PEDOMAN PELAYANAN LABORAT
PEMERINTAH KABUPATEN PONOROGO DINAS DINAS KESEHATAN KESEHATAN PUSKESMAS BALONG
Jl. Pemuda No. 4A Balong, Ponorogo No. Telp. 0352 371793
KATA PENGANTA
Pu!" #$u%ur %am" pan!a&%an %epada Alla' ()T a&a# #egala l"mpa'an %arun"aN$a $ang &ela' d"*er"%an ole' pen$u#un, #e'"ngga Bu%u Pedoman Pela$anan +n"& a*ora&or"um dapa& #ele#a" d" #u#un Bu%u Pedoman Pela$anan +n"& a*ora&or"um merupa%an panduan %er!a *ag" #emua p"'a% $ang &er%a"& dengan un"& a*ora&or"um dalam &a&a -ara pela%#anaan alam Pedoman Pela$anan a*ora&or"um "n" d"ura"%an &en&ang #&andar %e&enagaan, #&andar /a#"l"&a#, &a&a la%#ana pela$anan, log"#&"%, %e#elama&an #a#aran %eg"a&anprogram, %e#elama&an %er!a, dan pengendal"an mu&u T"da% lupa pen$u#un men$ampa"%an &er"ma%a#"' $ang #edalam dalam$a a&a# *an&uan #emua p"'a% $ang &ela' mem*an&u dalam pen$ele#a"an pedoman pela$anan un"& la*ora&oor"um
Balong,
are& 201
ar"# Nur Pa&r"a uana, Amd, AK
BAB I PENDAHULUAN
A. a&ar Bela%ang alam +ndang6+ndang Nomor 3 Ta'un 2009 &en&ang Ke#e'a&an, d"#e*u&%an *a'a &u!uan pem*angunan %e#e'a&an adala' men"ng%a&%an %e#adaran, %emauan dan %emampuan '"dup #e'a& *ag" #e&"ap orang agar &eru!ud %e#e'a&an ma#$ara%a& $ang #e&"ngg"6&"ngg"n$a #e*aga" "n8e#&a#" *ag" pem*angunan #um*er da$a manu#"a $ang produ%&"/ #e-ara #o#"al dan e%onom" dalam men-apa" dera!a& %e#e'a&an $ang op&"mal. Pu#% Pu#%e# e#ma ma## me meru rupa pa%a %ann u!un u!ungg &om* &om*a% a% &erd &erdep epan an da dala lam m pe pem* m*an angu guna nann %e#e'a&an dan mempun$a" peran *e#ar dalam upa$a men-apa" &u!uan pem*angunan %e#e'a&an &er#e*u& d" a&a#. +pa$a %e#e'a&an $ang d"#elenggara%an d" Pu#%e#ma# &erd"r" &erd"r" dar" dar" pela$an pela$anan an %e#e'a&a %e#e'a&ann Per#eora Per#eoranga ngann pr"mer pr"mer dan pela$ana pela$anann %e#e'a&a %e#e'a&ann ma#$ar ma#$ara%a a%a&& pr"mer pr"mer.. +pa$a +pa$a %e#e' %e#e'a&a a&ann &er#e* &er#e*u& u& d"%elo d"%elomp mpo%% o%%an an me men!a n!ad" d" up upa$a a$a %e#e' %e#e'a&a a&ann a!"* a!"* da dann up upa$a a$a %e#e'a %e#e'a&a &ann p"l"'a p"l"'an. n. le' le' %arena %arena up upa$a a$a pe pela$ la$an anan an a*ora& a* ora&or"u or"um m Pu#%e#ma# Pu#%e#ma# merupa%a merupa%ann #a&u %e#a&uan %e#a&uan $ang &"da% &"da% &erp"#a'% &erp"#a'%an an dar" pela% ela%##an anaaan
upa$a
%e#e %e #e''a&a a&an
d"
Pu#% Pu#%ee#ma# #ma#,,
men$ele men $elengg nggara% ara%an an la*ora&or"u la*ora&or"um m d" Pu#%e#ma#. Pu#%e#ma#.
ma% a%aa
Pu#% Pu#%ee#ma #ma#
a!"* !"*
engan engan ma%"n *er%em*an *er%em*angn$a gn$a
&e%nolog" %e#e'a&an, men"ng%a&n$a &un&u&an ma#$ara%a& a%an pela$anan %e#e'a&an $ang $ang *er%ua *er%ual"& l"&a#, a#, ad adan an$a $a &ran &ran#"#" #"#" ep ep"de "dem"o m"olog log"" pen pen$a% $a%"&, "&, pe peru* ru*a' a'an an #&ru%& #&ru%&ur ur demo de mogr gra/ a/",", o&on o&onom om"" da daer era' a',, #er& #er&aa ma ma#u #u%n %n$a $a pa pa#a #arr *e *e*a *a#, #, ma ma%a %a Pu#% Pu#%e# e#ma ma## d"'a d"'ara rap% p%an an
meng me ngem em*a *ang ng%a %ann
dann da
men" me n"ng ng%a %a&% &%an an
mu&u mu &u
la$a la$ana nann nn$a $a..
+n&u +n&u%%
men"ng%a&%an mu&u pela$anan $ang op&"mal, ma%a d"perlu%an %eg"a&an $ang dapa& menen&u men en&u%an %an d"agno#a d"agno#a pen pen$a%"& $a%"& #e-ara #e-ara pa#&" pa#&" $a"&u $a"&u pela$ana pela$anann la*ora&o la*ora&or"u r"um m $ang *ermu&u *ermu&u.. a* a*ora& ora&or"u or"um m Pu#%e#ma# Pu#%e#ma# mela%#an mela%#ana%an a%an peng pengu%ur u%uran, an, pen pene&ap e&apan, an, dan pengu!"an &er'adap *a'an $ang *era#al dar" manu#"a un&u% penen&uan !en"# pen$a%"&, pen$e*aran pen$a%"&, %ond"#" %e#e'a&an, a&au /a%&or $ang dapa& *erpengaru' pada %e#e'a&an perorangan dan ma#$ara%a& d" "la$a' %er!a Pu#%e#ma#. B. Tu!uan Pedoman Tu!uan +mum : a**ora& a ora&or or"u "um m
Pu#% Pu#%e# e#ma ma##
d"#e d"#ele leng ngga gara ra%a %ann
*erd *e rda# a#ar ar%a %ann
%ond %ond"# "#""
dann da
perma#al perma#ala'a a'ann %e#e'a&an %e#e'a&an ma#$ara%a ma#$ara%a&& #e&empa& #e&empa& den dengan gan &e&a &e&app *erpr"n *erpr"n#"p #"p pad padaa pela$anan #e-ara 'ol"#&"%, %ompre'en#"/, dan &erpadu dalam rang%a men"ng%a&%an men"ng%a&%an dera!a& %e#e'a&an ma#$ara%a& $ang #e&"ngg"6&"ngg"n$a. Tu!uan K'u#u# : a. en!ad" en!ad" a-uan a-uan pe& pe&uga# uga# dalam pen$elen pen$elenggar ggaraan aan la*ora&or la*ora&or"um "um Pu#%e#ma# Pu#%e#ma# Balong *. en!ad" #&andar mono&or"ng mono&or"ng dan e8alua#" pela$anan pela$anan la*ora&or"um la*ora&or"um d" Pu#%e#ma# Balong
;. (a#aran Pedoman Pedoman pela$anan la*ora&or"um "n" d"guna%an #e*aga" a-uan pe&uga# dan p"'a% "'a% &er% &er%a" a"&& da dala lam m pe pela la%# %#an anaaan pe pela la$a $ana nann la*o la*ora ra&o &or" r"um um #e'" #e'"ng ngga ga dap apa& a& men"ng%a&%an %ual"&a# pela$anan dan mu&u la*ora&or"um #er&a pen"ng%a&an %ual"&an pela$anan pu#%e#ma# pada umumn$a. . uang "ng%up Pela$anan uan uangg
l"ng l"ng%u %upp
pedo pe doma mann
"n" "n"
mel"l"pu me pu&"&"
#ara #arana na,p ,prra#ar a#aran ana, a,!e !en" n"#6 #6!e !en" n"##
pemer"%#aan,#&andar& 'a#"l pemer"%#aan,dan %e#elama&an dan mu&u la*ora&or"um E. Ba&a#an pera#"onal 1. Pu#a& Pu#a& Ke#e' Ke#e'a&a a&ann a a#$a #$ara ra%a& %a&,, $ang $ang #elan! #elan!u& u&n$a n$a d"#e*u& d"#e*u& Pu#%e# Pu#%e#ma ma#, #, ad adala ala'' un"& pela%#ana pela%#ana &e%n"# &e%n"# d"na# d"na# %e#e'a&a %e#e'a&ann %a*upa& %a*upa&en% en%o&a o&a $ang *er&ang *er&anggung gung !aa* men$elenggara men$elenggara%an %an pem*angunan pem*angunan %e#e'a&an d" d" "la$a' %er!a %er!a &er&en&u. &er&en&u. 2. a a*o *ora ra&o &or" r"um um Pu#% Pu#%e# e#ma ma## ad adal ala' a' #ara #arana na pe pela la$a $ana nann %e#e %e#e'a 'a&a &ann d" Pu#%e#ma# $ang mela%#ana%an pengu%uran, pene&apan, dan pengu!"an &er'adap &er'adap *a'an $ang *era#al *era#al dar" dar" manu#"a manu#"a un&u un&u%% pen penen&u en&uan an !en"# !en"# pen$a%"& pen $a%"&,, pen pen$e*a $e*aran ran pen$a%"& pen$a%"&,, %ond"#" %ond"#" %e#e'a&a %e#e'a&an, n, a&a a&auu /a%&or /a%&or $ang dapa& *erpengaru' pada %e#e'a&an perorangan dan ma#$ara%a&. 3. (arana la*ora&or"um la*ora&or"um adala' adala' #egala #egala #e#ua&u #e#ua&u $ang $ang *er%a"&an *er%a"&an dengan dengan /"#"% /"#"% *angunanruangan la*ora&or"um "&u #end"r", dalam l"ng%up "n" adala' ruangan a*ora&or"um Pu#%e#ma#. 