JAVNA USTANOVA SREDNJA MEDICINSKA ŠKOLA TUZLA
Elma Glavić Ivg
MATURSKI RAD Tema: Malokv!o"#
T$%la& ma' ()*+,
JAVNA USTANOVA SREDNJA MEDICINSKA ŠKOLA TUZLA
MATURSKI RAD IZ -REDMETA INTERNE .OLESTI Tema: Malokv!o"#
TUZLA& Ma' ()*+,
U/e!ik : Glavić Elma
Ime i 0e%ime: Glavić Elma& IVg Škola: Jav!a $"#a!ova Se1!'a me1i2i!"ka 3kola T$%la Tema: Malokv!o"# Ma#$"ki a1 i% 0e1me#a: I!#e!e 4ole"#i Me!#o: 1, M$5ame1 Oma%ić
Sa"#av komi"i'e:
*,6666666666666666666
(,6666666666666666666
7,6666666666666666666
SADRŽAJ *, CILJ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,8 (, UVOD,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,* 7, ANEMIJA,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,( 8,*, Sma!'e!a 0o1$k2i'a ei#o2i#a,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,( 8,*,*, A0la"#i/!a a!emi'a,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,( 8,(, 9ISTA 9ISTA IZOLOVANA IZOLOVANA ; A-LAZIJA A-LAZIJA CRVENE CRVENE LOZE,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, LOZE,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,, ,,,,,88 8,(,*, Ak$#!a,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,8 8,(,(, <o!i/!a,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,8 8,7, Si1eo0e!i/!a a!emi'a,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,= 8,7,*, Me#a4oli%am >el'e%a,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,? 8,7,(, Ra%vo' "i1eo0e!i/!e a!emi'e,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,? 8,7,7, Li'e/e!'e "i1eo0e!i/!e a!emi'e,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,+ =, TALASEMIJE,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,@ ?, -OVEANA DESTRUKCIJA DESTRUKCIJA ERITROCITA,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ERITROCITA,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,@@ ?,*, UoBe!a %4og ko0$"k$la!i5 0oemeća'a;,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,@ ?,(, Ei#o2i#!e e!%imo0a#i'e,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ?,7, S#e/e!a %4og ek"#ako0$"k$la!i5 0oemeća'a;,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ?,7,*, Mikoa!gio0a#"ka 5emoli#i/ka a!emi'a,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ?,7,(,
1. CILJ Cil' ovog ma#$"kog a1a 'e $0o%!ava!'e "a 0o4lemom a!emi'e& 4ole"#i ko'a 'e 1a!a" !a'/e3će %4og !e0ikla1!e i"5a!e "ve vi3e 0i"$#!i'a $ "v'e#"ko' 0o0$la2i'i 0ogo#ovo meB$ 1'e2om i omla1i!om, A!emi'a "e 0o!eka1 #e3ko o#kiva 'e "$ a!i "im0#omi veoma 4lagi, Z4og #oga "e lako %ame!'$'e #ego4ama ko'e "e viBa'$ $ 1$gim 4ole"#ima ili !ako! koi3će!'a !eki5 !ek i5 lekova lekova,, A! A!emi emi'a 'a vam mo>e mo>e "am!'i "am!'i#i #i >ivo#! >ivo#!$$ e!e e!egi' gi'$$ 1o mee mee 1a vam vam o#e>a o#e>ava va o4avl'a!'e !a'o"!ov!i'i5 k$ć!i5 ak#iv!o"#i, -o%!a#a i%eka $ !ao1$ 'e 4ol'e "0i'e/i#i !ego li'e/i#i 0a "e "amim #im >elim o"v!$#i !a 0eve!2i'$ 'e "e 0avil!om 0e5a!om mo>e "0i'e/i#i m!ogo v"#a a!emi'
2. UVOD -em1a 'e i'e/ o 'e1!om o1 !a'$/e"#ali'i5 kv!i5 0oemeća'a 0i"$#!om ko1 go#ovo *)F o0će 0o0$la2i'e& 0ve "im0#ome a!emi'e& 0o0$# malak"alo"#i& i!e#!o"#i i glavo4ol'e veći!a !e $%ima $ 1ovol'!o' m'ei kao a%log %4og ko'ega 4i 0o#a>ili 0omoć li'e/!ika, MeB$#im& $ !e3#o #e>im "l$/a'evima& a!emi'a mo>e $%okova#i o%4il'!e 0o#e3koće "#oga 'e 0eve!2i'a i 0avo1o4!a eak2i'a eak2i'a o1 i%!im!e va>!o"#i, va>!o"#i, A!emi'a 'e "#a!'e %a ko'e 'e kaak#ei"#i/a! !e1o"#a#ak 2ve!i5 kv!i5 "#a!i2a ei#o2i#a; o1!o"!o "ma!'e!a ko!2e!#a2i'a 5emoglo4i!a ko'i "e !ala%i $ !'ima i "l$>i %a 0i'e!o" ki"ika i% 0l$ća $ #kiva i oga!e, Naime& a!emi/!e o"o4e ima'$ "ma!'e!$ koli/i!$ ei#o2i#a ili 5emoglo4i!a $ vol$m!o' 'e1i!i2i kvi !a'/e32e i 'e1!oga i 1$goga;& a !e& 1akle& 0o#0$!i !e1o"#a#ak kvi& kako "$geia !a%iv, Dakako& 0ok$3alo "e !a%iv a!emi'a %ami'e!i#i " 0ikla1!i'im, -e1lagao "e !a%iv oligo2i#emi'a 3#o 3#o "e o1!o o1!o"i "ilo lo !a "ma! "ma!'e 'e!i !i 4o' 4o' ei# ei#o o2i 2i#a #a;& ;& olig oligem emi'a i'a "ma "ma!' !'e! e!aa koli koli/i /i!a !a kvi kvi;& ;& oligokome oligokomemi'a mi'a "ma!'e!a "ma!'e!a koli/i!a 5emoglo4i 5emoglo4i!a;, !a;, MeB$#im& !i#i 'e1a! 'e1a! !a%iv !a%iv !i'e $"0io $"0io i"#i"!$#i !a%iv a!emi'a ko'i 'e $veo 'o3 *@87, Ga4iel A!1al $ -ai%$, Dakle a!emi'a "e 0ima!o 1ei!i3e kao "ma!'e!a koli/i!a ei#o2i#a ili 5emoglo4i!a $ vol$m!o' 'e1i!i2i kvi, el'e%om ko'i ki"ik o1 0l$ća 0e!o"i 1o "#a!i2a& a $gl'i/!i 1iok"i1 o1 "#a!i2a 1o 0l$ća, A!emi'a 'e 0i"$#!a ka1a 'e ko!2e!#a2i'a 5emoglo4i!a $ kvi ma!'a o1 *7)gl $ m$3kaa2a i *() gl $ >e!a, .o'!i "$ "im0#omi $mo& glavo4ol'a& omagli2a& !e1o"#a#ak ko!2e!#a2i'e& 0o"0a!o"#& o"'eća' !e1o !e1o"# "#a# a#ka ka %ak %aka& a& 0al0 0al0i#a i#a2i 2i'e 'e,,,,,; ,; i %!ak %!akov ovii a!em a!emi' i'ee 4l' 4l'e1 e1oć oćaa ko>e ko>e i "l$% "l$%!i !i2a 2a&& 5la1 5la1!i !i ek"# ek"#e emi mi#e #e#i& #i& o"la o"la4l 4l'e 'e!i !i 0ei 0eie e! !ii 0$l" 0$l"&& "i"# "i"#ol oli/ i/ki ki 3$m 3$m "2a "2a&& #a5i #a5ika ka1i 1i'a 'a&& o#o o#o"# "#a# a#"k "kaa 5i0o#e!%i'a,,,;, MeB$ #i glav!a $%oka a!emi'e "0a1a'$ 0ekom'ea! g$4i#ak kvi 5emoagi'a;& 0ekom'e!o $!i3#e!'e 2ve!i5 kv!i5 "#a!i2a 5emoli%a; ili !e1o"#a#!a 0oi%vo1!'a 2ve!i5 kv!i5 "#a!i2a !e1o"#a#!a ei#o0oe%a;,
1
