REPÚBLICA BOLIVARIANA DE VENEZUELA MINISTERIO DEL PODER POPULAR PARA LA EDUCACIÓN SUPERIOR UNIVERSIDAD NACIONAL EXPERIMENTAL SIMÓN RODRÍGUEZ CONVENIO UNESR – IPASME IPASME (EL TIGRE) EL TIGRE – ESTADO ESTADO ANZOÁTEGUI
Ausentismo A usentismo Labor Laboral en Venezuela
Facilitador: Alba Bat!ta
Integrantes: "a#$% Cal&a'lla
CI *+,+-.*
Mat$#a/ P#0bl$12t3a '$ l0! RR44 $% V$%$&5$la V$%$&5$la Ab#l '$ 677,
0
INTRODUCCIÓN El a5!$%t!10 lab0#al $% $l 15%'0 '$l t#aba80 $! 5%0 '$ l0! 9#0bl$1a! 12! ':;3l$! '$ ab0#'a# 90# !5 3019l$8'a' E! 5% :$%<1$%0 $%'=130> $! '$3#? !$ 'a ta%t0 $% la! $19#$!a! 9#@a'a! 3<10 $% la! 9bl3a!> $!t$ $% la! #a%'$! $% la! 9$5$Fa! 35'a'$!? al 5al 5$ $% $l 15%'0 #5#al N0 #$!9$ta la! ba##$#a! '$l !$0? #a&a? #$l<% % %a30%al'a' E! 30!t0!0? ta%t0 9a#a la 0#a%&a3<% 3010 9a#a $l %'@ %'@'50? '50? $!t2 $!t2 %:l5$ %:l5$%3a %3a'0 '0 90# ':$#$ ':$#$%t$ %t$!! :a3t0#$ :a3t0#$!! %t$##$ %t$##$la3 la30% 0%a'0! a'0! $%t#$ $%t#$ !;? a!03a'0 a 5% %1$#0 190#ta%t$ '$ 30%!$35$%3a!? ta%t0 90!t@a! 3010 %$at@a! (St$$#! R0'$!? ,,7) El a5!$%t!10 a5!$%t!10 $! 5% :$%<1$%0 5$ t$%'$ a la 09a3'a' 09a3'a' a la 035lta3<%? 035lta3<%? 90# l0 5$ la! @a#abl$! 9!30!03al$! !$#2% la! 5$ %0! @a% a 9#090#30%a# la! 1$80#$! @;a! '$ a9#01a3<% a !5 $!t5'0 3019#$%!<% E!ta %@$!ta3<%? ab0#'a $l 9#0bl$1a '$l a5!$%t!10 lab0#al? $% '0%'$ !$ $!t5'a% $l 30%3$9t0? !%:3a'0? 3a5!a! 30%!$35$%3a! '$l 1!10
1
EL AUSENTISMO LABORAL
S$% Ca@$%at0 (677*)/ E! $l t$#1%0 $19l$a'0 9a#a #$:$##!$ a la! :alta! 0 %a!!t$%3a! '$ l0! $19l$a'0! al t#aba80 E% !$%t'0 12! a19l0 $! la !51a '$ l0! 9$#;0'0! $% 5$? 90# 35al5$# 10t@0 l0! $19l$a'0! !$ #$ta#'a% 0 %0 a!!t$% al t#aba80 $% la 0#a%&a3<% (P2 67*) Halta! 0 a5!$%3a! '$ l0! $19l$a'0! al t#aba80 E! '$3#? $! la !51a '$ l0! 9$#;0'0! $% 5$ l0! $19l$a'0! '$ la 0#a%&a3<% $!t2% a5!$%t$! '$l t#aba80? a !$a 90# :alta 0 90# ta#'a%&a? '$b'0 a la 1$'a3<% '$ al% 10t@0 E! $l 30%85%t0 '$ a5!$%3a! 90# 9a#t$ '$ l0! t#aba8a'0#$! '$ 5% '$t$#1%a'0 3$%t#0 '$ t#aba80? 85!t:3a'a! 0 %0 La! 30%'53ta! '$ a5!$%t!10 lab0#al !5#$% 35a%'0 !$ #019$ $l 30%t#at0 9!30l<30 19l;3t0 $%t#$ $l $19l$a'0 la 0#a%&a3<% La! 9#%39al$! 30%'53ta! '$ aba%'0%0 !0% la #0ta3<%? l0! #$t#a!0! $l a5!$%t!10 lab0#al? 5$? 85%t0 30% $l ba80 #$%'1$%t0? $l t#aba80 '$ ba8a 3al'a' l0! a33'$%t$! lab0#al$!? 30%!tt5$% la! 30%'53ta! 5$? '$ :0#1a 12! 3a#a3t$#;!t3a? 90%$% '$ 1a%:$!t0 la '$:$3t50!a %t$#a3<% ? a @$3$!? $l :#a3a!0 t0tal '$ la! #$la30%$! $%t#$ %'@'50 0#a%&a3<% U%a '$ la! 30%'53ta! '$ aba%'0%0 5$ 1a0# %3'$%3a t$%$ 12! 9=#''a! 03a!0%a $% 3a! t0'a! la! 0#a%&a30%$! '$l 15%'0? $! $l a5!$%t!10 lab0#al 0 %a!!t$%3a al t#aba80 '$l 9$#!0%al 30%t#ata'0 (O#t& Sa1a%$0? ,,.) El a5!$%t!10 a3$ #$:$#$%3a a la! 30%'53ta! '$ a5!$%3a '$l 95$!t0 '$ t#aba80 '$ l0! $19l$a'0! '5#a%t$ $l 9$#;0'0 '$ a3t@'a' lab0#al $!tabl$3'0 90# la 0#a%&a3<%
2
El 101$%t0 !t<#30 a3t5al? !$ 3a#a3t$#&a 90# la !59$#:3al'a'? $l $'0%!10 90# la %!t#51$%tal'a' '$ l0! @al0#$! #$lat@0! al t#aba80 El t#aba80? $% !; 1!10? a %0 9a#$3$ !$# 5% @al0# 5$ 1$#$&3a la 9$%a 35lt@a# V@10! $% la $#a '$l 30%!510? %0 $% la '$l t#aba80 E% 30%!$35$%3a? !$ 9#1a la !at!:a33<% %1$'ata '$ 35al5$# '$!$0 $'0%!ta? !% $!t15la# a9$%a! $l @al0# '$l $!:5$#&0 9a#a al3a%&a# 1$ta! !%:3at@a! El a5!$%t!10? $% 30%!$35$%3a? $! 5%a 30%'53ta $% 9a#t$ $%$#a'a 90# la! 30%t#a'330%$! '$l 9#090 !!t$1a $30%<130!03al 19$#a%t$? 5$ %0 90t$%3a % $!t15la la $9$#$%3a '$l t#aba8a'0# 9a#a 5$ !$ 19l5$ 95$'a !$# 5% a$%t$ 3#$at@0? !;? 90# $l 30%t#a#0? 5% 30%85%t0 '$ 30%'53ta! #5t%a#a!? 3019$tt@a! ? a @$3$!? 51lla%t$! El @0l51$% '$l t$190 9$#''0 3010 30%!$35$%3a '$l a5!$%t!10 lab0#al $! 15 !59$#0# al t$190 9$#''0 90# 3a5!a '$ l0! 30%:l3t0! '$ t#aba80 El 9#%39al t90 '$ a5!$%t!10 $! $l at#b5'0 a %3a9a3'a' 1='3a 90# 3a5!a! #$la30%a'a! 30% la !al5'> b$% !$a 90# $%:$#1$'a' 0 a33'$%t$? 0359a la! t#$! 35a#ta! 9a#t$! '$l a5!$%t!10 t0tal $% la %'5!t#a La! ta!a! '$ a5!$%t!10 !$ a% %3#$1$%ta'0 $% t0'0! l0! 9a;!$! %'5!t#al&a'0! 90# $%31a '$l *7J '5#a%t$ l0! lt10! 6. aF0!? a 9$!a# '$ la! 1$80#a! $% la 0:$#ta? la 3al'a' '$ la a!!t$%3a !a%ta#a la! 30%'30%$! !030$30%<13a! U%a $!t#at$a 9a#a $%:#$%ta# $!t$ 9#0bl$1a? 5$ a:$3ta la 1a0#;a '$ l0! 0b$#%0! $19#$!a! $% $l 15%'0? '$b$#2 0#$%ta#!$ al 30%t#0l '$ l0! :a3t0#$! '$t$#1%a%t$! $% la '5#a3<% la! #$9$#35!0%$! '$l $9!0'0 '$ %3a9a3'a' lab0#al E% $l a%2l!! '$l a5!$%t!10? $! 190#ta%t$ 30%!'$#a# la $!t$%3a '$ 5%a $t0l0;a 15lt:a3t0#al I%:l5$% @a#abl$! '$l %'@'50? 3010 !0% la! 10t@a30%$!?
