D r M B I R C H E R - B E N N E R & M ED. BI RCHER
Φ ΑΓΗΤΑ ΑΠΟ ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ Λ Α Χ Α Ν Ι Κ Α ΩΜΑ
Ε Κ Δ Ο Σ ΙΣ ΚΑΙ Τ Υ Π Ο Ι ΚΑΤΑΣΤΗΜ ΑΤΩΝ
ΜΙΧΑΗΛ 1· ΧΑΔΙΒΕΡΟΥ
ΕΝ
ΑΘΗΝΑΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ : Σ ΤΑ Δ ΙΟ Υ 14— Ε Ρ ΓΟ Σ ΤΑ ΣΙΑ : Φ Α ΛΗ ΡΟ Υ 3 0 -3 2
D r M. B t R C H E R - B E N N E R Δ ιβυθυντη ία ν α το ρ ίο υ στη Ζ υρίχη, MC Τ Η Σ Υ Ν Ε Ρ Γ Α Σ ΙΑ T O T D r M A X E D W IN B IR C H E R
ΦΑΓΗΤΑ ΚΑΙ
ΑΠΟ
ΦΡΟΥΤΑ
ΛΑΧΑΝΙΚΑ
ΩΜΑ
(Ε Ι Κ Ο Ν Ο Γ Ρ Α Φ Η Μ Ε Ν Ο Ν )
ΜΕ Τ ΑΦΡΑ Σ Η
ΕΛ Ε Ν Η Σ
ΕΚ ΔΟ ΣΙΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜ ΑΤΩΝ
ΜΙΧΑΗΛ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗ
ΚΑΙ Τ Υ Π Ο Σ
I. ΣΑΔΙΒΕΡΟΥ
ΕΝ
ΑΘΗΝΑΙΣ
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ : Σ ΤΑ Δ ΙΟ Υ 14— Ε Ρ Γ Ο Σ Τ Α Σ ΙΑ : Φ Α Λ Η Ρ Ο Υ 3 0 -3 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ή θεω ρητική γνώση είναι το πρώτο αποτέλεσμα τών προσπαθειώ ν μ α ς ,—ή εφαρμογή έρχεται κατόπι. ’Α π ’ αυτήν εξαρτάται ή διάπλαση και τ'| ανάπτυξη τής ζωής. Σ ’ αυτό τό βιβλίο κοιτάξαμε νά εφαρμόσουμε τις καινοτίριες γνώσεις για τή διατροφ ή. ’Αλλά ο,τι είναι καινούριο για τήν επιστήμη δεν είναι καθόλου για τή σοφία τής ανθρω πότητας, πού τάχει συναιστανθεΐ αυτά προ άμνημονεΰτων χρόνω ν.Κ ατά βάθος λοιπόν δεν πρόκειται διόλου γιά ένα καινούριο σύστημα δ ια τροφής, — απ’ εναντίας, ή σοφία του Πλάστου προ όρισε αυτή τήν τροφή γιά τον άνθρω πο μόλις γεν νήθηκε καί εΐτανε γνωστή στήν Κ ίνα καί στις Ιν δ ίε ς ' βρίσκουμε κιόλα ίχνη τής διατροφής αυτής καί στή Βίβλο. Ή τροφή δεν είναι τό πρώτιστο πραμα στή ζωή, είναι δμτος τό μέσο, πού μπορεί νά τά κάμει δλα νά ευδοκιμήσουνε ή νά καταστραφοϋνε. Ή λαθεμένη δ ί αιτα ή ή άγνοια καί ή περιφρόνηση τών αληθινών νό μων τής θρέψης είχανε καταστρεπτικά αποτελέσματα γ ιά τό ανθρώ πινο γένος.
4
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
Αυτό τό κακό τό αναγνωρίζουνε πολλοί, διότι ή άρρώστεια Αναφαίνεται νω ρίς ή αργά. Πολύ λίγοι δμως ξαίρουνε την αληθινή πηγή της, πώ ς προέρχε τα ι από μια λαθεμένη διατροφ ή.Π αραδέχονται εσφαλ μένα συμπεράσματα και πιστεύουνε θεωρίες καί α ί τιες πού, ο τα ντίς εξετάσει κανείς, έχουνε δευτερεύοντα καί ασήμαντο ρόλο. Μιλάνε για κρυολογήματα καί για μικρόβια, αντί ν ’ αποδώσουνε τό κακό σέ σφάλ ματα τής διατροφής. Δεν μπορούμε ν’ αποφεύγουμε, ένα κακό παρά μόνο σαν ξαίρουμε άπό πού προέρχεται καί θ ά είναι δυνατό νά τό θεραπεύουμε δταν ενερ γούμε μέ την ώρα μας. ' Ας εξετάσουμε τώρα τά σπουδαιότερα σημεία αυ τής τής καινούριας επιστήμης τής διατροφής : 1). Ν ομίζανε ό)ς τώρα πώς έπρεπε νά παρέχουνε στον οργανισμό μιά πολύ μεγάλη ποσότητα άπό λεύ κωμα, ενώ άποδείχτηκε πώς ό ανθρώ πινος οργανισμός έχει ανάγκη μόνο ελάχιστη ποσότητα (τό πολύ θερ μίδες 7°/0 γιά τά βρέφη καί 4 °/0 γιά τούς μεγάλους). Μιά υπερβολική καθημερινή ποσότητα λευκώματος παραφορτώ νει τά όργανα τής ζωής καί προξενεί μιά χρόνια τ'περπαραγωγή οξέων στούς ιστούς καί στά υγρά τού οργανισμού. 2). Ή κρεοφαγία παρέχει ελάχιστη θρέψη καί δ ί νει πολύ λίγες δυνάμεις. Ε ίν α ι ολωσδιόλου αδιάφορο αν είναι κρέας βωδινδ ή κυνήγι ή πουλερικά ή ψ ά
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
5
ρι. Σ τή ν εσωτερική καύση (μεταβολισμός, καύση ενεργείας), ή κρεοφαγία σημειώνει χάσιμο ενεργείας σέ ανώτατο βαθμό, προξενεί οξείδωση στις χημικές συνθέσεις καί δηλητηριάζει τα όργανα, τους ιστούς καί τό αίμα, μέ τό ούρικύν οξύ. 3). Γό τυρί καί τ’ αυγά είναι κι αυτά ζωϊκά προϊ όντα πού αυξάνουνε την παραγω γή οξέων. “Οσο για τό γάλα, ή κακή διατροφή τής αγελάδας, μια συνη θισμένη αρροόστεια τοϋ μαστού καί αυτό ακόμα τό βράσιμο τό κάνουνε νά χάνει ενα μεγάλο μέρος τής αξίας του. 4). Τα τρία κύρια θρεπτικά στοιχεία τά γνωστά ως τ ώ ρ α : τό λεύκωμα, οί υδατάνθρακες καί τά λίπη δέν είναι αρκετά για τή θρέψ η. “Εχουμε ακόμα ανάγκη από μιά ουσία μυστηριώ δικη πού ή ηλιακή ενέργεια τήν παρέχει στο φυτικό κόσμο καί πού θά τήν ονο μάσουμε συμπληρωματικές ουσίες ή βιταμίνες. Β ρ ί σκουμε αυτή τήν ουσία σέ άριστη ποιότητα καί σε αρκετή ποσότητα, άφ θονη μάλιστα, στα φρέσκα φρού τα, στα φρούτα μέ ψιλά κουκούτσια, στά λιχχανικάφροΰτα, όπως οί τομάτες, τ’ αγγούρια κτλ., στά φ α γώ σιμα φύλλα: σπανάκια, λάχανα, διάφορες σαλάτες, καί στις φαγώ σιμες ρίζες, όπως τά καρόττα, οί πατάτες, τά σέλινα, κτλ. Το γάλα τού Μ αΐου, ’Ιουνίου, 'Ιουλίου καί Αύγούρτου. οπότε οί αγελάδες τρέφονται μέ φρέσκο χόρ
6
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
το, περιέχει κι αυτό βιταμίνες. Ί ο ’ίδιο συμβαίνει καί για τό βοΰτυρο. Μέσα στα φαγητά από κρέας, πολύ λίγα περιέχουσι αρκετές βιταμίνες, ακόμα και ωμά. Τμ ψημένα φ αγητά, τά άποστειριομένα η αποξηρα μένα και εκτεθειμένα στον αέρα, έχουνε χάσει τις β ι ταμίνες τους από την επίδραση της ζέστης. Ο ί β ιτα μίνες των σιτηρών χάνονται σάν άφ αιρεθεΐ τό περίσπερμον μέ τό άλεσμα. Τό άσπρο ψ ω μι δεν περιέχει διόλου βιταμίνες. δ). "Οταν οί βιταμίνες λείπουν όλότελα, πράμα πού πολύ σπάνια συμβαίνει, δπω ς π. χ. σε μερικές γιατρικές δίαιτες κατά την παλιά μόδα ! — τότε μπο ρούνε νά αναπτυχθούνε ύστερα από 6 η 8 μήνες σο βαρές άρρώ σ τειες: ή γενική φλόγωση των νεύρων καί τό σκορβούτο. Ό τ α ν ή έλλειψη βιταμινώ ν είναι μόνο μερική, ή διατροφή θ ά είναι ατελής και στήν αρχή θ ά έχει ως αποτέλεσμα ελαφρές ταραχές τής ίιγείας, δηλαδή πεπτικές ανωμαλίες (δυσκοιλιότητα), ανωμαλίες στή λειτουργία τής καρδιάς καί τών α γ γείων, ταραχές τής ανάπτυξης, τή βρογχοκήλη (γκούσα), κτλ. καί κατόπι μέ τά χρόνια σοβαρές αρριόστειες εκδηλώνονται, ή πιο τρομερή απ ’ δλες είναι ό καρκίνος. 6). "Απ’ αυτά πού είπαμε ως εδώ έπεται πώς ό τρόπος τής διατροφής τών πολιτισμένων λαών (ή κου ζίνα τών μεγάλων ξενοδοχείων) πήρε σφαλερό δρόμο,
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
7
επειδή έδωκε εξέχουσα θέση στην κρεοφαγία, στο άσπρο ψ ω μ ί, στις κονσέρβες και στα βραστά καί ψητά φαγητά. Α υτά φέρνουνε στον οργανισμό την οξεί δωση, τήν έλλειψη βιταμινώ ν και μιά συσσώρεψη ουρικού όξέως' ολα αυτά είναι αιτίες πολλών χρονίο^ν ασθενειών. Ή καθαυτό πηγή αυτών τών κακών μέ νει πολύν καιρό κρυμμένη και πολύ λίγοι αναγνω ρ ί ζουνε πώς μιά λαθεμένη διατροφή είναι ή πρώτη α ιτία . 7). Τό πρόβλημα τών βιταμινώ ν είναι αδύνατο νά λυθεί μέ τό δρόμο τής οργανικής χημείας και τό μυ στήριο του δέ θ ά μπορέσει νά ξεκαθαριστεί παρά μόνο μέ τήν ενεργητική θεω ρία (τήν ενεργειοκρατία). Ε ίν α ι παράλογο νά π ισ ιεύει κάνεις πώ ς τά ζωντανά κύτταρα τρέφονται μέ θερμίδες. Τρέφονται μόνο μέ τις ήλεκτρομαγνητικές ενέργειες τού ηλιακού φωτός, πού είναι κλεισμένες μέσα στήν ουσία πού σ χη μ α τί ζει τή θρεπτική ύλη τού φυτικού βασιλείου. Ή θρ ε πτική ενέργεια ενός κερασιού, ενός πορτοκαλιού, ενός πράσινου φύλλου είναι ηλιακό φ ώ ς συμπυκνωμένο, πού άποτελεΐται από ολόκληρη τήν πολύχρωμη γκάμμα τού πρίσματος (τού ηλιακού φάσματος). Α υτά τά φ ω τεινά κύματα πού περιέχονται μέσα στή φυτική ουσία καταστρέφονται μέ τό ψ ήσιμο ή εξαφανίζονται μέ τήν αφαίρεση τών λεπτών μορίων πού είναι γεμάτα από μεταλλικά άλατα μες στο περί-
8
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
σπερμον τω ν σιτηρών. 'Α κόμα καί όταν τα φαγητά περιέχουνε μια υπεράφθονη ποσότητα από λεύκωμα, υδατάνθρακες κα'ι λίπος, μπορούνε νά στερούνται όλότελα αυτά τά ηλιακά κύματα. Τά φαγητά αυτά πε ριέχουνε αρκετές θερμίδες, αλλά μοιάζουνε σά μιά λάμπα πού καπνίζει χωρίς νά φω τίζει. Μ ιά τέτοια τροφή είναι ανεπαρκής και οδηγεί στην άρρώστεια. “Αν, απ ’ εναντίας, περιέχει μιά πλήρη ποσότητα ηλια κών άκτίνων, τότε θ ά διατηρήσουμε δύναμη και υγεία και θά θεραπευθούμε, ενώ μιά λαθεμένη τροφή μάς αρρωσταίνει. Σήμερα πού ξαίρουμε τή θεω ρία τής σύστασης τών ατόμων, τής απορρόφησης καί τής εκπομπής τών φω τεινώ ν άκτίνιον μέ τις τροχιές τών ήλεκτρονίοτν, θ ά φαινόντανε πολύ απλό νά καταλάβει κανείς τό φω τεινό χαραχτήρα τής διαιτητικής ενεργειοκρατίας. Π αρατηρούμε λοιπόν πώ ς τό παλιό οικοδόμημα τής διαιτητικής, πού τό πιστεύανε τόσα χρόνια, κινδυ νεύει νά καταγκρεμιστεΐ καί νά παρασύρει μαζί του όλες τις παλιές συνήθειες. Θατανε πολύ δύσκολο νάναγνωρίσει κανείς τις περασμένες του πλάνες καί νάρχίσει πάλι ά π ’ τήν αρχή νά σκέπτεται καί νά μα θ α ίν ε ι! Κ αί όμως, εκείνο πού μάς τρέφει αληθινά, δέν είναι οί θερμίδες, είναι ή αναλλοίωτη ηλιακή ενέργεια (οί βιταμίνες), πούναι συγκεντρωμένες μέσα στις φυτικές ουσίες.