3. ANEMIJA A!emi'a ili malokv!o"# 'e ak ei#o2i#a i ko'e !a"#a'e %4og !e1o"#a#aka 2ve!i5 kv!i5 %!a2a, Ovo o4ol'e!'e mo>e 1a ima veoma o%4il'a! $#i2a' !a >ivo# o4oleli5 o"o4a i 1a 1ove1e $ !a'#e>im o4li2ima 1o "m#i, A!emi'a "e 0o!eka1 #e3ko o#kiva 'e "$ a!i 0oka%a#el'i #$moa "im0#omi; veoma 4lagi, Z4og #oga "e lako %ame!'$'e #ego4ama ko'e "e viBa'$ $ 1$gim 4ole"#ima ili !ako! koi3će!'a !eki5 lekova, A!emi'a mo>e "am!'i#i >ivo#!i vek 1o #e mee 1a o4oleli mog$ 1a $m$ $ 4ilo kom veme!$ i o4avl'a!'e !a'o"!ov!i'i5 k$ć!i5 ak#iv!o"#i, A!emi'e "e 'avl'a'$ $ "klo0$ 4ole"#i ko'e 1ovo1e 1o i!"$i2i'e!2i'e ko3#a!e ">i& i $ ovim okol okol!o !o"# "#im imaa !a'/ !a'/e3 e3će će !e 0o"# 0o"#o' o'ee 1ile 1ileme me %a i!1i i!1iko kova va!' !'em em 2i#o 2i#olo lo3k 3ki5 i5&& 2i#o 2i#oge ge!# !#"k "ki5 i5 i im$!oe!o#i0"ki5 i"0i#iva!'a ko3#a!e ">i& " o4%iom !a #o 1a "$ 4o' le$ko2i#a i #om4o2i#a& kao i leko2i#a!a om$la& 0a#olo3ki, -oemeća'i i% ove g$0e mog$ 4i#i $oBe!i A!emia Ha!2o!i; i "#e/e!i "#e/e!a a0la"#i/!a a!emi'a& mi'elo1i"0la%!i "i!1omi& ak$#!e le$kemi'e& i!il#a2i'a ko3#a!e ">i malig!im ćeli'ama ko'e !i"$ 5ema#o0oe#"kog 0o'ekla;,
4.1. Smanjena pro!"#$ja er$%ro#$%a 4.1.1. Ap&a'%$(na anem$ja A0la"#i/!a a!emi'a 'e !a%iv %a 4ole"# ko1 ko'e 'e ko3#a!a "> vlo "la4o a%vi'e!a& a 0o"le1i2a #oga 'e ma!'ak "vi5 kv!i5 ćeli'a $ 2ik$la2i'i, A0la"#i/!a a!emi'a mo>e 4i#i ko!ge!i#al!a ko1 a!emi'e Ha!2o!i& D"2ea#o"i" 2o!ge!i#a& S5a25ma! Diamo!1 "i!1oma, S#e/e!a a0la"#i/!a a!emi'a "e "$"eće ko1 im$!o"$0e"i'e ko3#a!e ">i& #ok"i/!i5 o3#eće!'a& 1eek#a ma#i/!e "#a!i2e& #e ko1 0im'e!e li'ekova, li' ekova, Sma#a "e 1a 'e $%okova!a o3#eće!'em %a'e1!i/ke ma#i/!e ćeli'e i% ko'e "e ka"!i'e a%vi'a'$ "ve lo%e kv!i5 ćeli'a, -o"le1i2a 'e "la4a a%vi'e!o"# ili !ea%vi'e!o"# ko3#a!e ">i, UoBe!i $%o2i: a0la"#i/!a a!emi'a 'avl'a "e ko1 Ha!2o!i'eve a!emi'e i ko!ge!i#al!e 1i"kea#o%e, Im$!olo3ki $%o2i: le/e!'e lekovima ko'i o"la4l'$'$ o14am4e!i "i"#em im$!o"$0e"ivi; !ako! %a5va#a 0e"aBiva!'a ko3#a!e ">i mo>e $%okova#i a0la"#i/!$ a!emi'$& lekovima 0o#iv #$moa #$moa 2i#o" 2i#o"#a# #a#i2i i2i&& 5emo# 5emo#ea ea0i' 0i'a;& a;& !ako! !ako! %a/e %a/e!'a !'a&& $%ima! $%ima!'a 'a 1eiv 1eiva#a a#a 4e!%e 4e!%e!a !a i 1$gi5 1$gi5 $gl'ovo1o!ika& 5loame!ikola i#1, I!ek2i'e: a0la"#i/!a a!emi'a o0i"a!a 'e !ako! %aa%e vi$"!im 5e0a#i#i"om& E0"#ei!.aovim vi$"om& 0avovi$"om&
2
L$je"o)$ "oj$ mo*! o)e'%$ o ap&a'%$(ne anem$je + Acetozolamide Cobamazepine Chloramphenicol Soli zlata Hydantoin Oxyphenibutazone Penicillanime Phenylbutazone Quinacrine
'&a,o' o'%% $ !mor !mor ko'i -vi -vi "$ "im0#o "im0#omi mi '&a, ko'ima ma 'e $%o $%okk "ma! "ma!'e 'e!! 4o' 4o' 2ve 2ve!i !i55 kv! kv!i5 i5 ćeli ćeli'a 'a ei# ei#o2i o2i#a; #a;,, Ma!'ak Ma!'ak ei#o2 ei#o2i#a i#a $%oko $%okova va!! 'e "ma!'e "ma!'e!om !om 0oi%v 0oi%vo1! o1!'om 'om $ ko3#a! ko3#a!o' o' ">i ">i i "r)arenj$ma i% !o"a& 1e"!i& vagi!e& 1ige"#iv!og "i"#ema& 0o#ko>!og #kiva, U veći!e 'e 4ole"!ika kvae!'e 4la>e& $ !eki5 "e kao 0vi "im0#om 'avl'a kvae!'e $ me>!'a/$ oka ili mo%ak, Kvae!'a !a"#a'$ %4og ma!'ka kv!i5 0lo/i2a #om4o2i#a, .ole"!i2i "$ 'ako 4le1i& a 0o ko>i& ko!'$!k#ivi i 1e"!ima mog$ "e !ala%i#i #a/ka"#a kvae!'a i kv!i 0o1livi 5ema#omi;,
E%$o&o*$ja+ *, I1io0a I1io0a#"k #"kee $% $%ok ok !e0o% !e0o%!a !a#; #; (, Sek$! Sek$!1a 1a!e !e $%ok $%ok 0o% 0o%!a !a#; #;
I$opa%'"e ap&a'%$(ne anem$je+ UROĐENE -im'e -im'e 'e Ha!k Ha!ko!i o!i'ev 'evaa a!emi a!emi'a 'a 'avl 'avl'a 'a "e "e $ 1'e/ 1'e/i'e i'em m 1o4$& 1o4$& $1$> $1$>e!a e!a "a m$l# m$l#i0l i0lim im ko!ge!i#al!im a!omali'ama miko2eali'a& "#a4i%am& me!#al!a e#a1a2i'a; -
STEČENE =)F "l$/a'eva "l$/a'eva a0la"#i/! a0la"#i/!i5 i5 a!emi'a a!emi'a 0i0a1a 0i0a1a ovo' "k$0i!i& "k$0i!i& 0o"#o'i 0o"#o'i !eko !ekoliko liko #eoi'a #eoi'a o !a"#a!k$, -
Sekundarne aplastične anemije: anemije:
-$$("$ a*en'$ a1i'a2i'a& a1ioak#iv!i i%o#o0i& a#om"ka 4om4a i "li/!o; !a a1i'a2i'$ "$ 0o"e4!o o"'e#l'ive "#a!i2e ko'e "e 4%o a%m!o>ava a%m!o>ava'$& '$& 0a #ako i "#a!i2e ko3#a!e ">i /em$j'"$ a*en'$ $ &$je"o)$ m!ogi li'ekovi mog$ i%a%va#i "$0e"i'$ ko3#a!e ">i& a !a'/e3će 1o a0la"#i/!e a!emi'e 1ovo1e li'ekovi ko'i "e koi"#e $ #ea0i'i #$moa;
3
I$o'$n"ra$j'"e $&$ a&er*$j'"e rea"#$je !a 0o'e1i!e li'ekove "amo ko1 0o"e4!o o"'e#l'ivi5 o"o4a In0e"#$je !a'/e3će vi$"!i 5e0a#i#i"; i !eke 1$ge i!ek2i'e I!"$i2i'e!2i'a ko3#a!e ">i $%okova!a i4o%om& o"#eo0oo%om i !agomilava!'em li0i1a ili i!il#a2i'a ko3#a!e ">i #$mo"kim "#a!i2ama,
4.2. ISTA IOLOV I OLOVANA ANA A5LAIJA CRVENE LOE Ova' #i0 a!emi'e o1lik$'e !e1o"#a#ak ei#o4la"#a, Kli!i/ki "e a%lik$'$ #i o4lika:
ak$#!a& 5o!i/!a ko!"#i#$2io!al!a 5o!i/!a "#e/e!a,
4.2.1. A"!%na A0la" A0la"#i/ #i/!a !a ki%a ki%a ko1 $oBe! $oBe!i5 i5 5emoli 5emoli#i/ #i/!i5 !i5 a!emi'a ili ko1 %1avi5 o"o4a, E#iologi'a: ova' o4lik ki%e mo>e i%a%va#i i!ek2i'a& !a 0im'e -av -avov ovi i$" $" .* .*&& ili ili !eki !eki 1$g 1$gii i!e i!ek# k# ili ili li'ekovi, Kli!i/ka "lika: ako 'e $ #ok$ i!ek2i'e& 0o"#o'i a!am!e"#i/ki 0o1a#ak o !'o'& o4i/!o "e a1i o i!ek#$ go!'i5 e"0ia#o!i5 0$#eva ili ga"# ga"#o oi! i!#e #e"# "#i! i!aal!i l!i "im0 im0#omi #omi,, -a2 -a2i'e! i'e!## 'e 0oge"iv!o 4li'e1, Diee!2i'a Diee!2i'al!a l!a 1i'ag!o%a 1i'ag!o%a:: a0la"#i/! a0la"#i/!aa a!emi'a& a!emi'a& a%lik$'e "e 0o !omal!om 4o'$ #om4o2i#a i ga!$lo2i#a, A0la"#i/!a ki%a 5emoli#i/!e a!emi'e: ko1 veiikova!e ako "e egi"#$'e 0a1 5emoglo4i!a i e#ik$lo2i#a, O0oavak 'e 4%,
4.2.2. /ron$(na O#kiva "e $ 1'e#i!'"#v$& /e"#i "$ "li/!i "l$/a'evi $ 0oo1i2i& a $%ok 'e !e0o%!a#, Kli!i/ka "lika: 4l'e1ilo ko>e i "l$%!i2a& "la4 a0e#i#& 0o"#e0e!a 0oge"i'a 1o #e3ke a!emi'e "a "/a!im 0o0$3#a!'em i 1i"0!eom, 1i"0!eom, La,ara%or$j'"$ na&a$+
A!emi'a Re#ik$lo2i#i Le$ko2i#i Tom4o2i#i Mielogam Se$m"ko >el'e%o
Nomo5om!a S!i>e!i Nomal!i Um'ee!o 0ovi3e!i Ei#oi1!a 5i 5i0o0la%i'a& me megalo4la"#!e 0 0om'e!e 0ovi3e!o& "a#$a2i'a #a!"ei!a 0oveća!a e#al!i 0ovi3e! 4
Ei#o0oe#i!
