Movie Review: Bayaning Third World Ang penikulang “Bayaning Third World” sa direksyon ni Mike De Leon ay isang pelikula na nagpapakita ng pagiging kritikal at hindi basta basta pagtanggap ng mga bagay na nakasanayan. Bukod sa ang Pilipinas ay kabilang sa Third World, o dun sa mga bansang nasakop ng mga kanluranin noong panahon ng merkantilismo at ngayon ay napag-iiwanan ng mga kabilang sa First World, ang ibig sabihin din ng penikulang ito, si Rizal bilang Third World ay marupok. Ito ay ipinakita ng mabasag ang figurine na nasa imahe ni Rizal. Hindi ordinaryo ang pelikulang ito. Dito ipinakita ang mga kahinaan ni Rizal at na wala siyang ipinagkaiba sa mga iba pang bayani. Hindi ito tulad ng mga ibang penikula ni Rizal na puro papuri at puro mga magagandang bagay ang ipinapakita. Dito rin kinuwestiyon ang relasyon ni Josephine Bracken at Rizal. Sinasabing napakamalas ni Josephine Bracken na nagging ka-relasyon niya si Rizal dahil naman kasi sa kung sino ang mga taong nakakahalubilo ni Rizala ay nasasama sa historya at ganun din kay Josephine Bracken na naugat pa ang kanyang pagkatao. Pati ang relasyon nila ay kinuwestiyon at pinaghihinalaan siyang espiya lamang ng mga prayle kay Rizal. Masakit ito para k ay Rizal. Ano man ang katotohanan si Jopsephine Bracken lang ang may alam. Katotohanan? Sinasabi nga rin palang sinungaling daw itong si Josephine Bracken dahil sa hindi magkaktugma ang mga pahayag nitong si Josephine Bracken. Tulad na lamang ng pagsabi niya na ikinasal sila nguinit wala naman siyang mailabas na dokumento. Wala talaga siyang habol sa mga naiwan ni Rizal dahil hindi talaga sila kasal at nagsama lamang ang dalawa. Ipinapakita sa ibang pelikula na ikinasal nila ang kanilang sarili sa ilalim lamang ng puno dahil na rin ayaw silang ikasal ng simbahan dahil si Rizal ay isang Filibustero. Sa pamamagitan ng pagsasadula ng pagpunta nila Ricky Davao at Cris Villanueva sa kapanahunan ng pagkabuhay ni Rizal, naipakita ng malinaw ang mga saloobin ng mga tauhan at ang gusting ipakita ng director. May mga katatawanan din na tulad ng paggamit ng mga patalastas. Sinasabi kasing si Rizal ay ipinangalan na sa lahat ng mga pwedeng ipangalan. Nakakatawa lang ang paggawa ng patalastas na deodorant. Nagpakita din sila ng mga alternatibong pangyayari bago ang pagkamatay ni Rizal sa mga nakakatawang eksena. Naging maganda ang kabuuan ng pelikula. Naging malaman ito at edukasyonal pa rin ang dating nito. Naniniwala ako na hindi maganda na puro na lamang mga magagandang bagay ang naririnig at nalalaman kay Rizal dahil ito ang nagdudulot sa ilang mga Pilipino na sambahin siya at gawing santo. Mainam na balanse ang mga bagay na nalalaman natin tungkol sa buhay ng isang pambansang bayani dahil kahit na siya ang pambansang bayani ay simpleng tao pa rin siya. At kapag nalaman at naiintindihan natin na simpleng tao rin siya, maiisip natin na kaya rin nating gawin ang mga nagawa niya at na hindi siya mahirap abutin.
1. What does the title mean in relation to the film as a whole? The movie aptly titled "Bayaning Third World" shows what Rizal had gone through for our struggling country. The movie gives us an idea about t he hero that we know. It shows us how he became our National Hero and, at some point, how he can be with great resemblance to our country. 2. Why does the film start in the way that it does? The start of the film serves as the f lashback lashback of Rizal’s acts of heroism. Maybe, the director intended to do that for the viewers to realize the change Rizal had brought to our country. The beginning of the movie presented why Rizal was known today as o ur National Hero. It is presented in a c omical way, like having a Rizal Deodorant (“Hindi (“Hindi ka na mag). It suggests how intense is the impact of Rizal mag-aamoy Indio” ). to Filipinos. 3. Are there any motifs (scenes, images) of dialogue which are repeated? What purpose do they serve? There is a motif in t he movie. There were numerous repeated scenes in the movie. Maybe its purpose is to clarify the idea that the actors are trying to impart. im part. The two film makers in the movie are brain storming about making a movie about Rizal and there are a lot of ideas that needs emphasis.
4. Is sound used in any vivid ways either to enhance the film? (i.e. Enhance drama, heighten tension or conflict, disorient the viewer, etc.) Sounds helped the movie a lot. Unlike Jose Rizal (previous film showing) , Bayaning 3rd World did not bring that melodramatic feel, it is r ather satirical and the sounds contributed a lot to c reate that mood. 5. How does the film use color or light/dark to suggest tone and mood in different scenes? The color or the texture of the movie suggests the time that scene happened, whether it is past or present. There are many gloomy scenes in the movie, making the movie less cinematical. 6. How and when are scenes cut? Are there any patterns in the way the cuts function? In my own understanding, the two film makers are talking to each other, and when the other raises a question, the flashback or the presenting of idea of the other film maker is c ut. They were like brainstorming and making their different versions of Jose Rizal.
7. What specific scene constitutes c onstitutes the film's climax? How does this scene resolve the central issue of the film? The film makers are interviewing the significant others o f Rizal, one is Josephine Bracken. The film makers are trying to view Rizal as how his loved ones see him. The conversation between Bracken and the film makers heated up when the film makers questioned Bracken and Rizal’s marriage. It resolves the central issue of the film. As I understand it, the movie is trying to tell us that everyone has his own idea of Rizal. For me, the movie is not about Rizal but HOW WE SEE Rizal. Some of us thinks he is the perfect fit to be our national hero because he is this and that, others say it should be somebody else because Rizal is this and that. We all view Rizal in a different way and if you are going to make a movie about Rizal, it all depends on how you see him. Our idea of who is Rizal is always influenced by our own biases and our knowledge about him. There is no universal idea or view of Rizal.
8. Does the film leave any disunities (loose ends) at the end? If so, what does it suggest? There is disunity and I commend the makers of the movie for having that. The characters in the movie have their opposing ideas about Rizal. It stimulates the viewers to think who to believe or at least make their own analysis of Rizal. 9. Why does the film conclude on this particular image? As I’ve mentioned on the 7th question, there is no universal idea of Rizal. Our idea of who is Rizal is always influenced by our own biases and our knowledge about him. Also, the movie made us accept that Rizal, even if he is the National Hero, has his own short comings. It just suggests that we don’t need to be perfect to be a hero.
BAYANING 3RD WORLD Ang pelikulang ito ay tungkol sa dalawang manunulat ng pelikula (filmmakers)na naghahangad ng makagawa ng isang pelikula o dokumentaryo na magpapakita ng mga tunay na pangyayari sa buhay ng pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal. At hindi lamang isang ordinaryong pelikula ng buhay ni Rizal, kundi isang pelikula na maglalahad ng mga isyu tungkol sa kanyang pagkabayani na hindi pa nalalaman ng karamihang Pilipino. Ang naging isang problema ng mga manunulat ng pelikula ay kung ano ang magiging pangunahing paksa ng gagawin nilang pelikula o dokumentaryo. Ang buhay ni Rizal ay naisapelikula na ng mga banyagang director, at ayaw nilang ihalintulad ang kanilang proyekto sa mga nauna nang pelikula. Nais nilang maiba naman ang anggulo. Isa pang problema nila ay kung paano nila ito isusulat at kung paano nila ipaparating sa mga manunuod ang mensaheng nais nilang iparating. Sa kalagitnaan ng pelikula, naging malinaw na ang kanilang nais na iparating sa kanilang proyekto ay ang tungkol sa retraksyon ni Rizal. Ang retraksyon na ito ay isang pahayag na sinasabing isinulat ni Rizal na nilagdaan ng mga pari, na nagsasabing si Rizal ay nagbabaik-loob sa pagiging Anak ng K atoliko. Ito ay marahil sa pagsali niya sa Masonerya, na mahigpit na ipinagbabawal sa Simabahang Katoliko. Ginawa niya ito dahil nais niyang makaganti sa mga Espanyol na gumamit ng Relihiyon sa pagaalipin sa mga Pilipino. Maraming lumabas na isyu at argumento. Nakuha nilang ipaliwanag ang tungkol sa retraksyon ni Rizal sa pamamagitan ng pagsasabuhay ng mga tauhan sa buhay ni Rizal, sina Doña Lolay (ina), Josephine Bracken (babaeng pinakasalan ni Rizal), Doña Narcisa at Trining (mga babaeng kapatid), Paciano (lalaking kapatid), Padre Obach (ang pari na nagkasal kina Rizal at B racken), Padre Balaguer (isa sa mga pari na nakasama ni Rizal sa kanyang mga huling oras) at syempre si Jose Rizal. Bawat isang tauhan ay nainterbyu ng dalawang manunulat. At sa pamamagitan ng mga interbyung ito, marami pang lumabas na mga isyu na noon lamang nila nalaman. Isa rito ay ang tunay na estado ng pagiibigan nina Rizal at Bracken. Isang malaking tanong ay “Mahal ba talaga ni Josephine Bracken si Rizal?” Dahil ayon sa kapatid ni Rizal na si Doña Narcisa, malamang ay isang e spiya o kasabwat lamang siya ng mga Espanyol sa pangangatwiran at panghihikayat kay Rizal na gawin ang retraksyon. At ipinakita rin na hindi gusto ng pamilya ni Rizal si Bracken dahil ito raw ay “ makire” at nagkukulang sa intelektwal na kaalaman. Isa pang isyu tungkol dito ay sumulat “daw” si Rizal ng retraksyon dahil hindi papayag ang pari na magkakasal sa kanila hangga’t hindi siya sumulat ng retraksyon. Sa huli, pumayag si Rizal sa kanyang pamilya na magkaroon na lamang ng pribadong kasalan, sa gayon ay makakaiwas sa karagdagang isyu tungkol sa Relihiyon.
Ayon sa kapatid na si Paciano, hindi nagsisi si Rizal na magsakripisyo para sa kanyang bayan. Ngunit pinakita sa pelikula ang tanong na pipiliin pa kaya ni Rizal ang pagiging sakripisyo para sa Inang Bayan kung alam niyang magiging ganito ang turing sa kaniya ng mga P ilipino? Sa aking palagay ay paninindigan pa rin ni Rizal ang kanyang desisyon na magpabaril para sa bayan. Dahil sinabi na rin ng kanyang mga kapatid na desidido na siya at buong-puso niyang tatanggapin ito. Isa pang isyu ay ang pagimbita kay Rizal na sumali sa Himagsikan. Hindi niya pinaunlakan ang imbitasyong ito. Sa pelikula, binigyan ng mga manunulat ang mga manunuod ng isang tanong: kung totoo nga ba na kaya hindi sumali si Rizal sa Himagsikan, ay dahil hindi siya ang mamumuno nito. Sa aking palagay, hindi siya sumali dahil ayaw niyang makipaglaban sa mga Espanyol nang g umagamit ng karahasan. Panatag na siya na pinaglalaban niya ang bayan sa pamamagitan ng pagsulat ng mga tula at iba pang kasulatan. Ang buong pelikula ay naging isang misteryo. Ang dalawang manunulat ay hindi pa rin sigurado sa kung paano nila gagawin ang kanilang proyekto. Hindi nila alam kung ano ang paniniwalaan. Marami pa ring katanungan na sila mismo ay hindi masagot. Matapos ang lahat ng pagsusuri sa mga tauhan sa buhay ni Rizal, masasabing ang kanyang buhay ay mananatiling isang misteryo, dahil sa pagkukulang ng mga ebidensyang magpapatunay sa isang opinyon. Sa bandang dulo ng pelikula, ipinakita ang dalawang manunulat ay nagsasagawa ng interbyu kay Jose Rizal, pagkatapos ng kanyang kamatayan. Nagbabato ng tanong ang mga manunulat, at sinasagot naman nito ng kathang-isip na si Rizal. Ngunit sa huli, sinabi ni Rizal na kaya nila nakukuha ang ganitong mga sagot galing sa kanya ay dahil siya ay kathang-isip lamang at gawa lamang siya ng imahinasyon ng dalawang manunulat. Parang sinasabi niya na nakikita nila ang gusto nilang makita, naririnig nila ang gusto nilang marinig at sa gayon, isusulat nila ang proyekto tungkol kay Rizal, ang basehan ay ang kanilang mga opinyon at hindi ang makatotohanang mga pangyayari.
