4-10 Gradjevinski tehnicar

OBRAZOVNI PROGRAM

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR

SADRŽAJ: OPŠTI DIO ................................................................................................... 4 1. NAZIV PROGRAMA: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ...................................................... 4 2. NASTAVNI PLAN ........................................................................................ 4 POSEBNI DIO ................................................................................................ 7 1. PREDMETNI PROGRAMI ................................................................................ 7 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI: .................................................................... 7 1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................. 8 1.2.1. GRAĐEVINSKI MATERIJALI ....................................................................... 8 1.2.2. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA ................................................................... 14 1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE ............................................................................ 18 1.2.4. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE ................................................................ 22 1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA ........................................................................ 29 1.2.6. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU ................................................ 35 1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA ........................................................ 42 1.2.8. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................... 53 1.2.9. BETON ............................................................................................. 59 1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ............................................................ 64 1.2.11.1. GEODEZIJA ................................................................................... 70 1.2.12.1. SAOBRAĆAJNICE ............................................................................ 76 1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ................................................................ 87 1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE .............................................. 94 1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA ......................................................................100 1.2.11.2. GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA ............................................................109 1.2.12.2. ASFALTNE MJEŠAVINE ....................................................................117 1.2.13.2. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ...............................................................124 1.2.10.3. GRAĐEVINSKA HIDRAULIKA ..............................................................128 1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM .....................................................134 1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ............................................................140 1.2.13.3. ORGANIZACIJA GRAĐENJA ...............................................................148 1.2.14.3. KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA .............................................................155 1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE ...........................................................161 1.2.16.3. GEODEZIJA ..................................................................................166 1.2.C. PRAKTIČNA NASTAVA .........................................................................172 1.2.C.1. PRAKTIČNA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE ...............172 1.2.C.2. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA .....................................181 1.2.C.3. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ..................187 1.2.C.4. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA .....................................194 1.3. IZBORNI PREDMETI ...............................................................................198 1.3.1. STRANI JEZIK ...................................................................................198 1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................199 1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA ...................................................................204 1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE ......................................................................211 1.3.5. ASFALTNE MJEŠAVINE ........................................................................217 1.3.6. ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA .................................................221 1.3.7. HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE ..............................................................226 1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA .....................................................................232 1.3.9. LUKE I PRISTANIŠTA ...........................................................................237 1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA ..................................................................243 1.3.11. ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA ......................................................251

2

1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE ....................................................................256 2. STRUČNI ISPIT ........................................................................................260 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA ....................................260 2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA........................................................................260 2.1.1.1. SAOBRAĆAJNICE .............................................................................260 2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................263 2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA .......................................................................263 2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA ..............................................................267 2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA ........................................................................272 2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD .......272 2.2.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA ....................................................274 2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD .......274 2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA .......................................................................276 2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD ......276 3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ..................................................278 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA.....................279 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA .........................280 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ..........................280 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ..........................280 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ..............................282 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE ....................282 9. PROFESIONALNA PRAKSA ..........................................................................284 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ..........................................................................284

3

OPŠTI DIO 1. Naziv programa: GRAĐEVINSKI TEHNIČAR 2. Nastavni plan Redni broj A 1. 2. 3. 4. 5.

Nastavni predmeti – grupe predmeta Opšte obrazovni predmeti Maternji jezik i književnost Matematika Strani jezik Informatika Fizičko vaspitanje Društvena grupa predmeta 1. Istorija 2. Geografija 3. Socijologija Prirodna grupa predmeta 1. Fizika 2. Hemija UKUPNO A B Stručno-teorijski predmeti 1. Građevinski materijali 2. Osnove građevinarstva 3. Tehničko crtanje 4. Građevinske konstrukcije 5. Nacrtna geometrija Primjena računara u 6. građevinarstvu 7. Statika i otpornost materijala 8. Preduzetništvo 9. Beton Smjer Niskogradnja 10.1 Mehanika tla i fundiranje 11.1 Geodezija 12.1 Saobraćajnice 13.1 Organizacija građenja Mostovske i tunelske 14.1 konstrukcije Smjer Laboratorijska ispitivanja 10.2 Ispitivanje betona 11.2 Geomehanička ispitivanja 12.2 Asfaltne mješavine 13.2 Organizacija građenja Smjer Hidrogradnja 10.3 Građevinska hidraulika 11.3 Hidrologija sa hidrometrijom 12.3 Komunalna hidrotehnika 13.3 Organizacija građenja 14.3 Korišćenje vodnih snaga 15.3 Mehanika tla i fundiranje 16.3 Geodezija UKUPNO B C Praktična nastava D Slobodne aktivnosti E Izborna nastava 1. Strani jezik II 2. Ekologija i zaštita životne

I II III IV sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. 3 3 2 2 2

108 108 72 72 72

2

72

3 3 2

108 108 72

3 3 2

108 108 72

3 3 2

99 99 66

2

72

2

72

2

66

2

72 2

2 16

72 576

2 2 2 2 2

72 72 72 72 72

2

72

14

504

12

72

432

72 72 1842

10

4

330

4 2

144 72

72 72 72 216 144

3

108

108

3

108

2

2 2 5 2

360 108 36 72 72 72

459 423 282 72 282 72 72 72

72 66 99

180 66 99

4 2

132 66

72 72 312 138

4

132

132

4 2 2 2

132 66 66 66

312 174 174 66

2 3

10 3 1 2 2 2

Ukupno

12 3 1 2 2

432 108 36 72 72

72 72 180 72

5 3 3

180 108 108

3 2 2 2 2

108 72 72 72 72

13 2 1 4 2

468 72 36 144 72

2 2 2 2 2 15 2 1 4 2

66 66 66 66 66 495 66 33 132 66

108 72 138 138 138 66 66 1755 354 141 420 282 72

Redni broj

Nastavni predmeti – grupe predmeta sredine 3. Poslovna komunikacija 4. Osnove hidrotehnike 5. Asfaltne mješavine Ispitivanje gradjevinskih 6. materijala 7. Hidrotehničke melioracije 8. Regulacija vodotoka 9. Luke i pristanista 10. Tehnologija građenja 11. Održavanje željezničkih pruga 12. Osnove niskogradnje F Profesionalna praksa G Sedmični broj časova H Broj radnih sedmica Ukupno (A+B+C+E) = 4512

I II III IV sed. god. sed. god. sed. god. sed. god. 2

72 2 2

72 72

72 72 72

2

72

72

2 2

72 72

72 72 66 66 66 66 30 dana

2 2 2 2 10 dana 32 36

Ukupno

10 dana 32 36

10 dana 32 36

66 66 66 66 32 33

141

*Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo. 3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa - Planiranje, priprema, izvodenje radova i vršenje provjere kvaliteta obavljenog posla. - Posjedovanje osnovnih znanja o propisima, normativima i standardima u građevinarstvu. Smjer: Laboratorijska ispitivanja - Korišćenje pribora, alata i aparature za ispitivanje građevinskih materijala i pravilno čuvanje i održavanje. - Učestvovanje u sastavljanju receptura za izradu građevinskih materijala. - Ispitivanje osnovnih svojstava građevinskih materijala i prefabrikata. - Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fizičko-mehaničkih svojstava tla. - Obavljanje poslova terenskog i laboratorijskog ispitivanja fizičko-mehaničkih svojstava građevinskih materijala. - Pripremanje uzorka za ispitivanje materijala i prefabrikata. - Pripremanje rezultata ispitivanja za kvalitativnu i kvantitativnu analizu. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Pripremanje podatka za izradu atesta. Smjer: Niskogradnja - Obavljanje poslova razrade detalja kod idejnog, glavnog i izvođačkog projekta puta. - Učestvovanje u razradi pojedinih vrsta tehničke dokumentacije. - Koordiniranje pojedinih gradjevinskih, zanatskih i instalaterskih radova. - Davanje uputstava za izvršenje radova, kod izrade donjeg i gornjeg stroja saobracajnice, mostova i tunela, uz konsultaciju sa odgovornim licem. - Poznavanje izbora odgovarajuce kolovozne konstrukcije. - Davanje uputstva za izvršenje radova na održavanju donjeg i gornjeg stroja saobraćajnice. - Poznavanje konstruktivnih sklopova gornjeg stroja željezničke pruge. - Poznavanje građevinskih konstrukcija. - Poznavanje konstruktivnih elemenata tunela. - Poznavanje metoda građenja tunela.

5

- Poznavanje sistema i načina signalizacije željezničke pruge. - Poznavanje građevinskih materijala koji se primjenjuju u izgradnji objekata niskogradnje. - Poznavanje osnovnih sistema mostovskih konstrukcija. - Priprema dokumentacije za tehnički pregled I konačni obračun izvedenih radova. Smjer: Hidrogradnja - Obavljanje poslova razrade idejnog projekta hidrotehničkih objekata. - Obavljanje poslova razrade glavnog i izvođačkog projekta hidrotehničkih objekata. - Vršenje odabira mjernih profila i postavljanje mjerne opreme. - Uočavanje i registracija bitnih izmjena u kontrolisanim profilima i na gradilištu. - Uočavanje i registracija kvarova na mjernoj opremi, instrumentima i građevinskim mašinama. - Vršenje izbora građevinskog materijala za hidrotehničke objekte. - Obavljanje poslova organizacije i izvođenja radova na hidrotehničkim objektima. - Posjedovanje sistematičnosti i odgovornosti u radu. - Racionalno korišćenje sredstava za rad, materijala, energije i vremena. - Primjena propisa zaštite na radu i zaštite okoline. 4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih - U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica koja su: - završila osnovnu školu ili - završila dvogodišnju stručnu školu. - U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina, izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole. - Lica koja su napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih. 5.Trajanje obrazovanja - Obrazovanje po obrazovnom programu Građevinski tehničar traje četiri godine. 6.Prohodnost - U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih predmeta tekuće godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili profesionalnu praksu. - Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se upisati u drugi ili treći razred s obzirom na vrstu programa prethodnog obrazovanja uz polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita. - Odrasli napreduju po programu u skladu sa planom za izvođenje obrazovnog programa za odrasle, koji donosi škola. 7. Obrazovanje koje se stiče

- Završetkom obrazovnog programa učenik stiče srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju - GRAĐEVINSKI TEHNIČAR ( smjer Niskogradnja, smjer Laboratorijska ispitivanja, smjer Hidrogradnja).

6

POSEBNI DIO 1. PREDMETNI PROGRAMI 1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI 1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST 1.1.2. MATEMATIKA 1.1.3. STRANI JEZIK 1.1.4. INFORMATIKA 1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE 1.1.6. ISTORIJA 1.1.7. GEOGRAFIJA 1.1.8. SOCIOLOGIJA 1.1.9. HEMIJA 1.1.10. FIZIKA Napomena: Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

7

1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI 1.2.1. GRAĐEVINSKI MATERIJALI 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKI MATERIJALI 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

Razred I II III IV Ukupno

Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 72

72

Ukupno 72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osobina i karakteristika građevinskih materijala. - Razumijevanje procesa dobijanja pojedinih građevinskih materijala. - Upoznavanje pravilne upotrebe građevinskih materijala. - Osposobljavanje za upotrebu standarda. - Razvijanje svijesti o značaju upotrebe standarda i odgovornosti za poštovanje standarda. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Osposobljavanje za samostalan rad.

8

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje se sa za produktivnost i građevinske značajem ekonomičnost. materijale prema građevinskih namjeni. materijala i - Razlikuje određene prefabrikata. osobine - Navodi osobine i građevinskih metode ispitivanja materijala. građevinskih materijala. - Nabraja osnovne podjele građevinskih materijala. Osnovi geologije - Upoznaje geološke - Razlikuje stijene: magmatske, osobine zemlje i sedimentne i zemljine kore. metamorfne. - Upoznaje postanak i osobine magmatskih, sedimentnih i metamorfnih stijena. Materijali od kamena - Upoznaje dobijanje - Razlikuje načine dobijanja i obrade i obradu građevinskog građevinskog kamena. kamena. - Objašnjava primjenu kamena i njegovu zaštitu. - Opisuje sastav, osobine i primjenu agregata. - Nabraja vrste kamena. Voda - Uočava značaj - Opisuje vodu kao vode u građevinski građevinarstvu. materijal i kao sredinu u kojoj se nalaze betonske konstrukcije. Keramički materijali - Nabraja sirovine i - Razlikuje vrste i - Razvija sposobnost opisuje dobijanje oblik ciglarskih zapažanja. keramičkih proizvoda. proizvoda. - Razlikuje

9

Preporuke za izvođenje nastave

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik keramičke - Objašnjava proizvode i definiše ciglarske njihovu namjenu. proizvode. - Uočava značaj - Upoznaje vatrostalnih keramičke materijala. proizvode. - Upoznaje vatrostalne materijale. Zgure i pucolani - Razlikuje osobine - Upoznaje zgure i pucolana u karakteristike i građevinarstvu. primjenu zgure i pucolana u građevinarstvu. Veziva u građevinarstvu - Razlikuje veziva i - Objašnjava definiše njihovu osnovna veziva: upotrebu. građevinski kreč, gips i cement. - Objašnjava sirovine i opisuje dobijanje veziva. - Nabraja osobine veziva. Malteri - Određuje upotrebu - Nabraja sastojke različitih maltera. mješavina - Prepoznaje greške maltera. pri malterisanju. - Nabraja vrste maltera i navodi njihovu primjenu. Beton - Razlikuje načine - Nabraja sastojke dobijanja betona. mješavine betona. - Nabraja činioce koji utiču na kvalitet betona. - Objašnjava marku betona. - Objašnjava tehnologiju betona. - Nabraja vrste betona. Metali i legure - Upoznaje dobijanje - Razlikuje vrste armature. gvožđa i čelika. - Obrazlaže upotrebu - Prepoznaje koroziju i definiše čelika u njeno sprečavanje. građevinarstvu.

Socijalizacijski ciljevi učenik


- Razvija svijest o zaštiti životne sredine.

- Razvija odgovornost pri radu.

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona.

10

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Nabraja vrste čelika i armature. - Nabraja osnovne obojene metale. - Obrazlaže zaštitu čelika od korozije. Staklo - Objašnjava dobijanje stakla, vrste i obradu. - Navodi primjenu stakla u građevinarstvu. Drvo - Nabraja svojstva i vrste drveta. - Opisuje greške u strukturi drveta. - Obrazlaže upotrebu drveta u građevinarstvu. - Obrazlaže zaštitu drveta. Ugljovodonična veziva - Upoznaje katran i bitumen kao osnovna ugljovodonična veziva. - Opisuje način dobijanja i primjenu ugljovodoničnih veziva. Plastične mase - Upoznaje značaj plastičnih masa. - Upoznaje sirovine. -


Formativni ciljevi učenik

Razlikuje vrste i primjene stakla u građevinarstvu.

- Razvija osjećaj za očuvanje životne sredine.

Određuje primjenu drveta u građevinarstvu.

Određuje upotrebljivost veziva.

Određuje upotrebljivost plastičnih masa. Uočava značaj razvoja novih materijala.

Boje, lakovi i kitovi - Razlikuje boje, - Navodi vrste i lakove i kitove. objašnjava primjenu boja, lakova i kitova u građevinarstvu. Materijali u funkciji zaštite elemenata - Upoznaje - Razlikuje materijale za materijale za završnu obradu i zaštitu od požara i

- Razvija osjećaj odgovornosti.

11


Informativni ciljevi i sadržaji učenik zaštitu gotovih elemenata. - Navodi i objašnjava materijale u funkciji zaštite od požara, vlage i sl. Standardi - Upoznaje oznake materijala. - Upoznaje se sa standardima.


Formativni ciljevi učenik vlage.

- Razlikuje oznake materijala. - Čita standarde.


- Standardi građevinskih materijala.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - I. Stojiljković, D. Miletić: Građevinski materijali sa osnovama geologije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - I. Stojiljković: Građevinski materijali, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1979. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, projektno platno; - uzorci građevinskih materijala (opeka, crijep, keramičke pločice, plastične cijevi), katalozi. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Sistemi u građenju - Elementi konstruktivnih sistema - Završni radovi u građevinarstvu - Konstruktivni sistemi i njihovi elementi - Osnovni građevinski radovi

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Konstruktivni sklop zgrade - Građevinske konstrukcije - Građevinski materijali

- Drvo, beton, čelik - Keramički materijali, boje i lakovi

- Statika i otpornost materijala - Praktična nastava

- Opterećenje nosača

- Završni građevinski radovi

12

- Armirački radovi - Betonski radovi - Tesarski radovi

Znanja

- Građevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena - Materijali koji se koriste u građevinarstvu.

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Zidarski radovi - Fasaderski radovi - Organizacija građenja - Učesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnička dokumentacija - Ekologija i zaštita životne - Zagađenje vode, vazduha i sredine zemljišta.

13

1.2.2. OSNOVE GRAĐEVINARSTVA 1. Naziv predmeta: OSNOVE GRAĐEVINARSTVA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 72

72

Ukupno 72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje građevinarstva kao privredne djelatnosti. - Upoznavanje osnovnih zakonitosti pri izgradnji objekata. - Upoznavanje sa vrstom i podjelom građevinskih objekata. - Upoznavanje učesnika i faza u realizaciji građevinskih objekata. - Upoznavanje svrhu izrade i vrste projekata. - Upoznavanje radova na izgradnji objekata. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilnog odnosa prema zaštiti životne sredine.

14

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Građevinarstvo kao privredna djelatnost - Upoređuje - Upoznaje se sa građevinske građevinarstvom objekte prema kao privrednom namjeni. granom. - Objašnjava faze radova i radnih postupaka u procesu građenja. - Nabraja građevinske objekte kao finalne proizvode. Grane građevinske proizvodnje - Razlikuje područja - Razvija stručnost. - Upoznaje se sa i faze građevinske područjima i proizvodnje. fazama građevinske proizvodnje. - Upoznaje grane građevinske proizvodnje: -visokogradnju; -niskogradnju; -hidrogradnju. Prostorno planiranje - Razvija analitičnost - Uočava razliku - Upoznaje se sa između činiocima koji utiču u radu. regionalnih, na planiranje – generalnih i urbanizam. detaljnih - Objašnjava urbanističkih urbanističke planova. planove: regionalne, generalne i detaljne. Objekti kao finalni proizvodi građevinarstva - Navodi i objašnjava - Prepoznaje objekte različite objekte: visokogradnje: - visokogradnje; - stambene zgrade; - niskogradnje; - objekte društvenog - hidrogradnje. standarda; - privredne objekte. - Navodi i objašnjava objekte niskogradnje: - puteve i željeznice; - tunele;

15


- Posjeta Zavodu za urbanizam.

- Obilazak grada.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - mostove; - aerodrome. - Navodi i objašnjava objekte hidrogradnje: - brane; - Razlikuje načine - hidroelektrane; snabdijevanja - pristaništa. vodom i - Obrazlaže uređenje kanalisanje vodenih tokova. naselja. - Objašnjava način snadbijevanja vodom i kanalisanja naselja. - Objašnjava poljoprivrednu hidrotehniku. Učesnici u realizaciji građevinskih objekata Razlikuje učesnike u - Navodi učesnike u realizaciji izgradnji građevinskih građevinskih objekata i njihova objekata. prava, obaveze i - Objašnjava faze u dužnosti. realizaciji građevinskih objekata. Projektovanje - Razlikuje vrste - Objašnjava svrhu projekata. projektovanja. - Navodi i objašnjava vrste projekata i njihovu primjenu. Građevinski sistemi i elementi - Razlikuje - Navodi sisteme u konstruktivne građenju i njihove sisteme i njihove elemente. elemente. Radovi na izgradnji objekata - Razlikuje vrste - Nabraja radove na radova na izgradnji izgradnji objekata: objekata. - geodetske radove; - zemljane radove; - osnovne građevinske radove; - instalaterske radove; - završne građevinske radove.



i faze u realizaciji građevinskih objekata Razvija sposobnost timskog rada.

16

- Uočava važnost kvalitetnog i preciznog rada.

- Posjeta gradilištu.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Nabraja mehanizaciju na gradilištu.




5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Lj. Nikolić, S. Krunić, V. Božinović: Osnovi građevinarstva, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Projektor, katalozi, prospekti i kompjuter. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Sistemi u građenju

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinske konstrukcije - Konstruktivni sklop zgrade

- Elementi konstruktivnih sistema - Završni radovi u građevinarstvu - Konstruktivni sistemi i njihovi elementi - Osnovni građevinski radovi - Završni građevinski radovi

- Građevinski materijali

- Drvo, beton, čelik - Keramički materijali, boje i lakovi

- Statika i otpornost materijala - Praktična nastava

- Opterećenje nosača

- Građevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena

- Organizacija građenja

17

-

Armirački radovi Betonski radovi Tesarski radovi Zidarski radovi Fasaderski radovi Učesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnička dokumentacija

1.2.3. TEHNIČKO CRTANJE 1. Naziv predmeta: TEHNIČKO CRTANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 16 56

16

Ukupno 72

72

56

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje pri crtanju fine motoričke sposobnosti. - Učenje kompozicijske sređenosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Upoznavanje sa značajem dimenzija i razmjere. - Sticanje znanja za čitanje planova. - Poznavanje pravila izrade i formatizovanja projektne dokumentacije. - Razvijanje tehničke kulture. - Osposobljavanje za samostalan rad.

18

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Tehnički pribor - Razvija pravilan - Razlikuje vrste - Upoznaje značaj odnos prema papira za crtanje: tehničkog crtanja. grafičkom pelir, milimetarski, - Navodi materijal izražavanju. hamer, paus, koji se koristi za ozolit. crtanje. - Koristi razne vrste - Nabraja i olovaka, gumu, objašnjava pribor tuš, marker bojice. za tehničko - Koristi i održava: crtanje. sto za tehničko - Objašnjava crtanje, tablu, upotrebu papira za šinu, T-lenjir, crtanje. trouglove, uglomjer, krivuljare, šestare, šablone i različita pera. Rad olovkom - Razvija smisao za - Objašnjava crtanje - Crta različite estetiku. linije: puna, linija. isprekidana, crta- Objašnjava tačka, šrafure. ispisivanje brojeva. - Ispisuje slova i - Objašnjava brojeve slobodnom ispisivanje slova. rukom.

Razmjera - Upoznaje značaj razmjere u tehničkom crtežu i njenu primjenu u pojedinim fazama crtanja projektne dokumentacije. Kotiranje - Zna elemente kotiranja: kota, kotna linija, početak i kraj kotne linije. - Poznaje visinsku kotu. - Poznaje kotiranje otvora.

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Upotreba pribora i materijala za tehničko crtanje. Grafička vježba: - Crta tehnički okvir, pečat i određuje formate A1, A2, A3, A4.

Grafička vježba: - Crtanje punih linija različitih ndebljina. - Crtanje isprekidanih linija crta-tačka. Grafička vježba: - Ispisivanje brojeva i slova slobodnom rukom i šablonom.

- Primjenjuje razmjeru. - Koristi razmjernik.

- Razvija osjećaj za preciznost.

Grafička vježba: - Na jednostavnim oblicima primjenjuje različite razmjere 1: 5, 1: 10, 1: 25, 1: 50, 1: 100, 1: 500.

- Crta elemente kotiranja. - Primjenjuje visinske kote i kote otvora.

- Razvija osjećaj za preciznost.

Grafička vježba: - Na datoj osnovi i presjeku primjenjuje pravila kotiranja.

19

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Oznake materijala - Objašnjava grafičko prikazivanje materijala u projektima.

Rad u tušu - Priprema pribor, uči punjenje, čišćenje, radiranje, brisanje.

Idejni projekat - Upoznaje značaj i sadržaj idejnog projekta.

Glavni projekat - Zna sadržaj glavnog projekta i ulogu njegovih priloga.


Formativni ciljevi učenik - Čita oznake materijala. - Crta šrafuru za različite materijale i opremu.

- Razvija sposobnost opažanja.

- Tušira crteže.

Preporuke za izvođenje nastave Grafička vježba: - Crta oznake građevinskog matrijala, namještaja, sanitarnih uređaja, instalacija i zelenila u osnovi i izgledu. Grafička vježba: - Crta u zadatoj razmjeri razne oblike kotira i ispisuje podatke. Grafička vježba: - Crta konstrukcije mnogouglova, elipse, krivih linija i njihove spojeve sa pravim linijama.

- Razvija kreativnost i formira stav o važnosti dobijenih informacija.

- Razrađuje idejni projekat.

- Razrađuje glavni projekat.

Grafička vježba: - Precrtava zadati prilog idejnog projekta u odgovarajućoj razmjeri. - Analizira i objašnjava zadati prilog glavnog projekta u razmjeri.

Izvođački projekat - Shvata važnost - Zna sadržaj razrade detalja iz izvođačkog projekta. projekta i važnost detalja koji se razrađuju. Naslov i logotip - Shvata ulogu - Upoznaje logotip i logotipa. njegovu kompoziciju. Kopiranje i formatizovanje projekta - Upoznaje upotrebu - Koristi aparat za kopiranje. aparata za - Formatizira kopiranje.

- Analizira i objašnjava zadati dio izvođačkog projekta u razmjeri.

- Razvija preduzimljivost i samostalnost u

20

Vježba: - Kopira, formatizuje i izlaže svoje

Informativni ciljevi i sadržaji učenik

Socijalizacijski ciljevi učenik radu.

Formativni ciljevi


učenik radove. radove. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - G. Dulić: Tehničko crtanje sa čitanjem planova, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Crtaći stolovi sa odgovarajućim tehničkim priborom; table za crtanje sa odgvarajućim priborom za crtanje, školski ormarići za odlaganje pribora učenika. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori; - grafičke vježbe; - pismene (kontrolne) vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja

- Tehnika crtanja

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Tehnička obrada crteža

- Tehničko prikazivanje građevinskih konstukcija

- Građevinske konstrukcije

- Osnove, presjeci, izgledi…

- Projektna dokumentacija


- Projektna dokumentacija

- Primjena računara u građevinarstvu - Statika i otpornost materijala

- Tehničko prikazivanje raznih materijala - Tehnička obrada crteža

- Rad olovkom; razmjera

21

- Grafičko predstavljanje sila, opterećenja, rezultante sila

1.2.4. GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 36 36 72 72

108

Ukupno 72 144

216

108

Vježbe: I razred: nastava se realizuje sa cijelim odjeljenjem. II razred: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje elemenata koji čine objekte visokogradnje i shvatanje njihovog međusobnog odnosa. - Upoznavanje načina prenošenja opterećenja. - Upoznavanje sa načinima izvođenja pojedinih elemenata građenja. - Osposobljavanje za primjenu seizmičkih propisa. - Upoznavanje sa primjenom hidroizolacije. - Sticanje znanja o vertikalnim i horizontalnim konstruktivnim elementima zgrada. - Sticanje znanja o vertikalnim komunikacijama u zgradama. - Poznavanje krovnih konstrukcija. - Upoznavanje sa mjerama protivpožarne zaštite na objektima. - Osposobljavanje za samostalan rad.

22

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Konstruktivni sklop objekata - Stiče pozitivan - Crta šeme osnova - Objašnjava odnos prema različitih sistema osnovne zanimanju. gradnje. konstruktivne elemente: masivni, - Uočava razliku između podužnog, skeletni, mješoviti. - Razvija tehničku poprečnog i - Navodi osnovne kulturu. mješovitog karakteristike sistema. građenja u - Upoređuje klasični klasičnom, polumontažni i polumontažnom i montažni način montažnom načinu izvođenja. izvođenja. Elementi građenja - Nabraja elemente - Razlikuje noseće po visini, položaju i elemente, funkciji. pregradne elemente, elemente opreme i elemente obrade. Vertikalni konstruktivni elementi - Razvija - Određuje položaj - Upoznaje odgovornost na konstruktivnog vertikalne radu. zida. konstruktivne - Analizira ulogu elemente(uloga konstruktivnih konstruktivnih zidova. zidova i primjena - Na zadatim vertikalnih i osnovama horizontalnih raspoređuje serklaža). vertikalne serklaže - Poznaje djelove primjenjujući pravilnika za Pravilnik za građenje objekata građenje objekata visokogradnje u visokogradnje u seizmičkim seizmičkim područjima. područjima. Otvori u zidovima - Zna oznake i mjere - Poznaje otvore u prozorskih otvora. zidovima(uloga prozorskih otvora i - Shvata ulogu natprozornika. funkcija njihovih - Razlikuje natprozornika, natprozornike bez elementi otvora za roletne i sa vrata i uloga roletnom. nadvratnika). - Crta natprozornik - Opisuje princip bez roletne. ugrađivanja - Zna mjere i oznake prozora i vrata.

23


Vježba: - Primjena pravilnka seizmičkih propisa na objektima visokogradnje.

Vježba: - U razmjeri nacrtati otvore za prozore i vrata na osnovi manjeg objekta.


Dimnjački kanali - Poznaje dimnjačke kanale(uloga i podjela prema blokovima u konstrukciji dimnjačkih kanala). - Objašnjava princip funkcionisanja sabirnih dimnjaka. - Definiše elemente od kojih su sastavljeni sabirni dimnjački kanali, kao i način izvođenja. Ventilacioni kanali - Upoznaje princip funkcionisanja ventilacionih kanala(pravila primjene i elemente ventilacije). Temelji - Nabraja podjelu temelja prema konstruktivnom sklopu objekata, prema materijalu od kojeg se izvodi. - Opisuje karakteristike trakastih temelja, temelja samaca i temeljnih ploča. Hidroizolacija - Objašnjava ulogu hidroizolacije. - Navodi materijale koji se primjenjuju za hidroizolaciju, kao i podjelu na horizontalnu i vertikalnu.


Formativni ciljevi učenik vrata. - Crta načine otvaranja vrata. - Crta detalje lokalnog grijanja od blokova. - Analizira mogućnost primjene blokova u konstrukciji dimnjačkog kanala. - Planira položaj dimnjačkih kanala. - Rješava međuspratnu konstrukciju oko dimnjačkog kanala. - Crta detalje sabirnih dimnjačkih kanala.


Vježba: - Rješiti vođenje sabirnog dimnjačkog kanala kod višespratnog objekta prema datim uslovima, kroz presjek i detalje.

- Crta detalje ventilacionih kanala.

- Razumije važnost očuvanja zdrave životne sredine.

- Shvata ulogu temelja i princip prenošenja opterećenja. - Zna način izvođenja temelja. - Crta oblike temelja. - Primjenjuje seizmičke propise.

- Razvija odgovornost u radu.

- Zna izolaciju podova i podrumskih zidova. - Crta primjenu hidroizolacije na objektu sa djelimično ukopanim podrumom.

Vježba: - U razmjeri nacrtati temelje za datu osnovu sa oborenim presjecima.

Vježba: - Kroz osnove i presjek primjenjuje znanja koja je stekao.

24

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Horizontalni konstruktivni elementi - Crta serklaže, - Navodi grede i podvlake. horizontalne - Crta pune ravne konstruktivne ploče sa jednim, elemente. dva i više oslonaca. - Poznaje funkciju i - Crta rebrastu materijale za međuspratnu izradu konstrukciju. horizontalnih - Crta sitnorebrastu konstruktivnih međuspratnu elemenata. konstrukciju. - Poznaje podjelu - Crta montažne ili međuspratnih polumontažne konstrukcija prema međuspratne načinu izvođenja i konstrukcije. njihove - Crta armiranokarakteristike. betonsku - Navodi vrste međuspratnu oplate. konstrukciju u skeletnom sistemu. Vertikalne komunikacije - Primjenjuje Stepenice propise za - Definiše pojam stepenice. spoljnih i - Grafički prikazuje unutrašnjih osnove i vertikalne stepenica. presjeke - Navodi podjelu stepenišnog stepenica prema prostora. značaju, namjeni, - Čita crtež konstrukciji, stepenicа na kosim materijalima, armiranooblicima i načinu betonskim izvođenja. pločama, - Poznaje elemente oslonjenim na stepenica. obrazne nosače. - Poznaje propise za - Čita crtež stepenice. stepenicа na - Poznaje proračun koljenastim ab stepenica. pločama. Liftovi - Analizira - Upoznaje liftove. mogućnost izbora Kose rampe stepenica prema - Poznaje kose obliku i rampe za pješake i konstrukciji. motorna vozila. - Poznaje propise za - Računa stepenice. - Crta stepenište dimenzionisanje oslonjeno na rampi. podestne nosače.

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija sposobnost za prostorno predstavljanje.

Preporuke za izvođenje nastave Crteži – planovi oplate. Grafička vježba: - Crta planove oplate horizontalnih konstruktivnih elemenata. Grafički rad: - Prema zadatoj osnovi (u sistemu nosivih zidova ili skeletnom sistemu) crta planove oplate horizontalnih konstruktivnih elemenata. - Pismeni zadatak.

- Razvija preciznost.

Grafička vježba: - Crta stepenište oslonjeno na podestne nosače. - Crta nadstepenište na koljenastim pločama. Grafički rad: - Prema zadatom stepenišnom prostoru u osnovi (u sistemu nosivih zidova i skeletnom sistemu): - proračunava stepenice; - crta osnovu, poprečni i podužni presjek; - crta planove oplate stepeništa.

25



Formativni ciljevi

učenik - Crta stepenište na koljenastim pločama. - Crta spoljašnje stepenice. - Rešava rampe za vozila i za potrebe invalida. Krovovi i krovne konstrukcije - Razlikuje elemente - Vrši podjelu krovnih krovova prema konstrukcija. nagibima, - Crta tesarske materijalima i krovne veze. broju krovnih - Crta drvene ravni. krovove. Drveni krovovi - Upoznaje se sa krovnim konstrukcijama i navodi vrste krovnih - Analizira konstrukcija. povoljnost - Zna tesarske veze. primjene pojedinih krovnih konstrukcija, Potkrovlja rešava tavanski - Upoznaje prostor za potrebe potkrovlja. stanovanja. - Poznaje funkciju krovnih prozora. - Obrazlaže način adaptacije potkrovlja. - Obrazlaže primjenu materijala koji doprinose toplotnoj, zvučnoj - Na zadatoj osnovi i hidroizolaciji krova crta slivne prostora. površine. - Čita detalje ravnih krovova. Ravni krovovi - Definiše ravne - Čita detalje zaštite krovove. izolacija ravnih - Navodi nedostatke krovova. i prednosti ravnih krovova. - Navodi vrste ravnih krovova. - Poznaje slojeve


- Crteži krovnih konstrukcija. - Modeli krovnih konstrukcija. Grafička vježba: - Crta proste krovove i krovove sa raspinjačama. - Drugi pismeni zadatak.

Vježba: - Analizirajući povoljnost primjene pojedinih krovnih konstrukcija rešava tavanski prostor za potrebe stanovanja.

- Crteži ravnih krovova.

26

Informativni ciljevi i sadržaji učenik ravnih krovova. - Objašnjava način odvodnjavanja ravnih krovova. - Objašnjava zaštitu krovnih izolacija. Izolacije - Navodi vrste izolacija. - Objašnjava namjenu toplotne, zvučne i hidro zaštite objekata. - Navodi materijale za izolacije.



- Skicira toplotnu, zvučnu izolaciju i hidroizolaciju zidova i međuspratnih konstrukcija.


- Crteži izolacija.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - B. Blagojević: Završni građevinski i instalaterski radovi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. - V. Kijundžić, D. Tošič: Metalne i drvene konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Buđevac: Metalne konstrukcije u zgradarstvu, Građevinska knjiga, Beograd, 2006. - M. Muravljev, B. Stevanović: Zidane i drvene konstrukcije zgrada, Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 2003. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po dva pismena zadatka u prvom i drugom razredu; - grafičke vježbe; - grafički radovi. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture.

27

10. Povezanost predmeta Znanja -

Krovne konstrukcije Bravarski radovi Limarski radovi Zidovi i stubovi Horizontalni konstruktivni elementi - Temelji - Konstruktivni sklop zgrade

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinski materijali - Drvo i drvena građa - Čelik - Gvožđe - Opekarski proizvodi - Malteri - Beton - Osnovi građevinarstva

- Sistemi u građenju

- Osnove, izgledi i presjeci konstruktivnih elemenata

- Tehničko crtanje

- Verikalni konstruktivni elementi: zidovi i stubovi

- Praktična nastava

- Poznavanje tehničkog crtanja građevinskih elemenata - Zidanje zidova i stubova - Tesarske veze - Izrada drvene oplate za stub - Izrada modela drvene krovne konstrukcije - Osnovni oblici temelja

- Krovovi i krovne konstrukcije - Temelji

- Mehanika tla i fundiranje

28

1.2.5. NACRTNA GEOMETRIJA 1. Naziv predmeta: NACRTNA GEOMETRIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava 36 36 36 36

72

Ukupno 72 72

144

72

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje sposobnosti sagledavanja prostora. - Osposobljavanje učenika za čitanje planova. - Sticanje sposobnosti predstavljanja trodimenzionalnih oblika na ravan crtanja i obrnuto. - Razvijanje preciznosti i preglednosti u izradi tehničkih crteža. - Razvijanje motoričke vrijednosti pri crtanju. - Savladavanje predstavljanja ideja na papiru kroz perspektivu. - Osposobljavanje za samostalan rad.

29

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Projekcije - Razvija sposobnost - Pravi model - Upoznaje sistem sistema opažanja i projekcijskih ravni, projekcijskih ravni. preciznosti. projekcija i - Crta njihov položaj koordinata. u prostoru. - Nabraja vrste - Očitava vrijednosti projekcija i zna koordinata. njihovu primjenu. - Razlikuje kvadrante. - Uočava razlike između ortogonalne, kotirane i kose projekcije. Ortogonalna projekcija - Razvija sposobnost - Crta projekcije - Upoznaje sagledavanja tačke u opštem i karakteristike prostora. specijalnom ortogonalne položaju. projekcije. - Crta projekcije - Poznaje osnovne duži i prave u geometrijske opštem i oblike: tačku, specijalnom pravu, ravan, položaju. geometrijske slike, - Određuje prodore geometrijska prave kroz tijela. projekcijske ravni. - Definiše vidljivost i kretanje kroz prostor. - Crta projekcije geometrijskih slika u specijalnom položaju: trougao, kvadrat, pravougaonik, trapez, krug. - Crta projekcije pravilnih geometrijskih tijela sa bazisom paralelnim projektnoj ravni: kupa valjak, lopta. - Crta tragove zračnih ravni: normalnih na horizontalnicu,

30


Vježba: - Crta projekcije tačke u opštem i specijalnom položaju kroz kvandrante. Vježba: - Crta projekcije duži i prave u opštem i specijalnom položaju. Vježba: - Crta projekcije, određuje prodore pravih i njihovo kretanje. Vježba: - Preko određivanja prodora uslovljava kretanje prave. Vježba: - Crta projekcije, određuje vidljivost pojedinih elemenata. Vježba: - Konstruiše ravan pomoću dvije paralelne prave, pomoću pravih koje se sjeku, tri nekolinearne tačke



Formativni ciljevi

učenik frontalnicu ili profilnicu kao i ravni koje su u proizvoljnom položaju. - Konstruiše tragove kose ravni. - Crta sutražnice ravni. - Određuje nagibnicu i normalu. Transformacija i rotacija - Određuje pravu - Poznaje pravila veličinu duži i ugla transformacije. koji ona zaklapa sa projektnom ravni. - Poznaje pravila rotacije.

Preporuke za izvođenje nastave i pomoću geometrijske slike.


Vježba: - Rješava zadatke određujući pravu veličinu duži i ugla koji ona zaklapa sa projektnom ravni putem rotacije ili transformacije.

Presječnica - Ilustruje presjek dvije ravni.

- Određuje presječnicu dvije ravni u međusobno različitom odnosu. Prodor prave kroz ravan - Određuje prodor - Poznaje prodor prave kroz zračnu prave kroz zadatu ili kosu ravan i ravan. sagledava njenu vidljivost u odnosu na njih.

Vježba: - Rješavajući i crtajuči zadatke određuje prodor prave kroz zračnu ili kosu ravan i sagledava njenu vidljivost u odnosu na ravan.

Geometrijske slike na ravni - Određuje - Ilustruje projekcije geometijske slike različitih na zračnoj ravni. geometrijskih slika - Ilustruje vezanih za zračnu geometrijske slike ravan. na kosoj ravni. - Određuje projekcije različitih geometrijskih slika vezanih za kosu ravan.


31

Vježba: - Crta projekcije geometrijskih slika koje leže na zračnoj ili kosoj ravni.

Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Geometrijska tijela sa bazisom na zadatoj ravni - Razvija sposobnost - Rješava projekcije - Demonstrira sagledavanja pravilne prizme, položaj pravilnih prostora. valjka, piramide, geometrijskih tijela - Razvija preciznost konusa sa bazisom čiji se bazis nalazi u radu. na zračnim na zračnoj ili ravnima. proizvoljnoj ravni. - Rješava projekcije pravilne prizme, valjka, piramide i konusa sa bazisom na proizvoljnoj ravni. Presjeci geometrijskih tijela - Razvija preciznost i - Crta presjek - Demonstrira sposobnost pravilnih presjeke pravilnih uočavanja. geometrijskih tijela geometrijskih tijela zračnom ravni. zračnom i - Određuje pravu proizvoljnim veličinu presječne ravnima. slike i razvija mrežu. - Objašnjava presjek pravilnih geometrijskih tijela: prizme, valjka, piramide i konusa, proizvoljnom ravni i određuje pravu veličinu presječne slike, te razvija mrežu. Kosa projekcija - Razvija sposobnost - Upoređuje razlike - Poznaje pravila ortogonalne i kose crtanja i opažanja. projekcije. karakteristike kose - Rješava u kosoj projekcije. projekciji složene geometrijske oblike. Krovovi - Razvija - Poznaje rješavanje - Rješava jednostavne kreativnost. krovova. krovove u osnovi. - Objašnava slivne - Rješava složene ravni. krovove u osnovi. Kotirana projekcija - Zna osnovne - Usvaja pojam pojmove kotirane kotirane

32

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Crta projekcije pravilne prizme, valjka, piramide, konusa, sa bazisom na zračnim i proizvoljnim ravnima.

Vježba: - Crta presjek pravilnih geometrijskih tijela (prizme, valjka, piramide, konusa) zračnom ili proizvoljnom ravni. - Određuje pravu veličinu presječne slike i razvija sliku.

Vježba: - Crta u kosoj projekciji složene geometrijske oblike.

Vježba: - Crta složeni krov u osnovi sa izgledom krova. Vjezba-crta: - Tacka i prava;

Informativni ciljevi i sadržaji učenik projekcije. - Objašnjava sta je pad i interval prave. - Zna kako se prava graduise.


Formativni ciljevi

učenik projekcije. - Crta tacku i pravu u kotiranoj projekciji. - Odredjuje pad i interval prave. - Graduise pravu. - Kroz zadatke odredjuje medjusobni polozaj dvije prave. - Odredjuje presjek dvije ravni. - Postavlja ravan zadatog nagiba kroz zadatu pravu. Rješavanje putnog pojasa: plato i put - Zna sta su izohipse. - Predstavlja teren izohipsama. - Poznaje - Rješava topografske karte. horizontalan plato. - Definise nasip i - Rješava put. usjek. - Određuje liniju nasipa i usjeka.

Preporuke za izvođenje nastave - interval i pad prave; - graduisanje prave; - presjek dvije ravni.

Vjezba-crta: - Plato; - put.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - L. Gagić: Nacrtna geometrija za prvi i drugi razrad građevinske, trgovinske i drvoprerađivačke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. - B. Nedimović: Zbirka rešenih zadataka iz nacrtne geometrije s osnovama teorije, Tehnička knjiga, Beograd, 1992. godina. - G. Dulić, M. Jevtić: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije za I i II razred arhitektonske, građevinske, drvoprerađivačke, šumarske i geodetske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. i 2004. - O.V. Petrović: Zbirka zadataka iz nacrtne geometrije sa riješenim primerima za srednje škole građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje sa odgovarajućim priborom, table za crtanje; - računar, projektor, platno za projektor; - modeli geometrijskih oblika. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; pismene vježbe; ocjena grafičkih vježbi. Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

-

33

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Konstruktivni sklop objekta - Rad olovkom i drugim tehnikama - Tehničko prikazivanje raznih geometrijskiharhitektonskih oblika

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinske konstrukcije - Crtanje elemenata građevinskih konstrukcija - Tehničko crtanje - Pravilno kotiranje, formatiziranje crteža - Primjena računara u - Izrada i obrada tehničke građevinarstvu dokumentacije

34

1.2.6. PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU 1. Naziv predmeta: PRIMJENA RAČUNARA U GRAĐEVINARSTVU 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave


Vrste nastave Praktična Teorija Vježbe nastava

Ukupno

36

72

108

36

72

108

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za rad na računaru i upoznavanje sa programskim paketima. - Upoznavanje sa značajem tehnike poznavanja računara. - Uklapanje estetike i funkcionalnosti: grafička estetika. - Osposobljavanje za upotrebu programa za obradu crteža. - Razvijanje sposobnosti za sagledavanje prostora. - Osposobljavanje za svođenje trodimenzionalnih elemenata na ravan crtanja i obrnuto. - Pripremanje za izradu tehničke dokumentacije. - Upoznavanje sa izradom idejnog, glavnog i izvođačkog projekta. - Osposobljavanje za samostalan rad.

35

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod u Auto-CAD - Koristi „miš“. - Razvija - Upoznaje grafički samostalnost pri - Koristi tastaturu. editor programa. radu. - Upoznaje padajuće - Razlikuje i koristi palete sa alatkama i menije. njihove funkcije. - Upoznaje palete sa alatkama i njihove funkcije. - Upoznaje način zadavanja komandi. - Upoznaje izlaženje iz programa. Koordinatni sistem - Uočava dimenziju - Razvija sposobnost - Objašnjava radnog prostora. opažanja. koordinatne - Uočava dimenzije sisteme. crteža. - Objašnjava načine zadavanja tačaka. - Definiše granice crteža i jedinice mjere. - Objašnjava rad u različitim režimima rada. - Poznaje precizni izbor tačaka. Alati za crtanje - Razvija kulturu - Crta osnovne - Upoznaje tehničkog crtanja. geometrijske likove elementarne i uočava njihovu komande: POINT, međusobnu vezu. LINE, RECTANGLE. - Crta prve šeme - Objašnjava načine prostora i obilježavanja namještaja. objekata na crtežu, na primjeru komande za brisanje ERASE. - Upoznaje alate za crtanje osnovnih geometrijskih obloka: CIRCLE, ARC, ELLIPSE, POLIGON. - Objašnjava precizni izbor tačaka. Osnovne transformacije objekata - Upoznaje komande - Uočava analogiju

36


Vježba: - Podešava mjerne jedinice. - Crta slobodne kompozicije koristeći različite režime rada.

Vježba: - Crta slobodne kompozicije po ličnom osjećaju i nahođenju.

Vježba:

Informativni ciljevi i sadržaji učenik za transformacije objekata sa palete Modify.