0ovi3e!
Diee!2i'a Diee!2i'al!a l!a 1i'ag!o%a 1i'ag!o%a:: vo1e vo1eće će 'e e#ik$lo2i# e#ik$lo2i#o0e! o0e!i'a i'a "a o1"$"#vom o1"$"#vom ei#o4la" ei#o4la"#a& #a& ak$#!i ak$#!i !a"#a!ak i 4% o0oavak,
Terap$ja+ Ta!"$%i'e Ta!"$%i'e kvi 0o0avl'a'$ vi'e1!o"#i 5emoglo4i!a& ali "e 0ovećava'$ vi'e1!o"#i "e$m"kog >el'e%a, Glikoko#ikoi1i mog$ 4i#i o1 koi"#i,
4.3. S$eropen$(na anem$ja Si1eo0e!i/!a a!emi'a 'e 0o"l'e1i2a ma!'ka >el'e%a $ oga!i%m$, U%o2i !e1o"#a#ka >el'e%a $ oga!i%m$ mog$ 4i#i vi3e"#$ki: !e1ovol'a! $!o" >el'e%a 5a!om i'e#ko "amo"#al!o $%ok$'e a!emi'$& !o mo>e 0i1o!i'e#i #e>i!i a!emi'e;& "ma!'e!a a0"o02i'a >el'e%a ga"#ek#omi'a& e"ek2i'a e"ek2i'a 1$o1 1$o1e!$m e!$ma& a& mala0"o0 mala0"o02i'a 2i'a;& ;& 0ove 0oveća!a ća!a 0o#e4a 0o#e4a %a >el'e%om >el'e%om #$1!oća #$1!oća&& 1o'e!'e& 1o'e!'e& $4%a!i a"#;& i!#ava"k$la!a 5emoli%a i 5emoglo4i!$i'a& #e 5o!i/!a kvae!'a, Z4og "vo'e $/e"#alo $/e"#alo"#i "#i "i1eo0e "i1eo0e!i/!a !i/!a a!emi'a a!emi'a ima %!a/a'!$ %!a/a'!$ 'av!o%1a 'av!o%1av"#ve v"#ve!$ !$ va>!o"#& va>!o"#& 'avl'a'$ći 'avl'a'$ći "e !a'/e32e ko1 >e!a ge!ea#iv!e 1o4i $"li'e1 %!a/a'!i'eg g$4i#ka kvi me!"#$a2i'om& #i'ekom #$1!oće #e 1o'e!'em, Ko1 m$3ka2a i >e!a ko'e vi3e !i"$ $ ge!ea#iv!o' 1o4i 'e $%ok "i1eo0e!i/!e a!emi'e !a'/e3će !e0im'e#!o kvae!'e i% ga"#oi!#e"#i!al!og #ak#a, S#oga 'e ko1 #akvi5 4ole"!ika !eo05o1!o $/i!i#i 0egle1 2i'ele 0o4av!e 2i'evi ko1 >e!a i gi!ekolo3ki 0egle1;& kako 4i "e 3#o a!i'e o#kio $%ok kvae!'a& ko'i mo>e 4i#i i malig!a 4ole"#, Si1eo0e!i'a 'e /e32a $ vege#ai'a!a2a " o4%iom 1a 'e >ivo#i!'"ka 5a!a 4oga#i'a >el'e%om, R'eBi $%o2i $%o2i "i1eo0e! "i1eo0e!i/!e i/!e a!emi'e a!emi'e "$ 5emo1i'ali 5emo1i'ali%a& %a& 0l$ć!a 0l$ć!a 5emo"i1e 5emo"i1eo%a& o%a& 5i0o#ieo% 5i0o#ieo%aa i 5i0e#ieo%a& #e !eki 2i'ev!i 0aa%i#i, Te4a !a0ome!$#i 1a ma!'ak >el'e%a !e $%ok$'e "amo "i1eo0e!i/!$ a!emi'$ već i 0oemeća'e $!k2i'e i 1$gi5 #vai ko'e "a1>e >el'e%o 2i#okomi& 0eok"i1a%e& mioglo4i!,,,;, mioglo4i!,,,;,
-o"#o'i vi3e a%li/i#i5 0o1'ela a!emi'a, -im'ei2e& a!emi'e "e mog$ 0ema veli/i!i 2ve!i5 kv!i5 "#a!i2a 0o1i'eli#i !a miko2i#!e& !omo2i#!e i mako2i#!e& o1!o"!o 0ema ko!2e!#a2i'i 5emoglo4i!a $ ei#o2i#$ !a 5i0okom!e& !omokom!e i 5i0ekom!e, -a#oge!e#"ka 0o1'ela a!emi'a 1i'eli i5 !a 5emoli#i/ke a!emi'e %4og 0o'a/a!e a%ga1!'e ei#o2i#a;& a!emi'e $"li'e1
5
g$4i#ka kvi& 5i0o0oliea2i'"ke a!emi'e 0o"l'e1i2a 0oemeće!e "#im$la2i'e ei#o2i#o0oe%e ili "la4o"#i ko3#a!e ">i;& #e !a a!emi'e %4og 0oemeća'a $ "a%i'eva!'$,
4.3.1. Me%a,o&$am 6e&jea el'e%o He; 'e me#al ko'i "e 0io1!o !ala%i $ 5a!i kao 1vovale!#!i ili #ovale!#!i ka#io! ili ve%a! $ kom0lek"e " oga!"kim "0o'evima, U l'$1"kom oga!i%m$ ima >el'e%a !a'vi3e $ 5emo 5emogl glo4 o4i! i!$$ oko oko (,= (,= g& %a#i %a#im m $ miog mioglo lo4i 4i!$ !$e e!% !%im imim imaa oko oko ),= ),= g& #e $ %ali %ali5a 5ama ma mo!o!$klea!omakoag!og mo!o!$klea!omakoag!og "$"#ava ),? *,) g, O1 *(() mg >el'e%a >el'e%a 1!ev!o $ /ov'ekov /ov'ekovo' o' 5a!i a0"o4ia a0"o4ia "e ),?(,) mg !a 1a!& #', =*) F >el'e%a $!e"e!og 5a!om, D!ev!o 'e m$3ka2ima 0o#e4!o oko * mg >el'e%a& >e!ama $ ge!ea#iv!o' 1o4i oko ( mg& a $ #$1!oći 7 mg !a 1a! 0o !ekim a$#oima $ 0o"l'e1!'a 1va #ime"#a #$1!oće /ak i 1o =? mg 1!ev!o;, el'e%o "e !a'4ol'e a0"o4ia !a#a3#e& i% 5emoglo4i!a& o1!o"!o mioglo4i!a i me"a, Na'vi3e >el'e%a ima $ 'e#i 0o"e4!o "vi!'"ko';& kva"2$& 'a'$& 30i!a#$& gove1i!i& #ele#i!i, Hi#a#i& o"a#i i #a!i! i% /a'a "ma!'$'$ a0"o02i'$ >el'e%a "#vaa'$ #e3ko #o0l'ive kom0lek"e;& a vi#ami! C i $k#o%a 'e olak3ava'$ e1$2ia'$ He $ He & a 1vovale!#!i eo o4lik >el'e%a "e 4ol'e a0"o a0"o4 4i ia; a;,, A0 A0"o "o0 02i 2i'a 'a >el'e >el'e%a %a 0o/i 0o/i!' !'ee $ >el$ >el$2$ 2$&& 1ok 1ok "e !a'vi !a'vi3e 3e >el' >el'e% e%aa a0"o a0"o4 4i iaa $ 1va!ae"!ik$, Na a0"o02i'$ >el'e%a& $% "a"#av 5a!e i /im4e!ike ve%a!e $% ga"#oi!#e"#i!al!i #ak#& $#'e/e i i!#e!%iv!o"# ei#o2i#o0oe%e i 0o0$!'e!o"# e%evi >el'e%a $ oga!i%m$, U 0la%mi 'e 4'ela!/evi!a #a!"ei! glav!i 0i'e!o"!ik >el'e%a $ oga!i%m$, Ta!"ei! 1io >el'e%a 0e1a'e ko3#a!o' ">i 0a $ ei#o4la"#ima !a"#a'e 5emoglo4i!& a 1io #kiv$ g1'e "e >el'e%o 0o5a!'$'e kao ei#i!, TakoBe TakoBe "e >el'e%o $gaB$'e $ mioglo4i!& 0o"#a'e i "a"#av!i 1io !eki5 e!%ima& a 'e1!im 1i'elom 'e 0o5a!'e! $ "#a!i2ama mo!o2i#!omakoag!og "$"#ava $ o4lik$ 5emo"i1ei!a, -io1!o "e 1io >el'e%a o"im kvae!'em g$4i i l'$3#e!'em e0i#ela 2i'eva& ko>e& e"0ia#o!og i $oge!i#al!og "$"#ava,