4. Pra#ar Pra#arana ana la*ora la*ora&or &or"um "um merup merupa%a a%ann !ar"ng !ar"ngan an"n "n#&a #&ala# la#"" $ang $ang mem*ua mem*ua&& #ua&u #ua&u #aran #aranaa $ang $ang ad adaa *"#a *"#a *e *er/u r/ung# ng#"" #e#ua #e#ua"" de deng ngan an &u!ua &u!uann $ang $ang d"'arap%an. 5. Ke#ela Ke#elama ma&an &an Ker"a Ker"a ad adala ala'' upa upa$a $a un& un&u% u% me men-e n-ega ga'' da dann men mengu guran rang" g" %e-ela%a %e-ela%aan, an, %e*a%ara %e*a%aran, n, *a' *a'a$a a$a peleda%a peleda%an, n, pen pen$a%"& $a%"& a%"*a& a%"*a& %er!a, %er!a, oen-ernaran l"ng%ungan $ang pada urnumn$a men"m*ul%an %erug"an n$aa, aKu dan 'ar&a *enda *ag". pe%er!a dan ma#$ara%a& $ang *erada d"l"ng%ungann$a. . Peman&a Peman&apan pan mu&u <=ual"&$ <=ual"&$ a##urana##uran-e> e> la*ora&or" la*ora&or"um um adala' %e#eluru'a %e#eluru'ann pro#e# a&au #emua &"nda%an $ang d"la%u%an un&u% men!am"n %e&el"&"an dan %e&epa&an 'a#"l pemer"%#aan. ?. anda#an u%um 1. +ndang6+ndang +ndang6+ndang Nomor Nomor 3 Ta'un Ta'un 2009 2009 &en&ang &en&ang Ke#e'a&an Ke#e'a&an <em*aran <em*aran Negara Negara epu*l"% @ndone#"a Ta'un 2009 Nomor 144, Tam*a'an em*aran Negara epu*l"% @ndone#"a Nomor 503> 2. Kepu Kepu&u &u#a #ann e en& n&er er"" Ke#e Ke#e'a 'a&a &ann Nomo Nomorr 3 34 4E ENK NKE( E(( (K K@@ @@@ @20 2003 03 &en& &en&an angg a*ora&or"um Ke#e'a&an
3. Kepu& Kepu&u#a u#ann e en&e n&er" r" Ke#e' Ke#e'a& a&an an Nomor Nomor 1 147 47EN ENKE( KE((K (K@ @@2 @200 0055 &en&a &en&ang ng Pedoman Je!ar"ng Pela$anan a*ora&or"um Ke#e'a&an 4. Pera& Pera&ura urann e en&e n&er" r" Ke#e'a Ke#e'a&an &an Nomor Nomor 5 57 7ENK ENKE( E(PE PEC@ C@@@ @@20 2009 09 &en&a &en&ang ng Peng"r"man dan Penggunaan (pe#"men Kl"n"%, a&er" B"olog"% dan ua&an @n/orma#"n$a 5. Pera& Pera&ura urann e en&e n&er" r" Ke#e'a Ke#e'a&an &an Nomor Nomor 5 5D DENK ENKE( E(PE PEC@ C@@@ @@20 2009 09 &en&a &en&ang ng Je!a Je!ar" r"ng ng a a*o *ora ra&o &or" r"um um "ag "agno no#" #"## Pen$ Pen$a% a%"&"& @n/e @n/e%#" %#" Ne Ne Emer Emerg" g"ng ng da dann eEmerg"ng . Pera&ura Pera&urann en&er" en&er" Ke#e'a&an Ke#e'a&an Nomor Nomor 1144 144ENKE ENKE(PE (PEC@@ C@@@20 @2010 10 &en &en&ang &ang rgan"#a#" dan Ta&a Ker!a Kemen&er"an Ke#e'a&an 7. Pera& Pera&ura urann e en&e n&er" r" Ke#e' Ke#e'a&a a&ann epu* epu*l"% l"% @ndon @ndone#" e#"aa Nomor Nomor 37 Ta'u a'unn 20 2012 12 Ten&ang Pen$elenggaraan a*ora&or"um Pu#a& Ke#e'a&an a#$ara%a&
BAB II STANDAR STANDAR KETENAGAAN
A. Kual"/"%a#" (um*er (um*er a$a anu#"a Jen"#Kual"/"%a#" dan Jumla' Tenaga Pela%#ana d" a*ora&or"um Pu#%e#ma# adala' #e*aga" *er"%u&: No
JEN@( TENAGA
K+A@?@KA(@
J+A
1
PENANGG+NG JA)AB
KEPAA P+(KE(A(
1
2
TENAGA TEKN@(
ANA@(
KE(EATAN 1
<@@@>
Ke&en&uan la"nn$a: +ra"an &uga# 1. Penangg Penanggung ung Jaa* Jaa* a* a*ora& ora&or"u or"um m Pu#%e#ma# Pu#%e#ma# Penang Penanggun gungg !aa* !aa* a a*o *ora& ra&or or"um "um Pu#%e# Pu#%e#ma# ma# mempun mempun$a" $a" &ug &uga# a# da dann &anggung !aa*: a. en$u#un en$u#un ren-an ren-anaa %er!a dan %e*"!a% %e*"!a%an an &e%n"# &e%n"# la*ora&or" la*ora&or"um um *. Ber& Ber&an angg ggun ungg !aa !aa** &er' &er'ad adap ap mu mu&u &u la*o la*ora ra&o &or" r"um um,, 8al" 8al"da da#" #" 'a 'a#" #"ll pemer"%#a pemer"%#aan an la*ora&o la*ora&or"um r"um,, men menga&a ga&a#" #" ma#ala' ma#ala' $ang &"m*ul &"m*ul dalam dalam pela$anan la*ora&or"um -. e ela la%#a %#ana na%a %ann pe peng nga aa# a#an an,, pe peng ngen enda dal"l"an an da dann e8al e8alua ua#" #" %eg" %eg"a& a&an an la*ora&or"um d. eren-an eren-ana%an a%an dan menga mengaa#" a#" %eg"a&an %eg"a&an peman peman&apa &apann mu&u. 2. Tena enaga ga Te%n"# e%n"# Tenaga &e%n"# a*ora&or"um Pu#%e#ma# mempun$a" &uga# dan &anggung !aa*: a. ela%# ela%#an ana%a a%ann pe pela$ la$an anan an la*or la*ora&o a&or"u r"um m #e#ua #e#ua"" (P, (P, &a& &a&aa %er!a %er!a da dann %e*"!a%an $ang &ela' d"&e&ap%an ole' %epala pu#%e#ma#
*. en en"n "ng%a g%a&%a &%ann mu& mu&uu pe pela$ la$an anan an d" pu pu#%e #%e#ma #ma## den dengan gan mela%# mela%#an ana%a a%ann upa$a pela$anan la*ora&or"um dengan penu' &anggung !aa* #e#ua" %ea'l"an#&andar pro/e#" dan %eenangann$a -. em*ua em*ua&& pe pen-a n-a&a& &a&an an da dann pe pelap lapor oran an #er&a #er&a 8"#ua 8"#ual"# l"#a#" a#" da&a $ang pe perlu rlu #e-ara #e-ara *a"%, *a"%, leng%ap, leng%ap, #er&a #er&a dap dapa& a& d"per&a d"per&anggu nggung!a ng!aa*% a*%an an #e*aga" #e*aga" *a'an "n/orma#" dan per&anggung!aa*an %epada %epala pu#%e#ma# d. e ella% a%#a #anna%a %ann e8a 8allua# a#""
'a#"l #"l %"ne %"nerr!a
%eg" %e g"aa&an *e#e #err&a
%epa pala la
pu#%e#ma# men$u#un peren-anaan upa$a pela$anan la*ora&or"um e. e ella% a%#a #anna%a %ann upa$ a$aa Ke#e Ke#e''a&a a&an dan Ke#e Ke#ela lama ma&&an Ker Ker!a /. en en$"a $"ap%a p%ann *a' *a'an an ru!u% ru!u%an an #pe#"m #pe#"men en g. ela%#ana%an &uga# la"n $ang d"*er"%an ole' %epala pu#%e#ma# B. "#&r" "#&r"*u *u#" #" Ke&ena Ke&enaga gaan an Penga Penga&ur &uran an da dann pen pen!ad !adal alan an pe pela% la%#an #anaa aann pe pela$ la$ana anann %eg"a& %eg"a&an an #e#ua" #e#ua" dengan &upo%#" dan 'a#"l %e#epa%a&an *er#ama dengan penanggung!aa* %epala pu#%e#ma# dan pemegang program ;. Jadal Jadal Keg"a& Keg"a&an an Jadal pe&uga# la*ora&or"um : No
1 2 3 4 5
HARI
(EN@N (EA(A AB+ KA@( J+AT (ABT+
PETUGAS
ar"# Nur Pa&r"a uana, ar"# Nur Pa&r"a uana, ar"# Nur Pa&r"a uana, ar"# Nur Pa&r"a uana, ar"# Nur Pa&r"a uana, ar"# Nur Pa&r"a uana,
BAB III STANDAR FASILITAS
A. ena' uang Per#$ara&an uangan a*ora&or"um Pu#%e#ma#
Amd, %e# Amd, %e# Amd, %e# Amd, %e# Amd, %e# Amd, %e#
(arana la*ora&or"um merupa%an #egala #e#ua&u $ang *er%a"&an dengan /"#"% *angunanruangan la*ora&or"um "&u #end"r", dalam l"ng%up "n" adala' ruangan a*ora&or"um Pu#%e#ma#. Per#$ara&an #aranaruangan a*ora&or"um Pu#%e#ma# dan %ond"#" a*ora&or"um P+(KE(A( BANG adala' #e*aga" *er"%u&: N 1
KN@(@
KN@(@
(TANAT
P+(KE(A(
+%uran
ruang
( F
m"n"mal 34 m2, %e*u&u'an lua# ruang d"#e#ua"%an dengan !en"# pemer"%#aan pemer"%#aan $ang d"#elenggara%an ole' Pu#%e#ma#
2
ang"&6lang"&
F
*erarna &erang dan muda' d"*er#"'%an.
