dezinfekcija,deratizacija....

VISO VISOKA KA MEĐUNARODNA MEĐUNARODNAŠKOLACAZIN

METODOLOGIJA METODOLOGIJA PRIMJENE DEZINFEKCIJE, DEZINSEKCIJE I DERATIZACIJE

SEMINARSKI RAD

Predmet: Dezinfekcija, dezinsekcija, deratizacija Mentor: Stdent: Inde!" #r .: Std$%"!$ &ro'r(m :

C()$n, *+-

SADR.AJ

1. 2. 3. +.

UVOD……………………………………………………………………...3 VRSTE DEZI!E"#I$E……………………………………………..…...% DEZI!E"#I$S"I &OSTU&#I ' (ETODE ) …………………….…..….* &O$( I (ETODE DEZISE"#I$E …………………………….….…..+.1. ain s/z0ijanja insekata …………………………………………...… %. &O$( (ETOD DERTIZ#I$E ………………………………..….. %.1. (etde 0r0e 4rti5 6tetni7 89d5aca ……………………………… %.2. U4tre0a tr5a / deratizaciji …………………………………..….... *. Z"$U;" ………………………………………………………….....11 -. ITERTUR …………………………………………………………...12

/UVOD Dezinfekcija 'Disinfectin: dis < 9at. inficere = 96, k/>en), / naj6ire? s?is9/ 4redsta59ja sk/4 4st/4aka kji?a se /k9anjaj/, nes4s09ja5aj/ i9i /ni6ta5aj/ ?ikrr8aniz?i / tj ?jeri da nis/ s4s0ni izaz5ati infekcij/.

2

&stje 0rjne definicije i t/?aenja dezinfekcije, ka n4r: @Dezinfekcija je se9ekti5na e9e?inacija dreAeni7 ne4>e9jni7 ?ikrr8aniza?a dje95anje?  0i9 na 8raA/ i9i ?eta09iza? ti7 k9ica 0ez 0zira na nji75 f/nkcina9n stanje radi s4rea5anja nji75a 4rensa. &ri t?e se ne /ni6ta5aj/ s5i ?ikrr8aniz?i, ne8 se nji75  0rj dje9?in s?anj/je d razine kada nis/ s4s0ni 6tetiti zda59je@. BDezinfekcij? se s?atraj/ 4st/4ci /ni6ta5anja 4at8eni7 ?ikrr8aniza?a na 45r6ini tije9a, na 4red?eti?a, ?aterija9i?a i9i / 4rstr/C. Za 4stizanje dezinfekcije se kriste dezinficijensi '7e?ijska sredst5a) kja s/ s9a0 se9ekti5n tksina, a i?aj/ 8er?icidn dje95anje. (ra? na4?en/ti da, 4red 4j?a dezinfekcije / str/nj /4tre0i je i 4ja? sanitacije, kja 4redsta59ja 4ri?jen/ dezinfekcije /  ja5nj 7i8ijeni. Ist tak, / str/n? s?is9/ tre0a raz9ik5ati dezinfekcij/ d 4j?a steri9izacije 4ri kjj se /ni6ta5aj/ s5i ?ikrr8aniz?i, dk dezinfekcija / />e? s?is9/  4redsta59ja red/ciranje 0rja ?ikrr8aniza?a is4d infekti5ne dze, dnsn /ni6ta5anje i9i s9a09ji5anje 4at8eni7 ?ikrr8aniza?a iz5an tije9a d?aina. O5 se ne dnsi sa? na  09nike /s95e ne8 na cje9k/4ni >i5t i rad 9j/di. &st/4ci dezinfekcije ne 4ri?jenj/j/ se sa? na tije9 5jeka, radne 497e, ne8 na 5d/, 5azd/7, ze?9ji6te, t4adne 5de, na s5a ?edija / kji?a se raz?n>a5aj/ 0akterije ija ?jesta ?8/ 0iti iz5r zaraze. &r5i kji je 4re4zna 5a>nst dezinfekcije i /98/ dezinfekcijski sredsta5a / 09nica?a 0i  je I8naz Se??e9eis '11=1*%). O5aj na/nik / tk/ s58 rada na 4rdi9i6t/ 4ri?ijeti je da 4ranje? r/k/ i instr/?enata sa 79riran? 5d? d9azi d s?anjenja tada6nje 8rznice djenadi, kja nastaje d 45reda 4ri 4rd/. Sed?in se s?anji 0rj /?iranja djece za FG sa d0i5en? 8rznic? iza 4rda. R0ert "c7 '1+3=11F) je 4r5i tkri ?ikrsk4? 0akterije /zrnike infekti5ni7 09esti / 0ris/ inficirani7 4acijenata te i7

