την ορµή προς κίνηση και ζωή ή για µίµηση που, µε τη συνεργασία της φαντασίας, του δίνει ουσιαστικό περιεχόµενο. Ας δώσουµε, λοιπόν, στα παιδιά τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν αυτή την έµφυτη ανάγκη τους, που εκτός από την ευχαρίστηση, τους προσφέρει κι άλλα πολλά σηµαντικά οφέλη για την ψυχοσωµατική τους ανάπτυξη. Η καλύτερη επιβράβευση για εµάς που ασχοληθήκαµε µ’ αυτό το θέµα θα είναι να δούµε τα παιδιά, όχι µόνο αυτά που συµµετείχαν στην προσπάθεια αυτή, να παίζουν στην αυλή του σχολείου και στις γειτονιές τους ή όπου αλλού µπορούν αυτά τα παιχνίδια, που έπαιζαν και οι γονείς τους. Να τα κάνουν και δικά τους παιχνίδια.
Ο φιλόσοφος Αναξαγόρας ζήτησε για χάρη, τη µέρα που θα πεθάνει, να σχολάσουν τα παιδιά από τα µαθήµατα και να τ’ αφήσουν να παίξουν. (από το βιβλίο «Ας παίξουµε πάλι», Μ. Κλιάφα - Ζ. Βαλάση, εκδ Κέδρος)
Το παιχνίδι είναι η έκφραση της ίδιας της ζωής
5
Τα παιδιά που συµµετείχαν Ε1
Ε2
Αντωνάτου Πηνελόπη
Αντρίς Ράνια
Γιαννουδάκου Μαρία
Αδαµοπούλου Ελένη
Γκάνιµ Λένα
Αραπάκη Γαρυφαλλιά
Ιµπραχήµι Ροβένα
Βοσδογάνη Νανά
Κατσούγκρη Βάσω
Καρρά Δήµητρα
Κουµαρτζάκη Σοφία
Κιβωτού Ελένη
Μήτρου Σαπφώ
Ξηρουχάκη Κατερίνα
Νικολάου Μαριάννα
Τσάνι Εντόνα
Αναγνωστόπουλος Βαγγέλης
Χύκα Κρίστι
Γιαλούρης Στράτος
Κόδρος Αλέξανδρος
Γιούσεφ Νίνος
Κοτζάογλου Γιάννης
Κορφιάτης Αντώνης
Νάστος Κώστας
Κορφιάτης Πέτρος
Νόµαν Χασάν
Μαργαρίτης Μάριος
Παπαδόπουλος Στάθης
Νικολόπουλος Αλέξανδρος
Στραβουδάκης Λεωνίδας
Ρώσσης Βασίλης
Τούκας Χρυσοβαλάντης
Σαρρής Κων/νος
Φράγκος Νίκος
Τζιαβάρας Χάρης
Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Παναγιώτης Παππάς (γυµναστής) Άννα Αθανασοπούλου (δασκάλα) Γρηγόρης Ζερβός (δάσκαλος)
31ο Δηµοτικό Σχολείο Περιστερίου 2002-03
6
Αλφαβητικός κατάλογος παιχνιδιών
α/α
Ελληνικά
Σελ.
α/α
Άλλων χωρών
Σελ.
26
1
Άλτι µπι λάλτι
21
1
Αµάτζες ή πίτσια
2
Αµπάριζα
8
2
Γκούλι ντάντα
37
3
Γουβάκια
33
3
Ήλιος, φεγγάρι κι αστέρια
41
4
Ελευθερία
25
4
Κουφίνι
39
5
Ένα λεπτό κρεµµύδι
54
5
Λιµνούλα του βατράχου
12
6
Εφτάπετρα
23
6
Μακρύ σχοινί
40
7
Κλέφτες κι αστυνόµοι
9
7
Μικρός µύλος
45
8
Κλώσα, κλωσόπουλα και γεράκι
14
8
Μπάλα και πύργος
29
9
Κούκος ή µπούκος
24
9
Μπάλα στο τούνελ
48
10
Κουµπιά
42
10
Μπέδα
22
11
Λέγκα – λεγκόξυλο
34
11
Μπέιζµπολ
32
12
Μακριά γαϊδούρα
20
12
Ντάαµπουλ
46
13
Μανταλιάς Πρωτολιάς
18
13
Ντίπσεν
43
14
Μαντιλάκι
13
14
Παπουτσωµένες καρέκλες
51
15
Μέλισσα µέλισσα
52
15
Παράδεισος και κόλαση
50
16
Μέντα µέντα
53
16
Πούλα µε βέζετ δε δέλπρα
15
17
Μήλα
30
17
Σηµαδεύω µε την µπάλα
31
18
Μπαµ ξεµπαµ
10
18
Σκοπ ε τσινγκλ
38
19
Μπουκάλα
49
19
Τοπ ε γκροπ
47
20
Ντάλιος
35
21
Ραβδοϊσορροπία
17
22
Σκαµνάκια ή βαρελάκια
19
23
Σκλαβάκια
11
24
Σκλέντζα και σκλεντζί
36
25
Τζαµί ή κεραµιδάκια
27
26
Τζιώνα ή τσιώνα
28
27
Τρίλιζα
44
28
Ψείρες
16
7
Αµπάριζα
Το παιχνίδι παίζεται όπως τα «σκλαβάκια», µόνο που εδώ, αντί για γραµµές, ορίζουµε δυο αφετηρίες, τις «αµπάριζες». Όταν ο παίκτης βγαίνει από την αφετηρία, φωνάζει «παίρνω α-
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12
µπάριζα και βγαίνω» δηλώνοντας το πλεονέκτηµά του απέναντι στους αντιπάλους του που έχουν βγει πρώτοι. Όσους «σκλαβώνουµε», τους βάζουµε πίσω από την «αµπάριζα» και µπορούν να ελευθερωθούν µόνο αν κάποιος συµπαίκτης τους καταφέρει να τους αγγίξει. Σκοπός µας είναι να «σκλαβώσουµε» όλους τους αντιπάλους ή να ακουµπήσουµε την αντίπαλη «αµπάριζα», χωρίς να µας πιάσουν, οπότε τελειώνει και το παιχνίδι.
8
Κλέφτες κι αστυνόµοι Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες: τους «κλέφτες» και τους «αστυνόµους». Οι «αστυνόµοι» κυνηγούν τους «κλέφτες» και όποιον ακουµπήσουν, τον βάζουν «φυλακή». Οι υπόλοιποι «κλέφτες» προσπαθούν ν’ ακουµπήσουν τον «φυλακισµένο», για να «ξελευτερωθεί» και να ξαναγίνει
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 7-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-10
κλέφτης. Το παιχνίδι παίζεται σε διάφορους τόπους µε παραλλαγές, όπως για παράδειγµα, οι «κλέφτες» κρύβονται και τους ψάχνουν οι «αστυνόµοι».
9
Μπαµ ξεµπάµ Παραλλαγή του κυνηγητού. Ένα παιδί, αυτό που τα «φυλάει», προσπαθεί να πιάσει τα υπόλοιπα. Όταν κάποιος κινδυνεύει να πιαστεί, λέει «µπαµ». Έτσι δεν µπορεί να τον πιάσει αυτός που τον κυ-
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 8-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 6-10
νηγάει. Όταν το παιδί που τα «φυλάει» κυνηγήσει κάποιο άλλο, τότε λέει «ξεµπάµ» και ξαναπαίζει. Μια άλλη παραλλαγή είναι η εξής: Όταν ένα παιδί λέει «µπαµ», µπορεί να «ελευθερωθεί» µόνο όταν το ακουµπήσει άλλο ελεύθερο παιδί. Τότε λέει «ξεµπάµ» και ξαναπαίζει.
10
Σκλαβάκια Αφού χωριστούµε σε δυο οµάδες, χαράζουµε µια γραµµή µπροστά από κάθε οµάδα, σχηµατίζοντας έτσι µια διαχωριστική ζώνη ανάµεσά τους. Στόχος του παιχνιδιού είναι να «σκλαβώσουµε» όλους
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12
τους αντιπάλους µας, γι’ αυτό βγαίνει ένας παίκτης µπροστά από τη γραµµή και τους προκαλεί να τον κυνηγήσουν. Το βασικό στοιχείο αυτού του παιχνιδιού είναι ότι όποιος παίκτης βγαίνει αργότερα, έχει το πλεονέκτηµα απέναντι σ’ αυτούς που βγήκαν πριν απ’ αυτόν κι εποµένως µπορεί να τους «σκλαβώσει». Έτσι, λοιπόν, όταν έβγαινε από την απέναντι οµάδα κάποιος για να κυνηγήσει αυτόν που βγήκε πρώτος, έτρεχε κάποιο άλλο παιδί από την οµάδα του για να τον προστατέψει κι αν µπορέσει να πιάσει «σκλάβο» τον αντίπαλο. Φυσικά και οι παίκτες της άλλης οµάδας έτρεχαν να προστατέψουν τον παίκτη τους και έτσι κάθε φορά κάποιος άλλος έχει το πλεονέκτηµα. Αν κάποιος επέστρεφε στη γραµµή της οµάδας του, µπορούσε να ανανεώσει τη δύναµή του, κερδίζοντας το πλεονέκτηµα απέναντι στους αντιπάλους του. Όταν κάποιος πιαστεί «σκλάβος», τον βάζουµε στη γραµµή µπροστά από την περιοχή µας. Στόχος των αντιπάλων είναι να τον ελευθερώσουν, ακουµπώντας τον χωρίς όµως να πιαστούν οι ίδιοι. Όποια οµάδα έπιανε όλους τους αντίπαλους «σκλάβους» ήταν η νικήτρια.
11
Η λιµνούλα του βατράχου Χαράζουµε έναν κύκλο µε διάµετρο τουλάχιστον 8 µέτρα. Αυτό θα είναι και το «λιβάδι». Έξω απ’ αυτόν τον κύκλο βρίσκεται το «ποτάµι» και στη µέση του «λιβαδιού» ορίζουµε µ’ ένα µικρό κύκλο τη «λιµνού-
ΧΩΡΑ: Γερµανία ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 5 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12
λα». Μετά χαρακτηρίζουµε τρία παιδιά «πελαργούς». Τα υπόλοιπα παιδιά είµαστε «βάτραχοι» και πηγαίνουµε µέσα στη λιµνούλα. Από εδώ προσπαθούµε, περνώντας το «λιβάδι», να φτάσουµε για ασφάλεια στο «ποτάµι». Αλλά όµως οι πεινασµένοι πελαργοί προσπαθούν να πιάσουν τους «βατράχους» και να τους «καταβροχθίσουν». Το παιχνίδι τελειώνει, όταν οι πελαργοί «φάνε» όλους τους «βατράχους». Τότε ορίζουµε τρεις νέους «βατράχους» και ξαναρχίζουµε. Αυξάνοντας τη δυσκολία του παιχνιδιού, συµφωνούµε οι «βάτραχοι» να µετακινούνται µε πηδηµατάκια και οι «πελαργοί» µόνο µε κουτσό.