JACINTO, Daniel Joseph M.C44Reaksyon sa “Bayaning Third World”Ang “Bayaning Third World” ay isang pelikula nagiimbestiga sa kabayanihan ni JoseRizal sa pamamagitan ng pagsagot sa iba’t ibang misteryong makikita sa buhay ni Rizal.Maraming tradisyon ang makikita sa pelikulang ito ukol sa pagtrato ng mga Pilipino sa isang bayani. Makikita din sa pelikula ang iba’t ibang tanong tungkol sa mga ginawa ni Rizal at isadito ang pagsulat at pagpirma ni Rizal sa liham ng retraksyon. Kung totoo ba o hindi angkanyang pagsulat at pagpirma sa liham ng retraksyon. Isa pang tanong na sinubukang sagutin aykung nagpakasal ba talaga si Rizal kay Josephine Bracken.Ang pelikulang aking napanood ay talagang nakakaaliw ang pagkakagawa lalo na ang pagbuhay ng dalwang tauhan sa pelikula gamit ang kanikanilang kathang-isip sa mga tao sa buhay ni Rizal katulad ni Paciano, Donya Lolay, Josephine Bracken, at iba pa para malaman angkasagutan sa mga misteryong bumabalot sa buhay, kabayanihan, at pagkamatay ni Rizal. Ngunitang pagsagot sa misteryo ng liham ng retraksyon ang t alagang kumuha ng aking atensyon.Sabi nga sa pelikula, ”kanya-kanyang Rizal”. Maraming Pilipino ang sumasamba kayRizal. Itinuturing natin siya bilang isang simbolo ng bansa, ang iba naman ay bilang isang diyoso anito. Ngunit para sa akin, siya ang ating bayani. Naniniwala akong hindi sa kanya galing angliham ng retraksyon dahil kung siya nga talaga ay sumulat at lumagda nito, bibigyan sana siya ngisang Kristiyanong libing. Naniniwala akong hindi niya tinalikuran ang lahat ng kanyang mganagawa lalong-lalo na ang kanyang mga sinulat. Dapat ay patuloy na mabuhay si Rizal sa atingmga puso, sa ating m ga gawain. Dapat tayong
magtulungan upang mapaunlad ang ating bansa athindi lamang umasa sa mga opisyal ng ating gobyerno. Dapat ay kumilos din tayo bilangmamamayan ng bansang ito
Me retracto de todo corazon de cuanto en mis palabras, escritos, inpresos y conducta ha habido contrario a mi cualidad de hijo de la Inglesia Catolica. Creo y profeso cuanto ella enseña y me somento a cuanto ella manda. “Sino o ano nga ba si Rizal?” Ito ang katanungang nanatili sa aking isip habang rd
pinapanood ang pelikulang Bayaning 3 World, isang pelikulang imbestigasyon sa pagka-bayani ni Dr. Jose Rizal. Sino si Rizal? Ang pambansang bayani ng Pilipinas, The Great Malayan, at ang natatanging IndioBravo. Ano si Rizal? Piso, monumento, paaralan, lugar, o diyos ng mga kulto. Higit na nabago ang aking pananaw sa ating pambansang bayani pagkatapos kong mapanood ang pelikula. Sa pelikulang ito binigyang-diin ang mga spekulasyon ukol kay Rizal. Isa sa mga kontrobersiya ay ang isyung “Si Rizal ba ay lumaban sa mga Espanyol dahil gusto niyang makamit natin ang kalayaan? O ginawa niya ito dahil gusto niyang siya ang mamumuno sa pagmamalabi s ng mga Espanyol?” Pangalawa ay ang kontrobersiya ukol sa relasyon ni Rizal kay Josephine Bracken, ang naging kasintahan ni Rizal habang siya ay nasa Dapitan, na inaakusahang espiya ng mga prayle at ang puno‟t dulo ng kaguluhan sa buhay ng ating pambansang bayani. At ang pinakamahalagang isyu ay ang isang sulat na nagsasaad na “I retract with all my heart whatever in my words, writings, publications and conduct has been contrary to my character as son of the Catholic Church. I believe and I confess whatever she teaches and I submit to whatever she demands” – walang kasiguraduhan ang dokyumentong ito sapagkat maaaring pineke lamang ang signatura ni Rizal. May mga argumentong nauukol sa paglaban ni Rizal sa simbahan. Isa ay ang kadahilanang ang simbahan ay ang gobyerno at ang gobyerno ay ang simbahan – ang ating bayan ay alipin ng simbahan; at sa kadahilanang ang simbahan ang ugat ng paghihirap ng mga tao. Karamihan sa mga argumentong ito ay bumuo ng mga katanungan sa aking isipan, mga katanungang hindi nararapat ngunit nangangailangan ng kasagutan. Ang mga pangunahing tauhan sa sinabing pelikula ay sina Joel Torre na gumanap bilang Rizal, Lara Fabregas na gumanap na Josephine Bracken, Cherry Pie Picache bilang Narcisa, Daria Ramirez na gumanap bilang Donya Lolay at sina Ricky Davao at Cris Villanueva bilang mga filmmakers. Sa pelikulang ito naipakita ng mga artista ang tunay na saloobin ng mga karakter na kanilang ginampanan. Ang sinematograpiya ng pelikula ay kahanga-hanga sapagkat kanilang binigyang-buhay muli ang ating kasaysayan habang hinuhukay ang mga sulat at pahayag ng mga mahahalagang tao sa buhay ni Rizal. Ang pelikulang ito ay may kakaibang istilo sa pagla lahad ng ating kasaysayan – may halong katatawanan at drama, kung kaya‟t nakuha ang aking pansin at pagkawili. Sa kahuli-hulihang yugto ng pelikula ay sumuko na sa pagsasaliksik ng mga gray areas sa buhay ni Rizal ang dalawang filmmakers sapagkat nahihirapan silang ipaghiwalay ang personal na paniniwala sa naitalang kasaysayan ng buhay ni Rizal. Ngunit, ang mga spekulasyon tungkol sa dokyumentong
retraksyon ni Rizal ay nananatili sa ating mga isipan. Bakit nga ba Third World ang pamagat ng pelikula? Sapagkat sinasabing marupok o third class lamang ang pagkabayani ni Dr. Jose Rizal.
Sumasang-ayon ako sa naging pahayag ni Ricky Davao na, “Nabasa na natin ang mga sinulat ni Rizal ngunit hindi pa rin natin siya lubusang kilala”. Ang bawat isa sa atin ay m ay kanyakanyang Rizal. Ang pagsasaliksik at pagkakilala kay Rizal ay walang katapusan. Ngunit magkakaiba man ang ating paningin sa kanya, Siya pa rin ay mananatiling pambansang bayani na ipinaglaban ang kaniyang bayan at iminulat ang mata ng mga tao sa pagmamalabis ng mga Kastila sa pamamagitan ng pagsusulat. Si Rizal ay si Rizal.
Panimula: Sa pamamagitan ng panunuod ng pelikulang "Bayaning Third World‟ ay inaasahan kong lalong lalawig ang aking kaisipan at kaalaman tungkol sa buhay at mga kontribusyon ng ating pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal. Lalo kong makikilala kung sino nga ba ang Dr. Jose Rizal na kilala ko na mula sa aking pagkabata. Naging idolo ng maraming Pilipino at ng iba pang lahi. Sa pamamagitan ng mga pelikulang ganito ay nakakatulong ito sa pagpapalaganap ng tunay na katauhan ni Rizal na siyang interes ng maraming tao. Sa pamamagitan din nito ay maaring makilala ko si Dr. Jose Rizal hindi lamang bilang isang bayani na nagbuwis ng kanyang buhay para sa kayang bayan kundi bilang isang anak na nagmamahal ng lubos sa kanyang ina, na inalay ang karunungan at disiplina upang maibalik ang paningin na nawala sa kanyang ina, bilang isang kapatid at kung paano siya nakisalamuha sa kanila, bilang isang kaibigan at kung paano niya pinahahalagahan ang pagmamahal at pakikisama ng isang kaibigan at higit sa lahat bilang isang mang-iibig,isang mapagmahal ngunit sa ibang kadahilanan ay nabansagang babero. Ang lahat ng ito ay naghihintay ng kasagutan habang pinapanuod ko ang "Bayaning Third World". Sa umpisa ng palabas ay makikita natin ang dalawang manunulat na naghahanda at nangangalap ng impormasyon para sa isang gagawing pelikula na alinsunod sa buhay ni Dr. Jose Rizal. II.Buod Ang mga pangunahing tauhan sa sinabing pelikula ay sina Joel Torre na gumanap bilang Rizal, Lara Fabregas na gumanap na Josephine Bracken, Cherry Pie Picache bilang Narcisa, Daria Ramirez na gumanap bilang Donya Lolay at sina Ricky Davao at Cris Villanueva bilang mga filmmakers. Sa pelikulang ito naipakita ng mga artista ang tunay na saloobin ng mga karakter na kanilang ginampanan. Ang sinematograpiya ng pelikula ay kahanga-hanga sapagkat kanilang binigyang-buhay muli ang ating kasaysayan habang hinuhukay ang mga sulat at pahayag ng mga mahahalagang tao sa buhay ni Rizal. Ang pelikulang ito ay may kakaibang istilo sa paglalahad ng ating kasaysayan. Ipinakilala ang mga taong nagging malapit at may kaugnayan sa buhay at kamatayan ni Dr. Jose Rizal. Ipinakilala ang kanyang ina na si Doña Lolay. Ipinahayag niya kung sino si Dr. Jose Rizal sa knyang pagkabata. Sumonod na ipinakilala ay si Paciano na siyang nakatatandang kapatid na lalaki ni Dr. Jose Rizal.ipinahayag niyang buo ang loob ni rizal at handa na itong mamatay sa edad na 30. Ang sumunod na kabanata ay isang tanong. Sino/Ano si rizal. Inihayag nito ang mga importanteng impormasyon tungkol sa ating pambansang bayani. Siya ay an gating pambansang bayani at kilala ng lahat ng Pilipino. Bata man o matanda siya ay kinikilalang bayani n gating lahi. Siya ay numero uno sapagkat siya ang nasa piso ang sumisimbolo sa ating salapi. Ipinahayag din ditto ang mga unang pelikula na ipinalabas tungkol sa buhay ni Rizal. May mga kultong sumasamba kay Rizal. Ang sumunod na kabanata ay ang buhay ni rizal kung saan binanggit ang mga ginawa at kotribusyon ni Dr. Jose Rizal sa sining at iba pang aspeto. Binanggit rin ang isang produktong