in vivo

 k/9ti5ira. Otkri je i ?n80rjne 0akteri96ke

?etde za tkri5anje i identifikacij/ ?ikrr8aniza?a. (aH Vn &ettenkfer  '11=1F1) je 4re4zna znaenje 7i8ijensk8 snad0ije5anja 4itki7 i t4adni7 5da te 4ridni s/z0ijanj/ e4ide?ija i ?>e se s?atrati i ka sni5a istra>i5anja 7i8ijene.

3

Dezinfekcij/ s4r5de s4ecija9izirane eki4e str/njaka 4/te? 9a0ratrija kji iza0rana sredst5a 4ri?jenj/j/ / kncentraciji i 4r4isani? 4st/4ci?a 4riz5Aaa. ;i6enje '4ranje) i dezinfekcija s/ naj5a>niji 4st/4ci za s4rea5anje nastanka i 6irenja zarazni7 09esti, nastanka infekcije, 4se0n / sada6nje? 5re?en/ kada s/ kntakti 6irki i 0rzi. Sredst5a za dezinfekcij/ s/ 0rjna, 4ja59j/j/ se na tr>i6t/ 4d raz9iiti? k?ercija9ni? i?eni?a. Dezinficijensi ?8/ 0iti ne/tra9ni, s9a0 i jak a9ka9ni i kise9i. ji75 sasta5 za5isi  na?jeni za /4tre0/ 'da 9i je sa? za 4ranje, k?0iniran 4ranje i9i za dezinfekcij/).

*/VRSTE DEZINFEKCIJE

+

&stje nek9ik 5rsta dezinfekcija, i t : 1 

&rfi9aktika dnsn 7i8ijenska dezinfekcija kja se 4r5di / s5r7/ 4rfi9akse zarazni7 09esti. &r5di se dezinficijensi?a 6irk8 s4ektra dje95anja. O89eda se / i6enj/, 4ranj/ i nan6enj/ dezinfekcini7 sredsta5a na 4dne, zidne i radne  45r6ine. &rfi9aktika dezinfekcija nazi5a se j6 i Cr/tinska, jer se ?>e s4r5diti s5akdne5n, a ?>e se s4r5diti i 4eridin, / 4ra5i9/ d5a 4/ta 8di6nje 'jesen i 4r9jee), a9i i ?>e 0iti inicirana s4ecifini? e4iziti96ki?  4ri9ika?a. U sk94/ 4rfi9aktike dezinfekcije s/ i dezinfekcijske 0arijere za 5zi9a i 9j/de na /9azi?a / 4ri5redni? 4riz5dni? 0jekti?a. Dezinfekcijske  0arijere s/ 0azeni s t4in? natrije5e 9/>ine '4JK13=1+).



Tek/a dezinfekcija se 4r5di tk? trajanja neke zarazne 09esti, dnsn kada je 09est 5e 4ris/tna, s ci9je? s4rea5anja 4ren6enja i 6irenja ?ikrr8aniza?a. S 0zir? da kd 5e 5rste dezinfekcije 5e i?a? 4ri9in  jasn definiran8 /zrnika, /89a5n? se 4r5di ci9jan sa d85araj/i? dezinficijensi?a kji e /ni6titi /zrnika.



Za5r6na i9i knana dezinfekcija se 4r5di nakn 4restanka zaraze. S5r7a 5e 5rste dezinfekcije je da se s0e kje d9aze / kntakt sa 4red?eti?a, 4ri0r? i  4rstr? ne infeciraj/. />na je kd kntaktni7 zarazni7 09esti kje se s/z0ijaj/ 4 zakn/. &rekid tak5i7 zaraza ?>e se 4r89asiti tek nakn 6t je, iz?eA/ sta98, 4r5edena d85araj/a za5r6na dezinfekcija.

0/DEZINFEKCIJSKI POSTUPCI 1 METODE Dezinfekcija se s4r5di fizika9ni?, ?e7aniki? i 7e?ijski? 4st/4ci?a i9i ?etda?a.