3
"nd"ng
*erarna
&erang, 'aru 'a ru## %era %era#, #, &"da &"da%% *erpor", %edap
a"r,
dan
muda' d"*e d"*er# r#"' "'%a %ann
#er& #er&aa
&a'an &er'adap %"m"a <%eram"%>.
*a'an
F
T(
EKENA(@
4
an&a" 'a 'aru# &e &er*ua&
F
dar" *a'an $a $anng &"da &"da%% l"-"n, &"da% *erpor", arna &erang, dan
muda'
d"*er#"'%an #er&a
&a'an
&er'adap *a'an %"m"a
5
P"n&u
d"#aran%an an$a
mem"l"%" le*ar
mem"l"%"
F
#a&u daun p"n&u *u%aan
m"n"mal 100 -m $ang &erd"r" dar" 2 dua daun da un p"n&u p"n&u de deng ngan an u%uran D0 -m dan 20 -m. an$a &erd"r" dar" 1 daun p"n&u
"#aran%an
F
d"#ed"a%an a%#e# lang#ung '> *ag *ag"" pa#"en
un&u%
mem*er"%an #ampel da'a%.
7
Kamar
%e-"l);
F
pa#"en la*ora&or"um dapa& *erga *e rga*u *ung ng de denga ngann ); pa#"en Pu#%e#ma#. Ke& : (
: e emenu'" ($ara&
T( T( : T"d T"da% a% em emen enu' u'"" ($ar ($ara& a&
ENA Ta&a uang a*ora&or"um Pu#%e#ma# <ena' #e#ua" %ond"#" pu#%e#ma# Balong >
2
11 12
13
14
15
22 3
22
10
1 1
9 4 8 9 7
5 3
Ke&erangan: 1. %ur#" &unggu 2. p"n&u ma#u% 3. %ur#" &ungu dalam 4. %ur#" pa#"en 5. e!a adm"n . lemar" /"le reagen 7. %ul%a# D. m"%ro#%op 9. -en&r"/uge 10.ro&a&or
3
6
11. e#&a/el 12.perleng%apan pemer"%#aan 13./o&ome&er 14. 'ema&olog" anal$Her 15.%ompu&er B. (&andar ?a#"l"&a# ?a#"l"&a# la*ora&or"um Pu#%e#ma# Balong 1. ?a#" ?a#"l"l"&a &a## dan dan #ara #arana na a*o a *ora ra&o &or" r"um um pu pu#%e #%e#m #ma# a# Balo Balong ng *e *erl rlo% o%a# a#"" d" #amp #amp"n "ngg %"r" %"r" *a *ang ngun unan an pu#%e#ma# @ndu% $ang &erd"r" 1 orang anal"#, d" dalam ruangan &er#e*u& &erd"r" dar" : No
2.
Nama Barang
Jumla'
1.
e!a adm"n"#&ra#"
1
2.
Kur#" pa#"en
1
3.
Tempa& reagen
1 #e&
4.
Ko&a% m"%ro#%op
1
5.
Almar" reagen
1
.
Kur#" pe&uga#
1
No
Nama Ala&
Jumla'
1.
Kompu&er
1 #e&
2.
"%ro#%op
1
3.
;en&r"/uge
1
4.
?o&ome&er
1
5.
Ala& on -all
1
.
Kul%a#
1
7.
Ala& ema&olog$ Anal$Her
1
D.
Ala& Ea#$ Tou-'
2
9.
Ala& o&a&or
1
10.
T"mer
1
11.
Termome&er ruangan
1
12.
Termome&er %ul%a#
1
13.
Kl"n"per&
1 #e&
Peralatan
BAB IV TATA TA TA LAKSANA LAKSA NA PELAY P ELAYANA ANAN N
A. "ng%up Keg"a&an Keg"a&an 6
Keg"a&an Po%o% eng e ngad ada%a a%ann pe pela$ la$ana anann la*ora la*ora&o &or"u r"um m d" P+(KE( P+(KE(A( A( BANG BANG $ang $ang mel"l"pu me pu&"&" pe peme mer" r"%# %#aa aann da darra' ru&" ru&"n, n,
pem pe mer"% er"%#a #aan an ur"n ur"nee leng leng%a %ap, p,
pemer"%#aan pemer"%#aan m"%#%op"# /e#e# , "dal, gula dara', a#am ura&, -'ole#&erol, -'ole#&erol, &r"gl"#er"d, *#Ag, @C, @C, &e# %e'am"lan. G.golongan dara' 6
Keg"a&a "a&ann penu nunn!an angg em*ua& pen-a&a&an pen-a&a&an dan pelaporan pelaporan #er&a #er&a 8"#ual"#a#" da&a, mela%#ana%an mela%#ana%an e8alua#" 'a#"l %"ner!a %eg"a&an
B. e&ode
a. J"%a pa#"e pa#"enn *erada *erada dd"" ruang ruang +Ga +Gaa& a& @nap @nap -
Pe&uga# Pe&uga# mengam*" mengam*"ll a&au mener"ma mener"ma #ample* #ample*a'a a'ann #e#ua" #e#ua" den dengan gan
/orm perm"n&aan pemer"%#aan $ang &ela' d" &ul"# ole' peraa& !aga - Pe&ug Pe&uga# a# !aga !aga mem*a mem*aaa #ample #ample* *a' a'an an $ang $ang &ela' &ela' d" pe pero role le'' %e ruang la*ora&or"um un&u% d"la%u%an pemer"%#aan *. J"%a pa#"e pa#"enn *era#al *era#al dar" dar" pol" pol" raa& raa& !alan !alan 6 Pe&uga# Pe&uga# men mener"ma er"ma /orm perm"n&a perm"n&aan an pem pemer"%# er"%#aan aan la*ora&o la*ora&or"um r"um dar" 6
pa#"en Pe&u Pe&uga ga## me men$ n$ap apaa pa#"e a#"enn #em* #em*ar ar"" me mene ner" r"ma ma /orm /orm pe perm rm"n "n&a &aan an
6
pa#"en Pe&u Pe&uga ga## me mema mang ngg" g"ll pa pa#" #"en en #e#u #e#ua" a" uru& uru&an an #em* #em*ar ar"" me mena nan$ n$a% a%an an
6 6
"den&"&a# pa#"en $ang &er-an&um dalam /orm perm"n&aan la*ora&or"um Pe&ug Pe&uga# a# men!el men!ela#% a#%an an pemer pemer"%# "%#aa aann apa $ang $ang a%an a%an d"la% d"la%u%a u%ann Pe&u Pe&uga ga## me mene ner" r"ma ma a&au a&au me meng ngam am**"l #amp #ample le* *a' a'an an pa pada da pa pa#" #"en en
6
#e#ua" pro#edur pengam*"lan #ample pe&u pe &uga# ga# meng meng"n/ "n/orm orma#" a#"%an %an lama laman$a n$a a%&u a%&u $ang $ang d"perlu d"perlu%an %an dalam dalam
6 6
pemer"%#aan &er#e*u& Pe&uga# Pe&uga# #egera #egera meng mengana anal"#a l"#a *a' *a'an# an#ampl amplee $ang $ang &ela' &ela' d" perol perole' e' a&a pa#"en pa#"en pada pada /orm perm"n&a perm"n&aan an peme pemer"%#a r"%#aan an la*or la*ora&o a&or"um r"um d"-a&a& d"-a&a& pada *u%u reg"#&er la*ora&or"um
-. Pene Pener" r"ma maan an #pe #pe#" #"me menn 6
Pe&ug Pe&uga# a# pol"+ pol"+G Gra raa& a& "nap "nap memer"% memer"%#a #a dan mend menda&a a&a pa#"e pa#"enn $ang a%an per"%#a d" la*ora&or"um
6
Pe&u Pe&uga ga## po pol"l"+ +G Gr ra aa& a& "nap "nap me meng ngar ara' a'%a %ann pa pa#" #"en en da dann %elu %eluar arga ga un&u% da&ang %e la*ora&or"um la*ora&or"um dengan men$er&a%an /orm perm"n&aan perm"n&aan pemer"%#aan la*ora&or"um
6
Pe&uga#
mela%u%an
pengam*"lan
#pe-"men
#e#ua"
!en"#
pemer"%#aan $ang d"m"n&a 6
Pe&u Pe&uga ga## me mena namp mpun ungg #pe# #pe#"m "men en pa pada da &empa &empa&n &n$a $a da dann d"*e d"*er" r" la*el la*el #e#ua" "den&"&a# pa#"en $ang mel"pu&" nama, alama&, !en"# %elam"n, dan &anggal pengam*"lan #pe-"men
6
Pe&ug Pe&uga# a# #eger #egeraa mem*aa mem*aa #amp #ample le %e ruang ruang la*ora la*ora&or &or"um "um *er#e *er#er& r&aa /orm perm"n&aan pemer"%#aan
6
Pe&ug Pe&uga# a# la*ora& la*ora&or" or"um um memer" memer"%#a %#a %e#e#ua %e#e#ua"an "an "den&" "den&"&a# &a# $ang $ang &er&era &er&era pada #pe-"men dengan da&a d"r" pa#"en $ang &er&era pada /ormul"r perm"n&aan pemer"%#aan la*ora&or"um
6
Pe&ug Pe&uga# a# la*ora la*ora&or &or"um "um mem*u mem*ua&% a&%an an r"n-" r"n-"an an *"a$a *"a$a #e#ua" #e#ua" per*u* per*u* dan men$era'%an %epada pa#"en un&u% mem*a$ar d" %a#"r
;. a ang ng%a' %a' Kega"a Kega"a&a &ann 1. (pe#" (pe#"men men ara' ara' Cen enaa
Pe&uga# mema%a" #arung &angan,ma#%er,!a# la* dan men$"ap%an ala&
$ang a%an d"guna%an Pe&u Pe&uga ga## me mema ma#a #ang ng &our &ourn" n"=u =ue& e& pa pada da leng lengan an *a *ag" g"an an a&a# a&a# un un&u &u%%