Formativni ciljevi

-

učenik pojedinih komandi sa određenim geometrijskim transformacijama: MOVE (translacija); ROTATE (rotacija); MIRROR (osnovno preslikavanje); SCALE (homotetično preslikavanje).

Izmjene na objektima - Upoznaje komande za izmjene-finu doradu objekata: TRIM, EXTEND, LENGTHEM, BREAK, CHAMFER, FILLET. - Objašnjava promjenu objekta nastalu primjenom komande EXPLODE.

- Crta kružni i poligonalni niz elemenata. - Dorađuje ivice alatima za zaobljavanje i zakošenje. - Mijenja dužine objekata. - Rasterećuje crtež od nepotrebnih elemenata. Slojevi i rad sa slojevima - Raslojava crtež - Upoznaje razloge prepoznajući podjele crteža na sličnost elemenata i slojeve. grupišući ih u - Definiše svojstva zavisnosti od slojeva. zajedničkih - Poznaje karakteristika. dodjeljivanje i rad sa slojevima. Korišćenje blokova - Oblikuje nove - Objašnjava pojam simbole. bloka. - Pravi biblioteku - Demonstrira: simbola. - način definisanja - Redizajnira bloka; postojeće simbole. - unošenje bloka sa zadavanjem razmjere i rotiranjem; - rastavljanje i ponovo definisanje blokova; - čuvanje blokova. Umetanje šrafure na crtež - Vrši šrafiranje - Objašnjava površina. postupak - Precizno koristi šrafiranja. šrafuru za - Demonstrira načine

37


Preporuke za izvođenje nastave - Crta slobodne kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju, vježbajući na njoj nove komande.

- Razvija smisao za tačnost i preciznost.

Vježba: - Crta slobodne kompozicije po ličnom osjećanju i nahođenju, vježbajući na njoj nove komande.

- Razvija organizacione sposobnosti.

Vježba: - Crta zadati arhitektonski prostor sortirajići objekte u zavisnosti od zajedničkih karakteristika. Vježba: - Crta zadati arhitektonski prostor. - Pravi ličnu biblioteku blokova i koristi je.

Vježba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog časa

Informativni ciljevi i sadržaji učenik zadavanja zatvorene konture za šrafiranje. - Objašnjava atribute šrafure.


Formativni ciljevi učenik karakteristične slučajeve. - Mijenja i usklađuje šrafirane površine.

Preporuke za izvođenje nastave korišćenjem novih komandi.

Dodavanje teksta crtežu - Bira tekstualni stil. - Obrazlaže potrebu za dodavanjem - Dodaje tekst crtežu teksta crtežu. i formatizuje ga. - Objašnjava stilove - Podešava veličinu, teksta i elemente boju. formata teksta. - Koristi posebne - Prikazuje editor za simbole i razlomak. unos teksta. - Prebacuje tekst u mala ili velika slova. - Mijenja tekst. Kotiranje - Razlikuje - Upoznaje komponente kotiranje. kotiranja. - Definiše tipove i - Bira stil kotiranja i elemente kota. načine kotiranja. - Definiše stilove - Radi sa alatkama sa kotiranja. palete Dimension. - Crta vertikalne i horizontalne kotne linije. - Kotira u nizu i paralelno. - Kotira neortogonalne objekte. - Mijenja kote. Štampanje - Upoznaje - Odabira štampač. štampanje. - Određuje veličinu papira i broj kopija. - Određuje razmjeru orijentaciju crteža. - Vrši izbor onoga što želi štampati. Uvod u 3D - Koristi „miš“i - Upoznaje tastaturu - uočava interfejs: logiku programa. standardni meni, tab panel, standardna paleta, vjuport, upoznavanje alata. - Razumije 3D

38

- Razvija smisao za kreativnost.

Vježba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi.

Vježba: - Nadogradnja osnove sa prethodnog časa korišćenjem novih komandi.

- Razvija tehničku kulturu.

Vježba: - Štampa svoju prvu osnovu.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik koordinatne sisteme. - Definiše korisnički koordinatni sistem u 3D prostoru. Pravljenje primitiva - Koristi osnovne - Poznaje alate sa alate programa. palete Modeling za - Pravi prvi objekat konstrukciju koji prostorno primitiva: BOX, postavlja i WEDGE, CONE, doživljava. SPHERE, CYLINDER, PYRAMID, TORUS. Pregled modela - Upoznaje - Sagledava prostor i pronalaženje objekte u njemu. ortogonalnog i izometrijskog pogleda. - Upoznaje sjenčenje modela. - Objašnjava interaktivno posmatranje u 3D. Uređivanje tijela u prostoru - Vrši korekciju - Poznaje alate za objekata. uređivanje - Zaobljava ivice. objekata: alat - Odsijeca dijelove SLICE, alati sa između dvije ravni, palete Solid izvlači, premješta, Editing. rotira, paralelno - Upoznaje alate za pomjera, iskošuje, uređivanje tijela: mijenja boju, briše MOVE, COPY, stane ili ivice. SCALE, ROTATE, 3D ARRAY, 3D MIRROR. - Uočava analogiju pojedinih komandi sa određenim geometrijskim transformacijama. Primjena regiona - Upoznaje primjenu - Crta objekte. regiona (alat - Pravi od njih Region sa palete regione. Draw). - Razlaže regione na skup linija i lukova. Bulove operacije - Pravi regione od - Upoznaje Bulove nekoliko objekata i operacije (alati sa na njih primjenjuje palete Solid Bulove operacije: Editing).



Vježba: - Kreira prve oblike po ličnom osjećanju i nahođenju.

- Razvija sposobnost prostornog predstavljanja.

Vježba: - Kreira oblike po ličnom osjećanju i nahođenju i koristi nove komande.

Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa.

- Razvija smisao za kreativnost i samostalnost.

Vježba: - Kreira oblike koristeći nove alate. Vježba: - Kreira oblike koristeći nove alate.

39


Formativni ciljevi

učenik - Union, - Subtrakt, - Intersect. Složena geometrijska tijela-objekti - Oblikuje 3D-objekte - Upoznaje izradu izvlačenjem po složenih pravoj liniji, u geometrijskih pravcu z-ose-alat tijela pomoću alata Extrude. EXTRUDE i - Izvodi 3D tijela kada REVOLVE. se neki 2D objekat okrene oko zadate ose-alat Revolve. Alati za obradu tijela - Vrši korekciju - Upoznaje alate za objekata. izmjenu 3D - Zaobljava ivice, objekata: „obara“ ivice pod CHAMFER, FILLET. uglom. Dodavanje osvjetljenja - Poznaje dodavanje - Upoznaje se sa vrstama svijetla. osvjetljenja. - Dodaje i mijenja - Poznaje alat osvjetljenje. Render. - Prikazuje model alatom Render. Uređivanje modela pomoću materijala - Upoznavaje vrste - Upoznaje mapa. uređivanje modela - Dodjeljuje pomoću materijale materijala. objektima. - Uređuje materijale. - Selektivno renderuje djelove modela.



Vježba: - Izrada arhitektonske osnove i dizanje zidova u 3D.

Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa. - Razvija kreativnost i kulturu tehničkog izražavanja.

Vježba: - Nadgradnja modela sa prethodnog časa.

- Razvija smisao za estetiku.

Vježba: - Nadgradnja modela.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - AutoCAD – George Omura. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa odgovarajućom programskom opremom, štampač, skener. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - praktičan rad na računaru, vježbe i elaborati. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

40

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer arhitekture; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Izrada i obrada tehničke dokumentacije - Tehnička obrada crteža - Upotreba kompjuterskog programa - Crtanje u Exsel-u i AUTO CAD-u - Kompjuterska obrada programa

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Tehničko prikazivanje raznih geometrijskih i arhitektonskih oblika - Tehničko crtanje - Projektna dokumentacija - Beton - Crtanje elemenatarnih konstrukcija opterećenih na pritisak i savijanje - Organizacija građenja - Crtanje statičkih i dinamičkih opterećenja - Mostovske i tunelske - Vizuelizacija idejnog konstrukcije rješenja

41

1.2.7. STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 1. Naziv predmeta: STATIKA I OTPORNOST MATERIJALA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

72 36

36 36

108 72

108

72

180

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Usvajajanje osnovnih pojmova, definicija, zakona koji se koriste u statici. - Upoznavanje sa pojmom materijalne tačke i uslovima ravnoteže materijalne tačke pod dejstvom proizvoljnog ravnog sistema sile. - Upoznavanje sa pojmom krutog tijela i ravnotežom krutog tijela pod dejstvom ravnog sistema sile. - Prepoznavanje statičkih sistema u praksi. - Osposobljavanje za rješavanje linijskih nosača i statički neodređenih nosača. - Sticanje znanja o osnovnim pojmovima iz otpornosti materijala. - Upoznavanje sa vrstama naprezanja u nosačima. - Osposobljavanje za dimenzionisanje nosača napregnutih na pritisak, zatezanje i savijanje. - Upoznavanje sa ekstremnim statičkim uticajima. - Osposobljavanje za analitičku i grafičku obradu podataka.

42

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Upoznaje veze - Upoznaje zadatak i - Uočava zadatak i različitih grana. podjelu mehanike. podjelu mehanike. - Razlikuje tijelo i - Navodi vrste materijalnu tačku. kretanja. - Shvata pojam sile. - Objašnjava pojam - Crta različite vrste krutog tijela. sila. - Objašnjava pojam sile i mase. Statika ravni - Upoznaje zadatak i - Uočava zadatak i podjelu statike. podjelu statike. - Primjenjuje - Navodi metode metode rada. rada. - Primjenjuje - Upoznaje aksiome aksiome statike. statike. Statika materijalne tačke - Crta sistem - Razvija tačnost, - Upoznaje sistem kolinearnih sila sistematičnost kolinearnih sila. koje napadaju preciznost i - Upoznaje materijalnu tačku i urednost. rezultantu sistema. odredjuje - Objašnjava rezultantu - Razvija rutinu, slaganje dvije sile analitički i grafički. brzinu i tačnost. različitih pravaca. - Crta poligon i - Upoznaje trougao sila. - Razvija preciznost, razlaganje sila u - Računski odredjuje urednost, dva pravca. rezultantu. sistematičnost. - Objašnjava - Razlaže silu na dva projekciju sile na zadata pravca. - Razvija ose Dekartovog - Projektuje sile na sistematičnost i koordinatnog ose x, y. preciznost u radu. sistema. - Poznaje proizvoljan - Crta proizviljan sistem sila. sistem sila koje - Crta poligon i plan napadaju sila i grafički materijalnu tačku. odredjuje - Objašnjava poligon rezultantu. ili plan sila. - Prepoznaje grafički - Objašnjava grafičke uslove uslov ravnoteže. ravnoteže. - Računa rezultantu - Obrazlaže proizvoljnog analitički postupak sistema sila koji odredjivanja napada materijalnu rezultante sistema tačku. sila. - Računa silu - Objašnjava primjenjujući analitičke uslove uslove ravnoteže. ravnoteže. - Primjenjuje

43

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Grafičko predstavljanje sile u razmjeri.

Vježba: - Analitičko i grafičko odredjivanje rezultante za dvije i više sila koje napadaju materijalnu tačku. - Crtanje poligona i trougla sila. Vježba: - Brojni primjeri razlaganja sila koje napadaju materijalnu tačku na dva zadata pravca. Vježba: - Projekcija sila na ose Dekartovog koordinatnog sistema. Vježba: - Određivanje položaja i veličine rezultante za proizvoljan sistem sila koji napada materijalnu tačku analitički i grafički. Vježba: - Odredjivanje


Statika krutog tijela - Upoznaje pojam momenta sile za tačku. - Upoznaje moment rezultante dvije sile-Varinjonova teorema. - Objašnjava veličinu i položaj rezultante dvije paralelne sile istog i suprotnog smjera.

učenik analitičke i grafičke uslove ravnoteže.

- Definiše moment sprega.

- Računa moment sprega.

- Poznaje teoremu ekvivalentnih spregova.

- Analizira sistem spregova koji napadaju materijalnu tačku.

- Opisuje slaganje sile i sprega.

- Razvija tačnost, sistematičnost preciznost i urednost.

Vježbe: - Odredjivanje momenta sprega sila. - Odredjivanje ekvivalentnog sprega. - Odredjivanje rezultujućeg sprega. - Slaganje sile i sprega. - Redukcija sile na tačku.

- Računa rezultujući spreg. - Primjena Varinjonove teoreme. - Slaže silu i spreg.

- Upoznaje redukciju sile na tačku. - Poznaje proizvoljan sistem sila u ravni. - Objašnjava glavni vektor i glavni moment. - Objašnjava analitičke uslove ravnoteže proizvoljnog sistema sila.

Vježba: - Brojni primjeri nalaženja momenta sile za tačku. Vježba: - Odredjivanje rezultante sistema paralelnih sila u ravni istog i suprotnog smjera primjenom Varinjonove teoreme.

- Određuje položaj i računa veličinu rezultante dvije sile istog i suprotnog smjera. - Crta spreg sila.

Preporuke za izvođenje nastave veličine i položaja sile u sistemu na osnovu grafičkih i analitičkih uslova ravnoteže.

- Računa moment sile za tačku. - Geometrijski predstavlja moment sile. - Primjenjuje momentno pravilo.

- Definiše pojam sprega.

- Objašnjava pojam rezultujućeg sprega.


Formativni ciljevi

- Redukuje silu u odnosu na tačku. - Crta proizvoljan sistem sila u ravni. - Određuje glavni vektor i glavni moment i svodi dati sistem na prosti oblik. - Primjenjuje osnovne oblike uslova ravnoteže

- Razvija rutinu, brzinu i tačnost.

44

Vježbe: - Odredjivanje rezultante proizvoljnog sistema sila u ravni analitičkim putem. - Odredjivanje glavnog momenta proizvoljnog sistema sila u ravni.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Navodi posebne uslove ravnoteže. - Objašnjava grafičko slaganje sila metodom poligona sila i Verižnog poligona. - Objašnjava odredjivanje položaja rezultante za dvije ili više sila metodom Verižnog poligona. - Poznaje vezu izmedju plana sila i Verižnog poligona. - Poznaje grafičke uslove ravnoteže.


Formativni ciljevi učenik proizvoljnog sistema sila.

Vježba: - Određivanje veličine i položaja rezultante ravnog sistema. proizvoljnih sila metodom poligona sila i Verižnog poligona.

- Primjenjuje posebne oblike uslova ravnoteže. - Crta poligon sila i Verižni poligon. - Grafički određuje rezultantu za dvije ili više sila. - Zna vezu izmedju poligona sila i Verižnog poligona.

- Crta plan sila i Verižni poligon. Statički odredjeni nosači - Razlikuje vrste - Navodi vrste oslonaca i veza. oslonaca i veza. - Prepoznaje vrste - Upoznaje vrste nosača. nosača. - Objašnjava statičku - Određuje statičku određenost nosača. određenost nosača. - Razlikuje vrste - Navodi vrste opterećenja. opterećenja. Statika linijskih nosača u ravni - Izračunava otpore - Upoznaje oslonaca za prostu odredjivanje gredu. otpora oslonaca za - Određuje otpore prostu gredu oslonaca za prostu analitičkim putem. gredu grafičkim - Upoznaje putem primjenom odredjivanje Varinjonove otpora oslonaca za teoreme. prostu gredu grafičkim putem. - Izračunava otpore - Objašnjava oslonaca za određivanje otpora konzolni nosač. oslonaca analitičkim putem za konzolni nosač. - Objašnjava odredjivanje otpora oslonaca grafičkim putem za konzolni nosač.


- Razvija rutinu, brzinu i tačnost.

- Razvija tačnost, sistematičnost i urednost u radu.

Vježbe: - Određivanje otpora oslonaca proste grede za opterećenja: koncentrisana sila, raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje. - Analitičkim putem. - Grafičkim putem. Vježbe: - Određivanje reakcija konzolnog nosača za razne slučajeve opterećenja: koncentrisana sila,

- Određuje otpore oslonaca za konzolni nosač grafičkim putem.

45

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Objašnjava odredjivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom analitičkim putem. - Poznaje odredjivanje otpora oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem. - Objašnjava unutrašnje sile u nosaču, presječne sile i njihove dijagrame. - Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame. za prostu gredu - Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame za konzolni nosač. - Upoznaje presječne sile i njihove dijagrame za gredu sa prepustom.


Formativni ciljevi učenik - Izračunava otpore oslonaca za gredu sa prepustom.

- Određuje otpore oslonaca za gredu sa prepustom grafičkim putem. - Definiše unutrašnje sile u presjecima normalne sile, transferzalne sile i momente savijanja. - Računski određuje presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za prostu gredu.

- Razvija tačnost, sistematičnost preciznost i urednost u radu.

Preporuke za izvođenje nastave raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje. - Analitičkim putem. - Grafičkim putem. Vježbe: - Odredjivanje otpora oslonaca grede sa prepustom za razne slučajeve opterećenja: koncentrisana sila, raspodijeljeno opterećenje, spreg, kombinovano opterećenje. -Analitičkim putem. -Grafičkim putem. Vježba: - Odredjivanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za prostu gredu.

- Računski određuje presječne sile i crta dijagrame presječnih sila za konzolni nosač.

- Odredjivanje kritičnog presjeka, vrijednost max. momenta.

- Računski određuje presječne sile i opasni presjek i crta dijagrame presječnih sila za gredu sa presjekom.

Vježba: - Odredjivanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za konzolni nosač. Vježba: - Određivanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za gredu sa prepustom.

Rešetkasti nosači - Navodi vrste rešetkastih nosača.

- Zna vrste rešetkastih nosača.

- Razvija tačnost, sistematičnost

46

Vježbe: - Određivanje sila u

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Računa otpore - Objašnjava rešetkastog nosača. određivanje otpora oslonaca za rešetkasti nosač. - Računa sile u - Upoznaje metode štapovima rešetke određivanje sila u analitičkom štapovima metodom. rešetkastih nosača. - Upoznaje - Određuje sile u određivanje sila u štapovima rešetke štapovima rešetke grafičkom grafičkom metodom-crta metodom Kremonin Kremonin plan sila. plan sila. - Upoznaje - Računa sile u određivanje sila u štapovima presjeka štapovima rešetke Riterovom analitičkim putem – metodom. Riterov postupak. Gemetrijske karakteristike ravnih površina - Odredjuje težište - Upoznaje težište složenih površina osnovnih površina. analitički i grafički. - Upoznaje određivanje težišta - Računa statički moment površine. složenih površina. - Objašnjava statički - Računa momente moment površine inercije ravnih presjeka. površina - Opisuje momente primjenom inercije ravnih Štajnerove površina. teoreme. - Poznaje primjenu Štajnerove - Crta elipsu i računa teoreme. poluprečnik - Poznaje pojam inercije. elipse i - Računa otporni poluprečnika moment ravnih inercije. površina. - Poznaje otporni moment ravnih površina.

Socijalizacijski ciljevi učenik preciznost i urednost.

Preporuke za izvođenje nastave štapovima rašetke metodom ravnoteže čvora. Vježba: - Odredjivanje sila u štapovima rešetke grafičkom metodom-Kramonin plan sila. Vježba: - Odredjivanje sila u presjek rešetkastog nosača-Riterova metoda.

Vježba: - Odradjivanje težišta složenih površina analitički i grafički. - Određivanje statičkog momenta površine. - Određivanje momenta inercije ravnih površina. Vježba: - Odredjivanje poluprečnika inercije i crtanje elipse. - Odredjivanje otpornog momenta ravnih površina. Godišnji rad: - Za zadati rešetkasti nosač odrediti: - reakcije oslonaca analitički i grafički; - sile u štapovima rešetke Kremoninim planom sila; - sile u zadatom presjeku metodom Ritera.

47

Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Analiza napona i deformacije - Zna uzroke pojave - Upoznaje pojam napona u napona. presjecima tijela. - Upoznaje pojam - Zna ponašaje elastičnog tijela. materijala pod - Navodi deformacije opterećenjem. tijela. - Crta dijagram veze - Objašnjava vezu napona i dilatacije. izmedju napona i deformacije tijela. - Računa napon primjenom - Poznaje Hukov Hukovog zakona. zakon. Aksijalna naprezanja - Navodi deformacije - Zna deformacije i napon pri i objašnjava napon aksijalnom pri aksijalnom naprezanju. naprezanju. - Računa stvarni - Upoznaje pojam napon u aksijalno pritisnutih i napregnutim zategnutih elementima. štapova. - Računa dimenzije - Definiše pojam aksijalno stvarnog i napregnutih dozvoljenog elemenata prema napona. dopušenom - Objašnjava naponu. dimenzionisanje - Računa smičući aksijalno napon napregnutih štapova- smicanje. - Računa napone u - Poznaje smičuća i kosom presjeku tangencijalna štapa. naprezanja. - Navodi vrste - Računa modul napona u kosom klizanja. presjeku štapa. - Upoznaje deformacije pri smičućem naprezanju. Savijanje - Zna deformacije - Objašnjava deformacije savijanja. savijanja. - Definiše pojam neutralne linije. - Računa napon pri - Objašnjava napon čistom savijanju. pri čistom - Dimenzioniše savijanju. presjeke - Objašnjava čisto napregnute na



- Razvija tačnost i preciznost.

Vježba: - Proračun napona i dilatacije prema Hukovom zakonu.

- Razvija marljivost, tačnost, preciznost u radu.

Vježba: - Dimenzionionisanje aksijalno napregnutih štapova prema dopuštenim naponima. Vježba: - Provjera napona u zategnutom ili pritisnutom elementu. Vježba: - Odredjivanje broja zakovica u vezi krovnog nosača.

- Razvija rutinu, samostalnost, tačnost.

Vježba: - Dimenzionisanje presjeka napregnutih na čisto savijanje. Vježba: - Proračun napona pri čistom savijanju

48

Informativni ciljevi i sadržaji učenik savijanje. - Poznaje osnovnu jednačinu savijanja. - Poznaje dimenzionisanje presjeka napregnutih na čisto savijanje. - Objašnjava glavne napone grede izložene savijanju silama. - Objašnjava smičuće napone kod grede savijene silama. Izvijanje - Upoznaje deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata. - Upoznaje odredjivanje kritične sile za osnovne Ojlerove slučajeve izvijanja. - Upoznaje dimenzionisanje štapova na izvijanje za Ojlerove slučajeve. - Upoznaje primjenu omega postupka kod pritisnutih štapova. - Opisuje odredjivanje dimenzija pritisnutog štapa omega postupkom. Kosi puni nosači - Upoznaje primjenu u gradjevinarstvu kosih nosača. - Navodi statičke uticaje na kose nosače. - Objašnjava odredjivanje reakcija oslonaca


Formativni ciljevi učenik čisto savijanje.

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Dimenzionisanje presjeka napregnutih na savijanje silama premanormalnim naponima.

- Računa glavne napone grede izložene savijanju silama. - Računa smičuće napone kod grede savijene silama.

Vježba: - Dimenzionisanje presjeka prema smičućim naponima

- Razvija preciznost, tačnost, samostalnost.

- Zna deformacije i napon pri izvijanju vitkih elemenata. - Računa vitkost štapa. - Računa kritičnu silu.

Vježba: - Odredjivanje dimenzije pritisnutog štapa. Vježba: - Odredjivanje nosivosti pritisnutog štapa.

- Računa nosivost pritisnutih štapova. - Računa dimenzije pritisnutog štapa pomoću Ojlerove jednačine i omega postupkom.

- Razvija preciznost, tačnost, samostalnost u radu.

- Zna primjenu kosih nosača u gradjevinarstvu. - Računa reakcija oslonaca kosog nosača.

Vježba: - Odredjivanje reakcija oslonaca kosog punog nosača prema zadatom opterećenju. Vježba: Dimenzionisati krovni

49

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik kosog nosača. - Računa dimenzije - Objašnjava kosog punog nosača dimenzionisanje prema dopuštenom kosih nosača. naponu. Statički odredjeni okvirni nosači-ramovi - Upoznaje primjenu - Zna primjenu okvirnih nosača. okvirnih nosača u - Zna djelove gradjevinarstvu. okvirnog nosača. - Navodi djelove - Računa reakcije okvirnog nosača. oslonaca okvirnog - Objašnjava nosača za razne odredjivanje slučajeve reakcija oslonaca opterećenja: okvirnih nosača. - crta dijagrame; - Upoznaje - transferzalnih sila; dijagrame - normalnih sila; unutrašnjih sila u - momenata okvirnom nosaču. savijanja. Elastična linija - Zna oblik elastične - Definiše pojam linije. elastične linije. - Zna vezu ugiba, - Definiše pojam nagiba i momenta. ugiba i nagiba. - Objašnjava metodu odredjivanja ugiba - Crta fiktivan nosač i nagiba. na osnovu uslova - Upoznaje pojam na granicama fiktivnog nosača, nosača. fiktivnog momenta i fiktivne transferzalne sile. - Računa ugib i nagib - Poznaje nosača metodom grafoanalitičku fiktivnog nosača. metodu odredjivanja ugiba i nagiba. - Računa ugib i nagib - Poznaje primjenu nosača primjenom grafoanalitičke tabelarnih metode. slučajeva. - Poznaje izračunavanje ugiba i nagiba nosača pomoću tabelarnih slučajeva. Statički neodredjeni nosači - Upoznaje stepen - Računa statičku statičke neodredjenost neodredjenosti nosača. nosača. - Zna metodologiju


Preporuke za izvođenje nastave nosač od drveta ili čelika prema dopuštenom naponu. Vježba: - Odredjivanje reakcija oslonaca, dijagrama presječnih sila i kritičnog presjeka za zadati okvirni nosač-ram.

Vježba: - Odredjivanje maksimalnog ugiba i nagiba elastične linije za zadati nosač i opterećenje metodom fiktivnog nosača. Vježba: - Odredjivanje ugiba i nagiba nosača u presjecima kao i maksimalnih vrijednosti pomoću tabelarnih slučajeva.

- Razvija preciznost u radu.

50

Vježba: - Odradjivanje reakcija oslonaca za jedan put

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Upoznaje odredjivanje statički nepoznatih veličina i dijagrame presječnih sila za statički neodredjen nosać. - Objašnjava kontinualni nosač. - Poznaje odredjivanje statičkih veličina za kontinualni nosač primjenom Klapejronove jednačine. - Poznaje dijagrame presječnih sila za kontinualni nosač. Ekstremne vrijednosti - Upoznaje analizu opterećenja na gradjevinske objekte. - Poznaje dejstvo snijega i vjetra. - Objašnjava najnepovoljniji položaj opterećenja za sistem proste grede, grede sa prepustima i konzolnog nosača.


Formativni ciljevi učenik rješavanja statički neodredjenih nosača. - Računa reakcije oslonaca primjenom osnovnih jednačina ravnoteže i dodatnih geometrijskih uslova. - Crta kontinualni nosač. - Zna jednačinu triju momenata ili Klapejronovu jednačinu.

Preporuke za izvođenje nastave statički neodredjen nosač. Vježba: - Odredjivanje reakcija oslonaca primjenom Klapejronove jednačine i crtanje dijagrama presječnih sila (N, T, M) za zadati kontinualni nosač.

- Crta dijagrame presječnih sila za kontinualni nosač. statičkih uticaja - Zna vrste opterećenja. - Analizira opterećenja i računa: - stalno opterećenje; - korisno opterećenje; - računa opterećenje snijegom; - računa opterećenje vjetra. - Crta razne šeme opterećenja i njihove kombinacije. - Računa reakcije oslonaca za najnepovoljniji slučaj opterećenja. - Računa ekstremne vrijednosti statičkih uticaja.

Vježba: - Proračun stalnog opterećenja za zadate slučajeve. - Proračun korisnog opterećenja i opterećenja snijegom i vjetrom. Vježba: - Izračunavanje ekstremnih vrijednosti statičkih uticaja za zadati nosač. Godišnji elaborat - Za ramovski nosač uraditi: - reakcije oslonaca; - dijagrame presječnih sila; - odredjivanje kritičnog presjeka; - dimenzionisanje nosača prema naponima savijanja i naponima smicanja; - odredjivanje

51




Preporuke za izvođenje nastave maksimalnog ugiba i nagiba elastične linije nosača.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Veličković, O. Stanković, O. Damjanović-Juhas, D. Veličković, D. Jovanović: Statika i otpornost materijala za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - Grupa autora: Zbirka zadataka za II razred građevinske struke, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2003. - L. Vujošević: Zbirka riješenih zadataka iz statike, Naučna Knjiga, Beograd, 2002. - B. Veličković, D. Veličković, D. Jovanović, K. Stanković-Milošević: Statika i otpornost materijala za III razred gradjevinske škole, Zavod za udžbenike, Beograd, 2006. - V. Lubarda: Otpornost materijala, NIO Univerzitetska riječ, Titograd, 1985. - M. Protić: Mehanika i otpornost materijala, Naučna knjiga, Beograd, 1998. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Računar, projektor, platno za projektor, grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno (pismeni zadaci, dva u toku školske godine). - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta Znanja - Analiza opterećenja - Statički određeni i neodređeni nosači

- Analiza opterećenja - Predstavljanje sila grafički - Smičući naponi - Normalni naponi

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Debljine - Građevinske konstrukcije upotrijebljenog materijala - Krovne konstrukcije - Konstruktivni elementi objekta - Građevinski materijali - Osobine materijala - Tehničko crtanje - Razmjera crtanja - Geomehanička ispitivanja

52

- Čvrstoća tla na smicanje

1.2.8. PREDUZETNIŠTVO 1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



18 18

48 48

Ukupno

66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Razvijanje preduzetničke sposobnosti. - Sticanje znanja o razvoju biznis ideje. - Sticanje znanja o izradi biznis plana. - Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva. - Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom. - Osposobljavanje za rad u timu. - Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije. - Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih tehnologija.

53

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Biznis ideja i biznis plan - Suočavajući - Razvija sposobnost - Upoznaje pojam argumente kritički postizanja biznis ideja. procjenjuje kompromisa. - Opisuje nastanak kvalitet poslovne biznis ideje. ideje u skladu sa - Nabraja i postulatima opredjeljuje se za tržišnog - Razvija analitičko poslovnu ideju. poslovanja. mišljenje. - Nabraja moguće - Uviđa važnost vrste djelatnosti. izrade biznis plana - Opisuje pojam u kontekstu biznis plan. obezbjeđivanja podrške, kako - Razvija unutar samog odgovornost u privrednog društva radu. - Upoznaje pojmove: tako i od strane vizija, misija, eksternih partnera strategija, ciljevi. (investitora, kreditora). - Razvija stručnost. - Upoznaje postupak - Razlikuje pojmove: vizija, misija, istraživanja tržišta. strategija. - Kroz primjere - Uočava važnost obrazlaže ciljeve očuvanja zdrave privrednog društva. životne sredine. - Upoznaje pojmove: - Kroz primjere marketing plan i obrazlaže postupak plan prodaje. istraživanja tržišta na novom primjeru. - Izvodi zaključke o - Opisuje elemente potencijalnoj finansijskog plana konkurenciji. privrednog društva. - Izvodi zaključak o potencijalnim kupcima korisnicima usluga. - Objašnjava - Vrši opis neophodnost proizvoda/usluga. očuvanja životne - Uviđa značaj sredine. sprovođenja kontrole kvaliteta proizvoda/usluga. - Rezimira biznis - Kroz primjere plan. obrazlaže - Prezentuje biznis elemente plan. finansijskog plana privrednog društva.

54

Preporuke za izvođenje nastave - Poželjno je učenicima ukazati na primjere. - Organizovati prisustvo predstavnika realnog privrednog društva. - Primjena tehnika za unapređenje razmišljanja, npr. eksperiment šest šešira. - Kao model može da posluži biznis plan realnog privrednog društva. - Pripremiti integralnu cjelinu od elemenata biznis plana.



Formativni ciljevi

učenik - Sarađuje kod izrade plana očuvanja životne sredine za konkretno privredno društvo. - Oblikuje dinamiku realizacije biznis plana. - Kritički procjenjuje slabosti sačinjenog biznis plana. Osnivanje privrednog društva Ime privrednog društva - Opredjeljuje se za - Nabraja moguća ime privrednog rješenja za ime društva u skladu sa privrednog društva. propisima i poštujući principe jednostavnosti i jedinstvenosti. Vizuelni identitet privrednog društva - Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni identitet i značaj privrednog društva. oblikovanja vizuelnog identiteta privrednog društva. Registracija privrednog društva - Upoznaje postupak - Popunjava formulare za registracije registraciju privrednog društva. privrednog društva. - Opisuje moguće - Sprovodi aktivnosti oblike na pribavljanju organizovanja pečata i štambilja. privrednog društva. Otvaranje računa kod poslovne banke - Popunjava - Opisuje postupak formulare za otvaranja računa otvaranje računa kod poslovne kod poslovne banke. banke. - Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke. Poslovni kodeks preduzeća - Popunjava - Upoznaje pojam formulare za poslovni kodeks otvaranje računa privrednog društva. kod poslovne - Nabraja elemente


- Razvija logičko mišljenje i sposobnost za pravilno rasuđivanje i zaključivanje.

- Rad u grupama: Učenici predlažu moguća rješenja, a nakon toga, kroz diskusiju, donose odluku.

- Stiče radne navike.

- Rad na računaru: Učenici koriste programe za obradu teksta i slika.

- Izrada organograma privrednog društva.

55

Informativni ciljevi i sadržaji učenik poslovnog kodeksa.


Formativni ciljevi

učenik banke. - Obavlja postupak otvaranja računa kod poslovne banke. Organizaciona struktura privrednog društva - Upoznaje tipove - Pronalazi sličnosti i organizacione razlike između strukture različitih tipova privrednog društva. organizacionih struktura privrednog društva. Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva - Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost - Upoznaje različite snalaženja u razlike u nivoima nivoe upravljanja hijerarhiji upravljanja privrednim socijalnih odnosa. privrednim društvom. društvom. - Upoznaje postupak - Popunjava prijavu zasnivanja radnog o slobodnom odnosa u radnom mjestu. privrednom - Učestvuje u izradi društvu. jednostavnog - Upoznaje postupak godišnjeg izrade godišnjeg izvještaja o radu. izvještaja o radu. Služba opštih poslova - Razvija spremnost i - Obavlja usmenu i - Nabraja i opisuje sposobnost za pisanu aktivnosti u okviru saradnju. komunikaciju službe opštih unutar privrednog poslova. društva i sa - Razvija eksternim odgovornost u partnerima. radu. - Tehnički održava internet sajt privrednog društva. - Šalje i prima poštu i druge službene materijale. Sektor marketing - Razvija - Kroz primjere - Upoznaje pojam komunikativnost, obrazlaže strukturu marketinga. efikasnost u radu, asortimana - Opisuje postupak marljivost i proizvoda/usluga. istraživanja tržišta. preciznost. - Sprovodi postupak - Upoznaje pojam i formiranja cijene elemente proizvoda/usluga. marketing miksa: - Kroz primjere proizvod, cijena, obrazlaže važnost i promocija i načine promocije. distribucija. - Upoređuje moguća

56


- Kao model može da posluži konkurs za prijem u radni odnos objavljen u dnevnoj štampi.

- Rad u grupama od tri do pet učenika. - Upotrebljava kancelarijsku opremu (telefon, faks, fotokopir aparat, skener, štampač).

- Rad na računaru: Učenici koriste programe za obradu teksta i slika, kao i programe za elektronsku komunikaciju. - Izrada reklamnog materijala



Formativni ciljevi učenik rješenja za reklamni slogan i reklamnu poruku privrednog društva. - Upoređuje moguće forme i sadržaje reklamnog materijala. - Planira način reklamiranja privrednog društva, odnosno proizvoda/usluge. - Kroz primjere obrazlaže moguće načine distribucije.

Sektor komercijala - Upoznaje vrste i elemente dokumentacije koja prati poslove nabavke i prodaje.


- Razvija analitičko mišljenje.

- Izrađuje ponudu, porudžbenicu, predračun, upit, račun i ostala dokumenta iz oblasti poslova nabavke i prodaje. Sektor finansija i računovodstvo - Kroz primjere - Opisuje postupak obrazlaže način obračuna zarada. obračuna zarada, - Opisuje način poreza i doprinosa. obračuna poreza i - Obavlja doprinosa. blagajničke - Upoznaje poslove. blagajničke - Obavlja poslove poslove. plaćanja dospjelih - Upoznaje postupak obaveza i naplate plaćanja dospjelih dospjelih obaveza i naplate potraživanja. dospjelih potraživanja.

- Podstiče razvoj tačnosti, preciznosti i urednosti. - Formira stav o preuzimanju odgovornosti.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Vukotić: Preduzetništvo i biznis, Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996. - J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. - Publikacija Moj Biznis, Montenegro biznis alijansa, Podgorica, 2004. - Hauard Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.

57

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom opremom; - fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani ekonomista. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 10. Povezanost predmeta Znanja - Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Organizacija građenja - Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova

58

1.2.9. BETON 1. Naziv predmeta: BETON 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



33 33

Ukupno

99 99

66 66

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Poznaju osnove proračuna po graničnoj nosivosti - stiču znanja o betonu, armiranom betonu, njegovim svojstvima i primjeni. - Upoznaju tehnologiju spravljanja betona i svojstva njegovih komponenata. - Stiču znanja o ulozi armature u betonskom presjeku. - Znaju pravila ugrađivanja svježe betonske mase. - Poznaju mehanička svojstva betona i armature. - Stiču znanja o teorijama za proračun armirano betonskih konstrukcija. - Poznaju proračun ab konstrukcija po teoriji graničnih stanja. - Dimenzionišu presjeke konstruktivnih elemenata: stub, ploče i grede pravougaonog presjeka. - Crtaju plan armature za stub ploču i gredu pravougaonog presjeka. - Koriste kompjuterski program za dimenzionisanje i armiranje konstruktivnih elemenata.

59

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik - Razlikuje sastavke - Razvija postupnost Tehnologija betona za izradu betonske - Poznaje i sistematičnost. mješavine. komponentne - Određuje vrstu i materijale za marku cementa. beton. - Razvija tačnost i - Određuje vrstu - Poznaje načine sistematičnost u agregata spravljanja betona radu. upotrebom i sredstva za granulometrijske spravljanje. - Poznaje način krive. transporta betona i - Računa potrebnu sredstva za količinu vode.. transport. - Računa razmjeru - Poznaje način miješanja ugrađivanja i komponenti sredstva za betona. ugrađivanje - Razlikuje sredstva betona. za spravljanje betona. - Određuje sredstva - Poznaje njegu za spoljašnji i betona. unutrašnji transport. - Opisuje osnovna - Shvata postupak svojstva svježe njege betona. betonske - Razlikuje postupke mješavine. ispitivanja svježe - Poznaje mehaničke betonske karakteristike mješavine. betona. - Razlikuje postupke - Poznaje postupak i ispitivanja očvrslog sredstva za betona. ugrađivanje svježe betonske mase. - Razvija odgovornost za Armatura samostalni rad. - Poznaje ulogu i - Zna najvažnije značaj armature u karakteristike betonskom čelika za presjeku. armiranje. - Poznaje vrste - Razlikuje vrste čelika za čelika za armiranje. armiranje. - Poznaje mehanička - Shvata radni - Razvija osjećaj svojstva čelika. preciznosti i dijagram čelika. tačnosti. Osnovi građenja u betonu i armiranom - Crta oblike oplata betonu za konstruktivne

60

Preporuke za izvođenje nastave - Posjeta fabrici betona.

- Posjeta laboratoriji za ispitivanje betona.

- Posjeta armiračkom pogonu.

Vježba: - Crta šemu oplate za jednostavne betonske elemente.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Poznaje vrste skela i oplata. - Poznaje osnovne podatke o organizaciji betoniranja. - Poznaje način izvođenja i redosljed betoniranja u konstrukciji. Proračun elemenata od nearmiranog betona - Upoznaje proračun temelja samaca. - Upoznaje proračun trakastih temalja. Proracun AB konstrukcija - Poznaje osnove proračuna AB konstrukcija. - Poznaje osnove proračuna prema graničnim stanjima. - Zna parcijalne koeficijente sigurnosti. - Poznaje osnove proračuna prema graničnom stanju loma. - Poznaje pravilnik za beton i armirani beton’87 za sidrenje armature. - Poznaje PBAB’87 za nastavljanje armature. Proračun aksijalno napregnutih elemenata - Poznaje aksijalno napregnute elemente. - Poznaje proracun centricno


Formativni ciljevi učenik elemente. - Razlikuje vrste oplata i skela. - Učestvuje u organizuji procesa betoniranja.

- Razvija tačnost I preciznost. - Vrši dimenzionisanje I specifikaciju materijala temelja samaca. - Vrši dimenzionisanje i specifikaciju materijala trakastih temelja. - Zna osnove proračuna AB konstrukcija.


Vježba: - Dimenzionisanje temeljne stope od nearmiranog betona.

- Razvija organizacione sposobnosti.

- Koristi propise za parcijalne koeficijente sigurnosti. - Razvija tačnost i preciznost. - Koristi se pravilnikom za beton i armirani beton ’87 za sidrenje i nastavljanje armature - Koristi PBAB’87 za AB ploče sa glavnom armaturom u jednom pravcu. - Dimenzioniše slobodno položenu ploču, crta plan

- Razvija tačnost, sistematičnost preciznost i urednost. - Razvija rutinu, brzinu i tačnost. Razvija

61

Vježba: - Dimenzionisanje centrično pritisnutog stuba, plan, izvod i specifikacija armature.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik pritisnutih stubova bez uticaja izvijanja. AB elementi nepregnuti na savijanje - Poznaje osnove proracuna AB elemenata napregnutih na savijanje. - Poznaje AB grede pravougaonog poprečnog presjeka. - Poznaje AB ploče. - Poznaje slobodno položenu ploču. - Poznaje konzolnu ploču. - Poznaje ploču sa prepustima. Proračun nosača prema transferzalnim silama - Poznaje proračun AB greda pravougaonog poprečnog presjeka prema transverzalnim silama.

Socijalizacijski ciljevi učenik sistematičnost i preciznost u radu.

Formativni ciljevi učenik prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikacija armature. - Dimenzioniše konzolnu ploču, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikacija armature. - Dimenzioniše ploču sa prepustima, crta plan armature prema liniji zatežućih sila, izvod i specifikacija armature.

- Razvija tačnost i preciznost u radu.

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Dimenzionisanje AB grede pravougaonog poprečnog presjeka opterećene na savijanje. Vježba: - Dimenzionisanje AB slobodno položene ploče, plan, izvod i specifikacija armature. Vježba: - Dimenzionisanje AB konzolne ploče, plan, izvod i specifikacija armature. Vježba: - Dimenzionisanje AB ploče sa jednim prepustom, plan, izvod i specifikacija armature.

- Računa napon smicanja prema graničnoj transverzalnoj sili. - Koristi propise o osiguranju od sila zatezanja za granično stanje nosivosti pri uticaju graničnih transverzalnjh sila. - Računa armaturu za primanje sila zatezanja. - Određuje položaj armature za prijem kosih sila zatezanja.

Vježba: - Dimenzionisanje AB grede pravougaonog poprečnog presjeka, crtanje dijagrama glavnog napona zatezanja i osiguranje nosača armaturom.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Marjanov, I. Stojiljković: Beton za treći i četvrti razred građevinske škole. - Pravilnik za beton i armirani beton, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Pribor za crtanje i računanje, grafoskop, računar sa projektorom.

62

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeno (najmanje jedna u klasifikacionom periodu); - pismeno – dva pismena zadatka; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva, konstruktivni smjer. 10. Povezanost predmeta Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Dimenzionisanje - Statika i otpornost materijala - Vrste nosača, vrste opterećenjai elemenata na pritisak i statički uticaji savijanje - Građevinske konstrukcije Crtanje elemenata - Osnovni građevinski elementi konstrukcija (stubovi, grede, ploče) opterećenih na pritisak i savijanje Komponente za - Cement, agregat, voda i aditivi - Građevinski materijali spravljanje betona - Osnovna svojstva betona i Radni dijagram betona i armature čelika Crtanje elemenata - Primjena računara u - Upotreba kompjuterskih konstrukcija građevinarstvu programa opterećenih na pritisak i savijanje Znanja

-

-

-

63

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR - SMJER NISKOGRADNJA 1.2.10.1. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

36

36

72

36

36

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje mehaničkih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje objekata. - Sticanje znanja o značaju, načinima i pravilima za izvođenje temeljnih konstrukcija građevinskih objekata. - Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvođenje. - Upoznavanje propisa i pravila za izvođenje temelja. - Poznavanje elemenata proračuna, koji su neophodni za iscrtavanje izvođačkih detalja. - Korišćenje usvojenih znanja iz drugih predmeta. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilne predstave o prostoru.

64

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Mehanika tla - opšte karakteristike tla - Razlikuje vrste tla: - Razvija analitičnost - Definiše ulogu i nevezana, vezana i značaj mehanike u radu. tla organskog tla. porijekla. - Upoznaje vrste i postanak tla. - Poznaje faze materijala u tlu i fizička svojstva tla: - Razlikuje faze materijala u tlu. - granulometrijski - Razlikuje fizička sastav; svojstva tla. - strukturu tla; - poroznost i koeficijent poroznosti tla; - vlažnost tla; - zapreminsku i specifičnu težinu tla; - zbijenost - Uočava važnost tla(Proktorov poznavanja ogled); deformacije tla kao - kapilarnost u tlu; posledice dejstva - Shvata značaj - vodopropustljivos mraza. tačnosti i t tla; preciznosti u radu. - granice konzistencije tla; - trenje i koheziju tla; - Razlikuje vrste - stišljivost tla. uzoraka tla. - Obrazlaže dejstvo mraza na tlo. - Upoznaje opšte pojmove o istražnim radovima i terenskim ispitivanjima tla. - Nabraja i definiše vrste uzoraka tla i način uzimanja. - Nabraja metode za određivanje otpornosti tla. Stabilnost zemljanih kosina - Shvata značaj - Shvata značaj - Navodi uzroke tačnosti i poznavanja uzroka kretanja tla. preciznosti u radu. kretanja tla. - Poznaje uslove - Ispituje stabilnost stabilnosti kosina. zemljane kosine - Poznaje metode

65

Preporuke za izvođenje nastave - Posjete laboratoriji za geomehanička ispitivanja tla. - Geomehanički elaborati.

Grafička vježba: - Ispitivanje stabilnosti zemljane kosine analitičkom i

Informativni ciljevi i sadržaji učenik ispitivanja stabilnosti tla.


Formativni ciljevi učenik analitičkom i grafičkom metodom.