3
%$3$!'a'$!? 2bt0!? @al0#$!? abl'a'$! 30%031$%t0!> @a#abl$! '$ t90 0359a30%al? 3010 $l t90 '$ $19#$!a? l0! 1=t0'0! '$ 9#0'533<% $l ta1aF0 '$ la 9la%ta lab0#al> @a#abl$! #$la30%a'a! 30% la 0#a%&a3<%? $l 3l1a lab0#al '$ la $19#$!a la! 90l;t3a! %!tt530%al$! El $!tl0 '$ @'a? $l t90 '$ t#aba80 $l 3l1a 0#a%&a30%al !0% :a3t0#$! '$t$#1%a%t$! '$ l0! 9#03$!0! '$ !al5'$%:$#1$'a' $% la! 90bla30%$! lab0#al1$%t$ a3t@a!? 90# tal 10t@0? $! '$ @tal 190#ta%3a #$30%03$# 5$ $% $l 21bt0 0359a30%al !$ #$5$#$ '$ 5% 9#03$!0 $@al5at@0 9$#1a%$%t$? 5$ 9$#1ta '$:%# l0! :a3t0#$! 19l3a'0! $% la #$'533<% '$l %@$l '$ !al5' 9#0'53t@'a' '$ l0! $19l$a'0! La! 30%'30%$! '$ @'a a3t5al !$ 3a#a3t$#&a% 90# $90!30%$! a a$%t$! 3010 $!t#=!? #5'0? 30%ta1%a3<%? @0l$%3a? '$ta '$!$5lb#a'a ? $!9$3al1$%t$? !$'$%ta#!10 La! 9$#!0%a! a% '!1%5'0 '#a12t3a1$%t$ $l %@$l '$ a3t@'a' :;!3a 5$ #$al&a% $% !5! a3t@'a'$! lab0#al$! '$ t$190 lb#$? 10t@0 90# $l 35al la 3a#a 90# $%:$#1$'a'$! 3#<%3a! '$$%$#at@a! a 30b#a'0 '1$%!0%$! $9'=13a! El $!tl0 '$ @'a !$'$%ta#0 a:$3ta al#$'$'0# '$ .7K7J '$ la 90bla3<% 15%'al E% 30%!'$#a3<% a l0 a%t$#0#? 3a'a 9$#!0%a 95$'$ a'09ta# 2bt0! '$ @'a :a@0#abl$! 0 %0? 30% 5% 19a3t0 ':$#$%3al !0b#$ !5 %@$l '$ !al5'
Tipología de las ausencias al trabajo La! a5!$%3a! '$l t#aba80 95$'$% #$!90%'$# a 3a5!a! 30%t$19la'a! 90# la l$? 90# ta%t0 #$5la'a! 1$'a%t$ la! '!90!30%$! '$ l0! !!t$1a! '$ S$5#'a' S03al la l$!la3<% lab0#al? $% 35a%t0 al #$9a#t0 '$ !5! 30!t$! $%t#$ $l t#aba8a'0#? la $19#$!a $l E!ta'0 Tal $! $l 3a!0 '$ l0! a33'$%t$! '$ t#aba80/ la l$!la3<% $!9aF0la 30%!'$#a a33'$%t$ '$ t#aba80 $l 5$ !$ 9#0'53$ ba80 5%a #$la3<% lab0#al a!ala#a'a 0#%a l$!0%$! $% $l t#aba8a'0#> la 85#!9#5'$%3a a a19la'0 $l 30%3$9t0 '$ l$!<%
4
30#90#al? %3l5$%'0 ta1b=% la! l$!0%$! 9!;53a! E% $%$#al la l$!la3<% $!9aF0la %0 a 30%t$19la'0 a!ta 15 #$3$%t$1$%t$? % a '$l1ta'0 85#;'3a1$%t$ $l a5!$%t!10 lab0#al Ca!t$l;! (,K-)? 12! b$% !$ l1ta a $%51$#a# 5= t90 '$ a5!$%3a! $% 5= 30%'30%$! !0% 30%!'$#a'a! a5!$%t!10 352l$! %0 l0 !0% La 1!1a l$!la3<%? %t$%ta%'0 30##$# l0! ;%'3$! '$ a5!$%t!10 $!tabl$3$ 5%a! 1$''a! 5$? 90# !5 3a#23t$# #$!0l5t0#0 '$l 30%t#at0? $!t2% $%3a1%a'a! a '!5a'# '$ !5 a3tt5' a l0! ab!$%t!ta! A!;? t$%$10! 5% a19l0 #$9$#t0#0 '$ 10t@0! t$190! 5$ la l$ $!tabl$3$ 3010 a5!$%3a! l$al$!? %'3a%'0 la! a5!$%3a! '$l t#aba80 5$ t$%$% '$#$30 a #$15%$#a3<% A !5 @$&? $l 0b$#%0 :8a 3a'a aF0 $l %1$#0 '$ 0#a! '$ t#aba80 a%5al$!? !5 #$9a#t0 1$%!5al 0 'a#0 L0! 30%@$%0! 30l$3t@0! 0 30%@$%0! '$ $19#$!a :8a% $l %1$#0 '$ 0#a! '$ t#aba80 9a#a 3a'a #a10 0 a3t@'a' $19#$!a#al? 9a#a $!t$ %1$#0 '$ 0#a! !$ $!tabl$3$ 5% !ala#0 C0% $l :% '$ 9#03$'$# a 5% a%2l!! '$ la #$al'a' '$l :$%<1$%0 5$ %0! 0359a '$!'$ 5%a 9$#!9$3t@a '$ la !al5' lab0#al? 90'$10! $!tabl$3$# $l $:$3t0 3a!3a'a 5$ 9#0'53$ 5%a '$:3$%t$ 0#a%&a3<%30%'30%$! '$ t#aba80? 'a%'0 l5a# a '0! t90! '$ a5!$%t!10> 90# 10t@0! 9!;530! 90# 10t@0! :;!30!? $% 1530! 3a!0! a1b0! 5a#'a% 5%a $!t#$3a #$la3<% El a5!$%t!10 90# 3a5!a! 9!30l<3a! t$%$ 5%a 85!t:3a3<% %'@'5al :5%'a1$%ta'a $% la %$3$!'a' '$ 3a1b0/ 'a'0 5$ $l t#aba80 3a#$3$ '$ !$%t'0 9a#a la 9$#!0%a? la :alta '$ 10t@a3<% $% la a3t@'a' lab0#al ll$@a a la a5!$%3a 3010 :0#1a '$ 30%'53ta? El t#aba8a'0# !$%t$ 5$ 9!30l<3a1$%t$ $!t2 $% !5 '$#$30> $!t$ !$%t1$%t0 %0 ! 9a#a $!t$ a5t0#? $! 5%a %$3$!'a'? 5$ 1$'a%t$ la $@a!<% t$190#al 30%!5$ 5%a 3019$%!a3<%#$9a#a3<%? ta1b=% t$190#al? #$la30%a'a '#$3ta1$%t$ 30% !5 !al5' 9!;53a
5
El ausentismo es un eco mu! importante 9a#a la $19#$!a? '$'32%'0l$ 5%a at$%3<% $!9$3al $ %@$!t2%'0l0 '$!'$ 35at#0 95%t0! '$ @!ta/
E19#$!a#al'#$3t@0 $30%<130/ !5#$ '$ la a'a9ta3<% '$l %'@'50 a la $19#$!a Ma0 09%aba 5$ ! $l %'@'50 %0 !$ %t$#aba $% !5 #590 '$ t#aba80? !5 a'a9ta3<% a la $19#$!a !$ '$t$#0#aba !5#;a $l a5!$%t!10 0 aba%'0%0 '$ la $19#$!a 4ll T#!t '$!35b#$% 5$ $l :$%<1$%0 '$ a5!$%3a $% $%$#al #$:l$8a $l t90 '$ #$la3<% $%t#$ $l %'@'50 la $19#$!a? a!; 3010 la t$%'$%3a a !5!tt5# la! :0#1a! '$ a5!$%3a !a%30%a'a! 90# 0t#a! %0 !a%30%a'a!