4.3.2. Ra)oj '$eropen$(ne anem$je Si1e Si1eo o0e 0e!i !i/! /!aa a!em a!emi' i'aa "e a%v a%vi' i'aa 0o"# 0o"#$0 $0!o !o&& $ !eko !ekolik likoo a%a a%a,, -vo -vo !a"# !a"#a' a'ee la#e la#e!# !#!a !a "i1eo0e!i'a& ka1a oga!i%am i% "vo'i5 e%evi e%evi !a1ok!aB$'e 0o/e#!i ma!'ak >el'e%a $ "e$m$ 'e >el'e%o 'o3 $vi'ek !omal!o& ei#i! 'e "!i>e!& a #a!"ei! 0oveća!, Nako! #oga "li'e1i ma!i ma!ie e"# "#!a !a "i1e "i1eo o0e 0e!i !i'a 'a ka1a ka1a 'e "e$ "e$m" m"ko ko >el' >el'e% e%oo "!i> "!i>e! e!o& o& 1a 4i !a ka' ka'$$ !a"# !a"#$0 $0ila ila "i1eo0e!i/!a a!emi'a: miko2i#!a& 5i0okom!a a!emi'a " a!$lo2i#ima $ 0eie!o' kvi, Ko!2e!#a2i'a >el'e%a 'e !i"ka& ei#i! 'e i%a%i#o "!i>e!& a UI.C i TI.C 0ovi3e!i, U kli!i/ko' "li2 "li2ii $% #i0i #i0i/! /!ee "im0 "im0#o #ome me i %!ak %!akov ovee a!em a!emi' i'ee 0o'a 0o'avl vl'$ '$'e 'e "e 'o3 'o3 i a!g$ a!g$la la! !ii "#om "#oma# a#i# i#i" i"&& koilo!i5i'a& a#oi/!i ga"#i#i"& a 0o%!a# 'e i #%v, -l$mmeVi!"o!ov "i!1om #i'a" 1i"agi'e& glo"i#i"a i 5i0okom!e a!emi'e;, Diee!2i'al!o 1i'ag!o"#i/ki #e4a "i1eo0e!i/!$ a!emi'$ a%lik a%likova ova#i #i 0ve!" 0ve!"#ve #ve!o !o o1 a!emi' a!emi'ee ko!i/ ko!i/!e !e 4ole"# 4ole"#i& i& #ala"e #ala"emi' mi'e& e& a!emi' a!emi'ee ko1 ko!i/ ko!i/!e !e 4$4e>!e i!"$i2i'e!2i'e i!"$i2i'e!2i'e #e "i1eo4la"#i/!e "i1eo4la"#i/!e a!emi'e,
6
4.3.3. L$je(enje '$eropen$(ne anem$je Na'va>!i'e 'e 0ove"#i 0ve!"#ve!o e#iolo3ko li'e/e!'e& #', 1i'ag!o"#i2ia#i i li'e/i#i $%ok ma!'ka >el'e%a, Ne1o"#a#ak >el'e%a "e !a1ok!aB$'e 0eoal!im 0e0aa#ima eleme!#a!og >el' >el'e% e%aa $ 1o%i 1o%i *)) *))() ())) mg !a 1a!& 1a!& !a#a !a#a3#e 3#e&& 0i'e 0i'e 'ela 'ela&& a1i a1i 4ol' 4ol'ee a0"o a0"o0 02i 2i'e 'e,, Do Do4a 4a la4o la4oa a#o #oi' i'"k "kii i kli! kli!i/ i/ki ki o1go o1govo vo o/i# o/i#$' $'ee "e 0oa 0oa"# "#om om e#i e#ik$ k$lo lo2i 2i#a #a i 5emo 5emogl glo4 o4i! i!a& a& $% "$4'ek#iv!o 4ol'e o"'eća!'e 4ole"!ika, Ukoliko !ema %!akova 0o4ol'3a!'a& 0o"i'e1i mo>e 4i#i "la4a a0"o02i'a& !ee1ovi#o"# $%ima!'a li'eka& i 1al'e 0i"$#a! veliki g$4i#ak >el'e%a& ili 'e 0ak 0o#e4!o $/i!i#i evi%i'$ 1i'ag!o%e, Ako 'e o1govo a1ekva#a!& !a"#avl'a "e " #ea0i'om 'o3 #i m'e"e2a !ako! koek2i'e a!emi'e& kako 4i "e 0o0$!ile e%eve oga!i%ma, -eoa -eoal!a l!a #ea0i #ea0i'a 'a >el'e% >el'e%om om ima "vo'e "vo'e !$"0o !$"0o'av 'avee #am!a #am!a "#oli2 "#oli2a& a& m$/!i! m$/!i!a& a& 0ov 0ovać aća!' a!'e& e& !a1$#o"#& 0ol'ev& o0"#i0a2i'a& 4ol $ #4$5$& >gaavi2a,,,;& #e ako "e %4og i%a%i#e i!#olea!2i'e !e mo>e !a"#avi#i 0eoal!a 0im'e!a ili ako o!a !i'e mog$ća %4og& 0im'ei2e& 4ole"#i >el$2a i #a!kog 2i'eva& >el'e%o "e mo>e 0imi'e!i#i 0ae!#eal!o i!#ave!"ki& 'e 'e i!#am$"k$la!a 0im'e!a !a0$3#e!a %4og o%4il'!i5 !$"0o'ava;& $% o0e% %4og mog$ć!o"#i !a"#a!ka lokal!i5 le4i#i"& le4o#om4o%a; i o0ći5 #ego4a e4ili#e#& glavo4ol'a& m$/!i!a& 0ovaća!'e& "ve 1o i'e#ke i'e#ke a!aila a!ailak#i/ k#i/ke ke eak2 eak2i'e i'e;, ;, -o#e4 -o#e4!o !o 'e i%a/$ i%a/$!a# !a#ii ma!'ak ma!'ak >el'e% >el'e%aa $ oga! oga!i%m i%m$$ mg; mg; m!o>e!'em #'ele"!e ma"e kg; i 1ei2i#a 5emoglo4i!a gl; 0o'e1i!og 4ole"!ika " ak#oom ),(8& 3#o "e %4o'i " koli/i!om >el'e%a %a 0o0$!'ava!'e %ali5a %a >e!e ?)) mg& %a m$3ka2e *))) mg;& kako 4i "e 1o4ila 1o%a 0o#e4!og >el'e%a %a !a1ok!a1$ ko1 0o'e1i!og 4ole"!ika,
7
7. TALASEMIJE Tala"emi'e !a"#a'$ %4og $oBe!og 1eek#a "i!#e%e 'e1!og ili vi3e glo4i!"ki5 la!a2a, Re%$l# Re%$l#a# a# 1eek# 1eek#aa 'e i!4ala i!4ala!" !" glo4i! glo4i!"ki "ki55 la!a2a la!a2a 3#o e%$l#i e%$l#ia a i!ek# i!ek#iv! iv!om om ei#o ei#o0oe 0oe%om %om,, Deek#!a "i!#e%a 5emoglo4i!a vo1i 5emoli%i 1al'e a!emi'i a%li/i#og "#$0!'a,
O,&$#$+
.e#a #ala"emi'a Del#a 4e#a #ala"emi'a
8. 5OVE9ANA DESTRUKCIJA ERITROCITA ERITROCITA 8.1. Uro:ena ,o* "orp!'"!&arn$; poremee!e a!emi'e "a "0le!omegali'om& ik#e$"om& kao i #e>i5 omi o#kive!i5 već !a 0oo1$, Te3ki Te3ki o4li2i "$ ovi"!i o1 #a!"$%i'a kvi, Komplikacije: a0la"#i/!e ki%e& ak$#!e megalo4la"#!e ki%e %4og 1ei2i'e!2i'e ola#a ili $ #ok$
#$1!oće& 0oveća!a 5emoli%a $ #ok$ i!ek2i'e& $l2ea2i'e !a !ogama ili 1ema#i#i" $ !eki5 0a2i'e!a#a ko'e "e 0ovla/e !ako! "0le!ek#omi'e, Ri'e#ko "e 'avl'a ek"#ame1$la!a 5ema#o0oe%a kao #$mo"ka ma"a, Tea0i'a: %4og 0oveća!og "#vaa!'a ei#o2i#a mog$ć!o"# 'e !a"#a'a!'a 1ei2i#a!i5 a!emi'a ol!a ki"eli!a 1a'e megalo4la"#!$ a!emi'i& 1ei2i# >el'e%a vo1i "i1eo0e!i/!o' a!emi'i,