Preporuke za izvođenje nastave grafičkom metodom (švedska metoda momenata i modifikovana švedska metoda)

Dozvoljena opterećenja tla - Crta rasprostiranje - Poznaje opterećenja u tlu i rasprostiranje superpoziciju opterećenja u tlu. pritisaka tla u - Poznaje dubini. superpoziciju - Očitava iz pritisaka tla u geomehaničkog dubini. elaborata - Definiše dozvoljeno dozvoljena opterećenje tla. opterećenje za različite vrste tla. Potporni zidovi - Shvata značaj - Nabraja podjelu i poznavanja uzroka primjenu potpornih kretanja tla iza zidova. potpornog zida. - Definiše pritiske tla na potporne zidove. - Ispituje stabilnost - Poznaje uslove potpornih zidova stabilnosti analitičkom potpornih zidova: metodom. - u pogledu preturanja, - u pogledu klizanja, - u odnosu na ivična naprezanja. Fundiranje građevinskih objekata - Razlikuje načine - Nabraja fundiranja karakteristike tla građevinskih koje utiču na objekata, dubinu fundiranja. - Definiše najmanju dubinu fundiranja. - Navodi načine fundiranja: - Razlikuje oblike neposredno i temelja posredno neposredno fundiranje oslonjenih na tlo, građevinskih objekata. - Poznaje oblike temelja - Računa centrično neposredno opterećen ab oslonjene na tlo: temelj samac i - temelje samce;

- Geomehanički elaborati

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje zadataka.

Vježba: - Ispitivanje stabilnosti potpornih zidova analitičkom metodom.

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara,

Geomehanički elaborati. Vježba: - Računanje centrično opterećenog ab temelja samca i crtanje plana armature. - Računanje centrično opterećene ab temeljne trake i crtanje plana armature.

66

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - trakaste temelje; - pločaste temelje; - kombinovane temeljne sisteme. - Poznaje proračun temelja samca i trakastih temelja - Opisuje posredno fundiranje građevinskih objekata na šipovima. - Navodi primjenu priboja, zagata i kesona i njihovu opravdanost kod izgradnje građevinskih objekata.


Formativni ciljevi učenik crta plan armature. - Računa centrično opterećenu ab temeljnu traku i crta plan armature. - Razlikuje načine posrednog fundiranje građevinskih objekata. - Skicira priboje i zagate.


- Navikava se na pridržavanje propisa.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

67

68

10. Povezanost predmeta Znanja - Potporni zidovi - Temelji

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih tijela

- Potporni zidovi - Temelji - Priboji i zagati


- Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji

- Statika i otpornost materijala

- Potporni zidovi - Temelji

- Beton

- Neposredno fundiranje građevinskih objekata


69

- Beton - Čelik - Gvožđe - Drvo i drvena građa - Vrste opterećenja - Sile u presjeku - Geometrijske karakteristike presjeka - Otpornost materijala - Primjena betona kao građevinskog materijala - Armatura - Temelji

1.2.11.1. GEODEZIJA 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

36

36

72

36

36

72

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima geometra. - Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije. - Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata. - Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima. - Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina. - Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena. - Osposobljavanje učenika za samostalnu pripremu podataka za obilježavanje objekata na terenu. - Sticanje sposobnosti za visinsko obilježavanje tačaka. - Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u građevinarstvu.

70

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Predmet i zadatak geodezije - Podstiče na - Interpretira - Definise znanja o snalazljivost i pojmove o geodeziji, čime se samopouzdanje. geodeziji. bavi i o njenoj - Razvija sposobnost - Računa primjeni u i spremnost na razmjeru(računa građevinarstvu: saradnju. dužinu na planu ili - razmjera i u prirodi za razmjernici karte i odgovarajuću planovi; razmjeru) i - osnova za izvršenje razmjernike. premjera; - Upoređuje i - geodetske mreže, definiše kartu i vrste i način plan. obilježavanja. - Razlikuje geodetske mreže i uočava čemu služe. - Razlikuje način obiljezavanja pojedinih tačaka. - Podstiče - Izvodi samostalno Pojam mjere i preuzimanje mjerenje dužina i mjerenja odgovornosti za zna da iskontroliše - Poznaje linearna izvršeno. mjerenja. mjerenja, princip mjerenja. - Poznaje postupke - Formira podatke za mjerenja dužina polarno kao i postupke obilježavanje obrade izmjerenih tačaka. podataka. - Formira podatke za ortogonalno obilježavanje tačaka na terenu Primijenjena metodom presjeka geodezija pravaca. - Navodi i priprema - Odredjuje i podatke i obilježava tačke na obilježava tačke na terenu polarnom terenu: metodom. - tačke na terenu; - Odredjuje i - uglove na terenu; obilježava tačke na - polarno tačke na - Razvija sposobnost terenu terenu; i spremnost na ortogonalnom - ortogonalno tačke saradnju. metodom. na terenu. - Odredjuje i - Obilježava pravce obilježava tačke na osovine kad se terenu metodom krajnje tačke presjeka pravaca. dogledaju.

71

Preporuke za izvođenje nastave Vježbe: - Prikazati plan i kartu i na njima definisati pojam razmjere. - Prikazati skice geodetskih mreža i na osnovu njih predstavti ih po značaju i namjeni.

Vježbe: - Prikazati elektronski daljinomjer i na njemu objasniti princip rada. - Osvrnuti se na klasičan način mjerenja dužine pantljikom.

Vježbe: - Na dijelu plana izvršiti pripremu podataka za prenošenje tačaka polarno, ortogonalno ili presijecanjem pravaca.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Obiljezava elemente kružne krivine.

- Poznaje uglovna mjerenja. - Poznaje rukovanje i korišćenje instrumenta djelove viziranje. - Utemeljuje znanja o centrisanju instrumenta. - Poznaje metode mjerenja horizontalnih uglova(prosta i girusna metoda). - Poznaje obradu podataka T.0.1, jedinice za uglove, pretvaranje iz jedne podjele u drugu i obrnuto. Računanje koordinata - Poznaje koordinatni sistem. - Upoznaje formule računanja direkcionog ugla i dužina iz koordinata poligonskih tačaka. - Upoznaje formule za računanje koordinata poligonskih tačaka. - Poznaje postupke pronalaženja belega.


Formativni ciljevi učenik - Obilježava pravac osovine kada se krajnje tačke ne dogledaju. - Određuje i obilježava osnovne elemente kružne krivine. - Rukuje instrumentomteodolitom(totalna stanica), razlikuje njegove djelove i upotrebljava ih. - Ocjenjuje uslove instrumenta. - Izvodi samostalno postupak mjerenja uglova. - Analizira i obradjuje podatke mjerenja. - Vrši kontrolu i korekciju mjerenja i računanja.

- Podstiče na snalazljivost i samopouzdanje.


Na terenu u manjim grupama izvrsiti: - obilježavanje pravca osovine, - izvršiti obiljezavanje krivine.

- Prikazati centrisanje instrumenta.

poligonskih tačaka - Razvija smisao za - Odredjuje preciznost i koordinatni sistem i sistematičnost u koordinate. radu. - Odredjuje elemente poligonskog vlaka indirektnim putem. - Računa direkcioni ugao i duzine iz koordinata. - Računa koordinate poligonskih tačaka u vlaku.

72

- Na ravanskom i prostornom modelu definisati koordinatni sistem. - Na primjerima objasniti primjenu teorema za određivanje elemenata poligonskog vlaka.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Snimanje terena - Objašnjava metode snimanja (ortogonalna metoda snimanja, polarna metoda snimanja).


- Analizira sta se snima. - Pravi izabor tačaka za snimanje. - Skicira detalje. - Pravi izabor detaljnih tačaka koje treba snimiti. - Odredjuje završetak ili prekid snimanja. - Kontroliše mjerenja. - Rukuje tahimetrom. - Računa dužine i visinske razlike po formulama. - Računa koordinate detaljnih tačaka po formulama. Nivelman i izrada situacionih planova - Upoznaje pojmove - Razlikuje nivelmansku o vrstama mrežu. nivelmana i - Provjerava pribor njihovoj primjeni: za mjerenje - pojam, cilj i visinskih razlika. znacaj nivelmana; - podjela nivelmana; - Primjenjuje postupke mjerenja. - pojam visine i visinske razlike; - Računa kote - pribor za nivelanje; tačaka. - Poznaje rukovanje i korišcenje - Rukuje instrumenta. instrumentom. - Ispitivanje nivelira - Analizira uslove i rektifikacija. instrumenta. - Geometrijski nivelman i podjela - Razlikuje detaljni i metode nivelanja. generalni nivelman - Definiše i rukuje njima. nivelmanske strane vlaka i mreže i - Računa visine - nivelmanski reper. repera detaljnih - Objašnjava tačaka. računanje visina - Upotrebljava repera i detaljnih topografski i tačaka. kartografski ključ. - Poznaje topografske znake i - Crta plan na



- Navikava se na red i urednost.

- Zadati učenicima da samostalno skiciraju zgradu u kojoj žive. - Upoznati učenike sa načinom obilježavanja pravog ugla. - Prikazati detaljnu skicu. - Pokazati letvu i objasniti učenicima kako se čita podjela.

- Shvata značaj tačnosti i preciznosti u radu.

- Pokazati repere. - Uraditi primjer obrade podataka zapisnika sa terena.

- Na osnovu jedne detaljne skice i terenskih podataka u odgovarajucoj razmjeri iskartirati plan. - Na planu primjeniti topografske znake.

73

Informativni ciljevi i sadržaji učenik njihovu primjenu. - Opisuje konstrukciju plana. - Objašnjava način interpolacije izohipsa. Topografske podjele i - Definise sve podatke za koriscenje karata i geodetskih planova, kao osnove za studije i projektovanje objekata. - Definise promjenu dimenzije hartije plana ili karte sa ili bez decimalne mreze. - Objasnjava graficki nacin odredjivanja koordinata tacaka na planu ili karti. - Objašnjava graficki način određivanja kota tačaka na planu ili karti. - Objasnjava grafički nacin određivanja uglova na planu ili karti.


Formativni ciljevi

učenik osnovu terenskih podataka. - Formira prikaz terena u visinskom smislu na planovima. njihova primjena u gradjevinarstvu - Razvija logičko - Koristi kartu ili razmišljanje. geodetski plan kao osnovu za projektovanje objekata. - -Određuje deformaciju plana ili karte. - Grafički određuje koordinate tačaka na planu ili karti. - Graficki određuje kote tačaka na planu ili karti.

Preporuke za izvođenje nastave - Na različitim primjerima uvježbati konstrukciju izohipsa.

Vježbe: - Na planu razmjere R 1: 1000 treba grafički da odredi koordinate, kote, dužinu i ugao.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Kontić, K. Vračarić: Geodezija za građevinsku, šumarsku i hidrometeorološku školu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. - K. Mihajlović, K. Vračarić: Geodezija I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima, opremljena računarska sala. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

74

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer geodezije; - diplomirani inženjer gradjevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Zemljani radovi - Tehnička obrada grafičkih priloga - Trasiranje saobraćajnica - Premjeravanje puta

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Organizacija građenja - Obračun zemljanih masa - Tehničko crtanje - Saobraćajnice - Mostovske i tunelske konstrukcije

75

- Razumije i koristi tehničke priloge - Trasa puta - Trasa puta

1.2.12.1. SAOBRAĆAJNICE 1. Naziv predmeta: SAOBRACAJNICE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



108 66 174

Ukupno

180 132 312

72 66 132

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje metoda izvođenja donjeg stroja saobraćajnica uz primjenu savremene mehanizacije. - Shvata značaj mjera i vrste zaštite zemljanog trupa saobraćajnice. - Sticanje znanja o načinima održavanja donjeg stroja saobraćajnica i postupaka za sanaciju oštecenih objekata. - Sticanje znanja o izboru vrste kolovozne konstrukcije u zavisnosti od određenih parametara. - Sticanje znanja o načnima izvodjenja kolovoznih konstrukcija. - Osposobljavanje za samostalnu analiticku obradu podataka i grafičko prikazivanje elemenata saobraćajnice. - Stice svijest o znacaju preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova po projektnim crtezima. - Stice svijest o upotrebi naučenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim stvarima. - Primjenjivanje mjera zaštite na radu pri građenju puteva i zelježnickih pruga. - Sticanje navike za adekvatnom zastitom saobracajnica i objekata pored njih. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Razvijanje tolerancije, uvažavanja i slušanja drugih mišljenja. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.

76

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Razlikuje elemente - Razvija pozitivan - Zna cilj i zadatak stav prema novim saobracajnice. predmeta. saznanjima. - Razlikuje vrstu - Poznaje vrste saobraćajnice. saobraćajnica (putevi, zeljeznice). Geotehnicki radovidonji stroj saobracajnice - Zna elemente saobracajnice. - Zna donji stroj puta- elementi. - Zna donji stroj zeljezniceelementi. Klasifikacija tla - Zna geotehnicki kriterijum: - prema standardu za zemljane radove za potrebe saobracajnica; - prema propisima za zemljane radove u gradjevinarstvu. - Zna tehnoloski kriterijum. - Klasifikacija na osnovu otpora pri kopanju. Projektovanje i izgradnja kosina, usjeka i nasipa - Definiše nagibe kosina. - Objašnjava stabilnost kosina. - Opisuje projektovanje kosina zavisno od materijala.


- Analizira elemente donjeg stroja puta i željezničke pruge. - Skicira elemente donjeg stroja.

- Vrši klasifikaciju tla prema usvojenim standardima i propisima.

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni.

Vjezba: - Crta oblike zemljanog trupa saobraćajnice u odgovarajućoj razmjeri.

- Identifikuje stabilnost kosina u zavisnosti od vrste tla: - kohezivno tlo, - stjenovito i kamenito tlo. - Upoređuje zaštitne i potporne konstrukcije geotehničkih objekata. - Razlikuje odvodnjavanje površinske i podzemne vode.

- Razvija preciznost i sistematičnost.

Vjezba: - Crta nagibe kosina usjeka i nasipa u odgovarajućoj razmjeri.

- Podstiče logično zaključivanje.

77

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Zastitne i potporne konstrukcije prethodnih objekata - Poznaje odvodnjavanje površinske i dreniranje podzemne vode, biološku i mehaničku zaštitu kosina. Pripremni radovi na uredjenju gradilista - Obrazlaže kako se vrši obilježavanje trase, objekata i njihovo profilisanje. - Objašnjava računsko određivanje nožice nasipa i gornje ivice usjeka.


Formativni ciljevi učenik - Upoređuje biološku i mehaničku zaštitu kosina. - Skicira biološku i mehaničku zaštitu kosina.

Preporuke za izvođenje nastave Vjezba: - Crta zaštite kosina u odgovarajućoj razmjeri. Vjezba: - Računa i crta obilježavanje kosina usjeka i nasipa na nagnutom terenu u odgovarajućoj razmjeri.

- Određuje osovinu trase puta i vrši profilisanje na osnovu: - visine nasipa, dubine usjeka; - širine planuma; - podataka o udaljenosti ivica nožica nasipa od osovine.

- Razumije odnose tehnike i prirode.

- Računski određuje nožice nasipa i gornje ivice usjeka. - Razlikuje metode izrade usjeka: - iskop u uzdužnim slojevima; Metode izrade usjeka - iskop sa čela u punom profilu; i nasipa - Opisuje standardne - iskop sa čela sa podužnim metode izrade prosjekom; nasipa i usjeka. - Zna metode Izrade - iskop sa čela po terasama; usjeka u - iskop sa strane. stjenovitom - Određuje metode materijalu izrade nasipa i tehnikom usjeka na osnovu: miniranja. - Zna metode izrade - vrste i sastava tla; - prisustva vode; nasipa na slabo - konfiguracije nosivom tlu. terena; - dubine i dužine usjeka; - transportne dužine materijala; - mogućnosti iskopa sa više napadnih tačaka. Postupci terenske i Vrši komparaciju laboratorijske

Vjezba: - Crtanje - Metoda izgradnje usjeka i nasipa u odgovarajućoj razmjeri.

- Posjeta gradilištu. - Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni.

78

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik dobijenih terenskih kontrole rezultata sa - Zna postupke usvojenim ispitivanja standardima za tla(zbijenosti, određenu poziciju vlaznosti, radova. deformabilnosti, nosivosti, ravnosti izradjenog sloja). - Zna kriterijume ocjene kvaliteta. - Analizira osnove za Projektovanje projektovanje. puteva i željeznica - Upoređuje dobijene rezultate Osnove za sa standardima. projektovanje - Razlikuje računsku - Zna klasifikaciju i projektnu brzinu. puteva, gradskih - Upoređuje slobodni saobracajnica i i saobraćajni profil zeljeznickih pruga. na putu, mostu i - Opisuje tunelu. saobraćajno opterećenje. - Zna propusnu moć. - Zna nivo usluge puta. - Zna mjerodavne - Razlikuje elemente brzine u poprečnog profila projektovanju i puteva i osnove kretanja željezničke pruge: vozila. - vozne trake, - Poznaje - zaustavne trake i saobraćajni, linije, slobodni profil i - bankine, tovarni profil. - rigole, Poprecni profili - berma, - Poznaje poprečni - razdjelne trake. profili vangradskog - Određuje dvotračnog puta, dimenzije auto puta i poprečnog profila gradskih na osnovu: saobraćajnica - ranga puta; - Zna standardni - mjerodavne brzine; geometrijski - konfiguracije poprečni profil terena; - mjerodavnog vozila. - Analizira elemente situacionog plana. - Računa: - minimalnu dužinu


- Razvija kreativnost i samostalnost u radu.


Vjezba: Crta: - Poprecni profil puta. - Poprecni profil pruge u odgovarajućoj razmjeri.

Vjezba: - Crta - Putna krivina sa prelaznom krivinom u odgovarajućoj razmjeri.

- Razvija spremnost i sposobnost na saradnju. - Razvija analitičnost u radu.

79

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Elementi situacionog plana Nabraja elemente situacionog plana: - pravce, kruzne krivine, prelazne krivine; - proširenje kolovozapreglednost puta; - nadvišenje kolosjeka.

Elementi poduznog profila - Definiše i objašnjava: - podužni nagib puta; - nagibi i prelomi nivelete; - vertikalne krivine; - podužni profil. Vitoperenje kolovoza - Poprecni nagib kolovoza. - Seme vitoperenja.


Formativni ciljevi učenik pravca; - minimalni poluprečnik kružne krivine; - minimalni perametar klotoide; - tangentu, bisektrisu i kružni luk.

- Razumije značaj timskog rada.

- Analizira elemente podužnog profila. - Računa podužni nagib puta. - Analizira niveletu i računa vertikalne krivine. - Razlikuje konkavnu i konveksnu krivinu. - Skicira pojedine djelove podužnog profila: - nagib nivelete; - kote terena i nivelete; - stacionaže; - zakrivljenost trase; - poprečni nagib kolovoza; - vitoperenje kolovoza.

80


Vjezba: - Crta- Podužni profil puta u R=1/5000/500.

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Trasiranje (puteva i zeljeznice) - Analizira proces Objašnjava: projektovanja I - princip trasiranja; principa izvođenja - korak i nultu liniju; trase. - projektnu osovinu. - Upoređuje karakter - Zna analiticku trase u odnosu na obradu trase. reljef terena. - Zna kako se vrši - Određuje tehniku obracun zemljanih trasiranja i masa. oblikovanja trase. - Nabraja projektnu dokumentaciju. - Analizira elemente Gornji stroj puta gornjeg stroja: Definiše i opisuje: - donju podlogu; - elemente gornjeg - gornju podlogu; stroja: kolovoznu podlogu i kolovozni - kolovozni zastor. - Razlikuje faktore zastor; izbora i - strukturu projektovanja kolovoznih kolovoznih konstrukcija; konstrukcija: - navodi podjelu - saobraćajno kolovoznih pterećenje; konstrukcija. - Zna faktore izbora i - nosivost donjeg stroja; projektovanja - kvalitet ugrađenih kolovoznih materijala; konstrukcija. - klimatski i hidrološki uslovi.

Kolovozne podloge - Nabraja standardne tipove donjih i gornjih podloga, - Opisuje kolovozne podloge.


- Razlikuje standardne tipove donjih podloga: -šljunčane podloge; -tucaničke podloge po sistemu: makadama i „mineral betona“. - Mehanički stabilizovani noseći slojevi. - Razlikuje standardne tipove gornjih podloga: - cementnu stabilizaciju; - bitumenizirani noseći sloj-BNS; - cementno betonska

- Razumije značaj timskog rada.

- Godišnji grafički rad: - Projekat dvotračnog puta na topografskoj podlozi R=1/5000.

- Razvija sposobnost za saradnju.

Vjezba: - Crta noseće slojeve kolovoznih konstrukcija u odgovarajućoj razmjeri.

- Razvija sposobnost ocjenjivanja i vrednovanja sopstvenog rada,

81




Formativni ciljevi


učenik podloga. - Analizira ulogu donjih i gornjih podloga. Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji - Shvata značaj - Analizira sisteme - Zna sisteme postizanja električne vučeelektricne vuce za odgovarajućeg kontaktna mreža. kontaktnu mrezu. kvaliteta urađenog - Razlikuje siginalno- Zna signalnoposla. siguronosna sigurnosna postrojenja: postrojenja. - stanična, - pružna, - uređaje za daljinsko upravljanje, - automatske uređaje. Vježba: - Razvija tehničku - Upoređuje tipove Fleksibilne - Crta postrojenje za kulturu. fleksibilnih kolovozne kolovoznih konstrukcije(asfaltn proizvodnju konstrukcija. i kolovozi) asfaltne mješavine - Razlikuje postupke - Poznaje i asfalt betona po proizvodnje konstruktivne toplom i hladnom fleksibilnih osnove, mineralne postupku. kolovoznih materijale, veziva. konstrukcija. - Opisuje tipove, - Posjeta asfaltnoj sastav, proizvodnju - Upoređuje tipove bazi. krutih kolovoznih i ugradnju asfalt konstrukcija. betona, livenog - Vrši komparaciju sa betona i asfaltnog analizom makadama. fleksibilnih i krutih kolovoznih Krute kolovozne konstrukcija. konstrukcije (cementno-betonski - Razlikuje spojnice Vjezba: u odnosu na kolovozi) - Crta spojnice u osovinu puta na: - Zna konstruktivne cementno- Razvija svijest o - podužne i osnove, sastav i betonskom potrebi kvalitetnog - poprečne. kvalitet betona, kolovozu. rada. - Vrši podjelu tehnoloske podužnih i postupke poprečnih spojnica proizvodnje i prema konstrukciji ugradnje betona. na: - Zna spojnice u - dilatacionecementnoprostorne, betonskom - prividne i kolovozu. - pritisnute. - Analizira klasifikaciju

82

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Gradske saobraćajnice - Nabraja gradske saobraćajne sisteme. - Definiše raskrsnice. - Opisuje parkirališta. - Zna osnovne karakteristike komunalnih sistema.


Formativni ciljevi

-

-

-

-

-

-

učenik gradskih saobraćajnih sistema: individualni, kolektivni. Upoređuje površinske i denivelisane raskrsnice. Razlikuje područja izliva i uliva kod denivelisanih raskrsnica. Analizira potrebu za parkiranjem vozila-mirujući saobraćaj. Razlikuje projektne standarde za parkirališta. Upoređuje površinska parkirališta i parking garaže. Analizira osnovne karakteristike komunalnih sistema: vodovod, elektro-energetska mreža, telekomunikacije, gasovodi, toplovodi, kanalizacija.

- Razvija svijest o potrebi kvalitetnog rada.

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Crta raskrsnicu. - Crta parking u određenoj razmjeri.

Vjezba: - Crta oivičenje kolovoza u odgovarajućoj razmjeri Primjena prefabrikovanih elemenata - Zna kolovoze od montaznih elemenata. - Zna oivicenje kolovoza gradskih i vangradskih saobracajnica.

- Razlikuje tipske prefabrikovane elemente za: - popločavanje, - oivičenje kolovoza.

83

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Standardna ispitivanja u toku gradjenja - Poznaje ispitivanje kolovoznih podloga, asfaltnih i cementnobetonskih kolovoza. Odvodnjavanje kolovoza - Zna odvodnjavanje vangradskih puteva i gradskih saobracajnica.

Održavanje kolovoznih konstrukcija i zeljeznickih pruga - Zna pojam održavanja. - Zna vrste oštećenja. - Poznaje postupke kontrole stanja kolosjeka. - Opisuje redovno odrzavanje kolosjeka, sradnje i glavne (remont) opravke željezničkih pruga. - Opisuje opravke cementnobetonskih i asfaltnih kolovoza. Konstrukcija gornjeg stroja kod zeljeznickih pruga

Socijalizacijski ciljevi učenik - Navikava se na odgovornost u radu.

Formativni ciljevi učenik - Razlikuje tipska riješenja sistema odvodnjavanja. - Analizira tipske položaje slivnika kod gradskih saobraćajnica: - horizontalni u kolovoznoj ravni, - vertikalni u ivičnjaku i - kombinovani. - Upoređuje odvodnjavanje gradskih i vangradskih puteva.

- Razlikuje održavanje gradskih i vangradskih puteva i željezničkih pruga (gornjeg i donjeg stroja). - Upoređuje oštećenja i opravke - Navikava se na kod fleksibilnih i samostalni rad i krutih kolovoznih rad u grupi. konstrukcija. - Poznaje kontrolu stanja pruge: - ispitivanje geometrije kolosjeka, - ispitivanje naprslina u šinama, - ispitivanje naboranosti šina. - Razlikuje i upoređuje: - redovno održavanje pruge; - srednje opravke pruge; - glavna (remont)opravka pruge. - Razlikuje elemente kolosjeka.

84

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Crta odvodnjavanje kolovoza.

- Vježba: - Crta šine, pragove, kolosječni pribor u odgovarajućoj razmjeri.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Zna elemente kolosjeka. - pragovi šine i kolosjecni pribor; - zastor; - dugi sinski trak DST; - Vrste kolosjeka: - skretnice, prenosnice, okretnice, matičnjaci i ukrštaji.

Uredjaji i postrojenja za elektrifikaciju i signalno-sigurnosni uredjaji - Zna sisteme električne vuče za kontaktnu mrežu. - Zna signalnosigurnosna postrojenja.


Formativni ciljevi učenik - Upoređuje primjenu klasičnih šina i dugog šinskog traka. - Proracunava sine. - Skicira kolosjecni pribor-pricvrsni i spojni. - Proračunava pragove. - Skicira veze kolosjeka: - okretnice, - prenosnice, - skretnice, - ukrštaje i - matičnjake. - Analizira veze kolosjeka. - Analizira sisteme električne vučekontaktna mreža. - Razlikuje signalnosiguronosna postrojenja: - stanična, - pružna, - uređaje za daljinsko upravljanje, - automatske uređaje.


- Stiče sigurnost i samopouzdanje u radu.

- Vježba: - Crta skretnice i matičnjake u odgovarajućoj razmjeri.

- Razvija tehničku kulturu.

- Prikazivanje sa CD uređaja i postrojenja za elektrifikaciju i signalnosigurnosnih uređaja.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - Tehničar-građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. - I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 1990. - T. Milojković: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. - Prof. dr Z. Joksić: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, građenje i održavanje, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1990. - M. Maletin: Gradske saobraćajnice, Građevinski fakultet, Beograd, 1992. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Pribor za crtanje, računar sa projektorom, fotografije. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori (najmanje jedna u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci - po dva u svakoj godini; - grafičke vjezbe.

85

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju godine; - pozitivna ocjena grafičkih vježbi. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inzenjer gradjevinarstva – smjer saobraćajni. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnička obrada grafičkih priloga - Vrste materijala - Klasifikacija tla - Predmjer i predračun - Premjeravanje terena

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Tehnicko crtanje - Razumije i koristi tehničke crteže - Gradjevinski materijali - Izbor materijala prema - Geomehanicka ispitivanja - konstrukciji i namjeni - Metode građenja u tlu - Organizacija gradjenja - Količine, norme i cijene - Geodezija - Trasa saobraćajnice

86

1.2.13.1. ORGANIZACIJA GRAĐENJA 1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA GRAĐENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



36 33 69

36 33 69

Ukupno

72 66 138

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu. - Upoznavanje menadžmenta kao modernog načina vještine upravljanja. - Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke dokumentacije. - Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije. - Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za sve objekte visokogradnje. - Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste rada. - Upoznavanje dinamike izvođenja radova i čitanje dinamičkih planova. - Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne sredine.

87

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Građevinska djelatnost - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje za organizaciju. građevinske organizacione djelatnosti: sisteme i pojam projektantske, građevinarske istraživačke, djelatnosti i ulogu institucije, menadžmenta. operativne, nadzor. Investiciono tehnička dokumentacija - Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija odgovornost i dokumentaciju: izrade tehničke obavezu - projektni dokumentacije. poštovanja zadatak, zakonskih propisa. - idejni projekat, - glavni projekat, - izvođački projekat, - projekat izvedenog stanja. - Upoznaje odredbe Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje. Struktura građevinske proizvodnje - Razlikuje različite - Objašnjava radne operacije u proizvodne sklopu proizvodnog procese. procesa. - Zna pravila o - Navodi podjelu dobroj organizaciji rada, faze rada i radnog mjesta. radno mjesto. Faze izvođenja građevinskog objekta - Shvata značaj - Razlikuje vrste - Nabraja vrste poznavanja zakona gradilišta prema: gradilišta i uslove i propisa. broju objekata, njegovog spratnosti, površini osnivanja. koju zauzima. - Razvija marljivost i - Razlikuje svu preciznost. potrebnu dokumentaciju za - Razvija formiranje sistematičnost i gradilišta. - Objašnjava šemu preciznost u radu. - Čita šemu organizacije organizacije gradilišta. gradilišta. - Shvata važnost - Razlikuje simbole dobre organizacije na šemi. - Navodi sastav

88


Vježba: - Pregled investiciono tehničke dokumentacije.

Vježba: - Organizacija radnog mjesta za određenu radnu operaciju.

Vježba: - Izrada šeme organizacije gradilišta za mali i veliki objekat. Vježba: - Crtanje objekata privrednog gradilišta.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik osoblja na gradilištu.

Socijalizacijski ciljevi učenik rada na gradilištu.

Formativni ciljevi

učenik - Razlikuje tehničku službu i administrativnomaterijalnu službu. - Opisuje pripremne - Razlikuje radove na pripremne radove gradilištu. po redu. - Zna elemente privrednog gradilišta. - Zna pripremu - Razvija - Poznaje gradilišnu materijala. odgovornost u dokumentaciju. - Sastavlja radu. građevinski dnevnik, gradjevinsku knjigu.. - Objašnjava proces - Sastavlja izvođenja radova privremene, na gradilištu. obračunske i okončanu situaciju. - Čita izvođački projekat. - Razrađuje detalje iz projekta. - Koordinira - Objašnjava izvođenje radova. primopredaju - Evidentira radova prema prisustvo radnika važećim zakonima na gradilištu. u građevinarstvu. - Sračunava učinak rada radnika. - Razlikuje vrste nadzora. - Priprema sve podatke za tehnički prijem objekta. - Prati i obezbeđuje neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrađuje. Normativi i standardi rada u građevinarstvu - Razvija - Poznaje normative - Čita normative i sistematičnost i i standarde za standarde. preciznost u radu. radove u - Razvrstava norme građevinarstvu, prema materijalu, radnoj snazi, vremenu.

89

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Upisivanje podataka u gradilišnu dokumentaciju. Vježbe: - Razrada pojedinih detalja iz projekta. - Popunjavanje liste evidencije radnika. Vježba: - Posjeta gradilištu i upoznavanje sa nadzorima svih vrsta.

Vježbe: - Čitanje građevinskih normi građevinskih radova pomoću literature. - Čitanje građevinskih normi




Preporuke za izvođenje nastave u kompjuterskoj obradi.

Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova - Razvija preciznost, - Piše opis - Objašnjava opise sistematičnost. građevinskih i građevinskih, zanatskih radova. zanatskih, - Sistematizuje instalaterskih i radove prema montažnih radova. srodnosti. - Povezuje radove - Objašnjava prema tehnologiji predmjer radova. izvođenja. - Objašnjava predračun radova. - Računa potrebne - Objašnjava količine radova obračun radova. - Razvija prema pozicijama odgovornost u iz glavnog radu. projekta. - Sračunava jedinične cijene prema vrsti rada. - Analizira kretanje cijena na tržištu. - Sračunava vrijednost radova prema premjeru i predračunu.

Vježba: - Izrada opisa građevinskih radova za zadati objekat visokogradnje. Vježba: - Proračun količina radova za zadati objekat. Vježba: - Izrada analiza cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera. Vježba: - Obračun koštanja objekta po vrstama radova kao i koštanje cjelokupnog objekta. Posjeta gradilištu.

Zaštita na radu - Upoznaje propise i mjere zaštite na radu.

- Usvaja osnovna znanja o glavnim opasnostima na radu, pravila i način zaštite od njih. - Koristi mjere lične zaštite na radu. - Koristi mjere zaštite životne sredine.

Godišnji elaborat: - Izrada elaborata za manji objekat.

90

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Građevinska mehanizacija - Razlikuje - Upoznaje vrste građevinske mašine građevinskih mašina, njihove po grupama: karakteristike i - prema upotrebu konstruktivnom sastavu; - prema načinu izvršavanja radnih procesa; - prema vrstama građevinskih - Poznaje način radova. obračuna - Proračunava učinak učinka za svaku mašina za sledeće vrstu mašina. vrste radova: - za iskop i utovar zemlje, - za prenos i dizanje, - za transport i vuču, - za sabijanje tla, - za proizvodnju građevinskih materijala. - Čita faktore korekcije date - Objašnjava analizu tabelarno kao i kalkulacije cijena druge podatke za građevinsku potrebne za mehanizaciju. proračun učinka date tabelom. - Proračunava koštanje efektivnog časa rada mašine. - Upotrebljava elemente kalkulacije. Analiza tehnološkog procesa - Crta i čita kartu - Opisuje metodu procesa i dijagram izrade karte toka za određene procesa i dijagrama vrste radova. toka. - Prepoznaje vodeću mašinu koja realizuje tehnološki proces. - Izabira mašine u - Objašnjava izbor širi izbor. mehanizacije



- Shvata značaj dobre - organizacije preduzeća.

- Posjeta građevinskom preduzeću-sektor mehanizacija.

- Razvija sposobnost za organizaciju posla.

Posjeta gradilištu. Vježba: - Proračun praktičnog učinka mašina za određene vrste radova.


Vježba: - Proračun efektivnog časa rada mašine.

- Razvija tačnost, preciznost, sistematičnost.

91

Vježba: - Crtanje karte procesa za određene pozicije radova. Vježba: - Crta dijagram toka za određene pozicije radova. Vježba:

Informativni ciljevi i sadržaji učenik prema radnim operacijama.


Formativni ciljevi učenik - Izabira mašine u uži izbor na osnovu najpovoljnijeg mašino sastava prema njihovim učincima.

Preporuke za izvođenje nastave - Širi izbor mašina prema zadatim radnim operacijama. Vježba: - Vrši uži izbor mašina prema ekonomskoj analizi.

Planiranje proizvodnje - Dijeli planove na - Navodi podjelu statičke i planova. dinamičke. - Proračunava - Obrazlaže ulogu potrebe u radnoj planiranja radnih snazi, materijalu aktivnosti, izbor pomoću statičkih tehnologije planova. građenja i odabira - Proračunava resursa za njihovu vrijeme trajanja realizaciju putem radova. statičkih planova. - Utvrđuje broj i sastav radne - Objašnjava brigade. dinamičke planove. - Sastavlja spisak - Obrazlaže tehniku aktivnosti koje mrežnog predstavljaju radne planiranja. cjeline. - Objašnjava analizu - Uočava prethodnu, mrežnog plana, naredne i uporedne vremena, aktivnosti. korišćenje resursa i - Crta mrežni optimizaciju. dijagram. - Sračunava vrijeme - Poznaje izradu gantograma. trajanja aktivnosti. - Crta kritični put. - Poznaje izradu - Terminira mrežni histograma. dijagram. - Crta gantogram i - Poznaje izradu planira dinamičkih angažovanje radne planova. snage. - Crta histogram i određuje optimalan broj radnika u datom trenutku. - Čita dinamičke planove ulaganja finansijskih sredstava.

- Razvija marljivost i tačnost.

- Shvata važnost temeljito urađenih planova.

Vježba: - Izrada statičkih planova za potrebe radne snage, materijala i mehanizacije. Vježba: - Proračun trajanja radova za određene pozicije. Vježba: - Sastavlja spisak aktivnosti za izvođenje zadatog objekta. Vježba: - Crta mrežni plan i terminira ga. Vježba: - Crta gantogram. Vježba: - Crta histogram. Godišnji elaborat: - Izbor mehanizacije i planiranje proizvodnje za objekat visokogradnje (nastaviti elaborat trećeg razreda).

92

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž. Praščević, B. Veličković, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska knjiga, Beograd, 1999. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor; - grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugodištu jedan pismeni zadatak); - ocjena grafičkih vježbi; - ocjena godišnjeg elaborata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9.Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu

- Izrada predmjera i predračuna - Crtanje statičkih i dinamičkih planova - Učesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnička dokumentacija

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanje - Građevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvođenja radova - Poznavanje djelova objekta - Tehničko crtanje - Čitanje i crtanje određenih pozicija radova - Primjena računara u - Crtanje u Excel-u i građevinarstvu AUTO CAD-u - Osnove građevinarstva - Građevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena

93

1.2.14.1. MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE 1. Naziv predmeta: MOSTOVSKE I TUNELSKE KONSTRUKCIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



66 66

Ukupno

132 132

66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o osnovnim principima premošćavanja prepreka. - Upoznavanje sa osnovnim principima izrade tunela - Prijmena usvojenih znanja u izradi i održavanju mostovskh i tunelskih konstrukcija. - Ospsobljavanje za razradu projekata. - Korišćenje u radu stručne literature. - Razvijanje urednosti i preciznosti u radu. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta.

94

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik - Razvija - Razlikuje Opšte o mostovima razumjevanje konstrukcije - Zna definiciju i odnosa u skladu sa mostova. podjelu mostova. uslovima rada, - Upoređuje - Poznaje istorijat zalaganje, materijale, razvoja mostova. efikasnost i mehanizaciju i - Definiše niveletu ispunjavanje radnih načine izgradnje mosta. obaveza. mostova nekad i - Upoznaje položaj i sad. oblik mosta. - Oblikuje niveletu - Opisuje i mosta. objašnjava - Upređuje moguće opterećenja i položaje mosta u uticaje kod odnosu na teren. mostova. - Razvija sposobnost - Razlikuje vrste Propusti i spremnost na propusta. - Zna definiciju saradnju. - Upoređuje uslove propusta za izbor određene - Nabraja vrste vrste propusta. propusta: - Razlikuje djelove - cjevasti, pločasti i propusta. zasvedeni. - Opisuje temelje i konstruktivne djelove propusta. Betonski mostovi - Opisuje sastavne djelove mosta: - kolovozni detalji, - glavni nosači, - ležišta, - stubovi-srednji i obalni, - temeljni stubovi, - prilazne konstrukcije. - Poznaje MB(marku betona)za izgradnju mostova. Čelični mostovi - Objašnjava i opisuje gornj i donji stroj mosta: - kolovozne detalje, - noseću konstrukciju mosta. - Glavne nosače:

- Razlikuje vrste betonskih mostova: - prosta greda, luk na tri zgloba... - Analizira opterećenje mosta sistema proste grede i luka na tri zgloba. - Razlikuje vrste skela i oplata. - Razlikuje građevinsku mehanizaciju za izgradnju mostova i vrši izbor.

- Podstiče učenike da shvataju ozbiljnost u poznavanju materije.

Preporuke za izvođenje nastave - Koristiti CD za prikazivanje različitih vrsta mostova.

Vježba: - Crta poprečne i podužne presjeke cjevastih i pločastih propusta i konstruktivne detalje.

Vježba: - Računa i crta u razmjeri: - dispoziciju mosta sistema proste grede; - poprečni presjek; - podužni presjek i izgled; - detalj ograde; - detalj slivnika; - dilataciju.

Vježba: - Crta poprečni presjek: - drumskog, - željezničkog mosta u odgovarajućoj razmjeri.

- Razlikuje vrste čeličnih mostova: - prosta gredarešetka, - luk na tri zgloba, - lančanica, - vješaljka.

95

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - pune, - rešetkaste. - Definiše vrste čelika. Drveni i kameni mostovi - Opisuje gornji i donji stroj drvenih i kamenih mostova.

Montažni mostovi - Zna konstrukcije montažnih mostova. - Nabraja djelove za izradu montažnih mostova.

Građenje mostova - Navodi vrste radova pri građenju mostova.


Formativni ciljevi učenik - Razlikuje građevinsku mehanizaciju i vrši izbor. - Razlikuje spojna sredstva. - Određuje materijale za zaštitu čeličnih konstrukcija. - Razlikuje: - krila kod drvenih mostova svodove, ograde i vijence kamenih mostova. - Razlikuje: - kontinualne mostove, - kontinualne mostove sa zglobovima, - viseće mostove, - pokretne mostove. - analizira djelove za montažne mostove: - rešetka, - poprečni nosač, - podužni nosač, - patosnica, - ivičnjaci, - kosnik, - ram za ukrućenje, - ležište gornjeg stroja, - kolovozni spreg, - ležišna ploča.


-Podstiče preuzimanje odgovornosti za izvršeno.

- Shvata značaj praćenja tehnološkog razvoja.

- Razlikuje pripremne radove: - prenošenje trase na teren, - uređenje gradilišta, - plan radova, - glavne radove. - Izrada temelja I stubova. - Skele i oplate. - Izrada svodova, lučnih i glavnih nosača.

96

- Koristi slike, crteže projekata izvedenih mostova kao i šeme organizacija gradilišta mostova. - Posjeta gradilištu.


Tuneli - Definiše tunelsku konstrukciju. - Zna klasifikaciju tunela. - Zna konstrukcije tunela od monolitnog betona, od montažnih elemenata i kamena. Građenje tunela u čvrstim stijenskim masama - Objašnjava mašinsko bušenje minskih bušotina. - Zna šta je tehnika konturnog miniranja.

Metode građenja - Zna klasične metode gradjenja: - tunelski potkop; - metoda tjemenog prosjeka; - njemačka metoda. - Nova belgijska metoda. - Zna savremene


Formativni ciljevi učenik - Izrada kolovozne konstrukcije. - Završni radovi. - Izrada: - krila, - potpornih zidova, - dodatih konstrukcija kolovoznoj konstrukciji, - izolacija, - pješačkih staza, - kolovoza, - ograda. - Obrada površina. - Razlikuje tunele prema: namjeni, dužini, veličini potrebnog profila, prema položaju tunela u odnosu na brdski masiv. - Uporedjuje konstrukcije tunela od kamena, montažnih elemenata i monolitnog betona. - Razlikuje iskop tunela u punom profilu sa čela i iskop tunelskog profila na dva ili tri radna čela. - Identifikuje različite eksplozivne materijale i mehanizaciju za radove miniranja. - Upoređuje vrste tla i vrši izbor ogovarajuće klasične metode građenja tunela uz primjenu odgovarajuće tunelske mehanizacije, primjenjujući utvrđenu


- Koristiti CD za prikazivanje različitih vrsta tunela.

- Povezuje tehnološka i konstruktivna znanja.

- Razvija preciznost i samostalnost u radu.

97

Vježba: - Crta jednu od klasičnih metoda gradjenja-podužni i poprečni profil u odgovarajućoj razmjeri.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik metode gradjenja: - Kuncovu metodu; - kelnsku metodu; - američku metodu; - nova austrijska metoda, - Definiše gradjenje tunela tunelskim mašinama u punom profilu: - Metoda čeličnog štita. - Kesonska metoda. - Hidroštit. - Definiše gradjenje tunela sa površine terena: - vangradsko područje-gradnja u otvorenom iskopu; - gradsko područjeberlinska metoda. - Dijafragme i bušeni šipovi.


Formativni ciljevi učenik hronologiju radova. - Upoređuje vrste tla i vrši izbor odgovarajuće savremene metode (primjenjujući nove materijale). - Vrši izbor savremene mehanizacije primjenjujući hronologiju radova koja odgovara usvojenoj metodi.


Vježba: - Crta jednu od savremenih metoda gradjenja-podužni i poprečni profil u odgovarajućoj razmjeri.

- Razlikuje specijalne uslove tla. - Vrši izbor specijalne mehanizacije pri građenju tunela u punom profilu. - Vrši izbor odgovarajuće metode građenja tunela sa površine terena. - Predviđa očuvanje okolnih objekata u gradskom području, uz minimalno slijeganje tla.

- Razvija preciznost i samostalnost u radu.

- Formira stav o važnosti propisa i njihovoj primjeni.

Vježba: - Crta jednu od metoda gradjenja tunela sa površine terena u odgovarajućoj razmjeri. - Posjeta gradilištu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - Tehničar- građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. - D. Tošić: Osnovi mostogradnje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Učionica treba da bude opremljena sa: priborom za crtanje, računarom sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovor(najmanje jedan u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci, po jedan u svakom polugodištu; - grafičke vježbe.

98

- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocijena na kraju godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva- saobraćajni smjer. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnička obrada grafičkih priloga - Vrste materijala -

Predmjer i predračun Analiza opterećenja

Komponente betona Klasifikacija tla Kompjuterska obrada projekta - Premjeravanje terena

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Tehničko crtanje - Razumije i koristi tehničke crteže - Građevinski materijali - Izbor materijala prema konstrukciji inamjeni - Organizacija građenja - Količine, norme i cijene - Statika i otpornost - Određivanje pozicija materijala - Beton - Betonski element - Mehanika tla i fundiranje - Metoda građenja tunela - Vizuelizacija idejnog - Primjena računara u rješenja građevinarstvu - Trasa puta - Geodezija

99

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR - SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 1.2.10.2. ISPITIVANJE BETONA 1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE BETONA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



72 66 138

Ukupno

180 132 312

108 66 174

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje betona i njegovih komponenti, svojstva, način spravljanja i primjenu. - Upoznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava betona i komponenti u laboratoriji i na terenu. - Analitičkim i grafičkim putem prikazivanje rezultata ispitivanja. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sastavljanje recepture za izradu betona. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, čuva ih i održava. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu atesta. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje motivacije za praćenje savremenih dostignuća u oblasti ispitivanja betona. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju i stručnu radoznalost. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadržajima. - Svjestnost značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

100

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Stiče pozitivnu - Upoznaje poslove i orjentaciju prema radne zadatke zanimanju. građevinskog laboranta pri ispitivanju betona i komponenti. Beton i njegovi komponentni materijali - Razvija ekološku - Razlikuje - Opisuje beton i svijest. komponente njegove betona. komponente. - Razlikuje vrste - Nabraja betona i njihovu karakteristike primjenu. betona. - Shvata osnovna - Definiše primjenu svojstva betona nearmiranog, značajna za armiranog i trajnost prednapregnutog konstrukcija. betona. - Upoznaje osnovna svojstva betona značajna za trajnost konstrukcija. Cement - Shvata značaj lične - Razlikuje vrste - Upoznaje ulogu i odgovornosti u cementa i njihove deklaraciju oznake. cementa po zahtjevima - Identifikuje važećem kvalitetnog osobine cementa. standardu. profesionalnog - Shvata značaj - Nabraja vrste rada. pravilnog cementa i njihove - Razvija efikasnost transporta i oznake. u radu. skladištenja - Upoznaje osobine cementa. cementa. - Određuje finoću - Upoznaje način mliva cementa, transportovanja i - Određuje vrijeme skladištenja vezivanja cementa. cementa. - Definiše stalnost - Pojašnjava pojam zapremine kvaliteta cementa. cementa. - Poznaje postupak - Određuje ispitivanje finoće zapreminskumliva. specifičnu masu - Poznaje postupak cementa. ispitivanja vremena vezivanja cementa. - Određuje čvrstoću cementa na - Poznaje postupak pritisak i savijanje. ispitivanja stalnost

101

Preporuke za izvođenje nastave - Posjeta laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala.