12
Το µαντιλάκι Δυο ισάριθµες οµάδες παρατάσσονται η µια απέναντι από την άλλη και παίρνουν οι παίκτες της κάθε οµάδας τα νούµερά τους. Στο µέσο της απόστασης τοποθετούµε κάτω ένα µαντιλάκι ή το δίνουµε σε κά-
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 µαντιλάκι ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 7-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 15-20
ποιο παιδί να το βαστάει. Κατόπιν φωνάζουµε ένα νούµερο που αντιστοιχεί σε δυο αντίπαλους παίκτες, οι οποίοι µε τη σειρά τους πρέπει αµέσως να τρέξουν να πάρουν το µαντιλάκι και να το φέρουν στην οµάδα τους, χωρίς όµως ο αντίπαλος παίκτης να καταφέρει να τους πιάσει. Αν το καταφέρει, παίρνει βαθµό η οµάδα του. Αν όµως πιαστεί, παίρνει βαθµό η αντίπαλη οµάδα. Το παιχνίδι τελειώνει µετά από προσυµφωνηµένο αριθµό πόντων.
13
Η κλώσα, τα κλωσόπουλα και το γεράκι Τα παιδιά µπαίνουν το ένα πίσω από τ’ άλλο πιασµένα από τη µέση («κλωσόπουλα»). Το πρώτο παιδί έχει τα χέρια του ανοιχτά σε έκταση («κλώσα»). Ένα άλλο παιδί κάνει το «γεράκι».
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ:7 -12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 6 - 8
Μόλις το παιχνίδι ξεκινήσει, το «γεράκι» προσπαθεί να πιάσει το τελευταίο «κλωσόπουλο». Η «κλώσα», κάνοντας διάφορους ελιγµούς, προσπαθεί να έχει πάντα µπροστά της το «γεράκι», ώστε να µην µπορέσει να πιάσει τα «κλωσόπουλα». Όποιο «κλωσόπουλο» πιάσει το «γεράκι» ή όποιο, κατά τους ελιγµούς, ξεκολλήσει από τη σειρά, βγαίνει έξω. Το παιχνίδι τελειώνει µόλις πιαστούν όλα τα «κλωσόπουλα».
14
Πούλα µε βέζετ δε δέλπρα (η κότα µε τα κοτόπουλα και η αλεπού) Ένα παιδί κάνει την «κότα» και κάποιο άλλο την «αλεπού». Τα υπόλοιπα παιδιά, τα «κοτόπουλα», το ένα πίσω από το άλλο και πιασµένα από τη µέση πάνε πίσω από τη µαµά «κότα». Ο πρώτος από τα «κοτόπουλα» πιάνει και τη µαµά από τη µέση και
ΧΩΡΑ: Αλβανία ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 6 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 7-8
τώρα η «κότα» πρέπει να τους προστατέψει από την «αλεπού». Η «αλεπού» µε τη σειρά της προσπαθεί µε διάφορους ελιγµούς να πιάσει τα «κοτόπουλα», που κρυµµένα πίσω από την «κότα», προσπαθούν να γλιτώσουν. Η «κότα» µπαίνοντας µπροστά από την «αλεπού» προσπαθεί να της κλείσει το δρόµο και έτσι να σώσει τα «κοτόπουλα». Το «κοτόπουλο» που θα πιάσει η «αλεπού» βγαίνει από το παιχνίδι. Αν κάποιο «κοτόπουλο», στην προσπάθειά του να γλιτώσει από την «αλεπού», αφήσει τον µπροστινό του, χάνει και βγαίνει έξω. Το παιχνίδι τελειώνει όταν η «αλεπού» καταφέρει να πιάσει όλα τα κοτόπουλα. Ίδιο ακριβώς παιχνίδι στην Ελλάδα είναι «η κλώσα, τα κλωσόπουλα και το γεράκι».
15
Ψείρες Τα παιδιά χαράζουν ένα κύκλο, στέκονται γύρω απ’ αυτόν και διαλέγουν ποια χώρα θα είναι το καθένα. Ένα παιδί στέκεται στο κέντρο του κύκλου και κρατάει την µπάλα. Την πετάει κατακόρυφα
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 6-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 5-8
ψηλά και ταυτόχρονα λέει το όνοµα µιας χώρας που αντιστοιχεί σε ένα παιδί. Τότε όλοι προσπαθούν να αποµακρυνθούν εκτός από αυτόν που άκουσε τη χώρα του. Αυτός που άκουσε τη χώρα του τρέχει να πιάσει την µπάλα στον αέρα. Αν τα καταφέρει, την ξαναπετάει λέγοντας το όνοµα άλλης χώρας, διαφορετικά, αν η µπάλα πέσει κάτω, µόλις την πιάσει λέει: «1,2,3 στοπ» και τα παιδιά πρέπει να σταµατήσουν. Μετά διαλέγει το παιδί που είναι πιο κοντά του, κάνει τρία βήµατα και προσπαθεί να το πετύχει µε την µπάλα και να το «κάψει». Αν τα καταφέρει, το παιδί εκείνο θα έχει µία ψείρα. Αν δεν τα καταφέρει, παίρνει το ίδιο µια ψείρα. Όποιο παιδί µαζέψει 5 ψείρες, του βγάζουν παρατσούκλι, ενώ όποιο φτάσει τις 10, του κρύβουν το παπούτσι.
16
Ραβδοϊσορροπία
Τα παιδιά στέκονται γύρω από ένα κύκλο. Στο κέντρο του κύκλου στέκεται ο «αρχηγός». Ζητάει από τα παιδιά να αριθµήσουν από το ένα ως το σύνολο των παιδιών που συµµετέχουν.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί (2µ. περίπου) ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 8-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 6-10
Ο «αρχηγός» κρατάει µε το δείχτη ή τον αντίχειρα στο κέντρο του κύκλου ένα ραβδί κάθετα στη γη. Σηκώνει ξαφνικά το δάχτυλό του για να πέσει το ραβδί και ταυτόχρονα φωνάζει έναν αριθµό. Το παιδί που έχει αυτόν τον αριθµό πρέπει να τρέξει και να αρπάξει το ραβδί, πριν πέσει κάτω. Αν τα καταφέρει, παίρνει πόντο και γίνεται αυτός «αρχηγός». Το παιδί που ήταν «αρχηγός» πηγαίνει στη θέση του παιδιού που κέρδισε πόντο. Αν δεν τα καταφέρει, δεν παίρνει πόντο και ο «αρχηγός» συνεχίζει το παιχνίδι.
17
Ο Μανταλιάς ή Πρωτολιάς
Ένα παιδί, ο «Μανταλιάς», στέκεται σκυµµένος µε τα χέρια στα γόνατα, την πλάτη κυρτωµένη και το κεφάλι ανάµεσα στους ώµους, όπως και στα σκαµνάκια. Οι υπόλοιποι στέκονται ο ένας πίσω από
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-10
τον άλλον και διαδοχικά, µε µικρή φόρα, πηδούν από πάνω του και επιστρέφουν στη σειρά τους. Στην πρώτη υπερπήδηση ο κάθε παίκτης πρέπει να φωνάζει δυνατά «πρώτος ήλιος κι άγγιχτος», στη δεύτερη υπερπήδηση «δεύτερος και καλύτερος», στη τρίτη «τρίτος κι οµορφότερος». Κατά την τέταρτη υπερπήδηση, λίγο πριν τη στήριξη στη ράχη του «Μανταλιά», χτυπάει ο κάθε παίκτης ελαφριά µε το ένα χέρι τους γλουτούς, αναφωνώντας ταυτόχρονα «τέταρτος και κωλοβαρετός». Αν θέλουµε κάνουµε και πέµπτη υπερπήδηση, χτυπώντας µε το πόδι, φωνάζοντας «πέµπτος και ποδοκωλοβαρετός». Συνεχίζοντας µπορούµε να κάνουµε και έκτη, χτυπώντας µε οµώνυµο χέρι και πόδι, φωνάζοντας «έκτος και χεροποδοκωλοβαρετός». Όποιος αποτύχει σε κάποια υπερπήδηση ή αναφώνηση, «καίγεται» και γίνεται ο νέος «Μανταλιάς».
18
Τα σκαµνάκια ή βαρελάκια
Τα παιδιά το ένα µετά το άλλο στοιχισµένα και σε απόσταση περίπου 2-3 µέτρων ακουµπούν τα χέρια στα γόνατα, κυρτώνουν την πλάτη τους και µαζεύουν το κεφάλι τους ανάµεσα στους ώµους τους. Το τελευταίο παιδί από όρθια θέση και παίρνοντας 2-3 µέτρα φόρα,
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-10
πηδάει πάνω απ’ αυτόν που έχει µπροστά του µε τα πόδια στη διάσταση και αφού τα χέρια του στιγµιαία θα σπρώξουν τη ράχη του σκυµµένου. Με τον ίδιο τρόπο πηδάει διαδοχικά πάνω από όλους. Αφού περάσει πάνω και από τον τελευταίο, αποµακρύνεται 2-3 µέτρα και σκύβει κι αυτός. Με τον ίδιο τρόπο, διαδοχικά κάνουν όλα τα παιδιά το ίδιο. Το παιχνίδι συνεχίζεται µ’ αυτόν τον τρόπο είτε σε ευθεία γραµµή είτε κυκλικά, αν το επιβάλλει ο χώρος. Παίζοντας τα σκαµνάκια πρέπει να είµαστε προσεκτικοί για να µην έχουµε τραυµατισµούς.
19
Μακριά γαϊδούρα
Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες. Η «µάνα» της οµάδας που τα «φυλάει» στέκεται µε την πλάτη στηριγµένη σ’ έναν τοίχο κι όλα τ’ άλλα παιδιά σκυµµένα και πιασµένα γερά το καθένα απ’ τη µέση του µπροστινού του, µε το κεφάλι προφυλαγµένο κάτω απ’ τη µασχάλη του,
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12
σχηµατίζουν τη «µακριά γαϊδούρα». Τα παιδιά της άλλης οµάδας παίρνουν φόρα και πηδούν ένα ένα πάνω στις ράχες των σκυµµένων. Όταν σκαρφαλώσουν όλα, η «µάνα» αρχίζει να µετράει, ενώ τα σκυµµένα παιδιά κάνουν ό,τι µπορούν για να ρίξουν τους «καβαλάρηδες». Αν, πριν τελειώσει το µέτρηµα, κάποιο παιδί χάσει την ισορροπία του ή ακουµπήσει το πόδι του κάτω, «καίγεται» και µαζί του όλη η οµάδα του, που παίρνει τη θέση της άλλης.