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
9
8). Ή έλλειψη βιταμινώ ν, ή έλλειψη βάσεων καί τά περισσά οξέα, — ή έλλειψη ηλιακής τροφής, — νά, αληθινά, οί κύριες αίτιες τών πιο σοβαρών κακών και τών πιο διαδομένων πού βασανίζουνε την ανθρω πότητα. 9). 'Ό λ α αυτά τά κακά, τά τόσο ποικίλα και τά τόσο βαριά, θ ά μπορούσαμε νά τ ’ άποφύγουμε κά νοντας χρήση ηλιακών τροφώ ν. 10). ”Λν εγκαταλείπουμε τις παλιές μεθόδους τής διατροφής και εφαρμόσουμε στο μέλλον την ηλιακή διατροφή μια καινούρια ζωή θ ’ ανοιχτεί μπροστά μας. Θ ά βρούμε τό δρόμο πού οδηγεί σε μιά καινούρια αντίληψη τών πνευματικών προβλημάτων κι αυτό θά κάνει δυνατή ακόμα καί μιά ψυχική θεραπεία. Μέσα σ’ δλα τά θεραπευτικά μέσα, πού δέν υπάγονται στις ψυχικές διατάξεις, δέν υπάρχει κανένα αποτελεσματι κότερο από τήν ηλιακή τροφή. 'Η θεραπευτική δύναμη αυτής τής τελευταίας είναι αντίστροφα ανάλογη προς τήν ολέθρια δύναμη τής τροφής, πού τόσο έκτιμάταί καί είναι περιζήτητη από τούς πολιτισμένους ευρω παϊκούς λαούς πού πέσανε στήν πλάνη. ’Έ τ σ ι μιλάνε οί καινούριες γνώσεις ! Κ α ι τώ ρα ας έρθουμε στήν εφαρμογή τους Μέ ποιο τρόπο θ ά παρασκευάσουμε καί θά συνδυάσουμε τήν τροφή αυτή ; Αύτό θ ά μάς τό μάθει τούτο τό βιβλίο,
10
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
Μ πορεί κάνεις νά εΐσάξει πολλές μεταβολές στην καθημερινή του τροφή: μπορεί να λιγοστέψει το κρέας ή ν ά τό καταργήσει όλότελα. Μ πορεί να μεταχειρίζε ται άσπρο ψ ω μ ί, ή σταρένιο, το καλύτερο είναι τό καμωμένο από σταρένιο αλεύρι και από σίκαλη. Μ πο ρεί κανε'ις ακόμα να τρέφεται τό πιο πολύ μέ φυτικά φ αγητά, μέ πάστες, μέ βρασμένα λαχανικά, μέ ρύζι, μέ πατάτες, κτλ. Θά προσδέσει διάφορα φρούτα, κα ρύδια, σαλάτες, και θάφήσει τό αλκοόλ, τον καφέ, το τσάι, τη σοκολάτα και τό κακάο ολωσδιόλου ή έν μέρει. "Ολ’ αυτά είναι πρόοδος, άλλ’ αυτή ή αλλαγή τής δίαιτας, έχει μικρή μόνο θεραπευτική δύναμη. Γ νω ρίζω μιά κυρία πού ένας μεγάλος γιατρός τηνέ συμβούλεψε νάφήσει τό κρέας. ’Ακολούθησε τή συμ" βουλή του και αποτέλεσμα εΐτανε ότι έχασε τις δυνά μεις της. Γ ια τί; Δ ιότι ή φυτική τροφή της άποτελιόντανε από ξεπλυμένα λαχανικά, από πάστες, από αυγά και γάλα και δέν παρείχε μ5 αυτά στον οργανισμό της, σέ άρκετή ποσότητα, ούτε τις βιταμίνες, ούτε τις βάσεις, ούτε τις ηλιακές αξίες. 'Η κυρία αυτή αποτά θηκε τότε σ’ έναν άλλο γιατρό ξακουστό1 αυτός άποδοκίμασε τέλεια τή φυτική δίαιτα και διέταξε μιά τροφή «δυναμωτική», άποτελούμενη κατά τό πλεΐστο από κρέας. 'Η κυρία ακολούθησε κι αυτή τή συμβουλή καί χειροτέρεψε. "Ε νας τρίτος γιατρός ξένος συμβού λεψε πάλι τήν άρρωστη νάφήσει τό κρέας, αλλά νά
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
11
παρακολουθήσει για τή δία ιτά της τούς κανόνες πού υποδεικνύονται στο βιβλίο πού έχει τον τ ίτ λ ο : « Φ α γητά από φρούτα και λαχανικά ω μά». Το έκανε αυτό και ύστερα από εξ μήνες ήρθε στη Ζυρίχη γ ιά νά μ’ ευχαριστήσει. Μου δόθηκε καί μένα ή ευκαιρία νά δω μιά θαυμάσια καλυτέρεψη τής υγείας της. Ε ίν α ι φανερό πώ ς ή θεραπεία μιας άρρώστειας απαιτεί περισσότερη προσπάθεια παρά σάν πρόκειται μόνο νά διατηρήσει κανείς την υγεία του. Τ ά όργανα καί οι ιστοί είναι συχνά εξαντλημένοι από την έλλειψη βιταμινώ ν. Τό περίσσεμα τω ν οξέων μόνο πολύ σιγά μπορεί νά εξαφανιστεί. Π ρέπει ή ενέργεια πού παράγεται από την τροφή νά είναι πολύ δυνατή γιά νά άποβάλει τά δηλητήρια πού σωρευτήκανε καί προσκολληθήκανε μες στον ορ γανισμό. Ό καθαρμός αυτός πρέπει νά γίνει μέ μιά μεταβολή πολύ ή λίγο παρατεταμένη. Διότι όλοι αυτοί πού τρεφόντανε μέ τό συνηθισμένο τρόπο επί πολλά χρόνια έχουνε στούς ιστούς τους απόθεμα δηλητηρίτυν, ακόμα κι αυτοί πού νομίζουνε πώ ς έχουνε εξαίρετη υγεία. Γ ιά νά επιτύχει κανείς καλά τή θεραπεία, πρέπει λοιπόν νά π αρ αιτηθεί οριστικά καί αποφασιστικά από τίς παλιές συνήθειες. Ν ά βάλει στή δίαιτά του περιό δους ημερών καί μάλιστα εβδομάδων αυστηρής ωμής δίαιτας. «Αυστηρή ωμή δίαιτα» εννοούμε γεύματα
12
Ε ΙΣ Α Γ Ω Γ Η
προετοιμασμένα Αποκλειστικά από φρέσκα φρούτα δλων των ειδών, από καρύδια, φουντούκια, κουκου νάρια, αμύγδαλα, λαχανικά - φρούτα, ρίζες, φύλλα, βλαστούς, αρω ματικά χόρτα, κτλ. Ε π ε ιδ ή πολλοί έχουνε άσκημα δόντια και ύποφέρουνε από δυσπεψία, μεταβάλλουμε τά φαγητά ξύνοντάς τα ή κόβοντας τα ψιλά. Τά παρασκευάζουμε μέ τρόπο π ο ύ ’νά γίνονται όρεχτικά, κι έτσι κατορθώ νουμε εύκολα νά κάνουμε τούς άρρωστους μας νά π α ραδεχτούνε την καινούρια δίαιτα, και σέ λίγο παρατη ρούμε μιά αισθητή κσλυτέρεψη τής κατάστασής τους. Σ το παρόν βιβλίο αναφέρουμε γεύματα πού α π ο τελούνται από ψημένα καί από ωμά φαγητά. Αυτό τό συνδυασμό τον εφαρμόζουμε συχνά ανάμεσα στις μέρες τής ω μής δίαιτας. Αυτή ή μιχτή δίαιτα έχει πολύ συχνά ενέργειες θεραπευτικές καί προληπτικές εξαίρετες, διότι «ή δίαιτα αυτή ή μιχτή, χωρίς κρέας δμω ς», περιέχει κιόλα αρκετά ωμά φαγητά κι αυτά πού είναι ψημένα είναι παρασκευασμένα καί διαλεμένα μέ πολύ μεγάλη φ ροντίδα. Α κ ό μ α καί οι πιο Απαι τητικοί μπορούνε νά εφαρμόσουνε αυτό τό είδος τής διατροφής σ’ δλη τους τή ζωή μέ μεγάλο κέρδος τής υγείας τους. Θά βρείτε αλλού τις λεπτομέρειες γ ια τή μαγειρική τέχνη, για τή σύνθεση των τροφώ ν καί γιά τον τρόπο πού παρασκευάζονται. ¿Ζυρίχη, Αύγουστος 1926,
Τ)τ ηιε<,1 Μ . 13ίτσ1ιει^Βεηαω'
ΠΩΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΑΙ ΩΜΑ ΦΑΓΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟ Ν
Δ ΡΑ Β Ι Β Ο Η Ε Β - Β Ε Ν Ν Ε Β
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οί τροφές, πού βρίσκονται στη φυσική τους κατάσταση, πού δεν αλλοιωθήκανε άπό τή ζέστη, ούτε στερηθήκανε μέ τό ψήσιμο τά άλατα καί τις βιταμίνες τους, θάπρεπε, κατά τή γνώμη μου, νά ονομάζονται «ηλιακές τρο φές». Αΐιτές είναι πηγή δυνάμεων γιά τούς άδυνατισμένους οργανισμούς καί γιά τούς άρρω στους είναι γιατρικά, πού μόλις φαίνονται πώς είναι τέτοια, άν καί είναι πολύ δυνατά. Είναι φύλακες δραστικοί τής υγείας, τού κα-
14
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο ΦΡΟΥΤΑ
θαροΰ δέρματος,τού λεπτού ρόδινου χρώματος καί των γερών δοντιών. Εξασφαλίζουνε την καλή λειτουργία τώ^ πεπτικών οργάνων καί τη δύναμη τής φυσικής αντοχής σέ κάθε μολυσματική άρρώστεια. Γιατ'ι τις λέμε «ηλιακές τροφές» ; Σ ά θάχετε διαβάσει ολόκληρες τις πέντε διαλέξεις για τη νεώτερη θεωρία τής θρέψης, αυτές πού έκδοθήκανε σέ ιδιαίτερη έκδοση μέ τον τίτλο. « Eine neue Ernährungslehre » (Wendepunktbuch Nr. 2), τότε θάχετε την απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση. Ή έκφραση: «ηλιακή τροφή» είναι, ας τδ πούμε έτσι, ή πεμπτουσία αυτής τής θεωρίας. Οί ηλιακές τροφές είναι λοιπόν άψητες τροφές. "Ολα τά θρεπ τικά στοιχεία, πού ή σοφία τής φύσης έχει είσάξει μέσα τους, βρίσκον ται έκεΐ πλήρη' είναι τροφές πού δεν έχουνε άλΑάξει τά συατατυίά τους. Οί ουσίες, πού εισάγουμε στον πεπτικό μας σωλήνα τρώγον τας τις, είναι κι αυτές γεμάτες ζωή. Γ ι’ αυτό κ’ οί ενέργειες αυτών τών τροφών στον όργα-
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
15
νισμό είναι διαφορετικές από τις ενέργειες των ψημένων τροφών : τρέφουνε καλύτερα, δίνου νε πραγματική δύναμη, εξασφαλίζουνε την υ γεία, ζωογονούνε τά όργανα, καθαρίζουνε τό αίμα, αποβάλλουνε τά δηλητήρια και τά βλαβερά μικρόβια τού οργανισμού. Εΐναι θεραπευτικές δυνάμεις ασφαλείς και πραγ ματικές. 'Έ νας διάσημος γάλλος γιατρός ό Ώ ΐ. ΏβϋΟΌβ, πού παρατήρησε τ'ις θεραπευ τικές ενέργειες αυτών τών τροφών, τις ονό μασε : «ζωντανή ύλη». Τον καιρό πού συνηθίζανε νά τρέφουνε τά βρέφη μέ αποστειρωμένο γάλα (βρασμένο πολύ), πολλά παιδάκια άρρωσιαίνανε άπό π α ι δικό σκορβούτο καί πεθαίνανε αφού σκληρά ύποφέρανε. ’Ανακαλύψανε τότε πώς αυτό τό κακό μπορούσε νά γιατρευτεί σέ αρκετά λίγον καιρό μέ τροφή άπό χυμούς φρέσκων μήλων, πορτοκαλιών, καρόττων καί μέ γάλα άβραστο. Μπορούμε νά προσθέσουμε ακόμα καί τούς χυμούς άπό βατόμουρα, άπό φραγκοστάφυλα, άπό κεράσια κι άπό σταφύλια. Έ τ σ ι λοιπόν,
16
ΦΑΓΗΤΑ Α Π Ο ΦΡΟΥΤΑ
στα βρέφη, έχουμε δοκιμάσει πόσο τό ψήσιμο άλλοιώνει τις τροφές, τόσο, ώστε μπορεί νά προέλθουνε άπ’αύτές θανατηφόρες άρρώστειες. Τις άρρώστειες αυτές μπορούμε νά τις πολε> μήσουμε μόνο μέ τη «ζωντανή ΰλη», μέ την «ηλιακή τροφή». ’Αλλά συμβαίνει ολωσδιόλου τό ίδιο και στά μεγαλύτερα παιδιά καί στους μεγάλους : κάθε τροφή πού άποτελεΐται μόνο άπό ψημέ να φαγητά, πού έχουνε χάσει κατά συνέπεια τά φυσικά συστατικά τους, θάχει πάντα βλα βερά άποτελέσματα. Τά άποτελέσματα αύτά 6έ μάς φανερώνουνε εύκολα άπό πού προήλθα νε, είναι πολύ περίπλοκα καί δυσκολοδιάγνω στα· τά άποδίόουνε σέ χίλιων ειδών άλλες αι τίες καί τά πολεμούνε μέ άλλα τόσα άκατάλληλα μέσα, άντί νά εφαρμόσουνε τό μόνο άποτελεσματικό φάρμακο : τις ωμές τροφές· Έ ν α χτυπητό παράδειγμα τής θεραπευτικής ενέργειας αυτής τής νέας δίαιτας είναι ή επί δρασή της στήν άπό συνήϋ'εια δυσ κ οιλιό τητα, σ’ αύτό τό κακό πού είναι τόσο πολύ
ΚΑΙ Λ Α Χ Α Ν ΙΚ Α ΩΜΑ
17
διαδομένο, καί πού είναι πηγή μιας όλ,όκληρης σειράς άλλων κακών : τής αύτοδηλητηρίασης, τής σκωληκοειδίτιδας, των ανωμαλιών τών γεννητικών οργάνων, τής καρδ;άς και τών αίματοφόρων αγγείων, τού συκωτιού και τών νεφρών κτλ. Τη δυσκοιλιότητα συνηθί ζουνε νά τή θεραπεύουνε μέ χάπια, μέ αφε ψήματα, μέ ερεθιστικά λάδια, μέ μεταλλικά αλάτια και μεταλλικά νερά, μέ κλύσματα μέ λάδι, μέ γλυκερίνη ή και μέ εντριβές τών έν τερων. Αυτά γίνονται έπί χρόνια ώς πού α ναγκάζονται ν’ άναγναιρίσουνε πώς ολα τά γιατρικά εϊτανε ανώφελα. Πολύ λίγοι απευθύ νονται στο μόνο καί στο βέβαιο φάρμακο : οτή φυσική τροφή. Ε ίναι θαυμάσιο δσο καί ταπεινωτικό νά παρατηρήσει κανείς πόσοι άρ ρωστοι πού ύποφέρανε από επίμονη δυσκοι λιότητα ξαναβρίσκουνε σέ λίγον καιρό τήν ταχτική λειτουργία τών έντερων τους, χάρη στή λογική έφαρμογή τής ώμής δίαιτας. Οί άμερικανοί γιατροί κάνανε μάλιστα τήν πα ρατήρηση πώς το σοβαρότερο είδος τής δυσ2
18
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΙΙΟ Φ ΡΟ Υ ΤΑ
κοιλιότητας,
πού λέγεται άρρώστεια τού Hirschsprung , πού αρχίζει από τή βρεφική ηλικία και πού δεν ξαίρανε ώς τώρα το για τρικό της, μπορεί να θεραπευτεί με τή λ,ογική εφαρμογή τής ώμής δίαιτας. Δεν πρέπει δμως νά ξεχνάει κανείς πώς ή θεραπεία τής δυσκοιλιότητας εΐνε το πιο άπλό παράδειγμα για νά αποδείξουμε τή βλαβερή ή τή θεραπευτική ενέργεια μιας λογικής ή ανάρμοστης τροφής. Ή βλάβη πού προξενεί μια κακή διατροφή είναι ανυπολόγιστη καί δέ θά εΐτανε δυνατό νά τήν καθορίσουμε σ’ δλη της τήν έκταση. Αυτό είναι ακόμα πιο δύ σκολο δταν θά γίνει ανάγκη ή πρακτική έφαρ. μογή των μεθόδων τής προετοιμασίας των ωμών τροφών νά προηγείται άπό μιά θεω ρητική περιληπτική έκθεση τής αξίας των. Ά ς είναι λοιπόν αρκετό νά πούμε εδώ πώς ή αξία τών ωμών τροφών βασίζεται στά δύο επόμενα: πρώτα στήν αφθονία καί στο σύ νολο τών θρεπτικών δυνάμεων πού ή φύση τίς έχει πλουτίσει, καί έπειτα επειδή έχουνε τή
ΚΛΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
19
δύναμη νά επανορθώνουνε τά λάθη πού ό άνθρωπος διέπραξε άπδ άγνοια ενάντια στην ύγεία του. Ά λ λα πριν ν’ άρχίσουμε νά περιγράφου με τά φαγητά και τον τρόπο πού παρασκευά ζονται, πρέπει ακόμα νά πούμε δυο λόγια γιά τούς λόγους πού μάς παρακινήσανε νά μετα βάλουμε τις φρέσκες ουσίες (τις μή ψημένες) σέ φ α γη τά παρασκευασμένα μάλλον παρά νά τΙς μεταχειριστούμε όπως είναι. Α ιτία τούτου είναι ή κατάσταση τού πε πτικού συστήματος στδνπολιτισμένο άνθρωπο, αρχίζοντας άπό τά δόντια ως την ατονία τη λίγο ή πολύ προχωρημένη τού στομάχου και των εντέρων, κατάσταση πού προέρχεται από την ενέργεια τών ψημένων τροφών. Μεταχει ρίζονται χυμούς φρέσκων μήλων, καρότιων, πορτοκαλιών ή πουρέδες άπό μήλα γιά τά βρέφη πού πάσχουνε άπό σκορβούτο, διότι δεν έχουνε δόντια. Οί μεγάλοι έχουνε δόντια, άλλά συχνά σέ κακή κατάσταση, έχουνε συνη θίσει νά μή μασσάνε άρκετά τ'ις τροφές και
20
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΠ Ο Φ Ρ Ο Υ ΤΑ
πολλές φορές έχουνε πάρει την κακή συνήθεια νά καταβροχθίζουνε. Τό παιδί μαθαίνει γρή γορα νά μιμείται τδ παράδειγμα του μεγά λου. Ή μάσσηση και ή ζύμωση των τροφών μέ το σάλιο, πού γινότανε στην αρχή, σιγά σιγά ασυνείδητα παραμελιέται: Καταβροχθί ζουνε μάλλον παρά πού τρώνε. Αυτός ό τρό πος νά καταπίνει κανείς τις τροφές μπορεί κάπως νά γίνει παραδεχτός σαν είναι ψημέ νες, διότι τότε δεν παθαίνει αμέσως ό πεπτι κός σωλήνας άπό τό κακό μάσσημα. Δέ συμ βαίνει δμως τό ίδιο καί γιά τις ωμές τροφές. Ούτε τό στομάχι ούτε τά άδυνατισμένα έν τερα μπορούνε νά χωνέψουνε καί νά απορρο φήσουνε αυτές τις ουσίες όταν δέν έχουνε μασσηθεΐ μέ επιμέλεια. Ά λλοιώ ς σχηματίζονται ζυμώσεις ακολουθούμενες άπό πεπτικές τ α ραχές. Οί δειλές δοκιμές τής ωμής δίαιτας άποτυχαίνουνε σχεδόν πάντα, προ πάντων στούς δυσπεπτικούς, επειδή σ’αυτούς δέν προ ετοιμάζονται καλά οί τροφές στο πεπτικό τους σύστημα. Φτάνει τότε νά έχει κάνει ό
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
21
άρρωστος μια φορά μερικές αποτυχημένες δοκιμές με φρέσκα φροΰτα, με σαλάτες από αγγούρι κτλ. ή νά τοϋ έχει συστήσει ό για τρός νά προφυλάγεται από τις τάχα βλαβε ρές ενέργειες των φρέσκων φρούτων, για νά θεωρήσει αυτές τις πρώτες πεπτικές ταρα χές ώς επιβεβαίωση των προηγούμενοι αμφι βολιών του καί νά κρίνει σωστές τις συμβου λές τοϋ γιατροϋ. Κ ' έτσι έχει τώρα πειστεί όλότελα άφοΰ οί δοκιμές στον εαυτό του τοϋ τό αποδείξανε, πώς τά πεπτικά όργανα δέν ανέχονται τις ωμές τροφές! Μολαταϋτα αύτή ή πεποίθηση είναι πλάνη πού έχει ολέθριες συ νέπειες.Ή δυσπεψία ίσια ίσια έχει ανάγκη την άψητη τροφή γιά νά θεραπευτεί. ’Ακόμα καί ένα αδύνατο στομάχι την ανέχεται θαυμά σια άν ξαίρει κανείς νά κάνει χρήση μέ τύν ορθό τρόπο. Έ χο υ μ ε κιόλα αναφέρει πώς ό ανθρώπινος οργανισμός έχει συνηθίσει τά τβημένο φαγητά καί τά παρασκευασμένα κατά διάφορους τρό πους γιά την καλήν εμφάνιση στο τραπέζι. Ή
22
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο ΦΡΟΥΤΑ
συνέπεια αυτού είναι πώς ό ουρανίσκος μας έγι νε πολύ άπαιτηχικός.Θέλει τά φαγητά νά έχου νε εξαιρετική γεύση, νά είναι πολύ μαλακά, δχι οπως οί ωμές τροφές, σάν χά φύλλα των σαλατών καί των λαχάνων.Τά άψητα φαγητά φ α ί νονται πώς δεν έχουνε καμιά νοστιμάδα σ’ αυτούς πού έξτσθενίσανε τη φυσική αίσθηση τής γεύσης τους, είτε με τήν υπερβολική χρή ση τού μαγειρικού άλατος, τής μουστάρδας, τού πιπεριού ή άλλων αρτυμάτων, είτε μέ τή συνήθεια να παίρνουνε όρεχτικά πριν άπδ τά γεύματα, κρασί ή μπίρα στο τραπέζι καί νά καπνίζουνε. Αύτά τά ελαττώματα είναι ακόμα πιο έν τονα σά δεν επιδίδεται κανείς αρκετά στις σω ματικές ασκήσεις. Μόνο μέ τον καιρό, σιγά σιγά, τά γευστικά όργανα αρχίζουνε πάλι νά αισθάνονται τήν πλούσια ποικιλία, τήν ηδο νή καί τήν εξαίρετη γευστικότητα των άψη των τροφών.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
23
Π Α Ρ Α Σ Κ Ε Υ Η Α Ψ Η Τ Ω Ν ΤΡΟΦΩΝ Τ δ παρασκεύασμα των ωμών τροφών πρέπει λοιπόν νά υπερνικήσει αυτά τά προσ κόμματα κι αυτές τις δυσκολίες. Γ ι’ αυτό τό σκοπό μερικά τρόφιμα πρέπει νά σουρώνονται καί άλλα νά κόβονται πολύ ψιλά- άνακατώνοντας τά διάφορα είδη, πού είναι έτσι προε τοιμασμένα, κατασκευάζουμε άνάμιχτα φαγη τά. Ή ποιότητα του υλικού πρέπει νά είναι διαλεμένη μέ πολλή φροντίδα. Ν ά άφαιρεΐ κανείς ό,τι είναι χαλασμένο, δ,τι δέν είναι εΰπεπτο καί νά τά καθαρίζει δλα μέ τή μεγα λύτερη έπιμέλ,εια. Παραθέτουμε εδώ μερικές λεπτομέρειες καί τεχνικές εικόνες μαγειρικών σκευών καί μηχανημάτων πού μεταχειρίζονται γιά τήν προετοιμασία αυτών των τροφ ώ ν: Τά ςώλλα τής σαλάτας από κάρδαμο, σμυρνόχορτο, αντίδια καί άλλα, πρέπει νά τά βουτάει κανείς επί μιά ώρα τουλάχιστο σέ
24
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟ Υ ΤΑ
νερό καλά αλατισμένο, έπειτα νά τά πλύνει μέ άφθονο νερό. Τ ά μήλα πρέπει νά σκουπί ζονται με στεγνό πανί πολύ καθαρό καί έπειτα νά άφαιρείται το κοτσάνι καί τό λουλούδι μ* ένα μαχαίρι. "Αν εΐναι σκουλήκιασμένα, άφαιρεΐτε όλες τις ακαθαρσίες. Τά καρόττα, τά ρεπάνια τά μεγάλα καί τά μικρά, τά γουλιά των λαχάνων, οί σελινόρριζες πρέπει νά πλένονται προσεχτικά μέ τρεχάμενο νερό. ’Έ πειτα τά ξεφλουδίζει κα νείς καί 4φ αιρεΐ τά ξυλώδη μέρη. Ε π ειδ ή τό σέλινο σάν κοπεί μαυρίζει στον άέρα, τό βου τάμε αμέσως σέ νερό όπου έχουμε στέψει λίγο ξυνό λεμονιού. Τά φύλλα τού λαχάνου τά με ταχειριζόμαστε όπως τις σαλάτες, καί άφαιροϋμε τά πλάγια. Μ ΟΥΣΚΕΜ Α Σ το τέλ,ος τής άνοιξης τά φρέσκα φρούτα λιγοστεύουνε. Τά αντικαθιστούμε τότε μέ ξερά φ ρ ο ύ τα : δηλαδή μέ σύκα, δαμάσκηνα, κομ μάτια μήλων καί αχλαδιών ξερά, βερύκοκα,
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
25
σταφίδες κτλ. Αύτά τά π?.ύνει κάνεις πρώεα με χλιαρό νερό, έπειτα τά βουτάει σε κρύο νερό έπί 24 ώρες. Τά φρούτα αύτά θά φου σκώσουνε, θα μαλακώσουνε και τότε εύκολα τά ζουλάει κάνεις και μ’ αυτό τον τρόπο μπο ρεί ν’ άφαιρέσει τά κουκούτσια τους. Τα δημητριακά, δηλαδή την αλεσμένη βρώμη (ΓίΟΟΟ'ηχ (Ι’ανοϊηβ), ή τό ρύζι, τό αλεσμένο σιτάρι, τό αλεύρι κτλ. τά μουσκεύει κανείς με νερό τριπλ,άσιου δγκου έπ'ι δώδεκα ώρες.