- Crta shematski prikaz fabrike betona. - Analizira tehnološki lanac proizvodnje.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje cementa; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik zapremine cementa. - Poznaje postupak ispitivanja zapreminskespecifične mase cementa. - Poznaje postupak ispitivanja čvrstoće cementa na pritisak i savijanje. - Poznaje skupljanje i širenje cementa. Agregat - Upoznaje ulogu, vrste i način dobijanja agregata. - Upoznaje postupak separisanja i deponovanja agregata. - Definiše kvalitet agregata po važećem standardu. - Poznaje postupak ispitivanja sadržaja površinske vlage u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja zapreminske mase agregata. - Poznaje postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu obima i izgleda površine zrna. - Poznaje postupak ispitivanja sadržaja čestica manjih od 0.09mm u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja sadržaja gline u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih


Formativni ciljevi učenik - Određuje skupljanje i širenje cementa.

- Razlikuje vrste agregata prema načinu dobijanja. - Shvata značaj pravilnog separisanja i deponovanja agregata. - Određuje sadržaj površinske vlage u agregatu. - Određuje zapreminsku masu agregata. - Ocjenjuje povoljnost agregata u pogledu obima i površine zrna. - Određuje sadržaj čestica manjih od 0.09mm u agregatu. - Određuje sadržaj gline u agregatu. - Analizira prisustvo organskih i humusnih materija u agregatu.

- Shvata značaj lične odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada. - Razvija efikasnost i preciznost u radu.

- Određuje granulometrijski sastava svih frakcija agregata. - Crta grafikon

102


- Posjeta fabrici betona sa separacijom agregata. - Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje agregata; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik materija u agregatu. - Poznaje postupak ispitivanja granulometrijskog sastava svih frakcija agregata. - Poznaje crtanje grafikona frakcija agregata. Voda - Upoznaje ulogu vode kao komponente betona. - Definiše kvalitet vode za spravljanje betona i njen uticaj na ugradljivost i svojstva očvrslog betona. - Definiše vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona. Aditivi - Upoznaje ulogu i vrste aditiva. - Upoznaje primjenu aditiva. Spravljanje betona u - Opisuje prethodnu probu. - Poznaje način izrade predhodne probne mješavine od definisanog komponentnog materijala. - Poznaje postupak ispitivanja konzistencije betona: - mjerom slijeganja, - mjerom raspostiranja, - mjerom zbijanja, - VB aparatom,


Formativni ciljevi učenik frakcija agregata.


- Shvata ulogu vode kao komponente betona.

- Shvata značaj i primjenu aditiva. - Razlikuje vrste aditiva. laboratoriji - Shvata značaj prethodne probe. - Izrađuje probnu mješavinu. - Ispituje konzistenciju betona poznatim metodama. - Određuje zapreminsku masu svježeg betona.

- Uviđa važnost očuvanja kvaliteta.

- Razvija sistematičnost u pristupu radu. - Stiče smisao za organizovanost, preciznost i odgovornost.

103

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za izradu probne mješavine agregata i ispitivanje konzistencije betona; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - sušenjem. - Poznaje postupak određivanja zapreminske mase svježeg betona.



104


Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Proizvodnja betona u fabrici i na gradilištu - Razlikuje vrste - Upoznaje vrste mješalica. mješalica. - Razlikuje način - Upoznaje način transportovanja i transportovanja ugrađivanja betona. betona. - Upoznaje način - Ispituje ugrađivanja betona. konzistenciju - Poznaje postupak betona poznatim ispitivanja metodama. konzistencije - Ispituje čvrstoću tekuće proizvodnje betona na pritisak. betona. - Određuje - Poznaje postupak zapreminsku masu ispitivanja čvrstoće očvrslog betona. betona na pritisak. - Poznaje postupak određivanja zapreminske mase očvrslog betona. Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Ispitujeotpornost - Poznaje ispitivanje vodonepropustljivos betona na vodu. t betona. - Ispituje otpornost - Poznaje ispitivanje betona na dejstvo otpornosti betona mraza. na dejstvo mraza. - Shvata postupak - Upoznaje postupak uzimanja uzoraka iz uzimanja uzoraka iz gotove gotove konstrukcije. konstrukcije. - Ispituje beton - Poznaje postupak metodama bez ispitivanja betona razaranja. metodama bez razaranja. Uticaj komponenti na kvalitet betona - Određuje vrste - Upoznaje način cementa zavisno od izbora vrste uslova cementa zavisno od eksploatacije. uslova - Shvata svojstva eksploatacije. betona i osobenosti - Upoznaje svojstva u postupku izrade betona i osobenosti pri upotrebi u postupku izrade posebnih vrsta pri upotrebi cementa. posebnih vrsta - Shvata uticaj vrste cementa. agregata i - Upoznaje uticaj granulometrijske vrste agregata i kompozicije granulometrijske



- Razvija sistematičnost u pristupu radu. - Razvija smisao za organizovanost, preciznost i odgovornost.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje konzistencije, čvrstoće i zapreminske mase betona; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

- Stečenim znanjem spoznaje odgovornost profesije.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za navedena ispitivanja; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

- Shvata značaj lične odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada. - Razvija efikasnost i preciznost u radu.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za navedena ispitivanja; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

105

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik mješavine na kompozicije svojstva svježeg i mješavine na očvrslog betona. svojstva svježeg i - Određuje područja očvrslog betona. povoljnih - Poznaje područja granulometrijskih povoljnih kompozicija. granulometrijskih - Projektuje, kompozicija. kontroliše i vrši - Poznaje postupak korekcije projektovanja, granulometrijskog kontrole i korekcije sastava mješavine granulometrijskog agregata. sastava mješavine - Određuje veličinu agregata. maksimalnog zrna - Poznaje izbor agregata prema maksimalnog zrna važećem pravilniku. agregata prema važećem pravilniku. - Određuje uzorne granulometrijske - Poznaje izbor krive po Foriju. uzorne - Ispituje površine granulometrijske zrnavosti usvojene krive po Foriju. granulometrijske - Poznaje postupak kompozicije. ispitivanja površine zrnavosti usvojene granulometrijske kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona. Projektovanje betonske mješavine - Dozira komponente - Poznaje doziranje za marku betona komponenata za prema zahtijevanim marku betona svojstvima; prema zahtijevanim svojstvima: - a)cementa prema važećem pravilniku; - b)vode prema konzistenciji betona i planiranom vodocementnom faktoru; - c)kamenog agregata na bazi planirane zapreminske mase - Određuje učešće svježeg betona. vlažnog agregata po - Poznaje učešće frakcijama i vrši vlažnog agregata po korekciju količine frakcijama i vode. korekciju količine - Projektuje, spravlja vode.


- Stečenim znanjem spoznaje odgovornost profesije.

106


- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za, - neposredan rad na: - projektovanju izradi probne betonske mješavina; - ispitivanju konzistencije svježeg betona; - izradi probnih tijela; - njegovanju; - ispitivanju pritisne čvrstoće; - izradi korekcija učešća komponenata na

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Poznaje radnu recepturu komponenata betona: - prema kapacitetu mješalice; - na osnovu postignute zapreminske mase probne mješavine betona. - Upoznaje prognozu pritisne čvrstoće betona na osnovu planiranog sastava betonske mješavine.


Formativni ciljevi učenik i ispituje probnu betonsku mješavinu. - Prognozira pritisnu čvrstoću betona na osnovu planiranog sastava betonske mješavine.


-

Njega betona - Poznaje njegu betona u laboratorijskim, fabričkim i gradilišnim uslovima. - Navodi mjere zaštite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine.

bazi ostvarene zapreminske mase betona; analizi rezultata ispitivanja. Probne betonske mješavine treba izraditi: 1. bez aditiva; 2. sa aditivima; 3. i 4. sa različitim količinama cementa; 5. i 6. sa različitim vodocementnim faktorom; 7. i 8. sa različitim uslovima očvršćavanja probnih tijela, poslije 1, 2, 7 i 14 dana.

- Rad u laboratoriji - Svjestan je lične - Njeguje beton u na njegovanju odgovornosti u laboratorijskim betona. zahtjevima uslovima. kvalitetnog - Razlikuje njegu profesionalnog betona u fabričkim rada. i gradilišnim uslovima. - Određuje mjere zaštite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine. Betoni posebnih svojstava - Razumije primjenu - Razlikuje vrste - Upoznaje vrste betona sa posebnim betona posebnih betona posebnih svojstvima. svojstava. svojstava: - hidrotehnički beton; - pumpani beton; - torkret beton; - keramzit beton; - prednapregnuti beton i kaša za injektiranje. Identifikacija oštećenja i izvođenje sanacija oštećenih betonskih objekata - Poznaje postupak - Ispituje kvalitet - Svjestan je važnosti - Rad u laboratoriji ispitivanja ugrađenog betona. timskog rada. na određivanju

107

Informativni ciljevi i sadržaji učenik ugrađenog betona. - Definiše kriterijume za određivanje pritisne čvrstoće betona i izdavanje atesta o kvalitetu ugrađenog betona. Zaštita na radu - Poznaje mjere zaštite na radu; - Poznaje mjere zaštite ljudi i okoline.


Formativni ciljevi učenik - Sarađuje u izradi atesta.

- Primjenjuje mjere zaštite pri redu.

Preporuke za izvođenje nastave pritisne čvrstoće betona i saradnja pri izradi atesta.

- Shvata značaj primjene sredstava zaštite pri radu.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Priručnik za primjenu pravilnika BAB 87 o tehničkim normativima za beton i armirani beton, Savez društava građevinskih konstruktera Jugoslavije, Beograd, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori; - praktični rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Agregat -

Cement Voda Proizvodnja betona Beton i njegovi komponentni materijali - Ispitivanje osnovnih karakteristika betona

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinski materijali - Materijali od kamena - Asfaltne mješavine - Agregat - Veziva u građevinarstvu - Građevinski materijali - Voda - Beton - Ispitivanje građevinskih - Osnovna svojstva materijala građevinskih materijala - Ispitivanje razaranjem - Ispitivanja bez razaranja

108

1.2.11.2. GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA 1. Naziv predmeta: GEOMEHANIČKA ISPITIVANJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



72 33 105

Ukupno

108 66 174

36 33 69

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje vrsta i svojstava građevinskog tla. - Upoznavanje načina i postupaka za obavljanje ispitivanja tla. - Ovladavanje procesom rada i postupcima ispitivanja tla i osposobljavanje učenika za pravilnu upotrebu pribora i opreme. - Sticanje i razvijanje radnih navika i radne discipline, sistematičnosti i preciznosti u obavljanju poslova.

109

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Shvata važnost - Definiše mehaniku ispitivanja tla. tla. - Upoznaje praktičan značaj ovog predmeta. Postanak i podjela tla - Razvija logičko - Razlikuje vrste tla - Objašnjava prema svojstvima postanak tla. zaključivanje. značajnim za - Navodi podjelu tla potrebe prema načinu građevinarstva. postanka. - Navodi podjelu tla prema svojstvima značajnim za potrebe građevinarstva. - Opisuje vrste tla: - krupnozrna tla; - sitnozrna tla; - organska tla. - Upoznaje jedinstvenu klasifikaciju tla. Fizičko-mehaničke karakteristike tla - Stiče radne navike. - Razlikuje faze - Navodi faze materijala u tlu. materijala u tlu. - Crta šematski - Razvija smisao za prikaz faza - Upoznaje preciznost. materijala u tlu. mineraloški sastav - Koristi tla. laboratorijski pribor i opremu. - Poznaje - Priprema uzorke laboratorijski tla za pribor i opremu. laboratorijske analize. - Objašnjava - Razvija pripremu uzoraka sistematičnost. - Određuje za laboratorijske specifičnu težinu analize. tla. - Poznaje specifičnu težinu tla i - Određuje objašnjava način zapreminsku težinu određivanja tla cilindrom. specifične težine. - Poznaje zapreminsku težinu

110


Vježba: - Laboratorijski pribor i oprema. Vježba: - Priprema uzoraka za laboratorijske analize. Vježba: - Određivanje specifične težine tla. - Vježba: - Određivanje zapreminske težina tla cilindrom. Vježba: - Određivanje sadržine vode u tlu.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik tla i objašnjava način određivanja zapreminske težine tla.




- Stiče odgovornost kroz rad.

- Definiše poroznost i - Određuje sadržinu vode u tlu. koeficijent poroznosti. - Poznaje sadržinu vode u tlu i objašnjava način određivanja sadržine vode u tlu. - Poznaje granulometrijski sastav tla. - Definiše efektivni prečnik zrna, dominatni prečnik zrna i koeficijent ujednačenosti. - Objašnjava određivanje granulometrijskog sastava tla. - Poznaje zbijenost tla i objašnjava određivanje zbijenosti tla.

- Određuje granulometrijski sastav tla sijanjem i hidrometrisanjem. Vježba: - Određivanje granulometrijskog sastava tla sijanjem i hidrometrisanjem.

- Određuje optimalnu vlažnost i maksimalnu zbijenost tla po metodi standardnog Proktorovog opita. - Određuje visinu kapilarnog penjanja. - Određuje vodopropustljivost tla.

Vježba: - Određivanje optimalne vlažnosti i maksimalne zbijenosti tla. Vježba: - Određivanje visine kapilarnog penjanja.

- Određuje granice konzistencije tla.

Vježba: - Određivanje vodopropustljivosti tla.

- Poznaje kapilarnost i vodopropustljivost tla i objašnjava određivanje kapilarnosti i vodopropustljivost.

Vježba: - Određivanje granica konzistencije tla.

- Poznaje granice konzistencije tla i objašnjava određivanje granica konzistencije tla. - Upoznaje dejstvo

111

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik mraza na tlo. Terenski istražni radovi - Shvata značaj - Navodi osnovne istražnih radova metode istražnih kod građevinskih radova. objekata. - Nabraja elemente od kojih zavisi obim istražnih radova. - Upoznaje obim istražnih radova kod: - objekata visokogradnje, - Razlikuje vrste - saobraćajnica, uzoraka tla. - hidrotehničkih objekata. - Shvata značaj - Nabraja i definiše pravilnog uzimanja vrste uzoraka tla. uzoraka. - Objašnjava način uzimanja poremećenih uzoraka tla. - Objašnjava način - Shvata značaj uzimanja pravilnog neporemećenih pakovanja, uzoraka tla. transporta i - Objašnjava način čuvanja uzoraka pakovanja, tla. transport i čuvanje uzoraka tla. Terenska kontrolna ispitivanja - Shvata važnost - Opisuje kontrolu terenskih zbijenosti tla kontrolnih metodama ispitivanja. dinamičke i statičke - Razlikuje vrste penetracije. terenskih - Opisuje kontrolu kontrolnih zbijenosti tla ispitivanja. kružnom pločom. - Opisuje kontrolu zbijenosti tla CBR uređajem. Stabilizacija tla - Shvata značaj - Definiše pojam stabilizacije tla. stabilizacije tla. - Navodi vrste - Razlikuje vrste stabilizacije tla. stabilizacije tla. - Opisuje mehaničku stabilizaciju tla.


- Razvija sistematičnost u radu.

- Razvija logičko zaključivanje.


112


Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Opisuje hemijsku stabilizaciju tla. Zaštita na radu - Poznaje mjere zaštite na radu na terenu. - Poznaje mjere zaštite na radu u laboratoriji.



- Primjenjuje mjere zaštite na radu na terenu i u laboratoriji.

- Razvija svijest o značaju primjene sredstava zaštite na radu.

113


Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Ispitivanje tla - Razvija - Ispituje čvrstoću - Poznaje čvrstoću sistematičnost. tla na smicanje tla na smicanje i (direktno objašnjava smicanje). ispitivanje čvrstoće tla na smicanje (direktno - Razvija smisao za smicanje). preciznost. - Ispituje stišljivost - Poznaje stišljivost tla. tla i objašnjava ispitivanje - Stiče radne navike. stišljivosti tla. - Određuje CBR - Poznaje kontrolu vrijednost zbijenosti tla CBR - Razvija opitom i odgovornost. objašnjava određivanje CBR - Skicira sondažne vrijednosti. jame i sondažne - Upoznaje istražna bunare. bušenja. - Nabraja vrste sondažnih garnitura. Standardi - Navikava se na - Shvata značaj - Objašnjava pojam pridržavanje upotrebe standarda. propisa i standarda. - Poznaje sadržaj standarda. standarda. Grafičke oznake u geomehanici - Razvija osjećaj za - Poznaje grafičke - Crta grafičke preciznost. oznake u oznake za geomehanici. krupnozrno tlo i sitnozrno tlo. - Crta grafičke oznake za bušotine, sondažne jame, uslovno stabilan teren, aktivno klizište, pozajmište šljunka, pijeska i koherentnog materijala. Grafičko predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla - Razvija - Crta dijagram - Poznaje grafičko sistematičnost. zavisnosti suve predstavljanje zapreminske težine rezultata tla i vlažnosti tla laboratorijskih - Razvija preciznost i od utvrđene ispitivanja tla. odgovornost u energije zbijanja

114

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Ispitivanje čvrstoće tla na smicanje (direktno smicanje). Vježba: - Ispitivanje stišljivosti tla. Vježba: - Određivanje CBR vrijednosti.

- Standardi.

Vježba: - Grafičko predstavljanje rezultata laboratorijskih ispitivanja tla.



Formativni ciljevi

učenik (metoda standardnog Proktorovog opita). - Crta granulometrijsku krivu. - Crta dijagram plastičnosti. - Crta dijagram stišljivosti. - Crta dijagram direktnog smicanja. Tehnička dokumentacija - Poznaje sadržaj - Čita tehničku tehničke dokumentaciju. dokumentacije.

Osnovni načini fundiranja objekata - Uočava vezu - Nabraja između karakteristike tla karakteristika tla i koje utiču na načina fundiranja dubinu fundiranja. objekata. - Nabraja podatke o tlu značajne za dimenzionisanje temelja. - Navodi načine fundiranja: neposredno i posredno fundiranje. Priboji i zagati - Upoznaje priboje i - Shvata značaj zagate. izrade priboja i zagata.


- Elaborat o izvedenim geomehaničkim istraživanjima. Vježba: - Tehnička dokumentacija. - Razvija smisao za preciznost.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Stojadinović: Mehanika tla I, Građevinski fakultet, Beograd, 1984. - Tehničar – građevinski priručnik 2, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2008. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Laboratorijski pribor i oprema za ispitivanje tla, standardi; - računar sa projektorom.

115

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu; - grafičke vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Čvrstoća tla na smicanje - Granulometrijski sastav tla - Fizičko-mehaničke karakteristike tla

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Statika i otpornost - Smičući naponi materijala - Normalni naponi - Građevinski materijali - Agregat - Praktična nastava - Ispitivanje tla

116

1.2.12.2. ASFALTNE MJEŠAVINE 1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEŠAVINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



72 33 105

Ukupno

108 66 174

36 33 96

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenata, svojstava, načina spravljanja i primjenu. - Upoznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltne mješavine i komponenti u laboratoriji. - Analitičkim i grafičkim putem prikazivanje rezultata ispitivanja. - Evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sastavljanje recepture za izradu asfaltne mješavine. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, njihovo čuvanje i održavanje. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja i pripremanje podatka za izradu atesta. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje motivacije za praćenje savremenih dostignuća u oblasti ispitivanja asfaltnih mješavina. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadržajima. - Svjestan je značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

117

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Stiče pozitivnu - Upoznaje poslove i - Shvata značaj predmeta. orjentaciju prema radne zadatke zanimanju. građevinskog laboranta pri ispitivanju asfalta i komponenti. Asfaltne mješavine - Razvija ekološku - Analizira asfaltnu - Definiše asfaltnu svijest. mješavinu i njene mješavinu. komponente. - Upoznaje primjenu asfaltne mješavine - Određuje primjenu asfaltne mješavine u građevinarstvu. u građevinarstvu. Agregat - Shvata značaj lične - Shvata značaj - Upoznaje značaj odgovornosti u agregata u agregata u zahtjevima asfaltnoj asfaltnoj kvalitetnog mješavini. mješavini. profesionalnog - Razlikuje vrste - Upoznaje rada. agregata. proizvodnju - Razvija efikasnost I - Prima agregat u agregata i njegovu preciznost u radu. laboratoriju i vodi klasifikaciju. zapisnik. - Upoznaje način prijema agregata u - Izrađuje mjerodavni uzorak laboratoriju i i vrši četvrtanje. vođenje zapisnika. - Upoznaje postupak - Priprema agregat za ispitivanje i četvrtanja i izrade oprašivanje. mjerodavnog - Razlikuje sita. uzorka. - Prosijava agregat i - Poznaje način vodi zapisnik. pripreme agregata - Shvata značaj za ispitivanje i kamenog brašna u oprašivanje. asfaltnoj - Objašnjava mješavini. granulometriju. - Poznaje sita. - Poznaje postupak prosijavanja materijala i vođenje zapisnika. - Upoznaje kameno brašno i njegovu ulogu u asfaltnoj mješavini. Ugljovodonična veziva - Upoznaje značaj i - Shvata značaj, zadatak veziva. zadatak, porijeklo i

118

Preporuke za izvođenje nastave - Posjeta laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje agregata; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik način dobijanja - Upoznaje porijeklo veziva. i način dobijanja - Razlikuje vrste veziva. bitumena. - Definiše - Uzima uzorke klasifikaciju bitumena i vodi bitumena. zapisnik. - Poznaje postupak - Ispituje bitumen po uzimanja uzoraka prstenu i kuglici. bitumena i vođenje - Ispituje bitumen zapisnika. postupkom - Poznaje postupke penetracije. ispitivanja po - Ispituje prstenu i kuglici. rastegljivost - Poznaje postupak bitumena. penetracije. - Poznaje postupak ispitivanja rastegljivosti i vođenje zapisnika. Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine - Poznaje pripremu i - Priprema uzorke prema recepturi. izradu uzoraka - Njeguje uzorke. prema recepturi. - Obilježava uzorke. - Poznaje postupak - Izvodi Maršal test. njegovanja - Vodi zapisnik. uzoraka. - Poznaje obilježavanje uzoraka. - Poznaje ispitivanja uzoraka: - zapreminske mase, - prividne specifične mase. - Poznaje Maršal test. Proizvodnja asfaltne mješavine - Izrađuje shemu - Upoznaje postrojenje za postrojenje za proizvodnju proizvodnju asfaltnih asfaltnih mješavina. mješavina. - Analizira tehnološki - Objašnjava lanac proizvodnje. tehnološki lanac - Razlikuje način proizvodnje. transporta i - Upoznaje način ugrađivanja transporta i asfaltne mješavine. ugrađivanja asfaltne mješavine. Kontrola kvaliteta - Upoznaje kontrolu - Shvata značaj

Socijalizacijski ciljevi učenik - Stiče sposobnost organizovanja, preciznosti i odgovornosti.

Preporuke za izvođenje nastave standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje bitumena; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

- Stiče marljivost, pedantnost i rutinu. - Razvija smisao za tačnost, odgovornost i preciznost.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za prethodna ispitivanja asfaltne mješavine; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

- Razvija ekološku svijest.

- Analiza tehnološkog lanca proizvodnje, transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.

- Razvija

- Rad u laboratoriji:

119

Informativni ciljevi i sadržaji učenik kvaliteta. - Upoznaje postupak uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju. - Poznaje postupak ispitivanja uzorka: - razlaganje na komponente (ekstrakcija); - prosijavanje; - priprema i izrada uzoraka za Maršal test iz tekuće proizvodnje.

Socijalizacijski ciljevi učenik sistematičnost i precizan pristup radu.

Formativni ciljevi

učenik kontrole kvaliteta. - Shvata postupak uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju. - Ispituje uzorak: - razlaganjem na komponente (ekstakcijom) prosijavanjem; - priprema i uzrađuje uzorke za Maršal test iz tekuće proizvodnje, muz vođenje zapisnika. Uzimanje uzoraka iz gotove konstrukcije - Vadi, pakuje i čuva - Poznaje postupak uzorke iz gotove vađenja uzoraka iz konstrukcije. gotove konstrukcije. - Poznaje načine pakovanja, čuvanja i transportovanja uzoraka uz vođenje zapisnika. - Poznaje laboratorijsku analizu uzoraka.

- Svjestan je lične odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada.

120

Preporuke za izvođenje nastave Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za kontrolu kvaliteta asfaltne mješavine; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata; - upoređivanje sa rezultatima prethodnih ispitivanja.

- Rad na terenu.

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Uticaj agregata na kvalitet asfaltne mješavine - Crta - Poznaje uticaj granulometrijsku granulometrijskog krivu za agregat. sastava agregata na - Ispituje oblik zrna kvalitet asfaltne agregata i mješavine-granični ekvivalent pijeska. pojas. - Određuje - Poznaje ispitivanja granulometrijski oblik zrna agregata. sastav kamenog - Upoznaje ekvivalent brašna. pijeska. - Uočava uticaj - Poznaje kamenog brašna na zapreminsku masu, količinu bitumena. sadržaj finih čestica i uticaj vode. - Poznaje ispitivanje kamenog brašna: - granulometrijski sastav. - Definiše uticaj kamenog brašna na količinu bitumena. Uticaj bitumena na kvalitet asfaltne mješavine - Razlikuje vrste - Upoznaje sastojke bitumena. bitumena. - Shvata uticaj - Upoznaje uticaj količine bitumena količine bitumena na kvalitet asfaltne na kvalitet asfaltne mješavine. mješavine. - Ispituje specifičnu - Upoznaje vrste masu bitumena. bitumena. - Razlikuje - Upoznaje uticaj razrijeđeni bitumen vrste bitumena na i bitumenske ponašanje asfaltne emulzije. mješavine. - Poznaje ispitivanje specifične mase bitumena. - Upoznaje: razijeđeni bitumen bitumenske emulzije. Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine - Projektuje - Poznaje granulometrijsku projektovanje krivu asfaltne granulometrijske mješavine na krive asfaltne osnovu prosijavanja mješavine na pojedinih frakcija. osnovu prosijavanja - Izvodi Maršal test uz pojedinih frakcija.

121



Razvija ekološku svijest.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za - ispitivanje agregata i kamenog brašna; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Razvija ekološku svijest.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje bitumena; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Razvija sistematičnost u radu. Razvija tačnost i stručnost.

- Rad u laboratoriji: - Ispitivanje Maršalovim testom; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik vođenje zapisnika. - Poznaje Maršal test, stabilnost, - Proračunava - -tečenje, šupljine. - ukočenost, - modul ukočenosti. - Poznaje proračun šupljine i njihov uticaj na kvalitet. Proizvodnja asfaltne mješavine (nastavak) - Proračunava - Poznaje proračun elemente radne radne mješavine na mješavine na osnovu prethodne osnovu prethodne mješavine. mješavine.



- Shvata značaj lične odgovornosti u zahtjevima kvalitetnog profesionalnog rada.

- Rad u laboratoriji: - Proračun elemenata radne mješavine na osnovu prethodne mješavine.

Kontrola kvaliteta (nastavak) - Stiče osjećaj za - Poznaje Maršal test. - Izvodi Maršal test. marljivost, - Definiše zaključke - Analizira rezultate. pedantnost i rutinu. upoređivanja - Izvodi zaključke. rezultata kontrole kvaliteta sa uslovima datim u prethodnoj mješavini. Ispitivanje uzoraka iz postojeće konstrukcije - Izvodi Maršal test. - Razvija ekološku - Poznaje ispitivanje svijest. uzoraka uzetih iz - Analizira rezultate. postojeće - Izvodi zaključke. konstrukcije Maršal testom.

- Rad u laboratoriji: - Ispitivanje Maršalovim testom; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata. - Rad u laboratoriji: - Ispitivanje Maršalovim testom; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Važeći standardi za ispitivanje asfaltnih mješavina. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovori; - praktični rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine.

122

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Agregat - Ugljovodonična veziva - Proizvodnja asfaltne mješavine

-

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Građevinski materijali - Materijali od kamena Ispitivanje betona - Agregat Građevinski materijali - Ugljovodonična veziva Osnove niskogradnje - Gornji stroj puta-kolovozna konstrukcija

123




33 33

Ukupno

66 66

33 33

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa učesnicima u građevinskoj proizvodnji. - Upoznavanje sa tehničkom dokumentacijom. - Upoznavanje sa osnovnim elementima šeme organizacije gradilišta. - Upotreba normativa i standarda za građevinske radove. - Izrada predmjera i predračuna za određene pozicije radova. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite životne sredine.

124

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Shvata značaj svog - Upoznaje predmet zanimanja u organizacije orgenizaciji građenja. građenja. - Navodi i analizira faze izvodenja građevinskog objekta. Učesnici u građevinskoj proizvodnji - Stiče pozitivnu - Nabraje učesnike u - Razlikuje učesnike orjentaciju prema u građevinskoj građevinskoj zanimanju. proizvodnji. proizvodnji i navodi njihova prava i obaveze. Investiciono-tehnička dokumentacija - Upoznaje elemente - Analizira elemente investicionoi sadržaj tehničke investicionodokumentacije. tehničke dokumentacije. Struktura, karakteristike i racionalizacija građevinske proizvodnje - Analizira strukturu, - Shvata - Upoznaje kompleksnost karakteristike i strukturu, struke. racionalizaciju karakteristike i građevinske racionalizaciju proizvodnje. građevinske proizvodnje. Gradilište i gradilišna dokumentacija - Čita šemu - Stiče smisao za - Navodi vrste organizovanje, gradilišta i uslove organizacije preciznost i njegovog građenja. odgovornost. osnivanja. - Analizira uslove za - Definiše osnivanje dokumentaciju na gradilišta. gradilištu. Građevinska mehanizacija - Razvija stručnost. - Razlikuje - Opisuje građevinsku građevinsku mehanizaciju. mehanizaciju. - Pravi izbor - Definiše primjenu mehanizacije. građevinskih mašina. Građevinske norme - Poznaje normative - Shvata značaj i standarde rada u - Razvija primjene normi u građevinarstvu. sistematičnost u građevinarstvu. pristupu radu. - Čita građevinske

125


Vježba: - Upoznavanje investicionotehničke dokumentacije. Vježba: - Crta kartu procesa i dijagram toka za betonske radove.

Vježba: - Crta šemu organizacije gradilišta.

Vježba: - Prikazivanje slajdova o građevinskoj mehanizaciji. Vježba: - Čitanje građevinskih normi osnovnih građevinskih



Formativni ciljevi

učenik norme. Predmjer, predračun i obračun građevinskih - Izrađuje predmjer, - Poznaje način izrade predmjera, predračun i predračuna i obračun osnovnih obračuna građevinskih građevinskih radova. radova. Građevinski nadzor i primopredaja objekata - Nabraja vrste - Razlikuje vrste građevinskog građevinskog nadzora. nadzora. - Upoznaje postupak - Analizira postupak primopredaje primopredaje objekta prema objekta. važećim zakonima. Zaštita na radu - Planira mjere - Poznaje mjere zaštite na radu. zaštite na radu: - lične zaštite, - zaštite objekata i okoline.

Preporuke za izvođenje nastave radova.

radova - Stiče marljivost, pedantnost i rutinu.

Vježba: - Izrada predmjera, predračuna i obračuna osnovnih građevinskih radova.

- Stiče smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž. Praščević, B. Veličkovic, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu-knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska knjiga, Beograd. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Grafoskop i dijaprojektor. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci ( pismeni zadatak u drugom polugodištu); - grafički rad; - vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

126

10. Povezanost predmeta Znanja - Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu

- Izrada predmjera i predračuna - Crtanje statičkih i dinamičkih planova - Učesnici u gradevinskoj proizvodnji - Investiciono-tehnička dokumentacija

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvođenja radova - Poznavanje djelova objekta - Tehničko crtanje - Čitanje i crtanje određenih pozicija radova - Primjena računara u - Crtanje u Excel-u i građevinarstvu AUTO CAD-u - Osnove građevinarstva - Građevinski radovi - Vrste projekata i njihova primjena

127

GRAĐEVINSKI TEHNIČAR – SMJER HIDROGRADNJA 1.2.10.3. GRAĐEVINSKA HIDRAULIKA 1. Naziv predmeta: GRAĐEVINSKA HIDARULIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

72

36

108

72

36

108

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hidraulike. - Upoznavanje zakonitosti fluida. - Upoznavanje osnovnih pojmova i zakonitosti iz hidrostatike i hidrodinamike. - Usvajanje matematičkih metoda u izradi proračuna. - Razvijanje logičkog rasuđivanja i samostalnog uočavanja problema u postavljanju i rješavanju zadataka. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost u radu.

128

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Osnovna fizička svojstva tečnosti - Razlikuje osnovna - Poznaje osnovna fizička svojstva fizička svojstva tečnosti: tečnosti. - specifičnu težinu, - Izračunava osnovna - gustinu, fizička svojstva - stišljivost, tečnosti. - temperaturno širenje, - viskoznost. Osnovne zakonitosti hidrostatike - Navikava se na red - Crta dijagram - Poznaje osnovne i urednost. hidrostatičkog zakonitosti - Razvija pritiska, hidrostatike: sistematičnost i - Crta dijagram - hidrostatički preciznost u radu. pritiska kod pritisak; vakuuma. - opšte uslove ravnoteže tečnosti; - Crta i određuje težište i napadnu - Paskalov zakon; tačku rezultante - vakum i njegova pritiska na ravne mjerenja; površine. - ukupni pritisak za - Crta i određuje ravne površine; težište i napadnu - silu pritiska na tačku rezultante vertikalne, kose i pritiska na krive krive površine; površine. - Arhimedov zakon. - Crta i određuje težište i napadnu tačku rezultante pritiska na krivini cjevovoda. - Računa hidrostatičke pritiske. Osnovni pojmovi hidrodinamike - Izračunava protok i - Jača - Poznaje osnovne samouvjerenost i pojmove srednju brzinu. pouzdanost u radu. hidrodinamike: - Razlikuje - protok i srednju stacionarno i brzinu; nestacionarno - pojmove strujnog strujanje. tečenja; - Razlikuje - stacionarno i ravnomjerno i nestacionarno neravnojerno strujanje, strujanje. - ravnomjerno i - Razlikuje vidove neravnomjero kretanja tečnosti. strujanje, - Izračunava

129


Vježba: - Računa hidrostatičke pritiske

- Pismeni zadatak.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - vidove kretanja Rejnoldsov broj. tečnosti; - Rejnoldsov broj. Osnovne zakonitosti hidrodinamike - Razlikuje jednačine - Poznaje jednačine hidrodinamike. hidrodinamike: - Koristi jednačinu - osnovnu jednačinu ravnomjernog ravnomjernog kretanja i kretanja; jednačinu - jednačinu kontinuiteta pri kontinuiteta; rješavanju - Bernulijevu zadataka iz jednačinu za hidrodinamike. idealnu tečnost; - Primjenjuje - Bernulijevu Bernulijevu jednačinu za jednačinu u realnu tečnost; rješavanju - Bernulijevu zadataka. jednačinu za - Crta liniju energije elementarnu i pijezometarsku strujnicu idealne liniju. tečnosti. - Analizira gubitke - Poznaje energije. pijezometarsku i energetsku liniju za slučaj idealne i realne tečnosti. - Poznaje gubitke energije. Hidraulički otpori - Razlikuje laminarni - Objašnjava i turbulentni režim. laminarni i turbulentni režim. - Poznaje gubitke energije na trenje. - Razlikuje gubitke - Poznaje obrasce za na trenje i linijske hidraulički gubitke. koeficijent trenja, za laminarni i - Računa gubitke turbulentni režim energije na trenje. (Kolbrukova formula). - Poznaje obrazac za hidraulički koeficijent trenja, preko Šezijevog koeficijenta brzine. Ravnomjerno kretanje vode - Poznaje osnovne - Primjenjuje jednačine Šezijeve jednačine



- Razvija logično zaključivanje.

Vježbe: - Rješavanje zadataka iz hidrodinamike.

- Razvija smisao za preciznost i sistematičnost u radu.

Vježba: - Rješavanje zadataka vezanih za hidrauličke otpore.


Vježba: - Rješavanje

130

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik za cijevi pod ravnomjernog pritiskom. kretanja vode. - Primjenjuje - Objašnjava Šezijeve jednačine hidraulički za otvorene najpovoljniji tokove. presjek. - Primjenjuje - Upoznaje formule za cjevovode pod proračun Šezijevog pritiskom i koeficijenta brzine objašnjava po Kuteru, po nastanak strujanja Maningu i po pod pritiskom. Bazenu. - Poznaje hidrauličke - Vrši hidraulički kratke i dugačke proračun otvorenih cjevovode. kanala. - Poznaje hidraulički proračun kratkih i dugih cijevovoda. Isticanje tečnosti kroz otvore i naglavke - Crta strujnu mrežu. - Poznaje isticanje tečnosti kroz male i velike otvore. - Crta oznake za - Poznaje isticanje isticanje tečnosti tečnosti ispod kroz otvore. ustave. - Poznaje isticanje tečnosti kroz - Računa isticanje potoljene i tečnosti. polupotopljene otvore i ustave. - Poznaje isticanje - Upoređuje isticanje tečnosti kroz male tečnosti kroz male i velike otvore. i velike otvore. - Poznaje isticanje - Uočava prednosti tečnosti kroz naglavaka. naglavke. - Poznaje isticanje - Shvata isticanje tečnosti pri tečnosti pri promjenljivom promjenjivom pritisku. pritisku. - Opisuje prelive i - Shvata podjelu navodi njihovu preliva. podjelu. - Poznaje osnovnu - Crta oblike preliva. jednačinu prelivanja. Neravnomjerno kretanje vode - Čita grafički prikaz - Navodi definiciju i vrste specifične energije neravnomjernog presjeka, kritične kretanja vode. dubine i kritičnog


Preporuke za izvođenje nastave zadataka karakterističnih za ravnomjerno kretanje vode.


Vježba: - Rješavanje zadataka vezanih za isticanje tečnosti.

- Pismeni zadatak.

- Stiče samopouzdanje i sigurnost u radu.

131

Vježba: - Skicira spajanje različitih nivoa. - Skicira različite

Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik pada. - Poznaje specifičnu - Upoređuje energiju presjeka, specifičnu energiju kritičnu dubinu i sa funkcijom skoka. kritični pad. - Poznaje hidraulički - Skicira spajanje skok. nivoa. - Objašnjava načine - Skicira tipove spajanja nivoa. slapišta. - Objašnjava slapište. Neravnomjerno kretanje vode u otvorenim tokovima - Crta oblike - Objašnjava slobodne površine neravnomjerno pri kretanje u naravnomjernom otvorenim kretanju vode. tokovima. - Definiše usporeno strujanje i strujanje sa depresijom. Strujanje podzemnih voda - Uočava važnost - Shvata osnovni - Poznaje osnovni nauke u zakon filtracije. zakon filtracijesvakodnevnom Darsijev zakon. životu. - Skicira strujanje - Definiše pojam podzemne vode. koeficijenta filtracije. - Opisuje strujanje - Shvta strujanje podzemne vode ka podzemnih voda. bunaru, prema galeriji i ispod hidrotehničkih objekata.

Preporuke za izvođenje nastave tipove slapišta.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr M. Vuković, A. Soro: Osnovi hidraulike, Rudarsko – geološki fakultet, Beograd, 1978. - Mr B. Krupjel: Osnovi hidrotehnike, Građevinski fakultet, Sarajevo, 1985. - M. Boreli: Hidraulika, Građevinski fakultet, Beograd, 1984. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - urađene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena

132

dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – hidrotehnički smjer. 10. Povezanost predmeta Znanja - Cjevovodi pod pritiskom - Hidraulički proračun otvorenih kanala - Hidraulički proračun cijevi - Hidraulički proračun cijevi

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Korišćenje vodnih snaga - Objekti hidroelektrana - Dimenzionisanje otvorenih - Hidrotehničke melioracije kanala za odvodnjavanje i navodnjavanje - Dimenzionisanje mreže zatvorenih kanala –cijevi - Komunalna hidrotehnika - Vodovodne i kanalizacione cijevi

133

1.2.11.3. HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM 1. Naziv predmeta: HIDROLOGIJA SA HIDROMETRIJOM 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

72

72

72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osnova hidrologije i primijenjene meteorologije. - Upoznavanje sa hidrometrijom. - Upoznavanje načina obrade mjernih podataka. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

134

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Razvija pozitivan - Shvata podjelu - Definiše stav prema novim hidrologije. hidrologiju. saznanjima. - Navodi podjelu - Shvata proces hidrologije. kretanja, gubljenja - Definiše hidrološki i obnavljanja vode ciklus. na zemlji. - Definiše hidrološki bilans i navodi njegove osnovne komponente (padavine, oticaj i isparavanje). Hidrometeorologija - Razvija sposobnost - Razlikuje vrste - Upoznaje vlažnost opažanja. padavina. vazduha. - Shvata uticaj - Upoznaje pojam raznih činilaca na isparavanja. visinu padavina. - Objašnjava nastanak padavina. - Navodi vrste padavina. - Upoznaje uticaj raznih činilaca na visinu padavina. Mjerenje padavina, obrada i analiza podataka mjerenja - Navodi instrumente - Razlikuje instrumente za za mjerenje mjerenje padavina. padavina. - Poznaje metode za - Upoređuje metode mjerenje padavina. za mjerenje - Poznaje padavina. karakteristike - Shvata značaj padavina. izohijete u vezi - Objašnjava prikazivanja visine prikazivanje padavina. padavina. - Definiše dnevne, mjesečne i godišnje padavine. - Analizira jake kiše. - Poznaje učestalost - Crta izohijete i padavina i Tiesenov poligon. površinsku raspodjelu na izohijete i Tiesenov poligon. Površinske vode - Objašnjava - Razlikuje nastanak površinske vode.

135


- Pismeni zadatak.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik površinskih voda. - Navodi klasifikaciju površinskih voda. - Opisuje rječne tokove. - Navodi hidrauličke elemente vodotoka. Rječni sliv - Definiše sliv. - Definiše fizičke karakteristike sliva (površinu sliva, oblik slivahidrografsku mrežu, visinski položaj i pad sliva, podužni pad toka, tipove vegetacije i karakteristike zemljišta u slivu). - Definiše morfološke karakteristike sliva (dužina toka, dužina sliva, dužina vododjelnice, srednja širina sliva, gustina rječne mreže). - Definiše geometrijske karakteristike sliva (hipsometrijska kriva i podužni profil toka). - Definiše visinske karakteristike sliva. - Definiše kvantitativne karakteristike sliva(koeficijente razvoja vododjelnice, krivudavosti toka, asimetrije sliva i neravnomjernosti toka). Procesi u rječnom slivu - Opisuje poniranje vode.


Formativni ciljevi učenik Razlikuje hidrauličke elemente vodotoka.

Razlikuje oblike sliva. Skicira oblike sliva. Skicira hidrografsku mrežu. Skicira pad toka i sliva. Analizira uticaj oblika sliva na oticaj. Uočava uticaj pjedinih karakteristika sliva na hidrauliku sliva.

Razlikuje procese u riječnom slivu.


136


Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Razlikuje načine - Definiše isparavanja. intercepciju. - Shvata značaj - Poznaje načine mjerenja isparavanja. isparavanja sa - Upoznaje mjerenje vodnih površina i isparavanja sa terena. vodnih površina i terena. - Shvata uzroke - Definiše zadržavanja vode u evapotranspiraciju. depresijama. - Objašnjava zadržavanje vode u - Razlikuje hidrauličke osobine depresijama. zemljišta. - Navodi hidrauličke osobine zemljišta. - Shvata značaj - Definiše akumuliranja vode. vodopropustljivost. - Definiše vodonosni - Uočava važnost sloj. geološkog sastava - Upoznaje tla za nastanak akumuliranje vode. podzemnih voda. - Opisuje tečenje vode po površini terena i u rječnim koritima. - Upoznaje upijanje vode i vlažnost zemljišta. - Opisuje kretanje podzemnih voda. Hidrometrija površinskih voda - Razlikuje vrste - Navodi definiciju i vodomjera. namjenu hidrološke - Skicira vrste stanice i opisuje vodomjera. vrste vodomjera. - Definiše poprečni i - Crta poprečni i podužni presjek podužni presjek vodotoka. vodotoka. - Definiše vodostaj. - Opisuje kolebanje - Shvata značaj vodostaja. osmatračke službe - Opisuje osmatračku vodostaja. službu vodostaja. - Razlikuje načine - Objašnjava mjerenja nivoa mjerenje nivoa vode. vode. - Shvata ulogu - Opisuje vodomjerne vodomjernu stanice. stanicu. - Navodi izbor - Crta krivu mjesta za



- Posjeta vodomjernoj stanici.

137

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik proticaja. vodomjernu - Crta nivogram. stanicu. - Crta krivu trajanja. - Poznaje grafički - Crta krivu prikaz vodostaja. učestalosti. - Objašnjava mjerenje dubine - Razlikuje vode. instrumente za - Poznaje mjerenje dubine instrumente za vode u vodotoku. mjerenje dubine vode u vodotoku. - Razlikuje pribor za - Objašnjava mjerenje brzine mjerenje brzine vode u vodotoku. vode. - Poznaje pribor za - Shvata značaj mjerenje brzine mjerenja protoka vode u vodotoku. vode. - Poznaje mjerenje protoka vode. - Upoznaje zavisnost - Shvata značaj snimanja vodnih proticaja i tokova I obradu vodostaja. podataka - Upoznaje mjerenje osmatranja. pada linije vodnog ogledala. - Upoznaje snimanje vodnih tokova i situacioni plan. - Upoznaje osnovnu obradu osmotrenih podataka. Hidrologija podzemnih voda - Definiše podzemne - Razlikuje vrste podzemnih voda. vode. - Objašnjava postanak podzemne vode. - Navodi vrste - Skicira poprečni podzemnih voda. presjek izvora. - Opisuje vodonosni - Računa izdašnost sloj sa slobodnim izvora. nivoom i potpritiskom. - Definiše izvore i opisuje postanak izvora. - Upoznaje mjerenje izdašnosti. Analiza i kontrola kvaliteta vode - Navodi vrste - Razlikuje vrste analiza podzemne analiza podzemne

138



Informativni ciljevi i sadržaji učenik vode. - Opisuje uzimanje probe za analizu podzemne vode. - Navodi vrste analiza površinske vode. - Opisuje uzimanje uzorka za analizu površinske vode.


