diplom

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан

УДИРТГАЛ Монгол улсын төрийн байгууллагын болон бизнес, хувийн хэвшлийн санхүүгийн чадвар өрсөлдөх байдал, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс зэргийн судалж, дотоодын болон

гадаадын улс орнуудын орнуудын туршлагатай харьцуулж үнэлэх нь

дадлагын явцад хийх гол ажил байлаа. Монгол улсын засгийн газар, Хууль зүй дотоод хэргийн яамны бүтэц зохион байгуулалалт, үйл ажиллагааны чиглэл, ажилчдын үндсэн үүрэг ажил үүргийн хуваарь, санхүүгийн тайлангийн үнэлгээ, шинжилгээ хийж түүнд дүгнэлт өгч, төрийн санхүүгийн үндсэн гол гол ухагдахуунуудыг таньж судалсан. Төрийн байгууллага нь хувийн байгууллага аж ахуй нэгжээс санхүүгийн тайлан, болон шинжилгээ эрс ялгаатай бөгөөд бизнесийн байгууллагат хийгддэг санхүүгийн шинжилгээг хийх шаарддаггүй байдгаараа онцлоготой. Учир төрийн байгууллага төсвөөс санхүүжиж төрийн албыг гүйцэтгэх үүрэгтэй байдаг тул санхүүгийн хувьд чиглэлийн урсгал давамгайлсан байдаг. Дадлагын ажлын Дадлагын ажлын зорилго:

Дадлагын ажлын зорилго нь төрийн байгууллагын үйл ажиллагаа, бүтэц зохион байгуулалт, ажлын уялдаа, санхүүгийн тогтвортой байдал, төрийн санхүүгийн чиг хандлагыг тандах түүнд үнэлэлт өгөх, шинэ арга аргачлалыг судлахад оршино. Дадлагын ажлын зорилт: 

Төрийн

байгууллагын

санхүүгийн

тайлангийн

онцлог

шинжийг

тодруулах 

Санхүүгийн тайланд шинжилгээ хийж, дүгнэлт өгөх

Санхүү менежмент 4

1

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан I дүгээр бүлэг

Хууь зүй дотоод хэргийн яамны эрхэм зорилго Монгол Улсын иргэн хүмүүнлэг, иргэний ардчилсан нийгэмд үндсэн хуулиар тогтоосон эрх, эрх чөлөөгөө баталгаатай эдлэх, үүргээ биелүүлэх эрх зүйн таатай орчин бүрдүүлэх явдал мөн. Байгууллагын бүтэц зохион байгуулалт

“Хууль зүй дотоод хэргийн яам” адабтип буюу зохицолт бүтэцтэй харин Дотоод алба хэлтсүүдийн хувьд салбарласан бүтэцтэй бөгөөд ажил үүргийн хуваарийн хувьд дээрээс доошоо болон доороос дээшээ гэсэн урсгалаар мэдээлэл дамждаг. Дунд түвшний удирдлагуудын гүйцэтгэх үүрэг үүрэг өндөр, хөндлөн түвшний мэдээллийн урсгал ажил үүргийн уялдаа сул хамтын ажиллагаа муу. Төрийн


2

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан байгууллагуудын бүтцийн нийтлэг алдаа болох хөндлөн түвшний мэдээлэл солилцоо ажлын уялдаагүй байдал тус яаманд мөн ажиглагдсан. Ажил үүргийн хуваарь ажлын цаг ашиглалт түүнд үнэлгээ хийх механизм байдаггүйгээс ажлын үр дүнтэй байдал болон ажилчдын хувийн ур чадварт үнэлэлт өгөх боломжгүй.

Төрийн байгууллага болон хувийн хэвшлийн хэ вшлийн коммуникацийн сүлжээ нь: 

• Босоо (өгсөх, уруудах)



• Хэвтээ



• Диагонал



• Солбицох коммуникаци

Босоо болон хөндлөн коммуникаци нь байгууллагын удирдлага болон нэгж хэсэг мөн хэлтэс тасгуудын хоорондох харилцааг харуулдаг. Босоо коммуникацийн хувьд байгууллагын бүтээмжинд нөлөөлдөг.

Диагналь коммуникаци: Энэ нь өөр өөр дарга нарийн болон захирагдагсадын хоорондын харилцаа юм. Энэ харилцаагаар хоорондоо огт харилцдаггүй нэгж, бүлэг, хувь хүмүүсийг холбож өгдөг. Эдгээр харилцааны хэлбэрүүд нь албан ѐсны сувгуудыг ашиглахгүйгээр мэдээг хурдан дамжуулахад өргөн хэрэглэддэг байна .

Солбицох коммуникаци: коммуникаци: Энэ нь нэг нэгж хэсгийн ажилтан, өөр нэгжийн адил албан тушаалын бусад ажилтнуудын хооронд явагддаг коммуникаци юм. Солбицох коммуникацийг хэрэгжүүлэх боломж нөхцөлийг ажилтнуудад олгож байх нь чухал .


3

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Байгууллага доторхи харилцааны үндсэн 3н түвшин байдаг.

Байгууллага дахь харилцааны үндсэн загвар

Байгууллагын Байгууллагын түвшин Бүлгийн түвшин Хувь хүний түвшин

Байгууллагын харилцааны байгууллагын түвшингийг авч үзвэл дараах загвар гарна.

Байгууллагын түвшин Хүний нөөцийн бодлогийн бодлогийн хэ рэгжилт

Манлайлал

Бүтээмж

Ажил таслалт

Шилжилт хөдөлгөөн Байгууллагын соёл


Бүлгийн бүтэц

Ажлын сэтгэ л ханамж

4


Байгууллага дах харилцааны загвар, тэлэлтийн онол 1. Харилцаатай холбоотой үйл ажиллагааг тодруулах 2. Хэмжих 3. Харилцаанд шинжилгээ хийх 4.1. Стратегиа боловсруулах 4.2. Стратегиа хэрэгжүүлэх 4.3 Хэмжих - Гарсан асуудлыг тодруулах

5. Хэрэгжилтийг үнэлэх

Байгууллагын харилцаанд үүсэх зөрөлдөөн, түүнийг шийдвэрлэх арга зам Зөрөлдөөн гэдэг нь нэг хэсгийн хүлээн зөвшөөрч байгаа зүйлийг нөгөө хэсэг нь хүлээн зөвшөөрдөггүй юмуу эсвэл нэг хэсгийн санаа тавьж байгаа асуудалд нөгөө хэсэг нь сөрөг нөлөөлж байгаа тохиолд үүсч байгаа харилцааны процесс юм. Зөрөлдөөн үзэх хандлагууд 

Уламжлалт хандлага ( Зөрөлдөөнийг шийдвэрлэж болохгүй )



Хүний харилцааны хандлага

( Зөрөлдөөн зайлшгүй байдаг

бөгөөд ямар нэг үр дагаварт хүргэж болно ) 

Орчин үеийн хандлага ( Зөрөлдөөн бол өөрчлөлт инновацыг дэмжих түлхэц болдог)


5


Зөрөлдөөн ба нэгжийн үйл ажиллагаа

В

С А

Зөрөлдөөний түвшин Бага

Их

Зуучлагч оролцож болно Ажил хэргийн уулзалт болгонд зуучлагчыг оруулах шаардлага байдаггүй. Харин хоѐр талын хооронд маргаан үүссэн нөхцөлд шаардлагатай болдог. Асуудал гарч ирэхэд зуучлагч бүрэн бие даасан байдлаар оролцдог онцлогтой. Хоѐр талын маргаан маш хурцадсан буюу, гаргах шийдвэр их хүндрэлтэй болсон үед зуучлагчид хандаж болно. Сүүлийн үед дэлхийн практикт хоѐр талын маргааныг шийдвэрлэхэд зуучлагч идэвхтэй үүрэг гүйцэтгэдэг болсон.