memper!ela# memper!ela# po#"#" 8ena Pe&ug Pe&uga# a# me mengg nggun una%a a%an&a n&ang ngan an %"r" %"r" un un&u &u%% mera* mera*aa 8ena 8ena $ang $ang a%an a%an
d"&u#u% Pe&uga# mem*er#"'%an 8ena $ang a%an d"am*"l dengan mengguna%an
%apa# al-o'ol 70I Pe&uga# menu#u%%an u!ung !arum dengan mengguna%an #pu"& pada po#" po #"#" #" 45 dera! era!a& a& #amp #ampa" a" da dara ra'' ma ma#u #u%% %eda %edala lam m #pu" #pu"&& %emu %emud" d"an an lepa lepa#% #%an an &orn &orn"= "=ue ue&& da dann &ar" &ar"%% *a *ag" g"an an #pu" #pu"&& #amp #ampa" a" 8olu 8olume me $ang $ang
d"%e'enda%", Pe&uga# mem*ola% *al"%%an &a*ung $ang &ela' *er"#" dara' %urang le*"' 5 %al" agar *er-ampur dengan an&"-oagulan
2. (pe# (pe#"m "men en +r" +r"ne ne
Pe&uga# mema%a" mema%a" #arung &angan,ma#%er &angan,ma#%er,!a# ,!a# la* 5.2.2. Pe&uga# Pe&uga# mem*er" po& ur"ne $ang &ela' d"*er" la*el %epada pa#"en
Pe&uga# mem*er"%an pengara'an %epada pa#"en un&u% mem*uang ur"ne $ang $ang pe per&a r&ama ma %emud %emud"an "an &am &u pung ng ur"ne ur"ne &en &enga ga'' de denga ngann !umla' !umla' $ang $ang d"perlu%an d"perlu%an ,'"ndar" ur"ne mengena" mengena" lap"#an &ep" ada'. Pengumpulan Pengumpulan ur"ne *era%'"r #e*elum al"ran ur"ne 'a*"#
Pe&uga# memper#"la'%an pa#"en %e %amar mand"
Pe&uga# la*ora&or"um mener"ma #ample ur"ne $ang &er&u&up rapa& dalam ada'
3. (pe# (pe#"m "men en (pu& (pu&um um
Pe&uga# mema%a" #arung &angan, ma#%er, !a# la* Pe&uga# la*ora&or"um mem*er"%an la*el po& #pu&um Pe&uga# la*ora&or"um me!ela#%an %epada pa#"en -ara *a&u% $ang *enar Pe&uga# mengan!ur%an %epada pa#"en #e*elum mengeluar%an #pu&um, pa#"en d" an!ur%an *er%umur dengan a"r dan d"la%u%an pada pag" 'ar" Pe&uga# mem"n&a pa#"en un&u% *erd"r" &ega% a&au dudu% &ega% Pe&uga# mem"n&a pa#"en un&u% napa# dalam 263 %al" %emud"an *a&u% dan menapung da'a% d" po& #pu&um dengan -ara mende%a&%an ada'
%e mulu& un&u% #elan!u&n$a menu&up po& dengan rapa& Pe&uga# mem*er"%an po& #pu&um un&u% menampung da'a% pa#"en Pe&uga# mener"ma #ample da'a% (6P6( <(ea%&u per&ama,pag",#ea%&u %edua>
4. (pe#" (pe#"men men da dara ra'' %ap %ap"le "ler r
Pe&uga# mema%a" #arung &angan,ma#%er,!a# la*
Pe&uga# la* men$"ap%an au&o-l"-% $ang &ela' d""#" *lood lan-e& $ang
*aru Pe&uga# la* mem*er#"'%an u!ung !ar" dengan %apa# al-o'ol 70I Pe&uga# la* mem*"ar%an men!ad" %er"ng %em*al" Pe&uga# la* memegang *ag"an $ang a%an d"&u#u% agar &"da% *ergera%
dan ra#a n$er" *er%urang Pe&uga# la* menu#u% dengan -epa& mema%a" au&o-l"-% pada !ar" &enga'
dengan ara' &ega% luru# Pe&uga# la* mem*uang &e&e#an dara' per&ama %eluar dengan mema%a"
%apa# %er"ng, &e&e#an dara' *er"%u&n$a d" pa%a" un&u% pemer"%#aan Pe&uga# la* menempel%an *e%a# &u#u%an dengan %apa# %er"ng Pe&uga# la* melepa#%an *lood lan-e& dar" au&o-l"-% dan mem*uang %e #a8e&$ *o
5. (pe# (pe#"m "men en ?e# ?e#e# e#
Pe&uga# mengara'%an pa#"en un&u% mela%u%an BAB dan pengam*"lan &"n!a #e*e#ar "*u !ar",dan d" ma#u%%an dalam ada' %'u#u# $ang &ela'
d"*er" la*el Pe&uga# mengara'%an pa#"en agar #ample $ang d"dapa& merupa%an
'a#"l dar" de/e%a#" #pon&an <&anpa *an&uan o*a& pen-a'ar> Pe&uga# mene&e#%an 2 &e&e# laru&an eo#"n 2 I pada o*$e% gla## Pe&uga# mengam*"l #ample /e#e# dengan l"d" #&er"l a&au p"pe& &e&e# !"%a
#ample -a"r Pe&uga# mele&a%%an #ample &er#e*u& d"a&a# o*$e% gla# $ang &ela' *er"#"
laru&an eo#"n 2I Pe&uga# men-ampur #ed"aan %emud"an &u&up dengan de-%gla## Pe&ug Pe&uga# a# memer" memer"%#a %#a d" *a *aa' a' m"%ro# m"%ro#%op %op de deng ngan an pe pem*e m*e#ar #aran an 10
%emud"an 40 Pe&uga# men-a&a& 'a#"l pada *lan%o 'a#"l dan d"*er"%an %e pa#"en
BAB V LOGISTIK
A. PENGAAAN 1. Pengada Pengadaan an *arang *arang log"#&"% log"#&"% > d" la*ora&or" la*ora&or"um um Penger&"an : *a'an $ang d"perlu%an un&u% pemer"%#aan la*ora&or"um a. Pe&ug Pe&uga# a# la* la* me meng' ng'"&u "&ung ng me mere% re%ap ap pe pengg nggun unaan aan reagen reagen #elama #elama #a&u #a&u &a'un *. Pe&ug Pe&uga# a# la* mem*ua& mem*ua& peren-a peren-ana naan an %e*u&u %e*u&u'a 'ann reage reagenn #elam #elamaa #a&u #a&u &a'un -. Pe&ug Pe&uga# a# la* la* me melap lapor% or%an an %e*u&u %e*u&u'an 'an reagen reagen %epada %epada d"na# d"na# %e#e' %e#e'a&a a&ann %o&a melalu" pe&uga# /arma#" d. Pe&uga# Pe&uga# la* mener" mener"ma ma reagen reagen dar" dar" +PT d"na# d"na# %e#e'a&an %e#e'a&an %a*upa&en %a*upa&en melalu" gudang /arma#" pu#%e#ma# e. Pe&u Pe&uga ga## la* la* me meng nggu guna na%a %ann %a"d %a"da' a' perp perpu& u&ar aran an pe pema ma%a %a"a "ann reag reagen en per&ama ma#u%6per&ama %eluar $ang ma#a %adaluar#a pende% d" pa%a" da'ulu 2. Pengada Pengadaan an *aran *arangg Ala& Ala& Tul"# Tul"# Kan&o Kan&or r Penger&"an : *arang ATK adala' #arana *erupa ala& ruma' &angga, *arang -e&a%an $ang d"*u&u'%an #e'ar"6 'ar" un&u% men$elenggara%an %eg"a&an la*ora&or"um a. Pe&ug Pe&uga# a# la* mem*ua mem*ua&& da da/& /&ar ar %e*u&u %e*u&u'an 'an *arang *arang log"#& log"#&"% "% #e&"a #e&"app aal aal *ulan *u lan,, d" &ul"# &ul"# d" *o *onn pe perm" rm"n&a n&aan an $ang $ang memua memua&& no no,, na nama ma *a *aran rang, g, *an$a%n$a perm"n&aan, *an$a% *arang $ang d"*er"%an , %e&erangan *. Pe&uga# Pe&uga# menul"# menul"# *on perm"n&a perm"n&aan an d"*ua& d"*ua& rang%ap rang%ap 2, lem*ar pu&"' pu&"' un&u% %epala gudang dan lem*ar p"n% un&u% u#er #e*aga" ar#"p -. Pe&uga# Pe&uga# menga! menga!u%an u%an permo permo'on 'onan an %e log"#& log"#&"% "% umum umum d. Pe&uga# Pe&uga# log"#&" log"#&"%% mener"ma mener"ma *ara *arang ng $ang $ang da&ang da&ang e. Pe&uga# Pe&uga# log"#&"% log"#&"% men$"ap%a men$"ap%ann *arang *arang $ang &ela' d"pe#a d"pe#ann ole' pe&uga# pe&uga# la*ora& un&u% dapa& #egera d"am*"l /. Pe&uga# Pe&uga# log"#&"% log"#&"% mem*er" mem*er" *arang *arang #e#ua" #e#ua" perm"n perm"n&aan &aan g. Pe&ug Pe&uga# a# log"#& log"#&"% "% men menand anda&a a&anga ngan" n" *o *onn perm"n perm"n&aa &aann da dann *a *aran rangg $ang $ang #uda' d"&er"ma d"&anda&angan" $ang mengam*"l *arang