20
Άλτι µπι λάλτι Ένας από τους παίκτες στηρίζεται µε την πλάτη στον τοίχο, ένας άλλος σκύβοντας τον πιάνει από τη µέση δυνατά και σταθερά, έχοντας την πλάτη του οριζόντια. Οι υπόλοιποι παίκτες σε απόσταση
ΧΩΡΑ: Αλβανία ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 3-6
µερικών µέτρων στέκονται στη σειρά, ο ένας πίσω από τον άλλον. Ο πρώτος, παίρνοντας φόρα, πηδά και στέκεται στην πλάτη αυτού που είναι σκυµµένος. Ξεδιπλώνοντας µερικά δάκτυλα από τη γροθιά του ενός χεριού, ρωτά το σκυµµένο: «Μονά ή ζυγά;». Αν αυτός το βρει, αλλάζουν αµέσως θέσεις. Αν δεν το βρει, ο παίκτης επιστρέφει στο τέλος της σειράς και συνεχίζει ο επόµενος. Επίσης, αν κάποιος παίκτης κάνοντας το άλµα δεν καταφέρει να στηριχθεί και ακουµπήσει στο έδαφος, χάνει. Παρόµοιο παιχνίδι που παίζεται στην Ελλάδα είναι η «µακριά γαϊδούρα».
21
Μπέδα
Το παιχνίδι παίζεται από δύο οµάδες. Σχηµατίζουµε στο έδαφος ένα τετράγωνο µε περίπου ένα µέτρο κάθε πλευρά. Με δυο κάθετες γραµµές το χωρίζουµε σε τέσσερα µικρότερα τετράγωνα. Στο κέντρο φτιάχνουµε ένα µικρό κύκλο και τοποθετούµε τις πέτρες τη µία πάνω στην άλλη.
ΧΩΡΑ: Ιράκ ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα, 4 επίπεδες πέτρες ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12
Σε απόσταση περίπου 5-10 µέτρων χαράζουµε µια γραµµή. Από εκεί διαδοχικά οι παίκτες κάθε οµάδας πετούν την µπάλα προσπαθώντας να ρίξουν τις πέτρες. Κάθε παίκτης ρίχνει µία βολή. Ο σκοπός της οµάδας που θα ρίξει τις πέτρες είναι να τοποθετήσει µια πέτρα σε κάθε µικρό τετραγωνάκι. Αυτό θα το καταφέρουν οι παίκτες κάνοντας αιφνιδιαστικές και γρήγορες προσπάθειες. Οι αντίπαλοι προσπαθούν να τους πετύχουν µε την µπάλα και να τους βγάλουν έξω από το παιχνίδι. Αν καταφέρουν να τοποθετήσουν τις πέτρες σωστά, τότε φωνάζουν «µπέδα» και έχουν κερδίσει ένα βαθµό και το δικαίωµα να πετάξουν πρώτοι την µπάλα στο επόµενο παιχνίδι. Αν θελήσουµε να δυσκολέψουµε το παιχνίδι, αριθµούµε τα τετραγωνάκια από το 1 έως το 4, το ίδιο και τις πέτρες. Τώρα πρέπει να τοποθετήσουµε την καθεµία στον αριθµό της.
22
Τα εφτάπετρα Το παιχνίδι αυτό µοιάζει πολύ µε τα κεραµιδάκια, µε τη διαφορά ότι εδώ έχουµε 7 πέτρες και τις στήνουµε στο κέντρο ενός κύκλου µε διάµετρο περίπου δυο µέτρα.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 7 κεραµιδάκια ή πλατιές πέτρες ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: Από 8 ετών ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12
Οι παίκτες, όπως και στα κεραµιδάκια ή το τζαµί, προσπαθούν διαδοχικά πετώντας την µπάλα να ρίξουν τις πέτρες. Όταν κάποιος το καταφέρει, οι αντίπαλοι τοποθετούν τις πέτρες γύρω γύρω στον κύκλο και ύστερα πρέπει να πετύχουν τους άλλους µε την µπάλα, καθώς αυτοί προσπαθούν να ξαναστήσουν τις πέτρες στο κέντρο του κύκλου.
23
Ο κούκος Στη µέση του χώρου τοποθετούµε ένα τενεκεδένιο κουτάκι. Χαράζουµε µια γραµµή σε απόσταση 10µ. περίπου από το κουτάκι. Ένα παιδί φυλάει το κουτάκι και τα υπόλοιπα παιδιά στέκονται πίσω από τη γραµµή, κρατώντας στα χέρια τους τις πέτρες, που
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 τενεκεδένιο κουτάκι, πέτρες (αµάδες) ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10-12
λέγονται «αµάδες» (από µια πέτρα το καθένα). Ένα ένα παιδί ρίχνει την πέτρα του µε σκοπό να χτυπήσει το κουτάκι. Αν δεν το χτυπήσει, πρέπει να τρέξει να µαζέψει την πέτρα του, προσέχοντας όµως να µην το πιάσει το παιδί που φυλάει το κουτάκι. Αν τα καταφέρει, µπορεί να ξαναρίξει την πέτρα του. Αν κάποιο παιδί χτυπήσει το κουτάκι και αυτό µετακινηθεί, ο φύλακας πρέπει να τρέξει να ξανατοποθετήσει το κουτάκι στη θέση του. Όσο γίνεται αυτό, τα άλλα παιδιά προσπαθούν, όσο πιο γρήγορα µπορούν, να πιάσουν τις πέτρες τους και να επιστρέψουν πίσω από τη γραµµή, πριν ο φύλακας βάλει στη θέση του το κουτάκι και τους πιάσει. Όποιος πιάνεται παίρνει τη θέση του φύλακα κι αυτός τη δική του. Άλλη ονοµασία: Ο µπούκος
24
Ελευθερία Αφού φτιάξουµε ένα µικρό κύκλο (αλώνι), βάζουµε µέσα µια κουκουνάρα. Με τις «αµάδες» µας, που τις ρίχνουµε από µια µικρή απόσταση, προσπαθούµε να βγάλουµε την κουκουνάρα έξω από τον κύκλο. Όποιος το καταφέρει κερδίζει.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 κουκουνάρα και στρογγυλές επίπεδες πέτρες (αµάδες) ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 8 και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 4-6
25
Οι αµάτζες ή τα πίτσια
Σε έναν επίπεδο και οµαλό χώρο τοποθετούµε ένα σηµάδι, το «πίτσι», που θα είναι και ο στόχος µας. Για «πίτσι» αρκεί και ένα µικρό παλουκάκι, µεταλλικό ή ξύλινο, µπηγµένο στο έδαφος. Βαστάει ο καθένας µας την αµάτζα του και από απόσταση περίπου 20 –25 µέτρων σηµαδεύουµε το «πίτσι». Όποιος ρίξει πιο κοντά ή καβαλήσει µε την αµάτζα του το πίτσι, κερδίζει.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: Ο κάθε παίκτης από µία ή δύο στρογγυλές επίπεδες πέτρες (αµάτζες ή αµάδες), 1 µικρό παλουκάκι µεταλλικό ή ξύλινο (πίτσι) ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2-8
Το παιχνίδι παίζεται είτε ατοµικά είτε οµαδικά. Στο οµαδικό παιχνίδι αθροίζουµε τους βαθµούς µας και κερδίζει η οµάδα που θα φτάσει πρώτη σε προκαθορισµένο αριθµό πόντων, συνήθως 11 ή 16 ή 21 πίτσια. Πρέπει πάντα να έχουµε και µία εφεδρική αµάτζα, γιατί µπορεί να µας σπάσει. Επίσης, αν η µία οµάδα έχει έναν παίκτη παραπάνω, τότε ένας παίκτης από την άλλη οµάδα ρίχνει δυο φορές.
26
Τζαµί ή κεραµιδάκια Αφού χωριστούµε σε δυο οµάδες, τοποθετούµε 5-10 κεραµιδάκια ή πλατιές πέτρες τη µια πάνω στην άλλη. Κατόπιν χαράζουµε µια γραµµή, σε απόσταση περίπου 5-10 µέτρων και από εκεί διαδοχικά οι παίκτες κάθε οµάδας πετούν την µπάλα προσπαθώντας να
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 5-10 κεραµιδάκια ή πλατιές πέτρες ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: Από 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12
ρίξουν τις πέτρες. Κάθε παίκτης ρίχνει µια βολή. Οι παίκτες της οµάδας που θα ρίξουν τα κεραµιδάκια τώρα πρέπει να τα ξαναστήσουν. Οι αντίπαλοι όµως προσπαθούν να τους εµποδίσουν, χτυπώντας τους µε την µπάλα. Οι παίκτες που θα χτυπηθούν βγαίνουν από το παιχνίδι. Αν όµως καταφέρουν να τα στήσουν, κερδίζουν και αποκτούν το δικαίωµα να ρίξουν πρώτοι την µπάλα στο επόµενο παιχνίδι.
27
Τζιώνα ή τσιώνα Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες. Χρειαζόµαστε µια µικρή µπάλα και την «τζιώνα», που είναι µια µικρή
ξύλινη πλάκα, περίπου
40Χ40 εκατ. Στερεώνουµε όρθια κατά µέτωπο την «τζιώνα» ανάµεσα από τις δυο οµάδες.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 µικρή ξύλινη πλάκα 40Χ40εκ. (τζιώνα), 1 µικρή µπάλα ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: Από 10 ετών ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 10-15
Ένας παίκτης από την οµάδα που κάνει την «επίθεση» πετά την µπάλα ψηλά και µε την παλάµη τη χτυπά, όπως όταν κάνουµε σερβίς στην πετοσφαίριση ή στο τένις, προς την κατεύθυνση της αντίπαλης οµάδας. Αν αυτοί καταφέρουν να την πιάσουν πριν πέσει κάτω, κερδίζουν πόντο. Αν όµως η µπάλα πέσει κάτω, τότε από το σηµείο που θα την πιάσουν, για να κερδίσουν πόντο, πρέπει να σηµαδέψουν και να χτυπήσουν την «τζιώνα». Αν δε την πετύχουν, κερδίζει πόντο η αντίπαλη οµάδα. Το αρχικό χτύπηµα κάθε φορά το κάνει ένας παίκτης της οµάδας που κερδίζει πόντο. Το παιχνίδι τελειώνει κατόπιν συµφωνίας σε συγκεκριµένο αριθµό πόντων.