deodorant na kung saaan ito ay ipinangalan kay Rizal at nagsasabing sa paggamit mo ng produktong ito ay hindi ka mag-aamoy indio. Inihalitulad din siya kay Flor Contemplacion na binitay sa ibang bansa. Si Rizal rin ay piñata ngunit hindi sa pamamagitan ng pagbitay kundi sa pagbaril sa kanya ng mga sundalo. Nasabi rin ditto ang tungkol sa sulat ni Dr. Jose Rizal kay Mracelo H. Del Pilar kung saan sinasabi niyang pinaghahandaan na niya ang kanyang kamatayan sa edad na tatlumpo. Ngunit ng siya ay bmalik sa pilipinas galling sa bansang Hongkong ay ganap na siyang 31 taong gulang. Ipinatapon siya sa dapitan kung saan nakilala niya si Josephine Bracken na nagging kasintahan niya habang siya ay nasa Dapitan. Ang sumunod na kabanata ay nagpapakilala kay Josephine Bracken bilang isang nobya ni Rial o bilang isang espiya ng mga prayle. Sinasabi rin na si Josephine Bracken ay nagsasayaw sa isang club sa Hongkong. Ang kasunod na kabanata ay tumatalakay naman sa mga pagpatibay ng mga dokumento. Tinalakay din dito ang tungkol sa mga dokumento at kasulatan na pinirmahan di umano ni Dr. Jose Rizal kaugnay ng pagpapakasal niya kay Josephine Bracken. Isinasaad sa kasulatan na ito na siya ay nagbabalik-loob sa simbahang katolika. Nakasaad dito na Disyembre 29, 1896, isang araw bago siya ipabaril sa bagong bayan ay nagpakasal siya kay Josephine Bracken. Ang sumunod na ipinakilala ay si Narcisa inihayag niya na madalas daw magpunta sa Josephine sa simbahan tuwing alas sais ng gabi. At ng minsang sundan siya ni Trining ay nakita niya itong may kausap na prayle. Ayon kay Narcisa si Dr. Jose Rizal ay maamo at masunuring tao. Di rin daw matigas ang ulo nito. Si trining ang sumunod na ipinakilala sa pelikula. Si Trining ay isa sa mga kapatid na babae ni Dr. Jose Rizal. Maging si Trining ay hindi makapaniwala na nilagdaan ni Dr. Jose Rizal and kasulatan o ang retraction. Noong 1948 ay umupa pa siya ng isang espiritista upang makapanayam ang kaluluwa ni Rizal. Noong 1949 2 taon bago siya pumanaw ay muli siyang nagpahayag ng kanyang saloobin ukol sa retraction. Ngunit sa pagkakataong ito ay binawi niya ang kanyang unang sinabi at inihayag na naniniwala na siya na bumaligtad nga si rizal o pumirma nga ng pakikipagkasundo si Dr. Jose Rizal sa mga prayle. Si Padre Balaguer ang kasunod na inimbestigahan. Ayon sa kanya ay siya ang testigo sa pagpirma ni Dr. Jose Rizal sa iskandalosong kasulatan. Ayon sa kanya ay humingi pa ng kumpisal si Rizal at humiling din ng isang misa para sa kanya. Ang comprontasyon ang huling kabanata. Dito tinalakay ang isang tulang isinulat ni Rizal at inilagay sa isang lampara and "Adios de Patria Adorada". Tinalakay rin dito na may isa pa syang sulat na tinago sa kanyang sapatos na suot nya ng sya ay barilin. Sa kahuli-hulihang yugto ng pelikula ay sumuko na sa pagsasaliksik ng mga gray areas sa buhay ni Rizal ang dalawang filmmakers sapagkat nahihirapan silang ipaghiwalay ang personal na paniniwala sa naitalang kasaysayan ng buhay ni Rizal. Ngunit, ang mga spekulasyon tungkol sa dokyumentong retraksyon ni Rizal ay nananatili sa ating mga isipan. Bakit nga ba Third World ang pamagat ng pelikula? Sapagkat sinasabing marupok o third class lamang ang pagkabayani ni Dr. Jose Rizal. III . Pagtalakay: "Sino o ano nga ba si Rizal?" Ito ang katanungang nanatili sa aking isip habang pinapanood ang pelikulang Bayaning 3rd World, isang pelikulang imbestigasyon sa pagkabayani ni Dr. Jose Rizal. Sino si Rizal? Ang pambansang bayani ng Pilipinas, The Great Malayan, at ang natatanging Indio Bravo. Ano si Rizal? Piso, monumento, paaralan, lugar, o diyos ng mga kulto.Mapapansin na sa simula ng pelikula ay ginawang pala-isipan tungkol sa mga pambansang tatak. Litrato ng agila, National Bird,; litrato ng narra, National Tree; litrato ng mangga, National Fruit; litrato ni Rizal, National Hero. Pagkatapos ay malalaman mong hindi pala si Rizal ang main character kundi dalawang filmmakers na hindi sasabihin ang mga pangalan. Gagamitin pa siyang pangalan ng deodorant. Iisipin mo kung magiging seryoso ba ang pelikula. At ang nawawala sa mga ito ay si Dr. Jose Rizal na siyang pambansang bayani ng ating bayan. Maaakit kang panuorin ang mga susunod na tagpo sapagkat may pagkacomedy ang ginawang pelikula. Magsisimula ang tunay na pelikula kung saan ihahayag nila ang buhay at pagkatao ni Rizal sa pagpapakilala ng mga taong naing bahagi ng buhay at kamatayan ni
Rizal. Sa kaibuturan, pelikula ng kung paano gumawa ng pelikula tungkol sa buhay ni Rizal ang "bayaning third world". Sa maraming brainstorming at pag-aaway na pagdadaanan ng dalawang filmmakers, iisa lang ang pagkakasunduan nila: hindi magandang materyal ang pelikula ng bayani, hindi cinematic. Kahit pa nga raw isama ang pagiging matinik nito sa mga babae. Aba, sasabihin pa nila, mas maganda pa yatang isapelikula ang buhay ng uliran niyang ina. At least si Donya Loleng, pinagbintangan ng tangkang pagpatay at ipinalakad nang malayo papunta sa pagkukulungan nito. Si Doña Lilay ang ina ni Dr. Jose Rizal. Siya ay may pagkamasungit. Siya ay may sakit na katarata kung kaya‟t pinili ni Rizal ang mag -aral ng medisina at upang mapagaling ang kanyang inang si Doña Lolay. Isa siya sa naghubo g ng kaisipan ni Dr. Jose Rizal mula ng ito‟y musmos na bata pa lamang. Si Paciano ang nakatatandang kapatid na lalaki ni Rizal ay isa pa rin sa humubog sa kaisipan ni Rizal. Si Rizal ay inspirasyon sa kanya. Hindi rin siya payag sa pag‟aaklas katulad ni Rizal. Ayon sa kanya ang kamatayan ni Dr. Jose Rizal ay tanggap na nito ang kanyang maagang kamatayan. Sila ay sobrang malapit sa isa‟t isa at wala na silang masasabi pa sa isa‟t isa. Si Rizal ay binansagan ding "small but terrible" sapagkat di sya katangkaran at may pagkabansot ngunit at kanyang kaisipan at kaalaman ay hindi maipaliwanag. Si Rizal ay ating pambansang bayani at nararapat lamang na mapunta sa kanya ang mga pinakamalalaking papuri at karangalan. Siya ay sumasagisag sa ating lahi at bayan kung kaya‟t nararapat lamang na ang larawan niya ang mailagay sa piso nasiyang simbolo ng ating salapi. Kung tutuusin ay naging maikli lamang ang naging buhay ni Dr. Jose Rizal. Ngunit sa kabila nito ay punong-puno ito ng kulay. May dalawang filmmaker na unang gumawa ng pelikula ukol sa buhay ni Dr. Jose Rizal. Ngunit ang naunang matapos ang naunang matapos ay kinunan lamang ang tinatawag na "The Execution" sapagkat dito makikita ang pinaka interisadong parte ng buhay ni Dr. Jose Rizal. Masasabing nagging maabilidan siyang director sa kanyang estilo. Pero sa Jose Rizal ni Diaz-Abaya, walang duda. Katulad nga ng sinabi ng direktor, sinubukan nilang gumawa ng isang pelikula ng Larawan ng Binata Bilang Alagad ng Sining. Henyong artista si Rizal na madalas na dinadalaw ng mga multo ng pagdududa sa sariling kakayahan, ng pagdududa sa tingin niya‟y silbi niya sa bayan. Kahit anong pilit ng mga gumawa na palabasing katulad natin siyang timawa lamang o karaniwang tao, superman pa rin ang dating niya. Iisipin mo naman kung magiging totoo ba ang pelikula. Sa ibang rehiyon ay ginawa pang santo si Rizal. Isipin mo nga naman si Rizal ay hindi lang pala isang bayani kundi isang santo na rin. Ang itatawag marahil sa kanya ay santo Rizal. Ngunit paano magiging santo ang isang kumakalaban sa simbahang katoliko. Ngunit hindi direkta sa simbahan mas inuusig niya ang mga tao sa likod nito. Ang mga nagpapatakbo ng simbahan, ang mga prayle. Binansagan din siyang Kristo ng katagalugan. At ang ang mga taong sumasamba sa kanya ay tinawag naming mga "Rizalista". Si Rizal ay inihahambing rink ay Flor Contemplacion na binitay sa ibang bansa. Ang kaibahan lang daw ay binaril si Rizal at hindi binigti. Isang nakakatawang parte ng pelikula ay ng ipinakilala nila ang isang produkto na ipinangalan kay Dr. Jose Rizal. Aakalain mo bang isa itong deodorant? Akalain mo un? Hindi manlang ginawang pabango. Kung sabagay ay pabango rin naman ang deodorant ngunit sa kili-kili lamang. Isang palaisipan sa dalawang manunulat ng script ay kung may hawak bang rosaryo si Rizal ng siya ay barilin. Tatalakayin ito sa susunod na kabanata. December 28, 1896 ay ibinaba na ng pulong ng matataas na kawani ng pamahalaan ang hatol na bitay kay Dr. Jose Rizal. Nabanggit din ang tungkol sa isang liham na ipinadala ni Dr. Jose Rizal kay M.H. del Pilar. Nakasulat dito ang kanyang paghahanda sa kanyang kamatayan sa edad na 30. Sa tingin ko hindi bagay kay Rizal ang magsulat ng horoscope dahil hindi siya magaling mang-hula. Bumalik siya sa Pilipinas galling sa bansang Hongkong ng ganap na 31 taong gulang. Pinagtatawanan lamang siya ni Paciano ng magbalik siya dito sa Pilipinas dahil sa kanyang sinabi. Nakapagtapos ng pag-aaral itong si Dr. Jose Rizal unibersidad sa Madrid. Nang dumating siya sa Pilipinas ay pinahuli siya at ipinatapon na lamang sa Dapitan. Ito‟y dahil na rin sa may koneksyon din siya sa nakatataas
kung kaya‟t naibaba ang hatol sa kanya sa pagpapatapon na lamang sa Dapitan. Sa Dapitan ay nakilala niya ang isang banyagang nag-ngangalang Josephine Bracken. Ito ay nagging kasintahan niya at niyaya siyang magpakasal. Ngunit siya ay itinuturing na erehe o isang taong kumakalaban sa simbahan ng mga prayle kung kaya‟t hindi nila matupad ang kanilang pangarap na magpakasal. Si Josephine Bracken ang magdudulot ng maraming eskandalo sa buhay ni Dr. Jose Rizal. Sa isang panayam kay Josephine ay sinasabi niyang gusto siyang pakasalan ni Dr. Jose Rizal. Ang sumunod na panayam ay kay Trinidad na isa sa babaeng kapatid ni Dr. Jose Rizal. Sinasabing siya ay magaling sa ingles at isang edukada. Ipinakilala din si Narcisa bilang biktima ni Rizal. Siya ay ginampanan ni Ms. Cherry Pie Picache. Maraming naging sulat si Rizal kay Narcisa. Saksi siya sa madalas na pagpunta ni Josephine Bracken sa simbahan tuwing hapon na. ngunit wala namang misa sa hapon nung panahon na iyon. Nang sinundan siya minsan ay nakita siyan may kausap na prayle. Anong dahilan at nakikipag‟usap siya sa mga prayle samantalang ito ang nagpakulong sa kanyang kasintahang si Dr. Jose Rizal. Di kaya humihingi lamang siya ng tulong sa mga ito upang ibaba ang hatol sa kanyang pinakamamahal o siyay nagdadala ng mga impormasyon para sa mga prayleng ito. Sinasabi rin ng mga kapatid ni Dr. Jose Rizal na sapul na dumating sa buhay nila itong si Josephine Bracken nagkagulo na ang kanilang pamilya. Maraming namuong mga eskandalo sa kanilang pamilya at maaring siya rin ang may kagagawn ng lahat. Ang sumunod na panayam ay tungkol kay Trining. Isa rin siya sa kaptid na babae ni Dr. Jose Rizal. Sa unang panayam sa kanya ay hindi siya makapaniwala na pnirmahan ni Dr. Jose Rizal ang kasulatan ukol sa retraction. Nakita ang di umano‟y retraction noong taong 1922 may nagsasabing isa lamang itong paninira sapagkat bakit umabot ng dalawang dekada bago ito lumabas. 