8
8.2. Er$%ro#$%ne en$mopa%$je Na'/e3ća $oBe!a 5emoli#i/ka a!emi'a& a!emi'a& ko'a !a"#a'e %4og !e1o"#a#ka e!%ima& ko'i $/e"#v$'$ $ a!aeo4!om 0o2e"$ gliko%e i 5emoli#i/ka a!emi'a& $"l'e1 !e1o"#a#ka 0i$va#ki!a%e, Ko1 4ole"!ika "a ovakvom a!emi'om splenektomija %!a#! %!a#!oo $4la>a $4la>ava va 5emoli 5emoli%$ %$,, D$ga& D$ga& 0o $/e"#a $/e"#alo" lo"#i #i ei#o ei#o2i# 2i#!a !a e!%imo e!%imo0a# 0a#i'a i'a&& !a"#a' !a"#a'ee %4og %4og !e1o" !e1o"#a# #a#ka ka e!%ima e!%ima gliko% gliko%o? o?o o"a "a# # 1e5i1 1e5 i1oge oge!a% !a%ee G?-D; G?-D;,, Ova Ova'' e!%im e!%im $/e"#v $/e"#v$'e $'e $ 0e! 0e!#o% #o%!om !om 0$#$ 0$#$ me#a4 me#a4oli% oli%ma ma gliko% gliko%e, e, Za5val'$'$ći ak#iv!o"#i ovog e!%ima& $ ei#o2i#ima "e "#al!o o1>ava 1ovol'!a koli/i!a GS< e1$kova!og gl$#a#io!a& ko'i 3#i#i ei#o2i#e o1 ok"i1a!#!og o3#eće!'a, UoBe!i !e1o"#a#ak ovog e!%ima 1a'e kaak#ei"#ike "le1ećim o4li2ima o4ol'e!'a: a; O4lik $ kome !a"#a'$ "amo ak$#!e& i%a%i#e 5emoli#i/ke ki%e& $koliko o"o4a $%ima !eko ok"i1a!#!o "e1"#vo a"0ii!;, 4; O4lik $ kome 4ole"!ik ima "#al!$& 5o!i/!$& 5emoli#i/k$ a!emi'$ "a e#ik$lo2i#o%om& >$#i2om i lako $veća!om "le%i!om, U ovakvi5 e!%imo0a#i'a "0le!ek#omi'a !i'e i!1ikova!a& 'e o"#a'e 4e% eek#a, eek#a, U 5ee1i#a!o' !a"le1!o'; "eo2i#o%i ei#o2i#i "$ veoma mali i "ei/!i $m'e"#o 1a 4$1$ 4iko!kav!i 1i"kovi, Ove ćeli'e !e mog$ 1a i%1>e "ile 0i#i"ka %a#o 3#o !ema'$ !omal!o 0ilago1l'iv$& veća"#$ "#$k#$$ mem4a!e 4iko!kav!i5 ćeli'a, -i 0ola"k$ ko% 0$l0$ "le%i!e i ko% !eka 1$ga #kiva& ovi ei#o2i#i lako 0"ka'$& /ak i 0i 1e'"#v$ malog 0i#i"ka,
8.3. S%e(ena ,o* e"'%ra"orp!'"!&arn$; poreme
8.3.2. /emo&$%$("a anem$ja ,o* ;em$'"$; $&$ 0$$("$; a*ena'a Ova' vi1 a!emi'e !a"#a'e ko1 i%laga!'a 3#e#!im ma#ei'ama& !a'/e3će $ i!1$"#i'i: a"e!ik 5i1ok 5i1ok"i1 "i1&& olovo& olovo& 4ak 4aka a&& 5loa# 5loa#i& i& ali i %a1e"! %a1e"!oo ki"ik ki"ik ka1 ka1aa "e a0li2i a0li2ia a *)) *))F& F& vo1 vo1aa 1a#a 1a#a i!#ave!"ki& $'e1 i!"ek#a& #o0lo#a,
9
8.3.3. /emo&$%$("a anem$ja "o $n0e"#$ja a a%vi#i $ #ok$ i!ek#iv!i5 4ole"#i i mo>e 4i#i 1io kli!i/ke "like, Me5a!i%am !a"#a!ka 'e: 1iek#!om i!va%i'om $%o/!ika malaia;& 0i"$"#vom 5emoli#i/!i5 5emoli#i/!i5 #ok"i!a& a%vo'em a$#oa!#i#i'ela 0o#iv a!#ige!a ei#o2i#a, Na'/e3ća 'e ko1: ko1: malai'e& 4a#o!elo%e& 4a#o!elo%e& 2lo"#i1i$ma& 4a4e%io%e, 4a4e%io%e,
8.3.4. A!%o$m!na ;emo&$%$("a anem$ja AI/A A$#oim$!e 5emoli#i/ke a!emi'e mog$ 1a "e 0o1ele $ 1vi'e g$0e: * ) Akutna AIHA AIHA ko'a "e o4i/!o 'avl'a 0o"le !eke vi$"!e i!ek2i'e i!ek#iv!a mo!o!$kleo%a i#1,;, (; Hronična (; Hronična AIHA ko'a mo>e 1a 4$1e i1io0a#"ka& 0ima!a i1io0a#"ka& 0ima!a i "ek$!1a!a, "ek$!1a!a, Ko1 0ima!e AIe 1a "e o#ki'e $%ok a!emi'e& a ko1 "ek$!1a!e $vi'ek 0e#5o1i $vi'ek 0e#5o1i !eka o"!ov!a 4ole"#& kao 3#o "$ "i"#em"ki l$0$" ei#ema#o"$"& !e 0o"ma#a/eQ, -o3#o "$ #akva a!#i#'ela "#voe!a $ 'e1!om veme!$ kao eak2i'a !a vi$"!$ i!ek2i'$& a!#i#'ela mog$ 1a !e"#a!$ i% oga!i%ma 0o"le !ekoliko !e1el'a& i'e#ko vi3e m'e"e2i, Kako !a"#a'e ak$#!a AIe!im "#e0e!om a!emi'e& e#ik$lo2i#o%e& "a $veća!om "le%i!om i 'e#om& 3#o %a5#'eva /e"#e #a!"$%i'e kvi,
<o!i/!a AIa 4ole"# !ego 3#o 'e ak$#!a a!emi'a i %!a#!o "e #e> #e>e li'e/i, Makoag agi $ e#i e#ik$ k$lo loe! e!1o 1o#e #el! l!om om "i"# "i"#em em$& $& 0o"e 0o"e4! 4!oo $ "le% "le%i! i!i& i& !a0a !a0a1a 1a'$ '$ i%m'e!'e!e ei#o2i#e& 0o3#o makoagi $ "le%i!i ima'$ %a ovakve ak2i'e ak2i'e 0o"e4 0o"e4!e !e e2e0 e2e0#o #oe, e, Ei#o Ei#o2i# 2i#ii "$ !a0a1 !a0a1!$# !$#ii "a Iga!# Iga!#i#'e i#'elim lima& a& a mako makoagi agi %a#im %a#im a%gaB$'$ #akve ei#o2i#e& i #o $glav!om $ "le%i!i, Za a%lik$ o1 AIim o4li2ima 5emoli%e 4ole"!i2i "e 0o1vgava'$ "0le!ek#omi'i& ko'a i'e#ko ka1a 1a'e 1o4 1o4ee e%$ e%$l# l#a# a#e, e, Ka Kako ko $ 5o! 5o!i/ i/!o !o'' om omii AI< AI< a!em a!emi' i'ee !ema !ema m!og m!ogoo $"0i $"0i'e 'e5a 5a "a 10
me1ikame!#!im li'e/e!'em a go#ovo i%$%e#!o "e 1e3ava 1a !a"#a!e "0o!#a!o "amoi%l'e/e!'e;& "amoi%l'e/e!'e;& v3i "e "0le!ek#omi'a, S0le!ek#omi'a 'e i!1ikova!a 1a 4i "e $klo!io oga! g1e "e "#vaa'$ a!#i#'ela i g1e 'e @)F o1 ei#o2i#a ko'i "$ !a0a1!$#i IgGa!#i#elima, Na #a' !a/i! "e $4la>ava 4ole"# $ oko 8) 1o +)F 4ole"!ika "a AI
8.3.4. Kr$opa%'"a ;emo&$%$("a anem$ja U%ok$'$ 'e 0i"$#!a a$#oa!#i#i'ela ko'a "e ve%$'$ %a ei#o2i#e !a #em0ea#$i i"0o1 7+)C& !a'/e3će !a 7*)C, ivo#a,
11