B. PEN PEN@ @P PANAN ANAN a. Pe&uga# la* meng'"&ung meng'"&ung mere%ap penggunaan penggunaan reagen #elama #a&u &a'un *. Pe&uga# la* mem*ua& mem*ua& peren-ana peren-anaan an %e*u&u'an %e*u&u'an reagen #elama #a&u &a'un -. Pe&uga# la* melapor%an melapor%an %e*u&u'an %e*u&u'an reagen reagen %epada d"na# %e#e'a&an %a*upa&en melalu" pe&uga# /arma#" d. Pe&uga# la* mener"ma mener"ma reagen dar" +PT +PT d"na# d"na# %e#e'a&an %e#e'a&an %a*upa&en %a*upa&en melalu" gudang /arma#" pu#%e#ma# e. Pe&uga# la* mengguna%an mengguna%an %a"da' perpu&aran perpu&aran pema%a"an pema%a"an reagen per&ama ma#u%6per&ama %eluar $ang ma#a %adaluar#a pende% d" pa%a" da'ulu
BAB VI
KESELAMATAN SASARAN KEGIATAN / PROGRAM
A. Penger&"an ("#&em d"mana la*ora&or"um mem*ua& a#u'an %e#elama&an pe&uga#, pa#"en dan ma#$ara%a& #e%"&ar
B. Tu!uan 1. Ter-"p&an$ er-"p&an$aa *uda$a *uda$a %e#elama %e#elama&an &an pa#"en pa#"en 2. en enurun urunn$a n$a %e!ad" %e!ad"an an $ang $ang &"da% &"da% d"'arap d"'arap%an %an 3. Terla%# erla%#an anan$ an$aa progra program m progr program am pe pen-e n-ega ga'a 'ann #e'"n #e'"ngg ggaa &"da% &"da% &er!ad &er!ad"" pengulangan %e!ad"an $ang &"da% d"'arap%an
;. Ta&a la%#ana %e#elama&an pa#"en Tahap pra analiti
a. ?ormul"r ?ormul"r perm"n&a perm"n&aan an pemer"%#a pemer"%#aan an
@den&"&a# pa#"en
@den&"&a# peng"r"m
Perm"n&aan pemer"%#aan $ang !ela#
Tanda &angan do%&er.peraa& $ang mem"n&a pemer"%#aan
*. Per# Per#"a "apa pann pa# pa#"e "enn Per#"apan pa#"en 'aru# #e#ua" per#$ara&an -. Pengam*" Pengam*"lan lan dan pen pener"m er"maan aan #pe#"men #pe#"men Pengumpulan #pe#"men #e-ara *enar d. Penan Penangan ganan an #pe#"m #pe#"men en
Pener"maan #pe#"men
Kond"#" pen$"mpanan #pe#"men 'aru# &epa&
e. Per#"a Per#"apa pann #ample #ample un&u un&u%% anal"# anal"#aa
Kond"#" #ample dan 8olume 'aru# memenu'" #$ara&
Per'a&"%an "den&"/"%a#" #ample
Tahap Analiti
a. Per# Per#"a "apa pann ea eage genn
eagen 'aru# memenu'" #$ara&
T"da% dalam ma#a %adaluar#a
*. P"pe& P"pe&a#" a#" reag reagen en dan dan #amp #ample le
(emua perala&an la*ora&or"um 'aru# *er#"' dan memenu'" #$ara&
Kal"*ra#" p"pe& #e-ara *er%ala
a%u%an p"pe&a#" #e-ara *enar
-. Pem emer er"% "%#a #aaan
Ala& dan "n#&rumen& 'aru# *er/ung#" *er/ung#" dengan dengan *a"% *a"%
Tahap Pa!"a # Analiti
a. Pem* Pem*aa-aa aann 'a# 'a#"l"l
Peng'"&ungan
Pengu%uran
@den&"/"%a#"
Pen"la"an 'aru# *enar
*. Pela Pelapo pora rann 'a 'a#" #"ll
a#"l d"&ul"# dengan !ela#
Jangan #ampa" #ala' &ran#%"p
BAB VII KESELAMATAN KER$A
A. PENGET@AN ("#&em d"mana la*ora&or"um mem*ua& a#u'an %e#elama&an %er!a
B. T+J+AN 1. Ter-"p&an$ er-"p&an$aa *uda$a *uda$a %e#elama %e#elama&an &an pe&uga# pe&uga# 2. en enurun urunn$a n$a %e!ad" %e!ad"an an $ang $ang &"da% &"da% d"'arap d"'arap%an %an 3. Terla%# erla%#an anan$ an$aa progra program m progr program am pe pen-e n-ega ga'a 'ann #e'"n #e'"ngg ggaa &"da% &"da% &er!ad &er!ad"" pengulangan %e!ad"an $ang &"da% d"'arap%an
;. TATA AK(ANA KE(EAATAN KEJA PRA ANALITIK
1. Pe&ug Pe&uga# a# men men-eg -ega' a' &er&u &er&ular lar *a *a'a 'ann *er*a *er*a'a$ 'a$aa da dann a&a a&auu &er%on &er%on&am &am"na "na#" #" *a'an "n/e%#"u# pada %ul"&, mulu&, ma&a a&au lu%a, dengan mema%a" !a# la*ora&or"um, #arung &angan dan ma#%er 2. Pe&ug Pe&uga# a# me meng ngump umpul% ul%an an !arum !arum dan #empr" #empr"&& d" &empa& &empa& %'u#u# %'u#u# dan -ega' -ega' !angan #ampa" &er&u#u% &er&u#u% !arum #e&ela' #e&ela' pengam*"la pengam*"lann #ample 3. Pe&uga# Pe&uga# mema#u%%a mema#u%%ann #ample dalam dalam ada' ada' &er&en&u &er&en&u $ang &a'an &a'an *o-or *o-or dan &er&u&up rapa& dengan la*el "den&"&a# pa#"en 4. Pe&u Pe&uga ga## &"da &"da%% *o *ole le'' ma ma%a %ann da dann m"nu m"num m #aa& #aa& me mela la%u %u%a %ann pe peme mer" r"%#a %#aan an la*ora& 5. Pe&uga# men$"mpan #ample %e dalam dalam almar" almar" e# !"%a &"da% &"da% #egera #egera d"la%u%an d"la%u%an ANALITIK
PENGG+NAAN P@PET 1. Pe&uga#
dalam
mela%u%an
pengola'an
#pe-"men#a #am mple
dan
mela% me la%#an #ana%a a%ann &e# &e# 'a 'aru# ru# 'a 'a&"&" 'a 'a&"&" da dann men menga gangg nggap ap *a *a'a 'ann &er#e* &er#e*u& u& "n/e%#"u# 2. Pe&ug Pe&uga# a# men men-eg -ega' a' &er&u &er&ular lar *a *a'a 'ann *er*a *er*a'a$ 'a$aa da dann a&a a&auu &er%on &er%on&am &am"na "na#" #" *a'an "n/e%#"u# dengan pema%a"an ala& pel"ndung d"r"
3. Pe&uga# mengguna%an mengguna%an ala& ala& *an&u *an&u p"pe& p"pe& %e&"%a %e&"%a mela%u%an mela%u%an pem"pe&an pem"pe&an 4. Pe&uga# Pe&uga# &"da% &"da% men"up udara udara maupun maupun men-ampur men-ampur *a'an *a'an "n/e%#"u# "n/e%#"u# dengan dengan -ara meng'"#ap a&au men"up -a"ran lea& p"pe& 5. T"nda T"nda%an %an !"%a !"%a &er!ad" &er!ad" &umpa &umpa'an 'an **a'a a'ann %"m"a
Ber"&a'u pe&uga# %eamanan %er!a la*ora&or"um dan !au'%an pe&uga# $ang &"da% *er%epen&"ngan dan lo%a#" &umpa'an
+pa$a%an per&olongan *ag" pe&uga# la*ora&or"um $ang -"dera
J"%a *a'an %"m"a $ang &umpa' adala' *a'an %"m"a $ang muda' &er*a%ar, #egera ma&"%an #emua ap", ma&"%an perala&an l"#&r"% $ang mung%"n mengeluar%an *unga ap"
Jangan meng'"rup *au dan *a'an $ang &umpa'
PET+GA( ABAT@+ 1. Pe&uga# Pe&uga# menggun mengguna%an a%an -en&r"/ -en&r"/uge uge #e#ua" #e#ua" "n#&ru%#" "n#&ru%#" pa*r"% pa*r"% 2. Pe&u Pe&uga ga## me mele le&a &a%% %%an an -en& -en&r" r"/u /uge ge pa pada da %e&" %e&"ng ngg" g"an an &er& &er&en en&u &u ag agar ar da dapa pa&& d"!a d"!ang ng%a %auu #er& #er&aa da dapa pa&& me mel"l"'a 'a&& %e da dala lam m da dann me mene nemp mpa& a&%a %ann &a*u &a*ung ng -en&r"/uge dengan muda' 3. Pe&uga# Pe&uga# memer"%#a memer"%#a ro&or ro&or -en&r"/ug -en&r"/ugee dan #elong#ong #elong#ong #e-ara #e-ara *er%ala *er%ala un&u% mel"'a& &anda %oro#" dan %ere&a%an 4. Pe&ug Pe&uga# a# me meng nggu guna% na%an an a"r a"r un un&u% &u% men men$e" $e"m*a m*ang% ng%an, an, &"da% &"da% me meng nggun guna%a a%ann Na;l a&au '"po%lor"& %arena *er#"/a& %oro#"/ 5. Pe&ug Pe&uga# a# mem*a mem*al"% l"% #elon #elong#o g#ong ng #e&el #e&ela' a' mema%a mema%a"" -en&r" -en&r"/u /uge ge ag agar ar -a"ra -a"rann pen$e"m*ang dapa& mengal"r %eluar EN;EGA PENEBAAN @N?EK(@ 1. "ng%ar "ng%aran an #eng%el" #eng%el"&& 'aru# penu', penu', pan!an pan!angg m"n"mal m"n"mal -m 2. +#a'a%an &"da% &er!ad" per-"%an %e&"%a mem*a%ar dengan Bun#en 3. e%on&am e%on&am"na#" "na#" permu%aa permu%aann me!a %er!a dengan dengan de#"n/e%&an de#"n/e%&an #e&"ap #e&"ap %al" 'a*"# %er!a