6

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Төр ба хувийн хэвшлийн түншлэл 

Төр хувийн хэвшлийн түншлэл нь төр өөрийн хариуцлагаа урт хугацааны гэрээний үндсэн дээр хувийн хэвшилд шилжүүлэх үйл ажиллагаа



Гэхдээ шилжүүлэхтэй холбоотой улс төрийн хариуцлага нь төрдөө үлдэнэ



Түншлэлийн гол зарчим нь нэг нь нөгөөгөө захирахгүй, зөвхөн эрх тэгш байдлын үндсэн дээр харилцах явдал



Сүүлийн жилүүдэд 

нийгэм эдийн засгийн асуудал төвөгтэй болж асуудлыг төр ганцаараа шийдвэрлэх нь үр ашиг муутай болж байгаа



хувийн хэвшил хөрөнгө оруулах сонирхол бий болсон

зэрэгтэй холбогдуулан түншлэлийн асуудал их чухал болж байна

ТХХТ- д д баримтлах гол зарчим 

Оролцогч тал нь төр ба хувийн хэвшил байх



Хамтын ажиллагаа нь албан ѐсны, хуулийн дагуу байх



Хамтын ажиллагаа нь ижил тэгш эрх дээр явагдах



Түншлэл нь нийгэм буюу нийтэд чиглэсэн байх



Түншлэлийн хүрээнд хийгдэх ажиллагаа нь харилцан тохиролцсон, нөөц болон оролцоогоо нэгтгэсэн байх



Зардал, эрсдэл болон гарах үр дүнгээ өмнө нь харилцан тохиролцсон хэмжээгээр хувиарласан байх



Түншлэлд төр нийгмийн зориулалтай төсөлд хувийн хэвшлийг урих зарчим дээр тулгуурлах

Хэлбэрүүд 

Уламжилт хэлбэр  

Бараа татериал худалдан авах гэрээ Ажил гүйцэтгэх гэрээ



Түрээс



Санхүүгий лизинг



Хамтарсан үйлдвэр


7

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Бүтээгдэхүүн ба ашиг хуваах гэрээ

 

Аутсорсинг

 

Удирдлагын гэрээ

Хувийн хэвшилд эрсдэлийг илүү их и х бууруулах хэлбэр 

DBO - Design, Buld, Operate



DBFO - Design, Buld, Finance, Operate Operate



Concession

Хамрах хүрээ 

Авто зам барих, арчлах



Орон сууц, нийтийн аж ахуй



Дэд бүтцийн бусад салбарууд



Хотын нийтийн үйлчилгээ



Эрүүл мэнд



Боловсрол



Соѐл, урлаг



Спорт



Нийгмийн халамжийн үйлчилгээ

Тө р, байгуулл байгууллагын агын ү йл ажиллагааны харилцан нө л өө өө л ө л төрөө с дэмжлэг үзүүлах үзүүлах талбарууд төрийн үйлчилгээ урамшуулал гэрээ хэлцэл хэлцэл судалгаашинжилгээ

засгийн газар

байгууллага

хөрө нгө оруулалт судалгаа шинжилгээ шинжилгээ шударга шударга бус өрсөлдөөнийг хоригло х үнийн зохицуулалт төрөөс хяналт тавих талбарууд


8

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан ТӨСВИЙН БАЙГУУЛЛАГАД МӨРДӨГДӨХ МӨНГӨН КАССЫН АЖИЛЛАГААНЫ ЖУРАМ Нэг.Нийтлэг үндэслэл 1.1 Төсвийн байгууллагын бэлэн мөнгөөр орлого хүлээн авах,Төрийн сангийн

бүртгэлийн данснаас бэлэн мөнгөний зузаатгал авах,төлбөр тооцоо хийх,бэлэн мөнгө үнэт цаасны мөнгөн кассын үйл ажиллагаатай холбогдсон харилцааг энэхүү журмаар зохицуулна. Хоѐр.Төсвийн байгууллагын мөнгөн кассын ажиллагаа 2.1 Төсвийн байгууллага бүрт бэлэн мөнгөний гүйлгээг эрхлэх,үнэт цаасыг хадгала мөнгөн касс ажиллана.Мөнгөн касс нь байгууллагын нэр бүрий тэмдэгтэй байна. 2.2

Мөнгөн

кассын

гүйлгээг

байгууллагйн

төсвийн

эрх

захирагчийн

тушаал,шийдвэрээр томилогдсон мөнгөн кассын нярав хариуцан гүйцэтгэнэ. 2.3 Ажилд авах тухай төсвийн эрх захирагчийн шийдвэргарсны дараа мөнгөн

кассын нярав нь мөнөн кассын ажиллагааны энэхүү журмыг мөрдөн ажиллах талаар болон эд хөрөнгийн хариуцлага хүлээх талаар баталгаа гаргаж өгнө. 2.4 Мөнгөн кассын нярав өөрийн хариуцсан ажлыг байгууллагын удирдлагын

шийдвэргүйгээр бусдад шилжүүлэн өгөхийг хориглоно. 2.5 Мөнгөн кассын нярвын ажлыг хүлээлцүүлэхдээ байгууллагын удирдлагын шийдвэрээр тусгай Комисс томилж,касст байгаа мөнгөн хөрөнгө,үнэт цаасны үлдэгдлийг нэг бүрчлэн шалгаж тоолж,хүлээлцсэн тухай акт үйлдэнэ. 2.6 Мөнгөн кассын тооцоооны ажилтантай шууд холбогдол бүхий нягтлан бодогч зэрэг хүмүүсийг мөнгөн кассын нярвын ажлыг давхар гүйцэтгүүлэхийг хориглоно. 2.7

Төсвийн

байгууллага

бэлэн

мөнгөөр

зарлага,санхүүжилтийг

хийхдээ

зарцуулалтын эрхийн баталгаагаар зөвшөөрөгдсөн төсвийн хуваарийн дагуу


9

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан гүйцэтгэх бөгөөд Төрийн сангаас тухайн байгууллагад тогтоож өгсөн бэлэн мөнгөний үлдэгдлийн хязгаарыг дагаж мөрдөнө. 2.8 Төсвийн байгууллага үндсэн болон туслах үйл ажиллагаанаас орох орлогыг мөнгөн касстаа бэлнээр хүлээн авч болно.Харин энэхүү орлого нь автомат кассын машинаар боловсруулагдсан байна.Энэхүү орлогыг хүлээн авсан тохиолдолд төсвийн байгууллага түүнийг шууд захиран зарцуулах эрхгүй бөгөөд дараагийн ажлын өдөртөө багтаан өөрийн Төрийн сангийн бүртгэлийн дансанд тушаана. 2.9 Төсвийн байгууллага нь бага хэмжээний үнийн дүнтэй бараа,ажил үйлчилгээний болон банкны харилцах дансгүй этгээдийн төлбөрийн гүйлгээг бэлэн мөнгөөр гүйцэтгэнэ.Энэ тохиолдолд бараа,ажил,үйлчилгээний төлбөрийн нийт дүн нь нэг зуун мянган төгрөгөөс хэтрээгүй байна.Энэ тогтоосон хэмжээнээс хэтэрсэн болон байнга харилцан гүйлгээ хийдэг бол Төрийн сангийн бүртгэлийн дансаар дамжуулан төлбөр тооцоо хийнэ. 2.10 Төсвийн байгууллагын дарга,ерөнхий нягтлан бодогч,мөнгөн кассын нярав зэрэг ажилтан нар нэг гэр бүл болон хамаатан садан байхыг хатуу хориглоно. 2.11 Мөнгөн кассын нярвын түр эзгүйд,түүний ажлыг орлох хүнийг төсвийн байгууллагын дарга түр хугацаагаар томилно.Энэ журмын