ΖΟΥΠΙΣΜΑ Τα λεμόνια καί τά πορτοκάλια πρέπει νά κόβονται σέ δύο κομμάτια και νά στίβονται σέ γυάλινη πρέσσα ή άπό πορσελάνη ή έμαγέ. (εικόνα 1 καί 2). "Ολα τά είδη των καρπών με ψιλά κου κούτσια (φραγκοστάφυλα, μύρτιλλοι, κτλ.) σου ρώνονται σέ μια αμερικάνικη πρέσσα (εικόνα 3). Μπορεί νά μεταχειριστεί κανείς τό χυμό ή τον πολτό φρούτων. Ή ίδια πρέσσα μπο-
26
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟ Υ ΤΑ
ρεΐ νά χρησιμέψει για νά μεταβάλλει σέ πολτό τα φρέσκα μήλα, αχλάδια, προύνες, βερύκοκα, κτλ. καθώς καί τα ξερά μουσκεμένα φρούτα. Κ Ο Ψ ΙΜ Ο
Σ Ε Μ ΙΚ ΡΑ Κ Ο Μ Μ Α ΤΑ Κ ΙΑ
Για νά κόψει κανείς τις ωμές τροφές σέ μικρά κομματάκια θά μεταχειριστεί ή μαχαίρι ή ξύστρα ψιλή ή χοντρή ή μηχανή τοΰ κ ι μά. Γιά τά καρύδια, τά φουντούκια καί τάμύγδαλα θά μεταχειριστεί τό τριφτήρι (είκ. 4, 5, 6 καί 8). Γιά νά παρασκευάσει κανείς γάλα αμυγδά λων θά κοπανίσει γλυκά αμύγδαλα σ° ένα γουδί από πορσελάνη ή άπό μπροΰτζο προσ θέτοντας λίγο νερό. (Είκ. 9). Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε ΙΣ "Ολα τά ωμά φαγητά πρέπει νά παρασκευά ζονται αμέσως πριν νά γίνει ή χρήση τους καί μόλις ετοιμαστούνε νά σερβίρονται. Ν ά μήν άφήνει κανείς νά περάσουνε πολλές ώρες γιά νά τά μεταχειριστεί.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 12ΜΑ
27
Ε ι κ ό ν α 1. Α εμονοστίφτης γυάλινος γιά πορτοκάλια καί λεμόνια. Ε ικόνα 2. ΙΙρέσσα οικονομική γιά πορτοκάλια καί λεμόνια.
Ε ικόνα 3 . ΙΙρέσσα μέ βίδα γιά φρούτα μέ ψ ιλά κουκούτσια.
Φ ΡΟ Υ ΤΑ
Ε ικόνα 4 . Ξύστρα απλή για ωμά φαγητά.
Ε ικόνα 5 ·; Ξύστρα οέ ίο ία χω ρίσματα.
Ε ικ ό ν α 6 . Μ ηχανή αμερικάνικη για άλεσμα ιώ ν ξερών ορρούτιον τών μουσκεμένων.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜ Α
29
Ε ικόνα 7 . Ξύστρα χιά μήλα χιά τό δ ια ι τητικό φαγητό. Ε Ικ ό να 8 . Τ ρ ιφ τή ρ ι γ ιά αμύγδαλα, κα ρύδια κτλ.
Ε ικ ό ν α 9 . Γ ουδί από πορσελάνη ή από μ π ρ ού ντζο για την κατασκευή τοΰ γ ά λ α τ ο ς αμυγδάλω ν.
Ε ικόνα 10. Ξύστρα γυάλινη γιά τό ξύσιμο των ωμών λαχανικώ ν.
30
Φ Α Γ Η Τ Α Α ΙΙΟ Φ ΡΟΥΤΑ
ΘΡΕΠΤΙΚΑ Υ Λ Ι Κ Α Ε ννο είτα ι δτι τά υλικά πού είναι προορι σμένα για τά άψητα φαγητά τά παίρνουμε μόνο άπό το φυτικό βασίλειο, έκτος από τό γάλα, τά γαλατερά και τά αυγά. Θά μεταχει ρίζεστε αυτά τά τελευταία σέ ελάχιστη ποσό τητα. Δεν θά σας ποΰμε εδώ τό γιατί, διότι αυτό τό ζήτημα υπάγεται στη θεωρία τής θρέψης πού δημοσιεύτηκε σε πέντε διαλέξεις σέ χωριστό τό μ ο :« Eine neue Ernährungs lehre » τοϋ Δρος Wireher-Benner ( W en depunktbuch No 2). Ή φύση μάς έδωκε σύτό τό υλικό μέ μεγάλη αφθονία. Παρακάτω δίνουμε κατάλογο χωρισμένο σέ διάφορες κατηγορίες. 1. Φροντα. Μήλα, αχλάδια, πορτοκάλια, σταφύλια, κεράσια, προΰνες μαύρες, βερύκοκα^ προΰνες κίτρινες, μιράβελλα, ροδάκινα? μπανάνες, ρόδια, χουρμάδες, λεμόνια, κιτροπορτόκαλα, άνανάδες, σύκα κτλ.
ΚΑΙ Λ ΑΧΑΝ ΙΚΑ ΩΜΑ
31
2. Φροϋτα με ψ ιλούς απόρους: Βατόμουρα, φράουλες, μοΰρα, φραγκο στάφυλα όλων τών είδών κτλ. 3. Λ α χα νικ ά - φ ρ ο ϋ τα : 'Α γγούρια, πεπόνια, κολοκύθια, τομάτες, μελτζάνες κτλ.
! Ο»
4. Λ α χα νικ ά - φ ύ λ λ α : Σαλάτα άπο μαρούλια, σγουρομάρουλα, αντίδια, ραδίκια, σπανάκια, κρεσσόνι, κάρδαμο, σμυρνόχορτο, λάχανα διάφορα, τσικόρια, κτλ. . Λ α χα νικ ά - ρίζες: Καρόττα, παντζάρια, ρεπάνια, σέλινα, κρεμμύδια, σκορδόπρασα, σκόρδα, κτλ.
6. Λ αχανικά-λουλούδια : Κουνουπίδια, σπαράγγια, αγκινάρες. 7. Ό α π ρ ιώ δ η φυτά: Φρέσκος αρακάς και φρέσκα φασόλια. 8. Δημητριακά: Σ ιτάρι, βρώμη, καλαμπόκι, ρύζι, σίκαλη, κριθάρι, μαΰρο σιτάρι. Μπορεί νφ βρει
32
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
κανείς αυτά τά σιτηρά άλεσμένα χοντρά ή ψιλά. 9. Κ α ρύδια , α μύγδα λα γλνκά : Φουντούκια, διάφορα καρύδια, κουκουνά ρια, ελιές. Οί ελιές δεν τρώγονται στη φυσική τους κατάσταση, διότι είναι παραπολύ πικρές. Έ πειόή όμως εί\α ι τρο φή πολυτιμώνατη για τον οργανισμό μπορεί νά τις μεταχειρίζεται κανείς αφού τις βουτήξει επί ένα διάστημα σε νερό γιά νά βγει ή πικράδα τους. Τό λάδι τής ελιάς είναι πολύ υγιεινό. Τά αράπικα φυ ■ στίκια δεν τά καλοσυσταίνουμε διότι κατά τον Η α ίβ είσάγουνε ούρικόν οξύ στον οργανισμό. 10. ’Α ρτύμ α τα φ υτικά και χόρτα αρω μα τικά: Κύμινο, μάραθο, κάπαρη, άμπελόπρασο, μαϊντανός, φραγκομαϊντανός, βούγλωσσο, θυμάρι ματζουράνα, δυόσμος, δάφνη, δεντρολίβανο, φασκομηλιά, βασιλικός.
ΚΑΙ Λ ΑΧΑΝ ΙΚΑ ΩΜΑ
33
11. Γάλα: Φαγητά από γάλα, αυγά, κρέμα γλυκιά κα'ι κρέμα ξυνή, συμπυκνωμένο γάλα, Αυτό τό τελευταίο τό μεταχειρίζονται για συνδετικό άλλων τροφών καί βληθεί τή μετάβαση άπό την ψημένη τροφή στην ωμή. 12. Το μ έλι της μέλιασας: Χρησιμοποιείται στις άψητες τροφές για συνδετικό καί για να αυξάνει την καλή γεύση τους.
ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΑΨΗΤΩΝ ΦΑΓΗΤΩΝ Μπορεί κανείς να παρασκευάσει πλήθος κοικίλων καί εύγευστων φαγητών ενώνοντας τα διάφορα ωμά συστατικά καί θά εκπλαγεί σαν ίδεΐ τις καλές τους ενέργειες στον οργανι σμό. Βρίσκει κανείς μια σειρά τέτοιων φαγη τών στή γαλλική μαγειρική τέχνη με τό όνο μα hors - d ’œuvre. Είναι μόνο λυπηρό πού σχεδόν πάντα προσθέτουνε μουστάρδα, δυνατά 3
34
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΠ Ο ΦΡΟΥΤΑ
μπαχαρικά καί ξίδι, πού προκαλ,οΰνε δίψα καί καταστρέφουνε τή θεραπευτική αξία αυτών τών τροφών. "Υστερα άπ’ αυτές τις εξηγήσεις θά δώσουμε μερικές συνταγές πού θά χρησι μέψουνε για παράδειγμα. Κάθε νοικοκερά, οσο λίγη πείρα και άν έχει, θά μπορέσει νά κάνει καινούριους συνδυασμούς.
Α ' . Δ&χ&τητικά φαγητά μ.® φ ρ ο ύ τ α . 1. Δ ια ιτητικό φ α γη τό με μήλα*. "Υλικά: 1) Μή λ α . Έ ν α μεγάλο μήλο ή δύο ή τρία μικρά μήλα θά τά σκουπί σουμε καλά μέ ένα πανί καθαρό καί στεγνό, άλλα δέ θ ’άφαιρέσουμε ούτε το φλούδι ούτε την καρδιά. 2). Κ α ρ ύ δ ι α , φουντούκια, αμύγδαλα ξυσμένα, μιά κουταλιά τής σούπας. (*) "Αν θ έλ ει κα νείς νά πάρει μ α ζί του οέ τα ξίδι η σέ εκδρομή τό δια ιτητικό φ αγητό αυτό, π ρ έπ ει νά τό κλείσει σέ γυαλάκι κονσέρβας π ού κλείνει μέ γυ ά λινο καπάκι καί μέ γύ ρο ά π ό καουτσούκ.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
35
3). Β ρ ώ μ η αλεσμένη (FtOCOUS d ’(lVOine ) μια κουταλιά τής σούπας ίσια κοφτή,πού την έχουμε βουτήσει σε τρείς κουταλιές νερό επί 12 ώρες. 4 ). Χ υ μ ό
λ ε μ ο ν ι ο ύ (μισό λεμόνι).
5). Γ ά λ α σ υ μ π υ κ ν ω μ έ ν ο μ έ ζ άχ α ρ ι , μια μεγάλη κουταλιά. Κ ατασκευή : 'Ανακατώνετε πρω τάτο γά λα το συμπυκνωμένο με τό χυμό τού λεμο νιού καί μέ τη βρώμη τή μουσκεμένη.“Επειτα ξύνετε μήλα μέ το φλούδι καί την καρδιά δυ νατά στην ξύστρα τών μήλων (είκ. 7). ’Από καιρού εις καιρόν ανακατώνετε καλά τα ξυσμένα μήλα μέ τα άλλα υλικά. Μ ” αύτό τον τρόπο δεν μένουνε εκτεθειμένα στον αέρα. ’’Αν παραμελήσετε αυτή τή λεπτομέρεια τό φαγητό θά σκουράνει καί θά έχει όψη οχι π ο λύ ορεχτική Ε ίναι επίσης σπουδαίο να σερ βίρετε αυτό τό φαγητό μόλις τό ετοιμάσετε. Θά αυξήσετε τήν ποσότητα τού λευκώματος καί τού πάχους άν τό πασπαλίσετε μέ καρύ δια, φουντούκια ή αμύγδαλα κοπανισμένα.
36
Φ Α Γ Η Τ Α Α 1 Ι0
Φ ΡΟΥΤΑ
To διαιτητικό φαγητό πρέπει νά σερβίρε ται πάντα στην αρχή τοΰ γεύματος, ποτε στο τέλος. Το μάσσημα είναι άρκετό νά δώσει στην τροφή τήν άπαιτούμενη θερμότητα, ώστε δε θά το ζεστάνετε αυτό τό φαγητό παρά μόνο σαν πρόκειται για άρρωστο πού φοβάται πο λύ, και ποτε περισσότερο από 35 βαθμούς Κελσίου, διότι άλλοιώς θά καταστρέφατε τή θρεπτική άξία του. Συσταίνουμε αυτό τό φαγητό ιδιαίτερα στα γεύματα τα πρωινά κα'ι τά βραδινά για παιδιά άπύ ηλικία δυο χρόνων κι άπάνω, γιά τούς άρρωστους πού πάσχουνε από ταραχές τής ανταλλαγής τής ΰλης (τοΰ μεταβολισμού) καί γιά όσους θένε νά διατηρήσουνε τήν υ γεία τους. Ό γιατρικός ανταποκριτής τής Ιταλικής εφημερίδας «Corriere della Sera » στο Μ ι λάνο, ό γιατρός R y , έδωσε μιά μέρα σ’ αυτό τό φαγητό τό ωραίο όνομα : Dolce sorpresa (γλυκιά έκπληξη).