=. ANEMIJA >O? ?U>ITKA KRVI -o"le 4%og i"kvavl'e!'a oga!i%am !a1ok!aB$'e #e/!i 1io 0la%me %a * 1o 7 1a!a& ali o"#a'e mali 4o' ei#o2i#a, Ako 0o!ovo !e !a"#a!e kvae!'e& 4o' ei#o2i#a će "e !omali%ova#i $ ok$ o1 7 1o ? !e1el'a, -i 5o!i/!im kvavl'e!'ima& a0"o2i'a >el'e%a i% 2i'eva 'e /e"#o !e1ovol'!a %a "i!#e%$ 5emoglo4i!a ko'a 4i o1govaala 4%i!i !'egovog g$4i#ka, Ei#o2i#i ko'i "e #a1a 0oi%vo1e "$ m!og m!ogoo ma!' ma!'ii o1 !om !omal al!i !i55 i "a1 "a1>e >e 0em 0emal aloo 5emo 5emogl glo4 o4i! i!a& a& 3#o 3#o 1ovo 1ovo1i 1i 1o nastanka mikrocitne, hipohromne anemije
=.1. Anem$je Anem$je !'&je a"!%no* a "!%no* *!,$%"a "r)$
Ne0o"e1!o 0o"le kvae!'a 4o' ei#o2i#a 'e !omala!& /ak mo>e 4i#i i 0oveća! %4og mo4ili mo4ili%a2 %a2i'e i'e $"kla1 $"kla1i3#e i3#e!i5 !i5 ei#o ei#o2i# 2i#aa i% e%ev e%evoa oaaa kao 0o"l'e 0o"l'e1i2 1i2aa eek#a eek#a "#e"! "#e"!ee eak2i'e, Nekoliko "a#i ka"!i'e %4og kom0e!%a#o!e 5emo1il$2i'e $la%ak #e/!o"#i i% ek"#a ek"#ava" va"k$l k$la! a!og og 0o"#o 0o"#oa; a; 5ema#o 5ema#oki ki## i 4o' 4o' ei#o ei#o2i# 2i#aa "e "!i>a "!i>ava' va'$& $& meB$#i meB$#im& m& moolo3ke kaak#ei"#ike i "a1>a' 5emoglo4i!a ei#o2i#a o"#a'e !omala!, Dva1e"e# Dva1 e"e# /e#ii /e#ii /a"a !ako! kvae!'a kvae!'a 0ove 0oveća!a ća!a 0o1$k2i'a 0o1$k2i'a ei#o0oe# ei#o0oe#i!a i!a $4%ava $4%ava ege!ea2i'$ ei#o2i#a, Z4og $4%a!e 0o1$k2i'e ei#o2i#a $ 0eie!o' kvi %a0a>a "e veliko 0oveća!'e 4o'a e#ik$lo2i#a o1 )& =F 1o =*=F; i 0o'ava 0oli5oma#oil!i5 ei#o2i#a ili /ak !omo4la"#a,
=.2. Anem$je Anem$je !'&je ;ron$(no* *!,$%"a "r) Svaki vi1 5o!i/!og kvae!'a& kao 3#o 'e ga"#oi!#e"#i!al!o kvae!'e %4og 0e0#i/kog $lk$"a& 5i'a#$" 5e!i'e& 1ive#ik$lo%e& malig!i#e#a& 5emooi1a& 5emoagi'"ke 1i'a#e%e i#1, ili 0oveća!o me!"#$al!o kvae!'e $%ok$'$ 0o'av$ a!emi'e %4og 1ei2i#a gvo>Ba ,
12
@. OSTALI O>LICI ANEMIJA @.1. Srpa'%a anem$ja Domi!a!#a! $%ok ove a!emi'e 'e a4!omal!i 5emoglo4i! S a4!omal!o"# 'e $ o4a 4e#a la!2a $ molek$l$ 5emoglo4i!a& #ako 3#o "e gl$#ami!"ka ki"eli!a i%m'e!'$'e "a vali!om !a 3e"#o' 0o%i2i'i;, Ova' a4!omal!i 5emoglo4i! <4 S; "#vaa $ 1eok"ige!i"a!o' kvi ki"#ale i%1$>e!og o4lika& #ako 1a ei#o2i# 1o4i'a "0a"#i o4lik $m'e"#o o4lika 4iko!kav!og 1i"ka, Na #a' !a/i! 1eomi"a!i ei#o2i#i #e3ko mog$ 1a "e 0o4i'$ ko% miko2ik$la2i'$ "le%i!e& $"0o $"0oa ava va'$ '$ #ok #ok kvi kvi&& %a/e %a/e0l 0l'$ '$'$ '$ kv! kv!ee "$1o "$1ove ve i 1ovo 1ovo1e 1e 1o i!a i!ak k2i 2i'e 'e #kiv #kiva, a, Na Na"# "#a' a'$$ va%o va%ook okl$ l$%i %iv! v!ee ki% ki%e, e, -o3# -o3#oo "e 1eomi"a!i ei#o2i#i "0oo keć$ ko% ko% kvo#o kvo#okk "le%i! "le%i!e& e& 1ola%i 1ola%i 1o o3#eće o3#eće!'a !'a "le%i! "le%i!e& e& 1o i!ak i!ak2i' 2i'ee !'e! !'e!og og #kiv #kiva, a, Ov Ova' a' oga oga!! a!o a!o g$4i g$4i "vo' "vo'$$ $!k $!k2i 2i'$ '$ P/i" P/i"#a #a/a /aQQ 2ik$la2i'e kvi o1 a%!i5 /e"#i2a& 0o"e4!o o1 4ak#ei'a, To 'e #%v, #%v, funkcionalna asplenija. -o3#o "e 0o"le =? go1i!a o1 0o/e#ka o4ol'e!'a "le%i!a 0ome!i $"le1 mogi5 i!ak#a #kiva& !a"#a'a!'em m!ogo4o'!i5 o>il'aka oga! "e "ma!'i& 1ola%i 1o #%v, autosplenektomije. O"o4e "a "kv/e!om i o>il'a"#om "le%i!om& 0o"e4!o 1'e2a& o"#a'$ %a$vi'ek $ o0a"!o"#i o1 #e3ki5 i!ek2i'a, Ko1 4ole"!ika 'e i%a>e!a $ a%li/i#im "#e0e!ima 5emoli#i/ka a!emi'a& "a "!i>e!im !ivoom 5emoglo4i!a i "ma!'e!im 4o'em ei#o2i#a, Nagla3e!a 'e e#ik$lo2i#o%a "a $veća!om "le%i!om, I $ ovakvi5 4ole"!ika i!1ikova!a 'e "0le!ek#omi'a& 0o"le ko'e "e %!a#!o %!a#!o $4la>ava $4la>ava 5emoli#i/k 5emoli#i/kii 0o2e", 0o2e", -e2i0i#ia -e2i0i#ia!i !i 5emoglo4i 5emoglo4i!! #akoBe #akoBe o3#eć$'e o3#eć$'e ćeli"k$ ćeli"k$ mem4a!$& mem4a!$& #ako 1a ei#o2#i 0o"#a'$ agil!i i %4og #oga !a"#a'e o%4il'!a a!emi'a, Takvi 0a2i'e!#i /e"#o $la%e $ circulus circulus viciosus viciosus !a%va! ki%a 4ole"#i "0a"#i5 ćeli'a& ka1a !i%ak 0i#i"ak ki"eo!ika $ #kivima i%a%iva !a"#a!ak "0a"#i5 ćeli'a ko'e 0"ka'$ i%a%iva'$ći 1al'e "ma!'e!'e 0i#i"ka ki"eo!ika i 'o3 već$ 1e"#$k2i'$ "0a"#i5 ei#o2i#a, Ka1 %a0o/!e ova' 0o2e" 4%o !a0e1$'e i%a%iva'$ći o%4il'!o "ma!'e!'e $k$0!e ma"e ei#o2i#a $ ok$ o1 !ekoliko "a#i i& /e"#o "m#, U e#al!o' ei#o4la"#o%i R50o%i#iv!i ei#o2i#i e#$"a "$ !a0a1!$#i a!#i#'elima i% kvi R5 !ega#iv!e ma'ke, Ova a!#i#'ela /i!e R50o%i#iv!e ćeli'e agil!im& i%a%iva'$ći 4%$ $0#$$ i $%ok$'$ći aBa!'e 1'e#e#a "a o%4il'!om a!emi'om, Uo4i/a'e!a #ea0i'a e#al!e ei#o4la"#o%e 'e %am'e!a kvi !ovooBe!/e#a !ovooBe!/e#a R50o%i#iv!om kvl'$, Oko 8)) ml R5!aga#iv!e kvi "e #a!"$!1$'e $ #ok$ *,= "a#a ili vi3e& 1ok "e i"#oveme!o R50o%i#iv!a kv !ovooBe!/e#a o1"#a!'$'e, Ova 0o2e1$a mo>e "e 0o!ovi#i !ekoliko 0$#a $ #ok$ 0vi5 "e1mi2a >ivo#a& 0ve!"#ve!o 1a o1>i 4ili$4i! !a !i"kom !i"kom !ivo$ i #ako 0eve!ia 0eve!ia ke!ik#e$", 13