EN;EGA EN;EGA TETEAN TETEAN AN TEKENAN TEKENANA A K+@T K+@T (ETA (ETA AT ATA E BAAN @N?EK(@+( 1. ;u-" &angan &angan #e#er"ng #e#er"ng mung%" mung%"nn dengan dengan #a*unde# #a*unde#"n/e "n/e%&an %&an 2. Jangan Jangan men$en men$en&u' &u' %ul"& %ul"& a&au a&au ma&a ma&a %e&"%a %e&"%a *e%er!a *e%er!a 3. Jangan Jangan ma%an, ma%an, m"num, m"num, mero%o% mero%o% d" d" dalam dalam la*ora&o la*ora&or"um r"um
4. Jangan Jangan mema% mema%a" a" %o#me& %o#me&"% "% d" la*ora& la*ora&or"u or"um m 5. Guna%an Guna%an ala& ala& pel"ndung pel"ndung mu%a, mu%a, ma&a !"%a &erdapa& &erdapa& per-"%an per-"%an *a'an *a'an "n/e%#"u# "n/e%#"u# #aa& *e%er!a PAS%A ANALITIK ANALIT IK
1. a#"l a#"l &e# d"%"r d"%"r"m "m %epada %epada pen peng"r"m g"r"m #e-epa&n #e-epa&n$a $a 2. Jarum *enda &a!am $ang &er%on&am"na &er%on&am"na#" #" ma#u%%an %e dalam dalam ada' ada' *e%a# *e%a# &u#u%an 3. "m*a "m*a'' -a"ra -a"rann "n/e%# "n/e%#"u# "u# lang# lang#ung ung d"*uang d"*uang %e a#&a a#&a/el /el $ang lang lang#un #ungg menu!u %e p"pa pem*uangan a%'"r 4. "m*a' pada& "n/e%#"u# d"&ung d"&ung dalam ada' #ampa' #ampa' med"#,#edang%an med"#,#edang%an l"m*a' pada& non "n/e%#"u# d"&ung dalam ada' non med"# PENANGANAN KEAAAN A+AT @ ABAT@+ a. Ke*a% a%aaran ran
Ber" Ber" pe per& r&ol olon onga gann pe per& r&am amaa pa pada da oran orangg $ang $ang &er% &er%en ena, a, %alo %alo pe perl rluu d"p"nda'%an %e un"& la"n
Ber" per"nga&an %epada orang $ang *erada d" #e%"&ar lo%a#"
Pu&u# al"ran l"#&r"% *"la d"perlu%an padam%an dengan ala& pemadam %e*a%aran $ang ada d" pu#%e#ma#
Tul"# *er"&a a-ara %e!ad"an
*. B"a%an B"a%an a&au #pe-"men #pe-"men $ang &umpa' &umpa'
Tum umpa pa'a 'ann da dann ada ada'n 'n$a $a d"&u d"&u&u &upp de deng ngan an %a"n %a"n a&au a&au &"## &"##ue ue $ang $ang d"*a#a'" de#"n/e%&an
Ka"n &er#e*u& d"*uang dalam ada' med"#
)ada' d" de#"n/e%&an
-. u u%a %a &u#u &u#u%a %ann !aru !arum m
Keluar%an dara' dengan dengan p"!a&an %era# d"#e%"&ar lu%a &u#u% &ad" d" *aa' pan-uran a"r #elama %urang le*"' 1 2 men"&
Tu&up lu%a dengan %apa# *e&ad"ne, %emud"an d"ple#&er a&au d"*alu&
Tul"# dalam *er"&a a-ara %e!ad"an dan %"r"m %e "n#&ala#" gaa& darura&
d. Pe-a Pe-a'a 'ann gel gela# a#
Guna%an #arung &angan
Kumpul%an dengan /or#ep a&au #ero%an
a#u%%an dalam %an&ong pla#&"- *erarna %un"ng
Buang #arung &angan %e dalam pla#&"- &er#e*u&
Tu&up %an&ong, ma#u%%an %e dalam ada' !arum
;u-" &angan
PEAKA@AN AAT PE@N+NG @@ 1. a#% a#%eer N9 N95 ang%a' lang%a' a. Pe&uga# menggenggam menggenggam re#p"ra&or re#p"ra&or dengan #a&u &angan &angan po#"#"%an po#"#"%an #"#" depan *ag"an '"dung pada u!ung !ar" !ar" *"ar%an &al" peng"%a& men!un&a" *e*a# d"*aa' &angan anda *. Pe&ug Pe&uga# a# mempo# mempo#"#" "#"%an %an re#p"ra re#p"ra&or &or d"*aa' d"*aa' dagu dan #"#" #"#" un un&u% &u% '"dung '"dung *erada d"a&a# -. Pe&uga# Pe&uga# menar"% menar"% &al" &al" peng"%a& peng"%a& re#p"ra& re#p"ra&or or $ang a&a# a&a# dan po#"#"%an po#"#"%an &al" aga% aga% &"ngg" d"*ela%ang %epala d"a&a# &el"nga. d. Pe&ug Pe&uga# a# men menar" ar"%% &al" &al" pe peng" ng"%a& %a& re#p"ra re#p"ra&or &or $ang *a *aa' a' dan po po#"# #"#"%a "%ann &al" &al" d"*aa' &el"nga e. Pe&ug Pe&uga# a# mele&a mele&a%%a %%ann !ar" !ar" !ar" !ar" %edua %edua &anga &angann an anda da d"a&a d"a&a## *a *ag" g"an an '"dun '"dungg $ang &er*ua& dar" logam. /. Pe&u Pe&uga ga## me mene ne%a %ann #"#" #"#" loga logam m &er# &er#e* e*u& u& < gu guna na%a %ann du duaa !ar" !ar" dar" dar" ma ma#" #"ng ng ma#"ng &angan > meng"%u&" *en&u% '"dung. g. Pe&ug Pe&uga# a# !anga !angann men mene%a e%ann re#p"r re#p"ra& a&or or de deng ngan an #a&u #a&u &ang &angan an %arena %arena dapa& dapa& menga%"*a&%an re#p"ra&or *e%er!a %urang e/e%&"/ '. Pe&uga# menu&up menu&up *ag"an *ag"an depan depan re#p"ra&or re#p"ra&or dengan dengan %edua %edua &angan dan 'a&" 'a&" 'a&" agar po#"#" re#p"ra&or &"da% *eru*a' ". Pe&u Pe&uga ga## me mele lepa pa#% #%an an ma ma#% #%er er de deng ngan an &"da &"da%% me men$ n$en en&u &u'' *a *ag" g"an an de depa pann ma#%er %arena &ela' &er%on&am"na#" !. Pe&uga# mem*uang mem*uang %e&empa& l"m*a' l"m*a' "n/e%#"u# "n/e%#"u# 2. a a#% #%er er *"a# *"a#aa ang%a' lang%a' a. Pe&uga# Pe&uga# mengam*" mengam*"ll ma#%er ma#%er $ang *er#"' *er#"' *. Pe&uga# Pe&uga# mengera& mengera&%an %an &al" a&au a&au %are& ela&"# ela&"# pada *ag"an *ag"an &enga' &enga' %epala %epala dan le'er -. Pe&uga# Pe&uga# &"da% &"da% memegan memegangg *ag"an *ag"an dalam dalam ma#%er ma#%er d. Pe&uga# mengepa#%an mengepa#%an %l"p '"dung dar" logam logam /le%#"*el /le%#"*el pada *a&ang '"dung e. Pe&u Pe&uga ga## me meng ngep epa# a#%a %ann da dand nd"" era& era&%a %ann pa pada da a!a a!a'' da dann d"*a d"*aa a'' da dagu gu #e'"ngga mele%a& dengan *a"% /. Pe&uga# Pe&uga# memer"%#a memer"%#a ulang ulang pen pengepa gepa#an #an ma#%er ma#%er g. Pe&u Pe&uga ga## me mele lepa pa#% #%an an ma ma#% #%er er de deng ngan an &"da &"da%% men$ men$en en&u &u'' *a *ag" g"an an de depa pann ma#%er %arena &ela' &er%on&am"na#" '. Pe&uga# Pe&uga# melep melepa#%an a#%an &al" *ag"an *ag"an *aa' *aa' ". Pe&uga# Pe&uga# melepa#%a melepa#%ann &al" &al" a&au %are& %are& *ag"a *ag"ann a&a# a&a# !. Pe&uga# mem*uang mem*uang %e&empa& l"m*a' l"m*a' "n/e%#"u# "n/e%#"u# 3. Ka-am Ka-ama&a a&a pe pel"n l"ndu dung ng ang%a' lang%a' a. Pe&uga# Pe&uga# mengam mengam*"l *"l %a-ama&a %a-ama&a pel"nd pel"ndung ung $ang $ang *er#"' *er#"' *. Pe&uga# Pe&uga# memega memegang ng *ag"an *ag"an %are& %are& a&au gangga ganggang ng %a-ama&a %a-ama&a -. Pe&uga# Pe&uga# mema#ang mema#ang pad padaa a!a' a!a' dan ma&a d. Pe&uga# Pe&uga# &"da% &"da% men$en men$en&u' &u' *ag *ag"an "an dalam dalam %a-am %a-ama&a a&a e. Pe&ug Pe&uga# a# men$e# men$e#ua ua"%a "%ann agar agar pa#