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
37
Ή συνταγή του διαιτητικού φαγητού πού άναφέραμε πιο απάνω δοκιμάζεται τώρα επί τριάντα χρόνια.Ά ν και ή βρώμη ή αλεσμένη (les Flocons (Γ avoine) έχει γενικά πιο ευχάριστη γεύση άπό τα άλλα συγγενή προϊ όντα δεν πρέπει π ο τε να τήν μ ετα χειρ ιζό μαστε σε δόση μεγα λύτερη άπο μια κονταλιά τής σούπας κοφτή για κάϋ·ε μερίδα. Το συμπυκνωμένο γάλα έχει το πλεονέκτημα, πιότερο από την κρέμα καί τό μέλι, να συν δέει καλά όλα τό άλλα υλικά, διατηρεί πάντα την ίδια πυκνότητα, δεν ξυνίζει και δεν κόβει ποτέ. Το γάλα αυτό εΐνοι παρασκευασμένο μέ πολλή φροντίδα καί μπορεί κάνεις να τό βρει παντού. Περιέχει ακόμα σχεδόν όλες τις βιταμίνες τού φρέσκου γάλατος, επειδή συμ πυκνώθηκε στο κενό σε πολύ χαμηλή θερμο κρασία. *0 χυμός τού λεμονιού εΐναι πολύ πλού σιος σε βιταμίνες .καϊ σε μεταλλικό άλατα. Τ ό μήλα είναι φρούτα πού ώριμάζουνε στή χώρα μας και πού μπορούμε νό τό διατηρού
38
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
με σε καλή κατάσταση επί πολλούς μήνες δταν τά κόβουμε με προσοχή καί τά διατηρούμε με φροντίδα. Μεταχειριζόμαστε ολόκληρο τό μήλο, δηλαδή με τδ φλούδι του καί τήν καρ διά του, διότι αυτά τα μέρη περιέχουνε 24φο· ρές πιότερο ιώδιο άπό το άλλο φρούτο, χωρίς νά αναφέρουμε καί τά άλλα θρεπτικά τους προτερήματα. Κατά τις εποχές καί καμιά φορά καί κατά τά γούστα, κάνουμε μερικές ά?ιλαγές στήν κα τασκευή τού διαιτητικού φαγητού. Αυτές οϊ ποικιλίες είναι οί επόμενες. Θά μπορούσε κανείς π.χ. νά αντικαταστή σει τό συμπυκνωμένο γάλα μέ μέλι τής μέλισ σας. Αυτό τότε τό λυώνουμε στο ύαίη-Μίαηβ προσθέτοντας τρεις κουταλιές τής σούπας νε ρό σέ μισό κιλό μέλι. Τό ανακατώνουμε κα λά ώς πού νά βρούμε τήν πυκνότητα πού θέ λουμε. ”Αν εΐναι ανάγκη ν’ άποφύγετε τή ζάχα ρη (στούς διαβητικούς), θά αντικαταστήσετε
ΚΑΙ Λ ΑΧΑ Ν ΙΚ Α QMA
39
τδ συμπυκνωμένο γάλα ή χδ μέλι μέ φρέσκη κρέμα πολύ πηχτή. ’Α ντί βρώμη μπορείτε να μεταχειρίζεστε την ϊδια ποσότητα αλεσμένο σιτάρι (flocons Cle fro m en t) μουσκεμένο ή την ϊδια ποσό τητα άλεύρι άπδ σίκα,λη. Θά κάνουμε εδώ, σέ παρένθεση, την πα ρατήρηση πώς άναφέραμε τη βρώμη στην πρώτη γραμμή γιά να υποχωρήσουμε στη λαϊκή ιδέα πού αποδίνει στή βρώμη Ιδιαίτε ρες θρεπτικές αρετές Αύτδ όμως είναι πλ,άνη, διότι τδ σιτάρι και ή σίκαλη ολόκληρα εϊναι κι’ αυτά τδ ϊδιο θρεπτικά. Έ ξ άλλου, έχουνε πει τόσες φορές πώς τα φρούτα δέν έχουνε σχεδόν καμιά θρεπτική αξία επειδή περιέχουνε πο?ώ λίγο λεύκωμα, ώστε πολλοί νομίσανε καλδ ν* αλλάξουνε τή συνταγή τού διαιτητιτου φαγητού βάζοντας μεγάλη ποσότη τα βρώμης και λίγα φρούτα. Κ ατά συνέπεια τδ φαγητδ χάνει έτσι τήν ευχάριστη γεύση του καί τήν πραγματική θρεπτική του αξία, μέ μια λέξη, δέν έχει λόγο να υπάρχει.
40
ΦΑΓΗΤΑ
Α Π Ο Φ Ρ θ ί £ ΤΑ
Ό συνδυασμός των διαιτητικών φα/ητώ ν στηρίζεται στις καινούριες γνώσεις πού μας διδάσκουνε πόσο μεγά?ιη θρεπτική αξία έχου νε τά φρέσκα φρούτα καί πώς άπορροφοΰνται εξαίρετα από τον πεπτικό σωλήνα. Θά κάνου με την παρατήρηση δμως πώς για να αφο μοιωθούνε εύκολα τά φρούτα πρέπει νά κοπούνε μικρά κομμάτια. "Ας έπαναλάβουμε ακόμα μιά φορά πώς ή άξία τού διαιτητικού φαγητού δεν προέρχε ται άπότή βρώμη αλλά από τά φρέσκα φρούτα Μιά μικρή ποσότητα κοπανισμένων καρυδιών θά εϊναι τό καλύτερο συμπλήρωμα. Ή θρεπτική άξία τών φρούτων αυξάνει ακόμα δταν τά μεταχειριζόμαστε μέ τό φλού δι, τήν καρδιά καί τούς σπόρους, δλα μαζί καμωμένα -ψιλό πολτό. Μέ κάθε τρόπο θά προσπαθούμε να μεταχειριζόμαστε τά φρούτα ολόκληρα δσο θά μάς εΐναι δυνατό. Ή θεω ρία τής θρέψης, πού τήν εκθέσαμε μέ λεπτο μέρειες στο βιβλίο ΊνβηάβρηηΙιΙΰιιοΙι Ν ο 2, βγάζει τό συμπέρασμα πώς ή θρεπτική
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
41
αρχή ('principe) δέ βρίσκεται στήν αφθο νία των στοιχείων, άλλα στ'ις ιδιαίτερες σχέ σεις αυτών μεταξύ τους. Αυτή λοιπόν ή άρχή υπάρχει σέ μια δράση αμοιβαία όλων τών στοι χείων μιας φυτικής τροφής ή καλύτερα, μι λώντας σύμφωνα με τήν ενεργητική θεωρία, στή δράση τών μερών τοΰ ηλιακού φάσματος, πού τα διαλέγει και τα συναρμολογεί το φ υ τό σ’ όλα του τα όργανα (καρπό, ρίζα, φύλλα), πού αντιπροσωπεύουνε ένα Ιδιαίτερο και χα ρακτηριστικό σύνολο τών φωτεινών χρωμά των τοΰ ουρανίου τόξου. "Αν παίρνουμε για τή θρέψη μας μόνο ένα μέρος άπ’ αυτές τ'ις τροφές στή φυσική τους κατάσταση, κατα στρέφουμε τό σύνολο τών ενεργειών από τις όποιες έξαρταται ή κανονική πορεία τής ύ παρξής μας και ή διατήρησή της. "Αν μελε τήσει κανείς τά αποτελέσματα τών ερευνών πού αφορούνε τις βιταμίνες, θά βρει τήν από δειξη τής θεωρίας πού αναφέρουμε πιο άπάνα). "Ας μελετήσουμε τώρα τις αναλύσεις τών υπολειμμάτων τών καύσεων, τις όποιες ό Dr
42
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΠΟ ΦΡΟΥΤΑ
König δημοσίετ|)ε στην εργασία του για τή διατροφή τοΰ ανθρώπινου γένους. Θά δούμε έκεΐ πόσο διαφορετικές είναι οί αναλογίες των υπολειμμάτων, σαν τρώμε ολόκληρο τό μήλο, ή όταν τρώμε μόνο τή ψύχα. Ρ
'S
’Ανάλυση Ο 2 ' U· τώ νΰ π ο λ ειμ μ ά τω ν τω ν 'ο> * ρ λ§ 1 pΡ C cp μή λω ν. Ö Ρ* X
Φ ροΰτοόλό κλήρο ψ ύ χα .
X
° // 0
1,44 1,75
Ö Ρ Ρ Η Ο Κ
S «Ο -Ο e
ι/> P“ »-» Ο -W <η.
ο
"Ö
jä Ό p· > >· ä =L
ο
©1 ‘Ρ «ο ο 60 ω μ ο
«ο
-ο X
Q > 'P Ο B - rO r 3 ö-
'P
jjj*
«o
>
Ό X
ω Φ
'P
,u/> •O -c X
M O/ P
ο/ο / 1 % | °/o % °/ο °/ο °/ο % :!5,(Ι8 26,0!) 4,08 8 75 1,40 13,59 6,09 4,32 41,85 — 8,8515,05 — 9,70! —
Αΰτές οί αναλύσεις «υποδεικνύουνε καθαρά πώς τό ολόκληρο φρούτο παρέχει σε μιά ορι σμένη ποσότητα σόδας μιά ορισμένη ποσότη τα ποτάσσας. Ή ψύχα μοναχή, τό ενάντιο, παρέχει μόνο ποτάσσα. Τό ολόκληρο φρούτο παρέχει σίδερο, θειϊκόν οξύ καί προ πάντων πυριτικόν οξύ, πού ή ψύχα δεν τά παρέχει. Τό ίδιο γίνεται για μερικούς συνδυασμούς φωσ φόρου πολύ σπουδαίους· αυτοί λείπουνε όλό τελα άπό τήν ψύχα τοΰ φρούτου. Ή φύση
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
43
προίκισε μ’ αυτούς τό φλούδι, τούς σπόρους καί τήν καρδιά τοΰ φρούτου καί γι* αυτό αυ τά είναι ουσιώδη στή θρεπτική αξία τών τρο φών μας. “Ολοι ξαίρουνε πώς τδ σίδερο καί ό φώσφορος είναι μέταλλα απαραίτητα στή διατροφή μας. Ε ίναι όμως λιγώτερο γνωστό πώς τδ πυριτικόν οξύ είναι αναγκαίο γιά τήν ύγεία τών ματιών, τοΰ δέρματος, τών τριχών, τών δοντιών καί όλων τών συνδετικών ιστών. Πολλοί ανεπτυγμένοι άνθρωποι βρίσκουνε κωμικό νά τρέφουμε τούς άρρωστους μ’αυτά τά επουσιώδη μέρη τών φρούτων. Θά κάνα νε καλύτερα νά συνηθίζανε τά παιδιά τους νά τά τρώνε αύτά, αντί νά φαντάζονται πώς τά δυναμώνουνε μέ τό μουρουνόλαδο, μέ κα κάο καί βρώμη, μέ χυμό κρέατος καί μέ λευ κώματα. Ε π ειδ ή πολλοί ένδιαφέρονται γιά τήν α ξία τών τροφών πού εκφράζεται σέ θερμίδες, θά τήν προθέσουμε στήν πρώτη συνταγή τοΰ διαιτητικού φαγητού βάζοντας γιά βάση τά ε πόμενα βάρη :
44
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
Βάρη των διαφόρων συστατικών μιας με ρίδας : Μήλα 150 γραμ. Χυμός 1)2λεμον. 10 γραμ. Βρώμη αλεσμένη 10 » Καρύδια 10 » Νερό 40 » Γάλα συμπ)μένο 25 » ολικό βάρος
245 γραμ
Αΰτή ή μερίδα παρέχει μετά την καύση στον οργανισμό θερμίδες από: λεύκωμα λίπος υδατάνθρακες σύνολο θερμίδες 20,5 74,2 136,0 230,5 Σ τις 100 θερμίδες υπάρχουνε σ’ αυτό τό φαγητό : I 1 Δ ιαιτητικό φαγητό με μήλα ατό μητρικό γάλα σ έ ά ντ ίϋ εα η προς τη συνηθισμένη τροφή τών μεσαίαιν τάξεονν καί στην τροφή τών εργατικών τάξεων στή Γερμανία
Θεςιμίδ. λίπους
Θ ερμίδ. ΰδαταν Όρακοΰχες
7ο 8,8
% 3 2 ,2
7ο 5 9 ,0
7,4
4 3 ,9
4 8,7
19,2
29,8
5 1 ,0
16,7
16,4
66,9
Θ εραίδ. λευκώ μ ατος
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
45
Ό μεγάλος φυσιολόγος Ρούμπνερ προσπα θούσε πάντα νά βρει μια τροφή για παιδιά και μεγάλους πού νάχει την ίδια σύνθεση με τό μητρικό γάλα. Μπορεί κανείς νά πει πώς τό φαγητό πού υποδείξαμε πιο άπάνω πραγ ματοποιεί αυτό τό όνειρο. Εχει δική του θερ μογόνο αξία πού συμφωνεί με τούς νόμους τής ανθρώπινης διατροφής. Ή τροφή αυτή ικανο ποιεί ακόμα τις απαιτήσεις τής ενεργητικής θεωρίας. Χάρη στις βιταμίνες πού περιέχει, στις μεταλλικές ουσίες τις ανόργανα συνδεδεμένεςκαί στή φυσική του γεύση, ήιτροφή αυτή εκπληρώνει όλες τις απαιτήσεις καί δεν μπορεί νά τήν υπερβάλει κανένα άλλο φαγητό. II. Δ ια ιτητικό φ α γη τό με μνρτίλλους. “Αντικαθιστούμε τά 150 γραμμάρια μήλα μέ τό ίδιο βάρος μυρτίλλους. Τούς πλένουμε καλά καί τούς περνάμε από τή μηχανή τού κιμά. Μπορεί κανείς καί νά τούς κοπανίσει ■ψιλά μέ ένα γουδόχερο. Τό ϊδιο κάνουμε γιά τ ό :
4G
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟ Υ ΤΑ
III. Δ ια ιτητικό φ α γη τό με φράουλες. IV . Δ ιαιτητικό φ α γη τό με βατόμουρα. V. Δ ιαιτητικό φ α γη τό μ ε φ ρα γκοστά φ υλα . V I. Δ ιαιτητικό φ α γη τό μ ε φ ρα γκ οστά φ υλα διάφορα. Ή ανάμιξη καί προπαρασκευή αύχών των φρούτων εύκολα εννοείται. V II. Δ ια ιτητικό φ α γη τό με κεράσια. Τα κεράσια θά διαλεχτούνε, θά πλυθούνε, θά άφαιρεθούνε τα κουκούτσια καί ή ψύχα θά περαστεί άπό τή μηχανή. V I I I . Δ ια ιτητυιό φ α γη τό με φρέσκες προϋνες. Παρασκευάζονται δπως τα κεράσια. IX . Δ ιαιτητικό φ α γη τό με βερύποκα. Παρασκευάζονται δπως τα κεράσια. X. Δ ιαιτητικό φ α γη τό με μπανάνες. Τίς κόβουμε πολύ μικρά κομμάτια καί τις ανακατώνουμε αμέσως με την αλεσμένη βρώμη (flocons d ’dVOine) με το νερό, μέ τό συμπυ κνωμένο γάλα καί μέ το χυμό τού λεμονιού.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
47
Ε ννο είτα ι δτι στην άρχή καθαρίζουμε πρώτα τις μπανάνες.
Αε«&τητεκό φαγη τό μ,έ ς ε ρ α φρούτα. Σ αν εΐναι περασμένη ή εποχή ή σαν τύχει κανένα άλλο εμπόδιο για να παρασκευάσουμε διαιτητικό φαγητό μέ φρέσκα φρούτα, μπο ρούμε τότε νά μεταχειριστούμε ξερά φρούτα. Ί α πλένουμε πρώτα καλό καλά μέ χλιαρό νε ρό, έπειτα τά βουτάμε σέ κρύο νερό επί 24 ώρες. Α ν τ ί 150 γραμμ. φρέσκα μήλα γιά κάθε μερίδα βάζουμε 100 γραμμ. ξερά μουσκεμένα φρούτα. Χρειάζεται καλό μάσσημα γιά νά αφομοιωθεί τέλεια αυτή ή τροφή. Τά ξερά φρούτα, τά μουσκεμένα, πρέπει νά κοπούνε ψιλά στή μηχανή. X I. Δ ια ιτητικό φ α γη τό με δαμάσκηνα η με βερνκοκα. X II. Δ ιαιτητικό φ α γη τό με ξερά μη,Ια. X III. Δ ιαιτητικό φ α γη τό με ξερός μ π α . νάνες κ λπ.
48
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
Τά φαγητά με φρούτα συσταίνονται πολύ για το πρωινό και τό βραδυνό γεύμα. Θά προσθέσει κανείς ένα κομμάτι σταρένιο ψωμί καί, ή ένα φλυτζάνι γάλα ή ένα φλυτζάνι τίλλιο, κυνύρροδο (άγριοτριαντάφυλλο) ή άλλο άβλαβο τσάϊ(*). "Οσοι θέλουνε παίρνουνε κα φέ H a g (χωρίς καφεΐνη) με γάλα. Μ ’ αυτό τον τρόπο θά έχουνε τροφή υγιεινή καί αρ κετή πού τά πεπτικά όργανα εύκολα θά αφ ο μοιώσουνε.
θ ' , «ΐβίχγητό ά π ό ω μ ά φ ρ ο ΰ τα ( ίΌ υ μ λ ο ύ ). Τό φαγητό αυτό τρώγεται στήν άρχή τού γεύματος καί είναι καλό γιά άδυνατισμένους οργανισμούς καί γΓ αυτούς πού έχουνε ελατ τωματικά δόντια. Μπορεί κανείς νά τό μετα χειριστεί καί στο τέλος του γεύματος σάν επι δόρπιο αντί ιίς βρασμένες κομπόστες, διότι τό (*) Ε ν ν ο ε ίτ α ι πώ ς όσες φορές α ναφ έρουμ ε τό τσάι, μ όνο τέτοιου είδους τσ άϊ εννοού μ ε, ποτέ τβ μαΰρο τσ άι (Κ ίνας, Κ εϋλάνης, Ι ν δ ι ώ ν κτλ.).