1949 dalawang taon bago pumanaw si Trining ay kumonsulta siya sa isang espiritista ipang kausapin ang kaluluwa ni Dr. Jose Rizal. Noong siya ay nasa Berlin pa lamang ay buo na ang loob ni Dr. Jose Rizal. Ang sumunod na ipinakilala ay ang hesuitang si Padre Balaguer. Sinasabi niyang siya ang testigo sa pagpirma ni Dr. Jose Rizal sa kontrobersyal na "I retract with all my heart whatever in my words, writings, publications and conduct has been contrary to my character as son of the Catholic Church. I believe and I confess whatever she teaches and I submit to whatever she demands." May dalawang argumento ang nauukol sa paglaban ni Rizal sa simbahan. Isa ay ang si Rizal ay lumaban sa mga simbahan dahil ito ang ugat ng paghihirap ng mga tao; at pangalawa, may dahilang pampolitika – ang simabahan ay ang gobyerno at ang gobyerno ay ang simbahan. Ang isa pa sa kontrobersiya ay ang isyung „Si Rizal ba ay lumaban sa mga Espanyol dahil gusto niyang makamit natin ang kalayaan? O ginawa niya ito dahil gusto niyang siya ang mamumuno sa pagmamalabis ng mga Espanyol?‟ Pati na ang relasyon ni Rizal kay Bracken ay ginawang kontrobersiya Sinabi rin niya na ang pagbabalik loob ni Dr. Jose Rizal sa pagiging katoliko ay kagustuhan ng Diyos. Sinabi rin niyang sa pagbabalik loob ni Rizal ay hiniling pa nito na maibalik sa kanya ang munting imahe ni Corazon. Sinabi rin niya sa kanyang panayam na dalawang beses nagkumpisal si Rizal sa loob lamang ng ilang oras. Sa aking palagay ay wala itong katotohanan. Hindi naman tanga si Rizal para magpakumpisal ng dalawang beses sa ilang oras lamang. Ano ang magiging dahilan n‟ya dun? Dahil ba mas mababaasan daw di umao ang kasalanan kung mangungumpisal ka ng maraming beses? Alam kong alam ni Rizal na ang pangungumpisal ay hindi paramihan. Sapat na sa Diyos na minsan mong pinagsisihan ang iyong kasalanan at ikaw ay nagbabalik loob na sa kanya. Isa pa ay kalaban ni Rizal ang mga prayle. Anong sasabihing mabuti sa iyo ng iyong kaaway. Sa huling bahagi ng pelikula ay ang confrontation kung saan nakasaad na nag-iwan ng liham si Rizal sa isang lampara. Ito ay ang "adios patria adorada". Dito nakasulat ang mga habilin ni Rizal. Mayroon din siyang liham na nilagay niya sa kanyang sapatos. Subalit 2 taon pa bago nahukay ang kanyang bangkay at wala na ang liham na sinasabi niya. Ang huling tanong na siyang pinagdidiskusyunan ay kung si Jose Rizal nga ba ang pumirma ng retraction. Ikinasal ba siya kay Josephine Bracken. Sa ganang sa akin mas nakalalamang pa din sa akin na hindi siya sumuko sa mga prayleng iyon hanggang sa huling hininga niya. Sinasabi na nga sa kanyang mga isinulat kung gaano siya
katapang. Hindi pa ba sapat iyon para patunayan na hindi siya basta basta sumusuko. Saan mo pa ba makikilala ang isang manunulat? Hindi ba sa kanyang mga sulat? Para sa akin ay hindi siya sumuko. Higit na nabago ng pelikulang Bayaning 3rd world ang aking pananaw tungkol sa ating pamabansang bayani na si Jose Rizal. Simula nung bata pa ako ay naniwala na akong isang napakagaling at napakabait na tao si Rizal. Naniwala akong si Rizal ay namatay na isang Katoliko. Noong napanood ko ang pelikulang Bayaning 3rd World ay nalaman ko ang lahat ng kontrobersiya ukol kay Rizal. Ginusto nga kaya ni Rizal na maging isang bayani? Sa ganang sa akin ay hindi. Sino ba ang maghahangad na mamatay ng walang kalaban-laban.sa gitna ng sankaterbang tao. Huwag na nating pag-usapan ang mga teknikal na aspeto. Isa pang kwentong mahirap paniwalaan ay ang pagkawala ng kontrobersyal na kasulatan ng retraction at ang pagkakakita dito ng isang paring kastila sa archieves ng simbahan. 14 na taon lang naming nawala ang sinasabing dokumento. Hindi pwedeng ma-misplaced yun lalu na kung ganun katagal. Kung susumahin ang nagging pangyayari ay parang himalang bigla na lamang lumitaw ang dokumentong iyon. Bilang mga alagad ng simbahan isa sa kanilang tungkulin ay ingatan ang mga dokumentong katulan niyon. Lalu pa at ito`y pagbabalik loob ng isang naligaw na tupa. Hindi ba? Kahit saang anggulo tingnan, parehong obra maestra ang Bayaning 3rd World nina Mike De Leon at Clodualdo Del Mundo at ang José Rizal nina Marilou Diaz-Abaya, Ricky Lee, Jun Lana at Peter Ong Lim. Premyado ang cinematography, ang production design, ang pagarte, at higit sa lahat, ang screenplay at pagdirihe. Kaya mas maganda sigurong pag-usapan ang magkaibang punto de bista ng dalawang pelikula sa Pambansang Bayani ng Pilipinas na italicized na, capitalized pa. Sa kahuli-hulihang yugto ng pelikula ay sumuko na sa pagsasaliksik ng mga gray areas sa buhay ni Rizal ang dalawang filmmakers sapagkat nahihirapan silang ipaghiwalay ang personal na paniniwala sa naitalang kasaysayan ng buhay ni Rizal. Ngunit, ang mga spekulasyon tungkol sa dokyumentong retraksyon ni Rizal ay nananatili sa ating mga isipan. Bakit nga ba Third World ang pamagat ng pelikula? Sapagkat sinasabing marupok o third class lamang ang pagkabayani ni Dr. Jose Rizal. Ang mga pangunahing tauhan sa sinabing pelikula ay sina Joel Torre na gumanap bilang Rizal, Lara Fabregas na gumanap na Josephine Bracken, Cherry Pie Picache bilang Narcisa, Daria Ramirez na gumanap bilang Donya Lolay at sina Ricky Davao at Cris Villanueva bilang mga filmmakers. Sa pelikulang ito naipakita ng mga artista ang tunay na saloobin ng mga karakter na kanilang ginampanan. Ang sinematograpiya ng pelikula ay kahanga-hanga sapagkat kanilang binigyang-buhay muli ang ating kasaysayan habang hinuhukay ang mga sulat at pahayag ng mga mahahalagang tao sa buhay ni Rizal. Ang pelikulang ito ay may kakaibang istilo sa paglalahad ng ating kasaysayan – may halong katatawanan at drama, kung kaya‟t nakuha ang a king pansin at pagkawili. Sa huli may kanya kanya pa din tayong pagkakakilala kay Rizal. Ngunit kahit ano pa man ang maging kalabasan ng pag‟iimbestiga hindi na mababago ang mga nagawa niya sa bayan at kung paanong siya ang nag-silbing ilaw sa lahat ng di makakitang damdamin ng bawat Pilipino. Melodramatic ang Jose Rizal. Huling-huli nito ang lasa ng masang Pilipino. Sa eksena ng huling pagkikita ni Pepe at ng kanyang Nanay, hindi mo na dapat ikahiyang tinablan ka ng drama ng buhay nila. Kung sa Bayaning Third World ay hindi cinematic ang buhay ni Rizal, gamit na gamit dito ang lahat ng telenovelaic devices na gustong-gusto ng Pilipino. Tinatangka namang bigyan ng mas personal na „spin‟ ng mga gumawa ng Jose Rizal ang tila mythological na tingin natin kay Rizal. Sa ganang akin, hindi rin nila ito na-achieve. Ang dating pa rin sa akin ni Rizal ay isang higanteng may 5‟3" ang taas na nakapagpabagsak ng isang imperyo sa pamamagitan ng pagsulat lamang. Maganda ang layunin nila, pero hindi ko maramdamang puwede akong makipaglokohan kay Rizal, „yung tipong puwede ko siyang tawagan sa telepono at yayain siyang makipagdiskusyunan tungkol sa Meteor Garden.Nagustuhan ko sa Bayaning third World na para itong paglilitis. Isa-isang dadalawin ng mga filmmakers ang mga tao sa buhay ni Rizal, na iba-iba rin ang pagtingin sa kanya. Sa huli ay hindi na nila maiiwasang kausapin si Rizal mismo, at si Rizal din mismo ang magagalit sa kanila dahil hindi nila siya ma-gets. Sa kaibuturan, pelikula ng kung paano gumawa ng pelikula tungkol sa buhay ni Rizal ang B3W. Sa
maraming brainstorming at pag-aaway na pagdadaanan ng dalawang filmmakers, iisa lang ang pagkakasunduan nila: hindi magandang materyal ang pelikula ng bayani, hindi cinematic. Kahit pa nga raw isama ang pagiging matinik nito sa mga babae. Aba, sasabihin pa nila, mas maganda pa yatang isapelikula ang buhay ng uliran niyang ina. At least si Donya Loleng, pinagbintangan ng tangkang pagpatay at ipinalakad nang malayo papunta sa pagkukulungan nito. V. Pagpapalawak ng Kaalaman: 1. Bakit tinawag na indio ang mga Pilipino? Sa paningin ng mga espanyol ay mas nakatataas sila sa atin kung kaya‟t tinawag nila tayong indio. Ang turing nila sa lahing Pilipino ay mga alipin lamang at mga mangmang. Lingid sa kaalaman ng iba, ang salitang indio ay katumbas ng salitang idiot sa ingles o sa Filipino ay ang katumbas nito ay unggoy, o isang mababang uri o lahi ng tao. Hindi ba‟t napakalaking insulto sa bawat Pilipino at lahi natin agn tawaging ganito? Ngunit sa kabila nito ay naging inspirasyon ito n gating mga bayani upang patunayan sa buong mundo na hindi karapat dapat na tawagin tayong indio. 2.Sino Si Josephine Bracken? Si Josephine Bracken ay isang banyaga na galling sa estados unidos. May usap-usapan na siya ay isang mananayaw sa isang club sa Hongkong. Isang palaisipan hanggang sa ngayon kung minahal ba talaga ni Josephine si Rizal o isa lamang siyang espiya ng mga prayle na pinadala sa Dapitan kung saan ipinatapon si Rizal. Upang papayagin o hikayatin si Rizal na itgil na nito ang paninira sa simbahang katoliko. Hinikayat din niya si Rizal na magpakasal sa kanya ngunit hindi ito magawa ni Rizal sapagkat siya ay itinuturing na erehe ng simbahang katoliko o isang taong kumakalaban sa simbahan. 