BAB 7 : PENCAWANG
7.1
Pengenalan
Dala Dalam m bab penc pencawa awang ng ini ini kita kita dapa dapatt menge mengeta tahui hui fungs fungsii penc pencaw awang ang dan dan peralatan pencawang. Disamping samping itu kita dapat mempelajarisedikit sebanyak tentan tentang g operas operasii atau atau system system pencawa pencawang. ng.Pel Pelati atih h didedah didedahkan kan dengan dengan pelbaga pelbagaii jenis jenis pencawang pelbagai peringkat dan penjanaan sehingga kepada pengguna samada domestik atau komersial.
Terdapat pelbagai pencawangyang telah didedahkan seperti Pencawang Masuk Utama (PMU)Pencawang Pembahagian Utama (PPU) !tesen !uis Utama (!!U)Pen" cawang #lektrik (P$#) samada yang berbangunan atau tidak berbangunan serta Pencawang %tas Tiang (P%T).
!etiap pencawang mendapat oltan yang berbe*a"be*a dari suatu pencawang lain atau dari stesen janakuasa. +oltan yang biasa diterima adalah ,-/+ /+ --/+ /+,,/+ dan diubah kepada 0,'+ untuk - fasa 01+ untuk , fasa.Pengoperasian pencawang menggunakan pengubah untuk mengubah oltan dan fungsi dari fungsi delta ke bintang.
Di Malaysia terdapat beberapa jenis oltan yang biasa digunakan untuk membekalkan tenaga elektrik kepada semua pengguna di negara kita. Pada kebiasaannya oltan yang digunakan2
+oltan penjanaan
+oltan penghantaran
+oltan pembahagian
Tenaga"tenaga elektrik yang dijanakan akan melalui beberapa peringkat sebelum dibekalkan kepada pengguna proses penghantaran ini memerlukan oltan yang tinggi bagi memerlukan oltan yang tinggi bagi mengurangkan kehilangan oltan.Di stesen janakuasa oltan yang dihasilkan ialah ,, atau ,/+ manakala oltan penghantaran di menara penghantaran mencecah sehingga '11/+. +oltan ini telah diubah mengikut keadaan yang sesuai dengan menggunakan pegubah yang berada di pencawang. Maka terhasillah
perkataan pencawang yang membawa makna dalam proses pembekalan tenaga elektrik. !elain itu pencawang ditakrifkan sebagai kumpulan perkakasan suis untuk menerima menghantar mengubahmengendali dan membahagikan bekalan kepada pengguna.
7.2
Fungsi-fungsi pencawang
3ungsi pencawang ialah untuk2
Membentuk satu 4nodal point5 dimana kuasa boleh diubah atau dan diagih daripadanya ke pencawang lain atau pengguna.
Membolehkan penyuisan masuk atau keluar ke bahagian"bahagian lain dalam satu sistem.
Membolehkan bahagian yang rosak dalam satu"satu sistem diasingkan dengan cara penyuisan dan pembekalan elektrik dapat diteruskan melalui litar yang lain.
7.3
Keperluan Pencawang Ele!ri
6ilai oltan yang terjana akan dinaikkan untuk penghantaran dan direndahkan untuk pembahagian. Proses pengendalian meninggi atau merendah nilai oltan memerlukan pencawang.
Diantara faedah"faedah oltan tinggi untuk penghantaran ialah2
6ilai susutan oltan rendah. /os perbelanjaan pengalir kurang.
Diantara faedah"faedah oltan rendah untuk pembahagian2
/os perbelanjaan perkakas suis rendah.
!enang dibekal kepada pengguna"pengguna sebab alat"alat yang digunakan oleh pengguna memerlukan oltan rendah.
7."
#enis-$enis Pencawang
Terdapat beberapa jenis pencawang yang terdapat di kawasan Taiping adalah 2 i)
Pencawang Masuk Utama (PMU)
ii)
Pencawang Pembahagian Utama (PPU)
iii)
!tesen !uis Utama (!!U)
i)
Pencawang #lektrik (P$#)
)
Pencawang %tas Tiang (P%T)
7.".1
Pencawang %asu &!a'a (P%&)
9ajah &., 2 Pencawang Masuk Utama (PMU)
Melibatkan penerimaan oltan tinggi dari stesen janakuasa. Dari menara penghantaran yang membawa oltan &'/+ kemudian diubah kepada ,-/+. Pencawang Masuk Utama berfungsi untuk menerima oltan tinggi kemudian diubah sebelum diagihkan dan menerima tenaga elektrik untuk sesuatu kawasan di malaysia.