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
49
βράσιμο άφαιρεΐ άπό τά φρούτα τή φρεσκάδα τους, τή θρεπτική τους αξία και τή γεύση τους. Την τροφή αύιή τή δίνουνε άκόμα κατά προ τίμηση στους άρρωστους, διότι ό όργανισμός ό έξασθενισμένος κα'ι μέ πυρετό δέν έχει ανάγ κη νά καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια γιά νά τήν καταπιεί. "Αν δεν έχει κανείς κανένα σπου δαίο λόγο νά αποφεύγει τή χρήση τής ζάχα ρης, τότε βάζει όση θέλει ή τήν αντικαθιστά μέ τό μέλι. Μπορεί κανείς νά κάνει τούς επό μενους συνδυασμούς: Φαγητό μέ ανακατεμένα ωμά φροϋτα. ‘Υ λ ικ ά : 1 δέκατο τού λίτρου κρασί ή μηλίτη χωρίς αλκοόλ. 15 γραμμ. ζάχαρη ι|ηλή. 1 μήλο καθαρισμένο καί κομμένο σέ ψιλές φέτες κάθετα στον άξονά του, μ° ένα μαχαίρι πολύ κοφτερό. 1 Μ πανάνα κομμένη ψιλές φέτες. Έ νάμισυ καρύδι ή 8 φουντούκια. 1 κουταλιά κρέμα φρέσκη ή ξυνή. Κ α τ α σ κ ε υ ή : 'Ανακατώνετε πρώτα τό κρα4
50
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΙΤΟ Φ ΡΟΥΤΑ
σί, την κρέμα και τή ζάχαρη, έπειτα προσθέ τετε τά φρούτα ανακατώνοντας τα καλά μέ τό υγρό. Γαρνίρετε τό σύνολο μέ τά καρύιδια ή ολόκληρα ή ξυσμένα ή κομμένα 'ψιλά.. Τό φαγητό αύτύ πρέπει νά σερβίρεται φρέσκο. Ή ποσότητα είναι υπολογισμένη γιά ένα πρό σωπο. Μπορεί κανείς ν ετοιμάσει ακόμα ένα εξαίρετο φαγητό χωρίς νά προσθέσει κρέμα ούτε καρύδια καί μπορεί νά αντικαταστήσει τό κρασί μέ νερό. Τό φαγητό μπορεί νάποτελειται άπό μεγάλη ποικιλία φρούτων π. χ. βερύκοκα, προΰνες, σταφύλια, ροδάκινα, φρά ουλες, βατόμουρα, φραγκοστάφυλα, πεπόνια, ανανάδες, αμύγδαλα, κουκουνάρια κτλ. I'1' Μ δ ΐ γ μ .» χτ>μ.ού φ ρ ο ύ τ ω ν χ<χζ γάλατος αμυγδάλω ν.
Τά μείγματα χυμού φρούτων μέ γάλα α μυγδάλων έχουνε μεγάλη αξία σέ μερικές άρρώστειες, στους πυρετούς, στά άρρωστα π α ι διά, στην εξασθένιση των πεπτικών δυνάμε
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
51
ων ή στην ανεπάρκεια οξειδώσεων, δπως συμ βαίνει στ'ις διαταράξεις των λειτουργιών τοΰ στομάχου καί των εντέρων, στην ελλιπή λει τουργία τής καρδιάς καί των αγγείων, στην προχωρημένη ηλικία ή στις παθήσεις τοΰ συ κωτιού καί τών νεφρών. Βρίσκει κανείς τότε πώς ή διατροφή μέ χυμό φρούτων είναι πο?ώ προτιμότερη από τή γαλακτική δίαιτα. Τό ίδιο συμβαίνει καί στις άρρώστειες τής ανταλ λαγής τής ύλης (τοΰ μεταβολισμού), στον άρθρίτη καί στήν πολυσαρκία, όπου πρέπει νά λιγοστέψει κανείς τήν τροφή στο ελάχιστο επί ένα χρονικό διάστημα, ώστε ή καύση τοΰ συσσωρεμένου λίπους κατ* ανάγκη Μ εξουδε τερώσει καί θά άποβάλει τις φαρμακερές ο υ σίες πού διαλύονται μέ τό λίγνεμα, δπως π.χ. τό ούρικόν οξύ. "Ενας προσεκτικός παρατη ρητής μπορεί εύκολα νά βεβαιωθεί πώς ήθρεπτική αξία αύτών τών χυμών τών φρούτων είναι καταπληκτική. Αυτοί οί θρεπτικοί χυμοί είναι, ας τό ποΰμε έτσι, τό «μητρικό γάλα» τών άρρωστων, ή τελευταία καταφυγή ώ ςτρο-
52
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
φή στ'ις έσχατες περιστάσεις. Δεν πρέπει νά θεωρούνται ποτά : ο άρρωστος δεν πρέπει νά τούς πίνει άλλα νά τους τρώγει. Θά τούς δίνουμε λοιπόν σ” αυτόν μέ μικρές κουταλιές, πού θά μένουνε λίγο στο στόμα του γιά νά ανακατωθούνε μέ το σάλιο πριν νά καταπιοθούνε. Θά προσθέσουμε μόνο λίγες λεπτομέρειες στ'ις προηγούμενες εξηγήσεις, τις άναφερόμενες στην ετοιμασία των χυμών των φρούτων. Τά φρούτα μέ ψιλούς σπόρους, τά σταφύλια, τά ροδάκινα, τις προύνες, τάχλάδια, τά μήλα κτλ. τά ζουλάμε μέ τη βιδωτή πρέσσα ή μέ την πρέσσα Τΐΐίίί-['ΤΙίίίΐ (είκ 5). Τά πορτοκάλια καί τά λεμόνια μέ την πρέσσα τής εικόνας 1 ή 2. Σ Υ Ν ΤΑ ΓΕ Σ Αρ. 1 100 γραμμ. χυμός μήλων φρεσκοστιμμένος, 100 γραμμ. χυμός πορτοκαλιών φρεσκοστιμμένος.
ΚΑΙ
Λ ΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
53
10 γραμμ. χυμός λεμονιού φρεσκοστιμμένος, 25 γραμμ. κρέμα φρέσκη η ξυνή, 91
η
25 γρα μμ . γάλα συμπυκνωμένο, με ζάχαρη
η 25 γραμμ. μέλι διαλυμένο
Αυτά τά διάφορα υλικά πρέπει καλά νά ανακατωθούνε καί νά σερβιριστούνε ψρέσκα> Ά ρ . 2. 100 100 10 25
γραμμ. χυμός γραμμ. χυμός γρα μμ . χυμός γραμ. κρέμα,
κερασιών φρεσκοστιμμένος, φραουλών φρεσκοστιμμένος, λεμονιού φρεσκοσιιμμένος, γάλα συμπυκνωμένο η μέλι.
Ά ρ . 3. 100 γραμμ. χυμός ροδάκινων φρεσκοσαμμένος, 100 γραμμ.βατόμουρω ν η φραγκοστάφυλων φρεσκοστ. 10 γραμμ. χυμός λεμονιού φρεσκοστιμμένος, 25 γραμμ. κρέμα, γάλα συμπυκνωμένο η μέλι
Ά ρ . 4. Γάλα αμυγδάλων. Ζεματάμε τά αμύγδαλα μέ βραστό νερό γιά νά μπορέσουμε νά τά ξεφλουδίσουμε. Έ
54
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΠ Ο ΦΡΟΥΤΑ
πειτα κόβουμε ένα ψιλό κομματάκι άπό κάθε αμύγδαλο γιά νά τά δοκιμάσουμε και να βγά λουμε τά πικρά. Βάζουμε 30 αμύγδαλα άπ’ αύτά νά μου σκέψουνε μερικές ώρες σέ κρύο νερό, έπειτα τά σκουπίζουμε προσεκτικά με ένα πο?ιύ κα θαρό πανί. Τά κοπανίζουμε πολύ ψιλά σ'ένα γουδί επί 1.0 ή 15 λεπτά τής ώρας, έπειτα προσθέτουμε ανακατώνοντας μ’ ένα γουδόχερο 2 ¡0 γραμμάρια κρύο νερό. Θά περάσουμε αυτό τό μείγμα άπό ένα λεπτό πανί καί θά τό σουρώσουμε δυνατά. Σ το τέλος θά προσ θέσουμε δ,τι θέλουμε, ή μιά κουταλιά γάλα ή κρέμα φρέσκη καί λίγη σκόνη βανίλλιας.“Οσο πιο ψιλά κοπανιστούνε τά αμύγδαλα τόσο τό άμυγδαλόγαλα είναι καλύτερο. Γιά τά άρ ρωστα παιδιά, τούς γέρους καί τούς άδυνατισμένους αρρώστους, αυτό τό γάλα των αμυγ δάλων, δταν δίνεται μέ χυμούς φρέσκων φρού των, συμπληρώνει τέλεια τη ρευστή τροφή.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
Λ
55
’δ ί μ ά λ χ χ α ν ε κ ά .
Θα διαλέξετε πρώτα και θά καθαρίσετε προσεκτικά δλα τά αναγκαία υλικάΤά φρέσκα λαχανικά είναι στήν πρώτη γραμμή τής ανθρώπινης τροφής. Ή θρεπτική αξία τους καί ό πλούτος τής γευστικής τους ποιότητας τά ανεβάζουνε πολύ ψηλότερα από τά μαγειρεμένα λαχανικά. ’Εννοείται δτι μπο ρεί κανείς νά τά σερβίρει σέ κάθε γεύμα γιά σαλάτα καί έτσι νά αυξήσει τήν άξία των γευ μάτων. Π άντα θά ωφεληθεί κανείς άπ’ αυτά Ά λλά μπορούμε ακόμα νά συνδυάσουμε ολό κληρα γεύματα από ώμά λαχανικά, άπό φαγη τό διαιτητικά μέ φρούτα, άπό φρούτα καί καρύδια, ή καί μόνο άπό ώμά λαχανικά. Αυ τούς τούς συνδι ασμούς θά τούς διατάξει ό γιατρός. Σ έ μερικές περιστάσεις διατάζουνε μάλιστα μια δίαιτα, επί μία ολόκληρη μέρα ή επί πολλές μέρες, μέ τροφή συγκείμενη αποκλει στικά άπό ώμά λαχανικά ή μέ συνδυασμό φρούτων καί καρυδιών Τό σωτήριο άποτέ-
56
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
λεσμα αυτής τής τροφής είναι αξιοσημείωτο καί δυστυχώς πολύ λίγο γνωστό. Πρέπει τώρα νά κάνουμε συνδυασμούς μ° αύτά τά ωμά λαχανικά μέ τρόπον ώστε νά πα ρασκευάσουμε κατάλληλα γεύματα. Θά παρα θέσουμε μερικούς συνδυασμούς γιά παραδείγ ματα μέ συνταγές προς απόδειξη. Σ έ περίσταση πού τά ωμά λαχανικά θά είναι μόνο συμπλήρωμα τού γεύματος, θά διαλέξου με μερικά απ’ αύτά καί θά τά ετοιμάσουμε καί θά τά σερβίρουμε μέ τδ ψημένο φαγητό .’Α π’ εναντίας, σά θέλει κανείς νά ετοιμάσει ένα γεύμα μόνο μέ ωμά λαχανικά, ή μέ τό συμ πλήρωμα φρέσκων φρούτων καί καρυδιών, θά διαλέξει ένα ολόκληρο σωρό λαχανικών καί θά τά σερβίρει τοποθετημένα μέ γούστο σέ μιά πιατέλλα. Θά μπορέσει κανείς φυσικά νά συνδυάσει πολλά συμπλέγματα χάρη στη μεγάλη ποικι λία τών λαχανικών. Αύτά δλα είναι ζήτημα γούστου καί πρωτοβουλίας· εμείς περιοριζό μαστε νά δώσουμε μερικά παραδείγματα.
ΚΑΙ Λ ΑΧΑΝ ΙΚΑ ΩΜΑ
57
Αυξάνουμε την νοστιμάδα μερικών ωμών φαγητών προσθέτοντας χόρτα και φυτά αρω ματικά, π.χ. μαϊντανό, κρεμμύδια, πράσα κτλ. Ά π ό τό άλλο μέρος θά γλυκάνουμε την πολύ δυνατή γεύση μερικών λαχανικών προσθέτον τας έλιόλαδο ή κρέμα. Τό λάδι τής ελιάς καί ή κρέμα αυξάνουνε σε μεγάλο βαθμό τις θερ μίδες αυτών τών τροφών. Λεν υπάρχει τρό πος πιο αποτελεσματικός νά παρέχει κάνεις στον οργανισμό ένα αρκετό συμπλήρωμα λί πους, πράγμα πράιτης σπουδαιότητος σε περί πτωση διαβήτου. Δε λέμε τίποτα γιά τό μαγειρικό αλάτι διότι τό αποφεύγουμε όλότελα στις δίαιτες τής δια τροφής. Σ τά φαγητά άπό λαχανικά ωμά βρί σκουμε σε διάφορους τρόπους μεγάλη ποσότητα φυσικών μεταλλικών αλάτων πού είναι σωτη ρία γιά την υγεία. Τά άτομα πού αρχίζουνε τώρα νά συνηθίζουνε την ωμή τροφή μπο ρούνε νά μεταχειρίζονται τό μαγειρικό αλάτι, αλλά σε ελάχιστη ποσότητα, άν αύτό δεν α παγορεύεται, κατά τό είδος τής άρρώστειας.
58
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
Δίαιτα φρούτων, καρυδιών, λαχανικών ω μών, άψητων τροφών ! Θά νομίσει κανείς πώς θέμε νά παρακινήσουμε δλο τον κόσμο νά κά μει χρήση άψητης τροφής και νά κάνουμε πό λεμο στη μαγειρική τέχνη πού έ'χει μολαταύτα τόσηάξία! “ Αν εΐτανε έτσιθά άπομακρύναμε άπό τις μεθόδους μας όλους τούς ανθρώπους πού τάχα όρθοφρονοϋνε, — θά πούμε καλύτερα αυτούς πού ή υποχρέωση νά σκέπτονται μόνοι τους τούς προξενεί έναν αδιάκοπο φόβο ! Οί έξυπνοι άνθρωποι δέ θά πέσουνε σ’ αυτή τήν πλάνη· θά θυμηθούνε πώς χρόνια πολλά τώρα έχει διαδοθεί μια σφαλερή θεωρία γιά τήν αν θρώπινη διατροφή, πώς αυτή ή πλάνη προξέ νησε πολλές σοβαρές άρρώστειες κι αύτός είναι ό λόγος πού τήν πολεμάμε, ""Αν δέ δίνανε μια υπερβολική αξία στά ψημένα φαγητά δέ θά υπήρχε λόγος νά εκθειά ζουμε μέ τόσο θόρυβο τά ώμά φαγητά. Θά προσπαθούσαμε νά βοηθήσουμε τήν ανθρω πότητα, όχι προτρέποντας αύτήν νά τρέφεται μόνο μέ ώμά φαγητά, αλλά διδάσκοντάς την
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
59
την αξία τους γιΛ νά αποφεύγει μια πρόωρη κατάπτωση. Φ αγητά άπο
οΤ’χ ά λ α χ α ,ν ε κ ά .
