1. HIRUHILEKO LABURPENA LEXIKOA LEXIKOA 1.UNITATEA: ❏ Igurtzi: gauza bat beste baten gainean pasatu, behin eta berriz. ❏ Ahaide: senidea. ❏ Ahari: ardiaren arra. ❏ Gaizkin: deabrua. ❏ Lardats: zikina, zabarra. ❏ Birao: hitz iraingarria, madarikazioa.
ESAERA ZAHARRAK Azeria eta otsoa, auzo batekoak.
Nolako eltzea halako tapa.
ADOSTASUNA
DESADOSTASUNA
Ados nago.
Ez nago ados.
Konforme nago.
Ez nago konforme
Horrela iruditzen zait
Ez zait hala iruditzen.
Bat nator zurekin.
Ez nator bat zurekin
LEXIKOA-HITZ ELKARTUAK 1: 2❏ ❏ ❏ ❏ 3-
Lozaku Jaioleku Aldagela Lanbide
Duela astebete ikasturtea hasi genuen. Denok geunden oso pozik berriz elkar ikusteagatik. Ikaskide berri bat ere badago, Uxue, eta laster egin ginen haren lagun. Oporretan ikastetxea margotu dute eta oso dotore dago. Gure ikasgela goiko solairuan dago. Nahiko txikia denez, ez dago lekurik ikasmahaien artean. Hantxe ematen ditugu ikastorduak txirrinak jotzen duen arte. 4❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Ulertu+erraz:ulerterraz Ezkondu+berri: ezkonberri Sendatu+ezin: sendaezin Pentsatu+ezin: pentsaezin Neurtu+gaitz: neurgaitz ikus+erraz: ikuserraz
❏ ❏ ❏ ❏
Gauza berrietara egokitzen ez dena: moldakaitza. Nekez aldatzen dena: aldagaitza. Argia lehen aldiz ikusi duena: jaioberria. Kostatzen dena sinistea: sinesgaitza.
5-
LEXIKOA 2.UNITATEA: ❏ Arakatu: Zerbaiten barrua miatu zerbait bilatzeko. ❏ Egitarau: Antolatutako ekitaldi bateko jarduerak ordenan biltzen dituen zerrenda. ❏ ❏ ❏ ❏
Jaialdi: Musika, dantza eta abarren emanaldia. Zerbait asmatzeko ahalmena: asmamen Asmatzen den gauza: asmakari Zerbait asmatzen duena: asmatzaile.
❏ ❏ ❏ ❏
Jatorri-sorrera Jaki-janari Zale-jarraitzaile Jauzi-salto
❏ Gailu-tresna HITZ ELKARTUAK 2 SINONIMOAK Adostu
Hitzartu
harrapatu
atzeman
zin egin
hitzeman
kezka
buruhauste
esames
zeresan
harreman
zerikusirik
❏ Buruhauste: Buruhauste bat izan nuen baina konponduta dago jadanik. ❏ Hitzeman: Zuri hitzeman nizun ez nuela zure sekretua kontatuko. ❏ Odolbildu: Jauzi nintzen eta odolbildu izugarria atera zitzaidan. ❏ Zeresan: Telebistan gertatutakoaren berri eman zutenetik ez dira egon zeresanak. ❏ Atzeman: Atzo poliziek lapurra atzeman zuten. ❏ MAHASPASA: sikatu ondoren osorik edo hezurrik gabe kontserbatzen den mahats alea. ❏ ELURBILDU: mendietako leku garaietan hilabete askoz irauten duen elurra. ❏ ODOLBILDU: kolpe baten ondorioz gorputzean gertatzen den ubela. ❏ GAUPASA: etxetik kanpo gau guztia irauten duen jaia.
ESAERA ZAHARRA
ESANAHIA
Otsoari ihesi eta hartzak
Arrisku edo arazo batekin irten
atzeman
berri, handiago batekin topo egitea.
Ardi galdua atzeman daiteke;
gauza asko berreskuratu egin
aldi galdua ez.
daitezke; iragandako denbora, inola ere ez.
LEXIKO 3.UNITATEA: ❏ Mirenek oso baxu hitz egiten du; ia: xuxurlaka. ❏ Nekanek bare egiten duenean, karkara ateratzen zaio. ❏ Urduri nagoenez, zezelka erantzun nion irakaslearen galderari. ATZIZKIAK -TASUN ETA -KERIA:
2Esan ohi da, bizitzan, osasuna dela aberastasun handiena. Min egin duzula hatzetan? Hori ez da ezer; txikikeria hutsa da! Gure ahalegin zintzoa gure gurasoen alaitasuna da. Jonen harrotasuna oso kutsakorra da eta harekin denok gaude alai. Ezaguna da futbolari haren harrokeria; inork ere ez du harekin nahi. Zer nazka! Nork egin du komuneko zikinkeria hori? 3-TASUN
-KERIA (kutsu txarra)
Maitasun
Tontakeria/Tontokeria
Iluntasun
Gaiztakeria
Bizitasun
Bekaizkeria
Adiskidetasun
Bortxakeria
Kidetasun
Zikinkeria
Isiltasuna
Harrokeria
Zailtasun
Txikikeria
Alaitasun Harrotasun Aberastasun Askatasuna ALFERKERIA Aulkia berotzen egon.