Pada kebiasaannya oltan ini di ubah dan di bekalkan kepada pencawang pembahagian utama (PPU) sebelum di agihkan kepada pencawang elektrik lain. !elain itu terdapat pncawang masuk utama yang terus mengagihkan oltan ke pencawang elektrik tanpa melalui pencawang pembahagiaan. Tetapi Penyelengaraan pencawang masuk utama ini bukanlah dibawah tanggung jawab T6: Taiping. Mempunyai peralatan pencawang yang sama seperti pencawang elektrik lain seperti
7.".2
;
Pengubah (%lat ubah)
;
Pengasing talian
;
Penangkap kilat
;
:asbar
;
Pemutus litar minyak
;
%lat ubah arus
;
%lat ubah kuasa
;
Panel mengecas bateri
Pencawang Pe'*a+agiaan &!a'a (PP&)
Pencawang Pembahagian Utama adalah melibatkan tentang pembahagian oltan kepada pencawang"pencawang elektrik. Menerima oltan tinggi bernilai /+ dan --/+ dan diturunkan menjadi ,,/+. Menerima oltan melalui tiang"tiang penghantaran dan diagihkan melaluikabel bawah tanah ke pencawang"pencawang elektrik. +oltan diagihkan melalui 4feeder5 selepas di turunkan (step down). Pada kebiasaannya sesuatu pencawang pembahagian mempunyai lima 4feeder5 di pecahkan mengikut keseimbangan. Untuk pencawang pembahagian dan pencawang berbanggunan alat"alat yang digunakan adalah <"
;
Pemutus litar minyak atau udara -- atau ,, /+
;
panel mengecas bateri
;
alatubah geganti
;
panel kawalan
;
alatubah
9ajah &. 2 Pencawang Pembahagiaan Utama (PPU)
7.".3
,!esen ,uis &!a'a (,,&)
!tesen suis utama adalah bertujuan untuk membekalkan tenaga elektrik kepada kilang"kilang atau premis yang memerlukan oltan ,,/+. Pada kebiasaannya pencawang ini berbanggunan dan terletak di dalam premis.
9ajah &.- 2 !tesen !uis Utama (!!U)
7."."
Pencawang Ele!ri (PE)
Pencawang elektrik terbahagi kepada dua jenis iaitu 2"
;
Pencawang berbanggunan
;
Pencawang tak berbanggunan
Pencawang ini la*imnya digunakan hanya untuk pengguna yang menggunakan oltan rendah 0,'+ atau 01+. Pencawang elektrik berbanggunan biasanya terletak di kawasan yang dekat dengan tempat kediaman seperti di taman"taman perumahan kerana tidak menghasil bunyi yang kuat yang boleh mengganggu kenteraman awam. :agi pencawang tak berbanggunan pada kebiasaannya terletak di pinggir"pinggir kota kerana boleh menghasilkan bunyi yang kuat kelebihan untuk pencawang ini adalah lebih mudah diselenggarakan jika berlaku kerosakan dan kos yang lebih murah berbanding pencawang berbanggunan. Pengubah bagi pencawang ini menghasilkan '11 -11 dan ,11/+%.
9ajah &.02 Pencawang #lektrik (P$#) :erbangunan (=ndoor)
H.. FEED ER
9ajah &.' 2 Pandangan Pelan Pencawang #lektrik (P$#) “outdoor”
7.
7..1
#enis Pencawang ,elain Pencawang Ele!ri (PE)
Pencawang A!as /iang (PA/)
Pencawang atas tiang ini biasa terletak di kawasan kampung yang kurang penduduk. Mempunyai kuasa ,11/+% yang menerima oltan ,,/+ dan diturunkan menjadi 0,' +
9ajah &. 2 Pencawang %tas Tiang
7..2
Pencawang Pa0a! (C'pac! ,u*s!a!in)
Pencawang ini diperkenalkan dalam sistem T6: beberapa tahun yang lalu. Pencawang ini adalah pencawang yang siap dibina dan terdapat perkakasan utama seperti alat pensuisan oltan tinggi pengubah - fasa dan papan penagihan oltan rendah yang dipasang siap dalam satu kiosik terlitup logam.