2.10-д

заасан

шаардлага нь түр няравт адил хамаарна. 2.12

Мөнгөн кассын ажилгааны холбогдолтой баримт нь засваргүй,үнэн зөв

хөтлөгдөж,баримтын бүрдлийг хангасан байна.Мөнгөн кассын зарлагын төлбөр гүйцэтгэх эрхийг олгосон албан ѐсны шийдвэрт үндэслэгдсэн цохолт хийгдсэн байна. 2.13 Мөнгөн кассын нярав нь мөнгө хүлээн авагчийн албан ѐсны баримт бичгийн дугаар,хаанаас олгогдсон зэргийг баримтанд тэмдэглэн нэр заасан хүнд олгогдоно. 2.14 Мөнгө хүлээн авагч гарын үсгээ зурж чадахгүй онцгой тохиолдолд түүний хүсэлтээр өөр хүнээр төлөөлүүлэн зуруулж болно.Төлөөлж зурах хүн нь тухайн байгууллагын нягтлан бодогч,мөнгөн кассын нярав байж болохгүй.


10

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 2.15 Мөнгөн кассаас хувийн хэрэгцээнд зориулан урьдчилгааны журмаар бэлэн мөнгө олгохыг хатуу хориглоно. Гурав. Кассын гүйлгээг хөтлөн явуулах А. Үндэсний валютаар хийх төлбөр тооцоо: 3.1 Мөнгөн кассын нярав орлогын бэлэн мөнгийг

цаг тухайд нь өөрийн

байгууллагын Төрийн сангийн бүртгэлийн дансанд энэхүү журмын дагуу тушаах,Төрийн сангийн бүртгэлийн данснаас авсан мөнгийг зориулалтын зүйлд нь зарцуулах үүргйиг хүлээнэ. 3.2 Төсвийн байгууллагын бүртгэл санхүүгийн үйл ажиллагааг хариуцан ажиллуулж буй нягтлан бодогчийн бэлтгэсэн орлого,зарлагын баримтыг үндэслэн кассын нярав мөнгөн кассын гүйлгээг хийнэ. 3.3

Бүртгэл,санхүүгийн

үйл

ажиллагааг

хариуцан

ажиллаж

буй

төсвийн

байгууллагын ня -бо-гч тухайн байгууллагад төлөгдөх орлогын дүнг тодорхойлон шаардлагатай мэдээллийг орлогын баримтад тусгана.Энэ бэлтгэсэн орлогын баримтаар кассын орлогыг бүртгэнэ . 3.4 Нягтлан бодогчийн бэлтгэсэн зарлагын баримтад мөнгө тавьж олгохтой холбогдсон өргөдөл,цалингийн хүснэгт,тэтгэмжийн хуудас зэрэг холбогдох баримтийг хавсаргана. 3.5 Мөнгөн кассаар дамжуулан хийгдэх гүйлгээ бүрт орлого зарлагын баримтыг бичиж байна.Тусгай кассаар дамжин төвлөрсөн журмаар орох бараа үйлчилгээний орлого нь автомат кассын машинаар боловсруулагдсан байна. 3.6 Төсвийн байгууллагын дарга кассаас гадуур бэлэн мөнгөний орлого цуглуулан авах эрх бүхий ажилтныг томилоно.Эрх бүхий ажилтан тусгай үйлчилгээний цэг буюу төвлөрсөн кассаар орох бэлэн мөнгөний орлогыг хураахдаа батлагдсан хүчин төгөлдөр маягт маягт тасалбар хэрэглэнэ. 3.7 Орлого цуглуулах эрх бүхий ажилтан хураасан орлогоо өөрийн байгууллагын бүртгэлийн дансанд ажлын өдрийн нэг хоногт багтаан тушаана.Орлого цуглуулах


11

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан эгрх бүхий ажилтан нь сар бүрийн эцэст зарагдсан тасалбарын бүртгэл болон орлого цуглуулсан баримтын тооцоог гаргаж тайланг тушаана. Б. Гадаад валютаар хийх төлбөр тооцоо 3.8 Төсвийн байгууллагад бэлэн мөнгөөр хийх төлбөр тооцоог үндэсний валютаар гүйцэтгэнэ.Онцгой тохиолдолд эрх бүхий байгууллагатай зөвшилцсөн төсвийн байгууллага бэлэн мөнгөний орлого зарлагын гүйлгээг гадаад валютаар гүйцэтгэж болно. 3.9 Төсвийн байгууллагын гадаад валютаар хүлээн авсан орлого нь үндэсний мөнгөөр хөрвүүлэгдэн тухайн байгууллагын төгрөгийн дансанд хадгалагдана. 3.10 Төсвийн байгууллага нь гадаад валютыг худалдан авах эрх бүхий ажилтныг томилох бөгөөд энэ томилогдсон ажилтан нь гадаад валютын арилжаанаас гарч болох эрсдэл хариуцлагыг хүлээнэ. 3.11 Төлбөр тооцоог гадаад валютаар хийсэн төсвийн байгууллагын эрх бүхий ажилтан холбогдох баримтыг хавсарган гүйцэтгэлийн зарцуулалтыг тайлагнаж төсвийн


ня-бо-гоор

хянуулан

буцаан

төлөх

дүнг

төсвийн

байгууллагын төрийн сангийн бүртгэлийн дансанд төгрөгөөр тушаана. В. Албан ѐсны кредит картаар хийх төлбөр тооцоо: 3.12 Албаны кредит карт гаргах хүсэлтэд төсвийн байгууллагын дарга,ерөнхий нягтлан гарын үсэг зурна.Төсвийн байгууллагын дарга кредит картыг ашиглахтай холбогдсон дүрэм,журмыг

дагаж мөрдүүлэх кредит картын ашиглалтанд

зөвшөөрөгдсөн зардлын хязгаараас хэтрэхгүй байхыг хариуцна. 3.13 Кредит картыг хүлээн авсан этгээд төсвийн батлагдсан зардлын хүрээнд багтаан картаар тооцоо хийх үүргийг хүлээн гарын үсэг зурж төлбөр тооцоо хийнэ. 3.14 Томилолтоос ирсэний дараа томилолтын зардлын тайлантай хамт холбогдох

төлбөрийн

хуудас

болон

баримтыг

хавсарган

өгнө.Карт

эзэмшигч

нь

зөвшөөрөгдсөн томилолтын зардлаас хэтэрсэн зардлын дүнг томилолт дууссанаас хойш 5 хоногийн дотор төсвийн байгууллагад буцаан төлнө.