Formativni ciljevi učenik vode. - Razlikuje vrste analiza površinske vode. - Shvata značaj analize površinskih i podzemnih voda


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - S. Jovanović, O. Bonaci, M. Anđelić: Hidrometrija, Građevinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, 1986. god. - D. Muškatirović: Regulacija rijeka, Građevinska knjiga, Beograd, 1976. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu; - pismeni zadatak: jedan pismeni zadatak u prvom polugodištu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički; - diplomirani inženjer poljoprivrede – smjer melioracije. 10. Povezanost predmeta Znanja - Odbrana od poplava -Regulacione građevine

- Materijali za izgradnju regulacionih građevina

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Hidrotehničke melioracije - Nasipi - Luke i pristaništa - Regulacija rijeka za potrebe unutrašnje plovidbe - Građevinski materijali - Kamen - Beton - Drvo

139

1.2.12.3. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 1. Naziv predmeta: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



36 33 69

Ukupno

72 66 138

36 33 69

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje vodovodnih objekta i način eksploatacije. - Upoznavanje tehnoloških procesa prečišćavanja upotrebljivih voda. - Upoznavanje sa načinom eksploatacije kanalizacionih objekata i njihovim održavanjem. - Upoznavanje tehnoloških procesa prečišćavanja otpadnih voda. - Osposobljavanje za izradu tehničke dokumentacije za vodovod i kanalizaciju. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

140

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Opšta svojstva vode - Razvija pozitivan - Upoređuje vode - Navodi vode koje stav prema novim koje se koriste u se koriste u saznanjima. vodosnabdijevanju. vodosnabdijevanju: - Shvata značaj - oborinske, utvrđivanja izvorske, normativa vode za podzemne i piće. površinske. - Poznaje normative vode za piće: fizička, hemijska i bakteriološka svojstva. - Navodi vode koje se odvode kanalizacijom. Načini snabdijevanja vodom - Razvija logično - Razlikuje načine - Nabraja načine zaključivanje snabdijevanja snabdijevanja vodom. vodom. - Poznaje najvažnije - Šematski prikazuje sisteme vodovodne snabdijevanja objekte: izvorišta, vodom. vodozahvate, - Identifikuje instalacije za vodovodne popravku kvaliteta objekte. vode, crpne stanice, glavne dovode, razvodne mreže i rezervoare. Vrste potrošača i potrošnja vode - Razvija - Nabraja najvažnije - Očitava statističke sistematičnost i podatke za kategorije preciznost. projektni period. potrošača. - Opisuje naselje kao - Crta krivu tendencije“starenj potrošača vode i a naselja“. parametre koji - Računa potrošnju utiču na uspješno vode za definisane projektovan periode. sistem. - Izračunava potrebne količine vode. Izvorište vode i vodozahvati - Razvija preciznost i - Skicira sabirnu - Definiše izvorište i urednost. površinu (osnovu i navodi podjelu presjek). izvorišta. - Opisuje zahvatanje - Crta cisternu.

141


Vježba: - Prema zadatim podacima računa potrebne količine vode.

- Pismeni zadatak.

Vježba: - Izrada crteža cisterne.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Računa sabirnu i upotrebu površinu i cisternu, atmosferskih voda. prema uproštenom - Poznaje uprošteni računu. račun sabirne površine i cisterne. - Razlikuje načine - Opisuje površinska zahvatanja vode izvorišta. kod podzemnih - Opisuje podzemna izvorišta. izvorišta. - Opisuje kaptiranje - Skicira plan izvora. kaptaže i crta - Opisuje kaptaže. detalje kaptažne - Definiše bunar i građevine. navodi podjelu. - Razlikuje vrste - Objašnajva način bunara. izrade bunara. - Crta bunare. - Upoznaje kaptiranje morske vode i vodozahvate - Računa izdašnost podzemnih na jezerima. izvorišta. - Poznaje izdašnost podzemnih izvorišta i njen proračun. Instalacije za popravku kvaliteta vode - Razlikuje metode - Upoznaje kvalitet prečišćavanja vode. vode. - Nabraja i opisuje - Shvata značaj metode za popravke kvaliteta prečišćavanje vode. vode. - Predviđa filtere za - Opisuje taložnice. prečišćavanje - Nabraja i opisuje vode. filtere. - Upoznaje pripremu - Razlikuje načine pripreme vode vode koagulacijom (koagulacija i i flokulacijom. flokulacija). Crpne stanice - Razlikuje crpne - Upoznaje stanice. postrojenja i - Identifikuje opremu crpne opremu i stanice. postrojenja crpnih - Nabraja uređaje za stanica. zahvatanje i potiskivanje vode. - Razlikuje uređaje - Upoznaje za zahvatanje i specijalne crpne potiskivanje vode. stanice (hidroforska postrojenja).



Vježba: - Crta detalje kaptažne građevine

Vježba: - Izrada crteža bunara Vježba: - Računa izdašnost podzemnih izvorišta

- Uočava važnost nauke u svakodnevnom životu.

142

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Rezervoari - Navodi definiciju rezervoara i njegovu primjenu. - Nabraja vrste rezervoara. - Nabraja i opisuje funkcije rezervoara. - Poznaje poravnanje oscilacije potrošnje. - Poznaje požarnu i sigurnosnu rezervu. Vodovodne mreže - Nabraja i opisuje vrste vodovoda. - Nabraja tipove vodovodnih mreža i upoznaje načela proračuna. - Opisuje vrste dovodnih cjevovoda. - Opisuje granastu mrežu. - Opisuje prstenastu mrežu. - Poznaje hidraulički proračun vodovodne mreže.


Formativni ciljevi učenik - Razlikuje vrste rezervoara.



- Shvata značaj uloge rezervoara u sistemu vodosnabdijevanja. - Izračunava zapreminu rezervoara.

- Razlikuje vrste vodovoda. - Skicira šeme vodovodne mreže. - Upoređuje različite tipove vodovodnih mreža.

- Razvija sistematičnost i preciznost.

Vježba: - Izrada šeme vodovodne mreže. - Pismeni zadatak.

- Vrši hidraulički proračun vodovodne mreže.

143

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Kanalisanje naselja i zgrada - Razlikuje - Navodi sisteme kanalizacione kanalizacije. objekte. - Upoznaje projektne propise i - Skicira šeme kanalizacionih izbor sistema. sistema. - Nabraja najvažnije - Razlikuje sisteme kanalizacione kanalizacionih objekte. mreža. Količina vode koja se odvodi kanalizacijom - Razlikuje vrste - Navodi i opisuje upotrijebljenih vrste vode. upotrijebljenih voda. - Računa količine - Opisuje upotrijebljene, atmosferske vode. atmosferske i - Opisuje podzemne podzemne vode. vode. - Poznaje odnos između količine upotrijebljenih, atmosferskih i podzemnih voda. Kanalska mreža sa objektima - Identifikuje - Navodi podjelu i objekte na opisuje vrste kanalizacijonoj cijevi. mreži (cijevi, - Poznaje fazonske fazonski djelovi, djelove. reviziona okna, - Opisuje reviziona spojeve, kaskade, okna. objekte za - Nabraja i opisuje prihvatanje prohodne kanale. atmosferskih voda i - Opisuje spojeve crpne stanice). prohodnih kanala. - Razlikuje vrste - Nabraja i opisuje cijevi. kaskade. - Skicira reviziona - Nabraja i opisuje okna. objekte za - Skicira slivnike, prihvatanje taložnike i atmosferskih voda. olučnike. - Opisuje crpne - Skicira kanale. stanice. - Razlikuje objekte za prihvatanje atmosferskih voda. Dimenzionisanje kanalizacione mreže - Poznaje hidraulički - Identifikuje vrste proračun kanala.



- Navikava se na pridržavanje propisa.

Vježbe: - Izrada šeme kanalizacionih sitema.

- Navikava se na tačnost.

Vježbe: - Proračun količine upotrijebljene, atmosferske i podzemne vode. - Pismeni zadatak.


Vježbe: - Crtanje objekata na kanalskoj mreži.

- Razvija sistematičnost i

Vježba: - Dimenzionisanje

144

Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik preciznost u radu. - Vrši proračun zatvorenih zatvorenih kanalskih presjeka. kanalskih presjeka. - Poznaje kanale - Dimenzioniše opšteg, kanalizacionu separacionog i mrežu. kombinovanog sistema - Poznaje način dimenzionisanja kanalizacione mreže. Instalacije za prečišćavanje kanalskog sadržaja - Upoređuje metode - Razvija svijest za - Poznaje otpadne očuvanje životne za prečišćavanje vode. sredine. kanalskog sadržaja. - Nabraja metode za - Razlikuje uređaje prečišćavanje za prečišćavanje kanalskog sadržaja. otpadnih voda. - Nabraja i opisuje uređaje za prečišćavanje - Shvata značaj otpadnih voda. dezinfekcije - Upoznaje otpadnih voda. dezinfekciju - Crta septičke otpadnih voda. jame. - Upoznaje metode za prečišćavanje kanalskog sadržaja - Vrši proračun i dimenzionisanje manjih naselja i sistema za biološko pojedinih objekata. prečišćavanje - Upoznaje male otpadnih voda. uređaje za prečišćavanje otpadnih voda. Instalacije u zgradama - Uočava važnost - Opisuje unutrašnju - Analizira nauke u instalaciju vodovodnu mrežu. svakodnevnom vodovodne i - Upoznaje životu. kanalizacione hidraulički - Razvija logično mreže. proračun kućnog zaključivanje. - Vrši hidraulički vodovoda. proračun i - Opisuje izvođenje dimenzionisanje radova na kućnoj kućne vodovodne i vodovodnoj mreži. kanalizacione - Upoznaje mreže. snabdijevanje vodom u visokim zgradama. - Rješava razvod - Upoznaje instalacija samostalne vodovoda i vodovode za kanalizacije u zgrade.

145

Preporuke za izvođenje nastave kanalizacione mreže.

Vježba: - Izrada crteža septičke jame.

Vježba: - Rješava razvod instalacija vodovoda i kanalizacije u mokrom čvoru.

- Pismeni zadatak.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik mokrom čvoru. - Opisuje unutrašnju - Predviđa redosljed kanalizacionu radova na kućnoj mrežu. vodovodnoj i - Upoznaje kanalizacionoj hidraulički mreži. proračun kućne - Predviđa sanitarne kanalizacije. uređaje i - Opisuje izvođenje galanteriju. kanalizacionih instalacija. - Nabraja vrste i namjenu sanitarnih uređaja i galanterije. Investiciono- tehnička dokumentacija - Razlikuje vrste - Upoznaje tehničke investiciono dokumentacije tehničku (idejni, glavni i dokumentaciju. izvođački - Upoznaje sadržaj i projekat). obradu projekta. - Čita i razrađuje projektnu dokumentaciju.


- Razvija pravilan odnos prema zanimanju.


- Projektna dokumentacija. Vježba: - Razrađuje projektnu dokumentaciju.

Održavanje unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije - Stiče - Shvata značaj - Upoznaje samopouzdanje i održavanja eksploataciju sigurnost u radu. unutrašnjeg i vodovodnih i spoljašnjeg kanalizacionih vodovoda i objekata. kanalizacije. - Upoznaje kvarove na vodovodnoj i - Prepoznaje kvarove kanalizacionoj na vodovodnoj i mreži. kanalizacionoj - Upoznaje mreži. održavanje - Predlaže način unutrašnjeg i održavanja spoljašnjeg spoljašnjeg vodovoda i vodovoda i kanalizacije. kanalizacije. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr M. Milojević: Snabdijevanje vodom i kanalisanje naselja, Građevinski fakultet Beograd, Naučna knjiga, Beograd, 1987. god. - Dr S. Milenković: Vodovod i kanalizacija zgrada, Građevinski fakultet, Niš, 1994. god. - M. Radonjić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, Građevinska knjiga, Beograd, 1980. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god.

146

- V. Stanojević, M. Zoroje: Kućne instalacije, Zavod za udžbenike, Beograd, 2007. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički. 10. Povezanost predmeta Znanja - Opšta svojstva vode - Instalacije vodovoda i kanalizacije - Vodovodne i kanalizacione cijevi

Povezanost sa predmetom Predmet Znanja - Građevinski materijali - Voda - Osnovi građevinarstva - Načini snabdijevanja vodo i kanalisanje naselja - Građevinska hidraulika

147

- Hidraulički proračun cijevi




36 33 69

36 33 69

Ukupno

72 66 138

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Koordiniranje, usmjeravanje, planiranje i kontrola aktivnosti organizovanih grupa ljudi radi ostvarenja odredjenih ciljeva u gradjevinarstvu. - Upoznavanje menadžmenta kao modernog načina vještine upravljanja. - Osposobljavanje za analizu izvršenih aktivnosti, pravilnu upotrebu tehničke dokumentacije. - Osposobljavanje za vođenje i čitanje građevinske dokumentacije. - Izrađivanje šeme organizacije gradilišta za sve objekte visokogradnje. - Upoznavanje građevinske mehanizacije i njene primjene u zavisnosti od vrste rada. - Upoznavanje dinamike izvođenja radova i čitanje dinamičkih planova. - Korišćenje normativa i standarda pri izradi predmjera i predračuna i upotrebljavanje kompjuterske tehnike u tu svrhu. - Upoznavanje i korišćenje mjera zaštite na radu i principa zaštite prirodne sredine.

148

4. Sadržaj/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Građevinska djelatnost - Razvija sposobnost - Razlikuje - Upoznaje za organizaciju. građevinske organizacione djelatnosti: sisteme i pojam projektantske, građevinarske istraživačke, djelatnosti i ulogu institucije, menadžmenta. operativne, nadzor. Investiciono- tehnička dokumentacija - Upoznaje postupak - Razlikuje projektnu - Razvija odgovornost i dokumentaciju: izrade tehničke obavezu poštovanja - projektni dokumentacije. zakonskih propisa. zadatak, - idejni projekat, - glavni projekat, - izvođački projekat, - projekat izvedenog stanja. - Upoznaje odredbe Zakona o izgradnji. - Shvata osnovne odredbe iz Zakona o izgradnji objekata visokogradnje. Struktura građevinske proizvodnje - Razlikuje različite - Objašnjava radne operacije u proizvodne sklopu proizvodnog procese. procesa - Zna pravila o - Navodi podjelu dobroj organizaciji rada, faze rada i radnog mjesta. radno mjesto. Faze izvođenja građevinskog objekta - Shvata značaj - Razlikuje vrste - Nabraja vrste poznavanja zakona gradilišta prema: gradilišta i uslove i propisa. broju objekata, njegovog spratnosti, osnivanja. - površini koju - Razvija marljivost i zauzima. preciznost. - Razlikuje svu potrebnu - Razvija dokumentaciju za sistematičnost i formiranje - Objašnjava šemu preciznost u radu. gradilišta. organizacije - Čita šemu gradilišta. organizacije - Shvata važnost gradilišta.

149


Vježba: - Pregled investicionotehničke dokumentacije.

Vježba: - Organizacija radnog mjesta za određenu radnu operaciju.

Vježba: - Izrada šeme organizacije gradilišta za mali i veliki objekat. Vježba: - Crtanje objekata privrednog gradilišta. Vježba: - Upisivanje podataka u

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Navodi sastav osoblja na gradilištu. - Opisuje pripremne radove na gradilištu.

- Poznaje gradilišnu dokumentaciju.

Socijalizacijski ciljevi učenik dobre organizacije rada na gradilištu.

Formativni ciljevi učenik - Razlikuje simbole na šemi. - Razlikuje tehničku službu i administrativnomaterijalnu službu. - Razlikuje pripremne radove po redu. - Zna elemente privrednog gradilišta. - Zna pripremu materijala.

Preporuke za izvođenje nastave gradilišnu dokumentaciju. Vježbe: - Razrada pojedinih detalja iz projekta. - Popunjavanje liste evidencije radnika.

- Razvija odgovornost u radu.

- Sastavlja građevinski dnevnik, gradje- Objašnjava proces vinsku knjigu. izvođenja radova - Sastavlja na gradilištu. privremene, obračunske i okončanu situaciju. - Čita izvođački projekat. - Razrađuje detalje iz projekta. - Objašnjava - Koordinira primopredaju izvođenje radova. radova prema - Evidentira prisustvo važećim zakonima radnika na u građevinarstvu. gradilištu. - Sračunava učinak rada radnika. - Razlikuje vrste nadzora. - Priprema sve podatke za tehnički prijem objekta. - Prati i obezbeđuje neophodne dokaze o kvalitetu materijala koji se ugrađuje. Normativi i standardi rada u građevinarstvu - Razvija - Poznaje normative - Čita normative i sistematičnost i i standarde za standarde. preciznost u radu. radove u - Razvrstava norme građevinarstvu. prema materijalu, radnoj snazi, vremenu.

150

Vježba: - Posjeta gradilištu i upoznavanje sa nadzorima svih vrsta.

Vježbe: - Čitanje građevinskih normi građevinskih radova pomoću literature.




Preporuke za izvođenje nastave - Čitanje građevinskih normi u kompjuterskoj obradi.

Predmjer, predračun i obračun građevinskih radova - Objašnjava opise - Piše opis građevinskih, - Razvija preciznost, građevinskih i zanatskih, sistematičnost. zanatskih radova. instalaterskih i montažnih radova. - Sistematizuje radove prema srodnosti. - Objašnjava - Povezuje radove predmjer radova. prema tehnologiji - Objašnjava izvođenja. predračun radova. - Objašnjava - Računa potrebne obračun radova. količine radova prema pozicijama - Razvija iz glavnog odgovornost u projekta. radu. - Sračunava jedinične cijene prema vrsti rada. - Analizira kretanje cijena na tržištu. - Sračunava vrijednost radova prema premjeru i predračunu. Zaštita na radu - Upoznaje propise i - Usvaja osnovna znanja o glavnim mjere zaštite na opasnostima na radu. radu, pravila i način zaštite od njih. - Koristi mjere lične zaštite na radu. - Koristi mjere zaštite životne sredine.

151

Vježba: - Izrada opisa građevinskih radova za zadati objekat visokogradnje. Vježba: - Proračun količina radova za zadati objekat. Vježba: - Izrada analiza cijena prema pozicijama radova iz zadatog predmjera. Vježba: - Obračun koštanja objekta po vrstama radova kao i koštanje cjelokupnog objekta. Posjeta gradilištu. Godišnji elaborat: - Izrada elaborata za manji objekat.

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Građevinska mehanizacija - Razlikuje - Upoznaje vrste građevinske mašine građevinskih po grupama: mašina, njihove - prema karakteristike i konstruktivnom upotrebu. sastavu; - prema načinu izvršavanja radnih procesa; - prema vrstama građevinskih radova. - Poznaje način obračuna - Proračunava učinak učinka za svaku mašina za sledeće vrstu mašina. vrste radova: - za iskop i utovar zemlje; - za prenos i dizanje; - za transport i vuču; - za sabijanje tla; - za proizvodnju građevinskih materijala. - Čita faktore - Objašnjava analizu korekcije date kalkulacije cijena tabelarno, kao i za građevinsku druge podatke mehanizaciju. potrebne za proračun učinka date tabelom. - Proračunava koštanje efektivnog časa rada mašine. - Upotrebljava elemente kalkulacije. Analiza tehnološkog procesa - Crta i čita kartu - Opisuje metodu procesa i dijagram izrade karte toka za određene procesa i dijagrama vrste radova. toka. - Prepoznaje vodeću mašinu koja

Socijalizacijski ciljevi učenik - Shvata značaj dobre organizacije preduzeća.

- Razvija sposobnost za organizaciju posla.

Preporuke za izvođenje nastave - Posjeta građevinskom preduzeću-sektor mehanizacija.

Posjeta gradilištu. Vježba: - Proračun praktičnog učinka mašina za određene vrste radova.


Vježba: - Proračun efektivnog časa rada mašine.

- Razvija tačnost, preciznost, sistematičnost.

152

Vježba: - Crtanje karte procesa za određene pozicije radova.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Objašnjava izbor mehanizacije prema radnim operacijama.


Formativni ciljevi učenik realizuje tehnološki proces. - Izabira mašine u širi izbor. - Izabira mašine u uži izbor na osnovu najpovoljnijeg mašino sastava prema njihovim učincima.

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Crta dijagram toka za određene pozicije radova. Vježba: - Širi izbor mašina prema zadatim radnim operacijama. Vježba: - Vrši uži izbor mašina prema ekonomskoj analizi.

Planiranje proizvodnje - Dijeli planove na - Navodi podjelu statičke i planova. dinamičke. - Proračunava - Obrazlaže ulogu potrebe u radnoj planiranja radnih snazi, materijalu, aktivnosti, izbor pomoću statičkih tehnologije planova. građenja i odabira - Proračunava resursa za njihovu vrijeme trajanja realizaciju putem radova. statičkih planova. - Utvrđuje broj i sastav radne brigade. - Sastavlja spisak aktivnosti koje predstavljaju radne - Objašnjava cjeline. dinamičke planove. - Uočava prethodnu, - Obrazlaže tehniku naredne i uporedne mrežnog aktivnosti. planiranja. - Objašnjava analizu - Crta mrežni dijagram. mrežnog plana, - Sračunava vrijeme vremena, trajanja aktivnosti. korišćenje resursa i - Crta kritični put. optimizaciju. - Terminira mrežni dijagram. - Crta gantogram i planira - Poznaje izradu angažovanje radne gantograma. snage. - Crta histogram i - Poznaje izradu određuje optimalan histograma. broj radnika u datom trenutku.

- Razvija marljivost i tačnost.

Vježba: - Izrada statičkih planova za potrebe radne snage, materijala i mehanizacije. Vježba: - Proračun trajanja radova za određene pozicije. Vježba: - Sastavlja spisak aktivnosti za izvođenje zadatog objekta.

- Shvata važnost temeljito urađenih planova.

153

Vježba: - Crta mrežni plan i terminira ga. Vježba: - Crta gantogram. Vježba: - Crta histogram. Godišnji elaborat: - Izbor mehanizacije i planiranje proizvodnje za objekat visokogradnje (nastaviti elaborat trećeg razreda).

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Poznaje izradu dinamičkih planova.


Formativni ciljevi učenik - Čita dinamičke planove ulaganja finansijskih sredstava.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Ž. Praščević, B. Veličković, V. Konstantinović: Organizacija građenja za III razred građevinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2007. god. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu – knjiga 1, 2, 3, 4, 5, Građevinska knjiga, Beograd, 1999. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor; - grafoskop, folije za grafoskop. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu; - pismeno(pismeni zadatak- u drugom polugodištu jedan pismeni zadatak); - ocjena vježbi; - ocjena godišnjeg elaborata. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen godišnji elaborat. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Opis pozicija radova - Spisak aktivnosti na objektu

- Izrada predmjera i predračuna - Crtanje statičkih i dinamičkih planova

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinske konstrukcije - Poznavanje djelova objekta - Poznavanje faza izvođenja radova - Poznavanje djelova objekta - Tehničko crtanje - Čitanje i crtanje određenih pozicija radova - Primjena računara u - Crtanje u Excel-u i građevinarstvu AUTO CAD-u

154

1.2.14.3. KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA 1. Naziv predmeta: KORIŠĆENJE VODNIH SNAGA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



36 33 69

Ukupno

72 66 138

36 33 69

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje načina korištenja vodnih snaga. - Upoznavanje oblika hidroenergetskog sistema. - Sticanje osnovnih znanja o branama. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

155

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Osnovni pojmovi, mjerne jedinice i relacije - Razvija preciznost i - Razlikuje osnovne - Upoznaje urednost. pojmove i mjerne korišćenje vodnih jedinice. snaga. - Poznaje osnovne - Izračunava snagu i pojmove i mjerne energiju. jedinice. - - Poznaje jednačine kojima se određuju veličine snage i energije. Hidroelektrane - Razvija - Razlikuje tipove - Poznaje tipove sistematičnost. hidroelektrana. hidroelektrana. - Šematski prikazuje - Razvija pravilan - Nabraja djelove odnos prema tipove hidroelektrana. očuvanju životne hidroelektrana. - Opisuje postupak sredine. - Razlikuje djelove dobijanja hidroelektrane. električne - Crta dijagram energije. opterećanja. - Definiše dnevni, nedjeljni i mjesečni dijagram opterećenja. - Poznaje potrošnju tokom godine. Regulisanje rječnih proticaja - Razvija logičko - Razlikuje - Navodi karakteristike karakteristike zaključivanje. rječnih proticaja. rječnih proticaja. - Upoznaje oscilacije (promjenljivost) - Skicira hidrogram vodnih količina i protoka. njihovo prikazivanje na hidrogramu protoka. - Upoznaje sumarne krive proticaja. - Razlikuje - Upoznaje trajanje karakteristike proticaja. akumulacionih - Upoznaje bazena. akumulacione - Određuje gubitke bazene i njegove akumulacionih karakteristike. bazena. - Navodi gubitke iz akumulacionih bazena.

156

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Računa snagu i energiju.

Vježba: - Šematski prikazuje tipove hidroelektrana.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Objašnjava korišćenje akumulacionog bazena za regulisanje protoka. - Upoznaje određivanje zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta. - Poznaje osnovne vidove regulisanja proticaja: dnevno, nedjeljno, godišnje i višegodišnje regulisanje proticaja. - Upoznaje specijalne vidove regulisanja poticaja. Brane - Definiše branu. - Nabraja vrste brana. - Opisuje nasute brane. - Opisuje gravitacione, lučne i olakšane brane. - Poznaje opterećenja koja djeluju na branu.



- Određuje zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta. - Razlikuje vidove proticaja.


- Razvija preciznost i sistematičnost u radu. Vježba: - Izračunava zapremine akumulacionog bazena sa energetskog i ekonomskog aspekta.

Pismeni zadatak.

- Razlikuje vrste brana. - Šematski prikazuje brane. - Razlikuje opterećanja koja djeluju na branu.

- Razumije odnos tehnike i prirode.

157

Vježba: - Crta šeme brana.

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i sadržaji učenik Turbine hidroelektrana - Navodi upotrebu i vrste turbina. - Upoznaje osnovne elemente turbina. - Upoznaje koeficijent brzohodnosti i broj obrtaja turbine. - Upoznaje specifičan broj obrtaja i dimenzije turbine. - Poznaje turbinske spirale. - Poznaje difuzore. - Poznaje agregate. Hidrogeneratori - Upoznaje hidrogeneratore. Objekti hidroelektrana - Upoznaje zahvatne građevine. - Upoznaje taložnice. - Upoznaje zatvaračnice. - Upoznaje dovode. - Upoznaje vodostane i vodne komore. - Upoznaje cjevovode. - Upoznaje mašinsku zgradu. - Upoznaje odvodne kade. - Nabraja hidromehaničku opremu: rešetke i zatvarače. Evakuacioni organi - Opisuje skretanje rijeke. - Upoznaje temeljne ispuste. - Upoznaje prelive. - Upoznaje brzotoke. - Upoznaje slapišta.



- Razvija logično zaključivanje. - Jača samouvjerenost i pouzdanost u radu.

Vježbe: - Crta krive korisnog dejstva turbina u zavisnosti od opterećenja.

- Uočava značaj nauke u svkodnevnom životu.

Vježba: - Skicira objekte hidroelektrana.

Formativni ciljevi učenik Razlikuje vrste turbina. Razlikuje osnovne elemente turbine. Upoređuje osnovne karakteristike turbina. Crta krive korisnog dejstva turbina.

Razlikuje objekte hidroelektrana(zah vatne objekte, taložnice, zatvaračnice, dovode, vodostane, vodne komore, cjevovode, mašinkso postrojenje, odvodne kade i dr.). Shvata značaj rasporeda objekata hidroelektrana. Skicira objekte hidroelektrana.

Shvata značaj mogućnosti skretanja rijeke. Razlikuje evakuacione organe. Skicira skretanje rijeke

Vježba: - Skicira skretanje rijeke.

158


Formativni ciljevi

učenik - Skicira prelive, brzotoke i slapišta. Rad i snaga postrojenja - Proračunava - Upoznaje uzroke količinu oscilacija pada proizvedene nivoa vodnog električne ogledala. energije. - Upoznaje propisane snage kod godišnjih - Određuje zapreminu oscilacija količina akumulacionog vode i pada vodnog bazena. ogledala. - Upoznaje ispitivanje režima rada hidroelektrane u toku godine. - Navodi podjelu hidroelektrana s obzirom na nepromjenljivost njihove snage. Energo-ekonomski pokazatelj hidroelektrana - Proračunava - Upoznaje godišnju proizvodnju koštanje energije hidroenergije. hidroelektrane. - Upoznaje koštanje instalacionog kilovata. - Upoznaje vrijednost uloženih sredstava za kilovatčas godišnje proizvodnje energije i sopstvenu cijenu koštanja proizvedene energije hidroelektrane. - Poznaje formule za izračunavanje koštanja hidroenergije.

159


Jača samouvjerenost i pouzdanost u radu.

Razvija analitičnost i logično mišljenje.


Pismeni zadatak. Vježba: - Proračunava količinu proizvedene električne energije. Vježba: - Prema zadatim podacima izračunava zapreminu akumulacionog bazena.

Vježba: - Proračunava koštanje hidroenergije.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Dr B. Đorđević: Korišćenje vodnih snaga – objekti hidroelektana, građevinski fakultet, Beograd, 1984. god. - Dr O. Protić, mr D. Radivojević: Osnovi hidrotehnike, zbirka riješenih zadataka, Građevinsko arhitektonski fakultet, Niš, 1999. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave: - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički. 10. Povezanost predmeta Znanja - Brane - Objekti hidroelektrana - Brane

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Osnovi građevinarstva - Objekti hidrogradnje - Građevinska hidraulika - Cjevovodi pod pritiskom - Građevinski materijali - Kamen - Beton

160

1.2.15.3. MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 1. Naziv predmeta: MEHANIKA TLA I FUNDIRANJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



33 33

Ukupno

66 66

33 33

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje mehaničkih svojstava tla od kojih neposredno zavisi fundiranje objekata. - Sticanje znanja o značaju, načinima i pravilima za izvođenje temeljnih konstrukcija građevinskih objekata. - Upoznavanje osnovnih tipova temelja i materijala za njihovo izvođenje. - Upoznavanje propisa i pravila za izvođenje temelja. - Poznavanje elemenata proračuna, koji su neophodni za iscrtavanje izvođačkih detalja. - Korišćenje usvojenih znanja iz drugih predmeta. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost. - Sticanje pravilne predstave o prostoru.

161

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Mehanika tla - opšte karakteristike tla - Razlikuje vrste tla: - Razvija - Definiše ulogu i nevezana, vezana i analitičnost u značaj mehanike tla organskog radu. tla, porijekla. - Upoznaje vrste i postanak tla, - Poznaje faze materijala u tlu i - Razlikuje faze fizička svojstva tla: materijala u tlu. - -granulometrijski - Razlikuje fizička sastav; svojstva tla. - strukturu tla; - poroznost i koeficijent poroznosti tla; - vlažnost tla; - zapreminsku i specifičnu težinu tla; - zbijenost tla(Proktorov ogled); - Uočava važnost poznavanja - kapilarnost u tlu; deformacije tla - vodoprokao posledice - pustljivost tla; dejstva mraza. - Shvata značaj - granice tačnosti i konzistencije tla; preciznosti u - trenje i koheziju tla; radu. - stišljivost tla. - Obrazlaže dejstvo - Razlikuje vrste mraza na tlo. uzoraka tla. - Upoznaje opšte pojmove o istražnim radovima i terenskim ispitivanjima tla. - Nabraja i definiše vrste uzoraka tla i način uzimanja. - Nabraja metode za određivanje otpornosti tla. Stabilnost zemljanih kosina - Shvata značaj - Navodi uzroke poznavanja uzroka kretanja tla. kretanja tla. - Poznaje uslove - Ispituje stabilnost stabilnosti kosina. zemljane kosine - Poznaje metode analitičkom i ispitivanja

162


Preporuke za izvođenje nastave - Posjete laboratoriji za geomehanička ispitivanja tla. - Geomehanički elaborati.

Grafička vježba: - Ispitivanje stabilnosti zemljane kosine analitičkom I grafičkom

Informativni ciljevi i sadržaji učenik stabilnosti tla.


Formativni ciljevi učenik grafičkom metodom.

Preporuke za izvođenje nastave metodom (švedska metoda momenata i modifikovana švedska metoda).

Dozvoljena opterećenja tla - Crta rasprostiranje - Poznaje opterećenja u tlu i rasprostiranje superpoziciju opterećenja u tlu. pritisaka tla u - Poznaje dubini. superpoziciju - Očitava iz pritisaka tla u geomehaničkog dubini. elaborata - Definiše dozvoljeno dozvoljena opterećenje tla. opterećenje za različite vrste tla. Potporni zidovi - Shvata značaj - Nabraja podjelu i poznavanja uzroka primjenu potpornih kretanja tla iza zidova. potpornog zida. - Definiše pritiske tla na potporne zidove. - Poznaje uslove stabilnosti potpornih - Ispituje stabilnost potpornih zidova zidova: analitičkom - u pogledu metodom. preturanja, - u pogledu klizanja, - u odnosu na ivična naprezanja. Fundiranje građevinskih objekata - Razlikuje načine - Nabraja fundiranja karakteristike tla građevinskih koje utiču na dubinu objekata. fundiranja. - Definiše najmanju dubinu fundiranja. - Navodi načine fundiranja: - Razlikuje oblike neposredno i temelja posredno fundiranje neposredno građevinskih oslonjenih na tlo. objekata. - Poznaje oblike temelja neposredno oslonjene na tlo: - Računa centrično - temelje samce; opterećen ab - trakaste temelje; temelj samac i - pločaste temelje; crta plan - kombinovane armature. temeljne sisteme.

163

- Geomehanički elaborati

- Navikava se na racionalno i pažljivo izvođenje zadataka.

Vježba: - Ispitivanje stabilnosti potpornih zidova analitičkom metodom.

- Razvija pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara.

- Geomehanički elaborati. Vježba: - Računanje centrično opterećenog ab temelja samca i crtanje plana armature. - Računanje centrično opterećene ab temeljne trake i crtanje plana armature.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Poznaje proračun temelja samca i trakastih temelja. - Opisuje posredno fundiranje građevinskih objekata na šipovima. - Navodi primjenu priboja, zagata i kesona i njihovu opravdanost kod izgradnje građevinskih objekata.

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija sposobnost opažanja.

Formativni ciljevi učenik - Računa centrično opterećenu ab temeljnu traku i crta plan armature. - Razlikuje načine posrednog fundiranje građevinskih objekata. - Skicira priboje i zagate.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - R. Solarov: Mehanika tla i fundiranje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2008. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Stolovi za crtanje, pribor za crtanje; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismeni zadaci: po jedan pismeni zadatak u polugodištu; - urađene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja -

Potporni zidovi Temelji Potporni zidovi Temelji Priboji i zagati

- Zemljane kosine - Potporni zidovi - Temelji

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Nacrtna geometrija - Presjeci geometrijskih tijela - Građevinski materijali - Beton - Čelik - Gvožđe - Drvo i drvena građa - -Statika i otpornost - Vrste opterećenja materijala - Sile u presjeku - Geometrijske

164

Znanja

- Potporni zidovi - Temelji - Neposredno fundiranje građevinskih objekata

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja karakteristike presjeka - Otpornost materijala - Beton - Primjena betona kao građevinskog materijala - Armatura - Građevinske konstrukcije - Temelji

165

1.2.16.3. GEODEZIJA 1. Naziv predmeta: GEODEZIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



33 33

33 33

Ukupno

66 66

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima geometra. - Sticanje potrebnih znanja iz oblasti geodezije. - Poznavanje metoda mjerenja i instrumenata. - Ovladavanje formulama za obradu podataka dobijenih mjerenjima. - Ovladavanje postupcima mjerenja uglovnih i linearnih velicina. - Osposobljavanje za izradu horizontalne i vertikalne predstave terena. - Osposobljavanje ucenika za samostalnu pripremu podataka za obiljezavanje objekata na terenu. - Sticanje sposobnosti za visinsko obiljezavanje tacaka. - Sticanje potrebnih znanja za primjenu geodezije u gradjevinarstvu.

166

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Predmet i zadatak geodezije - Podstiče na - Interpretira - Definise znanja o snalazljivost i pojmove o geodeziji, čime se samopouzdanje. geodeziji. bavi i o njenoj - Razvija sposobnost - Računa primjeni u i spremnost na razmjeru(računa građevinarstvu: saradnju. dužinu na planu ili - razmjera i u prirodi za razmjernici; odgovarajuću - karte i planovi; razmjeru) i - osnova za razmjernike. izvršenje - Upoređuje i premjera; definiše kartu i - geodetske mreže, plan. vrste i način - Razlikuje obilježavanja. geodetske mreže i uočava čemu služe. - Razlikuje način obiljezavanja pojedinih tačaka. - Podstiče - Izvodi samostalno Pojam mjere i preuzimanje mjerenje dužina i mjerenja odgovornosti za zna da iskontroliše - Poznaje linearna izvršeno. mjerenja. mjerenja, princip mjerenja. - Formira podatke - Poznaje postupke - Razvija sposobnost za polarno mjerenja dužina i spremnost na obilježavanje kao i postupke saradnju. tačaka. obrade izmjerenih - Formira podatke podataka. za ortogonalno obilježavanje Primijenjena tačaka na terenu geodezija metodom presjeka - Navodi i priprema pravaca. podatke i - Odredjuje i obilježava: obilježava tačke - tačke na terenu; na terenu - uglove na terenu; polarnom - polarno tačke na metodom. terenu; - Podstiče na - Odredjuje i - ortogonalno tačke obilježava tačke na terenu; snalazljivost i na terenu - obilježava pravce samopouzdanje. ortogonalnom osovine kad se metodom. krajnje tačke - Odredjuje i dogledaju; obilježava tačke - obiljezava na terenu elemente kružne

167

Preporuke za izvođenje nastave Vježbe: - Prikazati plan i kartu i na njima definisati pojam razmjere. - Prikazati skice geodetskih mreža i na osnovu njih predstavti ih po značaju i namjeni.

Vježbe: - Prikazati elektronski daljinomjer i na njemu objasniti princip rada. - Osvrnuti se na klasičan način mjerenja dužine, pantljikom. Vježbe: - Na dijelu plana izvršiti pripremu podataka za prenošenje tačaka polarno, ortogonalno ili presijecanjem pravaca.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik krivine. - Poznaje uglovna mjerenja. - Poznaje rukovanje i korišćenje instrumenta: - djelove, - viziranje. - Utemeljuje znanja o centrisanju instrumenta. - Poznaje metode mjerenja horizontalnih uglova(prosta i girusna metoda). - Poznaje obradu podataka T.0.1, - jedinice za uglove, pretvaranje iz jedne podjele u drugu i obrnuto.

Računanje koordinata - Poznaje koordinatni sistem. - Upoznaje formule računanja direkcionog ugla i dužina iz koordinata poligonskih tačaka. - Upoznaje formule za računanje koordinata poligonskih tačaka. - Poznaje postupke pronalaženja belega. Snimanje terena - Objašnjava metode snimanja(ortogona lna metoda snimanja, polarna metoda snimanja).


Formativni ciljevi učenik metodom presjeka pravaca. - Obilježava pravac osovine kada se krajnje tačke ne dogledaju. - Određuje i obilježava osnovne elemente kružne krivine. - Rukuje instrumentomteodolitom(totalna stanica), razlikuje njegove djelove i upotrbljava ih. - Ocjenjuje uslove instrumenta. - Izvodi samostalno postupak mjerenja uglova. - Analizira i obradjuje podatke mjerenja. - Vrši kontrolu i korekciju mjerenja i računanja. poligonskih tačaka - Odredjuje koordinatni sistem i koordinate. - Odredjuje elemente poligonskog vlaka indirektnim putem. - Računa direkcioni ugao i duzine iz koordinata. - Računa koordinate poligonskih tačaka u vlaku. - Analizira sta se snima. - Pravi izabor tačaka za snimanje. - Skicira detalje. - Pravi izabor detaljnih tačaka


Na terenu u manjim grupama izvrsiti: - obilježavanje pravca osovine; - izvršiti obiljezavanje krivine.

- Prikazati centrisanje instrumenta.


- Na ravanskom i prostornom modelu definisati koordinatni sistem. - Na primjerima objasniti primjenu teorema za određivanje elemenata poligonskog vlaka.

- Navikava se na red i urednost.

- Zadati učenicima da samostalno skiciraju zgradu u kojoj žive. - Upoznati učenike sa načinom obilježavanja

168



Formativni ciljevi

učenik koje treba snimiti. - Odredjuje završetak ili prekid snimanja. - Kontroliše mjerenja. - Rukuje tahimetrom. - Računa dužine i visinske razlike po formulama. - Računa koordinate detaljnih tačaka po formulama. Nivelman i izrada situacionih planova - Upoznaje pojmove - Razlikuje nivelmansku o vrstama mrežu. nivelmana i - Provjerava pribor njihovoj primjeni: za mjerenje - pojam, cilj i visinskih razlika. znacaj nivelmana; - podjela nivelmana; - Primjenjuje postupke - pojam visine i mjerenja. visinske razlike; - Računa kote - pribor za tačaka. nivelanje. - Poznaje rukovanje i korišcenje - Rukuje instrumenta: instrumentom. - ispitivanje nivelira - Analizira uslove i rektifikacija; instrumenta. - geometrijski nivelman i - Razlikuje detaljni i podjela; generalni nivelman - metode nivelanja. i rukuje njima. - Definiše nivelmanske strane - Računa visine vlaka i mreže i repera detaljnih nivelmanski reper. tačaka. - Objašnjava - Upotrebljava računanje visina topografski i repera i detaljnih kartografski ključ. tačaka. - Crta plan na - Poznaje osnovu terenskih topografske znake podataka. i njihovu primjenu. - Formira prikaz - Opisuje terena u visinskom konstrukciju plana. smislu na - Objašnjava način planovima. interpolacije izohipsa.

Preporuke za izvođenje nastave pravog ugla. - Prikazati detaljnu skicu. - Pokazati letvu i objasniti učenicima kako se čita podjela.


169

- Pokazati repere. - Uraditi primjer obrade podataka zapisnika sa terena.

- Na osnovu jedne detaljne skice i terenskih podataka u odgovarajucoj razmjeri iskartirati plan. - Na planu primjeniti topografske znake. - Na različitim primjerima uvježbati konstrukciju izohipsa.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Topografske podjele i - Definise sve podatke za koriscenje karata i geodetskih planova kao osnove za studije i projektovanje objekata. - Definise promjenu dimenzije hartije plana ili karte sa ili bez decimalne mreze. - Objasnjava graficki nacin odredjivanja koordinata tacaka na planu ili karti. - Objašnjava graficki način određivanja kota tačaka na planu ili karti. - Objasnjava grafički nacin određivanja uglova na planu ili karti.

Socijalizacijski ciljevi učenik učenik njihova primjena u gradjevinarstvu - Razvija logičko - Koristi kartu ili razmišljanje. geodetski plan kao osnovu za projektovanje objekata. - Određuje deformaciju plana ili karte. - Grafički određuje koordinate tačaka na planu ili karti. - Graficki određuje kote tačaka na planu ili karti. Formativni ciljevi


Vježbe: - Na planu razmjere R 1: 1000 treba grafički da odredi koordinate, kote, dužinu i ugao.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Kontić, K. Vračarić: Geodezija za građevinsku, šumarsku i hidrometeorološku školu, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001. god. - K. Mihajlović, K. Vračarić: Geodezija I, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Opremljen geodetski kabinet sa svim potrebnim priborom i instrumentima; opremljena računarska sala. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - pismene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer geodezije; - diplomirani inženjer građevinarstva.

170

10. Povezanost predmeta Znanja - Zemljani radovi - Tehnička obrada grafičkih priloga - Trasiranje saobraćajnica - Premjeravanje puta

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Organizacija građenja - Obračun zemljanih masa - Tehničko crtanje - Razumije i koristi tehničke priloge - Saobraćajnice - Trasa puta - Mostovske i tunelske - Trasa puta konstrukcije

171

1.2.C. PRAKTIČNA NASTAVA 1.2.C.1. PRAKTIČNA NASTAVA ZA PRVI I DRUGI RAZRED ZA SVE SMJEROVE 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA PRVI I DRUGI RAZRED 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



216

Ukupno 108 108

216

Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Poznavanje zidarskih i unutrasnjih fasaderskih radova. - Pravilan izbor materijala. - Pravilno koriscenje masina, alata i pribora za rad. - Izvodjenje zidzrskih radova. - Izvodjenje malterisanja. - Izvodjenje oblaganja zidova. - Stice svijest o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomicnog izvodjenja radova po radionickim crtezima. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Osposobljenost za primjenu sradstava zastite na radu i protivpozarne zastite. - Shvatanje znacaja upotrbe gradjevinskih normi.

172

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI (zajednički katalog za sva tri smjera) Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Uočava važnost - Upoznaje znacaj organizacije rada. zidarskih radova u savremenoj tehnologiji gradjenja. - Upoznaje organizaciju radnog mjesta u radionici. Zidarski alat - Razvija smisao za - Identifikuje alat, - Upoznaje mašine, red i urednost. pribor za rad i alat i pribor za pravi spisak. rad. - Upoznaje primjenu - Identifikuje pribor za mjerenje. i način održavanja mašina, alata i pribora za rad. Alat za malterisanje - Identifikuje alat, - Upoznaje alat i pribor za rad i pribor za pravi spisak alata. malterisanje. - Upoznaje primjenu i način održavanja alata i pribora. Pripremni radovi u radionici - Stiče sigurnost u - Objašnjava tehniku - Odrezuje konture radu. date pozicije, zida. mjerenja, obilježavanja i razmjeravanja date pozicije. Osnovni materijal za zidanje - Poznaje vrste opekarskih proizvoda. - Upoznaje svojstva opekarskih proizvoda. - Poznaje vrste opeke za zidanje nekonstruktivnih zidova. - Poznaje malter kao gradjevinski materijal. - Poznaje tehnologiju i sastav maltera.

- Razlikuje opekarske proizvode. - Razlikuje vrste opeka. - Razlikuje komponente maltera.

- Dozira komponente maltera.

173


Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Poznaje agregat i nabraja vrste agregata. - Poznaje vrste veziva: cement, kreč, gips. - Objasnjava upotrebu veziva i uticaj na kvalitet maltera. - Nabraja vrste maltera i zna njihovu primjenu. - Poznaje razmjere miješanja i uticaj na kvalitet maltera. - Poznaje pravila malterisanja. Zidanje opekom - Nabraja djelove opeke. - Nabraja vrste i dimenzije zidova. - Nabraja vrste slogova-veza medju opekama. - Navodi pravila zidanja opekom. - Objasnjava nacin zavrsavanja zidova. - Objasnjava nacine suceljavanja zidova pravim i ostrim uglom. - Objasnjava suticanje zidova pod pravim i ostrim uglom. - Objasnjava ukrstanje zidova pod pravim i ostrim uglom. - Objasnjava postupak mjerenja i obiljezavanja pri izvodjenju zidarskih radova: odredjivanje duzine zida, odredjivanje


Formativni ciljevi učenik - Razlikuje vrste maltera. - Primjenjuje pravila malterisanja.