9ajah &.& 2 Pencawang Padat
7..3 Pengperasian pencawang
Terdapat dua pengoperasian pencawang 2"
; >, ; >
Pada kebiasaanya pengoperasian pencawang >, adalah biasa dilihat dan paling banyak digunakan di setiap pencawang. Manakala pengoperasian pencawang > adalah jarang dilihat dan didengar. Pengoperasian ini membawa maksud terdapat alatuabah didalam sesuatu pencawang. Pengoperasian ini biasanya terdapat pada pencawang di bandar yang kekurangan bekalan elektrik untuk disalurkan kepada pengg una.
7.
Perala!an Pencawang
Penangkap /ilat
Penangkap kilat merupakan alat yang digunakan pada Pencawang Masuk Utama Pencawang Pembahagian Utama dan Pencawang %tas Tiang yang merupakan pencawang yang tidak berbanggunan.
Penangkap kilat ini berfungsi untuk menghadkan arus lebihan daripada masuk akibat dari panahan petir yang mungkin akan mengakibatkan peralatan"peralatan pencawang yang lain akan mengalami kerosakan. ?ebihan arus yang terhasil akan terus di salurkan ke bumi untuk mengembalikan nilai asal pencawang menerusi channel yang telah di sediakan.
%latubah
%lat ubah adalah salah satu perkakasan pencawang yang mengubah oltan samaada meningkat atau menurunkan oltan. :iasanya terdapat di semua pencawang terdapat beberapa jenis pengubah yang biasa digunakan oleh T6: .
Pengubah kuasa
Pengubah kuasa ialah sebuah alat statik arus ulangalik yang digunakan untuk mengalih kuasa elektrik dari satu litar ke litar yang lain dengan mengubah oltan dan arus tetapi tanpa mengubah frekuensinya.
Prinsip kerja pengubah ialah kuasa boleh dipindahkan secara efektif melalui induksi magnetik @magnetic inductionA dari satu gegelang lilitan kepada yang lain
dengan daya magnetik yang dihasilkan oleh arus ulang alik. %pabila arus ulangalik ini dihidupkan ke lilitan utama @primaryA arus yang mengalir ini membuat teras besi @Bron coreA menjadi magnetik. %rus ini mulanya mengalir pada satu arah dan kemudian sebaliknya @arus ulangalikA.
Medan magnetik yang dihasilkan mengelilingi seluruh litar magnetik @teras besiA dan menghasilkan @induceA oltan ke litar utama @primaryA dan pendua @secondaryA kerana kedua"dua litar ini disambungkan dengan medan magnetik yang sama.
+oltan yang dihasilkan di satu lilitan @per turnA di litar utama @primaryA dan lilitan pendua @secondaryA adalah sama dan di arah yang sama. +oltan yang dihasilkan di lilitan pendua adalah bergantung kepada oltan yang dimasukkan pada lilitan utama dan bilangan lilitan pendua. Cleh kerana oltan di lilitan utama dan lilitan pendua berubah arus di lilitan pendua juga turut berubah.
kuasa @+%A
7..1 Pengasing
oltan E arus
9ajah &.7 2 Pengasing yang dipasang pada alatubah
Pengasing adalah merupakan suis pemisah yang digunakan untuk membuka sebahagian pada litar kuasa selepas litar beban diputuskan oleh pemutus litar.
7..2
Pe'u!us li!ar
Pemutus litar atau circuit breaker di pasang pada sistem penghantaran oltan tinggi ia dipasang diantara pengubah dan pengasing. Terdapat beberapa jenis pemutus litar yang biasa digunakan dalam sistem pepasangan pencawang. !eperti 2"
; Pemutus litar minyak ; pemutus litar udara pada
sistem pepasangan
sekarang kebanyakan
perkakasan
suis lebih banyak
menggunakan Vacuum circuit breaker (VCB) yang lebih mudah dikendalikan.
7.7
Peraasuis (,wi!c+gear)
7.7.1
K'pnen-'pnen uar 4i Peraasuis 5,6
:erpandukan kepada gambarajah komponen"komponen luar perkakasuis +!= adalah seperti berikut2
,)
Feganti Feganti disediakan di panel perkakasuis dan digunakan untuk perlindungan litar yang dikawal oleh perkakasuis tersebut.