P!30l<30/ !$ 3$%t#a $% la 10t@a3<%? la !at!:a33<% la! a3tt5'$! a3a $l 95$!t0 '$ t#aba80 N30l!0%? B#0% Ca'30%$! 15$!t#a% la 190#ta%3a 5$ t$%$% la! %0#1a! '$ #590 al '$!35b## la $!t$%3a '$ 5%a 35lt5#a '$ a5!$%3a $% la! 0#a%&a30%$! E% ,K6 95bl3a% !5 $!t5'0 lla1a'0 Social Psychology of Absenteeism? $% $l 35al la a5!$%3a $% $l t#aba80 aba#3a la $%:$#1$'a'? l0! 10t@0! 3$#t:3a'0! 0 %0 $! 3019#$%''a 3010 5% a3t0 %'@'5al '$ $l$33<% $%t#$ a3t@'a'$! 90!bl$! 0 3010 30%'53ta abt5al #5t%a#a 5$ !5$ 5%a! %0#1a! 9a#a $!3a9a# '$l 30%t#0l 0 3010 #$!!t$%3a %'@'5al #59al a3a $l !!t$1a %:l$bl$ A 9a#t# '$ a0#a? l0! #a%'$! $%:05$! @a% a %3l5# $% !5! $9l3a30%$! $l Q30%t$t0 !03al? 30% la! %0 9#$!$%3a! $l #$!t0 '$ l0! '$12! :a3t0#$!? a !$a% :0#1al$! 0 %:0#1al$!
S030l<30/ $% $!t$ $%:05$ !$ %3l5$% l0! :a3t0#$! %'@'5al$! 5$ :altaba% a3$% #$:$#$%3a a la $'a'? !$0? $!ta'0 3@l? :0#1a3<%? $t3 Ta1b=% t$%$% $% 35$%ta l0! :a3t0#$! $t$#%0! a l0! t#aba8a'0#$!? 3010 la '!ta%3a '$l '013l0 al l5a# '$ t#aba80? la! 9#$!0%$! :a1la#$! l0! :a3t0#$! '$ 0#a%&a3<% '$l t#aba80 3010 $l t#aba80 $% 3a'$%a? $l ta1aF0 '$ la 5%'a' '$ t#aba80 0 la #$9$tt@'a' '$ la ta#$a A! $!t5'a la 9$#!0%al'a' ab!$%t!ta ll$a a la 30%3l5!<% '$ 5$ !$ %$3$!ta 5% 10'$l0 5$ $%l0b$ t0'0! l0! $!t5'0! #$al&a'0! G#a5' 09%a 5$ $l a5!$%t!10 $! 5% !;%t01a
6
0#a%&a30%al #$9#$!$%ta 5%a a33<% 30l$3t@a? 30190#ta1$%t0 0 $!t#at$a #a30%al '$%t#0 '$ 5%a l<3a '$ a330%$! $% 3a'$%a 5$ :0#1a% 9a#t$ '$l !!t$1a '$ %t$#a33<% '$ la! 0#a%&a30%$! 10'$#%a!
P$'a<30/ !$% $!ta @!<%? $l a5!$%t!10 30%!tt5$ 5%a '$ la! #$!95$!ta! a la t$%!<%? la ba8a 10#al '$ t#aba80? la 190!bl'a' '$ 9#0103<%? $t3 5$ a'5$#$% 190#ta%3a a l0! 3%30 aF0! '$ t#aba80 $% 9#0:$!0#$! E% $!t$ 3a!0 $l a5!$%t!10 09$#a 3010 #59t5#a $!3a9$ 101$%t2%$0! 9a#a a10#t5a# la! t$%!0%$! a3515la'a! $% $l t#aba80
"as no presencias al trabajo !5#$% 90# la 190!bl'a' '$ 90'$# #$al&a# al 1!10 t$190 @a#0! $!ta'0! 1$%tal$! :5%30%$! '@$#!a! 30% la a3t@'a' lab0#al? 90# $8$19l0 $!ta# $%:$#10 t#aba8a# E% 30%!$35$%3a? la! a5!$%3a! a'09ta% $% 30%'53ta! '$ %0 9#$!$%3a al t#aba80 la @abl'a' '$ 3019a%a# '!t%ta! :5%30%$! $% t$190! ':$#$%t$! El %3l$0 3$%t#al '$l a5!$%t!10 !$ $%35$%t#a $% la! a5!$%3a! 30#ta!? a 5$ 95$'$% a'09ta# :0#1a! '!t%ta! La 3019l$8'a' '$ $9l3a3<% !$ $%35$%t#a $% l0! $!ta'0! 9!30l<30! $% $!9$3;:30! a!9$3t0! !03al$! 5$ !$ %t#0'53$% $% la! a5!$%3a! 19#$@!ta! %@0l5%ta#a! a t#a@=! '$l $!t#=!? la 9#$!<%? la :#5!t#a3<% '$ l0! %'@'50!? 5$ %0 95$'$% !$# !090#ta'0! 9#a3t3a%'0 %3a1$%t$ la! 30%'53ta! '$ a5!$%3a! 30#ta!
"os #actores $ue condicionan el ausentismo !0%/
La :5%3<% !03al a!%a'a al !$0
La 3at$0#;a 0359a30%al
La $'a' $l %1$#0 '$ 80!