PRESTASUNA Bat eta erdi egin.
Gitarra jotze aritu.
Zerbaiten axola hartu.
Azkazaltxoei begira egon.
Gerria makurtu.
Izarrak zenbatzen aritu.
Zerbait bizkarrean hartu.
GRAMATIKA DEKLINABIDE KASUAK 5. MAILAKO 10. UNITATEA NORENGAN? NON?
NORENGANDIK? NONDIK?
NORENGANA? NORA?
BIZIDUNAK
ikaslearengan
ikaslearengandik
ikaslearengana
BIZIGABEAK
ikastolan
ikastolatik
ikastolara
ARIKETAK BIZIDUNAK
BIZIGABEAK
katuarengandik
Donostiara
Irakurleengan
zuhaitzetan
Anerengana
bulegotik
irakaslearengan
azokatik
zuzendariarenera
pikutara
3Zein aireportutik abiatuko zarete, Loiukotik edo Noainekotik? Gure izeba-osabak herrialde askotan ibiliak dira. Edozein lekutara joango nintzateke, oporretan. Mendian aurkitutako basurdea Basondora eraman zuten. 5-
❏ Arratsaldean dentistarengana noa. ❏ Igandeko partida irabazteko,taldekideengan jarri dugu konfiantza. ❏ Igandero aitona-amonengana joaten gara bazkaltzera. ❏ Hainbat adiskirengandik jaso dut esker ona. ❏ Atezainarengana joango naiz, galdetzera. ❏ Euskararen etorkizuna neska-mutilengan dago. 6❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Atzo izebarenean lo egin nuen. Ez dut gauza handirik neba txikiarengandik. Amarekin medikuarenean geratu gara. Arazorik baduzu, jo gurasoengana laguntza eske. Auzokoarenetik nator; gurasoa han gelditu dira.
❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Atzo arratsaldean autobusean ikusi ninduzun. Gaur egun, ez dut batere konfiantzarik Mikelengan. Ez nuen halako erantzunik espero anaiarengandik. Laguna bihar ez dira zuenera joango. Hori sendatzeko, medikuarengana joan beharko duzu. Etorkizuna munduko gazteongan dago.
7-
PERPAUSAK 1❏ Ume mainati horrek sarri-sarri negar egiten du. ❏ Auzoko zenbait dendarik lehiaketan parte hartuko dute. ❏ Horko bide aldapatsua mendi-gailurreraino heltzen da. ❏ Tropeleko txirrindulari guztiak sasoi bete-betean daude. 2❏ Auzokoaren txakur zaunkariak. ❏ Pasaiako portuko itsasontziak. ❏ Zeruko hodei ilunak.
❏ Papagaiaren luma koloretsu horiek. 3❏ Zine-aktore ospetsu asko etorriko zaizkigu Donostiara. NOR ❏ Lehiaketako
arte-hartzaile
galderen erantzunak. NORK. ❏ Agure zahar horrek
azkarrek
astiro-astiro
badakizkite
zeharkatu
du
errepidea. NORK. ❏ Eskolako saskibaloi-taldeko entrenatzaile berri hori oso zorrotza da. NOR. 4❏ Nasakoek planeta berri bat aurkitu dute Eguzkisisteman. ❏ Andereñoak ipuin ederra kontatu die umeei. ❏ Abeslariak autografoa sinatu digu bere CD berrian. ❏ Mendizaleak Everesteko gailurra zapaldu du. ❏ Irakasleak gimnastika-ariketak eginarazten dizkigu astero-astero. ❏ Bertsolariak barre egin digu bertsoekin. 2. UNITATEA:IZENORDAINAK
IZENORDAINAK ARRUNTAK
INDARTUAK
ZEHAZTUGABEAK
Ni hi / zu hura gu zuek haiek
Neu heu / zeu bera geu zeuek eurak
inor / ezer norbait/ zerbait edonor / edozer edozein baten bat zer edo zer nor edo nor
IZENORDAIN ZEHAZTUGABEAK BAIEZKOAK
EZEZKOAK
Norbait/ norbaitek
inor/inork
zenbait
ezer/ ezerk
norbaitekin
inorekin
nonbait
inon
3.UNITATEA: IZENLAGUNAK -REN ETA -KO
IZENLAGUNAK ❏ Izenlagunak adjektiboak dira eta izenei buruzko informazioa ematen digute. ❏ Izenlagunak izenen aurrean jartzen dira eta (r)en eta (e)ko markak hartzen dituzte. Marka horiek
norena
den
edo
non
dagoen
kokatuta
adierazten dute. ARIKETAK: 1Gure txanda
telebistako saioa
disko-etxeetako kideak
abestiaren hasiera
urrezko aukera
eskolako lehiaketa
2❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Oihaneko hegaztiak oso koloretsuak dira. Gernika margolanaren egilea Picasso da. Pintto txakurraren ilajea zuri-beltza da. Ainhoak etxeko giltzak galdu ditu. Etxean nik maneiatzen dut telebistaren urrutiko
agintea. ❏ Egunkariaren albiste hori oso bitxia da. 3Europako herrien banderak koloretsuak dira. Pilotarien eskuetako babesak beharrezkoak dira. Itsasoko arrainen ezkatek dir-dir egiten dute. Anbotoko damaren boterea ikaragarria da. Arraunlarien besoetako giharrak oso sendoak dira. 4Baserriko oilaskoen okela oso samurra eta gozoa da. Gure etxeko igogailua matxuratuta dago. Donostiako Kontzaren ospea handia da. Zure iratzargailuaren soinua jasanezina da.