3. Sino / Ano Si Rizal? Sa pagtuntong ko pa lamang sa Elementarya ay nakilala ko na si Dr. Jose Rizal. Makikita mo siya sa piso kung kaya‟t siguradong pamilyar saiyo ang kanyang pangalan. Kilala siya ng bawat Pilipino matanda man o bata. Ngunit ang karamihan sa atin ay kilala lamang siya sa pangalan. Lingid sa kaalaman ng marami ang tunay na pagkatao ni Dr. Jose Rizal hindi lamang bilang isang bayani kundi bilang isang anak na nagmamahal ng lubos sa kanyang ina, na inalay ang karunungan at disiplina upang maibalik ang paningin na nawala sa kanyang ina, bilang isang kapatid at kung paano siya nakisalamuha sa kanila, bilang isang kaibigan at kung paano niya pinahahalagahan ang pagmamahal at pakikisama ng isang kaibigan at higit sa lahat bilang isang mang-iibig,isang mapagmahal ngunit sa ibang kadahilanan ay nabansagang babero. 4. Kailan Pinatay Si Rizal? Ika-30 ng Disyembre 1896 ay binaril siya sa bagong bayan na ngayon ay Luneta Park. Ang pagkamatay niya na ito aynagsilbing mitsa upang umusbong ang nagliliwanag na damdaming makabayan ng mga Pilipino. Matapos ang kanyang kamatayan ay nagsimula ang himagsikan sa halos lahat ng parte ng bansa. 5. Anong naging parte ni Padre Balaguer sa pagkamatay ni Jose Rizal? Isa si Padre Balaguer sa may mga kinalaman sa pagkamatay ni Dr.Jose Rizal. Siya ay isa sa naghatol sa kanya ng kamatayan. Sinasabi rin niya na siya ang nagkasal kay Dr.Jose Rizal at Josephine Bracken isang araw matpos na barilin si Dr.Jose Rizal sa bagong bayan. 1. Ano ang pangalan ng nakakatandang kapatid na lalaki ni Dr.Jose Rizal? A. Paciano B.Protacio C.Pepe 2. Ano ang bansag kay Dr.Jose Rizal ng siya ay bata pa? A. Pepito B.Pepe C.Pido 3.Ilang taon na si Rizal ng bumalik siya galing sa Dapitan? A.31 B.32 C.33 4.Anong taon unang isinapelikula ang buhay ni Rizal? A. 1890 B.1891 C.1892 5.Anong produkto nagging trademark ang pangalan ni Dr.Jose Rizal? A. Shampoo B.Sabon C.Deodorant 6.Ano ang panglan ng huling kasintahan ni Rizal? A. Josephine B.Josie C.Joy 7.Saan unibersidad pumasok si Rizal? A. Madrid B.Germany C.Italy 8. Anung taon kumonsulta si Trining sa isang espiritista upang kausapin ang kaluluwa ni Rizal? A. 1948 B.1949 C.1950 9.Ano ang tawag ng mga Espanyol sa mga Pilipino? A. Indian B.Indio C.Hindo 10.Anong taon ang huling panayam kay Trining? A. 1850 B.1849 C.1841 11.Anong sulat ang inilagay ni Rizal ang inilagay niya sa lampara? A. Mi ultimo Adios B.Adios patria
Adorada C.Huling hiling 12.Sino ang gumanap Bilang Rizal? A. Joel Torre B.Ricky Davao C.Ceasar Montano 13.Anong oras pinatay si Rizal? A. 4pm B.5pm C.6pm 14.Saan ipinatapon si Rizal at nakatagpo si Josephine? A. Cavite B.Laguna C.Dapitan 15.Anong taon namatay si Trining? A. 1949 B.1950 C.1951 16.Sino ang gumanap na Trinidad? A. Rio locsin B.Angel Locsin C.Cherry Pie 17. Sinong Prayle ang nagkasal kina Rizal at Josephine? A. Padre Burgos B.Padre Balaguer C.Padre Damaso 18.Sino ang gumanap na Josephine Bracken? A. Rio locsin B.Angel Locsin C.Lara Fabrigas 19.Sino ang gumanap na Dona Lolay? A. Rio locsin B. Daria Ramirez C.Cherry Pie 20.Anong taon hinukay ang bangkay ni Rizal? A. 1898 B. 1899 C.1897 21. Saan inilagay ni Rizal ang isang kontrobersyal na sulat na hindi na natagpuan pa? A. Sapatos B. Medyas C.Damit 22.Ano ang pangalan ng ina ni Rizal? A. Doña Lolay B. Doña Lolita C. Doña Loly 23.Saan Binaril Si Rizal? A. Luneta B. Araneta C.Monumento 24.Sa anong salapi ng Pilipinas matatagpuan ang mukha ni Rizal? A.Piso B.Limang Piso C.Sampung Piso 25.Anong petsa ibinaba ang hatol na kamatayan kay Rizal? A. December 28 1896 B. December 27 1896 C. December 26 1896 II. TALASALITAAN: 1. Iskandalo – usap-usapan 2. Habilin – kautusan 3. Huwad – peke 4. Edukado – nakapag-aral 5. Kulto – relihiyon 6. Santo – banal 7. Imbestigasyon – pagsusuri 8. Himagsikan – pag-aaklas 9. Sangkot – damay 10. Dokumento – kasulatan 11. Ulyanin – makakalimutin dahil sa katandaan 12. Baluktot na katwiran – maling paninindigan 13. Madrasta – ikalawang ina 14. Malimit – madalas 15. Katedral – simbahan 16. Inaruga – inalagaan 17. Batid – alam 18. Naglaho- nawala 19. Napabayaan – nakalimutan 20. Nakakabanas – nakakainis 21. Binalak – pinaghandaa 22. Bapor – barko 23. Kalayaan – kaligtasan 24. Kamangmangan – katangahan 25. Puno`t dulo – pinagmulan 26. Espiya – mata ng kalaban 27. Taksil - traydor 28. Marahas – madugo 29. Magbunga – magdulot 30. Sumang-ayon – pumayag 31. Kilusan – rebelde 32. Pandangal – pinuno 33. Kopya – duplika 34. Spekulasyon - haka-haka 35. Paglilitis – paghuhukom 36. Karangalan – dangal 37. Dungis – dumi 38. Kotyum- damit 39. Postura – nakaayos 40. Hinanap – tinungo 41. Hinarap- nilabanan 42. Itinakda- tadhana 43. Mababago – maiiba 44. Bilib – hanga 45. Mananatili – maiiwan 46. Binabagabag – ginugulo 47. Konsensya – budhi 48. Delubyo – kamalasan 49. Natupad – nagtagumpay 50. Gray areas – di maipaliwanag
Marco Garcia
-----Inline Attachment Follows----{\rtf1\ansi\ansicpg1252\deff0\deflang1033{\fonttbl{\f0\froman\fprq2\fcharset0 Times New Roman;}{\f1\froman\fcharset0 Times New Roman;}{\f2\fswiss\fcharset0 Arial;}} {\*\generator Msftedit 5.41.15.1507;}\viewkind4\uc1\pard\sb100\sa100\f0\fs20 I. Panimula: Sa pamamagitan ng panunuod ng pelikulang \ldblquote Bayaning Third World\rquote ay inaasahan kong lalong lalawig ang aking kaisipan at kaalaman tungkol sa buhay at mga kontribusyon ng ating pambansang bayani na si Dr. Jose Rizal. Lalo kong makikilala kung sino nga ba ang Dr. Jose Rizal na kilala ko na mula sa aking pagkabata. Naging idolo ng maraming Pilipino at ng iba pang lahi. Sa pamamagitan ng mga pelikulang ganito ay nakakatulong ito sa pagpapalaganap ng tunay na katauhan ni Rizal na siyang interes ng maraming tao. Sa pamamagitan din nito ay maaring makilala ko si Dr. Jose Rizal hindi lamang bilang isang bayani na nagbuwis ng kanyang buhay para sa kayang bayan kundi bilang isang anak na nagmamahal ng lubos sa kanyang ina,
na inalay ang karunungan at disiplina upang maibalik ang paningin na nawala sa kanyang ina, bilang isang kapatid at kung paano siya nakisalamuha sa kanila, bilang isang kaibigan at kung paano niya pinahahalagahan ang pagmamahal at pakikisama ng isang kaibigan at higit sa lahat bilang isang mang-iibig,isang mapagmahal ngunit sa ibang kadahilanan ay nabansagang babero. Ang lahat ng ito ay naghihintay ng kasagutan habang pinapanuod ko ang \ldblquote Bayaning Third World\rdblquote . Sa umpisa ng palabas ay makikita natin ang dalawang manunulat na naghahanda at nangangalap ng impormasyon para sa isang gagawing pelikula na alinsunod sa buhay ni Dr. Jose Rizal. \par II.Buod Ang mga pangunahing tauhan sa sinabing pelikula ay sina Joel Torre na gumanap bilang Rizal, Lara Fabregas na gumanap na Josephine Bracken, Cherry Pie Picache bilang Narcisa, Daria Ramirez na gumanap bilang Donya Lolay at sina Ricky Davao at Cris Villanueva bilang mga filmmakers. Sa pelikulang ito naipakita ng mga artista ang tunay na saloobin ng mga karakter na kanilang ginampanan. Ang sinematograpiya ng pelikula ay kahanga-hanga sapagkat kanilang binigyang-buhay muli ang ating kasaysayan habang hinuhukay ang mga sulat at pahayag ng mga mahahalagang tao sa buhay ni Rizal. Ang pelikulang ito ay may kakaibang istilo sa paglalahad ng ating kasaysayan. Ipinakilala ang mga taong nagging malapit at may kaugnayan sa buhay at kamatayan ni Dr. Jose Rizal. Ipinakilala ang kanyang ina na si Do\'f1a Lolay. Ipinahayag niya kung sino si Dr. Jose Rizal sa knyang pagkabata. Sumonod na ipinakilala ay si Paciano na siyang nakatatandang kapatid na lalaki ni Dr. Jose Rizal.ipinahayag niyang buo ang loob ni rizal at handa na itong mamatay sa edad na 30. Ang sumunod na kabanata ay isang tanong. Sino/Ano si rizal. Inihayag nito ang mga importanteng impormasyon tungkol sa ating pambansang bayani. Siya ay an gating pambansang bayani at kilala ng lahat ng Pilipino. Bata man o matanda siya ay kinikilalang bayani n gating lahi. Siya ay numero uno sapagkat siya ang nasa piso ang sumisimbolo sa ating salapi. Ipinahayag din ditto ang mga unang pelikula na ipinalabas tungkol sa buhay ni Rizal. May mga kultong sumasamba kay Rizal. Ang sumunod na kabanata ay ang buhay ni rizal kung saan binanggit ang mga ginawa at kotribusyon ni Dr. Jose Rizal sa sining at iba pang aspeto. Binanggit rin ang isang produktong deodorant na kung saaan ito ay ipinangalan kay Rizal at nagsasabing sa paggamit mo ng produktong ito ay hindi ka mag-aamoy indio. Inihalitulad din siya kay Flor Contemplacion na binitay sa ibang bansa. Si Rizal rin ay pi\'f1ata ngunit hindi sa pamamagitan ng pagbitay kundi sa pagbaril sa kanya ng mga sundalo. Nasabi rin ditto ang tungkol sa sulat ni Dr. Jose Rizal kay Mracelo H. Del Pilar kung saan sinasabi niyang pinaghahandaan na niya ang kanyang kamatayan sa edad na tatlumpo. Ngunit ng siya ay bmalik sa pilipinas galling sa bansang Hongkong ay ganap na siyang 31 taong gulang. Ipinatapon siya sa dapitan kung saan nakilala niya si Josephine Bracken na nagging kasintahan niya habang siya ay nasa Dapitan. Ang sumunod na kabanata ay nagpapakilala kay Josephine Bracken bilang isang nobya ni Rial o bilang isang espiya ng mga prayle. Sinasabi rin na si Josephine Bracken ay nagsasayaw sa isang club sa Hongkong. Ang kasunod na kabanata ay tumatalakay naman sa mga pagpatibay ng mga dokumento. Tinalakay din dito ang tungkol sa mga dokumento at kasulatan na pinirmahan di umano ni Dr. Jose Rizal kaugnay ng pagpapakasal niya kay Josephine Bracken. Isinasaad sa kasulatan na ito na siya ay nagbabalik-loob sa simbahang katolika. Nakasaad dito na Disyembre 29, 1896, isang araw bago siya ipabaril sa bagong bayan ay nagpakasal siya kay Josephine Bracken. Ang sumunod na ipinakilala ay si Narcisa inihayag niya na madalas daw magpunta sa Josephine sa simbahan tuwing alas sais ng gabi. At ng minsang sundan siya ni Trining ay nakita niya itong may kausap na prayle. Ayon kay Narcisa si Dr. Jose Rizal ay maamo at masunuring tao. Di rin daw matigas ang ulo nito. Si trining ang sumunod na ipinakilala sa pelikula. Si Trining ay isa sa mga kapatid na babae ni Dr. Jose Rizal. Maging si Trining ay hindi makapaniwala na nilagdaan ni Dr. Jose Rizal and kasulatan o ang retraction. Noong 1948 ay umupa pa siya ng isang espiritista upang makapanayam ang kaluluwa ni Rizal. Noong 1949 2 taon bago siya pumanaw ay muli siyang nagpahayag ng kanyang saloobin ukol sa retraction. Ngunit sa pagkakataong ito ay binawi niya ang kanyang unang sinabi at inihayag