La a3tt5' %'@'5al a%t$ $l t#aba80
7
"0!!0#! $:$3t5< $% la II G5$##a M5%'al 5% $!t5'0 !0b#$ $l a5!$%t!10 la 1a!@a %30#90#a3<% '$ la! 158$#$! a la %'5!t#a Ll$< a la 30%3l5!<% '$ 5$ la! 158$#$! $#a% 12! ab!$%t!ta! 90# 3a5!a! '$ l$!0%$! $%:$#1$'a'? 30%3l5$%'0 5$ t$%;a% 1$%0! $9$#$%3a a'a9ta3<% B$#$%'? 30% #$!9$3t0 a la :5%3<% !03al a!%a'a a 3a'a !$0 a la 3at$0#;a 0359a30%al? 3019#5$ba 5$ la! a5!$%3a! !$ 1a%:$!ta% '$ :0#1a ':$#$%t$ $%t#$ l0! 01b#$! la! 158$#$!? l0! $l$1$%t0! 5$ 1a#3a% la ':$#$%3a3<% !0% $l t90 '$ t#aba80 la! #$!90%!abl'a'$! :a1la#$! I!a1b$#ta1at %@$!ta la :5$#&a 5$ t$%$% l0! :a3t0#$! :a1la#$! 9#0:$!0%al$!? la a'a9ta3<% $l %@$l '$ 35al:3a3<% '$ la! t#aba8a'0#a! S5 30%3l5!<% :5-$ 5$ %0 !$ 95$'$ $9l3a# $l a5!$%t!10 :$1$%%0 90# la %3'$%3a '$ l0! '$t$#1%a%t$! b0l<30! 0 :a1la#$!? a 5$ la! 158$#$! 3a!a'a! :alta% 12! 5$ la! 158$#$! !0lt$#a! Pa#%$# 0b!$#@a la! ta!a! '$ a5!$%3a $% a1b0! !$0! 0bt$%$ 5$ la! 3a5!a! !0% la '$!5al'a' '$ !5$l'0! la 3a#$%3a '$ :l$bl'a' '$ 0#a#0? a5%5$ la! $19l$a'a! #$!t#%$% 12! !5! :alta! 90# $%:$#1$'a' 5$ l0! 01b#$! 9#$'01%a% 12! la! 10t@a'a! 90# :a3t0#$! :a1la#$! La! a5!$%3a! :$1$%%a! !0% !59$#0#$! a la! 1a!35l%a! 90# $l '0bl$ '$ ta#$a! 5$ '$b$% '$!$19$Fa# la! t#aba8a'0#a!? a 5$ '$b$% 3019a%a# l0! 0#a#0! '$ t#aba80 30% $l '$ la 5a#'$#;a '$ l0! %F0!? 9$'# 9$#1!0! $t#a 9a#a # al 1='30 30% $ll0!? $t3 E% l0! 01b#$!? la :5%3<% !03al '$ 9a'#$ %0 !590%$ 5% %30%@$%$%t$ 9a#a !5 #t10 lab0#al? 9$#0 la 9$l#0!'a' '$ !5! t#aba80! !590%$ 5% ;%'3$ '$ a5!$%3a! 1a0# 5$ $l '$ la! 158$#$!
8
"a medici%n ! control de las oras de trabajo $ue no se reali&an !0% la '1$%!<% 12! $!t5'a'a a%al&a'a '$!'$ 5$ 301$%&< a $1$#$# la !03$'a' %'5!t#al E% la a3t5al'a'? !$ a% 30%:$330%a'0 10'$l0! 1at$12t30! 30% la :%al'a' '$ $##a'3a# $l :$%<1$%0? a5%5$ l0! #$!5lta'0! a la#0 9la&0 %0 a% 'a'0 l0! #$!5lta'0! $!9$#a'0! D$b'0 a la '@$#!'a' '$ 3a5!a!? 30%'53ta! 1$'0! '$ t#aba80? %0 90'$10! $%30%t#a# 5%a :<#15la 5$ %0! 9$#1ta $l1%a# la! !t5a30%$! 30%:l3t@a! $% %5$!t#a #a1a '$ a3t@'a' $30%<13a P0'#$10! !ab$# 352l $! la %at5#al$&a '$l :$%<1$%0? 1$'#l0? 30%t#0la#l0 '##l0? 9$#0 %0 !ab#$10! 3<10 90'$10! a3$#l0 '$!a9a#$3$# La $19#$!a !$#2 la 5$ '$3'a 30% l0! 'at0! #$309la'0! 5= 9a#t$ '$l a5!$%t!10 30%@$%$ 1a%t$%$# 5= 9a#t$ '$b$ !$# $##a'3a'0 30% 9#23t3a! 90l;t3a! $:$3t@a! L0! 95%t0! 3la@$ $% la l<3a '$ la 1$'3<% '$l 30%t#0l '$l a5!$%t!10 $% la 1$'a%a #a% $19#$!a !$ 95$'$% !$5# 30% $l $!5$1a !5$%t$/ El 10'$l0 t$<#30$9l3at@0 '$b$ !$# 30##$lat@0 a la 1$'3<% '$l :$%<1$%0 L0! ;%'3$! '$ a5!$%3a $l 10'$l0 1at$12t30 #$30$#2% la! 0#a! ';a! 9$#''0!? l0! 10t@0! 5$ l0! 0#%a#0% D$ a5; !$ 0bt$%$ $l %:0#1$ '$ l0! #$!5lta'0! $%$#al$! 5$ 30%!ta#2 '$ l0! !5$%t$! a9a#ta'0!/
Í%'3$! '$ a5!$%3a 10'$l0 1at$12t30 #$la30%a'0! 90# la $19#$!a
La $@0l53<% l0bal 90# 1$!$!
C5a'#0 l0bal '$ la! 3a5!a! 5$ a% 03a!0%a'0 la! 0#a! ';a! 9$#''0! '$ t#aba80
D$9a#ta1$%t0 0 !$33<% 5$ 12! :alta! aa #$!t#a'0 '!t#b5'0! 90# $'a'? !$0 $!ta'0 3@l
E9l3a3<% $ %t$#9#$ta3<% '$l :$%<1$%0 $% $%$#al
9
P0# ta%t0? la '#$33<% '$ la $19#$!a $lab0#a#2 5% 'a%
'usentismo laboral ! accidentes de trabajo C5al5$# a30%t$31$%t0 '$8a '$ !0#9#$%'$# 35a%'0 !$ 9#0'53$ 30% :#$35$%3a? tal $! $l 3a!0 '$ l0! a33'$%t$! '$ t#aba80? !5! alt0! ;%'3$! !$ #$9t$% aF0 t#a! aF0 $% l0! b0l$t%$! '$ $!ta';!t3a! El a5!$%t!10 90# $%:$#1$'a' a33'$%t$ (lab0#al %0 lab0#al) 30%!tt5$ $l -*J '$l a5!$%t!10 t0tal $% la %'5!t#a ($!ta 3a5!a? aba#3a a 1$%5'0 la t0tal'a' '$l a5!$%t!10 9#0'53'0) La %$!t$%3a '$ 5%a t$0#;a? @$#'a'$#a1$%t$ $9l3at@a? %0! ll$@a a b5!3a# 30##$la30%$! $!ta';!t3a! $%t#$ l0! a33'$%t$! la! '!t%ta! @a#abl$! ('#$3ta! $ %'#$3ta!) 5$ %:l5$% $% $l '$!$%3a'$%a1$%t0 '$ l0! 1!10! L0! a33'$%t$! '$ t#aba80 3019#$%'$% ta%t0 l0! 035##'0! '5#a%t$ la 80#%a'a '$ t#aba80? b$% t$%a% l5a# $% $l 9#090 3$%t#0 '$ t#aba80 0 :5$#a '$l 1!10? 3010 a5$ll0! 5$ a30%t$3$% $% $l '$!9la&a1$%t0 '$l '013l0 '$l t#aba8a'0# al t#aba80 @3$@$#!a? !0% l0! lla1a'0! % t%3#$ C5a%'0 !$ 9#0'53$ 5% a33'$%t$? $%$#al1$%t$ %0 !$ '$b$ a 5% !0l0 :a3t0# 3a5!al N0 $!t$% 3a5!a! %3a! '$t$#1%a%t$! '$b'0 a 5$ $l 9#03$!0 lab0#al? '$ 35al5$# a3t@'a'? $%t#aFa 5% 30%85%t0 '%2130 '$ !!t$1a! !5b!!t$1a! 30% :5%30%$! %t$#'$9$%'$%t$!? 5$ %3l5$ :a3t0#$! 1at$#al$!? 9$#!0%al$!? t=3%30! a1b$%tal$!? 5$? a t#a@=! '$ '@$#!a! :5%30%$!? !$ '$!a##0lla 30% 5% 0b8$t@0? '$!'$ 5%a !t5a3<% %3al a 0t#a :%al