/. Pe&uga# Pe&uga# mengu mengu#a'a #a'a%an %an %a-ama& %a-ama&aa &"da% &"da% menggan mengganggu ggu peng pengl"'a l"'a&an &an g. pe pe&ug &uga# a# melep melepa#% a#%an an %a-ama %a-ama&a &a &"da% &"da% memeg memegang ang *ag"an *ag"an luar luar %a-am %a-ama&a a&a %arena &ela' &er%on&am"na#" '. pe& pe&uga# uga# meme memegang gang %are& %are& a&au gaga gagang ng %a-ama& %a-ama&aa ". pe pe&ug &uga# a# mele&a mele&a%%a %%ann pa pada da ada' ada' $ang $ang &ela' &ela' d"#ed d"#ed"a% "a%an an un&u% un&u% d"pro d"pro#e# #e# ulang !. pe&uga# dapa& !uga !uga mem*uang mem*uang %a-ama&a %a-ama&a %edalam l"m*a' l"m*a' "n/e%#"u# "n/e%#"u# 4. Pema Pema%a %a"a "ann gau gaunn a&a a&auu apr apron on ang%a' lang%a' a. Pe&uga# Pe&uga# mengam*" mengam*"ll gaun gaun a&au a&au apron apron *. Pe&uga# Pe&uga# mengena mengena%an %an gaun a&au a&au apron dar" dar" &angan %anan %anan %emud"an %emud"an d"lan!u& d"lan!u& &angan %"r" -. Pe&ug Pe&uga# a# me menu& nu&up" up" *adan *adan #epnu #epnu'n$ 'n$aa da dar" r" le'er le'er '"ngg '"nggaa lu&u& lu&u& lenga lengann '"ngg '"nggaa *ag"an pergelangan &angan d. Pe&ug Pe&uga# a# men$e# men$e#ua" ua"%an %an agar agar pa# pa# e. Pe&uga# Pe&uga# menganmengan-"ng "ng%an %an gaun gaun a&au apron apron #e-ara #e-ara &epa& &epa& /. Pe&ug Pe&uga# a# melepa# melepa#%an %an *ag"a *ag"ann de depan pan gaun gaun da dann lenga lengann gaun gaun pel"nd pel"ndun ungg &ela' &ela' g. '. ". !.
&er%on&am"na#" Pe&uga# Pe&uga# mem*u% mem*u%aa %an-"ng %an-"ng gaun gaun aa&au &au apron apron Pe&uga# Pe&uga# memegan memegangg *ag"an *ag"an dalam gaun gaun pel"ndu pel"ndung ng #a!a Pe&ug Pe&uga# a# mem*a mem*al"% l"% ga gaun un pe pel"n l"ndun dungg Pe&uga# mel"pa& a&au gulung men!ad" gulungan gulungan dan le&a%%an d" ada' $ang
&ela' d"#ed"a%an un&u% d"pro#e# ulang %. Pe&uga# Pe&uga# dapa& dapa& mem*u mem*uang ang %e&emp %e&empa& a& l"m*a' l"m*a' "n/e% "n/e%#"u# #"u# 5. Pema Pema%a %a"a "ann pe penu nu&u &upp %epa %epala la ang%a' lang%a' a. Pe&uga# Pe&uga# menga mengam*"l m*"l penu& penu&up up %epala %epala $ang $ang *er#"' *er#"' *. Pe&uga# Pe&uga# !anga !angann memegang memegang *ag *ag"an "an dalam dalam -. Pe&uga# Pe&uga# mema%a mema%a"" pel"ndu pel"ndung ng %epala %epala #e#ua" #e#ua" u%ura u%urann d. Pe&uga# Pe&uga# men$e#ua men$e#ua"%an "%an #e'"ng #e'"ngga ga menu&up menu&up #emua #emua ram*u& ram*u& e. Pe&uga# Pe&uga# $ang mema%a" mema%a" '"!a* '"!a* ma%a '"!a* '"!a* 'aru# 'aru# d"rap"%an d"rap"%an #e'"ngg #e'"nggaa &"da% ada *ag"an '"!a* $ang %eluar /. pe& pe&uga# uga# melepa#%a melepa#%ann lepa# lepa#%an %an pel"ndu pel"ndung ng %epala %epala g. pe& pe&uga# uga# mem*al"% mem*al"% pen penu&up u&up %epala %epala '. pe pe&ug &uga# a# mel"p mel"pa& a& a&au a&au gulu gulung ng ". pe pe&ug &uga# a# mem* mem*ua uang ng %e&e %e&empa mpa&& #ampa #ampa'' "n/e%# "n/e%#"u "u## . Pema Pema%a %a"a "ann pe pel"l"nd ndun ungg %a%" %a%" ang%a' lang%a' a. Pe&uga# Pe&uga# menga mengam*"l m*"l pel"n pel"ndun dungg %a%" #e#ua" #e#ua" u%ura u%urann *. Pe&uga# mengguna%an mengguna%an #epa&u #epa&u %are& a&au pla#&"% pla#&"% $ang menu&up" #eluru' u!ung u!ung dan &elapa% %a%" -. Pe&uga# Pe&uga# *"#a meng menggun guna%an a%an #epa& #epa&uu *oo& dar" dar" *a'an *a'an %ul"& %ul"& d. Pe&uga# Pe&uga# mema%a" mema%a" #epa& #epa&uu $ang $ang *er#"' *er#"' e. Pe&uga# Pe&uga# 'an$a menggu mengguna%a na%ann #epa&u d"dalam d"dalam %amar %amar opera#" opera#" a&au pada #aa& #aa& /. g. '. ".
pem*uangan l"m*a' Pe&uga# Pe&uga# &"da% &"da% *ole' *ole' d"pa%a" d"pa%a" %eluar %eluar dengan dengan mema% mema%a" a" #epa&u #epa&u pel"ndu pel"ndung ng pe&uga# &"da% d"an!ur%an d"an!ur%an mema%a" #andal, #epa&u &er*u%a, &elan!ang %a%" pe&uga# #elalu mem*er#"'%an mem*er#"'%an #epa&u #epa&u &"ap %al" #e&ela' #e&ela' d"guna%an d"guna%an pe&uga# pe& uga# men$"m men$"mpan pan #epa&u #epa&u pel"n pel"ndung dung pada pada ra% ra% $ang &ela' &ela' d"#ed d"#ed"a%a "a%ann dalam dalam
%eadaan #"ap pa%a" 7. Pema Pema%a %a"a "ann #aru #arung ng &ang &angan an ang%a' lang%a' a. Pe&uga# Pe&uga# men-u-" men-u-" &angan &angan #e#ua" #e#ua" pro#ed pro#edur ur lang%a' lang%a' *. Pe&ug Pe&uga# a# mem*u% mem*u%aa pe pem*u m*u%u# %u# #arung #arung &angan &angan dengan dengan 'a&" 'a 'a&"&" p"l"' p"l"' $ang $ang #e#ua" u%uran -. Pe&uga# meng'"ndar%an meng'"ndar%an #arung &angan &er%on&am"na#" &er%on&am"na#" o*!e% o*!e% &"da% #&er"l #&er"l
d. Pe&u Pe&uga ga## de deng ngan an !ar" !ar" &elu &elun! n!u% u% da dann "*u "*u !ar" !ar" no nonn do dom" m"na nann me mem* m*u% u%aa l"pa l"pa&a &ann #arung &angan *ag"an a&a# dan ma#u%%an &angan non dom"nan denga po#"#" &erlen&ang, ma#u%%an !ar" #e-ara pelan pelan e. pe pe&u &uga# ga# mema%a" mema%a" #arung #arung &angan &angan #e*ela #e*ela'' %"r" %"r" mengg mengguna una%an %an 4 !ar" !ar" &an &anga gann dom"n do m"nan an,, ma#u%% ma#u%%an an da dalam lam l"pa& l"pa&an an #arun #arungg &anga &angann < *a *ag"a g"ann luar luar >, #eger #egeraa ma#u%%an &angan non dom"nan #e-ara pelan pelan /. pe& pe&uga# uga# melepa melepa#%an #%an #arung #arung &angan &angan $ang $ang ma#"' ma#"' d"pa%a" d"pa%a" %edalam %edalam laru&an laru&an %lor"n %lor"n g. pe pe&u &uga# ga# me mengg nggo#o o#o%%a %%ann un un&u% &u% me menga ngang ng%a& %a& *e *er-a r-a%% da dara ra'' a&au a&au -a"ra -a"rann &u* &u*u' u' la"nn$a $ang menempel '. pe& pe&uga# uga# memega memegang ng #ala' #a&u #arung #arung &angan &angan pada pada l"pa&an l"pa&an lalu &ar"% &ar"% %eara' u!ung !ar" !ar" &angan #e'"ngga *ag"an dalam