1 &rf. dr. sci. Sejd Lat5i, Sanitarna zdra5st5ena za6tita, Viska zdra5st5ena 6k9a Uni5erziteta, Mi7a 2FF*. 8dina %

&st/4ci !izika9ni

Sredst5a N t49ina N zraenje

(e7aniki

N i6enje, ta9>enje, N 4ranje N fi9triranje i 5enti9acija

Je?ijski

4ri?jena 7e?ijski7 dezinfekcijski7 sredsta5a

Ta0e9a 1. Vrste dezinfekcijski7 4st/4aka

&stji 5i6e faktra kji /tje/ na iz0r adek5atne ?etde, ka 6t s/: 2 1. 5rsta k9ica, 2. rezinstencija 't4rnst) i 46te stanje k9ice, 3. 0rj iz9azni7 k9ica, +. te?4erat/ra, %. 5rije?e dje95anja, *. 4rdrnst '5ak/?, t9ak, 8as, 59a>nst) i -. /tjecaji k9ine '4r9ja56tina, 59a>nst, i6enje). (e7aniki? ?etda?a dje9/je? na ?ikrr8aniz?e sredst5i?a

i6enja, ta9>enja,

str/8anja, 4ranja i etkanja, is4iranja 5deni? 6?rk?, fi9triranja i 5enti9acij?, i?e se  0rj ?ikrr8aniza?a s?anji i 4rek *FG. "9asian 4ri?jer /4tre0e ?e7anike ?etde na9azi? / ?9jekarskj ind/striji 4ri9ik? /k9anjanja ?9ijeka zasta98 na 45r6ina?a ?9jekarsk8 4ri0ra. Osn5ni 4st/4ci fizika9ne dezinfekcije s/:

•

Steri9na fi9tracija = iji je ci9j /k9anjanje ?ikrr8aniza?a iz tek/e8 ?edija kji se ne s?ije za8rija5ati niti 4dr5r8a5ati 5iski? te?4erat/ra?a. O5aj 5id dezinfekcije  4ri?jenj/je se kd 4ri4re?e 9ijek5a i 5akcina.

2 dr.sci. S/9ej?an "endi, Sanitarna zdra5st5ena za6tita, Viska zdra5st5ena 6k9a Uni5erziteta Mi7a, 2FF*.8dina, str.2+% *

•

Dezinfekcija zraenje? = kja se s4r5di /9tra5i9etni? zraka?a 'UV) i  jniziraj/i? zraenje?. UV zrake dje9/j/ na 9e0dee ?ikrr8aniz?e. "d 4ri?jene UV zraka 0itna je za dezinfekcij/ /da9jenst iz5ra zraka. t je iz5r UV zraka 5ei ?anja je /ink5itst dezinfekcije. $niziraj/e zraenje /4tre09ja5a se za steri9izacij/ ?edicinski7 instr/?enata i 4ri0ra '64rice, kateteri, ?aterija9i d 9ateksa, 8/?ene r/ka5ice, inf/zini 4ri0ri i dr.). Za steri9izacij/ kriste se 0eta i 8a?a zrake kje i?aj/ 4rdrni efekat. O0jekti kji s/ iz9>eni 0eta i 8a?a zraka?a ne 4staj/ radiakti5ni. $niziraj/e zraenje kristi se / 4re7ra?0enj ind/striji za 4r/d/zenje /4tre0e >i5e>ni7 na?ernica, 4asterizacij/.

•

Dezinfekcija t49in? = 5r6i se 4st/4ci?a iz8aranja, 4a9ji5anja, i6enja t49? 5d?, k/7anja, 4asterizacij? i dezinfekcija 4ar?. V9a>na t49ina i?a 4rednst nad s/7?. V9a>na t49ina 09je i 0r>e 4rdire / 0akterije. 3

2/ POJAM I METODE DEZINSEKCIJE De)$n"e!3$%( '9at. desinfecti = rask/>0a) znaa5a 4st/4ke /s?jerene na /ni6tenje naj5ee8 0rja ne>e9jeni7 ?ikrr8aniza?a. U t/ s5r7/ se ra0e fizika9na i 7e?ijska sredst5a. Ti? se 4st/4k? /ni6ta5a, in7i0ira i9i /k9anja i sta9a 44/9acija r8aniza?a. &ri?jenj/je se iz5an >i58 r8aniz?a, / 5anjskj sredini 't9/, 5di, zrak/, na 4red?eti?a i / 4rstrija?a zdra5st5eni7 /stan5a, t5rnica 4re7ra?0eni7  4riz5da i dr.) Va>na je injenica da se dezinfekcij? ne ?raj/ /ni6titi i  0akterijske s4re. S/ne5? s5jet96/,

te

4rcesi?a

ta9>enja,

fi9triranja

i

razrjeAi5anja 4r5di se dezinfekcija / 4rirdi. Danas je dje9atnst zdra5st5eni7 /stan5a neza?is9i5a 0ez 4ri?jene antise4tiki7 4st/4aka i n5i7 dezinfekcijski7 sredsta5a.+