Σ τα επόμενα παραδείγματα οί αναλογίες εΐναι υπολογισμένες για ένα άτομο. Μ ολαταύ τα, επειδή αυτές άποτελοϋνε κάποιο μέσον δρο, θά μπορούνε νά τροποποιηθούνε σύμφω να με τις περιστάσεις, κα'ι τό γούστο τού άρ ρωστου θά αποφασίσει την εκλογή των λαχα νικών. "Ας προσθέσουμε μόνο κάποιους περιο^ ρισμούς. Πολλοί π. χ. αγαπούνε τά κρεμμύ δια, άλλοι τά φοβούνται. Τά κρεμμύδια είναι πολύ υγιεινό φαγητό, θά προσπαθήσουμε λοι πόν νά πείσουμε τούς άρρωστους μας νά τά τρώγουνε, τουλάχιστο σέ μικρή ποσότητα και κομμένα ψιλά. ’Ά λλοι άποφεύγουνε τό σκόρδο γιά τή δυνατή του μυρουδιά κι δμως ενεργεί καταπραϋντικά στις λειτουργίες των εντέρων και εμποδίζει τήν ανάπτυξη αερίων, Τό σκόρ* δο έχει ακόμα καί πολύ μεγάλη θρεπτική ά-
60
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο ΦΡΟΥΤΑ
ξία καί αν κάνει κανείς χρήση σε μικρή π ο σότητα ή μυρουδιά του θά είναι ελάχιστη. Θά κάνει κανείς ακόμα άφθονη χρήση ρεπανιών καί τομάτας. Τά ρεπανάκια τά έχει σε ύπόλ,ηψη σχεδόν όλος ό κόσμος καί αποδίνει ο’ αυτά θεραπευτικές ιδιότητες στη λιθίαση τής χολής καί των νεφρών. Μπορεί νά παρα δεχτεί κανείς ακόμα πώς τά ρεπανάκια εμπο δίζουνε τό σχηματισμό των λίθων αυτών. Αυτές οί θεραπευτικές ιδιότητες μπορούνε, κατά τη γνώμη μου, νά προστεθούνε στις ιδιότητες σχεδόν όλων τών αψών λαχανικών, τών φρέσκων φρούτων, τών φρούτιον μέ σπό. ρους κτλ. Ή επιστήμη έδωσε μιά θέση ανώτατη στην τομάτα διότι αυτός ό καρπός διακρίνεται γιά τον ολωσδιόλου ιδιαίτερο πλοϋτό του σέ βιταμίνες. "Αλλοτε ή τομάτα εϊτανε καταδι κασμένη από τούς γιατρούς, πού άδικα την κατηγορούσανε πώς περιέχει οξαλικόν όξύαύτή εϊτανε πλάνη πού άποδείχτηκε στά τελευ ταία πειράματα πού γίνανε απάνω σ’ αυτό’
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
61
θά κάνει κάνεις καλά νά ποικίλλει πάντα πολύ την εκλογή των λαχανικών και να μή περιορίζε ται μόνο σε μερικά εϊδη. ’Αναγνωρίζουνε κάθε μέρα περισσότερο πώς κάθε στοιχείο των φαγώσιμων φυτών μας, εϊτε ρίζα, είτε φύλλο ή καί χόρτο έχει τή θεραπευτική του αξία και κάνοντας χρήση όλων θά προλάβουμε πολλά κακά. Θά μεταχειριζόμαστε λοιπόν λάχανα, μάραθρο, καρόττα, παντζάρια, αγγούρια, ραδί κια, πράσα, αρωματικά χόρτα κτλ. Δέ θάποφεύγουμε ούτε τά χοντρορέπανα με όλη τή δυνατή γεύση τους, διότι σε μικρή ποσότητα δίνουνε ευχάριστη γεύση καί θά μάς βοηθή σουνε νάποφεύγουμε τό μαγειρικό αλάτι. Για τούς καλοφαγάδες θά σερβίρουμε τά ορεκτικά καί τά αρωματικά σέ μικρές μερίδες χωριστά ώστε νά μπορούνε νά τά ανακατώ σουνε όπως θέλουνε μέ τά οδμά λαχανικά. Μπορούμε ακόμα νά κατασκευάσουμε μιά σάλ τσα πολύ αρωματική μέ ψιλά χόρτα ποικίλα, κρεμμύδια, σκόρδα, πράσα κτλ. κομμένα ψιλά,
02
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ Ρ Ο ϊ'Γ Α
ή μέ μια καλή μαγιονέζα ή μέ λιόλαδο καί λεμόνι. (Κατά τά γούστα θά προσδέσουμε ακόμα μια πο?ιύ μικρή ποσότητα μέλι). ‘Υπάρχουνε πάντα άτομα πού έχουνε ενάν τια γνώμη για το ψιλό κόψιμο τών ωμών λα χανικών. "Αλλοι επηρεάζονται από σφαλερές θεωρίες καί άλλοι έχουνε τήν ευτυχία νάχουνε καλά δόντια! Μ ιά μέρα, ένας απ’ αυτούς τούς φανατικούς έφερε στό τραπέζι τού θεραπευτη ρίου ένα ολόκληρο λάχανο, λέγοντας πώς έτσι πρέπει νά τρέφεται κανείς! "Αρχισε νά κατατρώγει τό λάχανό του, ενώ δλοι γύρω του δια σκεδάζανε μ’ αυτόν. "Υστερα άπό λίγες μέρες αυτός ό τρωκτικός έγινε σαρκοφάγος, πήγε σ’ ένα εστιατόριο καί καταβρόχθισε τή λεία του ! "Οσοι έχουνε γερά δόντια μπορούνε μολα ταύτα χωρίς ζημία νά τρώνε ολόκληρα τά λα χανικά, δταν τά μασσάνε καλά: αυτοί, αλί μονο ! θάναι πάντα οί ελάχιστοι. Ή ανθρω πότητα γενικά πάσχει άπό κακά δόντια, μέ δλες τίς βούρτσες τών δοντιών καί δλες τις
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
63
σκόνες καί τις πάστες, επειδή προτιμάει τις ■ψημένες τροφές. Γ ι’αύτο συστήνουμε νά παρα σκευάζονται ψιλοκομμένα τά ωμά λαχανικά σύμφωνα με τ'ις επόμενες συνταγές. 11 . « ΐ» « γ ^ τ ο ά π ο ώ ιΐ·χ λ α χ α ν ε κ ά . Καρότα, άσπρο λάχανο, μαρουλοσαλάτα σγουρή. Ξύνετε Γ>0 γραμμάρια καρόττα στη ψιλή ξύστρα (είκ. 4). "Επειτα κόβετε σέ πολύ στε νές λουρίδες 40 γραμμ. άσπρο λάχανο πού τόχετε βάλει λίγες ωρες πριν σ’ ένα πιάτο καί τόχετε πιέσει μ’ ένα άλλο, πού άπο πάνω του έχετε βάλει κάποιο βάρος. Τοποθετείτε έπειτα σέ μιά πιατέλλα τά δυο λαχανικά καί τά σκεπάζετε μέ τήν επόμενη σάλτσα : 30 γραμμ. έλιόλαδο* (περίπου 2 κουταλιές)'. 1 Ο ί ποσότητες αυτές είνα ι νι« ένα άτομο. 2 "Αν οί περ ισ τάσ εις τό επ ιτρ έπ ο υ νε θ ά μεταχειριστείτε ά ντΐ λάδι μ α γιονέζα , (π ερ ίπ ου 20 γρα μ μ γ ιά κ ά θε μερίδα δηλ. μιά κουταλιά του καφέ). Σ υ ν τ α γ ή τ ή ς μ α γ ι β ν ε ζ α ς : Π ροσθέτετε σταλα μα τιά στα λα μ α τιά 240 γραμμ. λιόλαδο σέ έ ν α κρβκό του αΰγοϋ α να κ α τώ νοντα ς διαρκώς γιά νά γ ίνει ένα πη χτό μ είγμ α καί στό τέλος θ ά προσθέσετε μιά μικρή κουταλιά χυμό λεμονιού.
64
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
10 γραμμ. χυμό λεμονιού (2 μικρά κουταλ.). 1 μικρή κουταλιά φρέσκη κρέμα, λίγο μέλι μέ τή μύτη τού μαχαιριού, λίγο άμπελόπρασο καί μαϊντανό, ψιλοκομμένα, μιά μικρή κουταλιά κρεμμύδι τψλοκομμένο, ένα μάτι σκόρ δο, μερικά αρωματικά χόρτα 1 (τό χειμώνα μεταχειρίζεται κανείς χόρτα άρωματικά ξερά). ’Ανακατώνετε καλά όλα αυτά γιά νά κάμετε μιά νόστιμη σάλτσα5. «1» χ γ η τ ο ά « ό ώ μ .ά λ χ χ α ν ι κ ί . Κ ο υνο υ π ίδ ι, τομάτες n a l σαλάτα αντίδια
ο
Θά ξύσετε ψιλό 50 γραμμ. κουνουπίδι καλά καθαρισμένο. Θά κόψετε ψιλές φέτες 80 γραμμ. τομάτες, καί θά τις τοποθετήσετε μέ γούστο σ’ ένα πιάτο πλάϊ στο κουνουπίδι. Θά ετοιμά σετε τήν ΐδια σάλτσα πού άναφέραμε πιο ά1 Τ ά αρω ματικά χόρ τα ε ί ν α ι : τό θυμ ά ρι, ή μ α ντζου ρ ά να , ό δυόσμος, ό βασιλικός κτλ. 5 Κ ατά τά γού σ τα θ ά βάλετε λιγότερ ες ή πιότερες π ο σ ό τητες' ή π είρ α θ ά σάς όδηγήσει.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
65
πάνω. Θά κόι^εχε ψιλά 50 γραμμ. αντίδια και θά στολίσετε τά λαχανικά σας.
ΣΙ. «Φ αγητό ά π ό ώμ.ά λ α χ α ν ι κ ά . Σ έλινο, κόκκινο λάχανο, σμυρνόχορτο, μαρουλοσαλάτα σγουρή. 50 γραμμ. σελινόρριζα, 30 γραμμ. κόκκινο λάχανο, πού τό παρασκευάζουμε δπως το άσ προ λάχανο, τά τοποθετούμε σε μιά πιατέλλα. Παρασκευάζουμε 20 γραμμ. σμυρνόχορτο δ πως τή μαρουλοσαλάτα χή σγουρή και σχολίζουμε τό κόκκινο λάχανο. Τά καρυκεύουμε δλα με τή σάλχσα πού άναφέραμε πιο /πάνω. 50 γραμμ. σαλάχα άπό σγουρά μαρούλια θά σερβιρισχεΐ με χά διάφορα αύτά ωμά λα χανικά (ίδεΐχε: 1. Φαγηχό άπό ωμά λαχανικά).
•41. «Ι»3ΐγητό ά π ό ω μ ά λ α χ α ν ι κ ά . Γ ουλιά
λάχανου, τομάτες με μ α γιονέζα και μάραϋ'ρο.
Ξύνετε 50 γραμμ. γουλιά λάχανου, κόβεχε 5
60
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΓΙΟ Φ ΡΟΥΤΑ
ψιλά 50 γραμμ. μάραθρο (θά κάμετε καλά νά πιέσετε πριν το μάραθρο δπως κα'ι το άσπρο λάχανο). Θά τοποθετήσετε τά δυο λαχανικά σ’ ένα πιάτο κα'ι θά χύσετε άπό πάνω τή σάλ τσα. 6.0 έως 80 γραμμ. τομάτες θα κοπούνε σε δυο κομμάτια, θά γεμιστούνε με μαγιονέζα κα'ι θά τις βάλουμε γαρνιτούρα πάνω άπό τά λαχανικά. Σάλτσα για τή σαλάτα. Μπορεί ν' αλλάξει κανείς την κατασκευή τής σάλτσας δπως θέλει. Π ιο απλά μπορεί νά καρυκέψει τή σαλάτα μόνο με χυμό λεμονιού και λιόλαδο καί νά γαρνίρει δπως θέλει. Μπορείτε νάντικαταστήσετε τό λιόλαδο με κρέμα ή με άλλο λάδι καλής ποιότητας. Τό λιό λαδο δμως είναι τό καλύτερο καί τό αγνότερο. Π ράσινη σάλτσα. Σ υ ν τ α γ ή . 3 — 4 κουταλιές λεπτά χόρτα ψιλοκομμένα, φραγκομαϊντανό, κάρδαμο, τρυ φερά φύλλα σπανάκι, κτλ Τά πιέζετε όλα μαζί στήν αμερικάνικη πρέσσα ή τά περνάτε
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
67
από ένα κόσκινο ή από ένα ψιλό πανί. Αυτό τό ζουμί το προσ&έτετε στη μαγιονέζα. Μπορείτε νά στολίσετε τό πιάτο με μαϊν τανό, κάπαρη, άγγουράκια, κρεμμυδάκια, σκορδάκια, ελιές κτλ.
Σί. Φ α γ η τ ό ά π ο ώ μ * λ α χ α ν ι κ ά . Σέλινο, ρεπανάκια παντζάρια, καρόττα, αγγούρια, τομάτες, σπανάκια, πράσα, λ ά χανο, κρεμμύδια σκόρδο, ψ ιλά χόρτα. Αυτό τό φαγητό είναι αρκετό για 2— 4 άτομα ή για μια μικρή οικογένεια. Χρησιμεύει ώς κύριο ώμο φαγητό και προσθέτετε σ’ αυτό μερικά \[ιημένα φαγητά. Στην αρχή ξύνετε ψιλά : ρίζα σέλινου 10 ) γραμ., ρεπιχνάκια 150 γραμ., παντζάρια 100 γραμ. καί καρόττα 100 γραμ. Κόβετε πολύ ψιλές φέτες αγγούρι 150 γραμ. καί τομάτες 200 γραμ. (Δέν πρέπει ούτε νά πιέσετε, ούτε νάλαιίσετε τ ’ αγγούρια). ’Έ πειτα κόβετε,ψιλές λουρίδες 8 )' γραμ. φύλλα σπανάκια, ένα μικρό πράσο καί μισό κεςάλι λάχανο.
68
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
Κατασκευάζετε 100 γραμ. μαγιονέζα μέ 3 μεγάλες κουταλιές λιόλαδο, μια μεγάλη κου τάλια χυμό λεμονιού καί μια κουταλιά δια λυμένο μέλι. Κάθε λαχανικό θά καρυκεφτεί χωριστά. Σ τις τομάτες θα στάξουμε σταλαμα τιά σταλαματιά πολύ λίγο λεμόνι και πολύ λιόλαδο. Τά λαχανικά πού τά έχουμε έτσι ετοιμασμέ να, τά τοποθετούμε σε μια πιατέλα αρμονικά, άναλόγως τούς χρωματισμούς τους. Γαρνίρου με, άν θέλουμε, μέ μικρά κρεμμυδάκια, μέ ψ ι λά χορταρικά, μέ πιπεριές κομμένες ψιλές λου ρίδες ή μέ μαρούλι, πού τδχουμε βάλει σέ λάδι ή λεμόνι. Μερικές καρδιές σαλάτας γεμισμένες μέ άρακα στολίζουνε ωραία τό κέντρο του πιάτου.
Μ ο ν τ έ λ ο ένός τέλειου ώμ.οϋ γεύμ α τος. Αυτό τό γεύμα άποτελεΐται άπό : 1. Μιά καλή συλλογή φρέσκων φρούτων, ή καμωμένων σαλάτα, καί μαζί μ’ αυτά πάν·
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ω >ίΑ
69
τα καρύδια, φουντούκια, αμύγδαλα, κουκου νάρια κτλ. (κοπανισμένα άν είναι ανάγκη) 2.
'Έ ν α π ιά το με ω μ ά λαχανικά καλά συν
δυασμένα και ποικίλα. (Θά βρει κανείς τις π ο ι κιλίες στο επόμενο κεφάλαιο.) Α υτές οί σύντομες υποδείξεις για την προ· παρασκευή τών ώ μ ω ν φ α γ η τ ώ ν έχουνε πολλούς σκοπούς. Π ρ ώ τ α , βοηθούνε τή νοικοκερά νά π λ ο υ τί ζει τον κατάλογο τώ ν φ α γ η τ ώ ν , κι αυτό συν τελεί σέ μεγάλο β α θμ ό στην ευημερία τής ο ι κογένειας. Και έπειτα, οί άρρω στοι θ ά βρούνε εδώ τ'ις ά να γκ α ΐες οδηγίες γ ια την καλή εκτέ λεση τώ ν π α ρ α γ γ ελ μ ά τω ν τού για τρ ού. Τέλος, αυτές οί υποδείξεις θ ά βοηθήσουνε ώστε να ά π λ ο π ο ιη θ εϊ ή φ όρ μα τώ ν σ υντα γώ ν τώ ν δ ι ά φορ ω ν φ α γ η τ ώ ν τής δία ιτα ς.
Qui bene nutrit, bene curat. Καλά θρέφεις, καλά γιατρεύεις.
70
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΗΜΕΡΩΝ ΔΙΑΙΤΑΣ δπως ε ίν α ι όρισμένη καί δ η ω ς ε ϊν α ι αε χρήαη ατό
Σανατόριο τον ΒΤ ΒποΙίβΤ-ΒοηηβΤ “Ολοι δσοι ασχοληθήκανε σοβαρά μέ τδ ζήτημα τής διατροφής αντιμετωπίσανε διάφο ρα προβλήματα, προ πάνττον σαν πρόκειται νάφήσου\ε τον παλιό δρόμο καί νά χαράξουνε και ούριο με καινούρια αφετηρία. Π ρώ τα θά λογαριάσουμε πώς μεγάλη εκλο γή φυσικών τροφών είναι στη διάθεση δλου τοϋ κόσμου. ’Έ πειτα θά προσπαθήσουμε νά συνδυάσουμε τά ποικίλα στοιχεία αυτών τών φαγητών με τρόπο τέτοιον, ώστε νά υπάρχει σ’ αύτά ή ποσότητα τών θερμίδων πού χρει άζεται γιά εναν ώριμο άνθρωπο. Ά π ό τον καιρό πού δημοσιεύτηκε αύτό τό
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
71
βιβλίο πολλοί πα ρ αδ εχτήκ α νε τ η ν καινούρια δ ία ιτ α τή ς τρ οφ ής σ ύ μ φ ω ν α με δσα λέγουμε εδώ. Γ ι ’ α ύ τδ είναι λοιπόν ανάγκη να δώσουμε π α ρ α δ είγ μ α τα συνδυασ μώ ν φ α γ η τ ώ ν δ π ω ς κατασκευάζονται α υτά μέσα στο Σ α ν α τ ό ρ ιο μας χρόνια τώρα. Τ α διαιρέσ αμε σε 5 μέρη.
1 . Μ έ μ ζ ζ ν η ατεέ ας μ,έ φ/οοΰτα ’Α ν τικ α θ ισ το ύ μ ε τις
μέρες τής α πόλυτη ς
νηστείας, πού έχει τόσο συχνά κακές σ υ ν έ πειες, μέ τ'ις μέρες πού ό ά ρρω στος θ ά τρώ γει μόνο
φρούτα. Α υτός ό τρόπος τής νηστείας
δεν είναι κατώ τερος ά πό τον π ρ ώ τ ο και ή έ νέργειά του είνα ι ολωσδιόλου τό ίδ ιο α π ο τ ε λεσ ματική. Ή άπό?.υτη νη σ τεία έχει α π ο τέ λεσμα τη ν απορρόφ ηση ξανά τώ ν υ π ο λ ειμ μ ά τ ω ν πού π α ρ ά γ ο ν τ α ι στον ϊδιο τον οργανισμό, κι αύτό φέρνει τη ν α ύτοδη λη τη ρία σ η κ α ί τη ν έλλειψη βάσεων. " Ο ι α ν τά γεύ μ α τά μας α π ο τελούνται άπό μερικά φ ρ ούτα , προψ υλάττουμε
72
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
τον οργανισμό μας προσφέροντας σ’ αυτόν υ λικό θρεπτικό πολύτιμο. Σ ε ολωσδιόλου Ιδιαί τερα περιστατικά άρρώστειας περιορίζεται μά λιστα κανείς σέ χυμούς φρούτων ως μόνη τροφή. *2. Α υ σ τ η ρ ή
μ έ ω μ ά φ α γη τά .
Ή αυστηρή δίαιτα μέ ωμά φαγητά άποτελεΐται από διάφορα φρούτα, φρούτα με σπόρους, καρύδια, φουντούκια, αμύγδαλα, λ α χανικά-φροΰτα, δπως οί τομάτες, τ ’ αγγούρια, τα κολοκυθάκια κτλ., άπό ρίζες καί κοτσάνια λαχανικών, πού γίνονται φαγώσιμα καί ευχά ριστα στή γεύση, όταν τά κόβουμε τ|ηλά. Θά μπορούμε άκόμα κάποτε νά μεταχειριζόμαστε καί όσπριώδη φυτά : δηλ δή φρέσκον αρακά καί φρέσκα φασόλια. Οί δίαιτες με ωμά φαγη τά πρέπει νά γίνονται μόνο κατά περιόδους άπό άτομα πού δεν είναι συνηθισμένα, δηλ.ή μόνο μερικές μέρες κατά σειρά, ή μερικές ε βδομάδες ή μερικούς μήνες,καί πάντα σύμφωνα
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
73
με τις οδηγίες τοΰ γιατρού καί την κατάσταση τοΰ άρρωστου. Μια τέτοια δίαιτα συνίσταται εις τό νά τρέφεται δ άρρωστος αποκλειστικά μέ ωμά ψαγητά πού θά είναι πολύ ωφέλιμα στον οργα νισμό, αν και δίνονται σε πολύ μικρή ποσό τητα. Ή ηλιακή αξία τους (πλούτος σέ βά σεις και σέ βιταμίνες), τούς δίνει μιά δυνατή θεραπευτική ενέργεια. Ό σχετικός περιορισμός των θερμίδων στήν ωμή δίαιτα έχει τό λόγο του: έγινε διότι ό οργανισμός απαιτεί μιά ποσότητα αρκετά λιγώτερη παρά στήν νοημένη τροφή καί στήν κοεοφαγία. Μ ’ αυτό τον τρόπο πιτυχαίνουμε νά διευκολύνουμε τήν ανταλλαγή τής ύλης (τό μεταβολισμό), νά ανακουφίζουμε τά όργα να καί τήν κυκλοφορία τοΰ αίματος, νά τά προφυλάττουμε και νά άπαλλάττουμε ατό τά περιττά στοιχεία τις δυνάμεις τής καύσης, πού θά έξυγιανουνε καί θά καθαρίσουνε δλο τό οργανικό σύστημα.