na naniniwala na siya na bumaligtad nga si rizal o pumirma nga ng pakikipagkasundo si Dr. Jose Rizal sa mga prayle. Si Padre Balaguer ang kasunod na inimbestigahan. Ayon sa kanya ay siya ang testigo sa pagpirma ni Dr. Jose Rizal sa iskandalosong kasulatan. Ayon sa kanya ay humingi pa ng kumpisal si Rizal at humiling din ng isang misa para sa kanya. Ang comprontasyon ang huling kabanata. Dito tinalakay ang isang tulang isinulat ni Rizal at inilagay sa isang lampara and \ldblquote Adios de Patria Adorada\rdblquote . Tinalakay rin dito na may isa pa syang sulat na tinago sa kanyang sapatos na suot nya ng sya ay barilin. Sa kahulihulihang yugto ng pelikula ay sumuko na sa pagsasaliksik ng mga gray areas sa buhay ni Rizal ang dalawang filmmakers sapagkat nahihirapan silang ipaghiwalay ang personal na paniniwala sa naitalang kasaysayan ng buhay ni Rizal. Ngunit, ang mga spekulasyon tungkol sa dokyumentong retraksyon ni Rizal ay nananatili sa ating mga isipan. Bakit nga ba Third World ang pamagat ng pelikula? Sapagkat sinasabing marupok o third class lamang ang pagkabayani ni Dr. Jose Rizal. \par III . Pagtalakay: \ldblquote Sino o ano nga ba si Rizal?\rdblquote Ito ang katanungang nanatili sa aking isip habang pinapanood ang pelikulang Bayaning 3rd World, isang pelikulang imbestigasyon sa pagka-bayani ni Dr. Jose Rizal. Sino si Rizal? Ang pambansang bayani ng Pilipinas, The Great Malayan, at ang natatanging Indio Bravo. Ano si Rizal? Piso, monumento, paaralan, lugar, o diyos ng mga kulto.Mapapansin na sa simula ng pelikula ay ginawang palaisipan tungkol sa mga pambansang tatak. Litrato ng agila, National Bird,; litrato ng narra, National Tree; litrato ng mangga, National Fruit; litrato ni Rizal, National Hero. Pagkatapos ay malalaman mong hindi pala si Rizal ang main character kundi dalawang filmmakers na hindi sasabihin ang mga pangalan. Gagamitin pa siyang pangalan ng deodorant. Iisipin mo kung magiging seryoso ba ang pelikula. At ang nawawala sa mga ito ay si Dr. Jose Rizal na siyang pambansang bayani ng ating bayan. Maaakit kang panuorin ang mga susunod na tagpo sapagkat may pagkacomedy ang ginawang pelikula. Magsisimula ang tunay na pelikula kung saan ihahayag nila ang buhay at pagkatao ni Rizal sa pagpapakilala ng mga taong naing bahagi ng buhay at kamatayan ni Rizal. Sa kaibuturan, pelikula ng kung paano gumawa ng pelikula tungkol sa buhay ni Rizal ang \ldblquote bayaning third world\rdblquote . Sa maraming brainstorming at pag-aaway na pagdadaanan ng dalawang filmmakers, iisa lang ang pagkakasunduan nila: hindi magandang materyal ang pelikula ng bayani, hindi cinematic. Kahit pa nga raw isama ang pagiging matinik nito sa mga babae. Aba, sasabihin pa nila, mas maganda pa yatang isapelikula ang buhay ng uliran niyang ina. At least si Donya Loleng, pinagbintangan ng tangkang pagpatay at ipinalakad nang malayo papunta sa pagkukulungan nito. \par Si Do\'f1a Lilay ang ina ni Dr. Jose Rizal. Siya ay may pagkamasungit. Siya ay may sakit na katarata kung kaya\rquote t pinili ni Rizal ang mag-aral ng medisina at upang mapagaling ang kanyang inang si Do\'f1a Lolay. Isa siya sa naghubog ng kaisipan ni Dr. Jose Rizal mula ng ito\rquote y musmos na bata pa lamang. Si Paciano ang nakatatandang kapatid na lalaki ni Rizal ay isa pa rin sa humubog sa kaisipan ni Rizal. Si Rizal ay inspirasyon sa kanya. Hindi rin siya payag sa pag\rquote aaklas katulad ni Rizal. Ayon sa kanya ang kamatayan ni Dr. Jose Rizal ay tanggap na nito ang kanyang maagang kamatayan. Sila ay sobrang malapit sa isa\rquote t isa at wala na silang masasabi pa sa isa\rquote t isa. Si Rizal ay binansagan ding \ldblquote small but terrible\rdblquote sapagkat di sya katangkaran at may pagkabansot ngunit at kanyang kaisipan at kaalaman ay hindi maipaliwanag. Si Rizal ay ating pambansang bayani at nararapat lamang na mapunta sa kanya ang mga pinakamalalaking papuri at karangalan. Siya ay sumasagisag sa ating lahi at bayan kung kaya\rquote t nararapat lamang na ang larawan niya ang mailagay sa piso nasiyang simbolo ng ating salapi. Kung tutuusin ay naging maikli lamang ang naging buhay ni Dr. Jose Rizal. Ngunit sa kabila nito ay punong-puno ito ng kulay. May dalawang filmmaker na unang gumawa ng pelikula ukol sa buhay ni Dr. Jose Rizal. Ngunit ang naunang matapos ang naunang matapos ay kinunan lamang ang tinatawag na \ldblquote The Execution\rdblquote sapagkat dito makikita ang pinaka interisadong parte ng
buhay ni Dr. Jose Rizal. Masasabing nagging maabilidan siyang director sa kanyang estilo. Pero sa Jose Rizal ni Diaz-Abaya, walang duda. Katulad nga ng sinabi ng direktor, sinubukan nilang gumawa ng isang pelikula ng Larawan ng Binata Bilang Alagad ng Sining. Henyong artista si Rizal na madalas na dinadalaw ng mga multo ng pagdududa sa sariling kakayahan, ng pagdududa sa tingin niya\rquote y silbi niya sa bayan. Kahit anong pilit ng mga gumawa na palabasing katulad natin siyang timawa lamang o karaniwang tao, superman pa rin ang dating niya. Iisipin mo naman kung magiging totoo ba ang pelikula. Sa ibang rehiyon ay ginawa pang santo si Rizal. Isipin mo nga naman si Rizal ay hindi lang pala isang bayani kundi isang santo na rin. Ang itatawag marahil sa kanya ay santo Rizal. Ngunit paano magiging santo ang isang kumakalaban sa simbahang katoliko. Ngunit hindi direkta sa simbahan mas inuusig niya ang mga tao sa likod nito. Ang mga nagpapatakbo ng simbahan, ang mga prayle. Binansagan din siyang Kristo ng katagalugan. At ang ang mga taong sumasamba sa kanya ay tinawag naming mga \ldblquote Rizalista\rdblquote . Si Rizal ay inihahambing rink ay Flor Contemplacion na binitay sa ibang bansa. Ang kaibahan lang daw ay binaril si Rizal at hindi binigti. Isang nakakatawang parte ng pelikula ay ng ipinakilala nila ang isang produkto na ipinangalan kay Dr. Jose Rizal. Aakalain mo bang isa itong deodorant? Akalain mo un? Hindi manlang ginawang pabango. Kung sabagay ay pabango rin naman ang deodorant ngunit sa kili-kili lamang. Isang palaisipan sa dalawang manunulat ng script ay kung may hawak bang rosaryo si Rizal ng siya ay barilin. Tatalakayin ito sa susunod na kabanata. December 28, 1896 ay ibinaba na ng pulong ng matataas na kawani ng pamahalaan ang hatol na bitay kay Dr. Jose Rizal. Nabanggit din ang tungkol sa isang liham na ipinadala ni Dr. Jose Rizal kay M.H. del Pilar. Nakasulat dito ang kanyang paghahanda sa kanyang kamatayan sa edad na 30. Sa tingin ko hindi bagay kay Rizal ang magsulat ng horoscope dahil hindi siya magaling mang-hula. Bumalik siya sa Pilipinas galling sa bansang Hongkong ng ganap na 31 taong gulang. Pinagtatawanan lamang siya ni Paciano ng magbalik siya dito sa Pilipinas dahil sa kanyang sinabi. Nakapagtapos ng pag-aaral itong si Dr. Jose Rizal unibersidad sa Madrid. Nang dumating siya sa Pilipinas ay pinahuli siya at ipinatapon na lamang sa Dapitan. Ito\rquote y dahil na rin sa may koneksyon din siya sa nakatataas kung kaya\rquote t naibaba ang hatol sa kanya sa pagpapatapon na lamang sa Dapitan. Sa Dapitan ay nakilala niya ang isang banyagang nag-ngangalang Josephine Bracken. Ito ay nagging kasintahan niya at niyaya siyang magpakasal. Ngunit siya ay itinuturing na erehe o isang taong kumakalaban sa simbahan ng mga prayle kung kaya\rquote t hindi nila matupad ang kanilang pangarap na magpakasal. Si Josephine Bracken ang magdudulot ng maraming eskandalo sa buhay ni Dr. Jose Rizal. Sa isang panayam kay Josephine ay sinasabi niyang gusto siyang pakasalan ni Dr. Jose Rizal. Ang sumunod na panayam ay kay Trinidad na isa sa babaeng kapatid ni Dr. Jose Rizal. Sinasabing siya ay magaling sa ingles at isang edukada. Ipinakilala din si Narcisa bilang biktima ni Rizal. Siya ay ginampanan ni Ms. Cherry Pie Picache. Maraming naging sulat si Rizal kay Narcisa. Saksi siya sa madalas na pagpunta ni Josephine Bracken sa simbahan tuwing hapon na. ngunit wala namang misa sa hapon nung panahon na iyon. Nang sinundan siya minsan ay nakita siyan may kausap na prayle. Anong dahilan at nakikipag\rquote usap siya sa mga prayle samantalang ito ang nagpakulong sa kanyang kasintahang si Dr. Jose Rizal. Di kaya humihingi lamang siya ng tulong sa mga ito upang ibaba ang hatol sa kanyang pinakamamahal o siyay nagdadala ng mga impormasyon para sa mga prayleng ito. Sinasabi rin ng mga kapatid ni Dr. Jose Rizal na sapul na dumating sa buhay nila itong si Josephine Bracken nagkagulo na ang kanilang pamilya. Maraming namuong mga eskandalo sa kanilang pamilya at maaring siya rin ang may kagagawn ng lahat. Ang sumunod na panayam ay tungkol kay Trining. Isa rin siya sa kaptid na babae ni Dr. Jose Rizal. Sa unang panayam sa kanya ay hindi siya makapaniwala na pnirmahan ni Dr. Jose Rizal ang kasulatan ukol sa retraction. Nakita ang di umano\rquote y retraction noong taong 1922 may nagsasabing isa lamang itong paninira sapagkat bakit umabot ng dalawang dekada bago ito lumabas. 1949 dalawang taon bago pumanaw si Trining ay kumonsulta siya sa isang espiritista ipang kausapin ang kaluluwa ni Dr. Jose Rizal. Noong siya ay nasa Berlin pa lamang ay buo na ang loob ni Dr.