)
Gangka Pengukur Gangka pengukur yang diasediakan untuk kebnyakan panel ialah jangka ampiar tetapi ada juga panel yang disediakan dengan kedua"dua jangka oltan dan ampiar.
-)
3ius 3ius oltan tinggi digunakan untuk perlindungan pengubah oltan tinggi. 3ius oltan rendah digunakan untuk perlindungan litar pemanas litar pelantik dan jangka oltan.
0)
?engan /endalian ?engan tersebut digunakan untuk memutus litar minyak.
')
Pemutus ?itar Minyak Pemutus litar minyak ialah sebagai suis untuk memberi bekalan atau pun mengasingkan bekalan pada sesuatu litar.
)
Panel Perkakasuis Di panel perkakasuis terdapat alatan seperti jangka perlindungan jangka oltan dan arus pengubah oltan dan arus dan sebagainya.
&)
Peti /abel Peti kabel ialah tempat di mana oltan tinggi disambung untuk punca keluar masuk bekalan.
7)
Pengubah Potensi Pengubah potensi mempunyai nisbah oltan ,,k+$,,1+ dan digunakan untuk disambung kepada jangka oltan.
8)
9uang :usbar 9uang basbar ialah dimana basbar dari satu panel disambung kepada panel
9ajah &.8 2 9upabentuk perkakas suis
7.
7..1
Peraasuis ng 8 crawfr0
Fius suis GF3
Perkakasuis jenis F3 - ialah sebuah fius suis yang dibuat oleh ?ong H Irawford. =anya ialah kombinasi fius serta suis yang bertebatkan minyak. 3ius"fius bagi jenis F3 dipasang di sebuah pembawa (carrier) tiga fasa. Pembawa (carrier) tersebut dipasang dengan sesentuh bergerak bagi suis minyak. Pembawa fius tersebut ada tiga kedudukan iaitu C6 C33 dan 9#!#T. Di dalam keadaan C6 hujung fius yang mempunyai pelantik pin akan berada dalam kedudukan yang sama dengan striker plate. Gika berlaku kerosakan salah satu atau pun lebih fius akan menyebabkan fius suis F3dibuka secara automatik kerana jenis fius tersebut menggunakan pelantik pin. Panjang fius yang digunakan ialah '0mm atau pun -'8mm.
9ajah &.,1 2 3ius suis F3-
9ajah &.,, 2 Perkakasuis ?ong and Irawford
9ajah &., 2 Perkakasuis jenis C?U @Cil ?ink UnitA
9ajah &. ,- 2 %lat penyuisan untuk !!U
9ajah &.,0 2 Perkakasuis jenis 3$:#T%
7..2 Panel pengecas *a!eri
Panel pengecas bateri adalah berfungsi untuk mengecas bateri untuk peralatan pencawang sekiranya berlaku gangguan bekalan elektrik. :ateri telah berfungsi sebagai Untuk menyalurkan bekalan sementara kepada peralatan pencawang bagi mengurangkan kerosakan pada perlatatan pencawang. Terdapat nilai yang berbe*a bateri di sesuatu pencawang. Untuk PMU PPU dan !!U
; PMU PPU " ,-1 ; !!U J -1
9ajah &.,' 2 Panel pengecas bateri jenis PMU PPU " ,-1
9ajah &., 2 Panel pengecas bateri jenis !!U J -1
7.9
Kesi'pulan
!emasa saya berada di dalam bahagian pencawang ini banyak yang telah saya pelajari dan perolehi. Pada awal saya berada di bahagian ini saya telah pun diberi penerangan tentang jenis"jenis alatubah dan suis gear yang biasa digunakan dalam T6: seperti Tamco 3alcon":eta Marin Freen #P# dan %::.
Dibahagian ini juga saya didedahkan dengan kerja"kerja menjalankan @switchingA @serisA serta @ maintanceA pada alat perkakasuis. Kal ini penting bagi memastikan perkakasan suis tersebut berada dalam keadaan baik dan selamat.
!aya juga diajar mengesan laluan kabel dan kerosakan kabel bawah tanah menggunakan alat"alat yang sesuai seperti reeicer ground mounted dan meggar. !aya juga turut berpeluang melakukan kerja"kerja mengeluarkan +I: (acuum circuit breaker) untuk diseris. %pa yang telah saya pelajari serta perolehi diharap dapat memberi manfaat kepada saya dan dan berguna semasa di Politeknik nanti.