dar" dalam dar" #arung per&ama men!ad" #"#" luar ". pe pe&u &uga ga## !ang !angan an mem* mem*u% u%aa #aru #arung ng &ang &angan an #amp #ampa" a" &erl &erlep epa# a# #amp #ampa" a" #e%a #e%al"l",, *"ar%an *ag"an ma#"' *erada pada &angan #e*elum melepa# #arung &angan $ang %edua. al "n" pen&"ng un&u% men-ega' &erpaparn$a %ul"& &angan $ang &er*u%a dengan permu%aan #e*ela' luar #arung &angan !. pe&uga# mem*"ar%an #arung &angan $ang per&ama #ampa" d"#e%"&ar !ar" !ar", lalu pegang #arung &angan $ang %edua pada l"pa&ann$a lalu &ar"% %eara' u!ung !ar" '"ngga *ag"an dalam #arung &angan men!ad" #"#" luar. luar. em"%"an d"la%u%an #e-ara *ergan&"an %. pe pe&u &uga# ga# #e-ara #e-ara *er#amaa *er#amaann dan dan de denga ngann #anga #anga&& 'a 'a&"&" 'a 'a&"&" melepa# melepa# #arung #arung &angan &ad" %e&"%a #ampa" d" u!ung !ar" l. Pe&u Pe&uga ga## pe perl rluu me memp mper er'a 'a&"&"%a %ann *a *a' 'aa &ang &angan an $ang $ang &er* &er*u% u%aa 'a 'an$ n$aa *o *ole le'' men$en&u' *ag"an dalam #arung &angan Pe&uga# men-u-" &angan #e&ela' #arung &angan d"lepa# #e#ua" pro#edur lang%a' PEE@AAAN KE(EATAN TENAGA KE(EATAN Penger&" Penger&"an an : pemel"'a pemel"'araan raan pe& pe&uga# uga# %e#e'a&an %e#e'a&an $ang *e%er!a *e%er!a pad padaa &empa& &empa& *ere#"%o &er&ularn$a pen$a%"& Tu!uan Tu!uan : un&u% mengurang" mengurang" *a'%an meng'"lang%an meng'"lang%an -edera dan pen$a%"& pen$a%"& $ang d"a%"*a&%an ole' pe%er!aan.d" a*ora&or"um Ke*"!a%an
: pemer"%#aan 1. Peme Pemer" r"%# %#aa aann dara dara'' 2. o P'o P'o&o &o &'or &'ora a 3. @mu munn"#a "#a#"
Pro#edur
: 1. Pemer"%#a Pemer"%#aan an dara' dara' #e&"ap #e&"ap *ulan *ulan #e%al" #e%al" 2. o p'o&o p'o&o &'ora &'ora #e&"ap #e&"ap 1 &a'un &a'un #e%al" #e%al" 3. @mu @mun"# n"#a#" a#" #e#ua #e#ua"" *o#& *o#&ar ar
KE(EAATAN @NGK+NGAN a. "m "m**a' -a -a"r "r ang &erma#u% l"m*a' -a"r adala' : pelaru& organ"% *a'an %"m"a un&u% peng pe ngu! u!"a "an, n, *e *e%a %a## pe penn-uu-"a "ann ala& ala& da dann #pe#pe-"m "men en ,-a"ran *e%a# pen-u-"an ala& lang#ung d"al"r%an lea& a#&a/el $ang lang#ung &er'u*ung dengan p"pa pem*uangan a%'"r l"m*a' -a"r.< (PA> *. "m* "m*a' a' pa padda& (ampa' (ampa' @n/e @n/e%#"u# %#"u# ang &erma#u% &erma#u% l"m*a' pad pada& a& "n/e%#"u# "n/e%#"u# ada adala' la' :
perala&an 'a*"# pa%a" #eper&", #arung &angan,l"d" pengadu%, %apa#, *o&oll #pe#"men *o&o #pe#"men,, %ema#an %ema#an reagen, reagen, #"#a #pe#"men #pe#"men,ma#%er. ,ma#%er. +n&u% +n&u% *e%a# !arum #un&"% %"&a *uang %e #a/e&$ *oo%. (emua %"&a #"mpan #emen&ara #e*elum %"&a *aa %e (+ dr ar!ono un&u% d" ole'
#e#ua" pro#edur $ang *erla%u. (ampa' non "n/e%#"u# $ang &erma#u% #ampa' non "n/e%#"u# adala'
*e%a# %er&a#, *e%a# pem*u%u# #&"% pemer"%#aan dll (a/e&$ *oo% : +n&u% *e%a# !arum #un&"% %"&a *uang %e #a/e&$ *oo%. (emua %"&a #"mpan #emen&ara #e*elum %"&a *aa %e (+ dr ar!ono un&u% d" ole' #e#ua" pro#edur $ang *erla%u.
BAB VIII PENGENDALIAN MUTU
A. Pengendal"an Pengendal"an u&u u&u @n&ernal @n&ernal 1. ;ara ;ara Pen Penge gend ndal al"a "ann
en$ed"a%an (&andar Pro#edur pera#"onal <(P> pemer"%#aan *er"#" : per#$ara&an pa#"en dan !en"# #pe#"men ;ara pengam*"lan dan 8olume
en$ed"a%an (&andar Pro#edur pera#"onal <(P> $ang *er%a"&an dengan pela$anan la*ora&or"um
en$ed"a%an pedoman pedoman an&ara la"n : pengam*"lan #pe#"men $ang *enar, per#$ara&an #pe#"men, per#$ara&an pa#"en, per#$ara&an #ample
ela%#ana%an %al"*ra#" dan 8al"da#"
Pen-a&a&an #u'u ruangan dan %ul%a# un&u% pen$"mpanan reagen
ela%#ana%an dan menge8alua#" program =ual"&" %on&rol
Pengaa#an dan mon"&or"ng %eg"a&an 'ar"an un&u% mengurang" %e#ala'an %e#ala'an $ang mung%"n mun-ul
Pend"d"%an dan pela&"'an *er%elan!u&an un&u% #&a/ la*ora&or"um
B. pen pengen gendal" dal"an an u&u E%#&ernal E%#&ernal Peman&apan mu&u e&ernal adala' %eg"a&an $ang d"#elenggara%an #e-ara per"od"% ole' p"'a% la"n d" luar la*ora&or"um < BK > guna meman&au dan men"la" penamp"lan #ua&u la*ora&or"um dalam *"dang pemer"%#aan &er&en&u
Pen$elenggaran peman&auan mu&u e%#&ernal d"'arap%an #emua la*ora&or"um m"l"% pemer"n&a' dan #a#&a meng"%u&"n$a d"'u*ung%an a%red"&a#" m"l"% pemer"n&a' dan "!"n un&u% la*ora&or"um #a#&a Peman&apan mu&u e%#&ernal d"#elenggara%an pada &"ng%a& na#"onal dan &"ng%a& "la$a'prop"n#". PEANTAPAN +T+ EK(TENA ANG TEA @@K+T@ (ampa" #aa& "n" la*ora&or"um Pu#%e#ma# Balong &ela' meng"%u&" %eg"a&an peman&apan mu&u e%#&ernal $ang d"#elenggara%an BP4 ad"un, BBK (ura*a$a, dan menga!u%an permo'onan un&u% pela%#anaan Peman&apan mu&u e&ernal ole' BBK prop"n#" !aa &"mur. 1. Peman&apan Peman&apan mu&u mu&u e%#&ernal e%#&ernal dalam *"dang -ro##-'e-% #l"de BTA BTA $ang d"la%u%an ole' d"na# Ke#e'a&an %a*upa&en ponorogo *e%er!a #ama dengan BP4 ad"un 2. Permo'onan Permo'onan Peman&apan Peman&apan mu&u e%#&ernal $ang d"#elenggara%an d"#elenggara%an ole' BBK &"ng%a& prop"n#" 3. Pela%#anaan Pela%#anaan PE malar"a ole' Bala" Bala" Be#ar Be#ar a*ora&or"um a*ora&or"um Ke#e'a&an (ura*a$a.
BAB &I PENUTUP
Pedom Pedoman an pe pela$ la$an anan an la*o la*ora& ra&or" or"um um P+(KE( P+(KE(A( A( BANG BANG "n" "n" mempu mempun$a n$a"" pera pe rana nann pe pen&" n&"ng ng #e*ag #e*aga" a" ped pedoma omann pe pela% la%#an #anaa aann %eg"a& %eg"a&an an #e'ar #e'ar"" 'a 'ar" r" &ena &enaga ga la*ora& la*ora&or"u or"um m $ang *er&uga *er&uga## #e'"ngg #e'"nggaa men men"ng% "ng%a&%a a&%ann mu&u pela$an pela$anan an %'u#u#n$a %'u#u#n$a pela$anan d" la*ora&or"um. Pen$u#un pedoman pela$anan la*ora&or"um "n" adala' lang%a' aal %e#ua&u pro#e# $ang pan!ang, #e'"ngga memerlu%an du%ungan dan %er!a#ama dar" *er*aga" p"'a% dalam penerapann$a un&u% men-apa" &u!uan.%am" men$adar" *a'a pedoman pela$anan "n" ma#"' !au' dar" #empurna, %arena "&u %am" mener"ma #aran dan %r"&"% guna men$empurna%an pedoman "n". A%'"r %a&a #emoga #emoga pedoman pedoman pela$anan pela$anan la*ora&or" la*ora&or"um um "n" dapa& dapa& *erman/aa& *erman/aa& *ag" *ag" para pem*a-a #e%al"an.