@.2. Anem$ja Anem$ja ,o* %ra!me ! #$r"!&a#$j$ Me5a!i2ko o3#eće!'e mo>e $%okova#i a%aa!'e ei#o2i#a !a !ekoliko !a2i!a: *,ako kv!e >ile 0ela%e i%!a1 0ov3i!e ko"#i& ei#o2i#i "e o3#e2$'$ %4og va!'"kog $#'e2a'a veliki5 i%i/ki5 !a0oa, .ole"# "e& !0, 'avl'a !ako! 1$go#a'!og 3e#a!'a ili #/a!'a& o"o4i#o !a #v1o' 0o1lo%i i ako o"o4e !o"e o4$ć$ " #a!kim Bo!om, Ra%aa!'e ei#o2i#a mo>e "e "0i'e2i#i $me#a!'em $me#a!'em meka!i5 $!$#a!'i5 $!$#a!'i5 $lo>aka $ o4$ć o4$ć$, $, Sli/!o Sli/!o o3#e2e!'e o3#e2e!'e ei#o2i#a mo>e !a"#a#i !a"#a#i !ako !ako!! kaa kaa#e #e #e!i #e!i!g !gaa i "via "via!' !'aa 4o!g 4o!goo 4$4! 4$4!'e 'eva va,, -o"e -o"e4! 4!oo li'e li'e/e /e!' !'ee !i'e !i'e 0o#e 0o#e4! 4!o, o, (,$koliko $ 2ik$la2i'i 0o"#o'i !eo1govaa'$ći ga1i'e!# #laka !a"#ao %4og !e0avil!i5 "/a!i5 %ali"#aka %ali"#aka ili !ako !ako!! $ga1!'e $ga1!'e $m'e#!i5 $m'e#!i5 "/a!i5 "/a!i5 %ali"#aka %ali"#aka,, Ma!'ak Ma!'ak >el'e%a >el'e%a !a"#ao !a"#ao a%aa!'em a%aa!'em ei#o2i#a mo>e "e i"0avi#i $%ima!'em #a4le#a >el'e%a, Oga!i/e!'e #'ele"!e ak#iv!o"#i #akoBe "ma!'$'e "#$0a!' o3#eće!'a ei#o2i#a, Ka1 ove m'ee %aka>$& 0o#e4!o 'e koigia#i "/a!i %ali"#ak ili $ga1i#i !ovi $m'e#!i %ali"#ak, 7,$koliko $ malim kv!im >ilama 0o"#o'e i"#alo>e!e ma"e ko'e o#e>ava'$ 0ola% ei#o2i#a i $!i3#ava'$ ga, O0će!i#o& #i "$ $%o/!a "#a!'a: - 0oemeća' %i1a kv!i5 >ila $ 0o%!a#im 4ole"#ima: %loć$1!o vi"oki kv!i #lak&
eklam0"i'a& o14a2iva!'e 4$4e>!og 0e"a#ka& %loć$1!i #$mo " 0e"a1!i2ama i #$mo kv!i5 >ila 5ema!giom;,
-
#e3ka 4ole"# !e0o%!a#a $%oka: #om4o#i2!a #om4o2i#o0e!i/!a 0$0$a i 5emoli%!o $emi'"ki "i!1om
%g$3ava!'a kvi ko'i "e o/i#$'e "#vaa!'em $g$3aka $g$3aka $ 2i'elo' 2ik$la2i'i, 2ik$la2i'i, - 0oemeća' %g$3ava!'a
@.3. Anem$ja Anem$ja ,o* $ra)no* %o"'$(no* je&o)anja Ov$ a!emi'$ $%ok$'$ a%li/i#e i!ek2i'e& i%av!o 1'elova!'e o#ova %mi'e ili 0a$ka #e !eki5 eleme!a#a kao 3#o 'e 4aka,
@.3.1 A"an%o#$%oa Aka!#o2i#o%a "e o1lik$'e ei#o2i#ima 4i%a!og o4lika& "a m!ogo4o'!im 4o1l'ama, Na"#a'e /e"#o $ #e3kim 4ole"#ima 'e#e& kao kom0lika2i'a #i5 4ole"#i, A!emi'a 'e $m'ee!a mo>e 4i#i i #e3ka, -oveća!'e "le%e!e 'e e1ovi#i !ala%& i"#o #ako i >$#i2a, Javl'a'$ "e 0o!eka1 i 0oemeća'i mo>1a!e $!k2i'e, Li'e/e!'e #a!"$%i'ama !i'e o1 velike koi"#i 'e "e i #a!"$!1ia!i ei#o2i#i mi'e!'a'$, O1"#a!'e O1"#a!'e!'e !'e "le%e!e "le%e!e "0e2ava "0e2ava 0ea!o a%aa!'e ei#o2i#a& ei#o2i#a& ali 'e #a' %a5va# %a5va# vi"oko vi"oko i%i/a! i%i/a! $ 4ole"!ika " #e3kom #e3kom 'e#e!om 4ole32$, 4ole32$,
14
@.3.2. 5aro"'$ma&na noel'e%a 0a ga #e4a !a1ok!a1i#i, Tom4o%a "e li'e/i 0o"e4!im li'ekovima %a o#a0a!'e $g$3ka, Ukoliko "e 'avi "ma!'e!'e $!k2i'e ko3#a!e ">i& #a!"0la!#a2i'a ko3#a!e ">i 'e 1o4a me#o1a li'e/e!'a,
. 5REVENCIJA .1. 5&an$raj%e pre;ran! "a"o ,$'%e pre)en$ra&$ anem$j! Nema i lo3e 0e5am4e!e !avike "ave%!ik "$ m!ogi5 4ole"#i& 0a #ako i a!emi'e, Do4im o1a4iom !ami!i2a i !'i5ovom 0avil!om 0i0emom %a'am/e! 'e $!o" !$#i#iv!i5 #vai ko'e i"kl'$/imo li 4ole"#; %!a/e 1a "e a!emi'a !eće 0o'avi#i, Hol!a ki"eli!a /la! 'e vi#ami!a . "k$0i!e ko'i "e $ 1ovol'!im koli/i!ama !ala%i $ 0ovć$& 'e#i2i 1ivl'i5 i 1omaći5 >ivo#i!'a ko4a"i2e i 0oi%vo1i " i%!$#i2ama;& kva"2$ i!ak#ivia!i 0iv"ki kva"a2;& oa3a"#im 0lo1ovima i 1, -o"e4!o 0e0o$/$'emo "ala#$ o1 "v'e>eg 0ovća k$0$"& %ele!a "ala#a& 30i!a#,,,; 'e "e 1$>im k$5a!'em g$4e velike koli/i!e ol!e ki"eli!e, Vi#ami! .*( 0i'eko 'e 0o#e4a! i !ala%imo ga $ većim koli/i!ama $ 'a'ima >$ma!2e;& i4ama "1ela& #$!a;& 3kol'kama i akovima& mli'ek$ i mli'e/!im 0eaBevi!ama,,,& me"$ 0ea1i, Do4o 0o1!o"i #emi/k$ o4a1$ #ako 1a "e 0i 0im'ee!o' 0i0emi 'ela !a o0#imal!im #em0ea#$ama o/$va'$ veće koli/i!e 2i'a!oko4alami!a vi#ami!a . *(;, -oma>e i o"o4ama i%lo>e!im "#e"$ a #akvi5 'e meB$ !ama velik 4o';, el'e%o 'e %a"ig$!o !a'0o0$la!i'e meB$ mi!ealima, D!ev!e 0o#e4e mo>emo %a1ovol'i#i ko!%$mia ko!% $mia!'em !'em !eki5 !eki5 o1 !ami!i2a !ami!i2a 4oga#i5 >el'e%om, >el'e%om, U "k$0i!$ "k$0i!$ P>el'e%!i P>el'e%!i55 !ami!i2a !ami!i2aQQ "0a1a'$ i%!$#i2e 'e#i2a& 4$4e%i& kv;& gl'ive& me"o #$!e& mo"kog 0"a& !eke 3kol'ke& ga3ak& le2a& "o'a& vla"a2& o#kvi2a& me"o a%a!a i 0$a!a,,, Da 4i "e "0i'e/ila 0o'ava a!emi'e& va>!o 'e& i%av!o i !ei%av!o& $ oga!i%am $!o"i#i 1ovol'!o C vi#ami!a& kao i 1$gi5 vi#ami!a i mi!eala,