Jose Rizal. Ang sumunod na ipinakilala ay ang hesuitang si Padre Balaguer. Sinasabi niyang siya ang testigo sa pagpirma ni Dr. Jose Rizal sa kontrobersyal na \ldblquote I retract with all my heart whatever in my words, writings, publications and conduct has been contrary to my character as son of the Catholic Church. I believe and I confess whatever she teaches and I submit to whatever she demands.\rdblquote May dalawang argumento ang nauukol sa paglaban ni Rizal sa simbahan. Isa ay ang si Rizal ay lumaban sa mga simbahan dahil ito ang ugat ng paghihirap ng mga tao; at pangalawa, may dahilang pampolitika \endash ang simabahan ay ang gobyerno at ang gobyerno ay ang simbahan. Ang isa pa sa kontrobersiya ay ang isyung \lquote Si Rizal ba ay lumaban sa mga Espanyol dahil gusto niyang makamit natin ang kalayaan? O ginawa niya ito dahil gusto niyang siya ang mamumuno sa pagmamalabis ng mga Espanyol?\rquote Pati na ang relasyon ni Rizal kay Bracken ay ginawang kontrobersiya Sinabi rin niya na ang pagbabalik loob ni Dr. Jose Rizal sa pagiging katoliko ay kagustuhan ng Diyos. Sinabi rin niyang sa pagbabalik loob ni Rizal ay hiniling pa nito na maibalik sa kanya ang munting imahe ni Corazon. Sinabi rin niya sa kanyang panayam na dalawang beses nagkumpisal si Rizal sa loob lamang ng ilang oras. Sa aking palagay ay wala itong katotohanan. Hindi naman tanga si Rizal para magpakumpisal ng dalawang beses sa ilang oras lamang. Ano ang magiging dahilan n\rquote ya dun? Dahil ba mas mababaasan daw di umao ang kasalanan kung mangungumpisal ka ng maraming beses? Alam kong alam ni Rizal na ang pangungumpisal ay hindi paramihan. Sapat na sa Diyos na minsan mong pinagsisihan ang iyong kasalanan at ikaw ay nagbabalik loob na sa kanya. Isa pa ay kalaban ni Rizal ang mga prayle. Anong sasabihing mabuti sa iyo ng iyong kaaway. Sa huling bahagi ng pelikula ay ang confrontation kung saan nakasaad na nag-iwan ng liham si Rizal sa isang lampara. Ito ay ang \ldblquote adios patria adorada\rdblquote . Dito nakasulat ang mga habilin ni Rizal. Mayroon din siyang liham na nilagay niya sa kanyang sapatos. Subalit 2 taon pa bago nahukay ang kanyang bangkay at wala na ang liham na sinasabi niya. Ang huling tanong na siyang pinagdidiskusyunan ay kung si Jose Rizal nga ba ang pumirma ng retraction. Ikinasal ba siya kay Josephine Bracken. Sa ganang sa akin mas nakalalamang pa din sa akin na hindi siya sumuko sa mga prayleng iyon hanggang sa huling hininga niya. Sinasabi na nga sa kanyang mga isinulat kung gaano siya katapang. Hindi pa ba sapat iyon para patunayan na hindi siya basta basta sumusuko. Saan mo pa ba makikilala ang isang manunulat? Hindi ba sa kanyang mga sulat? Para sa akin ay hindi siya sumuko. Higit na nabago ng pelikulang Bayaning 3rd world ang aking pananaw tungkol sa ating pamabansang bayani na si Jose Rizal. Simula nung bata pa ako ay naniwala na akong isang napakagaling at napakabait na tao si Rizal. Naniwala akong si Rizal ay namatay na isang Katoliko. Noong napanood ko ang pelikulang Bayaning 3rd World ay nalaman ko ang lahat ng kontrobersiya ukol kay Rizal. Ginusto nga kaya ni Rizal na maging isang bayani? Sa ganang sa akin ay hindi. Sino ba ang maghahangad na mamatay ng walang kalaban-laban.sa gitna ng sankaterbang tao. Huwag na nating pag-usapan ang mga teknikal na aspeto. Isa pang kwentong mahirap paniwalaan ay ang pagkawala ng kontrobersyal na kasulatan ng retraction at ang pagkakakita dito ng isang paring kastila sa archieves ng simbahan. 14 na taon lang naming nawala ang sinasabing dokumento. Hindi pwedeng mamisplaced yun lalu na kung ganun katagal. Kung susumahin ang nagging pangyayari ay parang himalang bigla na lamang lumitaw ang dokumentong iyon. Bilang mga alagad ng simbahan isa sa kanilang tungkulin ay ingatan ang mga dokumentong katulan niyon. Lalu pa at ito`y pagbabalik loob ng isang naligaw na tupa. Hindi ba? Kahit saang anggulo tingnan, parehong obra maestra ang Bayaning 3rd World nina Mike De Leon at Clodualdo Del Mundo at ang Jos\'e9 Rizal nina Marilou Diaz-Abaya, Ricky Lee, Jun Lana at Peter Ong Lim. Premyado ang cinematography, ang production design, ang pag-arte, at higit sa lahat, ang screenplay at pagdirihe. Kaya mas maganda sigurong pag-usapan ang magkaibang punto de bista ng dalawang pelikula sa Pambansang Bayani ng Pilipinas na italicized na, capitalized pa. Sa kahuli-hulihang yugto ng pelikula ay sumuko na sa pagsasaliksik ng mga gray areas sa buhay ni Rizal ang dalawang filmmakers sapagkat nahihirapan silang ipaghiwalay ang personal na
paniniwala sa naitalang kasaysayan ng buhay ni Rizal. Ngunit, ang mga spekulasyon tungkol sa dokyumentong retraksyon ni Rizal ay nananatili sa ating mga isipan. Bakit nga ba Third World ang pamagat ng pelikula? Sapagkat sinasabing marupok o third class lamang ang pagkabayani ni Dr. Jose Rizal. Ang mga pangunahing tauhan sa sinabing pelikula ay sina Joel Torre na gumanap bilang Rizal, Lara Fabregas na gumanap na Josephine Bracken, Cherry Pie Picache bilang Narcisa, Daria Ramirez na gumanap bilang Donya Lolay at sina Ricky Davao at Cris Villanueva bilang mga filmmakers. Sa pelikulang ito naipakita ng mga artista ang tunay na saloobin ng mga karakter na kanilang ginampanan. Ang sinematograpiya ng pelikula ay kahanga-hanga sapagkat kanilang binigyang-buhay muli ang ating kasaysayan habang hinuhukay ang mga sulat at pahayag ng mga mahahalagang tao sa buhay ni Rizal. Ang pelikulang ito ay may kakaibang istilo sa paglalahad ng ating kasaysayan \endash may halong katatawanan at drama, kung kaya\rquote t nakuha ang aking pansin at pagkawili. Sa huli may kanya kanya pa din tayong pagkakakilala kay Rizal. Ngunit kahit ano pa man ang maging kalabasan ng pag\rquote iimbestiga hindi na mababago ang mga nagawa niya sa bayan at kung paanong siya ang nag-silbing ilaw sa lahat ng di makakitang damdamin ng bawat Pilipino. Melodramatic ang Jose Rizal. Huling-huli nito ang lasa ng masang Pilipino. Sa eksena ng huling pagkikita ni Pepe at ng kanyang Nanay, hindi mo na dapat ikahiyang tinablan ka ng drama ng buhay nila. Kung sa Bayaning Third World ay hindi cinematic ang buhay ni Rizal, gamit na gamit dito ang lahat ng telenovelaic devices na gustong-gusto ng Pilipino. Tinatangka namang bigyan ng mas personal na \lquote spin\rquote ng mga gumawa ng Jose Rizal ang tila mythological na tingin natin kay Rizal. Sa ganang akin, hindi rin nila ito na-achieve. Ang dating pa rin sa akin ni Rizal ay isang higanteng may 5\rquote 3\rdblquote ang taas na nakapagpabagsak ng isang imperyo sa pamamagitan ng pagsulat lamang. Maganda ang layunin nila, pero hindi ko maramdamang puwede akong makipaglokohan kay Rizal, \lquote yung tipong puwede ko siyang tawagan sa telepono at yayain siyang makipagdiskusyunan tungkol sa Meteor Garden.Nagustuhan ko sa Bayaning third World na para itong paglilitis. Isa-isang dadalawin ng mga filmmakers ang mga tao sa buhay ni Rizal, na iba-iba rin ang pagtingin sa kanya. Sa huli ay hindi na nila maiiwasang kausapin si Rizal mismo, at si Rizal din mismo ang magagalit sa kanila dahil hindi nila siya ma-gets. Sa kaibuturan, pelikula ng kung paano gumawa ng pelikula tungkol sa buhay ni Rizal ang B3W. Sa maraming brainstorming at pag-aaway na pagdadaanan ng dalawang filmmakers, iisa lang ang pagkakasunduan nila: hindi magandang materyal ang pelikula ng bayani, hindi cinematic. Kahit pa nga raw isama ang pagiging matinik nito sa mga babae. Aba, sasabihin pa nila, mas maganda pa yatang isapelikula ang buhay ng uliran niyang ina. At least si Donya Loleng, pinagbintangan ng tangkang pagpatay at ipinalakad nang malayo papunta sa pagkukulungan nito. \par V. Pagpapalawak ng Kaalaman: 1. Bakit tinawag na indio ang mga Pilipino? Sa paningin ng mga espanyol ay mas nakatataas sila sa atin kung kaya\rquote t tinawag nila tayong indio. Ang turing nila sa lahing Pilipino ay mga alipin lamang at mga mangmang. Lingid sa kaalaman ng iba, ang salitang indio ay katumbas ng salitang idiot sa ingles o sa Filipino ay ang katumbas nito ay unggoy, o isang mababang uri o lahi ng tao. Hindi ba\rquote t napakalaking insulto sa bawat Pilipino at lahi natin agn tawaging ganito? Ngunit sa kabila nito ay naging inspirasyon ito n gating mga bayani upang patunayan sa buong mundo na hindi karapat dapat na tawagin tayong indio. 2.Sino Si Josephine Bracken? Si Josephine Bracken ay isang banyaga na galling sa estados unidos. May usap-usapan na siya ay isang mananayaw sa isang club sa Hongkong. Isang palaisipan hanggang sa ngayon kung minahal ba talaga ni Josephine si Rizal o isa lamang siyang espiya ng mga prayle na pinadala sa Dapitan kung saan ipinatapon si Rizal. Upang papayagin o hikayatin si Rizal na itgil na nito ang paninira sa simbahang katoliko. Hinikayat din niya si Rizal na magpakasal sa kanya ngunit hindi ito magawa ni Rizal sapagkat siya ay itinuturing na erehe ng simbahang katoliko o isang taong kumakalaban sa simbahan. 3. Sino / Ano Si Rizal? Sa pagtuntong ko pa lamang sa Elementarya ay nakilala ko na si Dr. Jose Rizal. Makikita mo siya sa piso kung kaya\rquote t siguradong pamilyar saiyo ang kanyang
pangalan. Kilala siya ng bawat Pilipino matanda man o bata. Ngunit ang karamihan sa atin ay kilala lamang siya sa pangalan. Lingid sa kaalaman ng marami ang tunay na pagkatao ni Dr. Jose Rizal hindi lamang bilang isang bayani kundi bilang isang anak na nagmamahal ng lubos sa kanyang ina, na inalay ang karunungan at disiplina upang maibalik ang paningin na nawala sa kanyang ina, bilang isang kapatid at kung paano siya nakisalamuha sa kanila, bilang isang kaibigan at kung paano niya pinahahalagahan ang pagmamahal at pakikisama ng isang kaibigan at higit sa lahat bilang isang mang-iibig,isang mapagmahal ngunit sa ibang kadahilanan ay nabansagang babero. 4. Kailan Pinatay Si Rizal? Ika-30 ng Disyembre 1896 ay binaril siya sa bagong bayan na ngayon ay Luneta Park. Ang pagkamatay niya na ito aynagsilbing mitsa upang umusbong ang nagliliwanag na damdaming makabayan ng mga Pilipino. Matapos ang kanyang kamatayan ay nagsimula ang himagsikan sa halos lahat ng parte ng bansa. 5. Anong naging parte ni Padre Balaguer sa pagkamatay ni Jose Rizal? Isa si Padre Balaguer sa may mga kinalaman sa pagkamatay ni Dr.Jose Rizal. Siya ay isa sa naghatol sa kanya ng kamatayan. Sinasabi rin niya na siya ang nagkasal kay Dr.Jose Rizal at Josephine Bracken isang araw matpos na barilin si Dr.Jose Rizal sa bagong bayan. \par 1. Ano ang pangalan ng nakakatandang kapatid na lalaki ni Dr.Jose Rizal? A. Paciano B.Protacio C.Pepe 2. Ano ang bansag kay Dr.Jose Rizal ng siya ay bata pa? A. Pepito B.Pepe C.Pido 3.Ilang taon na si Rizal ng bumalik siya galing sa Dapitan? A.31 B.32 C.33 4.Anong taon unang isinapelikula ang buhay ni Rizal? A. 1890 B.1891 C.1892 5.Anong produkto nagging trademark ang pangalan ni Dr.Jose Rizal? A. Shampoo B.Sabon C.Deodorant 6.Ano ang panglan ng huling kasintahan ni Rizal? A. Josephine B.Josie C.Joy 7.Saan unibersidad pumasok si Rizal? A. Madrid B.Germany C.Italy \par 8. Anung taon kumonsulta si Trining sa isang espiritista upang kausapin ang kaluluwa ni Rizal? A. 1948 B.1949 C.1950 9.Ano ang tawag ng mga Espanyol sa mga Pilipino? A. Indian B.Indio C.Hindo 10.Anong taon ang huling panayam kay Trining? A. 1850 B.1849 C.1841 11.Anong sulat ang inilagay ni Rizal ang inilagay niya sa lampara? A. Mi ultimo Adios B.Adios patria Adorada C.Huling hiling 12.Sino ang gumanap Bilang Rizal? A. Joel Torre B.Ricky Davao C.Ceasar Montano 13.Anong oras pinatay si Rizal? A. 4pm B.5pm C.6pm 14.Saan ipinatapon si Rizal at nakatagpo si Josephine? A. Cavite B.Laguna C.Dapitan 15.Anong taon namatay si Trining? A. 1949 B.1950 C.1951 16.Sino ang gumanap na Trinidad? A. Rio locsin B.Angel Locsin C.Cherry Pie 17. Sinong Prayle ang nagkasal kina Rizal at Josephine? A. Padre Burgos B.Padre Balaguer C.Padre Damaso 18.Sino ang gumanap na Josephine Bracken? A. Rio locsin B.Angel Locsin C.Lara Fabrigas 19.Sino ang gumanap na Dona Lolay? A. Rio locsin B. Daria Ramirez C.Cherry Pie 20.Anong taon hinukay ang bangkay ni Rizal? A. 1898 B. 1899 C.1897 21. Saan inilagay ni Rizal ang isang kontrobersyal na sulat na hindi na natagpuan pa? A. Sapatos B. Medyas C.Damit 22.Ano ang pangalan ng ina ni Rizal? A. Do\'f1a Lolay B. Do\'f1a Lolita C. Do\'f1a Loly 23.Saan Binaril Si Rizal? A. Luneta B. Araneta C.Monumento 24.Sa anong salapi ng Pilipinas matatagpuan ang mukha ni Rizal? A.Piso B.Limang Piso C.Sampung Piso 25.Anong petsa ibinaba ang hatol na kamatayan kay Rizal? A. December 28 1896 B. December 27 1896 C. December 26 1896 \par II. TALASALITAAN: 1. Iskandalo \endash usap-usapan 2. Habilin \endash kautusan 3. Huwad \endash peke 4. Edukado \endash nakapag-aral 5. Kulto \endash relihiyon 6. Santo \endash banal 7. Imbestigasyon \endash pagsusuri 8. Himagsikan \endash pag-aaklas 9. Sangkot \endash damay 10. Dokumento \endash kasulatan 11. Ulyanin \endash makakalimutin dahil sa katandaan 12. Baluktot na katwiran \endash maling paninindigan 13. Madrasta \endash ikalawang ina 14. Malimit \endash madalas 15. Katedral \endash simbahan 16. Inaruga \endash inalagaan 17. Batid \endash alam 18. Naglaho- nawala 19. Napabayaan \endash nakalimutan 20. Nakakabanas \endash nakakainis 21. Binalak \endash pinaghandaa 22. Bapor \endash barko 23. Kalayaan \endash kaligtasan 24. Kamangmangan \endash katangahan 25. Puno`t dulo \endash pinagmulan 26. Espiya \endash mata ng kalaban 27. Taksil - traydor 28. Marahas \endash madugo 29. Magbunga \endash magdulot 30. Sumang-ayon \endash pumayag 31.