74
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΠΟ Φ ΡΟΥΤΑ
ϊ* . Μ έ ρ ε ς ώ ίΑ ^ ς δ ί α ι τ α ς
μ έ σ υ μ π λ η ρ ω μ α τ ικ ά φαγητά. Σ έ πολλές περιστάσεις μια δίαιτα τόσο αυστηρή δεν είναι αναγκαία καί μπορούμε να τή συμπληρώσουμε σιγά σιγά. Τά φαγητά πού εΐναι κατάλληλα, χάρη οτόν πλούτο τους οέ μεταλλικά άλατα, είναι το ζουμί των λαχανι κών, οί ψητές πατάτες μέ τά φλούδια τους, τά λαχανικά καί οί πατάτες βρασμένα στον αχνό τους ή φουρνιστά. Πρέπει όμως πάντα νά λογαριάζουμε αυτά τά συμπληρωματικά φαγητά πώς έχουνε δευτερεΰουσα άξια, διότι ή ωμή δίαιτα είναι τό κυριώτερο.
Λ. Μ έ ρ ε ς μ ετα β α τικ ή ς δ ία ιτα ς. Ό π ω ς τό όνομα τό δείχνει, θά περάσου με σιγά σιγά από τήν αυστηρή ωμή δίαιτα στή μικτή τροφή. Ή πείρα τού γιατρού ή πολύ λεπτή προσοχή χρειάζεται εδώ, διότι α υ τοί οί συνδυασμοί τής δίαιτας προσαρμόζον ται ειδικά σέ μερικές φάσεις τής θεραπείας.
ΚΑΙ Λ ΑΧΑ Ν ΙΚ Α ΩΜΑ
25.
75
ΊΓ/οοφή κανονική
Θέμε νά πούμ ε
με τ'ις λέξεις «κανονική
τροφή » μια εκλογή ποικίλη τόσο ώ μ ω ν τ ρ ο φ ώ ν όσο και
ψ η μ ένω ν. Μο?αχταύτα θ ά δ ί
νουμε π ά ν τ α τη ν π ρ ο τίμ η σ η στα ω μ ά φ α γ η τά στους κα τα λόγους τ ω ν γ ευ μ ά τω ν μας. Γ ιά τον ’ί διο λόγο σ υστήνουμε θ ερ μά νά σερβίρε τε τό δ ια ιτη τικ ό φ α γ η τ ό μέ φ ρ ο ύ τα δυο φ ο ρές την ημέρα. Τ ά άλλα φ α γ η τ ά θ ά συμπ?α]ρώσουνε ευχά ρισ τα τά
γεύμ ατα . Γ ιά τό
με
σημεριάτικο π ρ ό γευ μ α θ ά σερβίρουμε π ά ν τ α π ρ ώ τ α τά ω μ ά φ ρούτα.
Ο ί επόμενοι πίνακες θ ά δώσουνε μια ίδέα τή ς αξίας τώ ν δ ιά φ ο ρ ω ν συνδυασμώ ν σε θ ε ρ μίδες.
76
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ I.
Μ έρ α ώμης δίαιτας. ποσόχη· λεύπω*α σέ μα Υθαμμ.
Φερμίδ. Φερμίδ. ϋερμίδ. ϋερμίδ. $
Π ρόγευμ α Διαιτητικό φ αγητό μέ μήλα Καρύδια Μ ανταρίνια Μήλα Γσάϊ α πό κυνόρροδο μέ λίγη ζάχαρη
4
ά'Οροι-1 λίπος ύδατάν■Ορακες σμα V
245 20 100 80
20,6 9,8 2,9 1,2
74,2 98,6
5
— —
136,0 8,8 53,6 44,8
230,4^ 117,2 56,5 46,0
—
—
20,0
20,0
45ι>
34,1
172,8
263,2
470,1
Π ορτοκάλια Μ πανά νες Μήλα Καρύ ια Σ α λά τα σ έλινο καρυ κεμ ένη Σ αλάτα λ ά χ α νο καρυ κεμένη Μ αρουλοσαλ, σγουρή
100 100 80 20
2,9 4,5 1,2 9,8
— 98,6
53,6 88,0 44,8 8,8
56,5 92,5 46,0. 117,2
60
2,8
155,5
12,4
170,7 ’ ί
50 50
4,5 1,5
166,0 8·?,0
Ψ4,0
180,7 87,5
"Αθροισμα
460
27,2 502,1
221,8
751,1
450
34,1
172,8
263,2
470,1-
ίΘερμ.
95,4
847,7
748,2 1691,3
ΙΥΟαμ.
23,0
91,0
"Α θροισμα Γ εΰμα
—
Δ ε ίπ ν ο : Τό ίδ ιο μέ τό πρόγ. Γά τρία γεύματα
183,0
—
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
77
I I . Μ έρ α μεταβατικής δίαιτας. ποσότη- λεύκω τα σέ νραμμ. μα
λίπος υδατάν άθροι θρακες σμα
ΰερμίδ ■δερμίδ. ύερμίδ. θερμίδ.
Π ρόγευμ α ιαιτητικό φ αγητό μέ μήλα Καρύδια Π ορτοκάλια Σ ταρένιο ψω μί Β ούτυρο Ι'σάϊ μέ ενα κομμάτι ζά χα ρ ι Ά θ ρ ο ισ μ α
200 20 100 100 10
16.Γ) 9,8 2,9 26,4 0,3
60,6 98,6 6,3 76,2
111,0 8,8 53,6 211,6 0,2
188.1 177,2 56,5 244,3 76,7
5
—
--
20.0
20,0
435
55,9
241,7
405,2
702,8
20 100
9.8 2,9
98,6 -
8,8 53,6
117,2 56,5
50
1,5
82,0
4,0
87,5
_
Γΰΰμα Καρύδια Π ορτοκάλια Μ αρουλοσαλάτα σγου-
Ρ”
Ωμά λ αχανικά (σ έλ ι νο) ψ η μ έ να λαχανικά (σ π α νά κ ια ) Π ατάτε;
60
2,8
155,5
12,4
170,7
100 50
6,3 4,3
20,3 0,5
13,0 42,0
39,6 46,8
’Ά θ ρ ο ισ μ α
380
27,6
356,9
133,8
518,3
435
55,9
241.7 405,2
702,8
Δ ε ίπ ν ο Ί δ έ τό πρόγευμα Τά τρία γεύμα τα
1
1Θερμ.
139,4
!Γραμ.
34,0
840,3 __ 90,0
944,2 1923,9 27, 0| —
78
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ I I I . Μ έρ α κανονικής δίαιτας. ποσότη λεύκω λίπος ύδατάν- ότδροι- j τα σέ μα ύρακες σμα j Γραμμ. Οερμίδ. Φερμίδ. θερμίδ. ϋερμίδ.
Π ρόγευμ α : όια ιτη τικ ό φ αγητό μέ μήλα Καρύδια Ψ ω μί σ ταρ ένιο Βούτυρο Πορτοκάλι α Τσά'ί μ' 2να κομ. ζά χ. "Α θροισμα
60,G 111,0 98,6 8,8 6,3 211,6 0,2 76,2 — 53,6 — 20,0
188,1 117,2 244,3 76,7 56,5 20,0
55,9
211,7
405,2
702,8
100 20 100 200 150 50 75
2,9 9,8 26,4 17,6 9,4 1,5 4,0
98,6 6,3 56,3 30,4 82,0 127,0
53,6 58,8 211,6 111,1 19,5 4,0 50,3
56,5 117,2 244,3 185,0 59,3 87,5 181,3
695
71,6
400,6
458,9 , 931,8
435
55,9' 241,7
200 20 100 10 100 5
16,5 9,8 26,4 0.3 ■ 2,9
436
Γ εύμα : Π ορτοκάλια 'α ρ ύ δ ια Ψιομί ττα ρένιο Ριιζι μέ τομάτες Σπ ινάκια Μ αρουλοσαλ. σγουρή Σαλάτα α π ό σ τάχεις Ά θ ρ ο ισ μ α
Δ ε ίπ ν ο : ”Ιδε πρόγευμα
Τά τρ ία γεύ μ α τα
θερμίδ. γραμ μ.
405,2
702,8
183,4; 884,0 1269,3 2336,7 44,01 95,0 317,0 —
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
79
Τ ις μέρες τής μεταβατικής δίαιτας καί τής κανονικής μπορούνε νά τις εφαρμόσουνε δλοι χωρίς κανένα κίνδυνο, φτάνει μόνο ν' ακο λουθήσουνε ευσυνείδητα τις οδηγίες πού έχου με δώσει πιο απάνω. Για τ'ις άλλες φόρμες τής δία ιτα ς, άπ εναντίας, πρέπει νά ζητάει κανείς τις συμβου λές γιατρού ειδήμονα στα ζητήματα τής δια τροφής καί νά άκολουθάει τις οδηγίες του, επειδή αυτές οί δίαιτες έχουνε άμεσο αποτέ λεσμα μια ελάττωση θερμίδων στον άρρωστο. Μονάχα ένας παρατηρητής χωρίς προλήψεις καί ένας βαθύς γνώστης των ενεργειών τής θρέψης θά μπορέσει νά έμπνεύσει στον άρ ρωστο τήν αναγκαία εμπιστοσύνη κ α ιν ά τον προφυλάξει από τις υπερβολές. Ό επόμενος κατάλογος σκοπόν έχει νά ο δηγήσει εκείνους πού επιθυμούνε, αφού σκε· φτοΰνε ώριμα, νάλλάξουνε τήν παλιά συνή θεια τής διατροφής τους, ή πού, σέ περίσταση σοβαρής άρρώστειας, θένε ν ’ ακολουθήσουνε τις οδηγίες τού γιατρού.
80
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
I. ϋερεβ
ν η σ τ ε ί α ς μ ,ε φ ρ ο ΰ τ α .
1. Φόρμα κανονική: 2 .
Φόρμα ρευστή :
Πρόγευμα: Διάφορα φρούτα πε- 1 ποτήρι χυμό φρέρίπου 100 γρ. σκων φρούτων. Καρύδια καί άμύγδα· I ποτήρι γάλα άμυγλα περίπου ¡Ο γρ. δάλων χωρίς γάλα ούτε κρέμα. Γ εΰ μ α :
Φρούτα ρίπου Διάφορα ρίπου
διάφορα πε15 * γρ. καρύδια πε2 ) γρ.
I ποτήρι χυμό φρέσκων φρούτων. 1 ποτήρι γάλα άμυγδάλων.
Δείπνο: Φρούτα διάφορα περίπου 100 γρ. Διάφορα καρύδια πε ρίπου ι0 γρ.
1 ποτήρι χυμό φρέσκων φρούτων. 1 ποτήρι γάλα άμυγδάλων.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
81
II. Μ έ ρ ε ς ώ μ ή ς δέα& τας. 3 . Μέρες αυστηρής ώμής δίαιτας, φόρμα κανονική.
4 . Μέρες αυστηρής ώμής δίαιτας, φόρμα τίουρέδων και ρευστή.
Πρόγευμα:
Διαιτητικό φαγητό μέ φρούτα κυρίως μή λα (1) 150— 250 γρ. Καρύδια διάφορα 2θ80 γρ. Φρούτα 1* 0-200 γρ. Κ ατά βούληση ένα φλυτζάνι τσάι.
Διαιτητικό φαγητό άπό φρούτα τ|πλά κομ ματιασμένα,κατά βού ληση μέ κρέμα και σταρένιο αλεύρι αντί βρώμη (FlO CO U S d ’ a vo in e ) 100-200 γρ. Γάλα αμυγδάλων (15 αμύγδαλα) 150 γρ. Χυμός φρούτων ένα φλυτζάνι.
(1) Ο ί α να λογίες είνα ι κατά π ρ ο σ έγγισ η . Θά Οδηγηθεί κανείς ά π ό τό φυσικό γοϋστο, πού δέν π ρ επ ε νά επ η ρ εα σ τεί ούτε άπό διεγερτικά , ούτε ά π ό κακέ; σ υνή θειες. Μο νά χα σά θ ά είνα ι άνάγκη νά λιγοστέψουμε τή ν ποσότητα τής τροφής στό ελάχιστο, τ ό ε θ ά κάνουμε λιγότερο α ισ θ η τή τήν π είνα μας, μασσώ ντας καλά καί πολ λ ή ν ώρα καί τρώ γοντα ς σιγά.
6
82
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
Τσάϊ κατά βούληση ένα φλυτζάνι (περ. 200 γρ.) Γ εΰ μ α :
Φρούτα ή σαλάτα φρούτων 150-200 γρ. Πράσινη σαλάτα 50100 γρ. Λαχανικά ωμά π. χ. Τομάτες,σέλινο, λάχα νο, περ. 100-1- 0 γρ. Καρύδια 20 γρ. Κατά βούληση ένα ποτήρι κρασί χωρίς αλκοόλ.
Χυμός φρούτων περ. 100-2', 0 γρ. Πράσινη σαλάτα ψιλά κομματιασμένη 50 γρ. Λαχανικά ωμά κοπα νισμένα στο γουδί ή περασμένα : αγγού ρια, τομάτες κτλ. 100 γρ. Χυμός λαχανικών (σπανάκι,καρόττακτλ.) με κρέμα, λάδι, καί χυμό λεμονιού ΙΟΟγρ. Γάλα αμυγδάλων 200 γρ. Κατά βούληση ένα ποτήρι κρασί χωρίς αλκοόλ περ. 200 γρ.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
83
Δείπνο: Διαιτητικό φαγητό με φρούτα, κυρίως με μή λα 150 250 γραμ. Διάφορα καρύδια 20-30 γραμ. Φρούτα 1<>0-200 γρ. Κατά βούληση ένα φλυτζάνι τσάϊ,
Διαιτητικό φαγητό με φροΰτα,κυρίως με μή λα 100-200 γραμ. Γάλα αμυγδάλων π ε ρίπου 2 ‘ΐθ γραμ. Χυμός φρέσκων φρού ■ των περίπου 200γραμ. Κατά βούληση ενα φλυτζάνι τσάι.
III
Μ « μ ε ς ώ μ η ς δέα&τας μ ε σ υ μ π λ η ρ ω μ α τ ικ ά φαγητά. δ . Μέρες ώμής δίαιτας με όρισμέναουμπληρω ματικά φαγητά.
6. Μέρες ώμής δ ία ι τας με ρευστές τροψες καί με ορισμένα σ υμ π λη ρ ω μ α τι κό, φαγητά.
84
Φ Α Γ Η Τ Α ΑΠ Ο ΦΡΟΥΤΑ
Πρόγευμα:
Διαιτητικό ςκχγητό μέ φροϋτα,κυρίως μέ μή λα 150-200 γραμ. Καρύδια διάφορα 20-30 γραμ. Φρούτα 100-200 γρ. Τσάι, κατά βούληση, ένα φλυτζάνι.
Διαιτητικό φαγητό με φροϋτα ψιλά κομμένα κατά βούληση μέ κρέ μα και σταρένιο αλεύ ρι αντί βρώμη (βο-
cons cl ’ avoine) 10 1-200 γραμ. Γάλα αμυγδάλων (15 γραμ. αμύγδαλα) 150 γραμ. Χυμός φρούτων. Τσάϊ κατά βούληση ένα φλυτζάνι (2ϋ0 γρ.)
Γ εΰ μ α : °Ι0έ άρ. 3,με συμπλήρωμα πατάτες (‘) ζω-
*Ιδέ άρ. 4, μέ συμπλή ρωμα σούπα από πα-
(') Θά προτιμήσουμε τις ψητές π α τά τες μέ κύμινο. Σ υ ν καλά καί τις κόβουμε σέ δύο μέρη χω ρίς νά τις ξεφλουδίσουμε Α λ α τίζουμε λίγο την κομμένη επιφ άνεια, ή, καλύτερα άκόμα, βάζουμε μόνο κύμινο. "Ε π ειτα τοποθετούμε τις π α τά τες σ’ ένα ταψί,άφοΰ τις αλείψουμε μέ ρευστό βούτυρο καί τις βά ζουμε ατό φούρνο. Θά ψ ήνονται π ερ ίπ ο υ 3)4 τής ώρας. τ α γ ή : Π αίρνουμε μικρές πατάτες, τις πλένουμε
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
85
μδλαχανικών (’) ή λα- τάτες (5), με ζουμί πεχανικά βρασμένα στον ρασμένων λαχανικών, άχνό τους. Δείπνο: Ίδε Ά ρ. 3
"Ιδέ άρ. 4
(ι ) Σούπα από χόρτα. Σ ν ν τ α γ ή : Π αίρνουμ ε διάφ ορα λ α χα νικ ά : πράσα, σέλινα, καρόττα, λάχανα, κουνουπίδια κτλ· Τ ά κ αθα ρίζουμ ε μέ προσοχή, τά κόβουμε ψιλά καί τά π λ έ νουμε ακόμα μιά φορά σέ πολύ νερό. "Ε π ειτα τσ ιγα ρ ίζο υ με λίγο μέ βούτυρο μερικά κρεμμύδια ψιλοκομμένα καί π ροσ θέτουμ ε καί τά λαχανικά. Ό τ α ν ολα π ά ρο υ νε ενα χρώμα πράσινο χύνουμε μέσα αρκετό νερό καί τ ’άφήνουμε νά βράσουνε έπ ί μιά ώρα. Ε ίν α ι καλό νά προσθέσουμε στό βράσι μο μερικά φλούδια ά τό π α τά τες καλά πλυμένα (θά άφαιρέ" σουμε βέβαια τά μ ά τια ) καί μερικές π α τά τες κομμένες. (2) Σ ούπ α μέ π α τά τες. Σ ν ν τ α γ ή : θ ά κοκκινίσετε μέσα σέ βούτυρο μερικά κρεμμ ύδια κομμένα, θ ά προσθέσετε λα χα νικά κομμένα, πράσα, σέλινα, καρόττα, κουνουπίδια, λάχα να κλπ. δ π ω ; είπ α μ ε πιΛ απάνω. Θά τά πασπαλίσετε μέ λ ί γο αλεύρι γ ιά νά δέσουνε. Ά φ ο ϋ προσθέσετε τό ανάλογο νερό θ ά τ ’άφήσετε νά βράσουνε π ερ ίπ ο υ μιά ιορα. Θά κό ψετε αρκετές π α τά τε: ώ μ έςάφ οϋ τις πλύνετε καλά χω ρίς νά τις ξεφλουδίσετε Θά βράσουνε ολα μαζί ώσπου νά ψ η θ ο ύ νε καλά ο ι πατάτες. Σ τό τέλος περνάτε τή σούπα καί βάζετε λίγη κρέμα καί μοσχοκάρυδο,
86
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
IV
Μ έ ρ ε ς μ.ετα<5’ατ&κής δ ί α ι τ α ^ · 7 . Κ α νονικ ή μ ετά βατικη δίαιτα.