12

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 3.15 Албаны кредит картыг ашиглахаа больсон тохиолдолд байгууллагын санхүүд картыг хүлээлгэн өгч үлдсэн тооцоог хийж дуусгана. Дөрөв.Төсвийн байгууллагын кассад хадгалах бэлэн мөнгөний хэмжээ,түүнийг захиран зарцуулах 4.1 Төсвийн байгууллагын кассанд хэрэгцээнээс илүү мөнгө хадгалах явдлаас зайлсхийх үүднээс жижиг мөнгөн сангийн хэмжээг нарийвчлан төлөвлөж байна. 4.2 Сар бүрийн бэлэн мөнгөний хэрэгцээг төсвийн байгууллагын бэлэн мөнгөөр хийгдэх байнгын төлбөр тооцоог хангах хэмжээгээр төлөвлөнө.Сар бүрийн бэлэн мөнгөний хэрэгцээ нь ажилчдын нөхөн олговорын хүлээгдэж буй зардал,жижиг мөнгөн сангийн зарлагаас бүрдэнэ. 4.3 Төсвийн байгууллагын жижиг мөнгөн сангийн хэмжээ нь тухайн төсвийн байгууллагын жилийн батлагдсан төсвөөс хамааран дараах хэмжээтэй байна. Үүнд: ЖБТ 0-100 000 000 хүртэлх төгрөг

-ЖМС 0-500 000

ЖБТ 100 000 001-1 000 000 000 хүртэлх төгрөг

-ЖМС 500 000-1 000 000

ЖБТ 1 000 000 000 хүртэлх төгрөг

-ЖМС 1 000 000-

1 500 000

Төсвийн байгууллагын ЖМС -н дээд хязгаар 1,5 сая төгрөгөөс хэтрэхгүй байна.Энэхүү ЖМС -аас бага хэмжээний үнийн дүнтэй зүйл худалдан авахад хэрэглэнэ. 4.4

Төсвийн

байгууллагууд

томилолт,гадаад

зочны

нь

зардал,нэг

ЖМС -аас удаагийн

гадуур

цалин,дотоод

тэтгэмж

албан

урамшуулал,тээвэр

шатахууны төлбөрийг бэлнээр авч болно.Энэ зардлыг бэлнээр авахдаа дараах материалыг бүрдүүлсэн байна.Үүнд: 4.4.1 Төсвийн эрх захирагчаар батлуулсан томилолтын төсөв.Томилолтын төсвийг холбогдох журамд үндэслэн боловсруулсан байна.


13

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 4.4.2 Нэг удаагийн тэтгэмж олгох тухай төсвийн эрх захирагчийн тушаал шийдвэр. Тэтгэмжийг тавьж олгох товчоог хүснэгтээр бэлтгэж хавсаргасан байна. 4.4.3 Тээвэр шатахууны зардал 500 000 төг хүртэлхийг бэлнээр авч болох бөгөөд үүнээс дээшхи төлбөрийг бэлэн бусаар гүйцэтгэнэ. 4.5 Журмын 4.4т зааснаас бусад зардлаас зардлаас зайлшгүй бэлнээр гүйлгээ хийлгэхэд хийлгэхэд тухайлбал төвлөрсөн арга хэмжээ хичээл үйлдвэрлэлийн зардлаас багш ажилчдын илүү цагийн хөлс олгох зэрэг зардлыг гаргахдаа дараах материалыг бүрдүүлэн харьяа төрийн санд ирүүлнэ.Үүнд: -Байгууллагын бэлэн мөнгө олгохыг хүссэн хүсэлт -Тухайн гүйлгээг зарцуулахтай холбоотой холбогдох тушаал шийдвэр -Бэлнээр авах гэж байгаа мөнгөний баталсан төсөв

Энэ нь байгууллагын дарга,ня -бо-ын гарын үсэг,тамга тэмдгээр баталгаажсан байна. 4.6 Төрийн сан нь жижиг мөнгөн сангийн хязгаар тогтоосон хүсэлтийг хянан баталгаажуулна. 4.7 Төсвийн байгууллагын харилцагч төрийн сангаас авах бэлэн мөнгөний зузаатгалын хэмжээг дараах байдлаар тооцоолно. БМЗ=ЖМСХ -ЖМСҮ Үүнд:БМЗ-бэлэн мөнгөний зузаатгал ЖМСХ- жижиг жижиг мөнгөн сангийн хязгаар ЖМСҮ –жижиг мөнгөн сангийн үлдэгдэл 4.8 Төсвийн байгууллагад дараах зарлагын гүйлгээг бэлнээр хийхийг хатуу хориглоно.Үүнд:


14

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Үндсэн хөрөнгө худалдан авах - Үндсэн -Засгийн газрын нөөц,улсын төсвийн хуваарилагдаагүй зардлын эх

үүсвэрээс

гарсан хөрөнгийг аливаа нэгэн зардалд зарцуулах

4.9 Жижиг мөнгөн сангийн хэмжээг төрийн сангаар зөвшөөрүүлж,зузаатгал хийлгэхдээ өмнө авсан мөнгөний зарцуулалтын гүйцэтгэлийн тайланг МГТ1 хавсралт маягтаар гаргаж,холбогдох баримтын хамт Төрийн санд хянуулна. 4.10 Энэхүү жижиг мөнгөн сангаар авч зарцуулсан зардал нь тухайн сарын зарцуулалтын эрхээр батлагдсан төсөвт багтсан байна. 4.11 Төсвийн байгууллага бэлэн мөнгө татан авах хүсэлтээ баталж харилцагч төрийн сангаар зөвшөөрүүлнэ.Төсвийн байгууллагын батлагдсан бэлэн мөнгөний зарцуулалт нь Төрийн сангийн төлбөр болон ня -бодох бүртгэлийн нийтлэг журмын дагуу Төрийн сангийн нэгдсэн дансан дахь төсвийн байгууллагын бүртгэлийн дансны зарцуулалтын эрхийн хүрээнд хийгдэнэ. 4.12 Цалин,тэтгэмжийг бэлнээр болон картын дансанд шилжүүлэхдээ цалин тавьж олгох хүснэгт болон цалингийн товчоог хийж байгууллагын дарга,ня -бо нар гарын үсэг зурж тамга,тэмдэг дарж баталгаажуулж ирүүлнэ. 4.13 Цалин тэтгэмж,албан томилолт нэг удаагийн тэтгэмж урамшуулал,тээвэр шатахууны зардал зэрэг жижиг мөнгөн сангаас бусад зардлын зориулалтаар Төрийн сангийн бүртгэлийн данснаас авсан бэлэн мөнгөнөөс олгогдоогүй үлдэгдлийг ажлын 3 хоногоос хэтэрвэл Төрийн сангийн бүртгэлийн дансанд буцаан тушааж байна.Энэхүү хөрөнгөөс үлдсэн хэсгийг төсвийн байгууллага зарцуулахыг хориглоно.Мөн 3 хоногийн хугацаанд энэхүү олгогдоогүй үлдэгдэл нь бэлэн мөнгөний хязгаарт тооцогдохгүй. Тав.Мөнгө,үнэт цаасны хадгалалт,хамгаалалт,бүртгэл хөтлөлт 5.1 Мөнгөн кассын өрөө нь бусдаас тусгаарлагдсан,цонх,хаалгыг төмөр сараалжаар бэхэлсэн байх бөгөөд мөнгө,үнэт цаасыг шатахгүй төмөр сейфэнд хадгална


15

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 5.2 Мөнгөн кассын нярвын өрөөнд кассын шалгалт хийх эрх бүхий хүмүүсээс бусад хүмүүсийг оруулахыг хориглоно.Ажлын зайлшгүй шаардлагаар орох хүмүүсийг байгууллагын дарга,ерөнхий ня-бо-ийн гарын үсэгтэй тусгай зөвшөөрлөөр оруулна. 5.3 Мөнгөн кассын нярав бэлэн мөнгөний гүйлгээ,үлдэгдлийг өдөр бүр кассын дэвтэрт бүртгэж хөтөлнө.Кассын дэвтрийн хуудас бүрийг дугаарлан үдэж,дэвтрийн сүүлчийн хуудасны тоог бичиж,байгууллагын дарга ерөнхий ня -бо нар гарын үсгээ зурж лацадсан байна. 5.4 Кассын нярав мөнгөн кассын ажиллагааны тайланг өдөр бүр гаргаж,дараагийн аклын өдрийн 12 цагаас хэтрүүлэхгүйгээр ня -бо-д шилжүүлэн өгнө. 5.5 Мөнгө,үнэт цаас бүхий кассын лацадсан сейфийг мөнгөн кассын нярав,манаач сахиул нар тусгай журмаар заавал хүлээлцэж байна. 5.6 Өөрийн орлогын ангилалд хамаарахгүй бэлэн мөнгөөр авсан орлого нь байгууллагын данснаас тусдаа өглөгийн данс мэтээр бүртгэгдэнэ. 5.7