- Prema zadatom radnom crtezu: - pravi specifikaciju potrebnog alata, pribora, masina i pribora za mjerenje kao i materijala za izvodjenje zidarskih radova. - Vrsi odabir alata, pribora za mjerenje i izvodjenje zidarskih radova. - Obiljezava zid u osnovi i kontrolise horizontalnost podloge. - Priprema radno mjesto, rasporedjuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvodjenje zadatka. - Priprema opeku za zidanje: lomi opeku i dobija ½ i ¾ opeke.

- Shvata značaj kvalitetnog rada. - Navikava se na tačnost i sistematičnost.

174


Informativni ciljevi i sadržaji učenik pravog ugla, utvrdjivanje vertikalnosti ugla, utvrdjivanje horizontalnosti.


Formativni ciljevi

učenik - Prema zadatoj recepturi priprema malter za zidanje. - Zida zid debljine 6, 5cm {na kant}, 12cm i 25cm. - Obradjuje vidne spojnice-fuge na zidu. - Cisti radno mjesto i radionicu. - Provjerava i ocjenjuje gotov zid prema katalogu kriterijuma kvaliteta. - Primjenjuje mjere zastite na radu. - Zida otvore u zidovima (vrata, prozori). Malterisanje unutrasnjih i spoljasnjih zidova - Razvija - Poznaje maltere za - Izradjuje katalog odgovornost i kriterijuma unutrasnje i preciznost. kvaliteta. spoljasnje - Pravi specifikaciju malterisanje. potrbnog alata, - Objasnjava pribora i postupke za materijala. unutrasnje i - Vrsi odabir alata i spoljasnje pribora za malterisanje. malterisanje. - Priprema radno mjesto: rasporedđuje alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka. - Priprema unutrašnje i spoljašnje površine za malterisanje. - Prema zadatoj recepturi priprema malter za malterisanje. - Malteriše spoljašnje i unutrašnje površine. - Cisti radno mjesto i

175



Zaštita na radu - Poznaje mjere zaštite na radu. - Poznaje mjere zaštite na radu na visinama. - Poznaje mjere zaštite ljudi i okoline.


Formativni ciljevi učenik radionicu. - Provjerava i ocjenjuje izvedene radove prema katalogu kriterijuma kvaliteta. - Primjenjuje mjere zaštite na radu. - Primjenjuje mjere zaštite na radu.

- Razvija svijest o zaštiti na radu.

176


Razred: DRUGI (zajednički katalog za sva Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Tesarske veze Uvod - Sortira drvenu - Upoznaje tesarske građu. radove. - Uočava greške kod - Poznaje materijal drvene građe. za tesarske radove. - Razlikuje tesarske - Poznaje drvenu veze. građu za izradu - Crta radioničke tesarskih veza. crteže za - Poznaje jednostavne jednostavne tesarske veze. tesarske veze. - Vrši odabir - Poznaje alat i materijala, alata i pribor za tesarske pribora za radove. mjerenje i za - Poznaje mjere izvođenje tesarskih zaštite na radu. veza. - Priprema radno mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka. - Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal. - Izvodi jednostavne tesarske veze. - Uočava greške kod izvedenih tesarskih veza. - Čisti radno mjesto i radionicu. - Primjenjuje mjere zaštite na radu. Izrada drvene oplate za stub - Crta radioničke - Poznaje drvenu građu za izradu crteže planova oplata. oplate za stub. - Poznaje - Pravi specifikaciju jednostavne veze potrebnog drvene građe. materijala, alata i - Poznaje klasične pribora za oplate za mjerenje. jednostavne - Vrši odabir alata i konstruktivne pribora za

tri smjera) Socijalizacijski ciljevi učenik - Uočava važnost organizacije radnog mjesta.



- Razvija smisao za preciznost u radu.

Vježba: - Prema zadatom radioničkom crtežu izvodi jednostavne tesarske veze.

- Razvija preciznost i ekonomičnost. - Razvija kritički odnos prema radu.

177


Informativni ciljevi i sadržaji učenik elemente: - stub, - greda, - nadvratnik, - nadprozornik, - serklaž. - Poznaje alat i pribor za tesarske radove. - Upoznaje mašine za obradu drveta poznaje mjere zaštite na radu.


Formativni ciljevi

učenik mjerenje i za izvođenje. - Priprema radno mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka. - Prenosi mjere sa crteža na prethodno definisan materijal. - Izvodi oplatu stuba. - Čisti radno mjesto i radionicu. - Primjenjuje mjere zaštite na radu. Izrada drvene krovne konstrukcije - Crta radionički - Poznaje drvenu crtež plana za građu za izradu model krovne krovne konstrukcije. konstrukcije. - Pravi specifikaciju - Poznaje potrebnog jednostavne veze materijala, alata i drvene građe. pribora za - Poznaje alat i mjerenje. pribor za tesarske - Vrši odabir alata i radove. pribora za - Upoznaje mašine mjerenje i za za obradu drveta. izvođenje. - Poznaje mjere - Priprema radno zaštite na radu. mjesto: raspoređuje odabrani alat, pribor i materijal potreban za izvođenje zadatka. - Prenosi mjere sa crteža, na prethodno definisan materijal. - Izrađuje model krovne konstrukcije. - Čisti radno mjesto i radionicu.

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Prema zadatom radioničkom crtežu izvodi drvenu oplatu za stub.

- Razvija logičko mišljenje i povezivanje znanja.

178

Vježba: - Prema zadatom radioničkom crtežu izvodi model za jednostavnu drvenu krovnu konstrukciju.



Formativni ciljevi učenik - Primjenjuje mjere zaštite na radu.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - S. Krunic, G. Mladenovic, Lj. Krunic: Osnovni gradjevinski radovi I deo, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1988. god. - B. Blagojevic: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. god. - Normativi i standardi rada u građevinarstvu, Građevinska knjiga, Beograd, 1999. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Radionica za teorijski i praktični dio; - radionički stolovi za obradu i pripremu materijala; - alat, pribor, masine, materijali i oprema u skladu sa normativima. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmeni odgovor; - praktični rad u radionici, najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju skolske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva; - diplomirani inženjer arhitekture; - diploma osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine; - diploma primijenjenih osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine. 10. Povezanost predmeta Znanja - Malterisanje zidova - Skiciranje gradjevinskih elemenata-detalja - Izrada radionickih crteza - Zidanje zidova opekarskim proizvodima - Zidanje zidova i stubova opekarskim proizvodima - Tesarske veze - Izrada drvene oplate za stub - Izrada modela drvene

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Beton - Osnovna veziva - Tehnicko crtanje - Radionicki crtez - Tehnicko crtanje - Gradjevinski materijali - Građevinske konstrukcije

179

- Poznavanje tehnickog crtanja gradjevinskih elemenata - Opeka - Vertikalni konstruktivni elementi: zidovi i stubovi - Krovovi i krovne konstrukcije

Znanja krovne konstrukcije - Primjena načela ponašanja i pravila discipline na radnom mjestu

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Poslovna komunikacija

180

- Načela ponašanja na radnom mjestu - Disciplina na radnom mjestu

1.2.C.2. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER NISKOGRADNJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREĆI I ČETVRTI RAZRED- SMJER NISKOGRADNJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



72 66 138

Ukupno

72 66 138

Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa poslovima izgtadnje puta i željezničke pruge. - Pravilan izbor materijala za izgradnju puteva i željezničke pruge. - Pravilno korišćenje alata, pribora i mehanizacije pri izvođenju radova. - Sticanje svijesti o vaznosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog izvođenja radova po projektnoj dokumentaciji. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritickog odnosa prema svom i tudjem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Primjena sredstava zaštite na radu. - Shvatanje značaja upotrebe građevinskih normi.

181

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Pripremni radovi u toku izgradnje puteva - Formira katalog - Razvija - Zna vrste kriterijuma snalažljivost i zemljanih radova. kvaliteta izrade samopouzdanje. - Zna metode izrade puteva. usjeka, nasipa i - Koristi projektnu zasjeka. dokumentaciju. - Opisuje trup puta. - Predviđa položaj gradilišta. - Formira stav o - Identifikuje važnosti propisa i gradjevinsku njihovoj primjeni. mehanizaciju za izgradnju puteva i vrši izbor za određene radove. - Razlikuje vrste zemljanih radova. - Vrsi obračun i raspored zemljanih masa. - Učestvuje u trasiranju puta. - Prema veličini - Objašnjava ulogu opterećenja donjeg stroja razlikuje izvođenje kolovozne radova za laki, konstrukcije. srednji i teški - Definiše značaj saobraćaj. - Povezuje odvodjenja vode sa - Razlikuje izradu tehnološka i kolovozne kolovozne konstruktivna konstrukcije. konstrukcije(asfalt, znanja. - Objašnjava značaj beton, kamene opreme i objekata kocke). pored puta. - Učestvuje u izradi trupa puta. - Obilježava pozicije rigola, kanala, kanaleta za odvodjenje površinskih voda. - Učestvuje u izradi: propusta, potpornih zidova, horizontalne i vertikalne signalizacije, ograda, stubića. - Definiše značaj - Planira i učestvuje - Razvija kreativnost održavanja puteva. u održavanju i samostalnost u

182

Preporuke za izvođenje nastave - Sve časove praktične nastave neophodno je izvoditi u preduzećima kojima je osnovna djelatnost izgradnja puteva ili željezničkih pruga.

- Obilazak gradilišta i objakata u eksploataciji.



Formativni ciljevi

-

-

-

učenik kolovoza u raznim klimatskim uslovima. Planira i učestvuje u održavanju signalizacije, opreme i objekata pored puta. Ocjenjuje kvalitet izvedenih radova na osnovu kriterijuma kvaliteta. Primjenjuje mjere zaštite na radu. Vodi dnevnik rada.

183


Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Izvodjenje radova na izgradnji željezničkih pruga - Razvija spremnost i - Definiše pripremne - Formira katalog sposobnost na kriterijuma zemljane radove. saradnju. kvaliteta. - Definiše značaj - Koristi projektnu donje stroja dokumentaciju. željezničke pruge. - Razlikuje gradjevinsku mehanizaciju za radove na izgradnji željezničke pruge i vrši izbor za izvodjenje odredjenih radova. - Vrši obračun zemljanih masa. - Učestvuje u trasiranju pruge u pravcu i krivinama. - Učestvuje u izradi zastora od tucanika i šljunka. - Ocjenjuje kvalitet izrade donjeg stroja na osnovu kriterijuma kvaliteta. - Podstiče - Učestvuje u - Objašnjava značaj preuzimanje postavljanju gornjeg stroja odgovornosti za drvenih pragova na željezničke pruge. izvršeno. zastor. - Učestvuje u postavljanju dugog - Definiše značaj šinskog traka i opreme i zaštitnog primjeni pričvrsnog pojasa. i zateznog pribora - Objašnjava ulogu (vezice, zavrtnjevi, kolosječnog pločice, ekseri). pribora. - Planira polozaj prelaza sa svim - Zna ulogu - Razumije značaj uredjajima i kolosječnih veza. timskog rada. napravama radi regulisanja - Zna ulogu signalnih pravilne i uredjaja i značaj bezbjedne elektrifikacije vožnje(prelaz u željezničkog nivou, nadvožnjak, sistema. podvožnjak). - Učestvuje u postavljanju

184

Preporuke za izvođenje nastave - Obilazak gradilišta.

- Obilazak gradilišta.



Formativni ciljevi učenik kolosječnih veza: skretnica, okretnica, prenosnica i mimoilaznica. - Učestvuje u postavljanjuformiranju matičnjaka sa svim signalnim uređajima i električnim instalacijama. - Primjenjuje mjere zaštite na radu. - Vodi dnevnik rada.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanic: Putevi, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Tehničar-građevinski prirucnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. god. - T. Milojković: Zeljeznice, ZZUiNS, Beograd, 1990. god. - Prof. dr Z. Joksic: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, gradjenje i odrzavanje, IRO Gradjevinska knjiga, Beograd, 1990. god. - M. Maletin: Gradske saobracajnice, Gradjevinski fakultet, Beograd, 1992. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Praktična nastava se odvija na gradilištima preduzeća čija je djelatnost izgradnja puteva ili željezničkih pruga. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Ocjena za uradjeni posao na gradilistu, urednost, tačnost i marljivost u toku obavljanja posla. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - pozitivno ocijenjen dnevnik rada. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

185

10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnologija gradjenja saobraćajnica - Gradjenje mostova i tunela - Trasiranje saobraćajnice - Organizacija gradilišta i - Mehanizacija - Vrste tla - Itrada projektne dokumentacije - Komponente betona - Programi za crtanje i projektovanje

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja Saobraćajnice - Saobraćajnice-putevi, željezničke pruge Mostovi i tuneli - Mostovi i tuneli Geodezija - Pravci, krivine, nagibi Organizacija gradjenja - Gradilište - Metode gradjenja Geomehanička ispitivanja Tehničko crtanje Beton Gradjevinski materijali Primjena računara u građevinarstvu

186

- projekat saobraćajnice - Betonski elementi - Vizuelizacija saobraćajnice

1.2.C.3. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREĆI I ČETVRTI RAZRED- SMJER LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



72 66 138

Ukupno

72 66 138

Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Poznavanje alata, pribora i aparature za ispitivanje betona i njegovih komponenti. - Ispitivanje osnovnih svojstva betona i njegovih komponenti u laboratoriji. - Poznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenti, svojstava, načina spravljanja i primjenu. - Ispitivanje osnovnih svojstva asfaltne mješavine u laboratoriji. - Poznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja tla. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature, njihovo čuvanje i održavanje. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadržajima. - Svjestan je značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

187

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Laboratorija za beton - Razvija pozitivnu - Razlikuje alate, - Upoznaje alate, orjentaciju prema pribor i aparatiru. pribor i aparaturu zanimanju. - Primjenjuje alate, za ispitivanje pribor i aparaturu. betona i definiše - Izrađuje betonske njihovu primjenu. kocke za kontrolna - Poznaje postupak ispitivanja. izrade betonskih kocki za kontrolna ispitivanja. Ispitivanje cementa - Razvija - Poznaje način - Uzima uzorke sistematičnost u uzimanja, cementa na pristupu radu. pakovanja, čuvanja gradilištu, pakuje i transportovanja ih i transportuje. uzoraka cementa. - Pravilno čuva - Definiše uzorke cementa. standardnu - Ispituje standardnu konzistenciju konzistenciju cementa. cementa. - Poznaje izradu - Izrađuje kontrolna kontrolnih tijela za tijela za ispitivanje ispitivanje stalnosti stalnosti zapremine zapremine cementa. cementa. - Izrađuje kontrolna - Poznaje izradu tijela za ispitivanje kontrolnih tijela za čvrstoće cementa ispitivanje čvrstoće na pritisak i cementa na savijanje. pritisak i savijanje. Ispitivanje agregata - Razvija ekološku - Uzima uzorke - Poznaje način svijest. agregata na uzimanja - Razvija gradilištu, pakuje pakovanja, čuvanja snalažljivost. ih i čuva u i transportovanja laboratoriji. uzoraka agregata. Ispitivanje vode - Stiče smisao za - Ispituje kvalitet - Poznaje način organizovanje, vode za spravljanje ispitivanja preciznost i betona. kvaliteta vode za odgovornost. spravljanje betona. - Određuje vodocementni - Poznaje način faktor. određivanja vodocementnog faktora. Asfaltna baza - Poznaje - Razlikuje faze - Razvija ekološku postrojenje za tehnološkog svijest. proizvodnju procesa

188

Preporuke za izvođenje nastave - Posjeta laboratoriji za ispitivanje građevinkskih materijala. - Posjeta fabrici betona. - Analiza elemenata proizvodnje. - Posjeta gradilištu: - Neposredan rad na uzimanju, pakovanju i transportovanju uzoraka cementa. - Rad u laboratoriji na izradi kontrolnih tijela za navedena ispitivanja.

- Posjeta gradilištu: - Neposredan rad na uzimanju i pakovanju uzoraka agregata. - Rad u laboratoriji na ispitivanju vode.

- Posjeta asfaltoj bazi.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik asfaltnih proizvodnje. mješavina. Ispitivanja asfaltne mješavine - Priprema i izrađuje - Poznaje način uzorke prema pripreme i izrade recepturi. uzoraka prema - Njeguje uzorke. recepturi. - Obilježava uzorke. - Upoznaje - Određuje njegovanje zapreminsku masu i uzoraka. prividnu specifičnu - Poznaje način masu. obilježavanja uzoraka. - Poznaje ispitivanje uzoraka: - zapreminska masa; - prividna specifična masa. Ispitivanja tla - Određuje - Poznaje granulometrijski određivanje sastav tla granulometrijskog hidrometrisanjem. sastava tla - Određuje hidrometrisanjem. optimalnu vlažnost - Poznaje i maksimalnu određivanje zbijenost tla po optimalne vlažnosti metodi i maksimalne modifikovanog zbijenosti tla po Proktorovog opita. metodi - Određuje sadržaj modifikovanog CaCO u tlu. Proktorovog opita. Održava terensku i - Poznaje postupak laboratorijsku određivanja opremu. sadržine CaCO u tlu. - Poznaje način održavanja terenske i laboratorijske opreme.



- Razvija sistematičnost i precizan pristup radu.

- Rad u laboratoriji na navedenim poslovima.

- Razvija sistematičnost u pristupu radu. - Stiče smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.

- Rad u laboratoriji na navedenim poslovima.

189

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Ispitivanje betona - Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru za ispitivanje za sprovođenje betona. laboratorijskih ispitivanja betona: - Ispituje beton. - Popunjava prateću - predmet, dokumentaciju: - područje primjene, - preispitivanje, - odgovornost, zahtjeva, - definicije, oznake i - radni obrazac. skraćenice, - Sarađuje u izradi - veza sa drugim atesta. dokumentima, - Identifikuje kvar na - opis aktivnosti. opremi. - Poznaje postupak ispitivanja betona: - čvrstoća na pritisak MB10, MB15, MB20, MB25, MB30, MB35, MB40; - vodonepropustljivo st VDP: V2, V4, V6, V8, V10, V12, V14; - konzistencija svježeg betona: kruta, slabo plastična, plastična, tečna. - Poznaje i popunjava prateću dokumentaciju: - zahtjev za ispitivanje betona, - radni obrazac za ispitivanje betona. - Poznaje izradu atesta. - Upoznaje moguće kvarove na opremi. Ispitivanje asfaltne mješavine - Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru za sprovođenje za ispitivanje laboratorijskih asfaltnih ispitivanja asfaltne mješavina. mješavine: - Ispituje asfaltne - predmet, mješavine. - područje primjene, - Popunjava prateću dokumentaciju: - odgovornost, - definicije, oznake i - preispitivanje zahtjeva, skraćenice,



- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju. - Razvija sistematičnost u pristupu radu. - Shvata značaj timskog rada.

- Neposredan rad u školskoj laboratoriji ili preduzeću naF: - Ispitivanju betona; - popunjavanju kompletne prateće dokumentacije od ulaska uzorka u laboratoriju i njegove kontrole, do završetka traženih ispitivanja uz evidentiranje i analizu rezultata.

- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju. - Razvija sistematičnost u pristupu radu. - Stiče smisao za organizovanje, preciznost i odgovornost.

- Neposredan rad u školskoj laboratoriji ili preduzeću na: - Ispitivanju betona; - popunjavanju kompletne prateće dokumentacije, od ulaska uzorka u laboratoriju i

190

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - radni obrazac. - veza sa drugim - Sarađuje u izradi dokumentima, atesta. - opis aktivnosti. - Identifikuje kvar na - Poznaje postupak opremi. ispitivanja asfaltne mješavine: - ispitivanje po Maršalu; - određivanje zapreminske mase iz zastora i nosećih slojeva; - ispitivanje udjela bitumena indirektnom metodom. - Poznaje i popunjava prateću dokumentaciju: - zahtjev za ispitivanje asfaltne mješavine, - radni obrazac za ispitivanje asfaltne mješavine. - Poznaje izradu atesta. - Upoznaje moguće kvarove na opremi. Geomehanička ispitivanja - Poznaje proceduru - Sprovodi proceduru za ispitivanje tla. za sprovođenje - Ispituje tlo. laboratorijskih - Popunjava prateću geomehaničkih dokumentaciju: ispitivanja: - preispitivanje - predmet, zahtjeva, - područje primjene, - radni obrazac. - odgovornost, - definicije, oznake i skraćenice, - veza sa drugim dokumentima, - opis aktivnosti. - Poznaje postupak ispitivanja tla: - određivanje modula stišljivosti metodom kružne ploče; - određivanje

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija ekološku svijest.

- Razvija pozitivnu orjentaciju prema zanimanju. - Razvija sistematičnost u pristupu radu. - Razvija sposobnost za organizovanje, preciznost i odgovornost.

191

Preporuke za izvođenje nastave njegove kontrole do završetka traženih ispitivanja, uz evidentiranje i analizu rezultata.

- Neposredan rad u školskoj laboratoriji ili preduzeću na: - Ispitivanju betona; - popunjavanju kompletne prateće dokumentacije, od ulaska uzorka u laboratoriju i njegove kontrole do završetka traženih ispitivanja, uz evidentiranje i analizu rezultata.

Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadržaji ciljevi izvođenje nastave učenik učenik učenik optimalnog sadržaja vodeProktorov opit; - određivanje zapreminske mase tla metodom kalibrisanog pijeska. - Poznaje i popunjava prateću dokumentaciju: - zahtjev za ispitivanje asfaltne mješavine; - radni obrazac za ispitivanje asfaltne mješavine. - Poznaje izradu atesta. - Upoznaje moguće kvarove na opremi. Napomena: U toku ostvarivanja prakse, učenici treba da vode dnevnik rada koji treba da sadrži: - naziv vježbe, vrstu ispitivanja, broj standarda; - potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal; - tok ispitivanja prema standardu; - rezultate ispitivanja, analizu rezultata i zaključak. 5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Važeći standardi za ispitivanje građevinskih materijala i izdavanje atesta. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - praktičan rad u laboratoriji, najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine; - urađen dnevnik rada koji treba da sadrži: naziv vježbe, vrstu ispitivanja, broj standarda, potrebni pribor, aparaturu, uslove rada, materijal, tok ispitivanja prema standardu(rezultati ispitivanja, analizu rezultata i zaključak). 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

192

- Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja -

Laboratorija za beton Ispitivanje cementa Ispitivanje agregata Ispitivanje vode

- Ispitivanje asfaltne mješavine - Asfaltna baza - Ispitivanje tla

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Ispitivanje betona - Proizvodnja betona na fabrici i na grafilištu - Cement - Agregat - Voda - Asfaltne mješavine - Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine - Proizvodnja asfaltne mješavine - Geomehanička ispitivanja - Fizičko-mehaničke karakteristike tla

193

1.2.C.4. PRAKTIČNA NASTAVA ZA SMJER HIDROGRADNJA 1. Naziv predmeta: PRAKTICNA NASTAVA ZA TREĆI I ČETVRTI RAZRED- SMJER HIDROGRADNJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



72 66 138

Ukupno

72 66 138

Praktična nastava: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Korišćenje alata i pribora za rad. - Vršenje odabira materijala i alata. - Pripremanje, montiranje i ugrađivanje vodovodne mreže. - Pripremanje, montiranje i ugrađivanje kanalizacione mreže. - Razvija svijest o preciznosti, kvalitetu i ekonomičnosti izvodjena radova. - Razvija i podstiče timski rad i lični doprinos u njemu. - Razvija svijest o značaju i primjeni mjera zaštite na radu, protivpožarne zaštite, zaštite životne sredine i uštedi energije.

194

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Sistem vodovodne mreže - Upoznaje osnovne - Razlikuje pribor i pojmove alat za izvođenje vodovodne mreže. instalacije vodovoda. Montaža elemenata vodovodne mreže - Izrađuje crteže - Razvija sposobnost - Upoznaje se sa razvoda vodovodne za produktivnost i načinom mreže. ekonomičnost. projektovanja - Pravi specifikaciju vodovodne mreže. materijala. - Poznaje način - Vrši odabir izvođenja materijala, alata i spoljašnje mreže. pribora za - Poznaje način izvođenje zadatka. izvođenja - Priprema radno unutrašnje mreže. mjesto: - Navodi i opisuje raspoređuje objekte na odabrani alat, vodovodnoj mreži. pribor i materijal - Zna načine potreban za provjere izvođenje zadatka. ispravnosti izvedene mreže na - Prenosi mjere sa crteža na probni pritisak. prethodno: - Opisuje načine - siječe i spaja zaštite vodovodne vodovodne cijevi; definisan materijal mreže od različitih - montira fitinge i armature; uticaja. - ispituje ispravnost vodovodne mreže na radni pritisak vodovoda; - montira djelove unutrašnjeg razvoda vodovoda. - Čisti radno mjesto i radionicu. - Primjenjuje mjere zaštite na radu.

195

Preporuke za izvođenje nastave - Posjeta izvorištu za vodosnadbijevanje ili fabrici za proizvodnju vode. - Posjeta gradilištu po mogućnosti i u vrijeme ispitivanja vodovodne mreže na radni pritisak.

Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik Sistem kućne instalacije - Razlikuje pribor i Upoznaje: alat za izvođenje: - sistem kućne - mreže kućne instalacije; instalacije, - sistem spoljne - mreže spoljne kanalizacije. kanalizacije. - Navodi materijal za izvođenje kanalizacione mreže. - Navodi alat i pribor. - Opisuje objekte na kanalizacionoj mreži. Montaža elemenata kanalizacione mreže - Izrađuje crteže - Upoznaje se sa razvoda kućne načinom kanalizacije. projektovanja - Pravi specifikaciju kanalizacione materijala. mreže. - Vrši odabir - Poznaje načine materijala, alata i izrade rova i pribora za postavljanja izvođenje montaže kanalizacionih kanalizacione vodova. mreže. - Poznaje način - Priprema radno izrade skica i mjesto: crteža za raspoređuje kanalizaciju. odabrani alat, - Navodi sanitarne pribor i materijal uređaje. potreban za izvođenje zadatka. - Montira kanalizacione cijevi. - Montira horizontalni razvod kućne instalacije. - Ispituje montirani razvod knalizacije na vodonepropustljivost. - Uočava greške kod izvedenih radova. - Primjenjuje mjere zaštite na radu.



- Razvija svijest o zaštiti životne sredine.


- Razvija stručnost i sistematičnost u radu.

- Posjeta gradilištu po mogućnosti i u vrijeme ispitivanja kanalizacione mreže.

196

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Kućne instalacije za IV razred gradjevinske tehničke skole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000. god. - M. Radonić: Vodovod i kanalizacija u zgradama, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1983. god. - D. Tadić: Kućne instalacije, udžbenik za IV razred građevinske tehničke škole, Zavod za izdavanje udžbenika, NRS, 1965. god. - Tehničar 5, Građevinski prirucnik, Građevinska knjiga, Beograd, 1979. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Radionica sa materijalom, alatom i priborom za instalaciju vodovoda i kanalizacije, tabla za flomaster. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Praktični rad u radionici; - izrada crteža-detalja praktičnog rada, najmanje jedna ocjena u svakom kvalifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer gradjevinarstva- smjer hidrogradnja; - diplomirani inženjer gradjevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Komunalna hidrotehnika - Instalaterski radovi

- Projektovanje i izvođenje instalacija vodovoda i kanalizacije - Osnovni zakoni hidraulike

- Građevinska hidraulika

- Vodozahvatni objekti i rezervoari

- Hidrologija sa hidrometrijom

197

- Jednačina kontinuiteta, Bernulijeva jednačina, proticanje kroz cijevi - Kaptiranje i skladištenje vode

1.3. IZBORNI PREDMETI 1.3.1. STRANI JEZIK Napomena: Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u nadležnosti Zavoda za školstvo.

198

1.3.2. EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 1. Naziv predmeta: EKOLOGIJA I ZAŠTITA ŽIVOTNE SREDINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



58

14

Ukupno 72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Usvajanje znanja iz osnova ekologije. - Razvijanje svijesti o značaju zaštite životne sredine. - Usvajanje znanja o uzročno-posljedičnim odnosima žive i nežive prirode. - Usvajanje znanja o različitim izvorima zagađivanja životne sredine. - Razvijanje svijesti o ulozi čovjeka i njegovog uticaja na zagađenje životne sredine. - Usvajanje znanja i vještina sa ciljem zaštite životne sredine.

199

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: PRVI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Osnovni pojmovi u ekologiji - Navikava se da - Definiše pojmove: - Ukazuje na povezuje uzroke i ekologija, životna međusobnu posljedice. sredina, ekološki zavisnost žive i faktori. nežive prirode. - Određuje elemente životne sredine. - Uočava na konkretnim primjerima osobine biotopa i biocenoze. Ekologija populacije - Uočava osnovne - Definiše pojmove: karakteristike populacija i populacije. ekološka - Shvata pojam ravnoteža. opterećenosti - Upoznaje faktore populacije. koji određuju - Upotrebljava strukturu pojam ekološke populacije. ravnoteže i obrazlaže na primjeru međusobnu zavisnost činilaca sredine. Kruženje materija i transformisanje energije u prirodi - Razvija analitičko - Analizira na - Definiše pojmove: mišljenje. primjeru producent organske kompleksnost materije, potrošač odnosa u ishrani. organske materije, - Interpretira reducent organske kruženje materije i materije. proticanje energije - Definiše lanac u ekosistemu. ishrane. - Analizira odnose među članovima lanca ishrane na primjeru energetske piramide. Ekosistem - Razvija svijest o - Određuje - Opisuje kopnene, značaju očuvanja zajedničke i glavne vodene i prirodnih razlike između antropogene ekosistema. ekosistema. ekosisteme. - Definiše sukcesije u - Zaključuje o raznovrsnosti ekosistemu.

200

Preporuke za izvođenje nastave Vježbe: - Terenski radposmatranje različitih staništa i zajednica.

Vježbe: - Predstavljanje ilustracijom kruženje materije i proticanje energije na odabranom primjeru lanca ishrane.




- Razvija sposobnost sagledavanja i rješavanja problema.

- Film o zagađivanju vazduha.


Vježbe: - Zaštita okoline.


Vježbe: - Zaštita zemljišta.

Formativni ciljevi učenik ekosistema kod nas, u odnosu na geografski položaj i klimatske karakteristike. - Predviđa posledice ljudske aktivnosti u životnoj sredini.

Zagađivanje vazduha - Određuje uzroke - Upoznaje načine zagađivanja zagađivanja vazduha. vazduha i otrovne - Analizira posledice materije u previsokih vazduhu. koncentracija - Objašnjava uticaj otrovnih materija u otrovnih materija vazduhu na na živa bića ekosistem. (kisjele kiše, - Ocjenjuje značaj ozonske rupe, stalne kontrole efekat staklene kontaminiranosti bašte). vazduha. - Predlaže načine čišćenja otrovnih materija (uređaji za prečišćavanje, industrijski filteri, automobilski katalizatori). Zagađivanje voda, mora i slatke vode - Određuje glavne - Definiše izvore i izvore zagađivanja oblike zagađivanja vode i objašnjava vode. posledice. - Razlikuje metode prečišćavanja. - Analizira na koje načine prehrambena industrija zagađuje okolinu. Zagađivanja zemljišta - Ukazuju na - Opisuje izvore i posledice oblike zagađivanja savremene zemljišta. intenzivne poljoprivrede proizvodnje. - Interpretira problem prenaseljenosti

201

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Nuklearna energija - Definiše izvore i oblike radioaktivnog zagađenja.


Formativni ciljevi učenik zemlje.

- Identifikuje problem radioaktivnog zračenja i njegove dalekosežne posljedice. - Uočava problem nekontrolisanog skladištenja radioaktivnog otpada i neodgovornog korišćenja nuklearnog oružja. Ugrožene biljne i životinjske vrste - Analizira značaj - Navodi glavne šuma i razlog uzroke izumiranja njihovog šuma i istrebljenja izumiranja. nekih životinjskih - Ukazuje na značaj vrsta. pošumljavanja terena koji su podložni eroziji. - Pronalazi najugroženije ekosisteme i grupe u Crnoj Gori i svijetu. - Predlaže moguće mjere za zaštitu prirodnog nasleđa za konkretan primjer. Mjere za zaštitu životne sredine - Određuje načine - Navodi značaj planske upotrebe štednje energije i prirodnih izvora. vode u - Shvata značaj domaćinstvu i pravilnog odnosa industriji. prema pitkoj vodi. - Navodi alternative - Analizira značaj energetske izvore. traženja i korišćenja novih ekoloških izvora energije. - Ocjenjuje značaj globalizacije nadzora dešavanja u životnoj sredini.


- Shvata važnost očuvanja životne sredine.

- Seminarski rad o nuklearnim eksplozijama (Hirošima, Černobil, itd.).

- Navikava se na poštovanje normi i propisa.

Vježbe: - Analiziranje uzoraka izumiranja šuma i životinjskih vrsta.

- Razvija svijest o značaju zaštite životne sredine.

Vježbe: - Analiza nepovoljnih uticaja za životnu sredinu.

202



Formativni ciljevi učenik - Primjenjuje propise kojima se određuju norme čuvanja zaštićenih objekata prirode, ugroženih, endemskih biljnih i životinjskih vrsta.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - M. Jablanović, D. Rožaja: Zaštita i zagađivanje životne sredine, Zavod za udžbenike, Beograd, 1998. god. - I. Savić, V.Terzija: Ekologija i zaštita životne sredine, Zavod za udžbenike, Beograd. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Dijaprojektor, slajdovi; - grafoskop; - TV prijemnik, video- rikorder, video- kasete. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Provjera znanja vrši se usmeno i u toku vježbi; - usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani biolog; - diplomirani inzenjer pejzažne arhikteture. 10. Povezanost predmeta Znanja - Zagađenje vode, vazduha i zemljišta

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinski materijali - Materijali koji se koriste u građevinarstvu

203

1.3.3. POSLOVNA KOMUNIKACIJA 1. Naziv predmeta: POSLOVNA KOMUNIKACIJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

60

12

72

60

12

72

3. Opšti ciljevi nastave - Shvatanje pojma komunikacije u širem smislu riječi. - Upoznavanje različitih kultura, običaja i tradicija koje opredjeljuju razlike u poslovnom ponašanju. - Usvajanje osnovnih pravila poslovnog ponašanja i pravila poslovnog bontona. - Shvatanje značaja različitih vrsta i oblika poslovne komunikacije. - Usvajanje pozitivnih stavova pri vođenju i učestvovanju u poslovnoj komunikaciji. - Shvatanje značaja profesionalnog ponašanja.

204

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: DRUGI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Pojam i definicija komunikacije - Stiče sposobnost za - Zna pojam i saradnju. definiciju komunikacije uopšte i upoznaje se sa sadržajem predmeta poslovna komunikacija. Funkcija i vrste komunikacije - Razvija ličnu - Upoznaje istorijske - Navodi istorijske izvore i obrazlaže izvore i shvata kulturu koja funkciju funkciju olakšava poslovnu komunikacije za komunikacije za komunikaciju. čovjeka. čovjeka. - Demonstrira - Upoznaje različite različite vrste vrste neverbalne neverbalne komunikacije. - Razvija ličnu komunikacije. - Opisuje tipove odgovornost u - Razlikuje tipove komunikacije s komunikaciji sa komunikacije s obzirom na daljinu drugim ljudima. obzirom na daljinu među učesnicima među učesnicima (intrapersonalna, (intrapersonalna, komunikacija u interpersonalna, grupama, javna komunikacija u komunikacija, - Razvija spontanost grupama, javna masovna i opuštenost u komunikacija, komunikacija). komunikaciji. masovna - Navodi komunikacija). karakteristike društvene, privatne - Uočava važnost poslovne i poslovne komunikacije. komunikacije. - Obrazlaže na novim - Opisuje način primjerima razliku pozdravljanja, - Razvija vještinu između društvene, predstavljanja, pregovaranja. privatne i poslovne upoznavanja i komunikacije. kulturnog vođenja - Demonstrira način razgovora. pozdravljanja, - Upoznaje se sa predstavljanja, vrstama poslovnih upoznavanja i sastanaka. - Razumije ulogu i kulturnog vodjenja značaj osoba sa razgovora. različitim - Imitira poslovni poslovnim sastanak sa zadacima u toku različitim ulogama poslovnog i zadacima na sastanka. poslovnom - Razumije tok sastanku.

205


Vježba: - Rad u grupamajedna grupa demonstrira različite oblike neverbalne komunikacije, a druga komentariše poruke i značenje različitih oblika neverbalne komunikacije (uloge grupa se mijenjaju). Vježba: - Komunikacija sa nastavnikom, komunikacija sa pojedincima u radnoj grupi i komunikacija sa cijelim razredom. Vježba: - Poslovno predstavljanje, pozdravljanje, upoznavanje i kulturno vođenje razgovora. Vježba: - Poslovni sastanak sa različitim ulogama i poslovnim zadacima.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik poslovnog razgovora.


Formativni ciljevi

učenik - Imitira vođenje poslovnog razgovora. Konfliktne situacije u komunikaciji - Obrazlaže na novim - Opisuje konfliktne primjerima situacije u konfliktne situacije komunikaciji i u komunikaciji, osnovne pristupe koristeći osnovne za rješavanje pristupe za konfliktnih rješavanje istih. situacija. Interpersonalna komunikacija - Definiše i razumije - Razlikuje elemente komunikacionog pojam procesa (pošiljalac komunikacije i poruke, primalac znaka, elemente poruke, poruka, komunikacionog sadržaj). procesa, pojam - Adekvatno reaguje socijalne na znak percepcije. komunikacije, - Nabraja podatke za tumači ih i koristi u ocjenjivanje drugih stvaranju što osoba (izraz lica, pozitivnije klime pokreti tijela, crte na radnom mjestu i oko usta i očiju, u kontaktu sa gestovi, rukopis). klijentima. - Navodi po značaju - Povezuje podatke činioce koji za ocjenjivanje određuju tačnost drugih osoba (izraz opažanja osoba. lica, pokreti tijela, - Shvata značaj i crte oko usta i simbole neverbalne očiju, gestovi, i verbalne rukopis). komunikacije. - Određuje po - Objašnjava značaju činioce osnovne principe koji određuju verbalne tačnost opažanja komunikacije. osoba. - Opisuje izvore - Prepoznaje razna nesporazuma. - Definiše denotatno osjećanja na i konotatno osnovu facijalne značenje jezika. ekspresije i na - Definiše pojam osnovu tako grupe i navodi dobijene osobine između informacije formalnih i adekvatno reaguje. neformalnih grupa. - Identifikujući ove - Opisuje strukturu podatke osnažuje grupe. svoju kreativnu - Opisuje percepciju i tako

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Poslovni razgovor.

- Razvija strpljenje i tolerantni pristup za rješavanje poteškoća u poslovnoj komunikaciji. - Jača samopouzdanje i osjećaje sigurnosti u kontaktu sa saradnicima. - Uviđa važnost i ljepotu timskog rada. - Razvija smisao za grupni rad.

- Formira pravilan odnos prema pretpostavljenom.

206

Vježba: - Demonstracija u okviru psihološke radionice – komunikacionog procesa gdje učenici na licu mjesta uočavaju i vježbaju tok procesa u komunikaciji kroz imitaciju i slične tehnike. Vježba: - Psihološka radionica sa temom "Kako nas drugi vide". - Demonstrirati na primjeru različite vidove verbalne komunikacije. Vježba: - Psihološka radionica sa insceniranim nesporazumom Vježba: - Posjeta nekom krojačkom salonu i posmatranje funkcionisanja u toku rada (rukovođenja, subordinacija, hijerarhija u poslu i sl.).

Informativni ciljevi i sadržaji učenik rukovođenje grupe. - Definiše autokratsko i demokratsko rukovođenje kroz davanje individualnih sloboda.


Formativni ciljevi

učenik ostvaruje kvalitetniji odnos sa kolegama i svojim saradnicima. - Stiče vještinu reagovanja u zavisnosti od situacije i ličnosti klijenta prateći njegove neverbalne pokrete i shvatajući ih. - Pravi razliku i navodi na primjeru kinetičkih i proksemičkih znakova. - Koristi osnovne principe i zakonitosti verbalne komunikacije. - Pravi razliku između denotatnog i konotatnog značaja jezika. - Prepoznaje izvore mogućih nesporazuma i izbjegava ih ili rješava na kostruktivan način. - Razlikuje karaktristike formalnih i neformalnih grupa. - Analizira strukturu grupe. - Razlikuje karakteristike autokratskog i demokratskog rukovođenja. Poslovna korespondencija - Obrazlaže faze - Opisuje faze poslovne poslovne korespondencije. korespodencije. - Primjenjuje na - Zamišlja pisanim primjerima protokolarno poslovno obraćanje u pisanoj

- Razvija svijest o značaju poslovnog komuniciranja.

207


Vježba: - Rad na pisanim primjerima.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik formi. - Opisuje različite oblike poslovne korespodencije. - Opisuje pravila za uspješno vođenje poslovnog razgovora. - Shvata pravila poslovnog komuniciranja i razlikuje privatni od poslovog razgovora. - Pojašnjava aktivnosti koje podstičnu poslovnu komunikaciju. - Navodi oblike i značaj telefonske korespondencije i opisuje načine vođenja elektronske korespondencije (telefaks, e-mail, internet).

Formativni ciljevi

-

-

-

-

-

učenik protokolarno obraćanje. Primjenjuje različite oblike poslovne korespondencije. Demonstrira poslovni razgovor i uporedo komentariše pravila za pravilno vođenje razgovora. Obrazlaže razliku između privatnog i poslovnog telefonskog razgovora. Na novim primjerima obrazlaže aktivnosti koje podstiču poslovnu komunikaciju. Obrazlaže oblike elektronske korespondencije. Na primjerima primjenjuje oblike elektronske korespondencije.

Poslovno predstavljanje - Vlada načelima - Opisuje načela ponašanja i ponašanja organizacije na organizacije koja javnim nastupima i važe na javnim javnim nastupima i predstavljanjima. predstavljanji-ma, - Razlikuje dobru od izložbama, loše urađene sajamskim reklame. priredbama, - Vlada načelima konferencijama za ponašanja i štampu i kulturnim organizacije koja priredbama. važe na radnom - Opisuje značaj mjestu. reklame kao jednog od načina poslovne - Obrazlaže i pravi paralelu između komunikacije. dobre i loše - Razumije načela discipline na ponašanja i radnom mjestu i u organizacije koja vezi sa njim. važe na radnom

Socijalizacijski ciljevi učenik - Izgrađuje pozitivan stav u poslovnoj komunikaciji.

Preporuke za izvođenje nastave Vježba: - Poslovni telefonski razgovor.

Vježba: - Rad na primjerima.

- Razvija odgovornost o značaju pravilnog javnog nastupa i javnog predstavljanja..

- Vježba na primjeru.

Vježba: - Reklama (samostalni radovi učenika).

- Razvija svijest o značaju profesionalnog ponašanja u odnosu prema saradnicima

208

Vježba: - Poslovni ručak u ugostiteljskom objektu.

Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik i korisnicima - Navodi primjere iz mjestu. usluga. sopstvenog ili - Usvaja pravila tuđeg iskustva i discipline na ističući značaj radnom mjestu. spoljnih efekata - Opisuje značaj (izgled i pojava). spoljnih efekata - Demonstrira (izgled i pojava) u organizaciju poslovnoj poslovnog ručka i komunikaciji. ponašanje za - Usvaja pravila vrijeme poslovnog organizacije i ručka. ponašanja za vrijeme poslovnog ručka (mjesto sjedjenja, korišćenje pribora, izbor jela i pića, započinjanje poslovnog razgovora). Svjetske kulture i običaji u poslovnoj komunikaciji - Razvija svijest o - Obrazlaže razliku - Upoznaje se sa poštovanju među različitim svjetskim različitih kultura i najznačajnijim kulturama i naroda. svjetskim običajima koji kulturama i vladaju u poslovnoj običajima koji komunikaciji. vladaju u poslovnoj komunikaciji.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Subotić, S. Rajković: Kancelarijsko poslovanje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - D. Romanović: Sekretarsko poslovanje, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2005. - D. Spasić, J. Rakinić: Korespondencija sa sekretarskim poslovanjem, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2002. - Lj. Mirosavljević, S. Ignjatović: Birotehnika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. - Zakon o arhivskoj djelatnosti, Sl.list RCG, br.25/92, 6/94, 27/94 - Uredba o kancelarijskom poslovanju organa državne uprave, Sl.list RCG br.61/92 - Zakon o pečatu RCG i pečatima državnih organa, Sl.list RCG, br.56/93 i 27/94 - Zakon o ovjeravanju potpisa, rukopisa i prepisa, Sl.list br.8/72 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Kompjuter povezan sa Internetom, telefon, telefax. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja - Znanje se u svakom klasifikacionom periodu provjerava i ocjenjuje usmeno.

209

- Učenik mora biti ocijenjen na kraju svakog klasifikacionog perioda. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika Visoka stručna sprema iz područja: - Diplomirani psiholog; - diplomirani pedagog; - diplomirani sociolog. 9. Povezanost predmeta Znanja - Načela ponašanja na radnom mjestu - Disciplina na radnom mjestu

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Praktična nastava - Primjena načela ponašanja i pravila discipline na radnom mjestu

210

1.3.4. OSNOVE HIDROTEHNIKE 1. Naziv predmeta: OSNOVE HIDROTEHNIKE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

72

72

72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz hidrologije. - Upoznavanje hidrotehničkih objekata. - Upoznavanje radova na uređenju vodnih tokova. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Razlikuje grane - Razvija pozitivan - Navodi definiciju hidrotehnike. hidrotehnike. stav prema novim - Navodi grane saznanjima. hidrotehnike i predmete izučavanja. Hidrologija - Razvija logičko - Crta prikaz - Navodi definiciju hidrološkog ciklusa. hidrologije. zaključivanje. - Objašnjava hidrološki ciklus. - Shvata značaj - Definiše vodni određivanja vodnog bilans. bilansa. - Poznaje jednačinu vodnog bilansa. - Hidrometeorologija . - Shvata značaj - Definiše hidromehidrometeorologiju teorologije. . - Definiše atmosferu. - Navodi meteorološke veličine. - Razlikuje vrste - Navodi definiciju padavina. padavina i nabraja vrste padavina. - Objašnjava - Razlikuje nastanak padavina. instrumente za - Upoznaje mjerenje padavina. instrumente za mjerenje padavina: - neregistrujući - Skicira kišomjer. kišomjeri, - registrujući kišomjeri, - mjerenje sniježnog - Shvata značaj hidrometrije. pokrivača. - Hidrometrija. - Definiše hidrometriju i navodi osnovne zadatke hidrometrije. - Nabraja podatke - Razlikuje koji se prikupljaju instrumente za preko mreže mjerenje nivoa hidroloških stanica. 212


Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Upoznaje mjerenje vode, dubine vode i nivoa vode, dubine brzine vode. vode i brzine vode. - Definiše proticaj. - Navodi metode mjerenja proticaja. - Definiše krivu proticaja, nivogram i hidrogram. Regulisanje protoka - Shvata značaj - Navodi elemente izravnavanja koji utiču na protoka. kolebanje riječnih protoka. - Navodi definiciju za izravnavanje protoka. - Opisuje dnevno, sedmično i godišnje izravnavanje protoka. Brane i objekti uz branu - Razlikuje tipove - Navodi definiciju i brana. tipove brana. - Opisuje betonske - Šematski prikazuje brane. osnovne tipove - Opisuje nasute brana. brane. - Nabraja opterećenja koja djeluju na branu. - Nabraja studije koje treba izraditi prije izgradnje - Crta šemu brane. skretanja riječnog - Opisuje načine toka prilikom skretanja riječnog izgradnje brana. toka pri izgradnju brane. - Razlikuje stalne - Nabraja stalne objekte uz branu. objekte uz branu. - Upoznaje vodozahvate, temeljne ispuste, objekte za evakuaciju velikih voda. Korišćenje vodnih snaga - Definiše korišćenje - Razlikuje tipove hidroelektrana. vodnih snaga. - Poznaje formulu za


- Razvija smisao za preciznost.