10
P0# ta%t0? $% la %@$!ta3<% '$ t0'0 a33'$%t$ $! %$3$!a#0 30%!'$#a# la! 30%'30%$! '$ t#aba80 a la! 5$ $!t2 !01$t'0 $l a33'$%ta'0 $% !5 30%85%t0? %3l5$%'0 la 0#a%&a3<% '$l t#aba80? la :0#1a3<% '$l t#aba8a'0#? la !$5#'a' $% $l $19l$0? $t3? a'$12! '$ la! $@'$%t$! 3010 la @la%3a '$ la !$5#'a'? $l 30%t#0l '$ #$!0!? $l 1a%t$%1$%t0 '$ la 1a5%a#;a? la 5tl&a3<% '$ $590! '$ 9#0t$33<% %'@'5al? $t3 CONSECUENCIAS
D$!'$ $l 95%t0 '$ @!ta '$ la 0#a%&a3<%? $l a5!$%t!10 lab0#al 19'$ 09$#a# a =!ta 30% $:$3t@'a' $:3$%3a (Ma#3 M#@!? ,-> M0#a% 4$#1a%? ,-> St$$#! R0'$!? ,-K) E% $:$3t0? $l a5!$%t!10? 03a!0%a %51$#0!0! 9#0bl$1a! $% la 0#a%&a3<%? a 5$ la !5!tt53<% '$l 9$#!0%al a5!$%t$ #$5$#$ a'$!t#a# a %5$@0! $19l$a'0!? 0 a3$# 0#a! $t#a0#'%a#a! 9a#a 3019$%!a# $l t#aba80 %0 #$al&a'0 P$#0 a 5$ t$%$# $% 35$%ta 5$ la !19l$ !5!tt53<% '$ 5% $19l$a'0 90# 0t#0? %0 #$!5$l@$ la! 30%!$35$%3a! %$at@a! 5$ $l a5!$%t!10 03a!0%a? '$b'0 a la :a1la#'a'? 30%031$%t0! 9#23t3a 30% 5$ l0! $19l$a'0! @$t$#a%0! $8$35ta% !5 t#aba80 (M03 Ht&bb0%!? ,K.) A $!t0 a 5$ aFa'# la! 5$8a!? 9#0t$!ta!? a#a@0! 3019a#at@0!? a33'$%t$! lab0#al$!? '!1%53<% '$ 9#0'53t@'a' 3al'a'? 5$ $l a5!$%t!10 #$35##$%t$ $%$#a D$!'$ $l 95%t0 '$ @!ta '$l %'@'50? $l a5!$%t!10 95$'$ a90#ta# ta1b=% al5%a! 090#t5%'a'$!? al 9$#1t# '!90%$# '$ 5% 1$80# 30%031$%t0 '$l 90t$%3al lab0#al '!90%bl$ $% la 0#a%&a3<% a%t$ l0! #$t0! '$ t#aba80 19#$@!t0! A'$12!? $% al5%0! %'@'50! 95$'$ #$'53# $l $!t#=! lab0#al 0t#0! 9#0bl$1a! 9!30!03al$! '$ a'a9ta3<%? :a@0#$3$%'0 la 9a#t39a3<% 30%!t#53t@a '$ $!ta! 9$#!0%a! $% 21bt0! !0303015%ta#0! ':$#$%t$! '$l 1$'0 lab0#al E! '$3#? $l a5!$%t!10 95$'$ 3519l# '$t$#1%a'a! :5%30%$! '$ 3019$%!a3<% a'a9tat@a '$%t#0 '$l !!t$1a !03al '0%'$ t$%$ l5a#? al #$$5lb#a# '$!@a30%$! 9#0bl$1a! 03a!0%a'0! 90# la! 30%t#a'330%$! '$l 9#090 !!t$1a '$ t#aba80 19$#a%t$
11
SIGNIFICADO
El $!t5'0 '$ la! 30%'53ta! ab!$%t!ta! $% la 9#23t3a? !$ a3$ ':35lt0!0? $% 9#1$# l5a#? 90#5$ '$b$ 3la#:3a#!$ $l !%:3a'0 (0 !%:3a'0!) 5$ !$ 30%:$#$ al t=#1%0? a 5$ $l a5!$%t!10 95$'$ !%:3a# 30!a! ':$#$%t$!? !$% la! 9$#!0%a! la! !t5a30%$! $% 5$ !$ a%al3$ ? $% !$5%'0 l5a#? 90#5$ $!t$% 190#ta%t$! 9#0bl$1a! #$la30%a'0! 30% !5 1$''a? 5$ %0 !$19#$ !$ 30%!5$% #$!0l@$# '$ 1a%$#a a'$35a'a Pa#a $l 1a%'0 %t$#1$'0? la %a!!t$%3a al t#aba80? abt5al1$%t$? !590%$ 5% 9#0bl$1a 5$ '$b$ #$!0l@$# 9a#a 5$ la ta#$a !$ #$al3$ 30% %0#1al'a'? at#b5$%'0? $% 1530! 3a!0!? al !58$t0 Qab!$%t!ta? 10t@a30%$! $ %t$%30%$! '$ 3a#23t$# %$at@0? 30%!'$#2%'0l$ 5% Q@0la'0# '$ la! %0#1a! $!tabl$3'a! Pa#a $l $19l$a'0? $l a5!$%t!10 95$'$ $9#$!a# !$%t1$%t0! '$ 0!tl'a'? '$ :alta '$ $5'a' 0 '$ %85!t3a? #$:$#'0! a !5 !t5a3<% lab0#al 30%3#$ta Ta1b=% 95$'$ !$# 5%a :0#1a '$ 5'a? 10t@a'a 90# la ba8a #$15%$#a3<% $30%<13a? 1al 3l1a lab0#al? 5 0t#a! 3#35%!ta%3a! $%$#a'0#a! '$ %!at!:a33<% lab0#al E% t=#1%0! $%$#al$!? $l a5!$%t!10 !5$l$ 30%!'$#a#!$ a3$9tabl$ 35a%'0 !5! %@$l$! !$ !ta% '$%t#0 '$ 3$#t0! l;1t$! Qt0l$#abl$!? $!tabl$3'0! '$ 1a%$#a '!3#$30%al? $% :5%3<% '$l !$3t0# '$ a3t@'a' '$l 95$!t0 '$ t#aba80 P$#0 35a%'0 =!t$ al3a%&a 1a%t5'$! $3$!@a!? 0 !$ @5$l@$ 09a30 $ %30%t#0labl$? 95$'$ a:$3ta# '$ :0#1a 9$l#0!a al %0#1al '$!$%@0l@1$%t0 '$ la 0#a%&a3<% L0! 9!3
12
#$!51$% $l $!ta'0 $% 5$ !$ $%35$%t#a $% :$%<1$%0 '$l a5!$%t!10 lab0#al (R0'$! St$$#!? ,,7) El a5!$%t!10 $! 5% :$%<1$%0 5%@$#!al 6 El a5!$%t!10 $! 30!t0!0? ta%t0 9a#a la 0#a%&a3<% 3010 9a#a $l %'@'50 * El a5!$%t!10 $!t2 %:l5$%3a'0 90# 5%a 30%!t$la3<% '$ ':$#$%t$! :a3t0#$! %t$##$la30%a'0! + El a5!$%t!10 $!t2 a!03a'0 a 5% %1$#0 190#ta%t$ '$ 30%!$35$%3a!