15
1B. ULO?A MEDICINSKE SESTRE -oma#a!'e 4ole"!ika Z!akovi i "im0#omi a!emi'e ovi"e o 4%i!i !'e%i!a !a"#a!ka, Š#o "e a!emi'a 4>e a%vi'a& #o "$ o!i 'a/i, Ka1a 'e a!emi'a 4laga& 0o'avl'$'$ "e #ek 0i i%i/kom !a0o$& a ka1a 'e 'aka i%a>e!i "$ i $ miova!'$, Z!akovi a!emi'e 0o"l'e1i2a "$ 5i0ok"i'e #kiva i 0ok$3a'a ka1iova"k$la!og "$"#ava 1a $4%a!om 2ik$la2i'om i 0ea"0o1'elom kvi i% oga!a ma!'e va>!o"#i $ oga!e veće va>!o"#i& kom0e!%ia "ma!'e!i 4o' ei#o2i#a, I%gle1 4ole"!ika Ko>a i vi1l'ive "l$%!i2e !a'/e3ći i%ikala! %!ak %a a!emi'$ 'e 4l'e1ilo& iako !i'e 1ovol'a! %a 0o"#avl'a!'e 1i'ag!o%e, .l'e1ilo ovi"i o 0okvl'e!o"#i& #e !a !'ega& o"im a!emi'e& 4i#!o $#'e/e i va%oko!"#ik2i'a ko'a 'e 0o"l'e1i2a 0ea"0o1'ele 0o#oka i% ko>e $ 1$ga va>!i'a 0o1$/'a, O"im 4l'e1ila ko>e& vi1i "e i 4l'e1ilo "l$%!i2a& o"o4i#o mekog !e02a i ko!'$k#iva& a ka1a "e 0o'avi 4l'e1ilo 4a%1a !a 1la!ovima& #o $0$ć$'e !a %!a/a'a! "#$0a!' a!emi'e, S#a!'e "vi'e"#i i 0om'e!e 0o!a3a!'a Ko1 veći!e 4ole"!ika "#a!'e "vi'e"#i 'e o/$va!o, U a!emi'i i%a%va!o' velikim kvae!'em 4ole"!ik mo>e 4i#i $ 3ok$& "me#e! i $0la3e!& a mog$ća 'e i !e"v'e"#i2a, -oke#l'ivo"# i 0olo>a' 4ole"!ika -oke#l'ivo"# 4ole"!ika 'e oga!i/e!a %4og malak"alo"#i& 1i"0!e'e i 4%og $maa!'a 0a2i'e!#a, Vi#al!i %!akovi Tem0ea#$a mo>e 4i#i 0ovi3e!a $% #e"avi2$ $ !a0a1a'$ 5emoli%e 4ole"!ika ko'i ima'$ #$ v"#$ a!emi'e, Di"0!e'a i #a5i0!e'a "$ /e"#e ko1 a!emi/!i5 4ole"!ika, Ka1a "$ a!emi'e 4la>e& 0i"$#!a 'e a1!a 1i"0!e'a ko1 o4avl'a!'a !eke i%i/ke ak#iv!o"#i;& a ka1a "$ #e>e 1i"0!e'a 'e 0i"$#!a i $ miova!'$, Ta5ika1i'a "e 0o'avl'$'e a1i 0o'a/a!og a1a "2a %4og 1ovol'!e o0"k4e oga!i%ma ki"ikom, I%l$/evi!e Ko1 4ole"!ika " 5emoli#i/kom 4ole"#i& $i! 'e "meBe 4o'e 5emoglo4i!$i'a;& a "#oli2a mo>e 4i#i 2!e 4o'e a1i $%ima!'a 0e0aa#a >el'e%a, O"#ali "im0#omi i %!akovi 4ole"#i Z4og 1o1a#!og o0#eeće!'a mog$ći "$ "im0#omi %!akova %a#a'e!'a "2a, 9e"#e "$ 0al0i#a2i'e& glavo4ol'e& v#oglavi2e& "la4o"#& malak"alo"#& #i!i#$" 3$m $ $3ima;& g/evi $ li"#ovima i 0o'a/a!a o"'e#l'ivo"# !a 5la1!oć$& #e 0oemeća' me!"#$a2i'e i g$4i#ak li4i1a, Mo>e "e 'avi#i i o3#eće!'e 0eie!i5 >iva2a,
16
11. AKLJUAK Iako !ai%gle1 vi"ko%!a #e/!o"#& kv "e "a"#o'i o1 a%!ov"!i5 kv!i5 "#a!i2a i kv!e 0la%me $ ko'o' "$ o#o0l'e!e 5a!l'ive #vai i elok#oli#i, Kv /i!i @F #'ele"!e ma"e i !e%am'e!l'iv 'e 1io oga!i%ma 'e 0e!o"i ki"ik i 5a!l'ive #vai 1o "vi5 #kiva i o1"#a!'$'e me#a4oli/ke 0o1$k#e, -i'e!o"!ik ki"ika 'e 5emoglo4i! ko'i "e !ala%i $ ei#o2i#ima, Sla4okv!o"# ili a!emi'a 'e "#a!'e ka1 !ema 1ovol'!o 5emoglo4i!a ili ei#o2i#a $ kvi 3#o $%ok$'e "la4i'$ o4"k4$ #kiva ki"ikom, Nema i lo3e 0e5am4e!e !avike "ave%!ik "$ m!ogi5 4ole"#i& 0a #ako i a!emi'e, Di'ag!o%a a!emi'e "e 0o"#avl'a 0egle1om kv!e "like ko'a 0oka>e !i"k$ ko!2e!#a2i'$ 5emoglo4i!a, Di'ag!o%a a!emi'e "e 0o"#avl'a $koliko 'e ko!2e!#a2i'a 5emoglo4i!a ma!'a o1 **) gL $ 1'e2e i #$1!i2a& o1!o"!o ma!'a o1 *() gL $ >e!a i *7) gL $ m$3kaa2a, A!emi'a A!emi'a "e mo>e "0i'e/i#i a%!ov"!om i %1avom 0e5a!om, -eve!2i'a "e mo>e 0ovo1i#i već %a vi'eme #$1!oće ka1a 'e 4i#!o 1a "e #$1!i2a %1avo 5a!i, Do'e!'e 'e veoma va>!o 'e "e #akoBe $4a'a $ 0eve!2i'$ a!emi'e, Me1i2i!"ka "e"#a ima va>!$ $log$ ko1 li'e/e!'a a!emi'e 'e m!oge o"o4e !e %!a'$ kako i !a ko'i !a/i! "e !o"i#i "a a!emi'om, Me1i2i!"ka "e"#a moa e1$2ia#i o4ol'elog i o4i#el' o 4ole"#i kako 4i "e %a0o/elo "a "ig$!i'im !a/i!om >ivo#a& o va>!o"#i 0im'e!e #ea0i'e !a 0avila! !a/i!& o mog$ćim !$"0o'avama #ea0i'e& o #'ele"!o' ak#iv!o"#i ko'a moa 4i#i 0ilagoBe!a "#a!'$ o4ol'elog, Veoma 'e va>!o 1a me1i2i!"ka "e"#a "vo'im %!a!'em e1$2ia o4ol'elog i !'egov$ o4i#el' o va>!o"#i 0avil!e& a%!ov"!e 0e5a!e& $0o#0$!'e!e voćem i 0ovćem& #e o va>!o"#i $!o"a 1o"#a#!e koli/i!e vi#ami!a C ko'i 0oma>e a0"o02i'i >el'e%a i% !ami!i2a 4il'!og 0o1i'e#la, TakoBe 'e va>!a 0"i5olo3ka 0o#0oa ko'$ me1i2i!"ka "e"#a moa 0$>i#i o4ol'elom i !'egovo' o4i#el'i,
17
12. LITERATURA *, .e4eić J,&Nikolić J,&Vila J,&Vila M,&.a3ić M,&.a3ić <, ())=; Vo1i/ %a a!emi'e& a!emi'e& Saa'evo :+(+, (, A! A!em emi'a i'a 'e1! 'e1!aa o1 !a'/ !a'/e3 e3ći ći55 4ole 4ole"# "#i# i# ili ili %!ak %!akov ovaa 4ole 4ole"# "#ii $ me1i me1i2i 2i!i !i Da>e! -$la!ić& Alek"a!1a V/ev ()*8; 3. I!#e!e#: 5##0:,24eme1,5 5##0:,me1i2i!a,5
18