28
Μπάλα και πύργος Όταν αυτό το παιχνίδι παίζεται από τρεις παίκτες, τότε οι δυο στέκονται σε απόσταση 8-10 µέτρων ο ένας απ’ τον άλλον και ο τρίτος παίκτης στέκεται ανάµεσά τους. Στη θέση που βρίσκεται ο µεσαίος παίκτης, σκορπάµε τις 7 πέτρες και µόλις ξεκινήσει το παιχνίδι αυτός πρέπει να
ΧΩΡΑ: Κένυα ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα και 7 επίπεδες πέτρες ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 10-15 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 3-12
φτιάξει τον πύργο. Όµως οι ακριανοί παίκτες προσπαθούν να τον πετύχουν µε την µπάλα. Όποιος κατορθώσει να τον πετύχει, µπαίνει αυτός στη µέση και συνεχίζει την κατασκευή. Αυτός που θα καταφέρει να τελειώσει την κατασκευή είναι και ο νικητής. Αν η µπάλα ρίξει τον πύργο, κατά την διάρκεια της κατασκευής, το παιχνίδι συνεχίζεται κανονικά χτίζοντας ξανά ότι έχει γκρεµιστεί. Σε περίπτωση που έχουµε παραπάνω παίκτες, ένας είναι στη µέση και οι υπόλοιποι µοιράζονται στις άκρες. Παρόµοιο παιχνίδι στην Ελλάδα είναι τα κεραµιδάκια ή ζολί ή τζαµί. Το παιχνίδι αυτό το συναντάµε µε διάφορες παραλλαγές και σε άλλες χώρες, όπως το «µπέδα» που παίζεται στο Ιράκ.
29
Τα µήλα Οι παίκτες µας χωρίζονται σε δυο ισάριθµες οµάδες. Φτιάχνουµε δυο γραµµές σε απόσταση 10-15 µέτρων µεταξύ τους, ανάλογα µε την ηλικία των παικτών. Οι µισοί παίκτες της µιας οµάδας βαστώντας την µπάλα πηγαίνουν στη µια γραµµή και οι υπόλοιποι στην άλλη. Η άλλη
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 ελαφριά µπάλα ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 8-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 10-12
οµάδα στέκεται ανάµεσα στις δυο γραµµές µε µέτωπο προς τη γραµµή που βρίσκεται η µπάλα. Οι παίκτες της οµάδας που είναι «έξω» σηµαδεύουν τους παίκτες της οµάδας που είναι «µέσα», χωρίς να περάσουν τη γραµµή και αποφεύγοντας τα χτυπήµατα στο κεφάλι. Όποιος παίκτης χτυπηθεί, βγαίνει έξω. Αν όµως κάποιος καταφέρει και πιάσει την µπάλα στον αέρα πριν αυτή ακουµπήσει κάτω, τότε έχει πιάσει ένα µήλο. Όταν κάποιος έχει ένα ή περισσότερα µήλα και τον πετύχει η µπάλα, δε βγαίνει έξω, απλώς χάνει ένα µήλο. Για να βγει ο παίκτης, πρέπει να χάσει όλα τα µήλα του πρώτα. Αν δε χτυπηθεί ο τελευταίος παίκτης µε 10 προσπάθειες, τότε όλοι οι συµπαίκτες ξαναµπαίνουν µέσα και η οµάδα του κερδίζει ένα βαθµό. Σε περίπτωση όµως που χτυπηθεί, τότε η «έξω» οµάδα κερδίζει το βαθµό και µπαίνει αυτή µέσα.
30
Σηµαδεύω µε την µπάλα Οι παίκτες µας χωρίζονται σε δυο ισάριθµες οµάδες και, αφού χωρίσουµε το γήπεδο σε δυο ίσες περιοχές, παρατάσσονται αντιµέτωπες. Η κάθε οµάδα προσπαθεί µε την µπάλα να πετύχει τους αντιπάλους στα πόδια και να τους βγάλει έτσι έξω. Νικήτρια είναι η οµάδα που, µετά
ΧΩΡΑ: Φλόριντα (ΗΠΑ) ΥΛΙΚΑ: 1 ελαφριά µπάλα ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 8-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 10-12
από καθορισµένο χρόνο, έχει στο γήπεδο περισσότερους παίκτες. Στη Γερµανία το παιχνίδι παίζεται λίγο διαφορετικά. Σηµαδεύουµε όλο το κορµί εκτός από το κεφάλι. Όποιος καταφέρει να πιάσει την µπάλα στον αέρα, χωρίς αυτή να έχει ακουµπήσει προηγουµένως στο έδαφος, δε θεωρείται ότι χτυπήθηκε και µπορεί να ρίξει την µπάλα µε την σειρά του στην αντίπαλη οµάδα. Όποιος κτυπηθεί, πηγαίνει στην αντίπαλη οµάδα. Το παιχνίδι τελειώνει όταν µείνει µόνο µια οµάδα στο γήπεδο. Το παιχνίδι στην Ιταλία είναι λίγο διαφορετικό. Οι παίκτες που θα χτυπηθούν χωρίς να καταφέρουν να πιάσουν την µπάλα, πηγαίνουν στην αντίπαλη πλευρά, όχι ως µέλη, αλλά ως αιχµάλωτοι. Όταν όµως καταφέρουν να πιάσουν την µπάλα που ρίχνει ένας συµπαίκτης τους, ξαναγυρίζουν στην οµάδα τους και συνεχίζουν το παιχνίδι. Όποια οµάδα αιχµαλωτίσει όλους τους αντιπάλους, είναι νικήτρια. Στη Γαλλία τα παιδιά που αιχµαλωτίζονται δεν µπερδεύονται µε τους παίκτες της αντίπαλης οµάδας, αλλά πηγαίνουν πίσω από την περιοχή της και εκεί καιροφυλακτούν να αρπάξουν την µπάλα. Όποιος τα καταφέρει, του επιτρέπεται να ξαναγυρίσει στην οµάδα του.
31
Μπέιζµπολ µε χέρια και πόδια Σε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου χωριζόµαστε σε δυο οµάδες και στεκόµαστε στη µια γωνία, που ορίζουµε σαν βάση, έτοιµοι ν’ αρχίσουµε το παιχνίδι. Στις υπόλοιπες τρεις γωνίες τοποθετούµε από µία πέτρα. Κατόπιν ένας παίκτης από τη µια οµάδα πηγαίνει στη βάση, ενώ ένας άλλος από την αντίπαλη οµάδα στέκεται περίπου 10-15 µέτρα µακριά
ΧΩΡΑ: Σιέρα Λεόνε ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα ποδοσφαίρου και 3 µεγάλες πέτρες ΧΩΡΟΣ: Αλάνα - γήπεδο ΗΛΙΚΙΑ: 9 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-10
του, πατώντας στη διαγώνιο. Ταυτόχρονα οι συµπαίκτες του είναι διασκορπισµένοι στο γήπεδο. Από το σηµείο εκείνο πετά συρτά και δυνατά µε το χέρι του την µπάλα στον παίκτη που είναι στη βάση. Τότε αυτός µε τη σειρά του κλωτσά δυνατά την µπάλα προς το γήπεδο. Αµέσως µετά τρέχει διαδοχικά στην πρώτη πέτρα, µετά στη δεύτερη, κατόπιν στην τρίτη και αν τελικά καταφέρει να επιστρέψει στη βάση, κερδίζει ένα βαθµό. Όµως σ’ όλη αυτή τη διαδροµή οι αντίπαλοι προσπαθούν, αφού πρώτα πιάσουν την µπάλα, να τον σταµατήσουν πετυχαίνοντάς τον. Αν τον πετύχουν, αυτός βγαίνει έξω από το παιχνίδι και παίζει ο επόµενος παίκτης, µέχρι οι αντίπαλοι καταφέρουν να τον βγάλουν κι αυτόν. Όταν τελικά βγουν όλοι οι παίκτες έξω, τότε αθροίζουν τους βαθµούς τους και αλλάζουν ρόλους οι οµάδες. Όποια οµάδα συγκεντρώσει τους περισσότερους πόντους κερδίζει.
32
Τα γουβάκια Κάθε παιδί ανοίγει στο χώµα από ένα «γουβάκι». Τα «γουβάκια» ανοίγονται σε ευθεία γραµµή. Η κάθε γούβα έχει βάθος 10εκ. και διάµετρο τόση όση είναι η διάµετρος της µπάλας. Ρίχνουν κλήρο ή «τα
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 6-8
βγάζουν» για να ορίσουν τη σειρά µε την οποία θα ρίξουν την µπάλα. Το πρώτο παιδί στέκεται σε απόσταση 3µ. σε ευθεία γραµµή από τις γούβες και ρίχνει συρτά την µπάλα. Το καθένα από τα υπόλοιπα παιδιά στέκεται κοντά στη γούβα του. Αν η µπάλα µπει σε κάποια γούβα, ο «ιδιοκτήτης» της πρέπει να πιάσει γρήγορα την µπάλα και να προσπαθήσει να πετύχει µε την µπάλα κάποιο από τα υπόλοιπα παιδιά που τρέχουν να αποµακρυνθούν. Αν χτυπήσει κάποιο παιδί, το χτυπηµένο παιδί ρίχνει ένα πετραδάκι στη γούβα του. Αν δε χτυπήσει κανένα παιδί, ρίχνει στη δική του γούβα ένα πετραδάκι. Όποιο παιδί συγκεντρώσει τα περισσότερα πετραδάκια στη γούβα του, είναι ο χαµένος και στήνεται µε το πρόσωπο στον τοίχο και τα υπόλοιπα παιδιά ρίχνουν την µπάλα πάνω του από µία φορά το καθένα.