Ня-бо

нь

мөнгөн

кассд

байгаа

бэлэн

мөнгө

шаардлагатай

зарлага,санхүүжилтийг хийхэд хүрэлцэхүйц хэмжээтэй байгаа эсэхийг тооцож бэлэн мөнгөөр хийгдэх төлбөр тооцоог цаг тухайд нь бүрэн барагдуулж чадах хэмжээнд байлгах асуудлыг хариуцна. 5.8 Ня-бо нь НББ -ийн нийтлэг дүрэм,журмын дагуу НББ -ийг нягт нямбай хөтөлж Төрийн сангийн НББ,тайлагналтын НББ,тайлагна лтын дүрэм журмыг дагаж мөрдөнө.Ня -бо нь төсвийн гүйцэтгэлийн болон өглөг,авлагын сар бүрийн мэдээ,тайланг харилцагч Төрийн санд гарган ирүүлэхдээ МГТ1 маягтаар тухайн сарын эцсийн өдрөөр тасалбар болгон бэлэн мөнгөөр хийгдсэн зарлага,санхүүжилтийн тайланг хавсаргаж ирүүлнэ. 5.9 Ня-бо,мөнгөн кассын нярав нь өөрсдийн бүртгэлд бэлэн мөнгөний гүйлгээг гарсан тухай бүр тусган хөтөлсөн байна. Зургаа.Мөнгөн кассын сахилга хариуцлага,хяналт шалгалт


16

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 6.1 Төсвийн байгууллага нь мөнгөн касс,үнэт цаасын зарцуулалт,хадгалалтын ажиллагаанд хяналт шалгалт явуулах орон тооны бус ажлын хэсгийг байгууллагын даргын тушаал шийдвэрээр байгуулж ажиллулна. 6.2 Хэрэв энэхүү хуваарьт бус шалгалтаар зөрчил,дутагдал илэрвэл мөнгөн кассын нярав болон холбогдох гэм буруутай этгээдэд хариуцлага тооцож зөрчлийг гэм буруутай этгээдээр барагдуулна. 6.3 Мөнгөн кассаар хүчин төгөлдөр бус баримтаар гүйлгээ хийснээс гарсан хохиролыг гэм буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлнэ. 6.4 Төсвийн байгууллага кассад шууд хүлээн авсан орлогыг төрийн сангийн бүртгэлийн дансанд энэхүү журманд заасан хугацаанд тушаагаагүй,энэхүү орлогыг касснаасаа шууд зарцуулсан болон жижиг мөнгөн сангаар хүлээн авсан мөнгөн хөрөнгөөс тухайн сарын зарцуулалтын эрхийн баталгааны батлагдсан зарлагын төсвөөс хэтрүүлэн зарцуулсан тохиолдолд бэлэн мөнгөний төлбөр тооцоог зөрчил арилтал түтгэлзүүлэх арга хэмжээ авна. 6.5 Төсвийн байгууллага жижиг мөнгөн сангийн зарцуулалтын тайланг,мэдээг үнэн зөв,тогтоосон цаг хугацаанд тайлагнаагүй тохиолдолд Төрийн сан төсвийн байгууллагын жижиг мөнгөн сангийн зузаатгалыг хойшлуулах эрх эдэлнэ. 6.6 Энэхүү журмыг зөрчсөн Төрийн сангийн болон төсвийн байгууллагын эрх бүхий албан

тушаалтанд

Монгол

улсын

нэгдсэн

төсвийн

тухай

хууль,төсвийн

байгууллагын удирдлага,санхүүжилтийн тухай хууль болон бусад холблгдох хуульд заасны дагуу хариуцлага хүлээлгэнэ. Сангийн сайдын 2005 оны 5-р сарын 4-ны өдрийн 123-р тушаалын нэгдүгээр хавсралтын хүснэгт

Төсвийн ерөнхийлөн захирагч............................ захирагч........................................... .................. ... Төсвийн байгууллагын нэр........................... нэр......................................... ......................... ........... Хамрагдах хугацаа:.......оны...... хугацаа:.......оны...... -р сарын........нээс........ сарын........нээс........ -р сарын ....хүртэл төгрөгөөр /


17

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Тухайн Орлого №

Үзүүлэлт

/кредит /

сард

Зарлага

бэлнээр

/ дебет дебет /

авсан мөнгөн хөрөнгө /өссөн

дүнгээр / А

Кассын эхний үлдэгдэл Орлогын зүйлс

1

Төрийн

сангийн

бүртгэлийн

данснаас ЖМС -аар авсан орлого 2

Кассанд

шууд

хүлээн

авсан

үндсэн үйл ажиллагааны орлого 3

Кассанд

шууд

хүлээн

авсан

туслах үйл ажиллагааны орлого

Нийт орлогын дүн Зардлын зүйл 1

Цалин

2

НДШ

Бараа

үйлчилгээний

бусад

зардал 3

Бичиг хэрэг

4

Гэрэл цахилгаан

5

Түлш халаалт

6

Цэвэр бохир ус

7

Хоол

8

Эм

9

Тээвэр шатахуун

10

Бичиг хэрэг

11

Шуудан холбоо

12

Дотоод албан томилолт


18

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 13

Гадаад албан томилолт

14

Хичээл үйлдвэрлэлийн дадлага

15

Жижиг эл хогшил

16

Нормын хувцас болон дүрэмт хувцас,зөөлөн эдлэл

17

Гадаад зочны зардал

18

Төрийн

өмнөөс

гүйцэтгүүлсэн

ажил,үйлчилгээний төлбөр 19

Урсгал засвар

20

Бусад зардал

21

Нэг

удаагийн

тэтгэмж

урамшуулал 22

Төрийн

сангийн

бүртгэлийн

дансанд төвлөрүүлсэн орлого

Нийт зардлын дүн Кассын эцсийн үлдэгдэл

Байгууллагын дарга:........................ дарга:........................ /

/

Тамга,тэмдэг

Хянаж хүлээн авсан: Төрийн

сангийн

мэргэжилтэн:........ Байгууллагын ня-бо:............../. Байгууллагын кассын нярав:........... н ярав:.............. ... /

/ /

20....он......сар.....өдөр


19

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Сангийн сайдын 2005 оны 5-р сарын 4-ны өдрийн 123-р тушаалын хоѐрдугаар хавсралт

ТӨРИЙН САНГИЙН ТӨЛБӨР ТООЦООНЫ ЖУРАМ Нэг.Нийтлэг үндэслэл 1.1

Төсвийн хэрэгжилтийг хангахтай холбогдсон Төрийн сангийн төлбөр тооцооны үйл ажиллагааг энэхүү журмаар зохицуулна.