3 &ra5i9nik  nain/ 0a59janja 0a5ezne dezinfekcije, dezinsekcije I deratizacije ' C S9/>0ene n5ine !MiJ C 0rj: *FPF* ), 9an 2 + 7tt4s:PP7r.iki4edia.r8PikiPDezinfekcija -

2// N(4$n ")#$%(n%( $n"e!(t( 1. Mi96ke ?etde    

&rirdni ne4rijate9j: 4tice, 6i6?i6i, je>e5i, krtice Insekti 8ra0e>9ji5ci: 0/0a?are, ?ra5i, se Insekti 4araziti: se najeznice, ?/7e 8/sjeniarke (ikrr8aniz?i: n4r. Maci9/s t7/rensienesis

2. Te7nike ?etde   

je49ji5e trake na kje e se insekti 4ri9je4iti, Is/6enje? 0ara ?8/iti e se raz5j insekata, &re5rtanje 8nja: / 8rnje? s9j/ s/ raz5jni stadiji insekata kji e kada se 8nj 4re5rne 0iti iz9>eni s?rtnsn? dje95anj/ fer?enata



8nja, Inertna 4ra6ina: si9icijski 8e9 i dijet?ejska ze?9ja is/6/j/ insekta.

3. !izika9ne ?etde  

 

Te?4erat/re, 59a8a (dificirana at?sfera. ?anje kisika i d/6ika a 5i6e /89jin8 diksida U9traz5/k  H i Q zraenje

+. Je?ijske ?etde 

Insekticidi 0i9jn8 4rijek9a: 4iretridi, niktin ' nictine ),



rtenne… Sintetski insekticidi, DDT, nictine, r8anfsfrni 4re4arati…

5/ POJAM METODA DERATIZACIJE 5//

Metode #or#e &rot$6 7tetn$8 '9odo6(3( 

&re5enti5ne ?etde &re5enti5ne ?etde deratizacije se zasni5aj/ na st5aranj/ ne459jni7 /s95a za is7ran/ i 4stanak 6tetni7 89da5aca, a t s/: 1. 8rte7nike ?jere: d/0k ranje, 4rek4a5anje, 4a9jenje stani6ta, est  4ris/st5 9j/di na 49j/ 2. Te7n96k ?ani4/9isanje 4draz/?je5a dreAene naine sk9adi6tenja I ?ani4/9acije r0? ' stani6ta, 7a?0ari, sta5e,… ), s9a8anje r0e na  49ice i / 4aket/ 3. Ji8ijensk=sanitarne ?jere: ne?8/a5anje nastanka di59ji7 de4nija, z0rinja5anje raz0acan8 s?ea %

5/*/

U&otre#( otro6(  der(t$)(3$%$

Rdenticidi se 4re?a 0rzini i nain/ dje95anja dije9e na: 1. Mrz=dje9/j/e, ak/tne rndcide, i 2. S4r=dje9/j/e, 7rnine, antk8a/9acijske rdenticide k/tni tr5i se kriste sa? / str8 kntr9isani? /s95i?a, ka 6t je n4r.0rd, zak9j/ana sk9adi6ta i s9. i9i /k9ik je 4ris/tna ak/tna najezda 89da5aca. * &tre0na s5jst5a ak/tni7 rndcida: 1. iska D%F za 89da5ce, 2. Mez4asan za 9j/de i krisne >i5tinje / kncentracija?a 9eta9ni? za 89da5ce 3. e izazi5a rezinstencij/ +. e knta?inira k9in/ %. &rik9adna cijena Rndcidni 4ri4ra5ci ?8/ 0iti 4ri4re?9jeni / 09ik/ 4ra7a, 8ran/9a, 4asta, tek/ina, 49ina,  09k5a,…49ikacija tr5a se ?>e 5r6iti 4a9a9ern i 4er in7a9acine?, dnsn tr5i ?8/ 0iti di8esti5ni i9i res4iratrni. &ri?jena ak/tni7 rndcida: 1. S/7e 8ran/9e i9i k?49etn ?eke ' 4arafinizirane i9i 0riketizirane ), sa nsae? 0i9jn8 i9i ani?a9n8 4rijek9a 2. Tek/i ?a?ci: 5da, 0i9jn /9je, ?9ijek % 7tt4s:PP7r.iki4edia.r8PikiPDeratizacija * . &rf. dr. Si95ija (i9eti, (9ijek I ?9ijeni 4riz5di, Za8re0 1+. dine, strana F 