C'U('(
E%:$#1$'a' 3019#0ba'a
E%:$#1$'a' %0 3019#0ba'a
D@$#!a! #a&0%$! '$ 3a#23t$# :a1la#
Ta#'a%&a! %@0l5%ta#a! 90# 10t@0! '$ :5$#&a 1a0#
Halta! @0l5%ta#a! 90# 10t@0! 9$#!0%al$!
D:35lta'$! 9#0bl$1a! :%a%3$#0!
P#0bl$1a! '$ t#a%!90#t$
Ba8a 10t@a3<% 9a#a t#aba8a#
E!3a!a !59$#@!<% '$ la 8$:at5#a
P0l;t3a! %a'$35a'a! '$ la 0#a%&a3<% U%a '$ la! 9#%39al$! 3a5!a! 90# la 5$ l0! $19l$a'0! :alta% #$5la#1$%t$ al
t#aba80? !0% l0! 9#0bl$1a! '$ !al5' S% $1ba#0? 1530! !15la% '0l$%3a! :al!a! 9a#a :alta# al t#aba80 La !15la3<% $! 5% :$%<1$%0 301% $% 1530! t#aba8a'0#$!? !$%'0 15 ':;3l !5 3019#0ba3<% 30%t#0l E!t0 a3$ 5$ !$ 'a%0!t5$% 12! '0l$%3a! '$ la! 5$ $% #$al'a' $!t$% P$#0 $!t$ 190#ta%t$ 9#0bl$1a? b$% 30%03'0 90# la lt$#at5#a 3$%t;:3a 90# la 3la!$ 1='3a? !$ $!35'a $% la #$la3<% 1='309a3$%t$? !5!t$%ta'a $% $l 9#%390 '$ 30%:a%&a l$alta' 15t5a $%t#$ a1b0! a3t0#$! 13
Pa#$3$ $!t# 3$#t0 30%!$%!0 $% la 09%<% 9bl3a? $% a'1t# 5$ $l !58$t0 ab!$%t!ta? %'@'5al1$%t$ 30%!'$#a'0? $! 5% '$:#a5'a'0# ? 90# ta%t0? 0b8$t0 90t$%3al '$ !a%30%$! $30%<13a!? !03al$! l$al$!? 35a%'0 !$ l$ '$%t:3a 3la#a1$%t$ 3010 tal S% $1ba#0? la ':35lta' 30%!!t$ $% !ab$# 30% 3la#'a' 5=% $! #$al1$%t$ 5% ab!$%t!ta !15la'0#? 'a'0 $l ba80 #a'0 '$ 300#'%a3<% $!t$%t$ $%t#$ l0! !$#@30! 1='30! '$ la S$5#'a' S03al? '$!'$ l0! 5$ !$ a'1%!t#a% la! ba8a! 1='3a!? l0! !$#@30! '$ %!9$33<% 5$ '$b$% #$al&a# 5% !$51$%t0 30%t#0l '$ '3a! ba8a! Al $19l$a#!$ '$ :0#1a 1a!@a $l 9a#a5a! 9#0t$3t0# '$ la I%@al'$& Lab0#al T#a%!t0#a (ILT) 3010 la $!t#at$a 12! !$5#a 9a#a :alta# al t#aba80? !$ a3$ 3a'a @$& 12! ':;3l 90'$# !a%30%a# $l a5!$%t!10 lab0#al !15la'0? '$!'$ 5%a 9$#!9$3t@a !03al S a $!t0 aFa'10! 0t#a! 9at0l0;a! '$ 0#$% 9!30a1b$%tal 5$ $%$#a% 190#ta%t$! %@$l$! '$ $!t#=! a%!$'a' $% 3$#t0! !$3t0#$! $!t#at0! lab0#al$!? $l :a35ltat@0 t$#1%a#2 30%3$'$%'0 3$#ta! ba8a! lab0#al$!? al 30%!'$#a# 5$ Q#$t#a%'0 al 9a3$%t$ '5#a%t$ t$190#a'a! 30#ta! '$l a1b$%t$ %03@0 $!t#$!a%t$ '$l 30%t$t0 '$ t#aba80? 1$80#a#2 !5 !al5' 90# $l !19l$ $30 '$ %0 a!!t#? $l1%a%'0 90# $!ta @;a l0! $!t;15l0! '$!$%3a'$%a%t$! '$ $!t#=! E!ta! a5!$%3a! lab0#al$! 9#0'53#2% al@0! t$190#al$! 1$80#a! t#a%!t0#a! ? a5%5$ %0 30%!a% #$!0l@$# $l 9#0bl$1a '$ :0%'0? al 1$%0! l0 1ta#2% $% al5%a 1$''a A!; 95$!? 9#0bl$1a! 5$ %a3$% '$ %a'$35a'0! '!$F0! '$ t#aba80 (%0#1al1$%t$ '$ 30#t$ 1$3a%3!ta)? #$la30%$! %t$#9$#!0%al$! ba!a'a! $% la 3019$t3<% '$!$%:#$%a'a $% la '$!30%:a%&a 15t5a? 0t#0! 9#0bl$1a! 0#a%&at@0!? t$#1%a% al :%al @0l@=%'0!$ 30%t#a la 0#a%&a3<% '0%'$ !$ a% 0#%a'0? 3#!tal&a%'0 $% :0#1a '$ 5% a5!$%t!10 %30%t#0labl$? a5%5$ a19a#a'0 l$al1$%t$
14
El :a35ltat@0 '$ 1$'3%a $%$#al '$ la S$5#'a' S03al? 95$'$ @al0#a# !% ':35lta' al5%a la 3a9a3'a' '$ l0! 9a3$%t$! 9a#a '$!$19$Fa# !5 t#aba80 $% l0! 3a!0! $t#$10! '$ $%:$#1$'a' S% $1ba#0? !$ $%30%t#a#2 30% 1a0#$! 9#0bl$1a! 9a#a $@al5a# la a9tt5' lab0#al $% la! &0%a! %t$#1$'a! '$ la $!3ala E% $!ta :#a%8a %t$#1$'a $! 9#$3!a1$%t$? '0%'$ 3a'a 1='30 a'09ta 5% 51b#al '$ '!3#1%a3<% 9#090? $% la 5$ t$%$% l5a# l0! 9#%39al$! :$%<1$%0! '$ a5!$%t!10 !15la'0 '$ l0! $19l$a'0! La! !0l530%$! a $!t$ 9#0bl$1a? 90'#;a% @$%# '$ la 1a%0 '$ 5% %5$@0 !!t$1a '$ %!9$33<% 1='3a 12! #5#0!0? 5b3a'0 '$%t#0 '$ l0! 9#090! !$#@30! !a%ta#0! '$ la S$5#'a' S03al? %30#90#a%'0 la :5#a '$ l0! 1='30! '$ $19#$!a? 5$ 3019l$1$%ta#;a% a !5! 30l$a! a!!t$%3al$! '$ at$%3<% 9#1a#a (3010 $% $l 3a!0 '$ 40la%'a)? 0 9$#1t$%'0 al $19l$a'0 '$3la#a# !5 9#09a $%:$#1$'a' '5#a%t$ l0! !$t$ 9#1$#0! ';a! '$ la 1!1a (3010 $% S5$3a) La! 85!t:3a'a! @03$! '$ 9#0t$!ta 5$ $% !5 101$%t0 l$@a%ta#0% l0! $19#$!a#0! $% 30%t#a '$ la lat5' 30% 5$ !$ 30%t#0laba% la! ba8a! 1='3a! $% E!9aFa? %0 !$ a% a5$ta'0 30% $l 9a!0 '$l t$190? 12! b$% !$ a% %3#$1$%ta'0 90#5$ '$!'$ la A'1%!t#a3<% %0 !$ a'09ta% 1$''a! $:3a3$! 9a#a 5% #5#0!0 30%t#0l '$l a5!$%t!10 lab0#al E% :$3a! #$3$%t$!? !$ a 9#0'53'0 5% 3a1b0 '#2!t30 $% la t$%'$%3a '$ l0! !!t$1a! '$ 30%t#0l '$l a5!$%t!10 $% la! 0#a%&a30%$!? 30% la a9a#3<% '$ l0! 9#03$!0! '$ #$30%@$#!<% '$ !$3t0#$! 9#0'53t@0! $l !5#1$%t0 '$ l0! lla1a'0! 30%t#at0! t$190#al$! '$ t#aba80 E!ta! %5$@a! :<#15la! '$ 30%t#ata3<%? a'$12! '$ #$!5lta# 12! #$%tabl$! a la! 0#a%&a30%$!? #$'53$% '$ :0#1a Q:5l1%a%t$ $l a5!$%t!10 lab0#al? al 5$'a# !58$t0! l0! $19l$a'0! a 5%0! 3019#01!0! #$5$#1$%t0! $% 1at$#a '$ #$%'1$%t0 a!!t$%3a al t#aba80 5$? $% 3a!0 '$ %0 3519l#? 9$#1t$% a $!a! 0#a%&a30%$! #$!3%'# la #$la3<% lab0#al a5t012t3a1$%t$