Хоѐр.Журмын нэр ,томъѐо Энэ журамд хэрэглэсэн дараах нэр томъѐог дор дурьдсан утгаар ойлгоно: 2.1

“Төрийн сан” гэж төсвийн хэрэгжилтийг хангах зорилгоор байгуулагдсан

Сангийн яамны төрийн сангийн газар,нийслэл дүүргийн засаг даргын тамгын газрын санхүү эдийн засаг ,төрийн сангийн хэлтэс,сумын төрийн сангийн төлөөлөгчийг

2.2

“Төрийн сангийн нэгдсэн данс” гэж төсвийн хөрөнгийг төвлөрүүлэн

байршуулах Монгол банк дахь засгийн газрын харилцах дансыг 2.3

Бүртгэлийн данс гэж төрийн санд байршиж буй төсвийн байгууллагуудын

батлагдсан

төсөв

зарцуулах

эрхийн

хүрээнд

орлого

зарлагын

гүйлгээг

санхүүжилтийн эрхийн гүйцэтгэлийг эдийн засгийн ангиллаар бүртгэх дансыг Гурав. Төсвийн байгууллагын бүртгэлийн данс 3.1

Төрийн сангийн нэгдсэн дансны тогтолцооны хүрээнд төсвийн байгууллага

бүр бүртгэлийн данстай байна.Энэхүү данс нь төсвийн зарцуулалтын эрхийн хүрээнд орлого зарлагын гүйлгээг эдийн засгийн ангиллаар хянаж бүртгэх бололцоотой байна.


20

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 3.2

Төсвийн байгууллага нь өөрийн нэр дээр бүртгэлийн данс нээлгүүлэх

хүсэлтийг харъяалагдаж буй төрийн санд албан ѐсоор хүргүүлнэ. Энэхүү хүсэлт нь дараах мэдээллийг агуулсан байна. 3.2.1 Улсын бүртгэлийн гэрчилгээ 3.2.2 Төсвийн байгууллагыг үүсгэн байгуулсан дээд байгууллагын шийдвэр 3.2.3 Албан ѐсны нэр, товчлол 3.2.4 Албан ѐсны хаяг 3.2.5 Харъяалах яам,дээд шатны эрх захирагчийн нэр 3.2.6 Дансны зориулалт төрөл,агуулга 3.2.7 Бусад нэмэлт мэдээлэл 3.3

Төсвийн байгууллагаас ирүүлсэн бүртгэлийн данс нээлгэх хүсэлтийг тухайн

шатны төрийн сан хянаж данс шинээр нээх шаардлагатай гэж үзвэл Төв Төрийн санд албан ѐсоор уламжилна. 3.4

Төв Төрийн сан дээрх хүсэлтийг хүлээн авсанаас хойш 5 хоногийн дотор

хариу мэдэгдэнэ. 3.5

Төрийн сангийн бүртгэлийн данс нээлгэсэн тохиолдолд төсвийн байгууллага

дараах баримтыг бүрдүүлж төрийн санд хүргүүлнэ. 3.5.1 Төлбөр тооцооны баримтанд гарын үсэг зурах албан тушаалтны гарын үсгийн баталгаа тамга тэмдэг дардас 3.5.2 Гарын үсгийн баталгаа нь дээд шатны төсвийн эрх захирагч болон нотариатаар баталгаажсан байх 3.5.3 Өөрийн байгууллагын бэлэн мөнгөний няравыг итгэмжилсэн албан бичиг ажилд авсан тушаал


21

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 3.5.4 Бэлэн мөнгөний няравын иргэний үнэмлэхийн нотариатаар баталгаажсан хуулбар нэг хувь цээж зураг Дөрөв. Төсвийн байгууллагын бүртгэлийн дансны орлого 4.1

Төсвийн байгууллагууд бүртгэлийн дансандаа дараах орлогын гүйлгээг

хүлээн авч болно. 4.1.1 Төсвийн байгууллагын өөрийн орлого 4.1.2 Хүү торгуулийн орлого болон хандив 4.1.3 Хууль тогтоомжийн дагуу олсон бусад орлого 4.2

Улсын төсвийн орлого болон төсвийн байгууллагын үйл ажиллагаанаас

орсон орлогыг төвлөрүүлэх тухай төрийн сантай зөвшилцсөнөөр харилцагч банкуудад төвлөрүүлж өдрийн гүйлгээний эцэст төрийн санд байршуулж болно. 4.3

Төрийн сан төсвийн байгууллагад орж буй орлогын баримтанд төлөгч нь

кодын зааварыг мөрдөөгүй бол тухайн орлогын төлбөрийн зориулалтыг тодруулах хүртэл тодорхойгүй орлогоор бүртгэж орлогын гүйцэтгэлийн мэдээг төсвийн байгууллагад тухай бүр гаргаж өгч байна. Тав. Төсвийн байгууллагын бүртгэлийн дансны зарлага 5.1

Төсвийн байгууллагын бүртгэлийн данснаас аливаа зардал гарахын өмнө

төрийн сангаар батлагдсан сар улирлын зарцуулалтын эрх батлагдсан байна.Энэхүү харилцаа нь “Төсвийн зарцуулалтын эрхийн тухай ” журмаар зохицуулагдана. 5.2

Төсвийн байгууллага нь тухайн тайлант үеийн зарцуулалтын эрхийн

баталгааны хүрээнд төлбөрийн хүрээнд төлбөрийн амлалт үүсгэж төрийн санд бүртгүүлэх үүргийг хүлээнэ.Энэхүү харилцаа нь “Төсвийн байгууллагын амлалтын бүртгэлийн тухай ”журмаар зохицуулагдана.


22

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Төсвийн байгууллага нь төрийн санд бүртгэгдсэн амлалтын хүрээнд бэлтгэн

5.3

нийлүүлэгдсэн бараа ажил үйлчилгээг хүлээн авч төлбөр гүйцэтгэх батламж гаргана. Төсвийн байгууллага нь энэхүү журмын 5.1 -5.3 заалтуудыг хангасан төлбөр

5.4

гүйцэтгэх хүсэлтийг ТТ-1 маягтын дагуу 3 хувь, бэлэн мөнгөөр төлбөр гүйцэтгэх хүсэлтийг ТТ-2 маягтын дагуу 2 хувь бэлтгэж харъяалагдах төрийн санд хүргүүлнэ. ТТ-1 маягт нь дараах мэдээллийг агуулна.

5.5 

Төлбөрийн хүсэлтийн дугаар огноо



Төсвийн байгууллагын бүртгэлийн дансны дугаар



Төсвийн байгууллагын албан ѐсны нэр



Харъяа төрийн сангийн нэгжийн нэр код



Төлбөр хүлээн авагчийн бүртгэлийн регистрийн дугаар



Төлбөр хүлээн авагчийн нэр болон дансны дугаар



Төлбөр хүлээн авагчийн банк болон банкны код



Төлбөрийн нийт хэмжээ тоогоор,үсгээр



Төлбөрийн нийт дүнг эдийн засгийн ангилал болон үнийн дүнгээр нь задлах



Гүйлгээний утга төлбөр гүйцэтгэхэд үндэслэх бичиг баримт ТТ-2 маягт нь дараах мэдээллийг агуулна