33
Λέγκα - λεγκόξυλο
Τα παιδιά τοποθετούν το ξύλο πάνω σε δύο πέτρες που απέχουν µεταξύ τους µισό µέτρο περίπου. Από ορισµένη απόσταση ρίχνει το κάθε παιδί το µεταλλικό κουτάκι µε σκοπό να ρίξει το ξύλο κάτω από τις πέτρες. Αν δεν το πετύχει, ρίχνει το επόµενο παιδί. Αν το πετύχει, παίρνει το
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 λεπτό ξύλο 1µ. περίπου, 1 µεταλλικό κουτάκι ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά, αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: Από 10 ετών ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 4-8
ξύλο και προχωρά χτυπώντας το κουτάκι προς τα πάνω. Μόλις το κουτάκι πέσει κάτω, χρησιµοποιώντας το ξύλο ως µέτρο και λέγοντας «λέγκα - λεγκόξυλο - λέγκα - λεγκόξυλο», µετράει πόσα «ξύλα» απέχει το κανάτι από τις πέτρες. Όσα «ξύλα» απέχει, τόσους πόντους παίρνει.
34
Ο Ντάλιος Τα παιδιά ανοίγουν στο χώµα µια µακρόστενη λακκουβίτσα µήκους 30εκ. και βάθους 15εκ. Ο παίκτης που παίζει πρώτος τοποθετεί το Ντάλιο κάθετα µέσα στη λακκουβίτσα. Με το ραβδί του χτυπά δυνατά το Ντάλιο προς τα εµπρός και πάνω. Οι αντίπαλοι, σκορπισµένοι στο χώρο του παιχνιδιού, προσπαθούν ή να πιάσουν το Ντάλιο ή να τον
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί 1µ., 1 µικρό ξυλάκι 20 εκ. µε στρογγυλές ή ελαφρά µυτερές άκρες (Ντάλιος) ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 7 -12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2 - 8
αποκρούσουν µε τα ραβδιά τους. Αν πιάσουν το Ντάλιο ή τον αποκρούσουν µε τα ραβδιά τους και τον στείλουν πέρα από τη λακκουβίτσα, κερδίζουν πόντο και αλλάζουν θέσεις και ρόλους. Αν δεν τα καταφέρουν, από το σηµείο που είναι πεσµένος ο Ντάλιος, προσπαθούν µια µόνο φορά να χτυπήσουν µε το Ντάλιο το ραβδί του παίκτη που έκανε την εκτόξευση, ο οποίος το έχει ήδη τοποθετήσει κάθετα µέσα στη λακκουβίτσα. Αν το πετύχουν, κερδίζουν πόντο και αλλάζουν θέσεις και ρόλους.
35
Η σκλέντζα και το σκλεντζί Σ’ έναν ανοιχτό χώρο φτιάχνουµε έναν κύκλο µε διάµετρο περίπου 4µ. Ο παίκτης που παίζει πρώτος τοποθετεί το «σκλεντζί» στο κέντρο του κύκλου. Κατόπιν µε τη «σκλέντζα» χτυπάει κάθετα στην άκρη του το «σκλεντζί», ώστε αυτό να σηκωθεί ψηλά κάθετα από το έδαφος. Μετά µε δεύτερο οριζόντιο σχεδόν χτύπηµα στέλ-
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί 1µ. περίπου (σκλέντζα) και 1 µικρό ξύλο 30 εκ. περίπου µε κωνικά άκρα (σκλεντζί) ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 4-6
νει το «σκλεντζί» όσο πιο µακριά µπορεί. Ο πιο κοντινός παίκτης πηγαίνει στο σηµείο που προσγειώθηκε το «σκλεντζί» και το πετά µε σκοπό να το βάλει µέσα στον κύκλο και να «κάψει» έτσι τον παίκτη που έκανε τα χτυπήµατα. Ο παίκτης που βρίσκεται στον κύκλο έχει δικαίωµα να αποκρούσει χρησιµοποιώντας τη «σκλέντζα». Επίσης, µετά την απόκρουση έχει δικαίωµα να κάνει άλλα τρία διαδοχικά χτυπήµατα. Τη συνολική απόσταση, που αποµακρύνθηκε το «σκλεντζί» µε τα χτυπήµατα, τη µετράµε µε βήµατα και παίρνουµε ανάλογους πόντους. Στην περίπτωση που το «σκλεντζί» δε φτάσει στον κύκλο, δε γίνεται απόκρουση, παρά µόνο τα τρία διαδοχικά χτυπήµατα. Ο παίκτης που κάνει τα χτυπήµατα έχει τρεις προσπάθειες να σηκώσει το «σκλεντζί» από το έδαφος και να το χτυπήσει. Αν δεν τα καταφέρει, «καίγεται». Επίσης, αν το χτύπηµα γίνεται από τον κύκλο, πρέπει να πέσει έξω απ’ αυτόν η «σκλέντζα», για να θεωρηθεί έγκυρο. Μπορεί κάποιος να διπλασιάσει τους πόντους του, αν θέλει, κάνοντας ένα επιπλέον κάθετο χτύπηµα µετά το σήκωµα του ξύλου από το έδαφος και πριν από το τελικό σχεδόν οριζόντιο χτύπηµα. Αν κάνει δύο επιπλέον ενδιάµεσα
χτυ-
πήµατα, µπορεί να τριπλασιάσει τους πόντους του.
Το παιχνίδι αυτό συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας µε διάφορες παραλλαγές και ονοµασίες, όπως τσιλίκι, τσελέκι, τσιρλίγκι, τσιλίκ τσουµάκ, ντάλιος, λέγκα λεγκόξυλο, ντελιµάς, τσίµορι, καβουντί, τζούνια κ.ά.
36
Γκούλι ντάντα Το παιχνίδι αυτό είναι παρόµοιο µε το «τσιλίκι», που παίζουµε στην Ελλάδα. Σε ανοιχτό χώρο φτιάχνουµε µια λακκούβα, τέτοια που να µπορούµε να ακουµπήσουµε το µικρό ξύλο («γκούλι»), χωρίς να πέφτει µέσα και ταυτόχρονα να βάλουµε το µεγάλο ξύλο («ντά-
ΧΩΡΑ: Ινδία ΥΛΙΚΑ: 1ξυλάκι 10-20εκ. (γκούλι),1 ραβδί 60εκ. περίπου (ντάντα) ΧΩΡΟΣ: Αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 6-8
ντα») λοξά από κάτω του έτσι ώστε, σπρώχνοντάς το, να µπορέσουµε να το πετάξουµε µακριά. Χωριζόµαστε σε δυο οµάδες και η µία διασκορπίζεται στο χώρο, ενώ από την άλλη ένας παίκτης παίρνει τα ξύλα και πηγαίνει στη λακκούβα. Τοποθετεί τα ξύλα και, όταν οι αντίπαλοι είναι έτοιµοι, µε το µεγάλο ξύλο σπρώχνει το µικρό δυνατά και το πετάει όσο πιο µακριά µπορεί. Αν κάποιος αντίπαλος καταφέρει να το πιάσει πριν πέσει κάτω, τότε ο παίκτης που έκανε τη βολή φεύγει από το παιχνίδι χωρίς να έχει κερδίσει πόντο για την οµάδα του και συνεχίζει ο επόµενος συµπαίκτης του µε νέα βολή. Αν όµως κανείς αντίπαλος δεν πιάσει το ξύλο και αυτό πέσει κάτω, τότε ο πιο κοντινός πηγαίνει το παίρνει από κάτω και προσπαθεί να σηµαδέψει το µεγάλο ξύλο, το οποίο έχει ήδη αφεθεί λοξά στη λακκούβα. Αν τα καταφέρει, αµέσως βγάζει έξω τον παίκτη που έκανε τη βολή µε το ξύλο από την λακκούβα. Αν όµως δεν πετύχει το µεγάλο ξύλο, τότε αυτός που είναι στη λακκούβα έχει την ευκαιρία να κερδίσει πόντους. Τοποθετεί ξανά το µικρό ξύλο σωστά στη λακκούβα και µε τη βοήθεια του µεγάλου ξύλου που το έχει τοποθετήσει λοξά µέσα στη λακκούβα κάτω από το µικρό, το σηκώνει στον αέρα κάθετα και κατόπιν το χτυπά µε οριζόντια σχεδόν βολή και το στέλνει όσο πιο µακριά µπορεί. Αν το πιάσει κάποιος αντίπαλος, χάνει και βγαίνει έξω. Αν όµως δεν το πιάσει κανείς, τότε κερδίζει πόντους ανάλογα µε το πόσο µακριά πέταξε το µικρό ξύλο. Την απόσταση τη µετράµε µε το µήκος του ραβδιού. Ένα µήκος ραβδιού δίνει ένα βαθµό. Αφού παίξουν όλοι οι παίκτες της µιας οµάδας, αθροίζουµε τους βαθµούς και παίζει η επόµενη οµάδα.
37
Σκοπ ε τσινγκλ Το παιχνίδι αυτό, που παίζεται στην Αλβανία, µοιάζει πολύ µε το «τσιλίκι» (ένα από τα πολλά ονόµατα του παιχνιδιού στην Ελλάδα). Φτιάχνουµε έναν κύκλο µε διάµετρο περίπου 3 µέτρα και στο κέντρο στερεώνουµε τις άκρες ενός ξύλου 15-20 εκατοστών («τσινγκλ») πάνω σε δυο πέτρες. Κατόπιν µε το µεγάλο ξύλο («σκοπ») το χτυπάµε δυνατά,
ΧΩΡΑ: Αλβανία ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί 1µ. περίπου (σκοπ) και 1 µικρό ξύλο 15-20εκ. (τσινγκλ) ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 5-8
προσπαθώντας να το στείλουµε όσο µακρύτερα µπορούµε. Οι υπόλοιποι παίκτες έχουν ήδη σκορπιστεί στο γύρω χώρο, προσπαθώντας να τοποθετηθούν εκεί που πιστεύουν ότι θα πέσει το ξύλο. Αν κάποιος αντίπαλος καταφέρει να το πιάσει στον αέρα, τότε κερδίζει πόντο και πηγαίνει αυτός στο κέντρο του κύκλου για να συνεχίσει το παιχνίδι. Αν δεν το πιάσει, τότε κερδίζει πόντο αυτός που έκανε το κτύπηµα και συνεχίζει ο ίδιος από το κέντρο. Κερδίζει ο παίκτης που θα µαζέψει τους περισσότερους πόντους.
38
Κουφίνι Το παιχνίδι παίζεται από δυο οµάδες των 4 –5 ατόµων η κάθε µία. Πρώτα φτιάχνουµε ένα µεγάλο κύκλο µε διάµετρο περίπου 6-7 µέτρα. Κατόπιν µπαίνουν µέσα οι παίκτες της µιας οµάδας, βαστώντας από
ΧΩΡΑ: Αλβανία ΥΛΙΚΑ: 4-5 σχοινάκια ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-10
ένα σχοινάκι, έτοιµοι να προστατέψουν το «κουφίνι», δηλαδή το σύνορο. Με τα σχοινάκια η αµυνόµενη οµάδα προσπαθεί να ακουµπήσει τους επιτιθέµενους αντιπάλους της άλλης οµάδας και να τους βγάλει εκτός παιχνιδιού. Αν κάποιος καταφέρει και µπει µέσα στον κύκλο χωρίς να τον ακουµπήσουν µε τα σχοινάκια, παίρνει το «κουφίνι» και κερδίζει η οµάδα του έναν βαθµό. Στο επόµενο παιχνίδι οι οµάδες αλλάζουν ρόλους.