15
Sal@0 $3$930%$!? la! 9$#!0%a!? '$!$a% t#aba8a# #$al&a# b$% !5 t#aba80 S% $1ba#0? 35a%'0 la! 30%'30%$! $% 5$ !$ t#aba8a %0 !0% la! '<%$a!? $!t$ 9$#3$93<% '$ %!$5#'a'? $l 3l1a !$ @5$l@$ %!090#tabl$? 90# l0 5$ l0! t#aba8a'0#$! !$ t#a%!:0#1a% $% ab!$%t!ta! 3010 %3a !al'a 9a#a 9#$!$#@a# !5 '%'a' %0 '$t$#0#a# !5 !al5' 1$%tal E% 35al5$# 3a!0? l0 5$ 9a#$3$ %$3$!a#0 $! 5$ l0! !$#@30! 1='30! '$ $19#$!a? l0! ab%$t$! '$ !$5#'a' lab0#al? l0! 9!3
C'R)O( CR*TICO( +UE DETER,IN'N UN 'U(ENTI(,O ,'-OR EN "'( OR)'NI.'CIONE( D$!'$ $l 95%t0 '$ @!ta '$ la !al5' 0359a30%al 90# l0! !;%t01a! '$ $!t#=! 5$ 9#$!$%ta%? l0! 3a#0! 5$ 1a0# a5!$%t!10 lab0#al 15$!t#a% $% la! $19#$!a! !0%? $% $l !5$%t$ 0#'$%/
D#$3t@0!
S59$#@!0#$!
S$3#$ta#a!
M$%!a8$#0!
P$#!0%al '$ at$%3<% al 9bl30
P$#!0%al '$ !al5'
C0%t#0la'0#$! a=#$0!
C0%'53t0#$!
Vla%t$!
E!30lta!
16
P#$85bla'0!
T=3%30! 9$t#0l$#0!
RECO,END'CIONE( /'R' E0IT'R E" 'U(ENTI(,O "'1OR'" EN "'( OR)'NI.'CIONE( S$5# 5% 30%t#0l 1%530!0 '$ l0! %@$l$! '$ a5!$%t!10? 5$ 9$#1ta 30%03$# !5 $@0l53<% A :% '$ $lab0#a# $!t#at$a! '$ 1$80#a1$%t0? !$ #$5$#$ 9la%:3a# $8$35ta# $!t5'0! 35a%ttat@0! 35altat@0! 30% $l 0b8$t0 '$ 30%03$# la! 09%0%$! '$ !5! t#aba8a'0#$! a3$#3a '$ la! 30%'30%$! 1$'0 a1b$%t$ '$ t#aba80 Pla%:3a# ':$#$%t$! 9#0#a1a! '$ !al5'? 0#$%ta'0! a 9#$@$%# la! $%:$#1$'a'$! 12! 3015%$! $% la! $19#$!a! (#$!9#at0#a! 0!t$015!35la#$!) C00#'%a# 30% %!tt530%$! 9bl3a! 9#@a'a!? la #$al&a3<% '$ $!t5'0! #$:$#$%t$! al a5!$%t!10? 5$ $%$#$% %t$#=! $% l0! t#aba8a'0#$!? %!tt530%$! $19l$a'0#$! Al #$al&a# $!t5'0! !0b#$ $l t$1a? !$ '$b$ t$%$# $% 35$%ta '@$#!0! :a3t0#$!? a !ab$#> !$0 $'a' '$ l0! t#aba8a'0#$!? 3a1b0! '$ 3l1a? t5#%0! '$ t#aba80? $t3? 30% $l 9#09
17
E" 'U(ENTI(,O "'1OR'" EN 0ENE.UE"' E% V$%$&5$la %0 $!t$% $!ta';!t3a! !0b#$ $l 19a3t0 '$l a5!$%t!10 lab0#al? 90# #a&0%$! '$ !al5'? $% l0! #$!5lta'0! '$ la! $19#$!a!? 9$#0 al5%a! $19#$!a! '$ #$3l5ta1$%t0 '$ #$35#!0! 51a%0! '3$%? $% !5! #$90#t$!? 5$ !$ t#ata '$ 5% 9#0bl$1a !$#0? $%$#a'0# '$ 9=#''a! 3#$3$%t$! 9a#a la! 0#a%&a30%$!? 9$#0? l0 12! #a@$? $! 5$ %0 !$ t01a% 1$''a! %t$#al$! 9a#a $%:#$%ta#l0? !al@0 $% al5%a! $19#$!a! 15lt%a30%al$! 5$ t#a$% la 9#$@$%3<% 3010 35lt5#a 30#90#at@a A 9$!a# 5$ $! 9$#3b'a 3010 5%a %0#1a $3$!@a1$%t$ #$5la'0#a? la L$ O#2%3a 9a#a la P#$@$%3<%? C0%'30%$! M$'0 A1b$%t$ '$ T#aba80 (L0931at) 90'#;a !$#@# 9a#a $%$#a# 5%a %5$@a 35lt5#a $% la! $19#$!a!? 1$'a%t$ la 35al $l 1a%$80 '$ l0! #$!0! lab0#al$!? '$!'$ l0! 9!30l<30! a!ta l0! :;!30!? !$ 30%@$#ta $% 5%a 90l;t3a 12! $% la $!t#53t5#a '$ la! 0#a%&a30%$! QLa %0#1a 0bla a la! 3019aF;a! a !$# 1$%0! #$a3t@a! 12! #$!90%!abl$! $% $l 1a%$80 '$ l0! #$!0! lab0#al$!? $!0 %0 95$'$ !$# 35$!t0%a'0? '3$ $l ab0a'0? $!9$3al&a'0 $% la 1at$#a? 0!= L5! R08a! QA la 0#a '$ la @$#'a' 30%t%a $l 85#!ta a 9$!a# '$ l0! '$:$3t0! $@'$%t$! 5$ t$%$ la L$? l0! $19#$!a#0! '$b$% a9#$%'$# a @$# la! 1$''a! 5$ 0 t01a% 90# 0bla3<% 3010 5%a %@$#!<% 5$ #$%'#2 !5! :#5t0!? %3l5!0? $% $l 30#t0 9la&0? a t#a@=! '$ la '!1%53<% '$l a5!$%t!10 la #$'533<% '$ 30!t0! '$#@a'0! '$ 9#0bl$1a! '$ !al5' S$% $l I%!tt5t0 '$ P#$@$%3<%? Sal5' S$5#'a' Lab0#al$! (I%9!a!$l)? l0! a33'$%t$! lab0#al$! 03a!0%a% 9=#''a! a%5al$! $5@al$%t$! a +J '$l PIB 15%'al la 15$#t$ '$ 6 1ll0%$! '$ 9$#!0%a! E% A1=#3a Lat%a $l Ca#b$? la !t5a3<% $! a% 12! #a@$? 95$! la 9=#''a 90'#;a ll$a# a %@$l$! 3$#3a%0! a 7J '$l PIB a%5al