Kilusan \endash rebelde 32. Pandangal \endash pinuno 33. Kopya \endash duplika 34. Spekulasyon - haka-haka 35. Paglilitis \endash paghuhukom 36. Karangalan \endash dangal 37. Dungis \endash dumi 38. Kotyum- damit 39. Postura \endash nakaayos 40. Hinanap \endash tinungo 41. Hinarap- nilabanan 42. Itinakda- tadhana 43. Mababago \endash maiiba 44. Bilib \endash hanga 45. Mananatili \endash maiiwan 46. Binabagabag \endash ginugulo 47. Konsensya \endash budhi 48. Delubyo \endash kamalasan 49. Natupad \endash nagtagumpay 50. Gray areas \endash di maipaliwanag \f1\fs24\par \pard\f2\fs20\par
Sino nga ba talaga si Dr.Jose Rizal? Ito ang tanong na pilit naming sinagot sa aming KASPIL1. Dito umikot ang aming mga diskusyunan sa KASPIL1. Madami kaming tinalakay bago namin hukayin ang mga kontrobersiyang bumabalot sa pagkatao ng ating pambansang bayani. Tinalakay muna namin ang iba’t ibang theories na sinasabing pinagmulan ng mga Pilipino bago pa tayo sakupin ng mga kastila. Isa din sa mga una naming inaral sa subject na ito ang Batas Rizal. Dito natutunan namin at naunawaan namin kung bakit ba kami may subject na katulad ng KASPIL1. Naintindihan namin kung ano nga ba talaga ang halaga ng pag-aaral ng buhay ni Rizal. Nabalot din ng kontrobersiya ang mga akdang sinulat ni Rizal. Madaming mga tanong na bumabalot dito tulad ng sinadya nga ba ni Rizal na isulat ang Noli Me Tangere at El Filibusterismo upang mamulat ang mga mata ng mga Pilipino at magalsa laban sa mga Kastilang sumasakop sa ating bayan noon. Upang mas makilala si Rizal, madami din kaming mga aktibidad na ginawa tulad ng pagduduladulaan ng kanyang naging buhay. Bukod sa pagsasaliksik ng kanyang buhay, ipinakita din namin sa klase kung ano ang pagkakaintindi namin dito. Upang mas maunawan pa ang kanyang pagkatao, nanood kami ng isang pelikulang layuning sagutin ang mga kontrobersiyang ibinabato sa ating pambansang bayani, ito ay ang “Bayaning Third World”. Sa pelikulang ito, may tanong na pilit nilang sinusubukang sagutin. Ito ay kung totoo bang si Rizal ay nag retract at nagbalik loob sa simbahan. Itong kontrobersiyang ito ay nagsimula dahil sa pag-ibig nya kay Josphine Bracken. Nais nyang pakasalan su Josephine ngunit hindi nya magwa dahil hindi na sya tinatanggap ng simbahan. Sinasabi din nila na si Josephine marahil ay isang patibong lamang ng simbahan upang makuha si Rizal. Sa panonood ng pelikulang ito, madami kaming napulot na aral at madami kaming naunawaan tungkol sa pagkabayani ni Rizal. Hindi man nito nasagot ang tunay na kontrobersiya na bumabalot sa kanyang pagkatao, napagtanto namin na ano man ang kanyang layunin, siya pa din ay nagsilbing malaking inspirasyon upang mas mahalin ng mga Pilipino ang Pilipinas at ipaglaban nila ang sa tingin nilang nararapat na sa kanila.
Sa loob ng tatlong buwan, madami kaming natutunan tungkol sa kasaysayan at kultura ng ating bansa. Napagtuunan din namin ng pansin ang iba’t ibang kontrobersiyang bumabalot sa
pagkabayani ni Dr. Jose Rizal at pinilit naming sagutin ang mga ito. Hindi man namin nakuha ang mga tiyak na kasagutan sa aming mga katanungan, madami kaming natutunan sa proseso ng pananaliksik tungkol sa kanyang pagkatao at pagkabayani.
The most common thing or if I may say the only thing that people answer when you ask them about Jose Rizal is that he is our national hero — idol and he is found in our 1-peso coin— icon. Sad to say that, in our modern times today, people have very limited knowledge about our national hero. The facts above are the only two things most of us know about Jose Rizal but for historians and experts; they have so much adjectives to connect with our national hero. Bayaning Third World, a “detective” story about Rizal being Philippine’s National Hero. Commenting on the movie per se, at first I thought it was some boring documentary about Rizal but understanding the facts exposed made me interested. The film was in black and white but it didn’t hindered my amusement because of the funny way they presented the most serious facts about Rizal. The movie was easy to understand if you were able to read about his life story or if you have tackled his life in your Filipino or Rizal subject but if not, you may get confused. Good thing, I have read and we have tackled his life in our lecture — that helped me follow through the film. This film also highlighted Rizal being a “Pilosopo” which reflected the Filipino attitude both in a good and not so good way. They also showed Rizal’s letters and documents which was commonly taken for granted to unveil the truth about his controversies. The movie made it “viewe r-friendly” by face to face interviews with the persons involved and that is why I appreciated Rizal’s significant others behind their names. The main point stressed in this film was Rizal’s Retraction, which involved his marriage to Josephine Bracken and the rumors about her being a spy for the friars. There were many possibilities and speculations brought about in this film, which also made me, think. First point, they said that Rizal died a catholic despite of him being a mason through his signed letter, others said that the letter was real but the signature was forged given the fact that Rizal’s signature was easy to copy. On the other hand, some said that the letter was completely invalid and was just made by the insecure and threatened friars to destroy Rizal’s reputation. Second point, if you would ask me if he really retracted or not, for me, it doesn’t matter because as long as his death gave credence to what he believed, fought for our democracy and his convictions, Retraction really doesn’t make hi m less of a hero. I believe that Rizal only became a mason because he was against the government, which happened to be the church and vice-versa. He isn’t against about God and Catholicism per se but in the “supposedly” instruments of God’s love and greatness which were the priests who were ruthless to the Filipino people. Also, he was against the people who sold their religion for wealth and for people who exchanged their religion for power .
At the part where in Rizal almost burn the manuscript of Noli Me Tangere made me think that it was a symbol of him letting go of what he strongly believed in connection to him not involved with “Himagsikan”. He became hopeless and I think he became afraid of death, probably, However, since he continued the publishing of Noli Me Tangere, I believe, he gained back his strong convictions regarding our democracy and showed his nationalism and patriotism. I thought what I know about Rizal was enough to understand his life, works and writing but having finished this independent film widened my understanding not only for Rizal’s positive sides but also for his flaws. Jose Rizal being a national hero considering his great influence not only in the Philippines but to other countries he had gone also with his works, the great impact he left with our history as a country and culture as its citizen, his weight to some indigenous religions also has his own flaws and faults because he is also a human being capable of doing those things. Less people know Rizal’s “dark side”— controversies, I myself was one of those before I watched this film. We were focused on his good side, his achievements and contributions for the betterment of our country but having the chance to know his flaws which until now haunts him, we must understand him and not condone the fact that he was still a human being. Rizal really don’t want to be a hero, he just wanted to prove his great passion and love for our country. Indeed, Rizal chose to die because it was one way to give wei ght to his beliefs and philosophy. We all have our own Rizal. We have different perceptions and understanding regarding his life, works and writings. As for me, though he is not as “perfect” as a national hero should be, I still salute and look up to him for his immense contributions and grand legacy which is applicable until now. Despite his imperfection, it didn’t lessen his heroism. In fact, his controversies made his life more interesting and it only made him more famous not only during his time but now and in the future generations. I didn’t get surprised that many critiqued his life but for me he is still the 3rd world hero of all time. How can we become Rizal in our own little ways? By following simple rules and regulations and by paying the right tax. There are a lot more and it is up to you to think of whatever way it suites you. Let us be a modern-day Rizal to continue his legacy for the future generation. Bayaning Third World is a film of substance. It is very appealing and is highly recommended for other students studying Rizal. It is effective for my learning. Even if our 1-peso coin is i n constant devaluing, Rizal still remain number one in our hearts.
The film starts with a prologue; we see cut-to-cut stills from an eleme ntary school textbook featuring various Philippine national symbols. It ends with a frame that says “National Hero – Jose Rizal”. The film follows two filmmakers (played by Ricky Davao and Cris Villanueva) as they embark on an investigative research to explore the cinematic potential of Rizal’s biography. The two get into endless, impassioned debates; they propose all sorts of absurdities like Rizal Underarm Spray and make witty observations like Rizal on a devalued one-peso coin is still number one and Rizal funeral homes, Rizal match stick, Rizal City, etc. While they were looking at the wall picture of Jose Rizal getting shot, they saw his face so relaxed even if he’s going to be shot. They thought that what if he knew that after he died there will be cults who will praise him because of his heroism. They now consider him as God. Maybe while the soldiers are getting ready to fire at him, Rizal will run for his life. As the director continues to scrutinize Jose Rizal’s controversial life, he is faced with too many unanswered questions. The filmmakers rummage through his still contestable retraction document. The document contains Rizal’s statement that revokes all his works and writings, his renunciation of freemasonry and his full submission to the authority of the Catholic Church. The director finds t his unacceptable or impossible, knowing that a character like Rizal - who believed himself to be a born hero - would sign a document that takes everything he stands for. The film then blurs space-time boundaries as the two filmmakers set out on their journeys to the past only to find themselves having a hard time reconciling their personal beliefs with “recorded history”. Rizal’s mother Doña Teodora; siblings Paciano, Narcisa and Trining; his love interest, the Hong Kong - raised Irish woman Josephine Bracken; and Je suit fraile Padre Balaguer all give testimonies of various shades of grey. The testimony varies in the se nse that at first most of them be lieved that Rizal did retract and then in the end they say that he did not. Until the filmmakers finally come face-to-face with the man himself and they are frustrated especially Ricky Davao that he does not provide the answers they need for their film project. The two filmmakers end up with as many questions as they had in the beginning. Their probe is about to end, but the retraction document controversy remains unsettled. Finally, they give up their search for the one true Rizal account. Both conclude that in the e nd, it is each Rizal to his own; and t hat Dr. Jose Rizal – for all his great heroism – is not cinematic enough. Then the last shot of the film shows the two filmmakers throwing up their hands and w alking away from the project. A reprisal of the prologue featuring the intercut images of Philippine national symbols serves as the film’s epilogue. The end frame indicates “National Hero – Jose Rizal”.