213


Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Šematski prikazuje određivanje snage pribransku hidroelektrane i hidroelektranu. proizvedene - Šematski prikazuje energije. derivacionu - Upoznaje hidroelektranu. uprošćenu šemu hidroelektrane. - Nabraja i opisuje tipove hidroelektrane. Plovni kanali i pristaništa - Crta šematski - Nabraja vrste prikaz poprečnog plovnih puteva. presjeka plovnog - Navodi definiciju i kanala. podjelu plovnih kanala. - Crta šematski - Upoznaje osnovne prikaz akvatorije elemente plovnih pristaništa. kanala. - Crta šematski - Definiše i prikaz operativne objašnjava princip obale sa funkcionisanja pretovarnim brodske mjestima. prevodnice. - Navodi definiciju i podjelu pristaništa. - Crta šematski prikaz osnovnih - Upoznaje tipova kejskih akvatoriju zidova. pristaništa. - Upoznaje teritoriju pristaništa. - Navodi ulogu i podjelu kejskih zidova. - Nabraja osnovna opterećenja kojima je izložen kejski zid. Uređenje prirodnih tokova - Crta šematski - Definiše osnovne prikaz poprečnog pojmove. profila riječnog - Nabraja osnovne toka. karakteristike prirodnih tokova. - Shvata značaj - Navodi motive uređenja prirodnih uređenja prirodnih tokova. tokova. - Definiše regulacione radove - Razlikuje vrste radova na uređenju na uređenju vodnih tokova. prirodnih tokova.

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razumije odnos tehnike i prirode. - Razvija sistematičnost i preciznost. - Razvija smisao za preciznost.



214


Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Nabraja vrste radova na uređenju vodnih tokova. - Opisuje biotehničke radove. - Opisuje bagerske radove. - Nabraja materijal za izradu regulacionih građevina. - Upoznaje građevine van regulacione rječnog korita. - Upoznaje regulacione građevine u rječnom koritu. - Navodi uzroke pojava poplava. - Upoznaje aktivne mjere zaštite od poplava. - Upoznaje pasivne mjere zaštite od poplava.


Formativni ciljevi učenik - Razlikuje regulacione građevine.


- Crta šematski prikaz nasipa. - Uočava važnost zaštite od poplava.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Dr Ratomir R. Živaljević: Osnovi hidrotehnike, Građevinski fakultet, Podgorica, 2000. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva.

215

10. Povezanost predmeta Znanja - Regulacione građevine - Opterećenje koje djeluje na branu - Opterećenje koje djeluje na kejske zidove - Kejski zidovi - Brane - Hidroelektrane

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinski materijali - Kamen - Beton - Statika i otpornost - Sile materijala - Opterećenja - Građevinske konstrukcije - Osnove građevinarstva

216

- Zidovi - Objekti hidrogradnje

1.3.5. ASFALTNE MJEŠAVINE 1. Naziv predmeta: ASFALTNE MJEŠAVINE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

36

36

72

36

36

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje asfaltne mješavine i njenih komponenti, svojstava, načina spravljanja i primjene. - Upoznavanje načina i postupka za obavljanje ispitivanja. - Ispitivanje osnovnih svojstava asfaltnih mješavina i komponenti u laboratoriji. - Pravilno korišćenje pribora, alata i aparature. - Analiziranje i evidentiranje rezultata ispitivanja. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog rada. - Razvijanje pozitivne motivacije prema zanimanju. - Povezivanje i primjena znanja iz drugih predmeta u ovladavanju novim sadržajima. - Svjestan je značaja primjene sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

217

4. Sadržaji/standardi znanja predmeta.Operativni ciljevi. Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Upoznaje sadržaj i - Shvata značaj - Stiče pozitivnu značaj predmeta predmeta. orjentaciju prema asfeltne mješavine. zanimanju. Komponente asfaltne mješavine - Razvija ekološku - Analizira asfaltnu - Definiše asfaltnu svijest. mješavinu i njene mješavinu. komponente. - Upoznaje primjenu asfaltne mješavine - Određuje primjenu asfaltne mješavine u građevinarstvu. u građevinarstvu. Agregat - Razvija ekološku - Razlikuje vrste - Upoznaje značaj agregata. agregata u svijest. - Razlikuje sita. asfaltnoj - Prosijava agregat i mješavini. vodi zapisnik. - Upoznaje - Shvata značaj proizvodnju kamenog brašna u agregata i njihovu asfaltnoj klasifikaciju. mješavini. - Objašnjava granulometriju. - Upoznaje sita. Upoznaje postupak prosijavanja materijala i vođenje zapisnika. - Upoznaje kameno brašno i njegovu ulogu u asfaltnoj mješavini. Ugljovodonična veziva - Razvija smisao za - Shvata značaj, - Upoznaje značaj i organizovanje, zadatak, porijeklo i zadatak veziva. preciznost i način dobijanja - Upoznaje porijeklo odgovornost. veziva. i način dobijanja - Razlikuje vrste veziva. bitumena. - Definiše - Uzima uzorke klasifikaciju bitumena i vodi bitumena. zapisnik. - Poznaje postupak - Ispituje bitumen. uzimanja uzoraka bitumena i vođenje zapisnika. - Poznaje postupak ispitivanja bitumena. Prethodna ispitivanja asfaltne mješavine - Poznaje postupak - Priprema i izrađuje 218



- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje agregata; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje bitumena; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik prethodnog ispitivanja asfalte mješavine: - način pripreme i izrade uzoraka, - ispitivanje uzoraka (Maršal test). Proizvodnja asfaltne mješavine - Upoznaje postrojenje za proizvodnju asfaltnih mješavina. - Objašnjava tehnološki lanac proizvodnje. - Upoznaje način transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine. Kontrola kvaliteta - Upoznaje kontrolu kvaliteta. -Poznaje postupak tekućeg ispitivanja asfalte mješavine: - način uzimanja mjerodavnog uzorka iz postrojenja za proizvodnju; - ispitivanje uzorka (razlaganje na komponenteekstrakcija).


Formativni ciljevi učenik uzorke za prethodna ispitivanja. - Izvodi Maršal test.

- Crta shemu postrojenja za proizvodnju asfaltne mješavine. - Analizira tehnološki lanac proizvodnje. - Razlikuje način transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.


- Razvija - Shvata značaj sistematičnost i kontrole kvaliteta. precizan pristup - Razlikuje vrste radu. kontrolnih ispitivanja. - Shvata postupak uzimanja mjerodavnog uzorka asfaltne mase iz postrojenja za proizvodnju. - Ispituje uzorak: - razlaganjem na komponente (ekstakcijom), sa vođenjem zapisnika. Uzimanje uzoraka iz postojeće konstrukcije - Shvata značaj lične - Upoznaje postupak - Shvata postupak odgovornosti u vađenja, pakovanja vađenja uzoraka iz zahtjevima i čuvanja uzoraka postojeće kvalitetnog iz gotove konstrukcije. profesionalnog konstrukcije. - Upoznaje načine rada. pakovanja, čuvanja i transportovanja uzoraka uz vođenje zapisnika. - Poznaje laboratorijsku 219


- Posjeta asfaltoj bazi. - Analiza tehnološkog lanca proizvodnje, transporta i ugrađivanja asfaltne mješavine.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za kontrolu kvaliteta asfaltne mješavine; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

- Rad u laboratoriji: - Upoznavanje standarda, pribora, alata i aparature za ispitivanje uzoraka uzetih iz postojeće konstrukcije; - neposredan rad na ispitivanju, evidentiranju i analizi rezultata.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik analizu uzoraka.




5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Važeći standardi za ispitivanje asfaltnih mješavina. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Školska laboratorija za ispitivanje građevinskih materijala opremljena u skladu sa normativima i standardima za urađeni obrazovni program. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenik - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - praktičan rad u laboratoriji. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Agregat - Ugljovodonična veziva

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinski materijali - Materijali od kamena - Ispitivanje betona - Agregat - Građevinski materijali - Ugljovodonična veziva

220

1.3.6. ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA 1. Naziv predmeta: ISPITIVANJE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

36

36

72

36

36

72

Vježbe: odjeljenje se dijeli na grupe do 17 učenika. 3. Opšti ciljevi nastave - Osposobljavanje za primjenu teorijskih i praktičnih znanja iz oblasti ispitivanja osnovnih svojstava građevinskih materijala. - Upoznavanje pravilnog korišćenje pribora, alata i aparatura za ispitivanja građevinskih materijala. - Sticanje svijesti o važnosti tačnosti i preciznosti u radu pri ispitivanju uzoraka i određivanju njihovog kvaliteta. - Sticanje sposobnosti za pravilan izbor i odgovarajuću primjenu materijala radi postizanja stabilnosti, ekonomičnosti i trajnosti objekata. - Osposobljenost za primjenu važećih propisa, standarda, uputstava uz opremu i materijal. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Osposobljenost za primjenu sredstava zaštite na radu i protivpožarne zaštite.

221

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Osnovna svojstva građevinskih materijala - Priprema uzorke za - Uviđa vezu teorije i - Obrazlaže značaj praktičnih znanja. ispitivanje ispitivanja osnovnih svojstava građevinskih - Razvija sposobnost građevinskih materijala i opažanja. materijala. prefabrikata u - Vrši odabir građevinskoj pribora, alata i proizvodnji. aparature. - Poznaje prateću - Priprema radno dokumentaciju pri - Navikava se na mjesto. ispitivanju. urednost. - Ispituje osnovna - Definiše pojam svojstva uzorka. - Razvija svijest o građevinskih - Nabraja i definiše zaštiti na radu. materijala: osnovna svojstva - specifičnu težinu; građevinskih - zapreminsku masu; materijala: - specifičnu težinu; - poroznost i - zapreminsku masu; kompaktnost; - prirodnu vlažnost i - poroznost i upijanje vode i dr. kompaktnost; - prirodnu vlažnost i - Popunjava prateću dokumentaciju. upijanje vode i dr. - Poznaje načine ispitivanja - Određuje pojedina građevinskog svojstva materijala. građevinskih - Poznaje upotrebu materijala pribora, alata i matematičkim aparature. putem. - Definiše konstantnu - Priprema uzorke težinu uzoraka. građevinskih - Poznaje materijala za određivanje sušenje do pojedinih svojstava konstantne težine. građevinskih - Vrši odabir materijala pribora, alata i matematičkim aparature. putem. - Priprema radno - Poznaje primjenu mjesto. važećih propisa i - Provodi postupak standarda. sušenja uzoraka do konstantne težine. - Popunjava prateću dokumentaciju. - Čisti radno mjesto i laboratoriju. - Primjenjuje mjere

222

Preporuke za izvođenje nastave Vježbe: - Ispituje osnovna svojstva građevinskih materijala I popunjava prateću dokumentaciju. - Na osnovu poznatih podataka određuje pojedina svojstva građevinskih materijala matematičkim putem.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik Ispitivanje razaranjem - Poznaje mehaničke osobine građevinskih materijala koje se ispituju razaranjem: - čvrstoću pri pritisku, savijanju, smicanju; - zateznu čvrstoću; - ćvrstoću pri pritisku rastresitih materijala; - otpornost na habanje; - otpornost na mraz. - Nabraja građevinske materijale kod kojih se ispituju mehaničke osobine razaranjem (kameni materijal, opekarski proizvodi, cement, beton, građevinski gips, kreč, drvo...). - Objašnjava ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala razaranjem. - Poznaje prateću dokumentaciju pri ispitivanju. - Poznaje određivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala matematičkim putem, na osnovu poznatih podataka. - Poznaje upotrebu pribora, alata i aparature. - Poznaje primjenu važećih propisa i


Formativni ciljevi učenik zaštite na radu. Priprema uzorke za ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala razaranjem.

- Razvija svijest o važnosti tačnosti i preciznosti u radu.


- Posjeta i rad u laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala razaranjem.

Vrši odabir pribora, alata i aparature. Priprema radno mjesto. Ispituje mehaničke osobine građevinskih materijala razaranjem. Popunjava prateću dokumentaciju. Čisti radno mjesto i laboratoriju. Primjenjuje mjere zaštite na radu.

Vježbe: - Ispituje mehaničke osobine građevinskih materijala razaranjem i popunjava prateću dokumentaciju.

Određuje mehaničke osobine građevinskih materijala matematičkim putem.

- Na osnovu poznatih podataka određuje mehaničke osobine građevinskih materijala matematičkim putem.

223

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik standarda. Ispitivanje bez razaranja - Nabraja metode za - Priprema uzorke za ispitivanje ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih građevinskih materijala bez materijala bez razaranja. razaranja. - Upoznaje primjenu sklerometra i - Čisti radno mjesto i ultrazvuka kod laboratoriju. ispitivanja bez - Primjenjuje mjere razaranja. zaštite na radu. - Poznaje prateću dokumentaciju pri ispitivanju.



- Posjeta i rad u laboratoriji za ispitivanje građevinskih materijala metodama bez razaranja. Vježbe: - Priprema uzorke za ispitivanje mehaničkih osobina građevinskih materijala bez razaranja.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - B. Blagojević: Ispitivanje građevinskih materijala, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Laboratorija sa opremom za ispitivanje građevinskih materijala; - računar sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja (najmanje jedanput u klasifikacionom periodu); - urađene vježbe. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Osnovna svojstva građevinskih materijala - Ispitivanje razaranjem - Ispitivanja bez razaranja - Osnovna svojstva građevinskih materijala - Mehaničke osobine

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Beton i njegovi - Ispitivanje betona komponentni materijali - Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Građevinski materijali - Osnovna svojstva građevinskih materijala - Statika i otpornost - Vrste sila i opterećenja

224

Znanja građevinskih materijala

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja materijala - Sile u presjeku - Otpornost materijala - Aksijalno naprezanje - Smicanje - Savijanje

225

1.3.7. HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE 1. Naziv predmeta: HIDROTEHNIČKE MELIORACIJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

72

72

72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o svojstvima zemljišta. - Ukazivanje na način odbrane zemljišta od velikih voda. - Sticanje osnovnih znanja o odvodnjavanju zemljišta. - Sticanje osnovnih znanja o navodnjavanju zemljišta. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

226

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Shvata značaj - Definiše pojam hidrotehničkih melioracija. melioracija. - Navodi svrhu i podjelu melioracija. - Navodi definiciju hidrotehničkih melioracija. Zemljište - Razvija smisao za - Razlikuje faze - Navodi definiciju preciznost. zemljišta. zemljišta i faze zemljišta. - Opisuje postanak - Skicira slojeve zemljišta. plodnog zemljišta. - Navodi i opisuje - Razlikuje strukturu slojeve plodnog zemljišta. zemljišta. - Razlikuje vrste - Upoznaje vode u zemljištu. ispitivanje - Shvata važnost zemljišta. toplote i sadržaja - Upoznaje fizička vode i vazduha u svojstva zemljišta. zemljištu za uspješno odgajivanje - Upoznaje hemijska biljaka. svojstva zemljišta. - Razlikuje vrste - Navodi podjelu i zemljišta. klasifikaciju zemljišta. Odbrana zemljišta od velikih voda - Razvija - Razlikuje vrste - Opisuje aktivne i sistematičnost. nasipa. pasivne mjere - Razvija smisao za - Crta šematski zaštite od velikih preciznost. prikaz nasipa i voda. označava osnovne - Navodi vrste elemente. nasipa. - Crta šematski - Upoznaje prikaz zaštite trupa projektovanje nasipa od velikih nasipa. voda. - Opisuje izradu nasipa. - Opisuje osiguranje nasipa. Odvodnjavanje zemljišta - Razvija smisao za - Shvata značaj - Definiše vodni preciznost. odvodnjavanja bilans. zemljišta. - Navodi definiciju

227


- Crteži nasipa.

- Crteži sistema za površinsko odvodnjavanja.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik odvodnjavanja. - Navodi uzroke i posledice vlažnosti zemljišta. - Navodi načine odvodnjavanja. - Površinsko odvodnjavanje. - Upoznaje određivanje količina vode mjerodavnih za površinsko odvodnjavanje. - Navodi i opisuje elemente sistema za odvodnjavanje površinskih voda. - Opisuje trasiranje mreže otvorenih kanala. - Upoznaje dimenzionisanje otvorenih kanala. - Upoznaje izradu i održavanje otvorenih kanala. - Navodi objekte na kanalima.

Formativni ciljevi učenik - Crta šematski prikaz sistema za površinsko odvodnjavanje.

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija logičko zaključivanje.


- Skicira poprečni presjek otvorenog kanala. - Shvata značaj pravilnog dimenzionisanja otvorenih kanala. - Razlikuje objekte na otvorenim kanalima.

Odvodnjavanje podzemnih voda - Crta šematski - Navodi vidove prikaz efekata suvišne vode u otvorenih kanala i zemljištu. drenova na - Navodi načine sniženje nivoa odvođenja suvišnih podzemnih voda. voda. - Skicira vrste - Navodi i opisuje drenaže. vrste horizontalne - Razlikuje vrste drenaže. horizontalne - Upoznaje drenaže. određivanje količine vode koje - Crta šematski treba sprovesti iz prikaz sistema za podzemlja. odvodnjavanje - Navodi i opisuje podzemnih voda. elemente za odvodnjavanje podzemnih voda. - Opisuje trasiranje drenažne mreže.


228

- Crteži sistema za odvodnjavanje podzemnih voda.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Shvata značaj - Poznaje osnovne pravilnog parametre drenaže dimenzionisanja (dubina, prečnici, drenažne mreže. minimalni padovi). - Upoznaje dimenzionisanje drenažne mreže. - Upoznaje izradu i održavanje drenažne mreže. Navodnjavanje zemljišta - Shvata značaj - Navodi definiciju i navodnjavanja svrhu zemljišta. navodnjavanja zemljišta. - Navodi uslove koje - Razlikuje načine mora da zadovolji navodnjavanja. voda za navodnjavanje. - Navodi načine navodnjavanja prema vremenu u kojem se vrši i prema osnovnoj namjeni. - Shvata važnost - Opisuje potrebe pravilnog biljaka za vodom. određivanja - Definiše normu potrebnih količina navodnjavanja i vode za normu natapanja. navodnjavanje. - Upoznaje - Razlikuje osnovne određivanje elemente sistema potrebnih količina za navodnavanje. vode za navodnjavanje. - Crta šematski - Navodi i opisuje prikaz sistema za osnovne elemente navodnjavanje. sistema za navodnjavanje. - Navodi objekte i uređaje na na - Skicira poprečni mreži za presjek kanala. navodnjavanje. - Shvata značaj - Opisuje trasiranje mreže za pravilnog navodnjavanje. dimenzionisanja - Upoznaje mreže otvorenih dimenzionisanje kanala. mreže otvorenih - Shvata značaj kanala. pravilnog - Upoznaje dimenzionisanja



229


- Crteži sistema za navodnjavanje.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik mreže zatvorenih dimenzionisanje kanala – cijevi. mreže zatvorenih - Šematski prikazuje kanala – cijevi. načine - Navodi i opisuje navodnavanja. načine navodnjavanja: - navodnjavanje razvođenjem vode po zemljištu; - podzemno navodnjavanje; - navodnjavanje orošavanjem i dr. Vodoispusti i vodozahvati - Crta šematski - Navodi načine i prikaz različitih opisuje odvođenje tipova vode u prijemnik. vodozahvata. - Opisuje - Crta šematski vodoispuste. prikaz izliva na - Opisuje drenažnoj mreži. vodozahvate. - Upoznaje stalne pumpne stanice.




5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - Dr Dimitrije L. Avakumović: Elementi navodnjavanja i odvodnjavanja, Građevinski fakultet, Beograd, 2005. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički; - diplomirani inženjer poljoprivrede – smjer melioracije.

230

10. Povezanost predmeta Znanja - Dimenzionisanje otvorenih kanala za odvodnjavanje i navodnjavanje - Dimenzionisanje mreže zatvorenih kanala –cijevi - Nasipi

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Građevinska hidraulika - Hidraulički proračun otvorenih kanala - Hidraulički proračun cijevi - Regulacija vodotoka

231

- Odbrana od poplava

1.3.8. REGULACIJA VODOTOKA 1. Naziv predmeta: REGULACIJA VODOTOKA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

72

72

72

72

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje osnovnih hidrauličkih pokazatelja. - Upoznaje mehaniku kretanja nanosa u prirodnim i regulisanim vodotocima. - Upoznavanje osnovnih regulacionih građevina. - Usvajanje matematičkih metoda u izradi proračuna. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

232

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Nastanak prirodnih tokova i podjela - Razvija pozitivan - Skicira - Opisuje nastanak stav prema novim konfiguraciju prirodnih tokova i saznanjima. terena gdje se navodi podjelu. formira rječno - Definiše rječni sliv korito. i navodi pojave u - Razlikuje osnovne njemu. elemente rječnog - Opisuje rječnu korita. dolinu i rječni tok. - Analizira rječni sliv - Opisuje riječno i pojave u njemu. korito i nabraja osnovne elemente. Hidrološke karakteristike prirodnih tokova - Razvija sposobnost - Uočava zavisnost - Poznaje režim opažanja. između vodostaja i voda. - Razvija preciznost i proticaja. - Definiše proticaj i urednost. - Crta I čita vodostaj. hidrograme. - Upoznaje režim - Crta i čita leda. nivograme. - Poznaje režim - Crta krivu trajanja riječnog nanosa i vodostaja i nabraja vrste proticaja. nanosa. - Razlikuje vrste nanosa. Morfologija prirodnih tokova - Razumije odnos - Shvata značaj - Definiše tehnike i prirode. utvrđivanja morfologiju nepovoljnih dionica prirodnih tokova. prirodnih tokova. - Upoznaje primjenu morfoloških analiza - Upoređuje prirodne režime vodotoka. u proučavanju prirodnih režima vodotoka. Mehanika kretanja rječnog nanosa - Razumije odnos - Razlikuje faze - Upoznaje kretanja kretanja rječnog rječnog nanosa, tehnike i prirode. nanosa. počev od - Razlikuje pokretanja koritoformirajući i nanosa, zatim tranzitni nanos. transporta pronosa - Uočava probleme i zaustavljanja transporta vučenog taloženja. i suspendovanog - Upoznaje nanosa u uslovima transport vučenog koji vladaju u nanosa u prirodnim prirodnim tokovima. tokovima. - Upoznaje složeni proces kretanja 233


- Podloge za potrebe morfoloških analiza.

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik suspendovanog nanosa u prirodnim tokovima. Hidraulički proračun prirodnih tokova - Shvata značaj - Poznaje svrhu proračuna hidrauličkog prirodnih tokova. proračuna - Razlikuje različite prirodnih tokova. vrste podloga koje - Upoznaje osnovne se koriste za podloge za proračun prirodnih hidrauličke tokova proračune. ( hidrološke, - Upoznaje hidrauličke i hidrološke i morfološke, hidrauličke psamološke podloge. podloge). - Upoznaje morfološke - Vrši hidraulički podloge. proračun prirodnih - Upoznaje metode tokova. hidrauličkih proračuna i njihovu opravdanost. Radovi na uređenju prirodnih tokova - Shvata značaj - Upoznaje razloge uređenja prirodnih uređenja prirodnih tokova. tokova. - Razlikuje elemente - Nabraja regulacije riječnog regulacione korita. elemente rječnog - Određuje potrebne korita. radove na uređenju - Poznaje podjelu prirodnih tokova. radova na uređenju prirodnih tokova. - Predviđa - Opisuje radove na materijale za uređenju prirodnih izgradnju tokova. regulacionih - Navodi materijale građevina i za izgradnju uređenja prirodnih regulacionih tokova. građevina i - Skicira zaštitu elemenata kosina busenom. građevina. - Opisuje materijale - Skicira fašine i jasle. i njihovu upotrebu - Skicira punjene kod uređenja prirodnih tokova. korpe i splav od - Nabraja i opisuje fašina. regulacione - Skicira žičane građevine. korpe. - Skicira poplete od



- Hidrološke i hidrauličke podloge. - Morfološke podloge.



234


Formativni ciljevi

Socijalizacijski ciljevi učenik - Navikava se na red i urednost.


učenik svježeg kolja i pruća. - Šematski prikazuje regulacione građevine. - Šematski prikazuje - Razvija pravilan razne tipove odnos prema obaloutvrda. očuvanju životne - Crta dispoziciju sredine. prave paralelne građevine. - Šematski prikazuje tipove paralelnih građevina. - Šematski prikazuje sisteme napera. - Šematski prikazuje napere. - Šematski prikazuje dispoziciju i poprečne presjeke pregrada. - Opisuje - Šematski prikazuje regulacione pragove. građevine za - Šematski prikazuje izazivanje traverze. vještačke poprečne - Skicira sistem cirkulacijepovršinskih skretače. skretača za - Opisuje izazivanje erozije. prosijecanje - Šematski prikazuje rječnih krivina – meandera. ušće u planu. - Poznaje uređenje - Predviđa rječnih ušća. regulacione mjere koje utiču na - Upoznaje poplavni talas iz regulacione mjere akumulacionog na uticaj poplavnog bazena. talasa iz - Crta hidrograme akumulacionog poplavnih talasa i bazena. njihovu transformaciju. Velike vode na rijekama i mogućnost odbrane od izlivanja i plavljenja dolina - Razumije odnos - Shvata značaj - Upoznaje uticaj tehnike i prirode. zaštite priobalnog regulacionih radova pojasa od velikih na uslove voda. putovanja i - Razlikuje načine rasplinjavanja odbrane od poplavnih talasa u poplava. prirodnim tokovima.

235

Informativni ciljevi i sadržaji učenik - Upoznaje načine odbrane od poplava.




5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - D. Muškatirović: Regulacija rijeka, Građevinska knjiga, Beograd, 1976. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenik učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički. 10. Povezanost predmeta Znanja - Odbrana od poplava - Regulacione građevine - Materijali za izgradnju regulacionih građevina

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Hidrotehničke melioracije - Nasipi - Luke i pristaništa - Regulacija rijeka za potrebe unutrašnje plovidbe - Građevinski materijali - Kamen - Beton - Drvo

236

1.3.9. LUKE I PRISTANIŠTA 1. Naziv predmeta: LUKE I PRISTANIŠTA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

66 66

66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje plovnih puteva, plovila i roba. - Sticanje osnovnih znanja o luci kao građevinskom objektu i elementima potrebnim za njeno funkcionisanje. - Sticanje osnovnih znanja o pristaništu kao građevinskom objektu i elementima potrebnim za njegovo funkcionisanje. - Sticanje osnovnih znanja o hidrauličkim objektima u lukama i pristaništima. - Osposobljavanje za sistematičnost, urednost i preciznost.

237

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Shvata značaj i - Navodi definiciju ulogu vodnog vodnog saobraćaja. saobraćaja. - Navodi podjelu vodnog saobraćaja. - Nabraja elemente koji se moraju obezbijediti za obavljanje plovidbe. - Navodi prednosti i mane vodnog saobraćaja. Plovni putevi - Razlikuje tehničke - Navikava se na - Navodi podjelu karakteristike tačnost. plovnih puteva. plovnog puta. - Nabraja tehničke karakteristike - Razlikuje elemente plovnog puta. gabarita plovnog - Definiše puta. niskiplovidbeni i regulacioni nivo. - Shvata značaj - Definiše visoki regulacije rijeka za plovidbeni nivo. obezbjeđenje - Navodi elemente uslova za plovidbu. gabarita plovnog puta. - Crta šematski - Regulacija rijeka. prikaz uzdužnog - Navodi glavne profila kanalisanog probleme koje vodotoka. regulacijom treba riješiti. - Razlikuje elemente - Nabraja građevine plovnog kanala. za regulaciju rijeka - Crta šematski za potrebe prikaz poprečnog plovidbe i njihovu presjeka plovnog svrhu. kanala. - Kanalisanje rijeka. - Shvata način - Upoznaje funkcionisanja kanalisanje rijeka brodske za potrebe prevodnice. unutrašnje - Shvata značaj plovidbe. - Plovni kanali. održavanja plovnih - Navodi definiciju i puteva. podjelu plovnih kanala. - Shvata značaj - Navodi i opisuje obilježavanja osnovne elemente plovnih puteva. 238


- Crteži regulacionih građevina.

- Crtež kanaisanog vodotoka.

- Crteži plovnog kanala. - Crtež brodske prevodnice.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik plovnog kanala. - Brodske prevodnice. - Definiše i objašnjava način funkcionisanja brodske prevodnice. - Održavanje i obilježavanje plovnih puteva. - Upoznaje održavanje plovnih puteva i nabraja mehanizaciju za održavanje plovnih puteva. - Navodi svrhu obilježavanja plovnih puteva. - Opisuje signalne plovidbene znake za obilježavanje plovnog puta. Luke Podjela i osnovni elementi - Navodi definiciju luke. - Nabraja osnovne zadatke luke. - Navodi podjelu luke. - Nabraja osnovne elemente luke. - Akvatorija luke. - Nabraja i opisuje elemente akvatorije luke. - Lučka teritorija. - Navodi elemente koji se nalaze na lučkoj teritoriji. - Definiše i navodi podjelu lučke obale. - Navodi definicije operativne obale, veza i terminala. - Opisuje operativnu obalu.

Socijalizacijski ciljevi učenik - Razvija analitičnost i logično mišljenje.


- Shvata ulogu luke u nacionalnoj privredi.

- Razvija logičko zaključivanje. - Razvija smisao za preciznost.

- Razlikuje elemente akvatorije luke. - Crta šematski prikaz akvatorije luke. - Razlikuje tipove operativne obale. - Crta šematski prikaz tipova operativne obale.

239


- Crteži akvatorija i teritorije luke.

Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za Formativni ciljevi sadržaji ciljevi izvođenje nastave učenik učenik učenik Pristaništa - Razlikuje osnovne - Crteži akvatorija i - Navodi definiciju elemente teritorija pristaništa. pristaništa. pristaništa. - Navodi podjelu - Crta šematski pristaništa. prikaz akvatorije - Nabraja osnovne pristaništa. elemente - Crta šematski pristaništa. prikaz operativne - Nabraja i opisuje obale sa djelove akvatorije pretovarnim pristaništa. mjestima. - Navodi elemente koji se nalaze na teritoriji pristaništa. Skladišta, saobraćajnice I mehanizacija pretovara u lukama i pristaništima - Razvija preciznost i - Crteži skaldišta. - Razlikuje vrste Skladišta robe. urednost. - Navodi vrste robe. - Crteži - Navodi podjelu - Razlikuje vrste mehanizacije skladišta. skladišta. pretovara. - Navodi namjenu otvorenih skladišta. - Crta šematski - Razvija logičko - Navodi podjelu i prikaz kolosjeka. zaključivanje. opisuje zatvorena skladišta. - Razlikuje uređaje - Saobraćajnice. sa prekidnim - Opisuje drumske dejstvom. puteve. - Navodi podjelu i opisuje željezničke - Razlikuje uređaje sa neprekidnim kolosjeke. dejstvom. - Mehanizacija pretovara. - Navodi podjelu pretovarne mehanizacije. - Upoznaje uređaje sa prekidnim dejstvom. - Upoznaje uređaje sa neprekidnim dejstvom. Hidraulički objekti - Crteži lukobrana. - Razumije odnos - Shvata značaj Lukobrani tehnike i prirode. lukobrana. - Upoznaje talase i - Razlikuje tipove njihovo dejstvo na lukobrana. lukobrane. - Skicira tipove - Navodi podjelu i lukobrana. funkciju lukobrana. - Skicira poprečni - Nabraja i opisuje presjek lukobrana. tipove lukobrana. 240

Informativni ciljevi i Formativni ciljevi sadržaji učenik učenik - Opisuje nasute lukobrane. - Nabraja elemente važne za projektovanje lukobrana. - Navodi materijal za izradu jezgra - Shvata značaj lukobrana. obalnih - Obalne konstrukcija. konstrukcije. - Razlikuje tipove - Navodi funkciju i obalnih tipove obalnih konstrukcija. konstrukciju. - Navodi elemente koji utiču na izbor najpovoljnijeg tipa obalne konstrukcije. - Nabraja sile koje - Skicira osnovne djeluju na obalnu tipove obalnih konstrukciju. konstrukcija - Opisuje obalne - Skicira bitve konstrukcije. - Skicira drvene - Nabraja i opisuje odbojnike opremu obalnih konstrukcija. Planiranje luka i pristaništa - Shvata značaj - Nabraja osnovne izučavanja aspekte planiranja. ekonomskih - Nabraja faze aspekata, aspekata projektovanja. prirodnih uslova i - Upoznaje navigacionih ekonomske aspekte aspekata za planiranja. planiranje luka i - Navodi definiciju pristaništa. gravitacionog područja, robnog prometa i propusne moći. - Upoznaje prirodne uslove značajne za planiranje. - Nabraja navigacione aspekte kod planiranja.



- Crteži obalnih konstrukcija.



241

- Crteži bitvi i odbojnika.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - D. Muškatirović, M. Jovanović: Osnovi hidrotehnike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. god. - D. Muškatirović: Unutrašnji plovni putevi i pristaništa, Građevinski fakultet, Beograd, 1979. god. - Tehničar – građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva – smjer hidrotehnički; - diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Regulacija rijeka za potrebe unutrašnje plovidbe - Sile koje djeluju na obalnu konstrukciju - Pristaništa

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Regulacija vodotoka - Regulacione građevine - Statika i otpornost materijala - Osnove građevinarstva

242

- Sile - Opterećenja - Objekti hidrogradnje

1.3.10. TEHNOLOGIJA GRAĐENJA 1. Naziv predmeta: TEHNOLOGIJA GRAĐENJA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

66 66

66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Upoznavanje sa sistemima građenja u visokogradnji. - Upoznavanje sa načinima izvođenja zemljanih radova. - Sticanje znanja o savremenim alatima, priboriu i mašinama u visokogradnji. - Upoznavanje sa raznim vrstama oplata. - Upoznavanje sa izradom građevinske skele. - Upoznavanje sa savremenim metodama izrade krovnih konstrukcija. - Upoznavanje sa obradom ugradnjom armature. - Upoznavanje sa tehnikom ugradnje čelika za prednaprezanje. - Upoznavanje sa metodama transporta, ugrađivanja i njege betona. - Upoznavanje sa tehnologijom izvođenja zidarskih radova. - Upoznavanje se metodama izvođenja montažnih radova i prefabrikacijom betonskih elemenata. - Upoznavanje sa savremenim metodama izvođenja završnih radova. - Osposobljavanje za primjenu sredstava zaštite na radu. - Razvijanje svijesti o upotrebi zdravih materijala. - Upoznavanje principa zaštite životne sredine. - Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tuđem radu u okviru radnog procesa.

243

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: TREĆI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Uvod - Pozitivno - Razlikuje metode - Upoznaje osnovne procjenjuje izgradnje objekata metode izgradnje važnost novih visokogradnje. objekata saznanja iz svoje visokogradnje. struke. - Opisuje tehnologiju tradicionalne metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i nedostatke. - Opisuje tehnologiju tradicionalneunaprijeđene metode izgradnje objekata i navodi njihove prednosti i - Vrši komparaciju metoda izgradnje nedostatke. objekata - Opisuje metodu visokogradnje. montažne gradnje i navodi njene prednosti. - Definiše metodu industrijske gradnje i preduslove za njenu primjenu. - Navodi grupe građevinskih radova. - Nabraja građevinske radove - Shvata specifičnosti u okviru grupe pojedinih grubih građevinskih građevinskih radova. radova. - Nabraja građevinske radove u okviru grupe završnih građevinskih radova. - Pojašnjava osnovne termine u tehnologiji građenja. Zemljani radovi - Razvija pozitivnju - Shvata značaj - Pojašnjava pojam orijentaciju prema zemljanih radova. zemljanih radova. zanimanju. - Upoznaje 244


Informativni ciljevi i sadržaji učenik mehanizaciju za zemljane radove. - Objašnjava tehnike izrade i podgrađivanje širog iskopa. - Objašnjava tehnike izrade i podgrađivanja uskog iskopa. Tesarski radovi - Definiše osnovne pojmove o tesarskim radovima. - Navodi materijal i sredstva za spajanje. - Upoznaje faktore za usvajanje tipa oplate. - Nabraja razne konstrukcije oplate. - Opisuje oplatu za stubove i grede. - Upoznaje prenosnu oplatu za zid. - Upoznaje oplatu za ploče. - Upoznaje tunelsku oplatu. - Upoznaje kliznu oplatu. - Upoznaje samopodižuću oplatu. - Upoznaje specijalne vrste oplate. - Navodi pomoćna sredstva za primjenu oplate. - Zna sredstva za premazivanje oplate. - Zna opremu za čišćenje oplate. - Objašnjava pojam građevinske skele. - Opisuje izradu


Formativni ciljevi učenik - Razlikuje mehanizaciju za zemljane radove.

- Upoređuje tehnike širokog i uskog iskopa.

- Razlikuje materijale i sredstva za spajanje drveta.


- Razlikuje razne vrste oplate.

- Shvata značaj skele pri izgradnji.

- Razlikuje krovne konstrukcije. - Razlikuje elemente krovnih 245


Informativni ciljevi i sadržaji učenik građevinske skele. - Zna da vodi kontrolnu knjigu skele. - Nabraja vrste krovnih konstrukcija. - Poznaje elemente krovnih konstrukcija. Armirački radovi - Upoznaje vrste i karakteristike armature. - Navodi mašine za obradu armature. - Opisuje rad mašina za obradu armature. - Zna probleme zaštite armature. - Opisuje proces izvođenja armiraških radova u pogonu i na gradilištu. - Upoznaje čelik za prednaprezanje. - Opisuje ugrađivanje čelika za prednaprezanje. - Zna karakteristike i primenu mikroarmature. Betonski radovi - Opisuje unutrašnji transport betona. - Upoznaje rad automješalice, pumpe za beton, gradilišnog krana, transportnih traka i ostalih transportnih sredstava. - Opisuje pripremu podloge za betoniranje. - Navodi metode ugradnje betona. - Upoznaje ugradnju betona


Formativni ciljevi učenik konstrukcija.


- Razlikuje vrste armature. - Razlikuje mašine za obradu armature.

- Razvija osjećaj o potrebi zaštite na radu.

- Shvata metode izrade skeleta armature kod raznih konstruktivnih elemenata. - Shvata principe prednaprezanja čelika.

- Uočava značaj i specifičnost betonskih radova. - Razlikuje metode transporta betona. - Zna pripremu podloge za betoniranje. - Razlikuje razne metode ugrađivanja betona i vrši komparaciju istih.

246


Informativni ciljevi i sadržaji učenik pervibratorom. - Upoznaje površinsko vibriranje betona. - Upoznaje tehniku torkretiranja betona. - Upoznaje tehniku ugrađivanja betona vibro-valjcima. - Upoznaje se sa vakuumiranjem betona. - Opisuje obradu spojnica. - Opisuje obradu horizontalnih i vertikalnih površina. - Definiše pojam njege betona i opisuje metode njegovanja u raznim uslovima. Zidarski radovi - Nabraja zidarski alat i pribor. - Nabraja i opisuje zidarski materijal. - Opisuje izradu i transport vezivnog materijala. - Objašnjava zidanje zidova od opeke i blokova raznih debljina. - Objašnjava malterisanje zidova. - Opisuje izradu podnih košuljica. Montažni radovi - Upoznaje sisteme i prednosti montažne gradnje. - Nabraja principe i prednosti metoda montaže. - Pojašnjava dekompoziciju objekta na



- Uočava značaj njege betona. - Razlikuje i upoređuje metode njege betona u raznim uslovima.

- Razlikuje materijal i pribor za zidarske radove. - Razlikuje kriterijume kvaliteta izvedenih zidarskih radova. - Zna izradu podnih košuljica.

- Uočava prednosti montažne gradnje.

247


Informativni ciljevi i sadržaji učenik elemente. - Navodi i objašnjava metode izvođenja montažnih radova. - Definiše pojam prefabrikovanih betonskih elemenata. - Nabraja i opisuje metode prefabrikacije. - Navodi i opisuje pomoćna sredstva za montažne radove. - Navodi i opisuje mehanizaciju za montažne radove. - Upoznaje mehanizaciju za montažu. - Poznaje sadržaj projekta montažnih radova. - Objašnjava postupak kontrole i pripreme ležišta za element. - Objašnjava postupak kontrole i pripreme elementa. - Upoznaje postupak pravilnog zahvatanja i probnog podizanja elementa. - Upoznaje postupak postavljanja elementa u ležište. - Upoznaje postupak izrade veze elementa sa konstrukcijom. Završni radovi - Objašnjava pojam završnih radova i navodi vrste. - Upoznaje savremeni alat, pribor i mašine i


Formativni ciljevi učenik - Razlikuje metode izvođenja montažnih radova.

- Vrši upoređivanje metoda prefabrikacije.

- Analizira projekat montažnih radova. - Razlikuje mehanizaciju za montažne radove.

- Shvata tehnologiju montažnih radova.

- Razlikuje završne radove. - Uočava kriterijume za ocjenu kvaliteta izvršenih završnih

248


Informativni ciljevi i sadržaji učenik materijale koji se primjenjuju u tehnologiji završnih radova. - Upoznaje savremene tehnologije završnih radova.


Formativni ciljevi učenik radova.


5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Dr D. Arizanović: Tehnologija građevinskih radova, Univerzitet u Beogradu, Beograd, 1997. god. - B. Blagojević: Građevinske konstrukcije, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2006. god. - S. Krunić, G. Mladenović, S. Mladenović, Lj. Krunić: Osnovni građevinski radovi, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1998. god. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar, projektor, platno za projektor; - katalozi, prospekti, uzorci materijala, alata i pribora. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika: - Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Upoznaje sisteme montažne gradnje - Izrada i podgrađivanje iskopa - Izrada oplata i skela - Izrada skeleta armature i - poznavanje metoda predneprezanja - Betoniranje u ljetnjim i zimskim uslovima - Zidanje zidova od blokova i opeke - Malterisanje zidova - Izrada i podgrađivanje

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Osnovi građevinarstva - Osnovni sistemi građenja


- Organizacija građenja 249

- Osnovi geologije - Drvo kao građevinski materijal - Građevinski čelik - Beton kao građevinski materijal - Opekarski i betonski proizvodi za zidanje - Malteri - Građevinska mehanizacija

Znanja iskopa - Poznaje posledice nepravilne montaže - Izrada i podgrađivanje iskopa - Izrada skela - Upoznaje postupke pravilnog zahvatanja, probnog dizanja i postavljanja elementa u ležište - Izrada krovnih konstrukcija. - Pojašnjanje dekompozicije objekta na elemente

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja za zemljane radove - Zaštita na radu - Mehanika tla i fundiranje

- Stabilnost zemljanih kosina

- Statika i otpornost materijala

- Vrste opterećenja i presječne sile - Statički određeni i neodređeni nosači i razno oblici njihovog naprezanja


- Krovne konstrukcije - Konstruktivni sklop objekta

250

1.3.11. ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA 1. Naziv predmeta: ODRŽAVANJE ŽELJEZNIČKIH PRUGA 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

66 66

66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje znanja o osnovnim principima održavanja željezničkih pruga. - Sticanje svijesti o važnosti preciznog, kvalitetnog i ekonomičnog izvođenja radova. - Shvatanje značaja upotrebe građevinskih normi. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju zadataka.

251

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik - Analizira osnovne Osnovni principi principe održavanja održavanja željezničkih pruga željezničkih pruga. - Definiše osnovne - Razlikuje radove na principe održavanju pruga: održavanja željezničkih pruga. - kontrolu stanja pruge; - ciklusno održavanje; - pojedinačne intervencije na kolosjeku. Inspekcija stanja pruga - Opisuje načine inspekcije stanja pruge: - ispitivanje geometrije kolosjeka; - ispitivanje slobodnih profila; - ispitivanje naprslina u šinama; - ispitivanje naboranosti šina; - ispitivanje planuma i trupa pruge.

Redovno održavanje - Zna koji radovi spadaju u redovno održavanje pruga. - Opisuje radove na redovnom održavanju pruge: - kod donjeg stroja, - kod kolosjeka.

- Shvata značaj inspekcije stanja pruga. - Upoređuje vrste inspekcije pruge. - Razlikuje parametre od značaja za geometriju kolosjeka. - Upoređuje načine ispitivanja šina: - elektromagnetno ispitivanje, - kombinovano, - ultrazvučno ispitivanje. pruga - Shvata značaj redovnog održavanja pruga. - Razlikuje radove u sklopu redovnog održavanja pruga. - Analizira radove redovnog održavanja kod donjeg stroja: - odvodnjavanje donjeg stroja;

- Shvata značaj propisa i njihove primjene.

- Povezuje tehnološka i konstruktivna rješenja. - Razvija sposobnost zapažanja.

252




Formativni ciljevi učenik - saniranje i nabijanje donjeg stroja. - Uništavanje vegetacije. - Analizira radove redovnog održavanja kod gornjeg stroja: - održavanje šina; - održavanje sprava protiv putovanja šina; - održavanje spojnog i pričvrsnog pribora; - kontrola stanja pragova. - Razlikuje radove na održavanju pruge koji se izvode: - ručno i - mašinski. - Razlikuje alat i mašine koje se koriste pri održavanju pruga.

Srednje opravke pruga - Zna koji radovi spadaju u srednje opravke pruga. - Opisuje radove kod srednjih opravki pruge. -

-

Shvata značaj srednjih opravki pruga. Razlikuje radove u sklopu srednjih opravki pruga. Analizira radove u sklopu srednjih opravki pruga kod: donjeg stroja pruge; gornjeg stroja pruge. Upoređuje radove u sklopu srednjih opravki pruge: pojedinačna zamjena šina u zavisnosti od vrste oštećenja; pojedinačna zamjena pragova i pričvrsnog pribora;

- Razvijan pravilan odnos prema očuvanju materijalnih dobara. - Jača samouvjerenost i pouzdanost u radu.