8 : Μ ε φ αγη τά ρενατά η πουρέδες.
Πρόγευμα:
Διαιτητικό φαγητό με φρούτα, κυρίως με μήλα 150-200 γραμ. Καρύδια διάφορα 20-30 γραμ. Φροΰτα '100-200 γρ. Ψ ω μί σταρένιο 25-30 γραμ. Βούτυρο ό-10 γραμ. Τσάϊ, κατά βούληση, ένα φλυτζάνι.
Ί δ έ Ά ρ . 4, μέ προσ θήκη ψωμιού και βου τύρου πού πρέπει νά μασσηθοΰνε πολύ κα λά, κατά τό σύστημα τού H o t a c e F le t
cher (*)
(’ ) Τ ά φ αγητά π ρ έπ ει νά μ ασσιοϋνται ώσπου νά σχημα τίσουνε πολτό στό στόμα μέ τό σάλιο. Ό ά ρρω στοί θ α π ρ ο σ π α θ εί νά κα τα πίνει μόνο αυτό τον πολτό καί θ ά βγά ζει τά μέρη τής τροφής πού δέν υγροποιηθήκανε. Αίιτό ε ί ναι τό αυστηρό σύστημα του ΡΙβΙχΙιεΓ, Τό συνηθισμένο σύστημα α π α ιτεί μάσσημα πολύ σιγανό καί μέ πολλή φροντίδα.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
87
Γ εύμα: Φρούτα 100-150 γρ. Σ ούπα λαχανικών. Πράσινη σαλάτα 7 2 μερίδα. Ώ μ ά λαχανικά 7* Ί δ ε γία μερίδα. μών Ψημένα λαχανικά. 7» μερίδα Λίγο φαγητό συμπλη ρωματικό από π α τά τες, ζυμαρικά κτλ. (ιδε χρήση αυγών). (') Δ εϊπνο: ’ ϊδε πρόγευμα.
άρ. 6. Ή αναλο ψημένων καί ω φαγητών σέ ϊση ποσότητα.
Ί δ ε πρόγευμα.
Μ έ ρ ε ς κ α ν ο ν ικ ή ς δ ία ιτ α ς . 9 . "Απλός κατάλογος φ α γ η τώ ν για μια οικ ογένεια . Π ρόγευμα: Διαιτητικό φαγητό με φρούτα κατά προτίμηση μήλα 200-300γρ. (*) θ ά μ εταχειριζόμαστε τ ' αυγά σέ πολύ μικρή ποσό τη τα κ α ι μόνο γιά νά συνδέσουμε τά διά φ ορα υλικά μ ερ ι κών φαγητώ ν.
88
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο Φ ΡΟΥΤΑ
Γεύμα :
Καρύδια κτλ. 20 γρ. Γάλα ή τσάϊ 1 φλυτζάνι Σταρένιο ψωμί 50 150 γρ Βούτυρο 10-15 γρ. Φρούτα καί καρύδια ‘00 2 0 γρ Σούπα καί διάφορα λαχανικά 200-3 0 γρ. Π ατάτες ήζυμαρικά ;00 γο. Πράσινη σαλάτα ή ώμο λαχα νικά 10 '-200 γρ.
(Για τή χρήση τ ω ν αυγώ ν δείτε τή σημ 1 σελ. 87).
Δείπνο :
Διαιτητικό φαγητό μέ φροΰτα, κατά προτίμηση μήλα 2 ) 3 Ογρ. Τσάϊ 1 φλυτζάνι. Ψ ω μί καί βούτυρο, ίδέ πρόγευμα. Κατά βούληση θά σερβίρετε ακό μα καί τό φαγητό πού έχει πε ρισσέψει άπό τό γεύμα.
1 0 . Κ ατάλογος π ιο ποικίλος. Γ ιά ο ικ ο γ έ ν ε ιε ς , σ α ν α τό ρ ια κ α ι σ χ ο λ ε ία .
Πρόγευμα . Διαιτητικό
φαγητό μέ φρούτα 1 0 250 γρ. Διάφορα φρέσκα φρ> ύτα 10 γρ. Καρύδια διάφορα 20 γρ.
Κ Α Ι ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
Γεύμα :
89
Ψωμί σταρένιο 50-100 γρ. Βούτυρο 10 15 γρ. Γάλα ( ‘), τσάϊ, γάλα αμυγδάλων 1 φλυτζάνι. Εξαιρετικά, ξυνόγαλα ή γιαούρτι. Διάφ. φρέσκαφ ρούτα. 00 200γρ. Σούπα με λαχανικά, με αλεύρι ή με αλεσμένη βρώμη (flocons cV avoine ) 1 πιάτο (ίδε τις συνταγές τού βιβλίου τής μαγειρικής τού ( W endepU ïlkl ). Δέ σερβίρουμε σούπα κάθε μέρα, την παραλείπουμε μάλλον τις μέ ρες πού το γεύμα τελειώνει μέ επιδόρπιο Λαχανικά διάφορα, βρασμένα στον αχνό τους ή στό νερό, προ σέχοντας να μεταχειρίζεστε το νερό τού βρασμού 10 )-200 γρ. Πατάτες 50-100 γρ.
(Μ Αέ θ ά μεταχειριζόμαστε γάλα παρά μόνο ότα ν ε ί μαστε βέβαιοι πώ ς είν α ι αγνό καί θ ά τό π ίνουμ ε καλύτερα ώμό.
90
Δείπνο :
ΦΑΓΗΤΑ
Α Π Ο ΦΡΟΥΤΑ
Ζυμαρικά (') σέ μέτρια ποσότητα 50-100 γρ. Πράσινη σαλάτα 50 γρ. Ώ μ ά λαχανικά 50 γρ, Ε π ιδό ρ π ια σέ μικρή ποσότητα, παστίτσο μέ φρούτα, κομπόστες, σουφλέδες κτλ. 50-100 γρ. Διαιτητικό φαγητό μέ φρούτα 100*250 γρ Ψωμί. σταρένιο 50 γρ. Διάφορα φρέσκα φρούτα 100 γρ. Καρύδια διάφορα ' 0 γρ. Ψωμί σταρένιο 50-10.) γρ. Βούτυρο 10 γρ. Τσάϊ 1 φλυτζάνι Κατά βούληση, όχι όμως ανα πόφευκτα: Πράσινη σαλάτα, ωμό λαχανικά και κάποτε ένα ψημένο λαχανικά.
Για νά τελειώσουμε θά δώσουμε μερικές οδηγίες γιά την τροφή των διαβητικών. Οί καινούριες διαιτητικές θεωρίες βάλανε στή (!) Θά π ρ οτιμ ά τε τά καμω μένα μέ σταρένιο αλεύρι. Τό καλύτερο μ άλιστα είν α ι νά αλέθατε τά σιτηρά λίγο π ρ ιν νά τά μ εταχειριστείτε.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
91
δεύτερη γραμμή την πολύ παλιά δίαιτα πού περιοριζότανε μόνο νά λιγοστεύει τά ύδατανθρακοϋχα φαγητά. Σήμερα συσταίνουνε ακόμα και μια μέτρια δόση λευκώματος και μια δίαιτα πλ,ούσια σέ μεταλλικά αλατα και σε βι ταμίνες. Προ πάντων θά πολεμήσουμε την οξείδωση, πού είναι ό κίνδυνος όλων των δια βητικών, όταν ή τροφή τους είναι πλούσια σέ βάσεις. Γιά νά πιτύχουμε την αναγκαία ποσό τητα θερμίδων, Θά δώσουμε μεγαλύτερη πο σότητα λίπος γιά νά αντικαταστήσουμε τούς υδατάνθρακες- αλλά θά μεταχειριστούμε λίπος μόνο επτά φορές πιότερο παρά υδατάν θρακες. IV . Α υ σ τ η ρ ή ώ μή δία ιτα διά δ ια β η τ ικ ο ύ ς . ποσότη λεύκω τα σέ λίπος γραμμ. μα
Π ρόγευμα :
ύδατάν- άθροι ■θρακςε σμα
θερμίδ. θερμίδ. θερμίδ. •θερμίδ. θερμίδ
Κ αρόττα Σέλινο Μαρουλοσαλ. σγουρή Χ υμός λεμονιού Λαδι ελιάς Κ ρέμα Κο.ρΰδια ή αμύγδαλα
50 60 60 20 60 45 40
’Ά θρ ο ισ μ α
335
0,5 1,1 1,1
14,2 24,4 4,4 7,9
536,0 94,5 197,2
—
7,1 19.6
6,8 17.6
16,4 28,2 8,2 8,3 536,0 108,4 234,4
34,2
830.4
75,3
939.9
1,7 2,7 2,7 0,4 —
92
Φ Α Γ Η Τ Α Α Π Ο ΦΡΟΥΤΑ ιοσότη- λεύκω* τα σέ νραμμ. μα Γεΰμα :
Σαλάτα μάραθρο κ α ρυκεμένη Σαλάτα τομάτες καρυ κεμένη Κ άρδαμο Μαρουλοσαλ, σγουρή Λιόλαδο Κρέμα Χυιιός λεμονιού Καρύδια Ά θ ρ ο ισ μ α
"Αβροί λίπος ύδαχάν■θρακες σιια.
■θερμίδ. θερμίδ. θερμίδ. Ό-ερμ-ίδ. 45
2,8
80 50 70 70 20 30 40
1,3
7,0
11,1
2,3 0,7 2,3 1,0 3,2 1,3 — 625,0 3 1 42,0 0,6 — 19,6 197,2
10,8 3,7 5,1 3,0 11,9 17,6
13,8 7,0 9.6 625,0 48,1 125 234,4
868,5
59,1
961,5
405 1 33,9
Δ ε ίπ ν ο : Σαλάτα κουνουπίδι καρυκεμένη Σαλάτα κόκκινο λάχα νο καρυκεμένη Κ άρδαμο Λι λαδο Κ ρέμα Χυμο. λεμονιού Καρύδια Ά θ ρ ο ισ μ α Γά τρ ία γεύματα
50
3,7
1,0
7,8
12,5
50 50 65 20 30 40
2,7 2,3 — 3,1 0,6 19,6
0,5 1,0 580,0 42,0
0,1 3,7
197,2
3,0 11,9 17,6
13,3 7,0 580,0 48,1 12,5 234,4
305
32,0
821,7
54,1
907,8
—
100,1 2520,6 24,0 271,0
'θερμίδ. γραμμ· ...
•
188,5 2809,2 47,0
_
ΚΑΙ Λ ΑΧΑ Ν ΙΚ Α
ΩΜΑ
98
γ . Μ έρ α μικτή ς δίαιτας γ ιά διαβητικούς. ποσότη τα οέ νραμμ.
Ά θ ρ ο ισ μ α
λίπος
υδατάν "ΑΦροισμα θρακες
Φερμίδ. ϋερμί,δ. -Οερμίδ. ■θερμίδ.
Π ρόγευμα :
Δ ιαιτητικό φαγητό μέ μήλα καί κρέμα χωρίς βρώμη Μαρουλοσαλ, σγουρή Λιόλαδο Χυμός λεμονιού Φουντούκια Α μ ύ γδ α λ α Ψ ω μ ί σταρένιο Βούτυρο
λεύκω μα
200 50 20 20 10 15 20 5
13,2 1,5 — 0,4 4,9 9,2 5,3 0,1
155,0 82,0 178,0 — 52,0 67,0 1,2 38,1
74,3 4,0 — 7,9 2,4 6,7 42,3 0,1
242,5 87,5 178,0 8,3 59,3 82,9 48,8 38,3
310
34,6
573,3
137,7
745,6
50 50 40 50 20 50 40 20 00 20
3,9 3,0 2,5 1,7 1,2 2,3 6,2 12,3
20,3 5,9
48,4 38,6 6,3 14,2 3.0 3,7 6,0 8,8 — 7,9
72,6 47,5 9,9 16,4 4,7 7,0 96,2 110,3 5 36 ,0 8,3
Γ εύμα :
Ρ ύζι γ ια π ω νικ ό αξε φλούδιστο Π ατάτες Μ άραθρο 1 . ω . ίχα ρ ο ττα ! Π ράσα ί Β άρδαμο | κε<*ενΤ> Κρέμα Α μ ύ γδ α λ α Λιόλαδο Χυμός λεμονιού Ά θ ρ ο ισ μ α Δ ε ίπ ν ο : νΙδε πρόγευμα
0,4
1,1 0,5 0,5 1,0 84,0 89,2 536,0 —
400
33,5
738,5
136,9
908,9
340
34,6
573,3
137,7
745,6
[ΰερμ. Γά τρ ία γεύμα τα
1γραμ.
—
102,7 1885,1 25,0
203,0
412,3 2400,1 103,0
94
ΦΑΓΗΤΑ
Α ΙΙΟ Φ Ρ Ο Υ Τ Α
Μ α τ ά λ ο γ ο ι φαγητών για διαιτητικούς. α) Ώ μ η δίαιτα.
β ) Μ ιχτή δίαιτα.
Πρόγευμα: Λαχανικά ωμά μέ λιό* λαδο,λεμόνι και κρέμα, Πράσινη σαλάτα. Καρύδια διάφορα ή γάλα αμυγδάλων.
Διαιτητικό φαγητό με μήλα, κρέμα κα'ι λεμόνι, αλλά χωρίς βρώμη. Πράσινη σαλάτα, Καρύδια. Σταρένιο ν|κομί(20γρ.) βούτυρο (') ( ό - 10 γρ.)
Γ εϋ μ α : Ζουμί λαχανικών. Πράσινη σαλάτα. Ώ μ ά λαχανικά. Καρύδια.
Ζουμί λαχανικών. °Ωμά λαχανικά. Σαλάτα. Π ατάτες ή γιαπω νέ ζικο ρύζι. Λαχανικό βρασμένο στόν αχνό του. Καρύδια.
(*) 'Η ποσότητα τού βουτύρου καί τοϋ ψω μιού πού ε π ι τρ έπ ετα ι στόν άρρωστο θά καθοριστεί άφοϋ εξεταστούνε τά ούρα.
ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΩΜΑ
95
Δείπνο: Λαχανικό ωμό. Πράσινη σαλάτα. Καρύδια.
Διαιτητικό φαγητό με μήλα. Πράσινη σαλάτα. ’Αμύγδαλα και κα ρύδια. Σταρένιο ψωμί και βούτυρο (*)· Την αξία τών άνω φαγητών σέ θερμίδες θά την βρείτε στους πίνακες I V και V· (') Β λέπε προηγούμενη υποσημείωση.
ΤΕΛΟΣ
ΝΕΑI Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ Α Ν Τ . Π ΙΣ Σ Α Ν Ο Υ “ Μ Π Ο Ρ Ε Ι Σ / . . . , , Ε ίν α ι εν« νέο βιβλίο πού μας δείχνει καθαρά το δρόμο προς την επιτυχία και την ευτυχία. 'Έ π ε ιτα από βαθ ειά ψυχολογική μελέτη άποδεικνύει πώ ς τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο στον άνθρω πο, πού ως πραγμα τικό σκοπό τής ζιοής του έθεσε το ζήτημα πώς, να εύτ υ χ ή σ η ..........................................Τ ιμ αται Δρχ. 4 0 .— ΑΘ. Α Θ Α Ν Α Σ Ο Υ Λ Η : Ψ Υ Χ Ο Ε Κ Π Α Ι Α Ε 7 Τ ΙΚΟΝ ΣΥΣΤΗΜΑ. Μ ία τελεία μέθοδος πρακτική, απλή, σαφής, ευκόλως πραγματοποιήσιμος προς άπόκτησιν του « Γ νώ θ ι σ' αυτόν», κατανόησιν τώ ν νόμων πού διέπουν την ζωήν, καί άνάπτυξιν καί σταθεροποίησιν ολων τών ψυχοδιανοητικών προσόντων. . Τ ιμ αται Δρχ. 3 5 . — ΑΘ. ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗ : Π Ρ Ο Σ Τ Η Ν Α Ν Ω ΤΕ Ρ Α Ν ΖΩΗΝ. Έ ν τφ έργψ τούτφ δ συγγραφεύς δεικνύει άναλυτικώτατα καί σαφέστατα τάς βάσεις επί τών οποίω ν δυνάμεθα να δημιουργήσωμεν μίαν άνοηέραν ζωήν, γόνιμον καί αρμονικήν, σύμφωνον προς τάς βαθείας τάσεις τού «είναι» μας. . . Τ ιμ α τα ι Δρχ. 3 5 . — R E D D IE M A L L E T : II Ο ΔΟ Σ Τ Η Σ ΦΥΣΕΩΣ. Π ολύτιμο βιβλίο πού μ’ απλότητα, άλλα καί μέ επιστημονικότητα, πραγματεύεται το σπουδαίο αυτό πρό βλημα του πώ ς νά ζή κανείς κατά φύσιν στο ζήτημα τής διαίτης. (Σ τον ίδ ιο τόμο καί ό Κ α βπίνος, του ίδίου συγγραφέω ς).’Ά δετον 8 q . 3 5 . — Δεμ. δρ. 3 0 . —