39
Το µακρύ σχοινί Με το σχοινάκι παίζουν τα παιδιά σχεδόν σ’ όλο τον κόσµο. Εδώ θα περιγράψουµε πως παίζεται στη Φιλανδία. Με κλήρο ορίζονται οι δύο που θα γυρνάνε το σχοινί. Ύστερα αυτοί το πιάνουν από τις δυο άκρες και το γυρνάνε κάνοντας µια µεγάλη καµά-
ΧΩΡΑ: Φιλανδία ΥΛΙΚΑ: 1 µακρύ σχοινί ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 7 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 4-8
ρα. Οι υπόλοιποι παίκτες πρέπει κάθε φορά να πηδάνε κάτω από την καµάρα. Στην πρώτη φάση πρέπει να περνάνε κάτω από το σχοινί, όταν αυτό βρίσκεται στον αέρα ή να περνάνε πάνω από το σχοινί, όταν αυτό αγγίζει το έδαφος. Όποιον αγγίξει το σχοινί, αυτός αλλάζει µε έναν απ’ αυτούς που περιστρέφουν το σκοινί. Στη δεύτερη φάση, κάθε φορά που ένας παίκτης κάνει ένα πήδηµα πάνω από το σχοινί, αναφέρει µε τη σωστή σειρά µια ηµέρα της εβδοµάδας απ’ τη Δευτέρα ως και το Σάββατο. Την Κυριακή όµως, ο παίκτης που πηδάει αναπαύεται κι εκείνοι που γυρίζουν το σχοινί, τ’ αφήνουν να ταλαντεύεται σιγά σιγά στο ύψος του στήθους του, ώστε οι υπόλοιποι να περάσουν σκυφτοί από κάτω. Όταν όµως αυτοί που γυρνάνε το σχοινί φωνάξουν τη λέξη «δουλειά», αρχίζουν πάλι να κάνουν µε το σχοινί κύκλους. Τότε αρχίζει µια «καινούργια εβδοµάδα». Όποιος την ώρα του παιχνιδιού αγγίξει το σχοινί, αλλάζει θέση µε έναν απ’ αυτούς που γυρίζουν το σχοινί. Κερδίζει αυτός που θα «δουλέψει» τις περισσότερες εβδοµάδες.
40
Ήλιος φεγγάρι κι αστέρια Εδώ περιγράφεται άλλο ένα παιχνίδι µε σχοινάκι, όπως παίζεται στο Ισραήλ.
Δύο παιδιά γυρνάνε το σχοινί, ενώ όλοι οι υπόλοιποι
παίρνουν από ένα όνοµα κάποιου ουράνιου σώµατος, όπως ήλιος, φεγ-
ΧΩΡΑ: Ισραήλ ΥΛΙΚΑ: Μακρύ σχοινί ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 7 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 3-6
γάρι, Δίας, ή Γη. Αυτοί που γυρίζουν το σχοινί φωνάζουν το όνοµα κάποιου ουράνιου σώµατος και πρέπει το παιδί που έχει αυτό το όνοµα να πάει να πηδήξει στο σχοινάκι. Όταν φωνάξουν ένα άλλο ουράνιο σώµα, βγαίνει ο πρώτος και µπαίνει ο επόµενος που ακούει το δικό του. Αυτό συνεχίζεται µέχρι να περάσουν όλοι οι παίκτες από το σχοινάκι. Στη δεύτερη φάση αυτοί που γυρνάνε φωνάζουν δυο ονόµατα και πρέπει αυτοί οι δυο παίκτες να πηδήξουν µαζί. Μετά φωνάζουν τρία ονόµατα και στη τελική φάση φωνάζουν «ήλιος, φεγγάρι, κι αστέρια». Τότε πρέπει να µπουν όλοι µαζί, αφού προηγουµένως συγχρονιστούν, ώστε να αποφύγουν το σχοινί.
41
Τα κουµπιά Τα παιδιά φτιάχνουν µια µικρή λακκούβα στο έδαφος και από µια γραµµή, που απέχει 3µ. περίπου από τη λακκούβα, ρίχνει το κάθε παιδί µε τη σειρά από ένα κουµπί. Σκοπός τους είναι το κουµπί να µπει µέσα στη λακκούβα ή να πλησιάσει όσο γίνεται πιο κοντά σ’ αυτήν.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: Κουµπιά ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 8-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2 ή περισσότερα
Αν κάποιο παιδί καταφέρει να βάλει το κουµπί του στη λακκούβα, παίρνει από κάθε παίκτη ένα κουµπί. Αν κανένα κουµπί δεν µπει µέσα, τότε το παιδί που το κουµπί του είναι πιο κοντά στη λακκούβα, προσπαθεί πρώτο µε ένα σπρώξιµο να το βάλει µέσα και να κερδίσει. Αν δεν τα καταφέρει, προσπαθεί το επόµενο παιδί, που το κουµπί του βρίσκεται πλησιέστερα και αν δεν τα καταφέρει κι αυτό το επόµενο, ώσπου να µπει κάποιο κουµπί µέσα. Παλαιότερα το παιχνίδι αυτό παιζόταν και µε κουρκούκια σπόρους χαρουπιών) ή και µε κουκούτσια και έπαιρνε την ανάλογη ονοµασία.
42
Ντίπσεν Κατάλληλος χώρος για να παίξουµε το παιχνίδι µας είναι ένα λιθόστρωτο ή ασφαλτοστρωµένο έδαφος που σταµατάει σε τοίχο. Στο έδαφος σχεδιάζουµε ένα πλαίσιο (περίπου 20 επί 20 εκατοστά) µε τέτοιο τρόπο, ώστε η πίσω πλευρά του ν’ ακουµπά στον τοίχο. Περίπου τρία µέτρα από
ΧΩΡΑ: Γερµανία ΥΛΙΚΑ: Μια χούφτα ξερά φασόλια ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 6 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2-5
εκεί ορίζουµε µια γραµµή, απ’ όπου θα παίζουµε και µεταξύ αυτής και του πλαισίου χαράζουµε και τη µεσαία γραµµή. Μετά ρίχνουµε κλήρο µε ποια σειρά θα παίξουµε και συµφωνούµε πόσα φασόλια (τουλάχιστον δύο) θα βάζουµε σε κάθε γύρο. Από τη γραµµή που ρίχνουµε προσπαθούµε να βάλουµε όσο το δυνατόν περισσότερα φασόλια µέσα στο πλαίσιο. Αυτό µπορούµε να το κάνουµε κατευθείαν ή αφού πρώτα χτυπήσουµε τον τοίχο, τη λεγόµενη «σπόντα», απ’ όπου εξοστρακίζονται τα φασόλια και πέφτουν µέσα στο πλαίσιο. Εκείνος που θα καταφέρει να βάλει τα περισσότερα φασόλια µέσα στο πλαίσιο, µπορεί τώρα να κάνει «ντίπσεν». Αυτό σηµαίνει ότι τα φασόλια που είναι έξω από το πλαίσιο, µε πίεση του δείκτη ή του αντίχειρα, µπορεί να τα πετάξει µέσα στο πλαίσιο. Όµως έχουµε µόνο µια προσπάθεια για κάθε φασόλι και εφόσον η προσπάθειά µας είναι πετυχηµένη, χτυπάµε και επόµενο φασόλι, διαφορετικά χάνουµε τη σειρά µας και παίζει ο επόµενος παίκτης. Τα φασόλια που πιθανόν πέσουν ακριβώς πάνω στη γραµµή του πλαισίου, πρέπει να τα τοποθετήσουµε στη µεσαία γραµµή και από εκεί να τα προωθήσουµε µε «ντίπσεν» µέσα στο πλαίσιο. Νικητής βγαίνει ο παίκτης που βάζει το τελευταίο φασόλι µέσα στο πλαίσιο.
43
Τρίλιζα Τα παιδιά σχεδιάζουν µε µολύβι, κιµωλία, ξυλάκι ή µε το δάχτυλο, ανάλογα µε το που παίζουν (χαρτί, πίνακας, τσιµέντο, άσφαλτος, χώµα κτλ.), το παρακάτω σχήµα. Βάζει το κάθε παιδί από ένα πιόνι (πέτρα) στα κουτάκια του σχήµατος.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: Από 3 πιόνια (πέτρες, κουµπιά, καπάκια κ.ά.) ΧΩΡΟΣ: Οπουδήποτε ΗΛΙΚΙΑ: 7 και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2
Κερδίζει εκείνος που θα καταφέρει να βάλει τα τρία πιόνια (πέτρες) του σε τρία συνεχόµενα κουτάκια (οριζόντια, κάθετα ή διαγώνια). Ταυτόχρονα κάθε παίκτης προσπαθεί να εµποδίσει τον άλλον να κάνει τρίλιζα. Κάθε πιόνι (πέτρα) µπορεί να µετακινηθεί σε ελεύθερο γειτονικό κουτάκι.
Χ
Ο Χ
Ο
Όταν η τρίλιζα παίζεται στον πίνακα ή στο χαρτί, τα παιδιά σηµειώνουν στα κουτάκια τα σύµβολα Χ και Ο ή τα αρχικά των ονοµάτων
Χ
τους.
44
Μικρός µύλος Ο κάθε παίκτης έχει τρία πετραδάκια, τα οποία πρέπει να ξεχωρίζουν από του αντιπάλου του. Μπορούµε να τα βάψουµε µε διαφορετικό χρώµα. Σε ένα χαρτί ή στο έδαφος ή οπουδήποτε µπορούµε σχεδιάζουµε ένα τετράγωνο. Κατόπιν µε δυο κάθετες γραµµές το χωρίζουµε σε τέσ-
ΧΩΡΑ: Ζαΐρ ΥΛΙΚΑ: 3 πετραδάκια ο κάθε παίκτης ΧΩΡΟΣ: Οπουδήποτε ΗΛΙΚΙΑ: 6 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2
σερα ίσα µικρότερα τετράγωνα. Χαράζοντας και τις δυο διαγώνιους φτιάχνουµε τη «σκακιέρα» µας, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήµα. Κατόπιν βάζουµε εναλλάξ ένα ένα τα πετραδάκια µας πάνω στη σκακιέρα. Με την έβδοµη κίνηση µετακινούµε µόνο κατά µήκος των γραµµών. Όταν αποκλειστούν τα πετραδάκια ενός παίκτη, έτσι ώστε αυτός να µην µπορεί να τα κουνήσει, τελειώνει το παιχνίδι. Το µπλοκάρισµα σηµαίνει ότι παίκτης έκανε ένα «µύλο» και είναι ο νικητής. Ένας µύλος σχηµατίζεται από µία κάθετη, οριζόντια ή διαγώνια σειρά από πετραδάκια µε το ίδιο χρώµα. Όποιος κερδίζει, παίζει πρώτος στον επόµενο γύρο. Παρόµοιο παιχνίδι στην Ελλάδα είναι η «τρίλιζα».