5.6 

Төлбөрийн хүсэлтийн дугаар огноо



Төсвийн байгууллагын бүртгэлийн дансны дугаар



Төсвийн байгууллагын албан ѐсны нэр



Харилцагч төрийн сангийн нэр болон төрийн сангийн код



Төлбөрийн дүнг тоогоор болон үсгээр тавих



Төлбөрийн нийт дүнг эдийн засгийн ангилал болон үнийн дүнгээр задлах



Бэлэн мөнгө татан авах итгэмжлэгдсэн няравын овог нэр



Бэлэн мөнгө авах хүний паспорт регистрийн дугаар



Гүйлгээний утга төлбөр гүйцэтгэхэд үндэслэх бичиг баримт


23


Төсвийн байгууллага нь төлбөрийн хүсэлтийг үндэслэх баримтыг хамт

ирүүлэх үүргийг хүлээнэ. Зургаа.Бүртгэлийн дансны гүйлгээг хянах 6.1

Төрийн

сан

төсвийн


ирүүлсэн

төлбөрийн

гүйлгээнд

үндэсэлсэн өдөр тутмын буюу тайлант үеийн төсвийн гүйцэтгэлийн тайлан мэдээгээр хангана. 6.2

Төсвийн байгууллага Төрийн сангаас өгөгдсөн хуулга,тайлангуудыг өөрийн

ня-бодох бүртгэлийн мэдээлэлтэй тулгаж тааруулж байх үүргийг хүлээнэ. 6.3

Төрийн сангаас гаргаж өгсөн хуулга,тайлангуудад ямар нэгэн зөрүү илэрвэл

түүнийг нягталж тайлангийн хугацаанд багтаан ажлын 3 хоногийн дотор Төрийн санд мэдэгдэж залруулга хүсэлт гаргана.Төрийн сан хүсэлтийг хянан үзэж шалгасны үндсэн дээр залруулга хийж хариу мэдэгдэнэ. 6.4

Төрийн сангийн бүртгэлийн дансны хуулга тайлан нь төсвийн байгууллагын

өөрийн НББ-ийн бичилттэй адил байна. Долоо. Төрийн сангийн төлбөр тооцоо 7.1

Төсвийн байгууллагын бүртгэлийн дансны орлого зарлагын гүйлгээний

бүртгэлийг төрийн санд давхар хөтөлнө. 7.2

Төлбөрийн хүсэлтийг хянаж төлбөр гүйцэтгэх боломжгүй гэж үзвэл төсвийн

байгууллагад буцаах бөгөөд үндэслэлийг тодорхой зааж өгнө. 7.3

Төрийн сан төсвийн байгууллагын ирүүлсэн хүсэлтийг хянаж шаардлага

хангасан гэж үзвэл ТТ -1 маягтаар хийх төлбөрийн баримтын 3 -р хувийг,ТТ-2 маягтаар хийх бэлэн мөнгөний төлбөрийн баримтын 2 -р хувь,анхан шатны болон үндэслэх баримтуудыг Төрийн сангийн мэргэжилтэн гарын үсэг зурж тэмдэг дарж баталгаажуулан төсвийн байгууллагад өгнө. 7.4

Төлбөрийн баримтын 1 -р хувийг үндэслэн төсвийн байгууллагын зардал

өглөгийн бүртгэлийн бичилтийг хийнэ.


24


Бэлэн мөнгөний баримтыг 1 -р хувийг үндэслэн бэлэн мөнгөний чекийн

баримтыг төсвийн байгууллагын итгэмжлэгдсэн бэлэн мөнгөний няравт өгч бичүүлээд төрийн сангийн эрх бүхий албан тушаалтнаар 1,2 -р гарын үсэг зуруулан хянуулсны дараа чекийн ард гүйлгээ хийн баталгаажуулж төсвийн байгууллагын итгэмжлэгдсэн мөнгөний няравт хүлээлгэн өгнө. 7.6

Бэлэн мөнгөний баримт болон бэлэн мөнгөний чекийн тасалбарыг үндэслэн

төсвийн байгууллагын зардал өглөгийн бүртгэлийн бичилтийг хийнэ. Найм.Үүрэг хариуцлага 8.1

Төрийн сангийн ажилтан төсвийн эрхийг байгууллагын дансны үлдэгдэл

зарцуулалтын эрхийн баталгааг хэтрүүлэн олгосон эсвэл төрийн сангийн холбогдох дүрэм журмыг ноцтой зөрчсөн нь тогтоогдвол холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу хариуцлага хүлээлгэнэ. 8.2

Төрийн сан энэхүү журмын заалтуудыг зөрчсөн төсвийн байгууллагын

зарцуулалтын эрхийг илэрсэн зөрчил арилах хүртэл түтгэлцүүлэх эсвэл төлбөрийн хүсэлтийг гүйцэтгэхгүй байх эрхийг эдэлнэ.


25

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан II ДУГААР БҮЛЭГ

ТАЙЛАНГИЙН ШИНЖИЛГЭЭ : Нэгтгэсэн үзүүлэлт 2007

2008

2009

2010

Íèéò àêòèâ

183,417

273,253

353,161

652,051

Íèéò õàðèëöàõ, õàäãàëàìæ

147,125

232,838

283,707

512,485

Öýâýð çýýë

90,943

131,817

174,700

323,026

Íèéò ººðèéí õºðºíãº

14,590

20,275

35,794

54,871

8,010

10,579

12,338

14,314

Õ¿¿ãèéí îðëîãî

14,111

19,632

26,955

44,564

Õ¿¿ãèéí çàðäàë

-8,374

-13,284

-18,283

-30,228

Öýâýð õ¿¿ãèéí îðëîãî

5,737

6,348

8,672

14,336

Öýâýð õ¿¿ãèéí áóñ îðëîãî

3,200

4,249

3,698

7,231

Áàëàíñûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä (Ñàÿ òºãðºã)

Ýðñäýëèéí ñàíãóóä Îðëîãûí òàéëàíãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä (Ñàÿ òºãðºã)