253


- Posjeta Željeznici Crne Gore.



Formativni ciljevi

učenik dopuna zastora; navarivanja šina; obrada šina. Razlikuje mehanizaciju za opravke pruga. Glavna opravka pruga (remont) - Shvata značaj - Zna koji radovi glavnih opravki spadaju u glavne pruga. opravke pruga. - Opisuje radove kod - Uočava obim radova pri remontu glavne opravke pruge. pruga. - Analizira metode - Zna metode i koje se primjenjuju načine izvođenja kod remonta remonta pruge. pruge. - Uočava osnovne operacije na gradilištu u toku remonta: - rešetanje zastorne prizme; - zamjena starog kolosjeka novim; - regulisanje kolosjeka. - Razlikuje mehanizaciju za remont pruge.


-

- Shvata značaj timskog rada.

- Posjeta Željeznici Crne Gore.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - Tehničar-građevinski priručnik 6, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1989. god. - I. Gačić: Željezničke pruge, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. god. - T. Milojković: Željeznice, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. god. - D. Bajić: Osnovi projektovanja željezničkih pruga, Građevinski fakultet, Beograd, 1987. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Računar sa projektorom, pribor za crtanje. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima.

254

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocijena na kraju školske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inženjer građevinarstva-smjer saobraćajni. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnologija građenja željezničke pruge - Organizacija gradilišta i mehanizacija

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Saobraćajnice - Željezničke pruge - Organizacija građenja

255

- Gradilište

1.3.12. OSNOVE NISKOGRADNJE 1. Naziv predmeta: OSNOVE NISKOGRADNJE 2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave



Ukupno

66 66

66 66

3. Opšti ciljevi nastave - Sticanje osnovnih znanja iz oblasti niskogradnje. - Korisćenje odgovarajucih podataka, dobijenih laboratorijskim i terenskim ispitivanjima. - Upoznaje načine i vrste ispitivanja pojedinih konstruktivnih elemenata u toku izgradnje. - Sticanje radne navike i radne discipline. - Sticanje samostalnosti i odgovornosti u obavljanju poslova. - Razvijanje kritičkog odnosa prema svom i tuđem radu u okviru radnog procesa. - Povezivanje i primjenjivanje znanja iz drugih predmeta. - Stiče svijest o upotrebi naučenih oblasti i njihovoj primjeni na konkretnim stvarima.

256

4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi Razred: ČETVRTI Informativni ciljevi i Socijalizacijski Formativni ciljevi sadržaji ciljevi učenik učenik učenik Objekti niskogradnje - Razlikuje grane - Razvija pozitivan - Nabraja objekte niskogradnje. niskogradnje. stav prema novim - Opisuje objekte saznanjima. niskogradnje. Putevi i zeljeznice - Zna i klasifikuje puteve i zeljeznice. - Opisuje konstruktivne elemente puteva i željeznica.

- Analizira klasifikaciju puteva i zeljeznica. - Upoređuje konstruktivne elemente puteva i željeznica. - Crta poprečne presjeke. Donji stroj i kolovozna konstrukcija - Razlikuje elemente - Navodi definiciju kolovozne kolovoza. konstrukcije: - Objašnjava vrste - posteljicu, kolovoznih - usjek, konstrukcija. - nasip, - Navodi elemente - zasjek, kolovozne - zavrsni slojevi konstrukcije. kolovozne - Poznaje konstrukcije. tehnologiju izrade - Skicira elemente kolovoznih kolovoznih konstrukcija. konstrukcija. - Nabraja - Analizira mehanizaciju koja standardne metode se koristi kod izrade usjeka i izvođenja nasipa. kolovoznoh - Razlikuje konstrukcija. materijale za - Nabraja materijale izradu fleksibilnih i za izradu zastora krutih kolovoznih kolovozne konstrukcija. konstrukcije. Donji stroj željezničke pruge - Zna ulogu donjeg stroja željezničke pruge. - Poznaje laboratorijska i

Preporuke za izvođenje nastave - Prikazivanje CD-a sa objektima niskogradnje. - Grupni rad: Pano objekti niskogradnje.

- Razvija smisao za preciznost i sistematicnost.

- Posjeta željeznici. - Prikazivanje CD-a sa putevima i željeznicom. - Grupni rad: Pano putevi i željeznice.

- Razvija logicko zakljucivanje.

- Crta u razmjeri poprečne profile saobraćajnica u usjeku, nasipu i zasjeku.


- Upoređuje donji stroj puteva i željezničkih pruga. - Razlikuje i upoređuje mehanizaciju za izradu donjeg 257

- Obilazak gradilišta.

Informativni ciljevi i sadržaji učenik terenska ispitivanja kod izrade donjeg stroja. Propusti kod putnih i - Zna ulogu propusta. - Navodi podjelu propusta. - Zna tehnologiju izrade propusta.


Formativni ciljevi učenik stroja kod željezničkih pruga.

željezničkih konstrukcija - Analizira usvojena rješenja propusta. - Razlikuje mehanizaciju za izradu propusta. - Skicira cjevaste, pločaste i zasvedene propuste. Potporni zidovi i tuneli - Formira stav o - Obrazlaže funkciju - Razlikuje različite tunelske tunela i potpornog važnosti propisa i konstrukcije. zida kao njihovoj primjeni. - Analizira ulogu građevinske potpornog zida u konstrukcije. zavisnosti od vrste. - Zna tehnologiju - Upoređuje izvođenja radova, mehanizaciju za mehanizaciju, izradu tunela i laboratorijska i potpornog zida. terenska ispitivanja - Upoređuje podatke kod tunela i laboratorijskih i potpornog zida. terenskih ispitivanja. Mostovi i aerodromi - Razlikuje mostove - Definise most i prema tipu aerodrom kao konstrukcije. građevinski - Vrsi komparaciju objekat. izmedju kolovozne - Zna funkciju mosta konstrukcije puta i i aerodroma. aerodroma. - Navodi podjelu mostova prema tipu konstrukcije. - Obrazlaže specificnu ulogu kolovozne konstrukcije aerodroma u odnosu na karakter saobraćajnog opterećenja.

258


-

Grupni radPano propusti: Cjevasti, pločasti, zasvođeni.

- Prikazivanje CD-a sa objektima.

- Grupni rad: Pano potporni zidovi i tuneli.

- Posjeta aerodromu. - Grupni rad: Pano mostovi i aerodromi.

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora - V. Anđus, J. Katanić: Putevi, Zavod za udŽbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1997. - TehniČar-Građevinski priručnik 6, IRO Gradska knjiga, Beograd, 1989. - I. Gacić: Zeljezničke pruge, Zavod za udzbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. - T. Milojković: Zeljeznice, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990. - Prof. dr Z. Joksić: Kolovozne konstrukcije puteva, projektovanje, građenje i održavanje, IRO Građevinska knjiga, Beograd, 1990. - M. Maletin: Gradske saobraćajnice, Građevinski fakultet, Beograd, 1992. 6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave - Kabinet sa priborom za crtanje, kompjuter sa projektorom. 7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika - Usmena provjera znanja(najmanje jedna ocjena u klasifikacionom periodu); - pismena vježba. - Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena u klasifikacionom periodu. - Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u klasifikacionim periodima. 8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta - Pozitivna ocjena na kraju skolske godine. 9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika - Diplomirani inzenjer građevinarstva. 10. Povezanost predmeta Znanja - Tehnologija građenja saobraćajnica - Građenje mostova i tunela - Tehnička obrada grafičkih priloga

Povezanost sa drugim predmetima Predmet Znanja - Saobraćajnice - Saobraćajnice- Mostovi ituneli putevi, željezničke pruge - Mostovi i tuneli - Tehničko crtanje - Razumije i koristi tehničke crteže

259

2. STRUČNI ISPIT 2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA 2.1.1. SMJER-NISKOGRADNJA 2.1.1.1. SAOBRAĆAJNICE 1. Naziv ispitnog kataloga: SAOBRAĆAJNICE 2. Cilj ispita Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta SAOBRACAJNICE, uz: - Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti saobraćajnica; - pravilne upotrebe stručne terminologije; - rješavanje jednostavnih problema – zadataka, vezanih za saobraćajnice; - odgovarajući pristup pri modeliranju i izradi tehničke dokumentacije; - poznavanje i poštovanje propisa sa područija zaštite na radu i zaštite okoline; - poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe; - primjena normi i smjernica za obezbjeđivanje kvaliteta rada; - objašnjenje i interpretaciju rezultata; - odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena; - upotrebu savremene infpormacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocijenjuju na stručnom ispitu 1. Geotehnički radovi - Donji stroj saobraćajnica. - Klasifikacija tla. - Projektovanje i izrada kosina usjeka i nasipa. - Zaštitne i potporne konstrukcije geotehničkih objekata. - Pripremni radovi na uređenju gradilišta. - Metode izrade usjeka i nasipa. - Građenje donjeg stroja saobraćajnice u otežanim geotehničkim uslovima. - Postupci terenske i laboratorijske kontrole. - Održavanje donjeg stroja. 2. Projektovanje puteva - Osnove za projektovanje. - Poprečni profili. - Elementi situacionog plana. - Elementi podužnog profila. - Vitoperenje kolovoza. - Trasiranje puta. - Obračun zemljanih masa. - Sastav projektne dokumentacije. 3. Gornji stroj puta - Elementi gornjeg stroja. - Noseći slojevi kolovoznih konstrukcija. - Fleksibilne kolovozne konstrukcije- asfaltni kolovozi.

260

- Krute kolovozne konstrukcije-cementno betonski kolovozi. - Primjena prefabrikovanih elemenata. 4. Standardna ispitivanja u toku građenja puteva - Ispitivanje kolovoznih podloga. - Ispitivanje asfaltnih kolovoza. - Ispitivanje cementno –betonskih kolovoza. 5. Odvodnjavanje kolovoza - Odvodnjavanje vangradskih puteva. - Odvodnjavanje gradskih saobraćajnica. 6. Održavanje kolovoza - Pojam održavanja. - Vrste oštećenja kolovoza. - Opravke cementno betonskih kolovoza. - Opravke asfaltnih kolovoza. 7. Konstruktivni elementi željezničke pruge - Osnovni pojmovi o donjem i gornjem stroju pruge. - Slobodni i tovarni profil pruge. - Poprečni profil pruge normalnog kolosjeka. - Oblik i razmjere trupa pruge. - Nagibi kosina. - Deformacije trupa pruge i mjere sanacije. 8. Konstrukcija gornjeg stroja - Uloga elemenata kolosjeka. - Šine, proračun šina i sastavi šina. - Kolosječni pribor: podjela i uloga. - Kruti pričvrsni pribor. - Elastični pričvrsni pribor. - Spojni kolosječni pribor. - Pragovi; proračun pragova. - Zastor. - Specijalne konstrukcije kolosjeka. - Dugi trak šina (DTŠ). - Elementi gornjeg stroja u DTŠ. - Veze kolosjeka: okretnice, prenosnice, skretnice, matičnjaci i ukrštaji. 9. Elementi projektne geometrije - Situacioni plan i njegovi elementi. - Nagibi i prelomi nivelete. - Položaj skretnica u planu i profilu. 10. Tehnologija i metodologija projektovanja pruga - Proces projektovanja i vrste projekata. - Principi vođenja trase. - Karakter trase u odnosu na reljef terena. - Tehnika trasiranja i oblikovanja trase. 11. Uređaji i postrojenja za elektrifikaciju pruga i siginalno-siguronosni uređaji - Sistemi električne vuče. - Kontaktna mreža.

261

- Signalno siguronosna postrojenja. 12. Održavanje pruga - Principi održavanja pruge. - Održavanje donjeg stroja. - Održavanje gornjeg stroja. 13. Gradske saobraćajnice - Gradski saobraćajni sistemi. - Raskrsnice. - Parkirališta. - Osnovne karakteristike komunalnih sistema. 4.Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na odgovarajući način; da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu. - Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najviše 20 minuta. - Ocijenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na predlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Za računske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

262

2.1.2. SMJER- LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2.1.2.1. ISPITIVANJE BETONA 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITIVANJE BETONA 2. Cilj ispita - Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta ISPITIVANJE BETONA uz: - Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti ispitivanja betona; - analizu i predstavljanje rezultata ispitivanja; - poznavanje i poštovanje propisa sa područja zaštite na radu i zaštite okoline - poznavanje standarda i propisa i njihova pravilna upotreba; - primjenu normi i propisa za obezbjeđivanje kvaliteta rada; - racionalnu upotrebu materijala i vremena; - upotrebu savremene informacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu 1. Beton i njegovi komponentni materijali - Definisati beton i njegove karakteristike. - Komponente betona i njihove karakteristike. - Navestu osnovna svojstva betona i njegovu primjenu. 2. Cement - Definisati cement i njegovu ulogu u betonu. - Nabrojati vrste cementa i njihove oznake. - Definisati način transportovanja i skladištenja cementa. - Definisati kvalitet cementa. - Nabrojati vrste uzoraka cementa i objasniti postupak njihove pripreme. - Objasniti postupak uzimanja uzoraka cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje standardne konzistencija cementa. - Objasniti postupak ispitivanje standardne konzistencija cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje finoće mliva cementa. - Objasniti postupak ispitivanja finoće mliva cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje vremena vezivanja cementa. - Objasniti postupak ispitivanja vremena vezivanja cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje stalnosti zapremine cementa- Objasniti postupak ispitivanja stalnosti zapremine cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase cementa. - Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje specifične mase cementa. - Objasniti postupak ispitivanja specifične mase cementa. - Definisati standard i opremu za ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i savijanje. - Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće cementa na pritisak. - Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće cementa na savijanje. - Definisati skupljanje i širenje cementa. 3. Agregat - Definisati standard i opremu za ispitivanje.

263

-

Navesti ulogu, vrste i način dobijanja agregata. Objasniti način separisanja i deponovanja agregata. Definisati kvalitet agregata. Nabrojati vrste uzoraka agregata i objasniti postupak njihove pripreme. Objasniti postupak uzimanja uzoraka agregata. Definisati standard i opremu za ispitivanje površinske vlage agregata. Objasniti postupak ispitivanja površinske vlage agregata. Definisati standard i opremu za ispitivanje zapreminske mase agregata. Objasniti postupak ispitivanja zapreminske mase agregata. Definisati standard i opremu za ispitivanje povoljnosti agregata u pogledu oblika i izgleda površine zrna. Objasniti postupak ispitivanja povoljnosti agregata u pogledu oblika i izgleda površine zrna. Definisati standard i opremu za ispitivanje sadržaja čestica manjih od 0.09mm u agregatu. Objasniti postupak ispitivanja sadržaja čestica manjih od 0.09mm u agregatu. Definisati standard i opremu za ispitivanje sadržaja gline u agregatu. Objasniti postupak ispitivanja sadržaja gline u agregatu. Definisati standard i opremu za ispitivanje prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. Objasniti postupak ispitivanja prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. Definisati standard i opremu za ispitivanje granulometrijskog sastava agregata. Objasniti postupak ispitivanja granulometrijskog sastava agregata. Objasniti crtanje grafikona frakcija agregata.

4. Voda - Objasniti ulogu i uticaj vode u betonu. - Definisati vodocementni faktor i njegov uticaj na svojstva betona. 5. Aditivi - Definisati ulogu i vrste aditiva. - Definisati primjenu aditiva. 6. Spravljanje betona u laboratoriji - Objasniti značaj i način izrade uzoraka prethodne probe kod spravljanja betona u laboratoriji. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom slijeganja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom rasprostiranja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona mjerom zbijanja. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencije betona VE-BE aparatom. - Objasniti postupak određivanja zapreminske mase svježeg betona. 7. Proizvodnja betona u fabrici i na gradilištu - Objasniti način transportovanja i ugrađivanja betona. - Nabrojati vrste mješalica. - Objasniti postupak ispitivanja konzistencija tekuće proizvodnje betona. - Objasniti postupak ispitivanja čvrstoće betona na pritisak. - Objasniti postupak određivanja zapreminske mase očvrslog betona. 8. Ispitivanje osnovnih karakteristika betona - Objasniti postupak ispitivanja vodonepropustljivosti betona. - Objasniti ispitivanje betona na dejstvo mraza. - Objasniti postupak uzimanja uzoraka iz gotove konstrukcije. - Objasniti ostupak ispitivanja betona metodama bez razaranja.

264

9. Uticaj komponenti na kvalitet betona - Definisati način izbora vrste cementa zavisno od uslova eksploatacije. - Definisati svojstva betona i osobenosti u postupku izrade pri upotrebi posebnih vrsta cementa. - Objasniti uticaj vrste agregata i granulometrijske kompozicije mješavine na svojstva svježeg i očvrslog betona. - Definiše područja povoljnih granulometrijskih kompozicija. - Objasniti postupak projektovanja, kontrole i korekcije granulometrijskog sastava mješavine agregata. - Definisati izbor maksimalnog zrna agregata prema važećem pravilniku. - Objasniti postupak ispitivanja površine zrnavosti usvojene granulometrijske kompozicije i njen uticaj na kvalitet betona. 10. Projektovanje betonske mješavine - Definisati doziranje komponenata za marku betona prema zahtijevanim svojstvima. - Objasniti učešće vlažnog agregata po frakcijama i korekciju količine vode. - Definisati radnu recepturu komponenti betona prema kapacitetu mješalice. - Definisati radnu recepturu komponenti betona na osnovu postignute zapreminske mase probne mješavine betona. - Definisati prognozu pritisne čvrstoće betona na osnovu planiranog sastava betonske mješavine. 11. Njega betona - Objasniti postupak pravilne njege betona u laboratorijskim, fabričkim i gradilišnim uslovima. - Navoesti mjere zaštite objekata od nepovoljnih dejstava temperature i sredine. 12. Beton posebnih svojstava - Navesti vrste i karakteristike betona posebnih svojstava. 13. Identifikacija oštećenja i izvođenje sanacija oštećenih betonskih objekata - Objasniti postupak ispitivanja ugrađenog betona. - Definisati kriterijume za određivanje pritisne čvrstoće betona i izdavanje atesta o kvalitetu ugrađenog betona. 14. Zaštita na radu - Navesti mjere zaštite na radu (lična, zaštita ljudi i okoline).

265

4. Tip ispita - Usmeno. - Na ispitnom listu treba da budu tri zadatka, kombinovana po složenosti na odgovarajući način; da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu. - Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najviše 20 minuta. 5. Dozvoljena pomagala - Pomagala nijesu dozvoljena. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

266

2.1.3. SMJER-HIDROGRADNJA 2.1.3.1. KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 1. Naziv ispitnog kataloga: KOMUNALNA HIDROTEHNIKA 2. Cilj ispita - Na ispitu kandidat treba da pokaže poznavanje i upotrebu znanja iz predmeta KOMUNALNA HIDROTEHNIKA, uz: - Uspješnost traženja i upotrebe informacija iz različitih izvora; - poznavanje pojmova, definicija, postupaka i njihovog korišćenja iz oblasti komunalne hidrotehnike; - pravilne upotrebe stručne terminologije; - rješavanje jednostavnih problema – zadataka, vezanih za komunalnu hidrotehniku; - odgovarajući pristup pri modeliranju i izradi tehničke dokumentacije; - poznavanje i poštovanje propisa sa područja zaštite na radu i zaštite okoline; - poznavanje standarda i propisa i njihova pravila upotrebe; - primjena normi i smjernica za obezbjeđivanje kvaliteta rada; - objašnjenje i interpretaciju rezultata; - odluke o racionalnoj upotrebi materijala i vremena; - upotrebu savremene informacione tehnologije. 3. Standardi znanja koji se ocenjuju na stručnom ispitu 1. Opšta svojstva vode - Uloga i značaj snabdijevanja vodom i kanalisanja. - Vode koje se koriste u vodosnabdijevanju. - Fizička, hemiska i bakteriološka svojstva vode. - Vode koje se odvode kanalizaciom. 2. Način snadbijevanja vodom - Vodovodni objekti. - Šeme sistema za snabdijevanje vodom. - Vrste vodovoda. - Šta je regionalni vodovod. - Šta je lokalni vodovod. - Šta je individualni vodovod. 3. Vrste potrošača i potrošnja vode - Najvažnije kategorije potrošača. - Naselje kao potrošač. - Potrošnja vode. - Promjena potrošnje vode u toku vremena. - Koeficijenti varijacije an. 4. Izvorište vode i vodozahvati - Koje vode se koriste za vodosnabdijevanje. - Zahvatanje i upotreba atmosferske vode. - Šta je sabirna površina. - Šta je cistijerna – čatrnja. - Građevine za zahvatanje površinske vode. - Zahvatne građevine na tekućim vodama.

267

-

Zahvatanje vode iz jezera. Upotreba morske vode. Postanak podzemne vode. Zahvatanje podzemne vode na prirodnim izvorima. Tipovi građevina za zahvatanje vode iz izdani. Kopani bunari. Pobijeni bunari. Bušeni bunari. Galerije.

5. Instalacije za popravku kvaliteta vode - Potreba za popravljanjem kvaliteta vode. - Opšte operacije prečišćavanja vode. - Zadržavanje na rešetkama ili sitima. - Izmjena gasova. - Taloženje. - Flotacija.. - Hemijska koagulacija. - Biološka flokulacija i precipitacija. - Filtrovanje. - Dezinfekcija. - Taložnice. - Filteri. - Podjela filtera prema brzini. - Kako se dijele filteri prema načinu rada. - Dezinfekcija vode. - Koje osnovne vrste hlora postoje. 6. Crpne stanice - Sa kakvim komandama mogu biti crpne stanice. - Tipovi crpki – pumpi i upotreba. - Centrifugalna crpka – pumpa. 7. Rezervoari - Klasifikacija rezervoara. - Podzemni i nadzemni rezervoari. - Kad se grade rezervoari na kulama. - Hidrofori. 8. Vodovodne mreže - Transport vode do naselja. - Koja je najveća dopuštena brzina vode u cijevi. - Raspodijela vode u naselju. - Koji tipovi vodovodne mreže postoje. - Hidraulički proračun vodovodne mreže. - Granata mreža. - Prstenasta mreža. - Projektovanje vodovodne mreže. - Osnovni pojmovi i jednačine iz hidraulike. - Jednačina kontinuiteta. - Bernulijeva jednačina. - Materijal od koga se grade vodovodna i kanalizaciona mreža. - Cijevi. - Cijevi od livenog gvožđa.

268

-

Čelične navojne – pocinkovane cijevi. Cijevi od čelika. Cijevi od betona. Cijevi od armiranog betona. Cijevi od azbest cementa. Cijevi od plastične mase (polivinil hlorid PVC ili polietilen PE). Cijevi od keramike. Olovne cijevi. Bakarne cijevi.

9. Kanalisanje naselja i zgrada - Fazonski komadi. - Lukovi. - Redukcije. - Račve. - Armature. - Zatvarači – ventili. - Propusni ventili. - Pljosnati ventili. - Slavine. - Hidranti. - Vazdušni ventili. - Vodomjer propelerni (kućni). - Vodomjer Voltmanov. - Sanitarni objekti – namjena i podjela. - Sifoni. - Umivaonik – lavabo. - Klozetske školjke – šolje. - Praonici i sudopere. - Kade i tuševi. - Slivnici. - Ulični i dvorišni slivnici. - Krovni slivnici. - Podni slivnici. - Kanalizacija zgrada. - Unutrašnja kanalizaciona mreža – osnovni elementi mreže. - Projektovanje untrašnje kanalizacione mreže. 10. Količina vode koja se odvodi kanalizacijom - Proračun kanalizacione mreže u objektu. - Količina otpadne vode. - Količine atmosferskih voda. - Intezitet kiše. - Slivna površina. - Koeficijenat oticanja. - Položaj sanitarnih objekata u odnosu na spoljašnju kanalizacionu mrežu. - Važeći propisi za projektovanje, proračun i izvođenje unutrašnje kanalizacione mreže. - Simenzionisanje unutrašnje kanalizacione mreže. - Izvođenje unutrašnje kanalizacione mreže. - Donja horizontalna sabirana mreža. - Kanalizacione vertikale. - Ventilacione vertikale. - Kontrola izvedene mreže.

269

11. Kanalska mreža sa objektima - Spoljašnja kanalizaciona mreža – osnovni pojmovi. - Projektovanje mreže. - Proračun mreže – polazni elementi. - Količina vode koju treba evakuisati. - Visinski položaj mreže. - Važeći propisi za ovu vrstu mreže. 12. Dimenzionisanje kanalizacione mreže - Dimenzionisanje mreže. - Izvođenje mreže. - Priključak na uličnu kanalizacionu mrežu. - Kontrolna okna. - Kaskadna okna. - Kontrola izvedene mreže. 13. Instalcije za prečišćavanje kanalskog sadržaja - Prepumpavanje otpadnih voda. - Manji uređaji za prečišćavanje otpadnih voda. - Septičke jame. - Inhofov tank. - Druga postrojenja. - Ispuštanje prečišćene vode. 14. Instalacije u zgradama - Značaj instalacija u zgradama kao pokazatelj ostvarenog nivoa kulture stanovanja. - Grupisanje kućnih instalacija. 15. Investiciono tehnička dokumentacija - Idejni projekat. - Glavni projekat. - Projekat izvedenog stanja objekta. 16. Održavanje unutrašnjeg i spoljašnjeg vodovoda i kanalizacije - Ispitivaje ispravnosti instalacije vodovoda i kanalizacije. - Prijem, korišćenje i održavanje instalacije vodovda i kanalizacije. - Važeći propisi i standardi iz oblasti vodovoda i kanalizacije. 4. Tip ispita - Usmeno - Na ispitnom listu treba da bude tri pitanja, kombinovana po složenosti na odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih tematskih oblasti, kako bi težina zadataka (zbirna) na svakom ispitnom listu bila ista. Detaljan spisak ispitnih zadataka sastavlja se na osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu. - Kandidat ima pravo da se pripremi za ispit 20 minuta. - Ispit traje najviše 20 minuta. - Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača. 5. Dozvoljena pomagala - Za računske zadatke dozvoljeno je koristiti digitron i pribor za crtanje.

270

6. Literatura i drugi izvori - Za kandidate je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori dati u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

271

2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD 2.2.1. SMJER NISKOGRADNJA 2.2.1.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 2. Cilj ispita -

Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: Pravinu upotrebu stručne terminologije; stepen povezanosti stručnoteoretskih i praktičnih znanja; samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i vrednovanju predloženih rješenja; samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu; poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline; racionalno korišćenje materijala, vremena, energije; samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.

3. Spisak tema/zadataka 1. Uraditi idejni projekat dvotračnog puta ---- razreda od tačke A (---) do tačke B (---). Projekat treba da sadrži slijedeće priloge: - Tipski geometrijski poprečni profil dvotračnog puta --- razreda (R=1: 100). - Normalni poprečni profil puta u nasipu, usjeku, zasjeku (R=1: 50), sa detaljima (R=1: 25). - Usvojeni tip kolovozne konstrukcije sa orijentacionim dimenzijama slojeva. - Situacioni plan puta (na priloženoj topografskoj podlozi R=1: 5000), sa proračunom svih putnih krivina sa prelaznicama i stacionažom elementarnih tačaka. - Podužni profil puta (R=1: 5000/500) sa proračunom vertikalnih krivin vitoperenjem kolovoza. - Karakteristične poprečne profile (R=1: 100). - Proračun zemljanih masa. - Tehnički izvještaj. 2. Na osnovu podataka iz urađenog glavnog projekta, potrebno je izraditi organizaciju izvođenja građevinskih radova - Zadatak obuhvata sljedeće priloge: - Pregledni plan, programski uslovi i karakteristični poprečni profili. - Normalni poprečni profili u usjeku, nasipu i zasjeku. - Provjeriti stabilnost potpornog zida po jednoj u svijetu priznatoj metodi. - Dimenzionisati kolovoznu konstrukciju za dionicu puta u nasipu od zemljanog materijala. - Analiza cijena za glavne radove sa predmjerom i predračunom radova. - Izbor mehanizacije sa prikazom tehnologije izvođenja radova. - Planiranje izvršenja radova(mrežni plan, gantogram i dinamički plan radne snage). - Šema organizacije gradilišta i šema upravljanja - Mjere zaštite na radu i zaštita okoline. - Tehnički izvještaj.

272

Odbrana zadatka/rada traje najviše 20 minuta. 4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada - Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema projektni zadatak. Sadržaj - projektnog zadatka dat je u tački 4 ovog poglavlja. - Nastavnici odnosno stručni aktiv definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji - treba da se ujednače po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika - stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave. Zadatak, po pravilu, treba da sadrži stavke date u tački 4 ovog poglavlja. - Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava rezred. - Ispitni odbor propisuje početak, završetak i rok predaje radova. - Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje 5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Kandidatu je preporučena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

273

2.2.2. SMJER - LABORATORIJSKA ISPITIVANJA 2.2.2.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA - STRUČNI RAD 2. Cilj ispita -

Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: Prepoznavanje i analizu predmetnog ispitivanja; pravilnu upotrebu stručne terminologije; stepen povezanosti stručnoteorijskih i praktičnih znanja; samostalnost u definisanju: vrste ispitivanja, načina uzimanja uzoraka, potrebne aparature, postupka ispitivanja i analizi i predstavljanju rezultata; samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu; poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline; racionalno korišćenje materijala, vremena i energije; samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.

3. Spisak tema/zadataka -

Za zadato ispitivanje potrebno je definisati: predmet standarda; način uzimanja i pripreme uzorkaza ispitivanje; opremu za ispitivanje, postupak ispitivanja; analizu i predstavljanje rezultata.

Vrste ispitivanja: 1. Ispitivanje finoće mliva cementa. 2. Ispitivanje vremena vezivanja cementa. 3. Ispitivanje stalnosti zapremine cementa. 4. Ispitivanje zapreminske mase cementa. 5. Ispitivanje specifične mase. 6. Ispitivanje čvrstoće cementa na pritisak i savijanje. 7. Ispitivanje standardne konzistancije cementa. 8. Ispitivanje površinske vlage u agregatu. 9. Ispitivanje zapreminske mase agregata. 10. Ispitivanje povoljnosti agtegata u pogledu oblika i izgleda površine zrna. 11. Ispitivanje - sadržaja čestica manjih od0.09mm u agregatu. 12. Ispitivanje sadržaja grudvi gline u agregatu. 13. Ispitivanje prisustva organskih i humusnih materija u agregatu. 14. Ispitivanje granulometrijskog sastava agregata. 15. Ispitivanje konzistencije betona mjerom slijeganja. 16. Ispitivanje konzistencije betona mjerom rasprostiranja. 17. Ispitivanje konzistencije betona mjerom zbijanja. 18. Ispitivanje konzistencije betona pomoću VE-BE aparata. 19. Ispitivanje zapreminske mase svježeg betona. 20. Ispitivanje betona na dejstvo mraza. 21. Ispitivanje čvrstoće betona na pritisak. 22. Ispitivanje vodonepropustljivosti betona. Odbrana zadatka/rada traje najviše 20 minuta.

274

4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada - Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema projektni zadatak. Sadržaj projektnog zadatka dat je u tački 4 ovog poglavlja. - Nastavnici, odnosno stručni aktiv, definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji treba da su ujednačeni po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika stručno-teorijskih predmeta i praktične nastave. Zadatak, po pravilu, treba da sadrži stavke date u tački 4 ovog poglavlja. - Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava razred. - Ispitni odbor propisuje početak, završetak i rok predaje radova. - Ispitni odbor priprema kriterijume za ocjenjivanje. 5. Dozvoljenja pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Za kandidata je za pripremu preporučena literatura i drugi izvori objavljena u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

275

2.2.3. SMJER HIDROGRADNJA 2.2.3.1. ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG PRAKTIČNOG DIJELA STRUČNOG ISPITA- STRUČNI RAD 2. Cilj ispita -

Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže: Pravinu upotrebu stručne terminologije; stepen povezanosti stručno-teoretskih i praktičnih znanja; samostalnost u uočavanju problema, njihovom rješavanju, predstavljanju i vrjednovanju predloženih rješenja; samostalnost u korišćenju literature i drugih izvora, sistematičnost u radu; poznavanje propisa za obezbjeđenje zaštite na radu i zaštite okoline; racionalno korišćenje materijala, vremena, energije; samostalnost u komunikaciji, predstavljanju i argumentovanju stavova.

3. Spisak tema/zadataka 1. Uraditi idejni projekat (Glavni) za snabdijevanje vodom naselja (----) Prema važećoj zakonskoj regulativi za izradu tehniočke dokumentacije projekat treba da sadrži: - Tehnički opis – izvještaj. - Predmjer radova. - Tehniči uslovi za izvođenje radova. - Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac). - Situacione planove u odgovarajućoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000). - Uzdužni profil trase (R=1: 100/1000). - Izvođačke detalje. - Specifikaciju materijala. - Zemljane radove (količine zemljanih masa). 2. Uraditi idejni projekat (Glavni) fekalne kanalizacije u ulici (----); naselju (---) Prema važećoj zakonskoj regulativi za izradu tehniočke dokumentacije projekat treba da sadrži: - Tehnički opis – izvještaj. - Predmjer radova. - Tehniči uslovi za izvođenje radova. - Geometrijske elmente trase (25-ti i 27-mi obrazac). - Situacione planove u odgovarajućoj razmjeri (R=1: 250; 1: 500; 1: 1000) - Uzdužni profil trase (R=1: 100/1000). - Situaciju trase urađene na saobraćajnoj podlozi ili prikladnoj situaciji. - Izvođačke detalje. - Specifikaciju materijala. - Zemljane radove (količine zemljanih masa). Odbrana zadatka (stručnog rada) traje najviše 20 minuta.

276

4. Uputstvo za sprovođenje praktičnog dijela stručnog ispita - Kandidat za praktični dio stručnog ispita priprema projektni zadatak. Sadržaj projektnog zadatka dat je tački 4 ovog poglavlja. - Nastavnici donosno stručni aktiv definišu konkretne, pojedinačne zadatke, koji treba da se ujednače po težini za sve kandidate, usaglašeni između nastavnika stručno - teoriskih predmeta iz praktične nastave. Zadatak, po pravilu, terba da sadrži stavke date u tački 4 ovog poglavlja. - Sastavni dio praktičnog dijela stručnog ispita je odbrana urađenog zadatka. - Kandidat radi zadatak samostalno, u toku školske godine u kojoj završava razred. - Ispitni odbor propisuje početak, završetak i rok predaje radova. - Ispiti odbor prprema kriterijume za ocijenjivanje. 5. Dozvoljena pomagala - Na odbrani stručnog rada nijesu dozvoljena pomagala. 6. Literatura i drugi izvori - Kandidatu je preporučena literatura za pripremu kao i drugi izvori objavljeni u katalogu znanja i godišnjem planu rada nastavnika.

277

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA Redni Naziv predmeta Obavezni načini provjeravanja znanja broj 1.

Građevinski materijali

Provjera znanja vrši se usmenim putem.

2.

Osnove građevinarstva


3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22.

Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi, radova na vježbama. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Građevinske konstrukcije pismenih vježbi, pismenih zadataka, grafičkih vježbi, grafičkih radova. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Nacrtna geometrija pismenih vježbi, radova na vježbama. Primjena računara u Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću građevinarstvu pismenih vježbi, praktičnog rada na računaru. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Statika i otpornost materijala pismenih zadataka. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Preduzetništvo pismenih vježbi. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Beton pismenih vježbi i pismenih zadataka. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Mehanika tla i fundiranje pismenih vježbi i pismenih zadataka. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Geodezija pismenih vježbi. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Saobraćajnice pismenih zadataka, grafičke vježbe. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću, Organizacija građenja pismenih zadataka, grafičkih vježbi, elaborata. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Mostovske i tunelske konstrukcije pismenih zadataka, grafičkih vježbi. Provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan Ispitivanje betona rad u laboratoriji. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Geomehanička ispitivanja grafičkih vježbi. Provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan Asfaltne mješavine rad u laboratoriji. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Građevinska hidraulika pismenih zadataka, vježbe. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću, Organizacija građenja pismenih zadataka, grafičkih vježbi, grafičkih radova Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Hidrologija sa hidrometrijom pismenih zadataka. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Komunalna hidrotehnika pismenih vježbi, pismenih zadataka. Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću Korišćenje vodnih snaga pismenih vježbi, pismenih zadataka. Tehničko crtanje

278

Redni broj

Naziv predmeta

23. Praktična nastava

Obavezni načini provjeravanja znanja Za I i II razred provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan rad u radionici. Za III i IV razred: Niskogradnja-provjera urađenog posla na gradilištu; Laboratorijska ispitivanja-praktičan rad u radionici; Hidrogradnja-praktičan rad u radionici i izrada crteža detalja.

IZBORNA NASTAVA 1.

Strani jezik II

2.

Ekologija i zaštita životne sredine Provjera znanja vrši se usmenim putem.

3.

Poslovna komunikacija

Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi.

4.

Osnove hidrotehnike


5.

Asfaltne mješavine

6.

Ispitivanje građevinskih materijala

Provjera znanja vrši se usmenim putem, praktičan rad u laboratoriji. Provjera znanja vrši se usmenim putem, urađene vježbe.

7.

Hidrotehničke melioracije


8.

Regulacija vodotoka


9.

Luke i pristaništa


10. Tehnologija građenja

Provjera znanja vrši se usmenim putem

11. Održavanje željezničkih pruga


12. Osnove niskogradnje

Provjera znanja vrši se usmenim putem, pomoću pismenih vježbi.

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA - U sljedeći razred prelaze učenici koji su na kraju školske godine pozitivno ocijenjeni iz svih predmeta tog razreda, realizovali slobodne aktivnosti i ako su obavili profesionalnu praksu, koja je predviđena nastavnim planom obrazovnog programa GRAĐEVINSKI TEHNIČAR. - Za završetak srednjeg stručnog obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program GRAĐEVINSKI TEHNIČAR, potrebno je završiti četvrtu godinu obrazovanja sa pozitivnim ocjenama iz svih nastavnih predmeta i položiti stručni ispit. -

Stručni ispit za obrazovni program GRAĐEVINSKI TEHNIČAR sastoji se iz: Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti; pismenog ispita iz matematike ili stranog jezika; usmenog ispita iz stručno-teorijskog predmeta; stručnog rada sa odbranom.

279

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA - U skladu sa Zakonom o usmjeravanju djece sa posebnim potrebama (u roku od mjesec dana) škola bi izradila individualni program (nacrt) uzimajući u obzir odluku o usmjerenju. Individualni program omogućava prilagođeno izvođenje kako bi učenici dostigli propisani stručni standard u svim predmetima. 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH - Programi stručnog obrazovanja koji su pripremljeni za mlade izvode se i za odrasle u skladu sa polaznim osnovama za prilagođavanje izvođenja obrazovnih programa obrazovanju odraslih tako da: - Iz nastavnog plana se izostavljaju predmeti fizičko vaspitanje i slobodne aktivnosti, koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja-škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu dobrovoljno priključiti; - škola izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na poslove i zadatke koje obavlja učesnik obrazovanja; - za odrasle ne vrijede uslovi za napredovanje koji su određeni u programima nego uslovi koje utvrdi škola u nacrtu izvođenja odrazovnog programa za odrasle; - provjeravanje znanja izvodi se putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni obrazovnim programom; - odrasli ne polažu međuispit iz uspješnosti praktičnoga obrazovanja. 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih Naziv predmeta broj saradnika Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani 1. Građevinski materijali inženjer arhitekture Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani 2. Osnove građevinarstva inženjer arhitekture Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani 3. Tehničko crtanje inženjer arhitekture Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani 4. Građevinske konstrukcije inženjer arhitekture Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani 5. Nacrtna geometrija inženjer arhitekture Primjena računara u Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani 6. građevinarstvu inženjer arhitekture Diplomirani građevinski inženjer (smjer 7. Statika i otpornost materijala konstruktivni) 8.

Preduzetništvo

Diplomirani ekonomista

9.

Beton

Diplomirani građevinski inženjer (smjer konstruktivni)

10. Mehanika tla i fundiranje

Diplomirani građevinski inženjer

11. Geodezija

Diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer geodezije

12. Saobraćajnice

Diplomirani građevinski inženjer(smjer saobraćajni)

13. Organizacija građenja


280

Redni broj

Naziv predmeta

Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

14. Mostovske i tunelske konstrukcije Diplomirani građevinski inženjer(smjer saobraćajni) 15. Ispitivanje betona


16. Geomehanička ispitivanja


17. Asfaltne mješavine


18. Građevinska hidraulika

Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnički

19. Hidrologija sa hidrometrijom

Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnički, diplomirani inženjer poljoprivredesmjer melioracije

20. Komunalna hidrotehnika

Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika

21. Korišćenje vodnih snaga


22. Praktična nastava

Za I i II razred-Diploma osnovnih studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine; Diploma primjenjenih osnovni studija s područja građevinarstva u trajanju od 3 godine, diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture. Za III i IV razred diplomirani građevinski inženjer, diplomirani inženjer arhitekture.

IZBORNA NASTAVA 1.

Strani jezik II

Diplomirani profesor stanog jezika

2.

Ekologija i zaštita životne sredine

3.

Poslovna komunikacija

4.

Osnove hidrotehnike


5.

Asfaltne mješavine


6.

Ispitivanje građevinskih materijala


7.

Hidrotehničke melioracije

Diplomirani građevinski inženjer-smjer hidrotehnika, diplomirani inženjer poljoprivrede-smjer melioracije

8.

Regulacija vodotoka


9.

Luke i pristaništa


Diplomirani biolog, diplomirani inženjer pejzažne arhitekture - Diplomirani psiholog, - Diplomirani pedagog ili - Diplomirani sociolog

10. Tehnologije građenja


11. Održavanje željezničkih pruga


12. Osnove niskogradnje


281

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA - Obrazovni program se organizuje i izvodi u školskom obliku 8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE Broj časova kod kojih Vrsta nastave se odjeljenje dijeli u Redni Ukupno Naziv predmeta Razred grupe broj časova T V P T V P Građevinski 1. I 72 72 materijali Osnove 2. I 72 72 građevinarstva 3. Tehničko crtanje I 72 16 56 I 72 36 36 Građevinske 4. konstrukcije II 144 72 72 72 36 36 I 72 5. Nacrtna geometrija II 72 36 36 Primjena računara 6. II 108 36 72 72 u građevinarstvu 72 36 36 II 108 Statika i otpornost 7. materijala III 72 36 36 36 8. Preduzetništvo IV 72 18 48 9. Beton IV 99 33 66 66 Mehanika tla i 10. III 72 36 36 fundiranje 11.

Geodezija

12.

Saobraćajnice

13.

Organizacija građenja

14.

Mostovske i tunelske konstrukcije

15.

Ispitivanje betona

16.

Geomehanička ispitivanja

17.

Asfaltne mješavine

18. 19.

Organizacija građenja Građevinska hidraulika

III

72

36

36

36

III IV III IV

180 132 72 66

108 66 36 33

72 66 36 33

36 33

IV

132

66

66

III IV III IV III IV

180 132 108 66 108 66

72 66 72 33 72 33

108 66 36 33 36 33

IV

66

33

33

III

108

72

36

282

36 33 36 33

Redni broj

Naziv predmeta

Razred

Vrsta nastave

Ukupno časova T

20.

Hidrologija sa hidrometrijom

21.

Komunalna hidrotehnika

22.

Organizacija građenja

23.

Korišćenje vodnih snaga

24. 25.

26.

Mehanika tla i fundiranje Geodezija

Praktična nastava

V

III

72

72

III IV III IV III IV

72 66 72 66 72 66

36 33 36 33 36 33

36 33 36 33 36 33

IV

66

33

33

IV I II III IV

66 108 108 72 66

33

33

I II III IV

72 72 72 66

72 72 72 66

I

72

58

14

II

72

60

12

IV

66

66

III

72

72

III

72

36

IV

66

66

III

72

36

IV

66

66

III

72

72

III IV

72 66

72 66

P

Broj časova kod kojih se odjeljenje dijeli u grupe T V P

36 33 36 33 36 33

33 108 108 72 66

108 108 72 66

IZBORNA NASTAVA

1.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Strani jezik

Ekologija i zaštita životne sredie Poslovna komunikacija Tehnologija građenja Osnove hidrotehnike Asfaltne mješavine Održavanje željezničkih pruga Ispitivanje građevinskih materijala Osnove niskogradnje Hidrotehničke melioracije Regulacija vodotoka Luke i pristaništa

283

36

36

36

T– Teorijska nastava V– Vježbe P– Praktična nastava 9. PROFESIONALNA PRAKSA - Učenici I, II I III razreda nakon završetka nastavne godine obavljaju profesionalnu praksu u trajanju od 10 dana u skladu sa nastavnim planom. Profesionalna praksa se izvodi u radionicama, koje raspolažu kadrovskim i materijalnim uslovima, u skladu sa obrazovnim programom. Za izradu programa profesionalne prakse i njenu realizaciju zadužena je škola. Program profesionalne prakse mora biti u korelaciji sa programom stručno teorijskih predmeta i praktične nastave. O realizaciji programa profesionalne prakse je obavezan da vodi dnevnik profesionalne prakse. U dnevniku po danima upisuje sadržaje rada. Dnevnik profesionalne prakse potpisuje lice zaduženo za realizaciju programa. Podatke o profesionalnoj praksi (ime i prezime, mjesto i vrijeme izvođenja) evidentiraju se u posebnim rubrikama u odjeljenskim knjigama. - Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda. 10. SLOBODNE AKTIVNOSTI - Slobodne aktivnosti su sastavni dio nastavnog plana i obrazovnog programa. - Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na tome da doprinesu rasterećenju a, da pomognu njihovu socijalizaciju, ali i da upotpune, prošire i prodube znanja i kompetencije. - Program slobodnih aktivnosti radi škola, polazeći od utvrđenog broja časova u nastavnom planu (u I, II i III razredu po 36 časova, a u IV-33 časa godišnje). - Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole. - Uspješnost a na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti. - Okvirni program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji se iz tri cjeline: - Sadržaji vezani za opšteobrazovno područje: dani sporta, ekološke aktivnosti, filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe, posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr. - Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje: posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana s obrazovnim programom koji se realizuje, posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije, učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti. - Sadržaji po izboru: učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna, informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, Internet klub i dr); socijalni rad; organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr. 11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA - Branka Roganović, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Gordana Popivoda, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Tanja Radević, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Mirjana Aleksić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Milan Jočić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Branislav Pavićević, mr građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica

284

- Valentina Đuranović, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Vesna Radišić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Lidija Drašković, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Lela Vojvodić, dipl. ing. građevine, Građevinsko-geodetska škola „M. Radović“ Podgorica - Vladislav Koprivica, dipl. maš. ing, Centar za stručno obrazovanje, koordinator

285

4-10 Gradjevinski tehnicar

Recommend Documents