45
Ντάαµπουλ Φτιάχνουµε στο έδαφος µια µικρή λακκούβα διαµέτρου περίπου 10 εκατοστών και σε απόσταση περίπου 4-5 µέτρων χαράζουµε µια γραµµή. Για να δούµε ποιος θα ξεκινήσει πρώτος το παιχνίδι, προσπαθούµε να πετάξουµε την µπίλια µας κοντύτερα στην γραµµή, ενώ στεκόµαστε
ΧΩΡΑ: Ιράκ ΥΛΙΚΑ: Μπίλιες ΧΩΡΟΣ: Οπουδήποτε υπάρχει χώµα ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2-6
πίσω από τη λακκούβα. Όποιος πετάξει την µπίλια του πιο κοντά, παίζει πρώτος. Από τη γραµµή προσπαθούµε να πετάξουµε την µπίλια µας µέσα στη λακκούβα ή όσο πιο κοντά γίνεται Αν δεν το καταφέρει κανείς, συνεχίζουµε την προσπάθεια µε τη σειρά από το σηµείο που είχε σταµατήσει η µπίλια µας. Όποιος µπει στη λακκούβα, αποκτά το δικαίωµα να σηµαδέψει την µπίλια του αντιπάλου που επιθυµεί. Αν την πετύχει, τότε τη βγάζει από το παιχνίδι. Για να συνεχίσει πρέπει να ξαναµπεί στη λακκούβα. Αν δεν τα καταφέρει, παίζει ο επόµενος. Μπορεί κάποιος παίκτης, πριν µπει στη λακκούβα, να κτυπήσει µέχρι τρεις φορές την αντίπαλη µπίλια µε σκοπό να τη φέρει κοντύτερα στη λακκούβα και, αφού βάλει τη δικιά του µέσα, να την πετύχει ευκολότερα. Αν όµως αστοχήσει, θα κάνει ευκολότερο το έργο του αντιπάλου. Επίσης αν κάποιος σ’ αυτή του την προσπάθεια ρίξει την µπίλια του αντιπάλου µέσα στην τρύπα, πρέπει πρώτα να τη βγάλει έξω, χτυπώντας τη µέχρι και τρεις φορές, και κατόπιν να τη σηµαδέψει για να κερδίσει. Διαφορετικά χάνει τη σειρά του και παίζει µε τον ίδιο τρόπο ο αντίπαλος. Αν η µπίλια ενός παίκτη είναι µεταξύ αντίπαλης µπίλιας και λακκούβας, τότε ο παίκτης µετρώντας, µε τα δάκτυλά του και µε το άνοιγµα µεταξύ δείκτη και αντίχειρα, την απόσταση που χωρίζει τις δυο µπίλιες, µεταφέρει την µπίλια του σε ίση απόσταση και σε τέτοιο σηµείο, ώστε να είναι τώρα η µπίλια του αντιπάλου µεταξύ της δικιάς του και της λακκούβας. Τώρα µπορεί να σηµαδέψει και να στείλει την αντίπαλη µπίλια κοντά στη λακκούβα.
46
Τοπ ε γκροπ Ο κάθε παίκτης παίρνει µια µικρή µπάλα. Σκάβουµε µια λακκούβα που να µπορεί να χωρέσει όλες τις µπάλες και κατόπιν χωριζόµαστε σε δυο οµάδες. Σε απόσταση περίπου δέκα µέτρων από τη λακκούβα χαράζουµε µια γραµµή. Από εκεί προσπαθούµε να βάλουµε την µπάλα µας µέσα στην λακ-
ΧΩΡΑ: Αλβανία ΥΛΙΚΑ: Μικρές µπάλες ΧΩΡΟΣ: Οπουδήποτε υπάρχει χώµα ΗΛΙΚΙΑ: 6-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-10
κούβα. Η οµάδα που θα βάλει τις περισσότερες µπάλες κερδίζει ένα πόντο. Μετά από προκαθορισµένο αριθµό πόντων τελειώνει το παιχνίδι. Μια παραλλαγή του παιχνιδιού είναι να σκάψουµε, είτε στην σειρά είτε ασύµµετρα, πολλές µικρές λακκούβες, όσες και οι µπάλες. Σε κάθε λακκούβα επιτρέπεται να βάλουµε µόνο µια µπάλα. Πάλι κερδίζει η οµάδα που θα βάλει τις περισσότερες µπάλες.
47
Η µπάλα στο τούνελ Χωρίζουµε δυο ισάριθµες οµάδες και οι παίκτες κάθονται ο ένας πίσω από τον άλλο σχηµατίζοντας δυο παράλληλες σειρές. Οι παίκτες ανοίγουν λίγο τα πόδια τους και λυγίζουν ελαφριά τα γόνατά τους. Στον πρώτο κάθε σειράς δίνουµε από µια µπάλα και µε το σύνθηµα
ΧΩΡΑ: Σιέρα Λεόνε ΥΛΙΚΑ: 2 ίδιες µπάλες ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 6-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 18-20
αυτός σκύβει και δίνει την µπάλα µέσα από τα πόδια του στο δεύτερο παίκτη της σειράς του. Αυτός µε τη σειρά του τη δίνει στον τρίτο µε τον ίδιο τρόπο. Και έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι µέχρι η µπάλα να φτάσει στον τελευταίο παίκτη. Μόλις αυτός πιάσει την µπάλα, τρέχει στην αρχή της οµάδας του και µε τη σειρά του τη δίνει κι αυτός κάτω από τα λυγισµένα του πόδια στον παίκτη που είναι πίσω του. Αυτή η διαδικασία επαναλαµβάνεται µέχρι που το παιδί που ήταν πρώτο στην αρχή του παιχνιδιού ξαναγυρίσει στην αρχική του θέση. Νικήτρια είναι η οµάδα που τελειώνει πρώτη. Στο παιχνίδι δεν πρέπει η µπάλα να ακουµπάει στο έδαφος. Αν σε κάποιο παίκτη πέσει κάτω η µπάλα, πρέπει ο ίδιος να τη µαζέψει και να τη δώσει, έχοντας τη σωστή θέση, χέρι χέρι στο παιδί που είναι από πίσω.
48
Η µπουκάλα Τοποθετούµε στο κέντρο του χώρου που παίζεται το παιχνίδι το πλαστικό µπουκάλι. Ένα παιδί, αυτό που τα «φυλάει», σηκώνει το πόδι πάνω από την µπουκάλα και µετράει έως το 20. Τα υπό-
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: 1 πλαστικό µπουκάλι ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 10-12 ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 6-8
λοιπα παιδιά τρέχουν να κρυφτούν. Στόχος του παιδιού που τα «φυλάει» είναι ν’ ανακαλύψει τα κρυµµένα παιδιά και να προστατεύσει και την µπουκάλα. Ένα παιδί κλωτσώντας την µπουκάλα δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά που έχουν ανακαλυφθεί να τρέξουν να ξανακρυφτούν. Το παιδί που τα «φυλάει» πρέπει να µαζέψει την µπουκάλα, να την ξαναστήσει στη θέση της και να ξαναµετρήσει έως το 20. Όσο πιο µακριά πάει η µπουκάλα, τόσο πιο πολύ χρόνο έχουν τα παιδιά να τρέξουν να κρυφτούν. Όταν ανακαλυφθούν όλοι οι παίκτες, τα «φυλάει» αυτό το παιδί που βρέθηκε πρώτο ή αυτό που θα κληρωθεί. Παίζεται και µε τενεκεδένιο κουτάκι και ονοµάζεται «κρυφτοκούτι» ή «κλωτσοτενεκές».
49
Παράδεισος και κόλαση Αυτό το κλασικό παιχνίδι «κουτσό» υπάρχει µε αναρίθµητες παραλλαγές σ’ όλες τις χώρες του κόσµου. Κατασκευάζουµε το χώρο του παιχνιδιού, που αποτελείται τουλάχιστον από 5 αριθµηµένα τετράγωνα. Ρίχνουµε τη πέτρα µας στο πρώτο
ΧΩΡΑ: Αίγυπτος ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 7 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2-5
τετράγωνο, πηγαίνουµε κάνοντας κουτσό σε όλα τα τετράγωνα µε τη σειρά και κατόπιν επιστρέφουµε. Φτάνοντας στο τετράγωνο που βρίσκεται η πέτρα µας, την πιάνουµε µε το χέρι µας και µε κουτσό πάλι επιστρέφουµε στην αφετηρία µας. Δεν πρέπει να πατήσουµε τις γραµµές ούτε ν’ ακουµπήσουµε κάτω το άλλο πόδι. Αν τα καταφέρουµε, ξαναπαίζουµε ρίχνοντας την πέτρα στο επόµενο τετράγωνο. Αν όχι, παίζει ο επόµενος. Μπορούµε, δυσκολεύοντας το παιχνίδι, αντί να πιάνουµε την πέτρα και να επιστρέφουµε, να πρέπει να τη σπρώχνουµε µε το πόδι από τετράγωνο σε τετράγωνο µε διαδοχικά χτυπήµατα, χωρίς όµως να επιτρέπεται να σταµατήσει πάνω σε γραµµή.
50
Παπουτσωµένες καρέκλες Τοποθετούµε στο χώρο µας δυο καρέκλες σε απόσταση µεταξύ τους και κατόπιν σκορπίζουµε 6-8 παπούτσια. Δένουµε τα µάτια δυο παικτών µε τα µαντίλια, ενώ οι υπόλοιποι καθόµαστε σε κύκλο στο πάτωµα για να παρακολουθήσουµε.