3. &ra6ak za 4si4anje r/4a i staza, 4ra6ak e sa t9a 4rei na 6a4e i sa 6a4a / /sta +. &9in k/tni, 0rz=dje9/j/i i9i tren/tni rdentcidi d5de d s?rti za ?anje d 2+ asa nakn intksikacije. Dakak, kd neki7 tr5a, s?rt nas/4a za nek9ik ?in/ta. &ri?jena ak/tni7 rdenticida za7tje5a 4se0ne ?jere 4reza. Ve9ika 5eina ak/tni7 rdenticida ne?a antidt. Otr5ani 89da5ci /4zra5aj/ na 4asnst i rastjer/j/ ' /4zra5aj/ ) sta9e. St8a e sa? %=1FG 89da5aca 0iti isk9j/en, 4ri e?/ se ne radi  siste?skj deratizaciji.

-/ZAKLJU:AK  Dezinfekcija je 4 definiciji dstranji5anje ne>e9jeni7 i 4asni7 ?ikrr8aniza?a s4jedini7  45r6ina. Dezinfekcij? se 4nekad ne dstrane n/>n s5i ?ikrr8aniz?ite se sa5r6eniji 09ik dezinfekcije, kada se /ni6te s5i r8aniz?i, nazi5a sesteri9izacij?. &stje 0rjne definicije dezinfekcije / s/6tini dezinfekcija je ?etda /ni6ta5anjene 4>e9jni7 ?ikrr8aniza?a d te razine kada nis/ s4s0ni da 6tete zdra59je. a tr>i6t/ 4stje razni dezinficijensi nji75 sasta5 za5isi  na?jeni za /4tre0/.  Rezistencija se, / 4ra5i9/, ja59ja z08 4ri?jene ni>i7 kncentracija dezinficijensa, a 4nekad i z08 nedstatne dze. ;esta je 4ja5a da jedna 5rsta dezinficijensa akti5ira dr/8/. Za6t je /46te 4tre0n dezinficirati i9i steri9izirati dreAene 45r6ine i9i 4red?ete (ikrr8aniz?i kji se 5r9 9ak i 0rz na?n>e, ?8/ 4redsta59jati 5e9ik zdra5st5eni rizik,  0/d/i da /zrk/j/ 0rjne infekcije i9i 09jenja. Iz t8 raz98a 0itn je 45r6ine / 1F

d?ainst5/, ka i dje/ te s5e 45r6ine s kji?a d9azi? / kntakt dr>ati 6t i6i?a. Sa5r6ena dezinfekcija, i9i steri9izacija, rijetk kada se ?>e 4stii, 0/d/i da s/ za t  4tre0ne 5iske te?4erat/re i9i, naje6e, 5i6e i9i ?anje 6tetne 7e?ika9ije. Dezinfekcijska sredst5a kja kristi? / s5akdne5n? >i5t/, k?4r?is

s/ iz?eA/ ek96ke

 4ri75at9ji5sti, zdra5st5ene 4ri75at9ji5sti i efikasnst.

;/LITERATURA 1. &rf. dr. sci. Sejd Lat5i, Sanitarna zdra5st5ena za6tita, Viska zdra5st5ena 6k9a Uni5erziteta, Mi7a 2FF*. 8dina 2. &ra5i9nik  nain/ 0a59janja 0a5ezne dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije ' C S9/>0ene n5ine !MiJ C 0rj: *FPF* ), 9an 2 3. dr.sci. S/9ej?an "endi, Sanitarna zdra5st5ena za6tita, Viska zdra5st5ena 6k9a Uni5erziteta Mi7a, 2FF*.8dina, str.2+% +. &rf. dr. Si95ija (i9eti, (9ijek i ?9ijeni 4riz5di, Za8re0 1+. dine, strana F %. 7tt4s:PP7r.iki4edia.r8PikiPDezinfekcija *. 7tt4s:PP7r.iki4edia.r8PikiPDeratizacija

11

12