18
A%t$ $!ta !t5a3<%? 5#$ t01a# 1$''a! 5$ ll$5$% a t0'0! l0! %@$l$! '$ la! 0#a%&a30%$! 9#0'53t@a!? '$!'$ l0! $#$%3al$! a!ta l0! 12! ba80! $% la $!3ala 09$#at@a El I%9!a!$l $!t2 $%$#a%'0 5% #$!t#0 a%5al '$ $%:$#1$'a'$! lab0#al$! 5$? a 9$!a# '$ !5! 0b@a! l1ta30%$!? $! 5%a 5;a tl 9a#a $%:#$%ta# $l 9#0bl$1a? '$b'0 a 5$ !$ %0ta 5%a t$%'$%3a %3#$1$%tal $% la %3'$%3a '$ $%:$#1$'a'$! #$la30%a'a! 30% $l t#aba80> '$ $30? 1$%t#a! 5$? 9a#a $l !$5%'0 t#1$!t#$ '$ 677.? $l %!tt5t0 #$!t#< 7 3a!0! '$ 9#0bl$1a! '$ !al5' lab0#al a $!3ala %a30%al 3:#a 5$? a%5al&a'a? 95'0 ll$a# a 5% a9#01a'0 *777 3a!0!? al 3$##$ '$ 677 $!a $!ta';!t3a !5b< a!ta l0! .6, 3a!0!? 5% %3#$1$%t0 5$? !$5#a1$%t$? :5$ !59$#0# a 77J L0! t#a!t0#%0! 1!35l0$!5$l=t30! #$!5lta#0% !$# l0! 9a'$31$%t0! 12! 3015%$!? !$5'0! '$ l0! t#a!t0#%0! #$!9#at0#0! la! $%:$#1$'a'$! 9!30!03al$!? '0%'$ '$!ta3a $l $!t#=! lab0#al E% 30%!$35$%3a? 12! all2 '$ la! 90l;t3a! 9bl3a!? $l 9#0bl$1a $!t2 $% la! 1!1a! $19#$!a! $% l0! %'@'50! 5$ lab0#a% $% $lla! M$%t#a! %0 !$ $%t$%'a 5$ t$%$# $:3$%t$! 90l;t3a! '$ 9#$@$%3<% !a%ta#a $! 5%a a95$!ta a%a'0#a? la 9#0'53t@'a' la $:3a3a '$ l0! %$030! !$5#2 a1$%a&a'a
19
CONC"U(IONE( D$ t0'0 l0 $95$!t0? 90'$10! 30%3l5# 5$ la !t5a3<% a3t5al $% l0 #$:$#$%t$ al a5!$%t!10 lab0#al $! 3#;t3a? $% 30%!$35$%3a !$ '$b$% t0#%a# 1$''a! 30##$3t0#a!? %'aa%'0 l0! :a3t0#$! 5$ 95$'$% $!ta# '$t$#1%2%'0l0 S $l a5!$%t!10? 3010 $10! '30? 95$'$ !$# 5% !;%t01a '$ '$!a85!t$ '$l t#aba8a'0# $% la 0#a%&a3<%? !$ '$b$% $!tabl$3$# :0#1a! '$ ab0#'a8$ Q9$#!0%al&a'a! 0#$%ta'a! al %'@'50? '$!'$ la D#$33<%? 3a%al&a'a! a t#a@=! '$l '$9a#ta1$%t0 '$ R$35#!0! 451a%0! R$30#'$10! la :#a!$ '$l 9#0:$!0# A#a! Gal3a/ QU%a '$ la! 12! !5tl$! al 1!10 t$190 12! 3015%$! '$%t:3a30%$! '$l '$!30%t$%t0 0 a3tt5' %$at@a '$ l0! $19l$a'0! '$ !5 %5$t5'? $! $l a5!$%t!10? 3010 95%t0 '$ 9a#t'a 9a#a $!tabl$3$# 1$''a! 9#$@$%t@a!? 5$ 30%'5&3a% a 5%a 0#a%&a3<% #a30%al '$l t#aba80 S $l a5!$%t!10 !$ '$b$ al $l$@a'0 %1$#0 '$ a33'$%t$! '$ t#aba80 $%:$#1$'a'$! 9#0:$!0%al$! 5$ !$ 9#0'53$% aF0 t#a! aF0? $!9$#$10! l0! $:$3t0! '$ la a9l3a3<% '$ la L$ '$ P#$@$%3<% '$ R$!0! Lab0#al$! $l R$la1$%t0 '$ S$#@30! '$ P#$@$%3<%? 1$'a%t$ !5! :5%30%$! '$ 9#0103<%? a!$!0#a1$%t0? @la%3a 30%t#0l !a%3<% a'1%!t#at@a
20
BIBLIOGRAFÍA
MACW? B A MIRVIS? P 4 (,-)/ QM$a!5#% 5alt 0: 0# a%' 0#a%&at0%al $:$3t@$%$!! % b$a@0#al$30%013 t$%%! A'1%!t#at@$ S3$%3$ 5at$#l? 6? 99 6666 MOC4? M " HITZGIBBONS? D E (,K.)/ QT$ #$lat0%!9 b$t$$% ab!$%t$$!1 a%' 9#0'53t0% $::3$%3/ A% $19#3al a!!$1$%t 05#%al 0: O3359at0%al P!30l0? .K? 99 *,+- MORGAN? L G 4ERMAN? B (,-)/ QP$#3$@$' 30%!$35$%3$! 0: ab!$%t$$!1 05#%al 0: A99l$' P!30l0? ? 99 -*K-+6 NIETO? A (,K+)/ La 0#a%&a3<% '$l '$!0b$#%0 Ba#3$l0%a/ A#$l ORTIZ? W SAMANIEGO? C (,,.)/ QR$:l$0%$! $% t0#%0 a la $@0l53<% '$l 10'$l0 '$ Ca5!a! $:$3t0! '$l a5!$%t!10 lab0#al R4ODES? S R STEERS? R M (,,7)/ Ma%a% E19l0$$ Ab!$%t$$!1 USA/ A''!0% $!l$ STEERS? R M R4ODES? S R (,-K)/ QMa80#! %:l5$%3$! 0% $19l0$$ att$%'a%3$/ A 9#03$!! M0'$l 05#%al A99l$' P!30l0 *? 99 *,+7-
21
*NDICE
I%t#0'533<%YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY El ausentsmo laboral…………………………………………………………..
2
T90l0;a '$ la! a5!$%3a! al t#aba80YYYYYYYYYYYYYYYY
+
L0! :a3t0#$! 5$ 30%'30%a% $l a5!$%t!10YYYYYYYYYYYYY
-
A5!$%t!10 lab0#al a33'$%t$! '$ t#aba80YYYYYYYYYYYYY
7
Consecuencias………………………………………………………………….
11
Signifcao……………………………………………………………………..
12
Ca5!a!YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY * Ca#0! 3#;t30! 5$ '$t$#1%a% 5% a5!$%t!10 1a0# $% la! 0#a%&a30%$!Y
R$301$%'a30%$! 9a#a $@ta# $l a5!$%t!10 lab0#al $% la! 0#a%&a30%$!YY
-
El a5!$%t!10 lab0#al $% V$%$&5$laYYYYYYYYYYYYYYYYY
K
C0%3l5!0%$!YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY 67 !ibliogra"a………………………………………………………………………
21
22