¯éë àæèëëàãààíû çàðäàë

Ýðñäýëèéí ñàíãèéí çàðäàë Òàòâàðûí çàðäàë Òàòâàðûí äàðààõ àøèã


-3,714

-4,450

-6,179

-10,078

-2,689

-2,708

-2,563

-2,299

-782

-1,057

-1,109

-1,811

1,752

2,381

2,520

7,378

26

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Шинжилгээ 2007 а г т У

Дундаж активийн өгөөж

о ё ъ м о Т

ашиг / Нийт

ººðèéí

ашиг /

õºðºíãèéí

өөрийн

ºãººæ

хөрөнгө

õàðüöàà

т л

р э в т р ү Х

а а ц ь р а Х

ө л ч т р л ө Ө

2,201,004.5

183,417,041.0

1.20%

-

2,782,766.3

252,978,757.2

1.10%

-0.10%

2,201,004.5

14,590,349.3

15.09%

-

2,782,766.3

20,274,524.9

13.73%

-1.36%

8,373,680.1

14,110,776.1

59.34%

-

13,283,736.5

19,631,671.2

67.66%

8.32%

Нийт зардал / Нийт орлого

2009 он а г т У

ь р а а в у Х

актив цэвэр

îðëîãûí



цэвэр

Äóíäàæ

Çàðäàë,

2008 а а ц ь р а Х

о ё ъ м о Т

Дундаж

цэвэр

активийн

ашиг /

өгөөж

Нийт



2,819,787.0

352,473,371.9

20010 он а а ц ь р а Х

0.80%

л ө л ч т р ө Ө



-0.30%

10,432,814.5

652,050,907.0

а а ц ь р а Х

1.60%

л ө л ч т р ө Ө

0.80%


27

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан актив Äóíäàæ

цэвэр

ººðèéí

ашиг /

õºðºíãèéí

өөрийн

ºãººæ

хөрөнгө

Çàðäàë, îðëîãûí õàðüöàà

2,819,787.0

31,294,066.4

9.01%

-4.71%

10,432,814.5

38,671,789.0

26.98%

17.97%

8,672,209.9

18,282,530.0

47.43%

-20.23%

30,227,766.0

44,563,828.0

67.83%

20.40%

Нийт зардал / Нийт орлого

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан актив Äóíäàæ

цэвэр

ººðèéí

ашиг /

õºðºíãèéí

өөрийн

ºãººæ

хөрөнгө

2,819,787.0

31,294,066.4

9.01%

-4.71%

10,432,814.5

38,671,789.0

26.98%

17.97%

8,672,209.9

18,282,530.0

47.43%

-20.23%

30,227,766.0

44,563,828.0

67.83%

20.40%

Нийт

Çàðäàë, îðëîãûí õàðüöàà

зардал / Нийт орлого


Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Дүгнэлт 1. Статик үзүүлэлт

Нэгдүгээрт гэж хэлэхэд дээрх үзүүлэлтүүд бүгд байж болох хэвийн, эерэг төвшинд байгааг тэмдэглэх нь зүйтэй. Гэхдээ ийм байх нь зайлшгүй юм. Учир нь төрийн байгууллага гэдэг нь энгийн аж ахуй нэгжээс эрс ялгаатай онцлог бүхий сүбьект юм. Мөн яамдууд нь сар бүр тайлан гаргаж, давхар хянагдаж байдаг, бүх санхүүгийн тайлан нь хамгийн найдвартай, нэр хүнд бүхий аудитын байгууллагаар үргэлж хянагдаж байдаг учир дээрх харьцуулалт, шинжилгээ хийсэн үзүүлэлтүүд ч төдийгүй бусад бүх санхүүгийн үзүүлэлт, харьцаа, шинжүүрүүд үргэлж эерэг гарч байх үйл ажиллагаа, менежментийн шаардлага өндөрт тавигдаж байдгаар илэрхийлэгдэнэ.

28

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Дүгнэлт 1. Статик үзүүлэлт

Нэгдүгээрт гэж хэлэхэд дээрх үзүүлэлтүүд бүгд байж болох хэвийн, эерэг төвшинд байгааг тэмдэглэх нь зүйтэй. Гэхдээ ийм байх нь зайлшгүй юм. Учир нь төрийн байгууллага гэдэг нь энгийн аж ахуй нэгжээс эрс ялгаатай онцлог бүхий сүбьект юм. Мөн яамдууд нь сар бүр тайлан гаргаж, давхар хянагдаж байдаг, бүх санхүүгийн тайлан нь хамгийн найдвартай, нэр хүнд бүхий аудитын байгууллагаар үргэлж хянагдаж байдаг учир дээрх харьцуулалт, шинжилгээ хийсэн үзүүлэлтүүд ч төдийгүй бусад бүх санхүүгийн үзүүлэлт, харьцаа, шинжүүрүүд үргэлж эерэг гарч байх үйл ажиллагаа, менежментийн шаардлага өндөрт тавигдаж байдгаар илэрхийлэгдэнэ. 2. Динамикийн дүгнэлт

Үйл ажиллагааны ашигт ажиллагааны төвшин 135.00% 130.00% 125.00% 120.00% 115.00% 110.00% 105.00% 100.00%

Дээрх буурсан үзүүлэлт нь хэдийгээр тус байгууллагын хувьд тийм ч таатай үзүүлэлт биш боловч нэгдүгээрт эдийн засгийн хямрал төсвийн алдагдал өссөнтэйг харуулж байна, хоѐрдугаарт төрийн санхүүгийн гол санхүүжилтийн эх үүсвэр төсөв, төсвөөс шууд хамаарч үйл ажиллагаанд өөрчлөлт ордог зэргээс хамаарч байна.


29

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Дундаж активийн өгөөж 1.80% 1.60% 1.40% 1.20% 1.00% 0.80% 0.60% 0.40% 0.20% 0.00%

Äóíäàæ ººðèéí õºðºíãèéí ºãººæ 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00%

Сүүлийн жилүүдэд энэ салбарт хийгдэх хөрөнгө оруулалт нэмэгдсэн, энэ яамны харъяанд харъяалагдах алба, газар, агентлагын тоо нэмэгдсэн зэргээс хамаарч хөрөнгө оруулалт татан авалтын хэмжээ нэмэгдсэн байна, үүнээс авч үзвэл миний таамаглаж байгаагаар сүүлийн 5 жилд энэ үзүүлэлт улам өсөх хандлагатай байна. Çàðäàë, îðëîãûí õàðüöàà


30

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан 80.00% 70.00% 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00%

Төсвөөс орж буй мөнгөнөөс шууд хамааралтайгаар явагддаг тул харьцангуй тогтвортой байдлыг харуулж байна


31

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан САНХҮҮГИЙН ТАЙЛАНГИЙН ШИНЖИЛГЭЭ № 1

Шинжилгээний үзүүлэлт Бие даах чадварын коэффициент

2

3

Санхүүгийн хамаарлын коэффициент Гадны капиталын хувийн жин

Шинжилгээний дүн Эзэмшигчийн өмч / Нийт хөрөнгө

Бие даалтын коэф

562,218,946,03/578,348,483.03=0.97

байгаа нь бие даах

Нийт хөрөнгө / Эзэмшигчийн өмч

гадаад эх үүсвэрээ

578,348,483.03/562,218,946,03=1.02

Өр төлбөр / Нийт хөрөнгө 16,129,537/578,348,483.03=0.02

(Эз өмч+УХӨ-Эр бус хөрөнгө) / Эз өмч 4

Зохицуулалтын коэффициент

(562,218,946,03+0-428,193,460.02)/ 562,218,946,03 =0.324


Тайл

байгааг харуулж ба Нийт хөрөнгөнд эз төлбөрийн хувийн байна. Өөрийн хөрөнгөнд эргэлтийн хөрөнгий нь 32.4% байна.

32

Үйлдвэрлэлийн дадлагын тайлан Ерөнхий дүгнэлт Аливаа байгууллагын хувьд орчны хүчин зүйлсийг сайтар шинжилж үзэх, дотоод мэдээлэлийн урсгалын сайжруулах, удирдлага зохион байгуулалтын хувьд хяналтын оновчтой системийг бий болгох, мөн ажилчдын саналын байнга сонсох ө/х нэгж хэсгийн ажилчдын саналыг өөрийнхөө ажилд тусгах хэрэгтэй байна. Байгууллага хооронд ажил хэргийн холбоо үүсэхээс өмнө түншээ зайлшгүй тодорхой түвшинд судалж үзэж байх шаардлагатай. Хэрэв тэгэхгүй бол харилцаанд тодорхой түвшинд саад гарна. Ихэнх томоохон байгууллагуудын хувьд энэнд хамгийн ихээр анхаардаг бөгөөд тэдний үйл ажиллагаа сайн байгаа нь бусад байгууллагатай сайн харилцаатай байгаагаас хамаарч байдаг. Зарим байгууллагуудын хувьд гадны болон дотоодын томоохон Аудитын болон Үнэлгээний

томоохон

байгууллагуудаар

санхүүгийн

тайландаа

шинжилгээ

хийлгүүлж бусад байгууллагуудад итгэлийг олж авч байна.Мөн түншийг сонгохдоо ажилын том багаас хамаарч ажил хэргийн холбоо болон байгуулах гэрээ хэлэлцээр нь харилцан адилгүй байна Төрийн байгууллагын санхүүгийн тайланд шинжилгээ хийхэд орлого тал нь ямагт өсөлттэй байгаа нь харагдсан. Хямралын жилүүдэд болох 2008, 2009 оны орлого талын үзүүлэлт өсч мөн зардал ч түүнтэй дүүцэхүйц хэмжээгээр өссөн байна.


33

diplom

Recommend Documents