Auzoko ludotekako liburuak berri-berriak dira. Gasteizko Alde Zaharko kaleetan Erdi Aroko azoka egingo dute. 6❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Gure herriko plaza berritu egin dute. Orioko jauregiaren jabea oso aberatsa zen. Amaren laneko nagusia ez da batere atsegina. Zure jertsearen kolorea asko gustatzen zait. Gure senideen izenak ez ditut inoiz gogoratzen.
❏ ❏ ❏ ❏
Aitonak hiru kiloko amuarraina arrantzatu du. Hainbat idazleren liburuak irakurri ditugu eskolan. Mendi askotako iturrietako ura oso gozoa da. Maitane bost urteko neba du.
8-
ORTOGRAFIA 1.UNITATEA
1Argi+tasun: argitasun.
Musika+zale: musikazale.
Abentura+zale: abenturazale.
Aska+tasun: askatasun.
Berezi+tasun: berezitasun.
Txantxa+zale: txantxazale.
Egoki+tasun: egokitasun.
Alai+tasun: alaitasun.
2❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Jasan ezin dena: jasanezina. Ikus ezin datekeena: ikusezin. Ezaba ezin daitekeena: ezabaezin. Busti ezin dena: bustiezina. Ahaztu ezin dena: ahaztezina. Ase ezin den pertsona: aseezin.
3Kostaldeko herrixka batean bizi da, herri txiki-txiki batean. Ikastetxe honetan pozik egoten gara ikasle eta irakasle guztiak. Zure logela batzea, hori da zure gaurko eginkizuna. Bai ikuskizun aparta udazkeneko hosto gorrixken edertasuna. Anaiak oso gustuko du telebista ikustea: telebista zale amorratua da benetan!
ORTOGRAFIA 2.UNITATEA:
TS
TZ
TX
Akats
Lokatz
Txerriki
Urrats
Motz
Apatx
Motots
Arkatz
Txakur
Berritsu
Zorrotz
Txepetx
Bits
Zikoitz
Txosten
Okots
Jendetza
Txorimalo
Hondartza
Txanoa
Hobekuntza
Amatxo
Ebakuntza
Ipotx
Antolakuntza
Dirutza Arrantza Medikuntza Jakintza Maratz Apatz 2❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Adore handia duena: adoretsua Kalea garbitzen duen pertsona: garbitzaile Gaztelu txikia, tamaina eskasa duena: gaztelutxoa Erraz konformatzen ez dena: konformagaitz Lurralde ezezagunak esploratzen ibiltzen den pertsona:
esploratzaile ❏ Mendi asko dituen lurraldea: menditsu ORTOGRAFIA 3.UNITATEA:
BIKOTE HITZAK: ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Jaun-andreak Gazi-gozoa Izen-abizenak Neba-arrebak Zuri-beltza Ezker-eskuin Sartu-irten Maisu-maistrak
ONOMATOPEIAK: ❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Triki-trauki: mailuak kolpatzean. Txutxu-mutxu: jendeak ahapeka hitz egiten. Bor-bor: urak irakitean. Kiski-kaska: makilak zerbait kolpatzen. Tirriki-tarraka: jendea ibili eta ibili dabilenean.
BAKOIZTAPENAK:
❏ ❏ ❏ ❏ ❏
Txitean-pitean: sarritan Arian-arian: pixkanaka-pixkanaka Tarteka-marteka: aldizka Ozta-ozta: zailtasun handiz Zehatz-mehatz: xeheki