ΧΩΡΑ: Παναµάς ΥΛΙΚΑ: 2 καρέκλες, 2 µαντίλια, 6-8 παπούτσια ΧΩΡΟΣ: Αυλή ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-10
Με το πρόσταγµα τα δυο παιδιά, πηγαίνοντας πέρα δώθε µέσα στο κύκλο, προσπαθούν να βρουν τα παπούτσια. Μόλις κάποιος βρει ένα παπούτσι, πρέπει να το «φορέσει» σ’ ένα πόδι καρέκλας. Νικητής είναι εκείνος που κατορθώνει να καθίσει πρώτος σε µια καρέκλα που έχει «παπουτσωµένα» και τα τέσσερα πόδια της. Μπορούµε επίσης, σαν παραλλαγή, να ορίσουµε σε κάθε παίκτη ποια καρέκλα να «παπουτσώσει».
51
Μέλισσα µέλισσα Αφού χωριστούν τα παιδιά σε δυο ισάριθµες οµάδες, πιάνονται µε τα χέρια φτιάχνοντας αλυσίδα και παρατάσσονται, η µια οµάδα απέναντι από την άλλη, σε απόσταση περίπου 15-20 µέτρων.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 15-20
Ο αρχηγός της µιας οµάδας φωνάζει στον αρχηγό της άλλης: –
Μέλισσα - µέλισσα!
Ο άλλος αρχηγός απαντά: –
Μέλι γλυκύτατο!
Ο πρώτος ξαναλέει: –
Σε ποιον παραγγείλατε;
Αυτός τώρα πρέπει να διαλέξει έναν αντίπαλο και να φωνάξει δυνατά το όνοµά του. Όποιος ακούσει το όνοµά του, είναι υποχρεωµένος να αφήσει την οµάδα του και να τρέξει γρήγορα προς τους απέναντι, κατευθυνόµενος ανάµεσα από δυο παίκτες, µε σκοπό να «κόψει» την αλυσίδα. Αν τα καταφέρει, παίρνει έναν από τους δυο αντιπάλους που έκοψε στην οµάδα του. Αν δεν τα καταφέρει, µένει αυτός στην αντίπαλη οµάδα. Το παιχνίδι τελειώνει όταν η µια οµάδα πάρει όλους τους αντίπαλους παίκτες στην οµάδα της.
52
Μέντα µέντα Το παιχνίδι αυτό παίζεται ακριβώς όπως η «µέλισσα- µέλισσα», αλλά ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος. –
Τα µέντα µέντα.
–
Τα µελεγγίτικα.
–
Να µας τα στείλετε.
–
Με ποιον;
–
Με όποιον θέλετε.
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 15-20
Τότε η οµάδα στέλνει τον πιο ικανό παίκτη για να κόψει την απέναντι αλυσίδα. Αν τα καταφέρει, παίρνει έναν από τους δυο αντιπάλους που κόβει στην οµάδα του, αλλιώς µένει αυτός στην αντίπαλη οµάδα.
53
Ένα λεπτό κρεµµύδι Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες και πιάνονται µε τα χέρια σταυρωτά µπροστά. Στέκονται αντιµέτωπες σε απόσταση 10µ. περίπου η µια από την άλλη. Τα παιδιά της οµάδας που θα κληρωθεί να παίξει πρώτη κάνουν τρία βήµατα µπροστά και τρία πίσω τραγουδώντας τον
ΧΩΡΑ: Ελλάδα ΥΛΙΚΑ: ΧΩΡΟΣ: Αυλή – γειτονιά ΗΛΙΚΙΑ: 8 ετών και πάνω ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 10-30
πρώτο στίχο: «Ένα λεπτό κρεµµύδι…» τρία βήµατα εµπρός, αρχίζοντας µε τα αριστερό πόδι, και στον τέταρτο χρόνο σηκώνουν το δεξί πόδι λυγισµένο. «…γκέο βαγκέο» τρία βήµατα πίσω και επιστρέφουν στην αρχική τους θέση. Κάνουν τα ίδια βήµατα εµπρός και πίσω τραγουδώντας και το δεύτερο στίχο. Συνεχίζουν τα παιδιά της άλλης οµάδας τραγουδώντας τους δύο επόµενους στίχους και βηµατίζοντας όπως περιγράφεται παραπάνω. Το παιχνίδι συνεχίζεται τραγουδώντας η κάθε οµάδα από δύο στίχους εναλλάξ:
Α΄: Ένα λεπτό κρεµµύδι, γκέο βαγκέο ένα λεπτό κρεµµύδι, φράξε βαγκέο. Β΄: Και τι θε να το κάνετε, γκέο βαγκέο και τι θε να το κάνετε, φράξε βαγκέο. Α΄: Θέλω να το παντρέψω, γκέο βαγκέο να το νοικοκυρέψω, φράξε βαγκέο. Β΄: Και ποίονε της δίνετε, γκέο βαγκέο και ποίονε της δίνετε, φράξε βαγκέο. Α΄: Της δίνουµ’ ένα ναύτη που όλο µύγες χάφτει της δίνουµ’ ένα ναύτη που όλο µύγες χάφτει. Β΄: Αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας (τινάζουν τα χέρια προς την άλλη οµάδα) αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας. Α΄: Της δίνουµε µπακάλη που τρώει ελιές και λάδι της δίνουµε µπακάλη που τρώει ελιές και λάδι. Β΄: Κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας (τινάζουν τα χέρια προς την άλλη οµάδα) κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας. Α΄: Της δίνουµ’ ένα γέρο που χρόνια τόνε ξέρω της δίνουµ’ ένα γέρο που χρόνια τόνε ξέρω. Β΄: Κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας (τινάζουν τα χέρια προς την άλλη οµάδα)
54
κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας. Α΄: Της δίνουµε πριγκιπόπουλο µε το σπαθί στο χέρι της δίνουµε το βασιλιά µε δώδεκα κορόνες. Β΄: Αυτόνε τόνε θέλουµε και τον παρακαλούµε αυτόνε τόνε θέλουµε και τον παρακαλούµε.
Με τα τελευταία λόγια κλείνει το προξενιό και η Β΄ οµάδα στέλνει ένα κορίτσι, τη νύφη, στην Α΄ οµάδα και αρχίζει πάλι να προχωράει προς την άλλη οµάδα τραγουδώντας:
Β΄: Ορίστε τα προικιά σας και τα χαλκώµατά σας
(τα χέρια µπροστά σαν να τα κρατάνε)
και τα µαχαιροπίρουνα µε τις χρυσές πετσέτες.
Στη συνέχεια ξεκινά η µια οµάδα να προκαλεί την άλλη:
Α΄: Σας πήραµε, σας πήραµε µια όµορφη κοπέλα! Β΄: Μας πήρατε, µας πήρατε µια παλιοκατσιβέλα! Α΄: Σας πήραµε, σας πήραµε φλουρί κωνσταντινάτο! Β΄: Μας πήρατε, µας πήρατε βαρέλι δίχως πάτο! Α΄: Σας πήραµε, σας πήραµε ένα τσουβάλι λίρες! Β΄: Μας πήρατε, µας πήρατε ένα τσουβάλι ψείρες!
Τελικά οι «συγγενείς» συµφιλιώνονται, κάνουν ένα κύκλο γύρω από τη νύφη και το γαµπρό (ένα αγόρι από την άλλη οµάδα), τους χτυπάνε ελαφρά στο κεφάλι και τραγουδούν όλοι µαζί: «Ας είναι’ η ώρα η καλή κι η ώρα η βλογηµένη να τους βλογήσει ο παπάς µε το δεξί του χέρι».
55
Γραφήµατα
Γράφηµα 1
Πού παίζω τις περισσότερες φορές (αγόρια & κορίτσια) µέσα στο σπίτι έξω από το σπίτι
46% 54%
31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου 2002-03
Ε1-Ε2
Γράφηµα 2
Πού µου αρέσει να παίζω (αγόρια & κορίτσια) µέσα στο σπίτι έξω από το σπίτι
13%
87%
Ε1-Ε2
31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου 2002-03
56
Γράφηµα 3
Ποια παιχνίδια παίζω που έπαιζαν κι οι γονείς µου (αγόρια & κορίτσια)
περνά περνά η µέλισσα 11% πεντόβολα 8%
µήλα 8% σχοινάκι 5% κλέφτες κι αστυνόµοι 3% κουτσό 3% τυφλόµυγα 3% δεν περνάς κυρά-Μαρία 3%
κυνηγητό 28%
κρυφτό 28%
Ε1 - Ε2
31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου 2002-03
57
Γράφηµα 4
Σε ποιο µέρος παίζω έξω (αγόρια & κορίτσια)
γήπεδο 42%
αυλή 8%
παιδική χαρά 17%
αλάνα 25%
Ε1 - Ε2
δρόµος 8%
31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου 2002-03
58
Γράφηµα 5
Παιχνίδια που παίζω στο διάλειµµα
κουτσό 15%
κρυφτό 20%
σχοινάκι 12%
κυνηγητό 24%
ποδόσφαιρο 12%
ρολόι 3%
Ε1-Ε2
λάστιχο 6% αγαλµατάκια 3%
µέλισσα 5%
31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου 2002-03
59
Γράφηµα 6
Παιχνίδια που θα µου άρεσε να παίζω στο διάλειµµα
κρυφτό 15%
µπάσκετ 11%
κυνηγητό 15%
βόλεϊ 9%
κουτσό 9% πδόσφαιρο 18% µαντιλάκι 2%
Ε1-Ε2
µέλισσα 4%
µήλα 4%
λάστιχο 6%
σχοινάκι 7%
31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου 2002-03
60
Βιβλιογραφία
Μ. Γ. Μερακλής. «Ελληνική Λαογραφία 2 - Ήθη και Έθιµα». Αθήνα 1998, εκδ. Οδυσσέας
Τ. Γ. Καρατασάκης. «Λαϊκά παιχνίδια - Αγωνίσµατα - Τραγούδια». Αθήνα 2001
Θ. Β. Γιαννάκης. «Παραδοσιακή Φυσική Αγωγή - Λαογραφία Γυµναστικής (Παιχνίδια -
Αγώνες)». Αθήνα 1991
Μητέρες Παιδικού χωριού SOS. «Παιδικά παιχνίδια απ’ όλο τον κόσµο». Εκδ. Τζιαµπίρη - Πυραµίδα
Μαρούλα Κλιάφα - Ζωή Βαλάση. «Ας παίξουµε πάλι». Αθήνα 2002, εκδ. Κέδρος
Περιοδικό «Γέφυρες», τ.5, 7-8/2002
Περιοδικό «Γαιόραµα», Μάρτιος - Απρίλιος 2000
61
62
