DHUNA
Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje
DHUNA Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet S hkaqet e dhunes ne familje
Dhune konsiderohet cdo sjellje apo qendrim qe demton mirqenjen fizike, emocionale dhe seksuale te nje apo disa personave dhe qe ndikon ne nderprjen e zhvillimit nermal te individit. Si e tilli dhuna klasifikohet ne: dhune fizike, emocionale, seksuale dhe ekonomike. konsiderohen sjellje te tilla si konsiderohen s i rrahja, godtja, perplasjet, thyerjet Dhune fi zike e eshtrave, shkuljet e flokeve, djegjet, etj qe mund te realizohen me dore, shkelma apo mjete te tjera te forta. Sjelljet qe perbejne dhune fizike mund te shkaktojne plage te lehta si hematoma deri ne plage te renda qe mund te marrin edhe jeten e viktimes. konsiderohen sjellje e qendrime qe konsistojne ne fyerje, konsiderohen Dh une emocionale emocionale perbuzje, etiketimin, etiketimin, percmimin, nenvlersimin, nenvlersimin, kercenimin deri ne jeten e viktimes. konsiderohen sjellje te tilla qe kane te bejne me ngacmime konsiderohen Dh un a se seks ksual ual e seksuale deri tek detyrimin per te realizuar mardhnje seksuale edhe me force. Dhune seksuale konsiderohen edhe sjellje te tjera si detyrime per te pozuar nuso, nuso, pornografia e detyruar e detyruar, detyruar, pedofilia apo incesti. incesti. Dh una ekonomike ekonomike konsiderohen sjelljet qe mohojne te drejten e individit
per te patur dhe gezuar nje pavarsi ekonomike, pavarsi qe mund te krijohet nepermjet punes se drejteperdrejte ne tregun e punes apo aktivitete dhe kontribute te terthorta.
1
DHUNA
Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje
Izolimi i gruas, detyrimi per te mos u punesuar apo per te nderprere mardhenjet e punes dhe shfytezimi i kesaj situate per te rritur kontrollin dhe pushtetin mbi gruan jane shprehje te kesaj forme dhune.
PASOJAT E DHUNES NE FAMILJE MBI GRATE, FEMIJET, KOMUNITETIN
Pasojat e dhu nes ne fami lj e mbi grate
Nuk ka dyshim se viktima e pare e dhunes ne familje eshte vete gruaja qe e perjeton ate. Studimet mbi kete problem tregojne se gruaja reagon ne forma te ndryshme ndaj dhunes ne familje. Shumica prej tyre reagojne duke fajsuar vetveten per dhunen ne shtepi. Ato gjithmone besojne se mund ta kishin shmangur nevrikosjen e partnerit te tyre. Ato thone “ Ah siku r ta kisha bere darken me kohe; Ah, sikur te kisha folur me ze te ulet !” Ato harrojne ose nuk duan te besojne se bashkshorti do te gjeje nje arsye tjeter per t’i perdhunuar ato. Ato mbartin shume stres mbi vete duke u perpjekur te kontrollojne sjelljet e tyre dhe te kenaqin burrat e tyre. Nje grup tjeter i grave te abuzuara ndjehen te pashpresa ne situaten qe ndodhen, sepse ato mendojne se dhuna ne familje eshte pjese e jetes bashkshortore. Ato kane pare te njejtin model me nenat e tyre dhe kane degjuar se edhe gjyshet e tyre nuk kane qene me mire. Keshtu, ato e konsiderojne dhunen si pjese te jetes se tyre. Grupi i trete i grave te dhunuara fillojne te nenvleftsojne vetveten dhe mendojne se ato nuk jane te pershtatshme per partneret e tyre, ato besojne se nuk kane vlera, se ato nuk vlsjne per asgje, nuk jane te zonjat te bejne asgje dhe e vendosin veten ne pozicion varesie. Gra te tjera reagojne duke u ankuar per sjelljet e burrave te tyre, fillimisht mes familjareve dhe 2
DHUNA
Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje
me pas, ne rastet e dhunes se perseritur, ato kerkojne ndihme tek specialistet. Te tjera gra reagojne duke u larguar nga shtepia dhe duke kerkuar strehim tek fmiljaret apo ne strehezat per grate. Disa te tjera fillojne te kene probleme te shendetit mendor dhe behen te varura tek anetare te tjere te familjes duke e perkeqesuar
DHUNA NE FAMILJE E DHUNA NDAJ GRUAS DHE VEÇORI LIGJORE TE TRAJTIMIT TE SAJ
RREZIQET POTENCIALE PER DHUNE NDAJ GRUAS Dhuna ndaj grave konsiderohet si shkelja me e perhapue ne bote e te drejtave te njeriut. Aktori L. Mills shprehet se “ Ne mbare boten shkaku kryesor i vdekjes dhe i plagosjes se grave eshte dhuna e ushtruar nga partneret e tyre ”. Shkalla e larte arsimore e gruas dhe e pjestareve te familjes ose gjendja ekonomike e tyre, nuk jane faktore qe e perjashtojne kategorikisht ate, por jane faktore qe e rritin mundesine e viktimes per te reaguar me mjetet ligjore ne fuqi. Rajoni i Ballkanit shquhet per tradita patriarkale te shoqerise, ku burri ka marre nje rol te veçante ne familje, ndersa ne Shqiperi e drejta zakonore, e zhvilluar rreth shekullit te XV-te, por qe ruan ende influencen e tij ne disa krahina te vendit, edhe pas krijimit te shtetit ligjor, artikuloi norma sjellje, qe jo vetem diskriminojne gruan, por perligjin edhe dhunimin e te drejtave te saj. Karakteri tradicional i shoqerise, per arsye qe dihen, ruhet me teper ne zonat rurale dhe per pasoje ne vendin tone, ku ajo popullate domonon mbi ate urbane, ky tradicionalizem eshte me i ndjeshem. Faktore te tjere jane dhe ni veli i u let socal- ekonomi k, ni veli i l arte i varf eri se, niveli i ulet i shkollimit dhe ni veli i ul et i k ul tur es demokr atik e te shoqeri se, tran zici oni . i veshtire qe po kal on vendi
3
DHUNA
Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje Nje nga angazhimet me serioze te komunitetit nderkombetar eshte hartimi i konventes se OKB-se “ Per eliminimin e te gjitha formave te diskriminimit ndaj gruas”.
Konventa orienton ne keto drejtime
Eliminimi i diskriminimit ne drejtim institucional. Masa per zhdukjen e pabarazise se mbartur historikisht. Masa per zhvillimin e gruas dhe pjesmarrjen e saj ne jeten politike, ekonomike, shoqerore e kulturore. Njohja e gruas si e barabarte me burrin para ligjit.
4
